Τοποθέτηση & Λειτουργία Μηχανών Θαλάσσιας Ενέργειας: Επιπτώσεις στη Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα Αναστασία Μήλιου Αρχιπέλαγος Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας www.archipelago.gr
Αρχικό στάδιο ανάπτυξης των συστημάτων εκμετάλλευσης θαλάσσιας ενέργειας Λίγα διαθέσιμα δεδομένα για τις επιδράσεων που μπορεί να προκαλέσουν στα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα. Η σχετικά περιορισμένη γνώση που υπάρχει δυστυχώς ακόμα σήμερα για τα θαλάσσια οικοσυστήματα εν αντιθέσει με τα χερσαία, και κυρίως για αυτά των ελληνικών θαλασσών, δύσκολητηνκατανόησηήπρόβλεψητωνεπιπτώσεωνπου μπορεί να προκληθούν. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
Κύριοι τομείς πιθανής αλληλεπίδρασης των θαλάσσιων ειδών και οικοσυστημάτων με τη φυσικό-χημική τροποποίηση και τις άλλες πιθανές επιβαρύνσεις των οικοσυστημάτων που μπορεί να προκαλέσει η χρήση συστημάτων θαλάσσιας ενέργειας.
Ιδιαίτερη Περιβαλλοντική Σημασία του Φυσικού Πλούτο των ελληνικών θαλασσών Κλειστές άρα και ευάλωτες θαλάσσιες περιοχές, που επιβαρύνονται από: την ολοένα αυξανόμενη κίνηση των πλοίων, (ρίσκο θαλάσσιου ατυχήματος) Τη γενικότερη ρύπανση τις ιχθυοτροφικές μονάδες
ΚΗΤΩΔΗ (ΦΑΛΑΙΝΕΣ & ΔΕΛΦΙΝΙΑ)
ή ώ ί ά ό
ά ς ώ ς ά ώ Δερματο ώ έ
47 Είδη Καρχαριοειδών (1/3 Απειλούμενα) Προσκυνητής
Θαλάσσια Λιβάδια Ποσειδωνίας Τα δάση της θάλασσας Προστατευόμενο οικοσύστημα προτεραιότητας >300 είδη χλωρίδας, >1000 είδη πανίδας Φωτοσύνθεση= παραγωγή τροφής Καταφύγιο από τους θηρευτές Αποτροπή διάβρωσης
Ύφαλοι ασβεστολιθικών ροδοφυκών «τραγάνες» Ύφαλοι σε 50-150m βάθος Θεμελιώδη σημασία για την παραγωγικότητα των ιχθυοαποθεμάτων Τύπος οικοτόπου, που θεωρείται μη ανανεώσιμος φυσικός πόρος, δεδομένου ότι έχει ρυθμό ανάπτυξης 0,06-0,03mm/χρόνο. Οι ύφαλοι που χρειάζονται έως και 7.000 χρόνια για να σχηματιστούν.
Αναγκαία πιλοτική μελέτη επιπτώσεων, στις ελληνικές θάλασσες, για τους διάφορους τύπους μηχανών Δεν μπορεί να γίνει εφαρμογή μελετών που αφορούν άλλες θαλάσσιες περιοχές (π.χ. βόρειο θάλασσα, ή Ατλαντικό) - απαιτείται λεπτομερής έρευνα στα ελληνικά οικοσυστήματα ανάπτυξη νέων τεχνολογιών με παράλληλη διαφύλαξη μίας μοναδικής παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας Ποικίλουν ιδιαίτερα ανάλογα με τον τύπο, το μέγεθος της μονάδας και το οικοσύστημα της περιοχής και μπορεί να περιλαμβάνουν: 1. Τροποποίηση των θαλάσσιων ρευμάτων 2. Επίδραση στα βενθικά οικοσυστήματα 3. (Αμφιλεγόμενη) Επίδραση τεχνητού υφάλου 4. Ποιότητα νερών 5. Ηχορύπανση 6. Ηλεκτρομαγνητικά πεδία 7. Κίνδυνος συγκρούσεων
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας 1. Τροποποίηση των θαλάσσιων ρευμάτων Μπορεί να επηρεάσει τη συνολική παραγωγικότητα μίας θαλάσσιας περιοχής, καθώς επηρεάζονται οι πλαγκτονικοί οργανισμοί. Ιδιαίτερα σημαντική επίδραση θεωρείται η πιθανή παράκτια διάβρωση (π.χ. διάβρωση παραλιών) με σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (π.χ. καταστροφή παραλίων ωοτοκίας θαλάσσιων χελωνών) αλλά και κοινωνικό-οικονομικές (π.χ. τουρισμός). Θεωρείται ότι οι επιδράσεις στα ρεύματα και τον κυματισμό εξαρτώνται ιδιαίτερα από την τεχνολογία και τοποθεσία των εφαρμογών, με τις μέγιστες επιδράσεις να προκαλούνται σε κοντινή απόσταση από τη στεριά. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την κατανόηση της έκτασης των σχετικών επιδράσεων.
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας 2. Επίδραση στα βενθικά οικοσυστήματα μέσω: Καταστροφής φυτικών ή ζωικών βιοκοινωνιών, λόγω της αλλαγής στη ροή του νερού, στη δομή των κυμάτων ή τη σύσταση του υποστρώματος. Καταστροφής οικοτόπων κατά την εγκατάσταση (αγκυροβόλιο σκαφών, κατασκευαστικά έργα). Όταν η εγκατάσταση γίνεται με αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους και στα κατάλληλα οικοσυστήματα, θεωρείται ότι μετά από χρόνια τα οικοσυστήματα επανέρχονται. Σε περίπτωση όμως που προκληθεί μεταφορά ιζήματος και διάβρωση, τότε οι επιδράσεις θεωρούνται μακροχρόνιες. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την κατανόηση της έκτασης των σχετικών επιδράσεων.
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας 3. (Αμφιλεγόμενη) Επίδραση τεχνητού υφάλου Δεδομένου ότι η έρευνα είναι μέχρι σήμερα είναι περιορισμένη, οι απόψεις για το κατά τόσο τα συστήματα εκμετάλλευσης θαλάσσιας ενέργειας μπορεί να λειτουργήσουν σαν τεχνητοί ύφαλοι, είναι αμφιλεγόμενα. Στις ελληνικές θάλασσες που χαρακτηρίζονται από την απουσία αλιευτικής διαχείρισης, οι - μικρής έκτασης - μονάδες συνιστούν περιοχές όπου πιθανώς να υπάρξει αύξηση των ιχθυαποθεμάτων. Δεδομένης όμως της συνεχούς κίνησης και όχλησης που προκαλούν οι διάφορες μηχανές θαλάσσιας ενέργειας, αμφισβητείται κατά πόσο μπορεί να αποκτήσουν χαρακτηριστικά τεχνητού υφάλου, με πιθανή αύξηση της βιομάζας της περιοχής. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την κατανόηση της έκτασης των σχετικών επιδράσεων.
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας 4. Ποιότητα νερών Μικρή πιθανότητα πετρελαιοκηλίδων κατά την κατασκευή, Συνεχή απελευθέρωση τοξικών ουσιών που βρίσκονται στα υφαλοχρώματα, με συνεπακόλουθες επιπτώσεις που προκαλούνται από τη βιομεγέθυνση τους στην τροφική αλυσίδα. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την κατανόηση της έκτασης των σχετικών επιδράσεων.
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας 5. Ηχορύπανση Εκτός από τα θαλάσσια θηλαστικά και χελώνες, δεν είναι ξεκάθαρο αν και άλλα είδη επηρεάζονται από τη λειτουργική ηχορύπανση. Η μεγαλύτερη ενόχληση είναι κατά την κατασκευή Ηηχορύπανσηκατάτηλειτουργίαθαείναισαφώςλιγότερη ποικίλει όμως ανάλογα με τον τύπο της μονάδας Απαιτείται περισσότερη έρευνα για τον προσδιορισμό των πιθανών χρόνιων επιπτώσεων από την ηχορύπανση που προκαλούν οι μονάδες θαλάσσιας ενέργειας Έχει αποδειχθεί όμως ότι ο θόρυβος από τις υπεράκτιες ανεμογεννήτριες επηρεάζει τα ψάρια και τα διατηρεί σε απόσταση από αυτές.
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας 6. Ηλεκτρομαγνητικά πεδία Τα υποβρύχια καλώδια που μεταφέρουν ενέργεια μεταξύ των μετασχηματιστών, των γεννητριών και της στεριάς, παράγουν ηλεκτρομαγνητικά πεδία τα οποία μπορεί να επηρεάσουν ορισμένους θαλάσσιους οργανισμούς, ανάμεσα τους και κάποια είδη ψαριών ευαίσθητα στα ηλεκτρικά φορτία Είδη που μπορεί να επηρεαστούν είναι κάποια ελασμοβράγχια, θαλάσσια θηλαστικά, χελώνες και θαλασσοπούλια Διαφορετικές επιδράσεις προκαλούνται στις διάφορες φάσεις ανάπτυξης των παραπάνω ειδών, αλλά τα διαθέσιμα δεδομένα είναι και πάλι ελάχιστα και χρειάζεται επιπλέον έρευνα.
Επίδραση στα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη, από τις μηχανές θαλάσσιας ενέργειας 7. Κίνδυνος συγκρούσεων Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από την περιοχή και την κατάσταση προστασίας τόσο των μόνιμων όσο και των μεταναστευτικών πληθυσμών των θαλάσσιων ειδών θεωρείται ότι οι κυματικές γεννήτριες μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερους κινδύνους από τις υπεράκτιες ανεμογεννήτριες Δεν μπορούμε ακόμα να κατανοήσουμε πλήρως τις επιπτώσεις των κυματικών γεννητριών καθώς η εφαρμογή τους είναι ακόμα πιλοτική. θεωρείται ότι οι υποβρύχιες, στατικές δομές αποτελούν μικρό κίνδυνο σύγκρουσης, ενώ τα καλώδια, αλυσίδες και δομές που βρίσκονται ελεύθερες στην επιφάνεια του νερού αποτελούν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο. Επίσης, κάποιες δομές φέρουν προπέλες οι οποίες μπορεί να τραυματίσουν σοβαρά ή ακόμα και να σκοτώσουν διάφορους θαλάσσιους οργανισμούς.
Παράμετροι ανάλυσης περιβαλλοντικών επιπτώσεων συστημάτων εκμετάλλευσης θαλάσσιας ενέργειας Θαλάσσιοι Οργανισμοί Φυσικό-χημικό περιβάλλον Θαλάσσια θηλαστικά Ορνιθοπανίδα Βενθικοί οργανισμοί Ψάρια Θαλάσσιο τοπίο Θαλάσσιος πυθμένας Ακουστική Ηλεκτρομαγνητικά πεδία Ποιότητα νερών Φυτοπλανκτόν/ Ζωοπλανκτόν??? Αρχιπέλαγος Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Τα υποβρύχια καλώδια χρησιμοποιούνται τόσο για τη σύνδεση μεταξύ μηχανών παραγωγής θαλάσσιας ενέργειας ή υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, όσο και για τη σύνδεση με ηλεκτρικό κόμβο στην ακτή για τη διάθεση της ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο. Τα υποβρύχια καλώδια κατά την εγκατάστασή και λειτουργία τους προκαλούν διάφορες επιδράσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Οι επιδράσεις αυτές ποικίλουν ανάλογα με παραμέτρους, όπως ο τύπος οικοσυστημάτων στην περιοχή τοποθέτησης, ο τρόπος και η εποχή της εγκατάστασης και ο τύπος καλωδίου.
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Κύριες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με υποβρύχια καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος ά, ή, ές ί ς, ά Διατάραξη υποστρώματος Καταστροφή/Διατάραξη βενθικών ειδών Απελευθέρωση μολυσματικών ουσιών Οπτική διατάραξη Ηχορύπανση (πλοία, μηχανήματα) Λειτουργική ρύπανση από τα ί Ηλεκτρομαγνητικά πεδία Θερμική ακτινοβολία
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Τα θαλάσσια οικοσυστήματα και είδη επηρεάζονται με διαφορετικούς τρόπους. Οι βενθικοί οργανισμοί και τα οικοσυστήματα επηρεάζονται από τη διατάραξη του υποστρώματος και τη θερμική ακτινοβολία, η ηχορύπανση επηρεάζει κυρίως τα θαλάσσια θηλαστικά, τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία επηρεάζουν τα είδη ψαριών που είναι ευαίσθητα στα ηλεκτρικά φορτία. και τα θαλάσσια θηλαστικά, ενώ η οπτική επιβάρυνση και ηχορύπανση κατά την τοποθέτηση, μπορεί να απομακρύνει από την περιοχή την ιδιαίτερα απειλούμενη φώκια, και ορισμένα θαλασσοπούλια ευαίσθητα στις συγκεκριμένες επιβαρύνσεις. Οι επιδράσεις ποικίλουν ανάλογα με τον τεχνικό σχεδιασμό των καλωδίων, τον τρόπο εγκατάστασής τους, και την ποσότητα ηλεκτρικού ρεύματος που μεταδίδεται.
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Κάποιες από τις περιβαλλοντικές επιδράσεις σχετίζονται με τις φάσεις εγκατάστασης, συντήρησης, επισκευής ή απεγκατάστασης, ενώ άλλες επιδράσεις σχετίζονται αποκλειστικά με τη λειτουργία των καλωδίων.
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Α. Εγκατάσταση καλωδίων Όταν η τοποθέτηση υποβρύχιων καλωδίων υλοποιείται με αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους και σε κατάλληλες περιοχές - ενδιαιτήματα, προκαλεί προσωρινή διατάραξη θαλάσσιων ενδιαιτημάτων, χωρίς να θεωρείται καταστροφική για τα οικοσυστήματα και τα είδη που ζουν σε αυτά. Η εγκατάσταση καλωδίων θεωρείται καταστροφική ή ιδιαίτερα επιβαρυντική σε περιοχές που στηρίζουν: - θαλάσσια λιβάδια ποσειδωνίας - υφάλους ασβεστολιθικών ροδοφυκών - πληθυσμούς μεσογειακής φώκιας
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Λειτουργία καλωδίων Κατά τη λειτουργία τους τα υποβρύχια καλώδια σύνδεσης των μηχανών εκμετάλλευσης θαλάσσιας ενέργειας, τα οποία χρησιμοποιούνται τόσο για μεταξύ τους σύνδεση, όσο και για σύνδεση με ηλεκτρικό κόμβο στην ακτή για τη διάθεση της ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο, επιβαρύνουν θαλάσσια είδη που χαρακτηρίζονται ως ηλεκτρομαγνητικά ευαίσθητα ή είδη που είναι προσαρμοσμένα σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες.
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Οι βασικές τους λειτουργικές επιδράσεις είναι η παραγωγή ηλεκτρομαγνητικών πεδίων καθώς και η θερμική ακτινοβολία Δεν υπάρχει ακόμα εκτεταμένη εφαρμογή μεγάλου μήκους υποβρύχιων καλωδίων ρεύματος, η κατανόηση των επιδράσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στα μεταναστευτικά είδη ψαριών και τα θαλάσσια θηλαστικά είναι περιορισμένη. Δεν έχει υλοποιηθεί έως σήμερα επιτόπια έρευνα που να εξετάζει τις επιδράσεις που προκαλεί η αυξημένη θερμοκρασία στην περιοχή κοντά στα υποβρύχια καλώδια, στα βενθικά οικοσυστήματα και τις μικροβιακές διεργασίες του ιζήματος. Η σοβαρή επιβάρυνση των παραπάνω ειδών θεωρείται πιθανή και θεωρείται τομέας προτεραιότητας για περαιτέρω έρευνα.
Επιδράσεις από την Εγκατάσταση και Λειτουργία Υποβρύχιων Καλωδίων Μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας (mitigation measures) Η αρχή της πρόληψης και η εφαρμογή αναγκαίων μέτρων προστασίας και αποτροπής επιβαρύνσεων αποτελούν απολύτως αναγκαία προϋπόθεση, εφόσον υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι η τοποθέτηση και λειτουργία υποβρύχιων καλωδίων μπορεί να επιβαρύνει τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τους πληθυσμούς σπάνιων ειδών. Τα μέτρα για τη μείωση των επιβαρύνσεων περιλαμβάνουν: Προσεκτικός καθορισμός της πορείας του καλωδίου Προσεκτικός καθορισμός της εποχής που υλοποιούνται οι εργασίες εγκατάστασης Επιλογή κατάλληλου τύπου καλωδίου Προσεκτική τοποθέτηση του καλωδίου στο θαλάσσιο πυθμένα Λεπτομερής επιστημονική έρευνα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της τοποθέτησης και λειτουργίας των καλωδίων πρέπει να υλοποιείται με στόχο να καλύψει τα υπάρχοντα κενά στην κατανόηση των επιβαρύνσεων που προκαλούνται στα οικοσυστήματα.
Καταγραφή Περιορισμός των επιπτώσεων Οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι περιορισμένες και δεν είναι εύκολο να προβλέψουμε τον τρόπο με τον οποίο οι εγκαταστάσεις μηχανών θαλάσσιας ενέργειας θα επηρεάσουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Απαιτείται λεπτομερής έρευνα στα οικοσυστήματα των ελληνικών θαλασσών, με στόχο να κατανοήσουμε: Ποιες είναι οι επιδράσεις στα οικοσυστήματα που περιβάλλουν τις εγκαταστάσεις και συγκεκριμένες επιδράσεις στο σύνολο των οικοσυστημάτων: πλαγκτόν, ψάρια, φύκη, ασπόνδυλοι οργανισμοί, θαλάσσια θηλαστικά, χελώνες και θαλασσοπούλια. Με ποιους τρόπους τα θαλάσσια είδη επηρεάζονται από την παρουσία των διαφόρων τύπων μηχανών. Ποιες είναι οι επιδράσεις στην επιβίωση, εύρεσης τροφής και αναπαραγωγής, καθώς και στη μετανάστευση θαλάσσιων ειδών. Ποια είναι η έκταση και ο ρυθμός των πιθανών θανατώσεων και από ποιους παράγοντες προκαλούνται. Έρευνα του Αρχιπελάγους, θα επικεντρωθεί σε πιλοτικό μικρής κλίμακας υβριδικό σταθμό κυματικής, ρευματικής και αιολικής ενέργειας από ΕΜΠ και ΟΤΑ Δωδεκανήσου.
Ο καθορισμός επίσημου εθνικού ή διεθνούς πρωτοκόλλου για την αειφόρο λειτουργία μηχανών θαλάσσιας ενέργειας και την τοποθέτηση υποβρύχιων καλωδίων, θα μπορούσε να προσφέρει λύση για τον περιορισμό των επιβαρύνσεων που προκαλούνται. Ένα τέτοιο πρωτόκολλο θα μπορούσε να καλύπτει τους τομείς που πρέπει να εξετάζει η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς και λεπτομερή περιγραφή των μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας σχετικά με την επιλογή υλικών, τον τρόπο υλοποίησης κατασκευαστικών εργασιών, τον καθορισμό πορείας καλωδίων, την επιλογή χρονικής περιόδου εγκατάστασης, τις διαδικασίες τοποθέτησης και λειτουργίας. Με τον τρόπο αυτόν τόσο οι κατασκευαστές, όσο και οι ελεγκτικές αρχές θα μπορούσαν να αναγνωρίζουν και να περιορίζουν τις περιβαλλοντικές επιδράσεις που πιθανώς προκαλούνται κατά την εγκατάσταση και λειτουργία υποβρύχιων καλωδίων.
Ήπιες vs Υπερμεγέθεις Εφαρμογές Προστασία περιβάλλοντος ή κερδοφόρες πράσινες επενδύσεις? Όπως οι υπερμεγέθεις εφαρμογές ΑΠΕ προκαλούν πολύ σημαντική επιβάρυνση στη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα στη στεριά, (π.χ. στα αιολικά πάρκα της Ισπανίας καταγράφονται ετησίως θάνατοι 6.500 πουλιών, κυρίως αρπαχτικών, από προσκρούσεις σε α/γ, προκαλώντας κίνδυνο εξαφάνισης σε σημαντικά είδη), αντίστοιχες δραματικές επιβαρύνσεις μπορούμε να αναμένουμε από πιθανές υπερμεγέθεις εφαρμογές θαλάσσιας ενέργειας, σε οικοσυστήματα που κατανοούμε ελάχιστα. Ιδιαιτερότητα ελληνικής φύσης (δεν συγκρίνεται ούτε με άλλη Μεσογειακή ή ευρωπαϊκή χώρα) Πολυάριθμα μικρά οικοσυστήματα
δεδομένου ότι οι εφαρμογές θαλάσσιας ενέργειας δεν θα γίνει σε κλειστούς κόλπους ή λιμάνια, αλλά στα «μπουγάζια» εκεί που υπάρχει κυματική ενέργεια, πρέπει να ληφθεί υπ όψιν ότι σε αυτές τις περιοχές χαρακτηρίζονται από: μεγάλη παραγωγικότητα ζωοπλαγκτού Αποτελούν μεταναστευτικούς διόδους για σημαντικούς πληθυσμούς θαλασσών θηλαστικών Αποτελούν μεταναστευτικούς διόδους για είδη ψαριών
Οι τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον θαλάσσιο κυματισμό σε συνδυασμό με την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων Σε αυτό το αρχικό στάδιο ανάπτυξης, απαιτείται περαιτέρω έρευνα έτσι ώστε να εξάγουμε το δυνατόν ασφαλέστερα συμπεράσματα σχετικά με τους τύπους μηχανών θαλάσσιας ενέργειας που ταιριάζουν περιβαλλοντικά, και ενεργειακά στις ελληνικές θάλασσες, καθώς και για τις επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Η εν λόγω γνώση μπορεί να οδηγήσει στη μετέπειτα αειφόρο εφαρμογή ήπιων μορφών θαλάσσιας ενέργειας, έτσι ώστε τα οφέλη που θα επιφέρουν στο περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη να υπερκερούν τις πιθανές επιδράσεις που θα προκαλούνται.