ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΛΑΜΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ Α ΒΟΗΘΕΙΩΝ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΛΑΜΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ Α ΒΟΗΘΕΙΩΝ

Γνωρίζουμε πλέον τι είναι σπήλαιο, πως έχει δημιουργηθεί, τις τεχνικές ανάβασης και κατάβασης, τους κινδύνους που μπορεί να συναντήσουμε και πως θα τους αντιμετωπίσουμε. Όμως, γνωρίζουμε τι ακριβώς θα κάνουμε αν τυχόν συμβεί ένα ατύχημα; Πριν συμβεί κάτι τέτοιο, λοιπόν.. Το μυστικό πρώτα απ όλα είναι η ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ, η ΗΡΕΜΙΑ. Δεν χρειάζεται πανικός. Ένας τρόπος για να την κατακτήσουμε είναι η ΓΝΩΣΗ και η ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ! Καιρός λοιπόν να μιλήσουμε για Πρώτες Βοήθειες (Π.Β.) είναι η όλη φροντίδα που παρέχεται σε θύμα από κάποιον που έχει εκπαιδευτεί σχετικά (Αρωγός Διασώστης) Ο σκοπός των Π.Β. είναι η διατήρηση ή αποκατάσταση, πρώτα από όλα, των ζωτικών λειτουργιών της ζωής δηλ. της αναπνοής και της κυκλοφορίας και κατόπιν η αντιμετώπιση των άλλων προβλημάτων του παθόντος, όπως τα κατάγματα. Το βασικό είναι ότι οι Π.Β. προσφέρονται στον τόπο του ατυχήματος εκτός αν υπάρχει κίνδυνος για τον αρωγό ή και το θύμα οπότε μεταφέρεται στο πλησιέστερο ασφαλές σημείο. Στην προκειμένη περίπτωση οι Πρώτες Βοήθειες προσφέρονται μέσα στο σπήλαιο. ΑΙΤΙΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ a. Δάγκωμα φιδιών b. Πτώσεις c. Τοξικά αέρια d. Απολιθωμένος αέρας και γενικά προβλήματα αέρα e. Εγκαύματα από ασετυλίνη ή λόγω παραμονής στον ήλιο έξω από το σπήλαιο. ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ a. Δαγκώματα φιδιών. Κατ αρχήν αντιμετωπίζουμε όλες τις περιπτώσεις σαν να είναι δηλητηριώδεις. Αν βέβαια μπορούμε να ξεχωρίσουμε το φίδι τόσο το καλύτερο. Ας δούμε τώρα τι θα κάνουμε αν σταθούμε τόσο άτυχοι ώστε να μας δαγκώσει φίδι, πριν καν μπούμε στο σπήλαιο (αφού συνήθως τα φίδια τα βρίσκουμε στις εισόδους των σπηλαίων). 1. Πλένουμε την περιοχή του δήγματος με νερό (αν υπάρχει και σαπούνι) 2. Ακινητοποιούμε το μέλος που δαγκώθηκε 3. Τοποθετούμε το δαγκωθέν μέλος σε χαμηλότερη θέση από το υπόλοιπο σώμα. 4. Κάνουμε μία περίδεση λίγα εκατοστά πάνω και κάτω από το δήγμα ώστε να σταματήσει μόνο η φλεβική κυκλοφορία, να υπάρχει δηλαδή σφυγμός από κει και κάτω. 5. Χαράζουμε με απολυμασμένο μαχαίρι στο σημείο του δήγματος και απομακρύνουμε το αίμα της περιοχής με βεντούζα. 2

6. Τοποθετούμε κρύες κομπρέσες. Αυτές βοηθούν να γίνεται αγγειοσύσπαση και να επιβραδύνουν την είσοδο του δηλητηρίου. 7. Μεταφέρουμε το θύμα στο πλησιέστερο νοσοκομείο για τα περαιτέρω (αντιοφικός ορός, παρακολούθησε καρδιακής λειτουργίας κλπ) b. Πτώσεις (κατάγματα διαστρέμματα θάνατος αιμορραγίες κλπ) Καλύτερα να μην σας συμβεί αλλά. αν; Πρώτα από όλα ψυχραιμία. Κατόπιν ας μάθουμε να ιεραρχούμε λίγο τα πράγματα. Είναι πολύ βασικό. Σε τι ωφελεί να κοιτάξουμε να κλείσουμε μία πληγή αν το θύμα δεν έχει τις αισθήσεις του; Το πρώτο λοιπόν που κάνουμε είναι να τοποθετήσουμε το θύμα σε ασφαλή οριζόντια θέση. Μετά ακολουθούμε τον εξής κανόνα: Αναπνοή Κυκλοφορία Αιμορραγία Shock Κώμα Εξέταση της κεφαλής, της σπονδυλικής στήλης, του θώρακα, της κοιλιάς Εξέταση για σπασίματα, κατάγματα κλπ Επιφανειακά τραύματα. Η μεταφορά του θύματος να γίνει με ασφάλεια και μετά την παροχή των Π.Β. στον τόπο του ατυχήματος. Σας φαίνονται πολλά ή πολύπλοκα; Σκεφτείτε ότι μπορεί κάποτε να σώσετε μία ζωή και.. μάθετέ τα! Ας τα δούμε πιο αναλυτικά. Όπως είπαμε και παραπάνω 1) το θύμα και ο αρωγός πρέπει να είναι σε ασφαλές σημείο. 2) Κάποιος από το περιβάλλον ειδοποιεί γιατρό, ασθενοφόρα δίνοντας πλήρη στοιχεία για την κατάσταση του θύματος καθώς κι άλλες λεπτομέρειες (μην παραβλέψετε, ας πούμε πάνω στο πανικό, να πείτε που βρίσκεστε.!:) Εν τω μεταξύ αυτός που προσφέρει τις πρώτες βοήθειες ελέγχει την αναπνοή και την κυκλοφορία. Αν υπάρχουν προχωράμε παρακάτω. Αν όχι, μαθαίνουμε πως ενεργούμε: ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ (Κ.Α.Π.Α.) Είναι ο συνδυασμός τεχνητών αναπνοών και μαλάξεων της καρδιάς και πρέπει να γίνει σε διάστημα τριών λεπτών. Για να επέμβουμε άμεσα πρέπει όμως, να μπορούμε να διαπιστώσουμε την παύση της κυκλοφορίας γρήγορα. Αυτό γίνεται με: 1. Την απουσία σφυγμού στις καρωτίδες, στο ύψος του μήλου του Αδάμ. 2. Την απουσία αναπνοής με τα μάτια (ανεβοκατεβαίνει ο θώρακας;) και με το μάγουλο και το αυτί. Μόλις διαπιστώσουμε την παύση της κυκλοφορίας αρχίζει η Κ.Α.Π.Α ως εξής: 1. Τοποθετούμε το θύμα, όπως ήδη έχουμε πει, ανάσκελα σε σκληρή επιφάνεια (στη συγκεκριμένη περίπτωση το έδαφος της σπηλιάς είναι ότι πρέπει) 2. Βγάζουμε οτιδήποτε σφίγγει το θύμα. 3. Καθαρίζουμε το στόμα και το φάρυγγα από ξένα σώματα ή εμετό. 4. Κάνουμε τέσσερις πλήξεις στο προκάρδιο και ελέγχουμε αν τυχόν επανήλθε η κυκλοφορία. Όχι; Συνεχίζουμε 5. Τέσσερις πέντε γρήγορες εμφυσήσεις αέρος. 6. Συνδυασμός πέντε μαλάξεων καρδιάς μίας τεχνητής αναπνοής (για ενήλικες) έτσι ώστε σε κάθε λεπτό να έχουμε 60 μαλάξεις 12 αναπνοές. 3

ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Με τη μέθοδο αυτή εμφυσούμε τον εκπνεόμενο αέρα, ο οποίος περιέχει 17% οξυγόνο. Οι εμφυσήσεις γίνονται: a. Στόμα με στόμα b. Στόμα με μύτη c. Στόμα με στόμα και μύτη μαζί. Κάθε πέντε (5) λεπτά ελέγχουμε αν ήρθε η αναπνοή. Αν ναι, την ενισχύουμε μέχρι να αποκτήσει κανονική αναπνοή. ΠΡΟΣΟΧΉ: Απαγορεύεται να κάνουμε τεχνητή αναπνοή αν υπάρχει κάκωση αυχένα. Στην περίπτωση αυτή δεν κάνουμε υπερέκταση της κεφαλής, τραβάμε τη γλώσσα με τα δάχτυλα μπροστά ή βάζουμε αεραγωγό σωλήνα. Απαγορεύεται επίσης να κάνουμε τεχνητή αναπνοή αν υπάρχει δηλητηρίαση από τοξικά αέρια. ΜΑΛΑΞΕΙΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Με αυτές επιταχύνεται η συμπίεση της καρδιάς μεταξύ στέρνου και σπονδυλικής στήλης και έξοδος του αίματος των κοιλοτήτων της προς τις αρτηρίες. Το σημείο του στέρνου που θα πιέσουμε είναι το κάτω ήμισυ του σώματος του στέρνου. Η αναγνώριση αυτού του σημείου είναι βασικής σημασίας τόσο για την αποτελεσματικότητα της μάλαξης όσο και για την εφαρμογή πίεσης πάνω στην ξιφοειδή απόφυση. Αυτό το τελευταίο μπορεί να έχει σαν συνέπεια την επικίνδυνη τρώση κάποιου από τα υποχόνδρια σπλάχνα. Το ένα, λοιπόν, χέρι τοποθετείται σε αυτό το σημείο και το άλλο χέρι του αρωγού τοποθετείται πάνω στο προηγούμενο με τα δάκτυλα των δύο χεριών να περιπλέκονται μεταξύ τους ή να είναι τεντωμένα πάντα όμως σε απόσταση από το θωρακικό τοίχωμα. Οι ώμοι του αρωγού φέρονται πάνω από το στέρνο του θύματος και οι αγκώνες διατηρούνται τεντωμένοι, έτσι που η πίεση της μάλαξης να ασκείται κατευθείαν προς τα κάτω. Δεν ξεχνούμε ότι οι πιέσεις πρέπει να είναι ήρεμες και κανονικές. Έχουμε ήδη αναφέρει τον αριθμό των μαλάξεων. Τώρα όσον αφορά την διάρκεια; Όση ώρα χρειαστεί ή μέχρι να έρθει κάποιος πιο ειδικός. Κάθε πέντε (5) λεπτά ελέγχουμε για τυχόν επαναλειτουργία της καρδιάς. Τέλος να σημειώσουμε ότι ο συνδυασμός τεχνικών αναπνοών μαλάξεων μπορεί να γίνει από έναν ή δύο αρωγούς. Η διαφορά είναι η εξής: Όταν η Κ.Α.Π.Α. γίνεται από έναν αρωγό, για κάθε 15 μαλάξεις ακολουθούν 2 εμφυσήσεις έτσι ώστε να επιτύχουμε 60 μαλάξεις /min. Οι δύο εμφυσήσεις πρέπει να εκτελούνται μέσα σε 5 sec, έτσι δηλαδή ώστε μεταξύ τους να μην γίνεται πλήρης εκπνοή. Όταν η Κ.Α.Π.Α. γίνεται από δύο αρωγούς, ο ένας αναλαμβάνει τη μάλαξη με ρυθμό 60/min και ο άλλος τη διάνοιξη των αεροφόρων οδών και την τεχνητή αναπνοή με συχνότητα 1 εμφύσηση κάθε 5 μαλάξεις. Η εμφύσηση χορηγείται στο μεσοδιάστημα δύο μαλάξεων χωρίς καμία επιβράδυνση του ρυθμού τους. Δεν είναι καθόλου εύκολη η καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση και ευχόμαστε να μην χρειαστεί να την κάνετε στην πράξη ποτέ. Αν όμως συμβεί κάτι τέτοιο ίσως είστε η μοναδική ευκαιρία να ζήσει ένας άνθρωπος. Γι αυτό μην του στερήσετε αυτήν την ευκαιρία. ΜΑΘΕΤΕ ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΌΝΗΣΗ! 4

Τεχνητή αναπνοή και παρατήρηση του θώρακα Μαλάξεις από ένα αρωγό Απόφραξη αεροφόρων οδών ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ Ο σκοπός μας εδώ είναι το σταμάτημα της εξωτερικής αιμορραγίας, η αντισηψία του τραύματος καθώς και η προφύλαξη του τραύματος από τη μόλυνση, όπως επίσης και αντιμετώπιση του shock, το οποίο είναι δυνατόν να γίνει όταν έχουμε μεγάλη απώλεια αίματος για μικρό χρονικό διάστημα ή μικρή απώλεια αίματος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ας δούμε τη σειρά με την οποία παρέχονται οι Πρώτες Βοήθειες στην αντιμετώπιση ενός τραύματος: 1. Εφαρμόζουμε άμεση πίεση με τα δάκτυλα ή με την παλάμη. Είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για το σταμάτημα της εξωτερικής αιμορραγίας. Η πίεση γίνεται μέσω μιας αποστειρωμένης γάζας ή ενός καθαρού πανιού. 2. Ξαπλώνουμε τον τραυματία και αν το τραύμα είναι σε κάποιο άκρο τότε ανυψώνουμε το μέλος αυτό, γατί έτσι υποβοηθείται το σταμάτημα της αιμορραγίας. 3. Εφαρμόζουμε άμεση πίεση στην κύρια αρτηρία. Την εφαρμόζουμε αν μπορεί και είναι μακριά από το τραύμα, όταν η αιμορραγία είναι αρκετά μεγάλη. Τα πιο συνηθισμένα σημεία άμεσης πίεσης της κύριας αρτηρίας είναι στη μέση του βραχίονα ή η αύλακα μεταξύ δικέφαλου και τρικέφαλου, απ όπου διέρχεται η βραχιόνιος αρτηρία και το σημείο κάτω από την μέση του βουβωνικού συνδέσμου για την πίεση της μηριαίας αρτηρίας. Αν συνεχίζει η αιμορραγία τότε εφαρμόζουμε όλα τα παραπάνω μαζί. 4. Το τραύμα επιδένετε αφού τοποθετήσουμε ένα αποστειρωμένο επίθεμα το οποίο καλύπτει το τραύμα, αρκετά πέρα από τα όρια του. Μετά εφαρμόζουμε πιεστική επίδεση. Αν η αιμορραγία συνεχίζεται εφαρμόζουμε κι άλλα επιθέματα. Προσοχή: δεν αφαιρούμε τα παλαιά επιθέματα! 5

5. Για τις σοβαρές περιπτώσεις εφαρμόζουμε ΙΣΧΑΙΜΟ ΠΕΡΙΔΕΣΗ. Αν και είναι δύσκολη στην εφαρμογή της καλό είναι να την γνωρίζουμε και να την εφαρμόζουμε όπου θεωρείται απαραίτητη. Χρησιμοποιούμε έναν ιμάντα 5 εκατοστών τουλάχιστον (σε σπηλιά είμαστε, ε, κάποιον ιμάντα θα έχουμε). Τον τοποθετούμε λίγο πιο ψηλά από το τραύμα, τυλίγουμε δύο φορές το μέλος με τον ιμάντα και το δένουμε με μονό κόμπο.. Πάνω από το κόμπο τοποθετούμε ένα ξύλο που το δένουμε και το περιστρέφουμε μέχρι να σταματήσει η αιμορραγία και εκεί ακινητοποιείται. Σε ένα χαρτί γράφουμε την ώρα που εφαρμόσαμε την ισχαιμική περίδεση. ΔΕΝ ΚΡΥΒΟΥΜΕ ΤΟ ΧΑΡΤΙ στην τσέπη μας π.χ. γιατί πρέπει να το έχει μαζί του το θύμα κατά την μεταφορά του στο νοσοκομείο. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ Μία αρκετά δύσκολη περίπτωση αφού το αίμα δεν φεύγει από τον οργανισμό βγαίνει όμως από τα αγγεία. Είναι δύσκολο να το αντιληφθούμε, πρέπει όμως να το υποπτευθούμε σε περίπτωση βίαιης κάκωσης ή σε περιπτώσεις έλκους στομάχου ή δωδεκαδάκτυλου. Το θύμα πρέπει να μεταφερθεί το συντομότερο στο νοσοκομείο σε θέση ασφαλείας με τα κάτω άκρα λίγο πιο ψηλά από το υπόλοιπο σώμα και να είναι σκεπασμένο ώστε να μην σπαταλά ο οργανισμός αίμα για την θέρμανση των άκρων του. Στην περίπτωση έλκους ή γενικότερα προβλήματα στην κοιλιακή χώρα ο άρρωστος πρέπει να είναι ξαπλωμένος στην ύπτια θέση και προφυλαγμένος από το κρύο. ΞΕΝΟ ΣΩΜΑ Αν κάποιο ξένο σώμα έχει σφηνωθεί στο δέρμα του θύματος δεν πρέπει να το αφαιρέσουμε. Το ξένο αυτό σώμα πιθανό να κρατάει την πληγή «κλειστή» και η απομάκρυνσή του θα έχει σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερη αιμορραγία ή να τραυματιστούν οι γύρω ιστοί. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζουμε μία γάζα γύρω από το ξένο σώμα, μετά ένα επίθεμα δακτυλιοειδές και κατόπιν το δένουμε διαγωνίως. Ξένο σώμα μέσα σε τραύμα ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΩΝ Ο καθαρισμός μικρών τραυμάτων γίνεται με ότι μέσο έχουμε διαθέσιμο (νερό, φυσιολογικό ορό, οξυζενέ, betadin) και γάζα αποστειρωμένη. Ο κάθε σπηλαιολόγος ή σπηλαιολογική ομάδα οφείλει να έχει ατομικό φαρμακείο με αυτά μέσα. ΠΡΟΣΟΧΉ: ο καθαρισμός με τη γάζα δεν έχει ούτε κυκλική ούτε φορά «όπως να ναι». Έχει μία φορά, από πάνω προς τα κάτω και ξανά από πάνω προς τα κάτω. Ο λόγος είναι απλός. Ο σκοπός μας είναι να απομακρύνουμε τα μικρόβια, όχι να τα ανακυκλώνουμε. 6

Αφού σκουπίσουμε, λοιπόν, το τραύμα, το σκεπάζουμε (με γάζα ή καθαρό πανί), ακινητοποιούμε το τραυματισμένο μέλος σε αναπαυτική θέση και μεταφέρουμε το θύμα στο γιατρό. ΙΣΧΑΙΜΗ ΠΕΡΙΔΕΣΗ Η εφαρμογή της είναι αρκετά επικίνδυνη και η απόφαση να την κάνει κάποιος ή όχι, είναι στην πραγματικότητα απόφαση να διακινδυνεύσει κανείς τον ακρωτηριασμό του μέλους προκειμένου να σώσει τη ζωή του θύματος. Την χρησιμοποιούμε λοιπόν, μόνο όταν όλα τα παραπάνω αποτύχουν. Η χρησιμοποίησή της για μακρό χρονικό διάστημα μπορεί να προξενήσει βλάβες στα νεύρα και τα αγγεία ενώ από την άλλη εάν δεν εφαρμοστεί σωστά ή εφαρμοστεί ατελώς επιδεινώνει την αιμορραγία αποκλείοντας την φλεβική επιστροφή και αφήνοντας ελεύθερη την αρτηριακή παροχή του μέλους. Ας δούμε τους κανόνες της ίσχαιμης περίδεσης a. Χρησιμοποιούμε ιμάντες πλάτους τουλάχιστον 5 cm, όχι κορδόνια, καλώδια ή υλικά που μπορεί να κόψουν το δέρμα. b. Ο ιμάντας τοποθετείται αμέσως πάνω από το τραύμα χωρίς να έρχεται σε επαφή με τα χείλη του. Για τραύματα που είναι στην περιοχή κάποιας άρθρωσης, ο ιμάντας τοποθετείται πάνω από αυτή. c. Τυλίγεται το μέλος με τον ιμάντα δύο φορές και δένεται με ένα μονό κόμπο. Πάνω από τον κόμπο τοποθετείται ένα ραβδί ή κάτι ανάλογο και δένεται καλά. Στη συνέχεια περιστρέφεται το ραβδί και σφίγγει τον ιμάντα. Το σφίξιμο σταματά στο σημείο που θα σταματήσει η αιμορραγία και εκεί ακινητοποιείται το ραβδί. d. Σε ένα χαρτί γράφεται η θέση και η ώρα εφαρμογής της ίσχαιμης περίδεσης και καρφιτσώνεται πάνω στα ρούχα του θύματος. e. Ίσχαιμη περίδεση που εφαρμόστηκε, δεν αφαιρείται παρά μόνο υπό την καθοδήγηση γιατρού. f. Η ίσχαιμη περίδεση δεν πρέπει ποτέ να σκεπάζεται. ΚΑΤΑΠΛΗΞΙΑ Ή SHOCK Δυστυχώς είναι μία πολύ δύσκολη και πολύπλοκη κατάσταση στην οποία η διάχυση των ιστών και των κυττάρων περιορίζεται σημαντικά παρά την μεγάλη κινητοποίηση των κυκλοφορικών εφεδρειών του οργανισμού. Αποτέλεσμα αυτού, είναι η δυσλειτουργία των κυτταρικών μεμβρανών, ο παθολογικός κυτταρικός μεταβολισμός και τέλος,. ο θάνατος των κυττάρων. Τι σημαίνει όμως αλήθεια, διάχυση των ιστών; Σημαίνει ουσιαστικά, ακεραιότητα της καρδιακής λειτουργίας, του όγκου του αίματος και του αγγειακού συστήματος. Αντίστοιχα: βλάβες της καρδιάς μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιογενές shock. Η απώλεια αίματος ή πλάσματος από οποιαδήποτε αιτία μπορεί να προκαλέσουν υποβολαιμικό shock και η ελάττωση των περιφερικών αγγειακών αντιστάσεων μπορεί να οδηγήσει σε νευρογενές shock. Εμείς αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι το δεύτερο, μιας και μιλάμε για απώλεια αίματος. Πως το καταλαβαίνουμε και τι κάνουμε: Δέρμα ωχρό, ψυχρό και κολλώδες, ταχυκαρδία και ταχύπνοια, αίσθηση δίψας (πιθανά εμετός και ναυτία) έκφραση απαθής με μάτια να κοιτάζουν αφηρημένα, είναι πολύ άσχημα σημάδια. Τέλος ακολουθεί απώλεια συνείδησης και η πτώση της θερμοκρασίας. Έτσι: Προσπαθούμε να διατηρήσουμε την θερμοκρασία του σκεπάζοντάς τον και σηκώνουμε τα πόδια του κατά 30 μοίρες. Με την ενέργεια αυτή επιτυγχάνουμε την επάνοδο της κυκλοφορίας του αίματος που έχει λιμνάσει στο φλεβικό δίκτυο των ποδιών του θύματος. 7

Επίσης πρέπει να διατηρούμε ανοιχτούς τις αεροφόρους οδούς και εάν έχουμε να χορηγήσουμε οξυγόνο, εφόσον χρειάζεται. Δεν χρειάζεται εδώ να αναφέρουμε ότι η γρήγορη διακομιδή του θύματος στο νοσοκομείο είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη. Η κατάσταση του shock είναι αρκετά σπάνια να μας τύχει μέσα σε σπήλαιο, αφού οι κατηγορίες που είναι επιρρεπείς σε αυτή είναι: οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες, οι διαβητικοί, οι καρκινοπαθείς και οι τραυματίες που έχουν εμφανή μεγάλη κατηγορία. Η τελευταία κατηγορία μας ενδιαφέρει περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση όμως καλό είναι να γνωρίζουμε ορισμένα πράγματα για το shock και πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε. Περισσότερα και πιο αναλυτικά μπορείτε να διαβάσετε σε ανάλογα εγχειρίδια Πρώτων Βοηθειών. Μία άλλη δύσκολη και σπάνια περίπτωση είναι το κώμα. Η απώλεια δηλαδή συνείδησης, η διακοπή της επικοινωνίας του οργανισμού με το περιβάλλον. Παρότι όμως το θύμα δεν έχει αυτήν την επαφή, είναι πολύ εύκολο να φράξει την αναπνευστική οδό ή να προσπαθήσει να καταπιεί ξένα σώματα. Πρώτα από όλα όμως ας δούμε πως φτάνει κάποιος σε κωματώδη κατάσταση. a. Μία κρανιοεγκεφαλική κάκωση (αιμάτωμα, αιμορραγίες) b. Διαβήτης (πρέπει να γνωρίζουμε μπορεί άλλωστε να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή μπροστά μας ότι ο διαβητικός πέφτει σε κώμα είτε από υπεργλυκαιμία είτε από υπογλυκαιμία c. Δηλητηρίαση από κατάχρηση φαρμάκων ή μέθη (ας ξεχάσουμε καλύτερα τα σπήλαια!) d. Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια όγκοι εγκεφάλου e. Επιληψία υστερία Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε εμείς; Το πρώτο είναι να αναγνωρίσουμε γρήγορα ότι πρόκειται για κωματώδη κατάσταση. Κατόπιν και το πιο σημαντικό είναι να καθαρίσουμε και να προσέχουμε διαρκώς να είναι καθαρή η στοματική κοιλότητα και η αναπνευστική οδός. Να τοποθετήσουμε το θύμα σε θέση ασφαλείας (δείτε φωτό). Στην θέση αυτή έλκεται η γλώσσα μπροστά και απελευθερώνεται η αναπνευστική οδός, ενώ με την στροφή της κεφαλής προς τα κάτω τα εμέσματα ή οτιδήποτε άλλο απομακρύνονται από το στόμα και αποφεύγεται η εισρόφησή τους. Πρέπει να ξέρουμε ότι το αντανακλαστικό του βήχα εξασθενεί σημαντικά σε αυτήν την περίπτωση. Φυσικά δεν χορηγούμε υγρά ή τροφές από το στόμα. Χαλαρώνουμε οτιδήποτε τον σφίγγει και φροντίζουμε για την διατήρηση της θερμοκρασίας του. Και τέλος αφού συλλέξουμε κάποιες πληροφορίες για το αν έπαιρνε φάρμακα ή αν υπάρχει ιατρικό ιστορικό, φροντίζουμε για την γρήγορη διακομιδή του στο νοσοκομείο. 8

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Η βλάβη του νωτιαίου μυελού, που μπορεί να συνοδεύει τις κακώσεις της σπονδυλικής στήλης, προσδίδει στο είδος αυτό των κακώσεων ξεχωριστή βαρύτητα. Η πρώτη αντιμετώπιση ενός τέτοιου αρρώστου είναι αποφασιστικής σημασίας Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από τους σπονδύλους, οι οποίοι αρθρώνονται μεταξύ τους. Σχηματίζουν τον σπονδυλικό σωλήνα, μέσα στον οποίο υπάρχει και προφυλάσσεται ο νωτιαίος μυελός, ο οποίος αποτελείται από νευρικές ίνες που ξεκινούν από τον εγκέφαλο. Ατυχήματα στα οποία παρατηρούνται κακώσεις της σπονδυλικής στήλης, είναι πτώσεις από ύψος ή βουτιά σε ρηχά νερά και τα τροχαία ατυχήματα. Οι πρώτες βοήθειες σε θύμα με κάκωση ή κάταγμα της σπονδυλικής στήλης είναι ο έλεγχος και η υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών (σφίξεις, πίεση, αναπνοή, θερμοκρασία). Πέρα όμως από την υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών, σκοπός των Πρώτων Βοηθειών, σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η πρόληψη της παραπέρα βλάβης του νωτιαίου μυελού, που επιτυγχάνεται με την καλή ακινητοποίηση και την προσεκτική μεταφορά του θύματος. Η εφαρμογή λαιμοδέτη (κολάρου) ακινητοποιεί ικανοποιητικά την αυχενική μοίρα, ενώ για την σταθεροποίηση της υπόλοιπης σπονδυλικής στήλης ο άρρωστος πρέπει να τοποθετηθεί σε σκληρό φορείο. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι μέσα στη σπηλιά είναι πολύ πιθανό να μην έχουμε κολάρο. Μπορούμε όμως πολύ εύκολα να φτιάξουμε ένα με ότι υλικό έχουμε διαθέσιμο. Μία πετσέτα ή μία μπλούζα είναι ότι χρειαζόμαστε. ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ Τα χωρίζουμε σε κλειστά και ανοιχτά. Κλειστά λέγοντα τα κατάγματα που δεν έχουν σχέση με ανοιχτές κακώσεις της αντίστοιχης περιοχής. Αντίθετα τα ανοιχτά είναι τα κατάγματα που σχετίζονται άμεσα με κάποιο τραύμα. Η ύπαρξη κατάγματος συνοδεύεται από τα παρακάτω: 1. Πόνος 2. Οίδημα και εκχύμωση 3. Παραμόρφωση του μέλους 4. Δυσχρηστία και αποφυγή των κινήσεων του μέλους. Τα κατάγματα δεν είναι βλάβες που απειλούν άμεσα τη ζωή του θύματος. Παρόλα αυτά όμως η ακινητοποίηση κάθε κατάγματος πρέπει να ακολουθεί τους παρακάτω γενικούς κανόνες: 1. Σε ανοιχτά τραύματα η ακινητοποίηση γίνεται μετά την επίδεση του τραύματος 2. Η αποκατάσταση του σπασμένου οστού δεν γίνεται στον τόπο του ατυχήματος 3. Δεν τοποθετούμε τα σπασμένα κομμάτια του οστού, μέσα στο ανοιχτό τραύμα 4. Η ίσχαιμη περίδεση δεν έχει θέση στην αντιμετώπιση των καταγμάτων, παρά μόνο αν πρόκειται για ακρωτηριασμό ή αν έχει χαθεί κάθε ελπίδα διάσωσης του μέλους. 5. Για την ακινητοποίηση ενός κατάγματος πρέπει να ακινητοποιηθεί η άρθρωση που 9

βρίσκεται πριν καθώς και αυτή που είναι μετά από αυτό, Στην ακινητοποίηση αυτή βοηθούν οι ΝΑΡΘΗΚΕΣ. Στο εμπόριο κυκλοφορούν έτοιμοι νάρθηκες. Στους τόπους όμως που δραστηριοποιούμαστε εμείς, η ανεύρεση τέτοιων ειδικών ναρθήκων είναι μάλλον απίθανη, έτσι σαν νάρθηκας μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε αντικείμενο ικανό να εξυπηρετήσει τις ανάγκες μιας καλής ακινητοποίησης, όπως εφημερίδες, σανίδες, μπαστούνια, πετσέτες, ρούχα, σχοινιά. Αλλά ακόμα και το γερό πόδι μπορεί να λειτουργήσει σαν νάρθηκας προκειμένου να ακινητοποιηθεί το βραχιόνιο ή την κνήμη του θύματος. Πριν από την τοποθέτησή τους οι νάρθηκες πρέπει να τυλίγονται με πανί ιδιαίτερα στο σημείο που θα έλθουν σε επαφή με οστέινες προεξοχές του σώματος. Για να μπει το σπασμένο άκρο στο νάρθηκα πρέπει να κρατηθεί καλά τόσο πάνω όσο και κάτω από το σημείο βλάβης, να ανασηκωθεί με προσοχή, να περαστεί από κάτω του οι νάρθηκας και αφού αφεθεί ήρεμα πάνω σε αυτήν, να δεθεί καλά σε διάφορα σημεία σε όλο του το μήκος. Παρακάτω στις φωτογραφίες μπορούμε να δούμε μερικούς τρόπους ακινητοποίησης με την χρήση διάφορων ναρθήκων. Στις φωτογραφίες βλέπουμε μερικούς τρόπους ακινητοποίησης με τη χρήση διάφορων ναρθήκων, από μαξιλάρι, εφημερίδα έως το άλλο πόδι. ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΞΙΚΑ ΑΕΡΙΑ Είναι σπάνιο να συναντήσουμε σπηλιές με τοξικά αέρια. Ακόμα και αν συμβεί όμως αυτό τη διαφορά θα την νοιώσουμε αμέσως γι αυτό και επιβάλλεται να βγούμε αμέσως έξω. Αν έχουμε ασετυλίνη η φλόγα θα μας δείξει αμέσως ότι υπάρχει πρόβλημα έλλειψης οξυγόνου. Τα συμπτώματα είναι αρχικά αίσθημα τάσης στο κεφάλι και εμβοές στα αυτιά. Σε βαρύτερες περιπτώσεις το θύμα παρουσιάζει συγχυτικό, αδυνατεί να σκεφτεί καθαρά και να μοιάζει με μεθυσμένο. Τι κάνουμε όμως αν συμβεί σε κάποιον άλλο: Μεταφέρουμε το θύμα σε καθαρό αέρα Του κάνουμε μαλάξεις και τεχνητή αναπνοή, εάν χρειάζεται Τον μεταφέρουμε γρήγορα στο νοσοκομείο για την έγκαιρη χορήγηση οξυγόνου. 10

Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε ότι δηλητηρίαση μπορεί να πάθουμε και από τον απολιθωμένο αέρα που μπορεί να υπάρχει σε ένα σπήλαιο, ιδιαίτερα στις σπηλαιοκαταδύσεις όπου και προσέχουμε πριν βγάλουμε τον ρυθμιστή αναπνοής. Και θα κλείσουμε το μικρό αυτό αφιέρωμα στις Πρώτες Βοήθειες στα σπήλαια με μία αναφορά στα ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ Είναι οι βλάβες που προκαλούνται από την επίδραση της θερμότητας, της ακτινοβολίας και των χημικών παραγόντων στις στιβάδες του δέρματος. Διακρίνονται σε πρώτου, δευτέρου και τρίτου βαθμού ανάλογα με το σημείο που έχει γίνει η βλάβη. Ο σκοπός των πρώτων βοηθειών που παρέχονται στον εγκαυματία, είναι: a. Η ανακούφιση από τον πόνο b. Η πρόληψη της μόλυνσης και c. Η αντιμετώπιση του shock Κρύα επιθέματα, ή εμβύθιση του εγκαύματος σε κρύο νερό και κατόπιν η κάλυψη του εγκαύματος με αποστειρωμένη γάζα ή με πολύ καθαρό πανί. Όχι αλοιφές, οδοντόκρεμες κλπ και φυσικά δεν αφαιρούμε τίποτε πάνω από την καμένη περιοχή. Εάν υπάρχουν φυσαλίδες (δευτέρου βαθμού) δεν τις σπάμε. Όπως και να έχει πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν γρηγορότερα η διακομιδή του στο νοσοκομείο. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Το μικρό αυτό αφιέρωμα δεν είχε σκοπό να σας μάθει τις Πρώτες Βοήθειες από το Α έως το Ω. Αυτό γίνεται παρακολουθώντας μία σχολή και εξασκώντας πρακτικά αυτά που μαθαίνεται. Σκοπός μας ήταν να μάθετε ορισμένα, συγκεκριμένα πράγματα που θα μπορούσατε να εφαρμόσετε στον ιδιαίτερο αυτό χώρο που δραστηριοποιούμαστε : το σπήλαιο. Για οποιαδήποτε παραπέρα πληροφορία ή βοήθεια παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ Του ΓΕΡΜΕΝΗ ΤΑΣΟΥ. 11