INFORME ECONÓMICO E FINANCEIRO
Contido I. CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECEMENTO E EMPREGO 7 I.1. CONTORNO ECONÓMICO 17 I.1.1. O CONTEXTO INTERNACIONAL 19 I.1.2. ECONOMÍA ESPAÑOLA 27 I.1.3. ECONOMÍA GALEGA 32 I.1.4. ESCENARIO MACROECONÓMICO 39 I.2. O ESCENARIO FINANCEIRO. SITUACIÓN MONETARIA E FINANCEIRA. 49 I.3. AVALIACIÓN DA POSICIÓN CÍCLICA DA ECONOMÍA GALEGA 59 I.3.1. A posición cíclica das comunidades autónomas 66 I.3.2. Déficit estrutural da economía galega 70 I.4. SOSTIBILIDADE MACROECONÓMICA 72 I.5. REFORMAS E MEDIDAS NA PRIORIZACIÓN DO GASTO: A SOSTIBILIDADE SOCIAL E O FONDO PARA O CRECEMENTO 82 I.5.1. Potenciación da investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación 87 I.5.2. Fortalecer a rede de infraestruturas de comunicación 87 I.5.3. Dinamización económica, mellorando o tecido empresarial e industrial 88 I.5.4. Mellora dos sectores estratéxicos 89 I.5.5. Formación, capacitación e empregabilidade 89 I.5.6. Fomento do investimento en infraestruturas sociais 90 II. ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO 93 II.1. GRANDES CIFRAS 95 II.1.1. Evolución do Sistema de Financiamento. Teito de gasto e Capacidade de gasto 95 II.1.2. Ingreso consolidado. 97 II.1.3. Reducción do gasto non financeiro nun 1% 98 II.1.4. Comparación de pesos dos capítulos co orzamento de 2006 98 II.1.5. Lixeira baixa do aforro bruto e do saldo primario pola merma do ingreso corrente 99 II.1.6. Formación de capital: 721 millóns de euros 100 II.1.7. Fondo de continxencia: 105 millóns de euros 101 II.1.8. Necesidade de Financiamento axustada á senda de consolidación fiscal: 565 millóns de euros 101 5
II.2. PRINCIPAIS POLÍTICAS DE GASTO PRIORIZADAS NO ORZAMENTO 105 II.2.1. Crecente relevancia do Gasto Social 105 II.2.2. Mantense o financiamento adicional da Administración Local 107 II.2.3. Financiamento das Universidades 108 II.2.4. Fondo para o Crecemento, por 412 millóns de euros 110 II.2.5. Investimento con perspectiva territerial 113 II.3. NOVAS MEDIAS TRIBUTARIAS 114 II.4. DISTRIBUCIÓN POR CONSELLERÍA E ORGANISMOS ESTATUTARIOS 116 II.4.1. Obxectivos e prioridades de gasto nos Orzamentos para. 116 III. SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA 135 III.1. REFORMA DA REGULACIÓN DAS FINANZAS PÚBLICAS 137 III.1.1. Reforma da Gobernanza Económica na UEM 137 III.1.2. Reforma Constitucional. 138 III.1.3. Lei Orgánica de Estabilidade Presupostaria e Sostibilidade Financeira. 139 III.1.4. Evolución da situación financeira autonómica. 141 III.1.5. Evolución do Endebedamento: posición relativa 156 III.1.6. Transparencia 160 6
CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECEMENTO E EMPREGO
I. CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECEMENTO E EMPREGO Os Orzamentos Xerais da Comunidade Autónoma de Galicia para son un dos retos máis importantes da nosa historia recente. Malia ser as quintas contas consolidadas que non medran e contar, por tanto, cunha estreita marxe de manobra. representan un paso adiante hacia un cambio de modelo de crecemento e emprego implementando o plano estratéxico de Galicia e a estratexia europa 2020 adaptada á estrutura económica da nosa comunidade autónoma. 1.O proceso de consolidación fiscal levado a cabo polas finanzas autonómicas garante a estabilidade macroeconómica, posibilita a saida da recesión e senta as bases para a iniciar unha senda de crecemento sostible e estable no que o orzamento da comunidade opera como unha solución e non como un problema (en forma de efecto expulsión do financiamento privado ou de impagos públicos). Tal e como se indica no apartado I.1.4 Galicia sae da recesión xa no 2013 e goza dunha mellor situación macroeconómica e financeira para apluntalar as novas políticas de crecemento e emprego partindo da blindaxe dos servizos sociais.. Se ben a estabilidade macroeconómica non se percibe directamente polos cidadans, está é condición necesaria e un primeiro paso para o crecemento e a xeración de emprego, obxectivo fundamental de estos orzamentos. O esforzo de austeridade levado a cabo permite á nosa comunidade manterse á cabeza en políticas sociais, sanitarias e educativas cun custe financeiro dos máis baixos dos soportados polas ccaa e con acceso aos mercados para acadar financiamento. Non son moitas, as comunidades que sexan quen de abrir novos centros 0-3 anos de primaria e de secundaria, como tampouco centros de saude, hospitais, nin manter as prestacións da dependencia a máis beneficiarios, aumentar a dotación da RISGA ou complementar as PNC. As grandes cifras do orzamento voltan a apostar pola blindaxe dos servizos sociais, pasando a adicarse a estas políticas máis do 78% do gasto non financeiro. 9 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Gráfica I: Evolución do peso das políticas socias. PESO DO GASTO SOCIAL 2013 2012 2011 74,0 75,0 76,0 77,0 78,0 79,0 As contas de afondan no cambio de modelo de crecemento baixo os fortes condicionantes financeiros do proceso de desapalancamento acelerado que é a consolidación fiscal, e que trata de conciliar a necesidade de eliminar o déficit das nosas contas co mantemento dos servizos públicos. Cadro I: Galicia: Capacidade (+) / Necesidade (-) de Financiamento (% PIB) das aapp Capacidade (+) Necesidade (-) de Financiamento, SEC-95 (En % do PIB) 2012 2013 2015 2016 Administración Central -4,1-3,8-3,7-2,9-2,1 Comunidades Autónomas (1) -1,8-1,3-1,0-0,7-0,2 Entidades Locais -0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 Seguridade Social -1,0-1,4-1,1-0,6-0,5 Total Administracións Públicas -7,0-6,5-5,8-4,2-2,8 10 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Necesidade (-) ou capacidade (+) de financuiamento en % do PIB 0,5 0-0,5-1 -1,5-2 -2,5-3 -3,5 Gráfica II: Variación da senda de consolidación fiscal de Galicia Senda de consolidación fiscal ccaa 2011 2012 2013 2015 2016 exercicio senda 2012 senda 2013 Fonte: Consellería de Facenda Malia saída da recesión, a coxuntura económica segue a ser critica, de modo que non debe haber lugar para a complacencia nos esforzos de reforma estrutural e control das finanzas públicas para garantir a súa sostibilidade. Estes orzamentos representan un paso máis cara adiante nesta aterraxe tranquila das contas públicas autonómicas, e supoñen nese sentido unha etapa importante na tarefa de mellorar a posición financeira da Xunta de Galicia garantindo unha autonomía real de Galicia, e permitindo mostrar unha das mellores relacións de gasto adicado a financiar a provisión de bens e servizos públicos fronte os precisos para atender o servizo da débeda, así como a obter financiamento nas mellores condicións posibles dentro do noso contorno. 11 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Gráfico III: Incremento Débeda/PIB 2008 (IV T)-2012 (III T) Fonte: Banco de España Cadro II: Gasto financeiro das comunidades autónomas 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10,1% 11,8% Cap. III: Var.12-13 % 26,2% 26,5% 26,9% 27,1% 28,7% 30,2% 34,4% 35,4% 36,1% 55,9% 41,7% 42,9% 47,0% Fonte.- Consellería de Facenda. II. Asemade a asinación funcional das cifras orzamentarias amosan a aposta polo modelo de crecemento intelixente deseñado no plan estratéxico de Galicia. No exercicio elaborarase un novo plan estratéxico de Galicia - 2020, que consolidará a estratexia da saída da crise e as políticas económicas do novo modelo de crecemento, 12 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
partindo da situación actual e da nova programación de fondos europeos. Todo elo apostando con máis recursos polas políticas de innovación, I+D e o sistema universitario de Galicia. Consolidado as políticas de subsidiación de tipos de interés, desenvolvendo instrumentos financeiros para emprendedores e empresas consolidadas que suplan a febleza dos mercados financeiros e apoiando a internacionalización fomentando o desenvolvemento da iniciativa empresarial e a creación de emprego na nosa comunidade autónoma. Reflicten tamén os Orzamentos para á imaxe económica da aplicación das políticas e reformas estruturais que deben mellorar a produtividade e a competencia da economía galega e complementar as medidas da administración xeral do Estado para mellorar a competitividade da nosa economía e o acceso ao crédito. Se ben o Fondo para o Crecemento constituiu un auténtico plan de choque para sair da recesión, agora toca consolidar o inicio do crecemento. Como pode verse a finais de setembro as actuación do Plan de crecemento estaban comprometidas nun 94% e executadas nun 41% a pesar de que os primeiros meses do ano houbo que prorrogar o orzamento por mor das eleccións ao Parlamento de Galicia. Compre incidir neste esforzo de priorización e mobilización do investimento, reeditando o Plan no, agora con 412 millóns de euros. 13 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Cadro III: Execución do fondo para o crecemento Eixes e obxectivos PEG Dotación Fondo Comprom isos Obrigas Gasto comprom etido Gasto executado E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida. 13.585 9.675 3.532 71% 37% OE01 - Revitalización Demográfica, impulsando os nacementos e fomentando a conciliación da vida familiar e laboral 2.343 1.920 15 82% 1% OE04 - Atención ao benestar social 3.168 2.017 928 64% 46% OE05 - Impulsar a igualdade de oportunidades, a inclusión social e a mellora dos servizos sociais 8.075 5.738 2.588 71% 45% E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego. 247.603 240.570 96.450 97% 40% OE01 - Facilitar a mobilidade das persoas e o acceso a os mercados, aumentando a accesibilidade do territorio e mellorar as redes de transporte e a seguridade vial 64.999 51.399 34.839 79% 68% OE02 - Internacionalizar a economía galega, fomentando o investimento empresarial, o espíritu emprendedor e a innovación nas empresas 24.059 75.019 9.365 312% 12% OE03 - Potenciar a competitividade dos sectores estratéxicos mediante a política de clústeres e o fomento da innovación e cooperación empresarial 110.770 99.018 48.346 89% 49% OE04 - Acadar emprego de calidade mediante a cualificación dos traballadores e a mellora das condicións de empregabilidade a través do fomento das políticas activas e preventivas no mercado laboral galego 47.775 15.134 3.900 32% 26% E3 - Economía do Coñecemento. 97.600 94.593 44.275 97% 47% OE01 - Construir unha sociedade competitiva baseandose na Investigación e o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación empresarial, como garantía de crecemento 23.352 10.554 4.525 45% 43% OE02 - Modernizar e Promover a aplicación e emprego xeral das TIC nos ámbitos productivos, sociais e dos servizos públicos 74.248 84.039 39.749 113% 47% E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial. 23.550 14.772 3.825 63% 26% OE02 - Desenvolvemento equilibrado e sostible do territorio eliminando as disparidades territoriais e integrando a Galicia como cidade única 23.550 14.772 3.825 63% 26% E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán. 3.846 2.224 1.639 58% 74% OE01 - Acadar unha administración moderna e cercana, optimizando os recursos materiais e humanos mediante a implementación de novos sistemas e procedementos de xestión e xeralizando o emprego das TIC en todo os seus ámbitos de actuación 3.846 2.224 1.639 58% 74% Total general 386.184 361.834 149.720 94% 41% Fonte.- Consellería de Facenda. (miles ) Para elo compre ter en conta que as contas orzamentarias non recollen actuacións referentes á iniciativa de emprego xuvenil que esta en pleno proceso de programación a nivel nacional nestes intres. Se ben falta por concretar como será instrumentada a traves do programa operativo de Galicia e pola Xunta de Galicia ou como un programa plurirrexional. Respecto aos fondos europeos os Orzamentos para recollen unha dotación coincidente case con unha anualidade financeira de fondos 2007-2013. 14 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
No mes de outubro de 2013 concretaronse polo Ministerio de Facenda e Administracións Públicas as contías a xestionar pola comunidade autónoma de Galicia do marco -2020, no que Galicia entra na categoría das rexións máis desenvolvidas, o que implica novas contías de fondos e nova concentración temática para o destino dos fondos en desenvolvemento da estratexia Europa 2020, que concentrará o investimento na innovación, as pemes e a economía baixa en carbono a parte social atinxirá á capacitación e formación profesional, e a inclusión e a igualdade de oportunidades. Galicia xa desenvolvera a súa planificación estratéxica en torno a estos obxectivos temáticos á que responden tamén estes Orzamentos Xerais para. Compre por último salientar o papel vertebrador da asinación dos investimentos no territorio (gráfico XXXIV), así como a solidariedade interadministrativa, se ben xa no 2010 a Xunta blindou a participación dos concellos nos tributos autonómicos a través do FCL, no presente exercicio a pesar de que os recursos do sistema de financiamento económico baixan 190 millóns de euros sobre as contías efectivamente percibidas no 2013. III. Administración financeira eficiente e orientada a resultados. O proceso de orzamentación de cara a resultados vense aplicando de xeito contínuo, na procura da maior eficiencia na programación e execución dos recursos da facenda pública autonómica. Baixo este principio, de novo todo o proceso de elaboración dos orzamentos estivo orientado por unha revisión polo miúdo dos programas de gasto, analizando todos e cada un dos proxectos, valorando o impacto dos mesmos e o grao de aportación aos obxectivos establecidos. Este proceso reflictese no catálogo de indicadores que acompañan a cada programa orzamentario. Estos indicadores permiten non so orientar a asignación de recursos públicos, senón analizar os fallos na provisión de bens e servizos públicos e propoñer o cambio de procedementos ou de actuacións de gasto cara a outras de máis impacto no cidadán. Para consolidar está dinámica reformularase o proceso de orzamentación nunha nova lei de facenda de Galicia, elaborararse un novo plan estratéxico de Galicia -2020 así como os programas operativos de Galicia para o marco comunitario 14-20 ao longo do exercicio. O principio de transparencia introducido pola Lei 2/2011 de Disciplina Orzamentaria e Sustentabilidade Financeira reflíctese na ampla información que se facilita, entre outros aspectos, con respecto aos investimentos reais das empresas públicas, a evolución e as ratios de gasto e o nivel de débeda pública, débeda/pib e débeda/ingresos correntes, o risco comprometido por avais e compromisos por emprego de fórmulas de pago adiado público da Comunidade Autónoma. As contas presentanse de xeito claro e conciso e en termos de contabilidade nacional para posibilitar unha comparación máis doada. A memoria de obxectivos permite saber non só o gasto adicado a cada política, tamén os recursos físicos e a previsión dos indicadores operativos e de realización. 15 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
En aras da antedita transparencia, o perímetro de consolidación vense ampliando ano tras ano nun proceso contrario ao de centrifugación do gasto realizado ata 2008. No presente exercicio liquidanse a sociedade Turgalicia SA e a parte de Xacobeo SA non vencellada ao mantemento dos camiños, integrandose as súas accións de gasto máis salientables na axencia de Turismo de Galicia. Liquidase tamén a Fundación para o fomento da calidade e o desenvolvemento tecnolóxico de Galicia pasando os seus activos e políticas de gasto máis salientables á axencia Galega de innovación. Xa para rematar, estes Orzamentos proporcionan ao resto dos axentes públicos e privados que operan en Galicia, a definición das orientacións da administración autonómica nas liñas de crecemento pretendidas, diminuíndo incertezas e incorporando expectativas racionais. Pretenden con elo vertebrar e impulsar a gobernanza conxunta entre sector público e sector privado, institucións e cidadáns, intensificando a presenza e capacidade de cooperación entre os axentes sociais na elaboración, execución e resultados dos programas e proxectos de interese común. 16 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
I.1. CONTORNO ECONÓMICO O outono de 2013 mostra un panorama económico con moitas máis luces que sombras en comparanza co ano pasado. Estados Unidos e Xapón debatense entre un crecemento con dinamismo crecente en base a expansións cuantitativas da base monetaria e sua crise fiscal. Os paises en desenvolvemento, auténticos motores da economía mundial, comezan a sentir problemas de financiamento motivados polo anuncio do fin das anteriores políticas monetarias expansivas e o aumento do prezo do dolar. No conxunto da zona euro, principal foco de inestabilidade económica no 2013, os endebedamentos público e privado están sendo reducidos e o crecemento restaurado pola vía das exportacións, porén a crise -despois de varios anos- está xerando graves consecuencias sociais, os sistemas de benestar están sentindo o impacto negativo da consolidación fiscal, o desemprego aumenta de maneira substancial e os riscos de pobreza aumentan na poboación. O problema da débeda soberana semella baixo control e o foco xa non está sobre o noso pais, co conseguinte efecto relaxación nas primas de risco esixidas, o movemento á baixa das taxas de xuro máis baixas e a apertura de novas fiestras de liquidez nos mercados de renda fixa. Se ben compre lembrar que os mercados ainda permanecen pechados para varias comunidades autónomas. Porén, a senda de consolidación fiscal e o control da débeda seguen sendo o principal obxectivo financeiro do noso pais, base para garantir a sostenibilidade do sector público e o inicio do crecemento económico. Estas deben acompañarse das precisas reformas estruturais que atinxen a diferentes sectores e que son esenciais para mellorar a competitividade da economía española, e que o sector exterior sega sendo palanca de crecemento, se a demanda dos nosos socios, en clara recuperación, axuda moito mellor. Se ben as reformas estruturais soen ser conflictivas ao alterar un statu quo e afectar a intereses corporativos normalmente, o seu beneficio no prazo medio e longo, en forma de aumento da competencia, baixa de prezos e xeración de emprego redúce os desequilibrios e aumenta a produtividade. A Eurozona debe ademais solucionar a gobernanza financeira e artellar unha política monetaria que permita o acceso a apertura dos canles de crédito e financiamento, que está a afectar de xeito importante á actividade económica dos paises do sur. En paralelo, aplicanse os primeiros pasos de implantación da estratexia 2020 e a gobernanza financeira cun orzamento comunitario inferior ao anterior por vez primeira na historia da UE. 17 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Para crear as condicións da recuperación, a Unión puxo en marcha varias iniciativas: establecemento do Mecanismo de estabilidade Europeo, adopción do Pacto polo crecemento e Emprego, novas regras de gobernanza no six-pack, e acordos de Tratado de Estabilidade, Coordinación e Gobernanza. Pola súa parte, o BCE tomou importantes medidas para salvagardar a estabilidade financeira da área euro. Non obstante, o feble crecemento mundial está sometido a fortes incertezas, cuia resolución ao longo do exercicio determinara o cumprimento ou non das previsións macroeconómicas. EEUU, abismo fiscal e fin das políticas monetarias de expansión cuantitativa que semella se prorrogarán ata decembro. Union Europea, gobernanza financeira e monetaria, a capacidade de deseñar e implementar un auténtico órgano de supervisión bancaria e de artellar as medidas precisas para que o financiamento volte ás familias e ás empresas condicionará a consolidación da saida da crise. Ademáis o desenvolvemento e concreción da iniciativa de emprego xuvenil e a súa pronta aplicación é capital na loita contra o desemprego. Oriente Medio, unha vez máis un conflito bélico nesta área do globo pode tensionar os prezos do carburante a afectar vía prezos ao crecemento previsto. A non resolución por vieiros pacíficos do conflicto sirio, pola contra pode afectar á subas de prezos enerxéticos e ao funcionamento dos mercados financeiros, moi sensibles a este tipo de problemas. 18 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
I.1.1. O CONTEXTO INTERNACIONAL O crecemento da economía mundial previsto para o ano 2013 estará entre o 2,9 e o 3,1% segundo os principais organismos internacionais elaboradores de previsións. Este prognóstico supón un empeoramento de tres décimas con respecto ao rexistro de 2012 (3,2% en 2012 e 2,9% en 2013) segundo o Fondo monetario internacional (FMI), previsión máis recente. Se utilizamos os datos da Organización para a cooperación e o desenvolvemento (OCDE) e da Comisión Europea (CE) que estimaban un crecemento do 3,0% para 2012 prodúcese unha mellora de unha décima,. Para o ano espérase unha mellora máis significativa, o crecemento mundial do produto situarase entre o 3,6% e o 4,0%; a previsión máis recente, a do FMI, é a que presenta o menor valor. Estas estimacións suxiren unha lenta consolidación da recuperación económica mundial para o que queda de ano e para. A recuperación baséase fundamentalmente na reactivación do comercio mundial e no crecemento dos países emerxentes e desenvolvidos, a previsión para o crecemento do comercio mundial - revisada á baixa o 19 de setembro pola Organización Mundial do Comercio (OMC) - repunta dúas décimas en 2013 sobre o crecemento de 2012 para situarse nun crecemento do 2,5% e dous puntos en onde o progreso será do 4,5%. Cadro IV: Previsións macroeconómicas Previsións macroeconómicas. PIB Volume. Taxas de variación interanual en % FMI (outubro 2013) OCDE (maio 2013) Comisión Europea (maio 2013) 2013 2013 2013 PIB Mundial 2,9 3,6 3,1 4,0 3,1 3,8 Área Euro -0,4 1,0-0,6 1,1-0,4 1,2 Francia 0,2 1,0-0,3 0,8-0,1 1,1 Alemania 0,5 1,4 0,4 1,9 0,4 0,8 Italia -1,8 0,7-1,8 0,4-1,3 0,7 Portugal -1,8 0,8-2,7 0,2-2,3 0,6 España -1,3 0,2-1,7 0,4-1,5 0,9 Reino Unido 1,4 1,9 0,8 1,5 0,6 1,7 Estados Unidos 1,6 2,6 1,9 2,8 1,9 2,6 Xapón 2,0 1,2 1,6 1,4 1,4 1,6 Marrocos 5,1 3,8 -- -- -- -- México 1,2 3,0 3,4 3,7 3,5 3,5 Brasil 2,5 2,5 2,9 3,5 3,0 3,6 China 7,6 7,3 7,8 8,4 8,0 8,1 India 3,8 5,1 5,3 6,4 5,7 6,6 Comercio mundial de bens e servizos 2,9 4,9 3,6 5,8 -- -- FONTES: FMI, OCDE e Comisión Europea 19 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Os crecementos esperados para o conxunto da economía global encerran diferenzas significativas por áreas. Utilizando como fonte de información o FMI, estas diferenzas, en esencia, son as seguintes: as economías avanzadas1 crecerán en 2013 un 1,2%, tres décimas por debaixo do rexistro de 2012, en a expansión será o 2,0%. As economías emerxentes e desenvolvidas2 acadarán en 2013 un crecemento lixeiramente inferior ao de 2012, pero neste caso a taxa é do 4,5%, en o crecemento esperado é do 5,1%. Dous últimos apuntes sobre estas previsións globais que indican un cambio nas perspectivas económicas: o primeiro é que, comparando coas estimacións previas elaboradas polos mesmos organismos, os prognósticos realizados no primeiro semestre rebaixan o crecemento proposto anteriormente para o ano 2013 para as principais economías en xeral. As previsións do FMI de outubro indican un cambio con respecto á anterior de xullo, mellorando as perspectivas europeas e empeorando as de América e Asia. O segundo fai referencia ás diferenzas entre as previsións para os dous primeiros trimestres de 2013 segundo a CE e a OCDE realizadas en maio e os valores observados para estes trimestres no momento actual, pois ben, a previsión do segundo trimestre quedou por debaixo do valor observado para as principais economías avanzadas o que permite abrigar unha expectativa de mellora sobre as previsións iniciais, como así parecen indicar os datos do FMI de outubro, os gráficos 1 e 2 das páxinas seguintes ilustran este suceso. Cadro V: Variación das previsións. Previsións 2013. PIB Volume. Taxas de variación interanual en % FMI OCDE Comisión Europea Xullo Outubro Novembro Maio Novembro Maio PIB Mundial 3,1 2,9 3,4 3,1 3,3 3,1 Área Euro -0,6-0,4-0,1-0,6 0,1-0,4 Francia -0,2 0,2 0,3-0,3 0,4-0,1 Alemania 0,3 0,5 0,6 0,4 0,8 0,4 Italia -1,8-1,8-1,0-1,8-0,5-1,3 Portugal -2,3* -1,8-1,8-2,7-1,0-2,3 España -1,6-1,3-1,4-1,7-1,4-1,5 Reino Unido 0,9 1,4 0,9 0,8 0,9 0,6 Estados Unidos 1,7 1,6 2,0 1,9 2,3 1,9 Xapón 2,0 2,0 0,7 1,6 0,8 1,4 Marrocos 4,5* 5,1 -- -- -- -- México 2,9 1,2 3,3 3,4 3,5 3,5 Brasil 2,5 2,5 4,0 2,9 3,9 3,0 China 7,8 7,6 8,5 7,8 7,7 8,0 India 5,6 3,8 5,9 5,3 5,8 5,7 Comercio mundial de bens e servizos 3,1 2,9 4,7 3,6 -- -- FONTES: FMI, OCDE e Comisión Europea * Previsións de abril 1 Estados Unidos, zona euro, Xapón, Reino Unido, Canadá son as principais economías incluídas neste grupo. 2 Rusia, China, India, Indonesia, Malasia, Brasil, México, Argentina, países do norte de África e de Oriente medio e subsaharianos forman este grupo. 20 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Nos seguintes parágrafos detállanse estas previsións para os principais países da economía mundial e cos que mantemos relacións comerciais e que, por tanto, teñen unha maior influenza na economía galega. Estes países son Estados Unidos, Xapón, China, India, os principais da zona euro, Reino Unido, Portugal e Marrocos. Para o seguimento dos países da zona euro utilízanse os datos do Comisión Europea, que publicou o 3 de maio deste ano posto que estas previsións son congruentes coas do FMI actualizadas en outubro comentáranse as principais discrepancias - e as da OCDE. As proxeccións informan de que o PIB da zona euro se recuperará na segunda metade de 2013 e comezará a crecer a moderada velocidade en, esta recuperación baséase na mellora da demanda externa, posto que os axustes nos balances dos sectores públicos e privados lastrarán a demanda interna en moitos dos países membros. En 2013 a caída do PIB roldará o medio punto, dúas décimas inferior á caída de 2012; en o produto incrementarase en 1,2 puntos (un punto segundo o FMI), a Comisión advirte que estas predicións asumen que continuarán os esforzos políticos para evitar un novo agravamento da crise de débeda soberana. Por países dentro da zona euro, as perspectivas para 2013 son dispares con respecto ao conxunto, Alemania, Francia e España rexistrarán en 2013 unha taxa de crecemento inferior á de 2012 e Italia e Portugal unha taxa superior á do ano precedente, segundo o FMI só Alemania acada unha taxa inferior á do ano precedente. Alemania presentará un crecemento positivo (0,4%), as restantes economía mencionadas rexistrarán caídas con respecto a 2012, Francia un 0,1%, Italia un 1,3%, España un 1,5% e Portugal un 2,3%; segundo o FMI Francia tamén acadará un crecemento positivo (0,2%). En cambio, as previsións para son máis conformes entre o conxunto e as economías individuais. Todas as principais economías acadan crecementos positivos e superiores aos do ano precedente. Así o crecemento de Alemania será do 1,8%, o de Francia do 1,1%, o de España do 0,9%, o de Italia do 0,7% e o de Portugal do 0,6%. No principal país da UE que queda fóra da zona euro, o Reino Unido, as perspectivas para o ano 2013 son dun crecemento do 0,6% (1,4% segundo o FMI), lixeiramente superior ao do ano precedente e superior á media da zona euro. Para o crecemento será do 1,7%. En Estados Unidos os crecementos esperados segundo as previsións de outubro do FMI son do 1,6% en 2013 e do 2,6% en, o primeiro é inferior ao do ano anterior pero moi por enriba dos crecementos que se rexistrarán en Europa. En Xapón estes crecementos son do 2,0% e do 1,2%. Os datos de China subministrados polo FMI para 2013 igualan o rexistro de 2012, minorando o crecemento en ; os crecementos son da orde de dous puntos inferiores 21 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
aos previos á crise. En China o crecemento esperado será do 7,6% en 2013 e do 7,3% en. Na India a tendencia é de elevación das taxas, 3,8% en 2013 (3,2% en 2012) e 5,1% en. Utilizando dos datos do FMI, a economía de Marrocos crecerá do 5,1% en 2013, 2,4 puntos porcentuais por enriba do crecemento do ano anterior, e un incremento do 3,8% en. A Comisión Europea e a OCDE tamén ofrecen nas súas previsións o perfil dos crecementos trimestrais. O gráfico 1 presenta o crecemento intertrimestral previsto para as principais economías europeas, Estados Unidos e Xapón para os trimestres de 2013 e, para os dous primeiros trimestres deste ano compáranse estes crecementos cos observados. A fonte é a CE, os datos da OCDE son totalmente concordantes. 22 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Gráfico IV: Previsións 23 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
1,5 Gráfico IV: Previsións.(Continuación) Portugal 0,0-1,5-3,0 Valor observado Predicción -4,5 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T4 2013 Fonte: Comisión Europea Á vista destes gráficos obsérvase que en xeral o esperado é unha tendencia crecente ao longo de 2013 e coa excepción de Xapón, as taxas estabilízanse a partir de mediados de. Ademais obsérvase que en 2013 os crecementos son positivos nas principais economías a partir do segundo ou terceiro trimestre, en España e Portugal deberemos agardar ata o cuarto trimestre do ano. Da comparación dos rexistros observados nos dous primeiros trimestres do ano 2013 coas previsións realizadas en maio advírtese un mellor comportamento do segundo trimestre do ano do esperado. Como se comentou anteriormente, as previsións do FMI de outubro ratifican esta aseveración ao mellorar as previsións de crecemento para 2013 destas economías sobre o prognosticado en xullo. En tamén se incrementou a taxa de crecemento destas economías sobre a predición anterior, agás en Estados Unidos onde se prevía un crecemento do 2,7% en xullo que se rebaixou a un 2,6% en outubro. En termos de taxas interanuais os crecementos son os que se mostran no gráfico 2, o retraso da taxa interanual con respecto á intertrimestral pospón o crecemento positivo para España entre un e dous trimestres, tendo isto en conta, os comentarios realizados no parágrafo anterior son, en conxunto, válidos. 24 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Gráfico V 25 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Gráfico V (continuación) Os datos do segundo trimestre deste ano superan na maioría dos países, como se comentou anteriormente, estas previsións. A zona euro presentou no segundo trimestre unha taxa intertrimestral do 0,3%, despois de ano e medio de taxas negativas; dentro da demanda interna, o consumo privado, o público e formación bruta de capital rexistraron taxas intertrimestrais positivas e o sector exterior tivo unha contribución positiva ao crecer de forma máis rápida as exportacións que as importacións. Revisando os crecementos do segundo trimestre para os principais países da zona euro observamos que en Alemania, Francia e Portugal a taxa intertrimestral foi positiva e en España e Italia foi negativa; a demanda nacional dos tres primeiros países rexistrou crecementos positivos e en España e Italia a taxa intertrimestral foi negativa. Fóra da zona euro tamén se acadaron rexistros positivos en Estados Unidos, Reino Unido, Xapón e China; en todas estas economías o consumo privado rexistrou avances no segundo trimestre do ano. 26 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
I.1.2. ECONOMÍA ESPAÑOLA Os datos máis recentes de crecemento económico para España apuntan cara unha senda de menor caída do PIB, así o descenso intertrimestral do segundo trimestre foi do 0,1%, inferior en tres décimas á caída do primeiro trimestre e tamén inferior ao dos sete trimestres anteriores. En termos de taxa interanual, o descenso do 1,6%, tamén é inferior ao dos tres trimestres que o preceden, rexistrándose un mínimo no cuarto trimestre de 2012. A continuación detállase o comportamento da economía española no segundo trimestre do ano comparado co primeiro trimestre para mostrar a tendencia a curto prazo da mesma. O PIB xerado pola economía española no segundo trimestre de 2013 rexistrou un decrecemento do 1,6% respecto ao mesmo período do ano anterior, catro décimas por debaixo da caída rexistrada no período precedente. En termos de taxa intertrimestral o descenso foi do 0,1%, tres décimas inferior á caída experimentada no primeiro trimestre. Deste xeito a economía española mostra unha melloría neste trimestre debido fundamentalmente á menor caída da demanda nacional, que rexistra unha contribución menos negativa que nos trimestres anteriores. Analizando os dous grandes compoñentes do PIB español dende a óptica do gasto obsérvase unha menor caída da demanda nacional favorecendo a diminución do retroceso do produto e unha menor achega positiva da demanda externa. Así, por unha parte, a achega da demanda nacional ao PIB sitúase no -3,6%, 1,1 puntos menos negativa que á rexistrada no trimestre precedente e por outra, a demanda externa minora a súa achega ao crecemento agregado sete décimas con respecto ao trimestre precedente, situándose en 2,0 puntos porcentuais. Cadro VI: España. PIB e os seus compoñentes.demanda. España. Produto Interior Bruto e os seus compoñentes. Demanda. Índices de volume Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Tasas de variación anual e interanual (%) 2012 2013 Operacións 2011 2012 Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Gasto en consumo final -1,0-3,3-2,6-3,4-3,3-3,9-4,0-3,0 -Gasto en consumo final dos fogares e ISFLSF -1,2-2,8-1,8-3,1-2,8-3,5-4,2-3,1 -Gasto en consumo final das AAPP -0,5-4,8-4,9-4,4-4,9-5,0-3,3-2,4 Formación bruta de capital -5,6-6,9-6,2-6,8-7,2-7,3-7,2-6,3 Demanda interna (en termos nacionais) (1) -2,1-4,1-3,5-4,2-4,2-4,6-4,7-3,6 Exportacións de bens e servizos 7,6 2,1 0,1 0,5 3,3 4,4 3,6 9,2 Importacións de bens e servizos -0,1-5,7-6,9-7,7-4,6-3,5-4,8 3,1 PRODUTO INTERIOR BRUTO a prezos de mercado 0,1-1,6-1,2-1,6-1,7-2,1-2,0-1,6 (1) Achega ao crecemento do PIB pm. Fonte: Contabilidad trimestral nacional (INE) 27 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
O gasto en consumo final dos fogares reduce o seu decrecemento interanual este trimestre dende o 4,2% ata o 3,1%; como consecuencia da mellora do comportamento do consumo de bens, especialmente no apartado de bens duradeiros. O gasto en consumo final das AA.PP. tamén rexistra un decrecemento inferior ao do primeiro trimestre, a taxa situouse no -2,4%, nove décimas menos negativa que no trimestre precedente. O menor descenso do gasto en compras de bens e servizos foi o principal responsable desta menor caída. A formación bruta de capital tamén diminúe a súa contracción pasando do -7,2% ao -6,3%. Segundo o tipo de activos, a demanda de activos materiais é a responsable do menor decrecemento do conxunto e, dentro deste tipo de activos, os de bens de equipo e activos cultivados melloran 4,5 puntos mentres que a inversión en activos de construción empeora tres décimas, Os activos fixos inmateriais presentan unha taxa do -2,4%, 2,3 puntos máis negativa que a do trimestre precedente. A achega da demanda externa da economía española ao PIB trimestral neste período foi de 2,0 puntos porcentuais, inferior en sete décimas ao nivel do trimestre precedente; resultado que se produce porque, a pesar de que a taxa de crecemento das exportacións se acelerou, as importacións presentan un importante crecemento. As exportacións de bens e servizos aceleran o seu crecemento pasando do 3,6% ao 9,2%, este maior crecemento prodúcese en todos os apartados das exportacións: no de bens o crecemento pasa do 5,2% ao 12,7%, nos servizos non turísticos pasa do -0,5% ao 2,1% e, por último, as compras dos non residentes rexistran un crecemento do 1,9%, superando en oito décimas o dato do primeiro trimestre. Pola súa banda, as importacións creceron un 3,1%, fronte á caída do 4,8% rexistrada no trimestre precedente. Como ocorre no caso das exportacións, a mellora afecta a tódalas compoñentes: as importacións de bens, as importacións de servizos non turísticos e as compras dos residentes no resto do mundo. Dende a perspectiva da oferta aprécianse unhas taxas de variación menos negativas no sector primario, na industria manufactureira e na maior parte das ramas dos servizos. En cambio, a construción decrece un 5,9%, unha décima por enriba da caída do trimestre anterior. 28 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Cadro VII: España PIB e os seus compoñentes polo lado da oferta. España. Produto Interior Bruto e os seus compoñentes. Oferta. Índices de volume Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Tasas de variación anual e interanual (%) 2012 2013 Operacións 2011 2012 Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Agricultura, gandaría e pesca 5,6-10,9-6,9-12,6-11,2-12,7-6,2-1,2 Industria 2,7-0,5-1,7-0,7 0,2 0,4-3,0-3,1 - Industria manufacturera 1,3-1,1-2,8-1,8 0,1 0,1-3,2-2,2 Construción -9,0-8,6-9,1-8,6-8,7-7,7-5,8-5,9 Servizos 1,4-0,3 0,7-0,1-0,4-1,1-1,1-0,8 Impostos netos sobre os produtos -6,1-4,9-5,0-4,7-4,9-5,1-2,6-1,7 PRODUCTO INTERIOR BRUTO a precios de mercado 0,1-1,6-1,2-1,6-1,7-2,1-2,0-1,6 Fonte: Contabilidad trimestral nacional (INE) As ramas agraria, gandeira e pesqueira pasan dun decrecemento do 6,2 a unha caída do 1,2%, as industriais elevan unha décima o seu decrecemento, do 3,0 ao 3,1% debido á enerxía, porque as manufactureiras minoran o seu descenso un punto, do 3,2% do primeiro trimestre ao 2,2% no segundo. A construción rexistra un descenso do 5,9%, incrementando a súa caída unha décima, segundo o INE este deterioro é congruente coa demanda de activos ligados a esta actividade e do emprego no sector. Por último, as ramas dos servizos moderan o seu descenso respecto ao do primeiro trimestre, pasando do -1,1% ao -0,8%, A maior influenza nesta caída da taxa con respecto ao trimestre precedente corresponde ás ramas de comercio, transporte e hostalería (-1,1% fronte ao -1,8%), información e comunicacións (-0,1% fronte ao -1.1%) e ás actividades artísticas, recreativas e outros servizos (-1,0% fronte ao -2,0%). O emprego, medido en postos de traballo a tempo completo, reduce o seu decrecemento en sete décimas ata situarse no -3,8% o que supón a redución de 623 mil empregos netos a tempo completo nun ano. O número de horas efectivamente traballadas polas persoas ocupadas na economía diminúe un 2,3% neste trimestre comparado co mesmo trimestre do ano pasado. A diferenza entre esta evolución e a dos empregos equivalentes a tempo completo debese o crecemento do 1,5% da xornada media a tempo completo, aumentando 2,6 puntos con respecto á taxa do trimestre precedente. Con este crecemento da actividade e do emprego a produtividade aparente por posto de traballo equivalente redúcese en catro décimas, dende o 2,6 ata o 2,2%. Se temos en conta a produtividade por hora traballada o descenso é maior, do 3,8% do primeiro trimestre pasamos a un 0,7% no segundo. 29 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Cadro VIII: PTE a tempo completo. España. Postos de traballo equivalentes a tempo completo Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario Tasas de variación anual e interanual (%) 2012 2013 2011 2012 Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Agricultura, gandaría e pesca -4,5-1,1-1,6-0,3 1,2-3,5-5,3 0,3 Industria -1,6-5,3-4,2-5,9-5,6-5,5-5,9-5,5 - Industria manufacturera -2,0-6,0-4,9-6,5-6,3-6,3-5,8-5,2 Construción -15,9-19,1-21,1-18,1-18,9-17,8-13,3-15,0 Servizos -0,5-3,4-2,5-3,8-3,4-3,8-3,4-2,7 Total postos de traballo equivalentes a TC -2,2-4,8-4,3-5,1-4,7-5,0-4,5-3,8 Fonte: Contabilidad trimestral nacional (INE) Estes datos do segundo trimestre de 2013 confirman que o ritmo de decrecemento económico se minorou en termos de taxa intertrimestral e coinciden co previsto pola Comisión que se mostra nos gráficos 1 e 2. Esta previsión estima que os decrecementos interanuais do PIB nos restantes trimestres do ano tenderán a ser cada vez menores e que acadarán un rexistro positivo no primeiro trimestre de. En termos de taxa intertrimestral o crecemento deixará de ser negativo no cuarto trimestre deste ano. No que respecta ao crecemento esperado para 2013 e, o escenario do goberno (máis actualizado xunto co do FMI) prevé unha caída do PIB en 2013 do 1,3% e un incremento do 0,7% en. O FMI prognostica tamén unha caída do PIB en 2013 do 1,3% e un aumento do 0,2% en, cinco décimas por debaixo da do goberno. A OCDE e a CE estiman que o PIB se contraerá un 1,7% e un 1,5% respectivamente en 2013 e crecerá en un 0,4% segundo a OCDE e un 0,9% segundo a CE. Polo tanto, as previsións para 2013 están entre o -1,3% segundo o goberno e o FMI e o -1,7% segundo a OCDE. Se analizamos as razóns desta caída dende a perspectiva da demanda segundo estas catro fontes chegamos ás seguintes conclusións: a achega da demanda nacional minora da orde de 4 puntos o crecemento do agregado e, dentro da demanda nacional, as caídas afectan a tódalas compoñentes, consumo de fogares, de AA.PP. e formación bruta de capital. A primeira compoñente, o consumo dos fogares presenta unha caída similar á do ano anterior segundo todas as estimacións, agás a do goberno que minora lixeiramente a caída de 2012; o consumo das AA.PP. caerá menos que en 2012 segundo todas as previsións e a formación bruta de capital presentará un caída en 2013 superior ao 6%. As previsións máis optimistas, as do goberno e do FMI, baséanse nunha achega da demanda interna menos negativa (-3,2%, -3,5% fronte a un -4,0% ou un -4,3%) que responde á súa vez a 30 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
unha caída menos elevada de todos os compoñentes: gasto en consumo final dos fogares, das AA.PP. e da formación bruta de capital. Cadro IX: Principais previsións macro. PIB por compoñentes de demanda Gasto en consumo final nacional. Gasto en consumo final nacional de fogares (1) Gasto en consumo final das AA.PP. Formación bruta de capital Formación bruta de capital fixo Demanda nacional* Exportacións de bens e servizos Importacións de bens e servizos Achega exterior* Produto interior bruto Produto interior bruto nominal Previsións macroeconómicas. España. TVA (%) Ministerio de Economía (setembro 2013) CE (maio 2013) 2013 FMI (outu bro 2013) OCDE (maio 2013) Ministerio de Economía (setembro 2013) CE (maio 2013) FMI (outu bro 2013) OCDE (maio 2013) -2,5 -- -- -- -0,6 -- -- -- -2,6-3,1-2,8-3,0 0,2-0,1 0,4-1,5-2,3-3,7-2,0-2,9-2,9-0,4-2,9-1,4-6,1 -- -- -- 0,2 -- -- -- -- -7,6-7,3-9,9 -- -1,1-2,8-2,9-3,2-4,0-3,5-4,3-0,5-0,4-1,3-1,6 5,7 4,1 5,7 4,5 5,5 5,7 5,8 6,7-0,3-4,0-1,0-3,7 2,4 2,0 1,8 0,8 1,9 2,6 2,2 2,6 1,2 1,3 1,5 2,0-1,3-1,5-1,3-1,7 0,7 0,9 0,2 0,4-0,3 0,1-0,6-1,0 2,0 1,9 1,1 0,8 Mercado de traballo Emprego. Equivalente a tempo completo -3,4-3,4-3,9 (2) -- -0,2 0,0-0,7 (2) -- Taxa de paro 26,6 27,0 26,9 27,3 25,9 26,4 26,7 28,0 * Achega ao crecemento do PIB (1) Inclúe ás ISFLSF (2) Persoas FONTES: Ministerio Economía, Comisión Europea, OCDE e FMI O crecemento esperado para baséase nunha forte mellora da demanda nacional, sustentada no consumo dos fogares, que rexistrará un crecemento positivo segundo o goberno e o FMI, e na formación bruta de capital onde se reduce moi notablemente o descenso ata situarse entre 1 e 3 puntos porcentuais, o goberno prevé un crecemento do 0,2 para este agregado. O descenso do gasto en consumo final das AA.PP. será da orde do rexistrado en 2013 segundo o goberno, nove décimas superior segundo o FMI e menor que o deste ano a tenor do previsto pola OCDE e a Comisión. A achega do sector exterior será positiva pero inferior á do ano anterior debido a un maior crecemento das importacións posto que as exportacións crecerán a un ritmo semellante ao deste ano. No que respecta á taxa de paro, as previsións máis optimistas corresponden ao goberno que espera unha taxa de paro do 26,6% en 2013 e do 25,9% en, rebaixando as taxas do cadro macroeconómico anterior. Os prognósticos dos demais organismos son en esencia coincidentes, só o dato da OCDE para o ano é discordante ao elevar a taxa de paro a un 28%. 31 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
I.1.3. ECONOMÍA GALEGA Ao igual que sucede coa economía española no seu conxunto, os datos máis recentes de crecemento económico para Galicia apuntan cara unha senda de menor caída do PIB, así a taxa intertrimestral do segundo trimestre foi do 0,0%, inferior en catro décimas á caída do primeiro trimestre e tamén inferior ao dos cinco trimestres anteriores. En termos de taxa interanual, o descenso do 1,4%, tamén é inferior ao dos dous trimestres que o preceden, rexistrándose un mínimo no primeiro trimestre de 2013. En comparación co conxunto nacional obsérvase, en taxas de variación interanual, un diferencial positivo para Galicia dende finais de 2011; no conxunto do ano 2012 o diferencial foi de sete décimas e nos dous primeiros trimestres deste ano a caída do produto foi catro décimas inferior en Galicia no primeiro trimestre e dúas no segundo. A continuación detállase o comportamento da economía española no segundo trimestre do ano comparado co primeiro trimestre para mostrar a tendencia a curto prazo da mesma. Cadro X:. Evolución do PIB Galego. Produto interior bruto Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario 2012 2013 2011 2012 Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Variación interanual -0,5-0,9-0,9-0,9-0,4-1,6-1,6-1,4 Variación intertrimestral -- -- -0,3-0,3-0,4-0,6-0,4 0,0 Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais 32 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Gráfico VI: Variacións en volume do PIB. PIB pm. Volume encadeado referencia 2008. Datos corrixidos de estacionalidade e calendario. Variacións interanuais (%) 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0 2009 2010 2011 2012 2013-6,0 Galicia España UE-27 Fonte: IGE, INE, EUROSTAT Demanda No segundo trimestre de 2013, a achega da demanda interna en termos nacionais ao crecemento do PIB foi de -3,2 puntos porcentuais, unha décima máis negativa que a contribución do trimestre anterior. O gasto en consumo final presenta un descenso do 2,6%, catro décimas inferior á caída rexistrada no trimestre precedente; o apartado da formación bruta de capital decrece un 6,2%, 2,5 puntos por enriba do retroceso observado no primeiro trimestre. A contribución do sector exterior é de 1,9 puntos porcentuais, superando en catro décimas a achega observada no trimestre precedente. 33 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
Gráfico VII: Descomposición dos compoñentes do PIB polo lado da demanda. I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais Volume encadeado referencia 2008. Datos corrixidos de estacionalidade e calendario. 2009 2010 2011 2012 2013 Achega demanda interna (en termos nacionais) (%) Achega demanda exterior neta (%) PIB 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0 Cadro XI: Demanda, indices de referencia. Demanda. Índices de volume. Referencia ano 2008=100 Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Taxas de variación interanual (%) 2012 2013 Operacións 2011 2012 Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Gasto en consumo final -1,6-2,8-2,6-3,0-2,5-2,9-3,0-2,6 -Gasto en consumo final dos fogares e ISFLSF -1,7-2,6-2,2-2,6-2,7-2,8-3,1-2,8 -Gasto en consumo final das AAPP -1,2-3,3-3,9-4,1-2,0-3,2-2,6-1,9 Formación bruta de capital -18,2-5,0-12,1-6,1-0,2-0,8-3,7-6,2 Demanda interna (en termos nacionais) (1) -5,4-3,2-4,5-3,7-2,1-2,5-3,1-3,2 Exportacións de bens e servizos 2,7-4,8-7,2-7,7 2,1-6,1 3,8 4,8 Importacións de bens e servizos -6,4-8,8-13,4-12,5-0,9-7,8 0,9 1,2 PRODUTO INTERIOR BRUTO a prezos de mercado -0,5-0,9-0,9-0,9-0,4-1,6-1,6-1,4 Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais (1) Achega ao crecemento do PIB pm. O gasto en consumo final dos fogares e institucións sen fins de lucro ao servizo dos fogares decrece un 2,8% no segundo trimestre de 2013, inferior en tres décimas ao descenso que experimentou no trimestre anterior. A debilidade do mercado de traballo, que segue a mostrar taxas negativas, incide na renda dispoñible dos fogares e é o principal causante do descenso continuado do consumo. Os principais indicadores de consumo dos 34 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO
fogares móstranse en sintonía co agregado debido a que presentan descensos interanuais. A matriculación de turismos, o índice de vendas de comercio polo miúdo deflactado e corrixido de estacionalidade e calendario, o indicador de confianza do consumidor a renda salarial real calculada con: afiliación, incremento salarial pactado en convenio e o IPC como deflactor mostran descensos interanuais inferiores aos do trimestre precedente. No mesmo período, o gasto en consumo final das administracións públicas minora en sete décimas a caída observada no trimestre anterior, acadando un descenso do 1,9%. A formación bruta de capital mostra un ritmo de caída superior ao do trimestre anterior, descendeu un 6,2% neste trimestre. Os indicadores que rexistran descensos superiores aos do trimestre anterior son os relativos á inversión en construción e á importación de bens de capital deflactada co índice de valor unitario correspondente. En cambio, a matriculación de vehículos de carga e a produción industrial de bens de equipo acadan taxas de crecemento menos negativas que as do trimestre precedente, a produción industrial de bens de equipo e rexistra un crecemento positivo. Como xa se comentou anteriormente, no segundo trimestre de 2013 a achega da demanda externa neta foi de 1,9 puntos, catro décimas superior que a estimada para o trimestre anterior. As exportacións presentan un crecemento do 4,8%, un punto por enriba do crecemento do trimestre precedente; as exportacións galegas fóra de España creceron neste trimestre un 7,7% en termos nominais e, tendo en conta que o deflactor é negativo para este agregado, o crecemento real supera o 14%. Pola súa parte, as importacións aumentaron un 1,2%, tres décimas por enriba do crecemento rexistrado no trimestre anterior. Oferta Dende a perspectiva da oferta, no segundo trimestre de 2013 as taxas de crecemento interanual dos grandes agregados son negativas agás na industria. As menores caídas corresponden ao sector primario e aos servizos, a construción rexistra un decrecemento máis elevado. Con respecto ás taxas do trimestre precedente, os servizos acadan un descenso nove décimas menor, mellorando a taxa do trimestre precedente, as ramas agraria, gandeira e pesqueira en conxunto tamén melloran e, por último, agravan a taxa do trimestre anterior a construción e a industria. As ramas agraria, gandeira e pesqueira presentan un descenso do 0,2%, 2,7 puntos menos que o decrecemento do primeiro trimestre do ano. O comportamento do sector pesqueiro, onde os indicadores de volume presentan unha caída menos elevada que a do trimestre precedente e a taxa máis positiva rexistrada no resto de ramas do sector explican o menor descenso do conxunto. 35 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO