Μοριακή επιδημιολογία της HIV λοίμωξης στη Ν. Ελλάδα Δ. Παρασκευής Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νέες διαγνώσεις HIV(+) στην Ελλάδα /100.000 πληθυσμού Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ
1200 Σύνολο ΗΙV+ ΧΕΝ 1188 1000 969 921 803 800 Διαγνώσεις 600 400 434 442 565 573 517 659 611 611 266 551 272 200 0 106 11 11 19 16 9 11 15 16 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Έτη Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ
Μοριακή επιδημιολογία της HIV-1 λοίμωξης στην Ελλάδα
Σκοπός Η ταυτοποίηση των υπότυπων και ανασυνδυασμένων στελεχών Η διαχρονική τάση των διαφορετικών τύπων (υπότυπων/ανασυνδυασμένων) Η εκτίμηση της διασποράς της επιδημίας και πιθανών διαφορών στους τύπους Η εκτίμηση παραμέτρων που σχετίζονται με τοπική διασπορά
Ασθενείς και Μέθοδοι (1) Η μελέτη περιέλαβε αλληλουχίες (PR/RT) από 2.315 HIV-1 οροθετικούς από την Ν.Ελλάδα με δειγματοληψία 1998-2009 Τα δείγματα είχαν συλλεγεί από ασθενείς πριν ή μετά αντιρετροϊκής θεραπείας και αντιστοιχούσαν στο 24% του συνόλου των οροθετικών που έχουν διαγνωσθεί στην Ελλάδα μέχρι το 2009 Το δείγμα ήταν αντιπροσωπευτικό για το φύλο, την ηλικία και τις ομάδες κινδύνου αναφορικά με το σύνολο των διαγνωσθέντων οροθετικών Οι ημερομηνίες διάγνωσης του πληθυσμού αφορούσαν το διάστημα 1984-2009 Paraskevis et al, JID 2007; Nikolopoulos et al, Future Microbiol. 2008; Paraskevis et al, MEEGID 2010
Επιπολασμός των HIV-1 υπότυπων στην D, F, G, H C U D-H C 0.5% 4% 3% A, 24% A1 Α, 21% CRFs URFs B, 60% Ελλάδα 7% Β, 65% N=2315 AFSU B C D, F, G, H CRFs URFs Unclassified
Συχνότητα στο σύνολο των HIV-1 διαγνωσθέντων ανά έτος 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 Διαχρονική τάση επιπολασμού HIV-1 υπότυπων A B Ανασυνδυασμένοι ΜηΑ-B Έτος HIV-1 διάγνωσης
Κατανομή υπότυπων ανά ομάδα κινδύνου Oμάδα κινδύνου no. (%) B A Μη-A/B Ανασυνδυασμένοι Σύνολο MSM 839 (60.4%) 309 (54.2%) 21 (14.0%) 92 (44.4%) 1261 Ετεροφυλόφιλοι 247 (17.8%) 139 (24.4%) 96 (64.0%) 65 (31.4%) 547 ΧΕΝ 42 (3.0%) 21 (3.7%) 1 (0.7%) 8 (3.9%) 72 Αιμορροφιλικοί 64 (4.6%) 3 (0.5%) 6 (4.0%) 6 (2.9%) 79 Κάθετη μετάδοση 8 (0.6%) 7 (1.2%) 3 (2.0%) 2 (1.0%) 20 Απροσδιόριστοι 188 (13.5%) 91 (16.0%) 23 (15.3%) 34 (16.4%) 336 Σύνολο 1388 570 150 207 2315
Ποσοστά μεταδόσεων σε τοπικά δίκτυα μετάδοσης ανά υπότυπο Δίκτυα Υπότυποι (n,%) Τοπικάδίκτυα 445 (86.4%) A B Μη A-B Ανασυνδυασμένοι 640 (49.8%) 16 (12.9%) 86 (55.8%) Εκτός τοπικών δικτύων 70 (13.4%) 644 (50.2%) 108 (88.1%) 68 (44.2%) Σύνολο 515 1284 124 154
Ελλάδα Επιδημία υπότυπου Α Αλβανία Α. Ευρώπη Α2 Αφρική
Ελλάδα Παγκόσμια επιδημία Επιδημία υπότυπου Β
Eπιπολασμός υπότυπων (τοπικά δίκτυα) Συχνότητα στο σύνολο των οροθετικών 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 A B Ανασυνδυασμένοι ΜηΑ-B p for trend για A και ανασυνδυασμένους < 0.05 1983-1987 1988-1992 1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2009
Eπιπολασμός υπότυπων (μη-τοπικά δίκτυα) p for trend για όλες τις ομάδες < 0.05 Συχνότητα στο σύνολο των οροθετικών 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 A B Ανασυνδυασμένοι ΜηΑ-B 1983-1987 1988-1992 1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2009
Παράγοντες που σχετίζονται με μετάδοση υπότυπου Β σε σχέση με τον Α σε τοπικά δίκτυα μετάδοσης Παράγοντες κινδύνου Odds Ratio 95% CI p Φύλο (M/F) 1.22 0.71 2.10 0.461 Ομάδα κινδύνου Αιμορροφιλικοί/Ετεροφυλόφιλοι 3.45 0.39 30.26 0.263 IDUs/Ετεροφυλόφιλοι 0.76 0.26 2.21 0.609 MSM/Ετεροφυλόφιλοι 1.40 0.89 2.21 0.146 Απροσδιόριστη/Ετεροφυλόφιλοι 1.01 0.55 1.87 0.958 Έτος διάγνωσης (/έτος) 0.95 0.93 0.98 <0.001 Εθνικότητα Ελληνική/άλλη 0.82 0.45 2.97 0.363
Επιδημία HIV-1 στην Ευρώπη Thomson and Najera 2007
Συμπεράσματα Η επιδημία στην Ελλάδα ξεκίνησε με τον υπότυπο Β, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη Πρόσφατα παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του υπότυπου Α που οφείλεται σε σεξουαλική μετάδοση ΗΕλλάδαείναιημόνηχώραστηνΕυρώπηπουβρέθηκε ότι ένας υπότυπος (Α) κυριαρχεί έναντι κάποιου άλλου (Β), χωρίς να υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα χαρακτηριστικά των αντίστοιχων πληθυσμών
Mοριακή επιδημιολογία της πρόσφατης επιδημίας HIV-1 σε ΧΕΝ στην Ελλάδα
Σκοπός Για να διατυπωθεί μια υπόθεση για τους αιτιολογικούς παράγοντες της επιδημικής έκρηξης στους ΧΕΝ που επιδέχονται πρόληψη, έγινε συνδυασμός μελετών επιδημιολογικής επιτήρησης και μοριακής επιδημιολογίας Μοριακές μελέτες Α. Επιπολασμός υπότυπων HIV-1 στους ΧΕΝ Β. Το πρότυπο διασποράς της επιδημίας στους ΧΕΝ Πιθανές διαφορές στον τρόπο διασποράς πριν και μετά το 2010 Τη γεωγραφική προέλευση του HIV-1 στους ΧΕΝ Την ανίχνευση της πιθανής περίπτωσης δείκτη (index case) Τη χρονολογική προέλευση της επιδημίας Συσχέτιση διασποράς HIV-1 και ΑΕΠ
Επιπολασμός HIV-1 υπότυπων Πληθυσμοί SUBTYPES (n, %) Σύνολο HIV-1 οροθετικών(1998-2009) A CRF35_AD B CRF14_BG CRF02_AG Others Total 572 (24.6%) 0 1,396 (60.0%) 0 44 (1.9%) 315 (13.5%) 2,327 ΧΕΝ (1998-2009) 22 (28.9%) 0 43 (56.6%) 0 4 (5.3%) 7 (9.2%) 76 ΧΕΝ (2010-11/2013) 33 (5.8%) 105 (18.5%) 70 (12.3%) 282 (49.6%) 2 (0.4%) 77 (13.5%) 569
Διασπορά HIV-1 στους ΧΕΝ HIV SPREAD (n, %) Πληθυσμοί Μεταδόσειςσε δίκτυα Μεαδόσεις εκτών δικτύων Σύνολο ΧΕΝ 1998-2009 4 (5.3%) ΧΕΝ 2010 5 (41.3%) ΧΕΝ 2011 112 (91.1%) ΧΕΝ 2012 251 (94.7%) ΧΕΝ 11η/2013 159 (94.1%) 72 (94.7%) 7 (58.3%) 11 (8.9%) 14 (5.3%) 10 (5.9%) 76 12 123 265 169
Subtype A (partial tree)
Προέλευση CRF14_BG στην Ελλάδα
Φυλοδυναμική ανάλυση
Years Aristotle CRF14_BG Εκτίμηση Reκαι μεταδόσεων
Aristotle Subtype A Paraskevis et al, submitted Εκτίμηση Reκαι μεταδόσεων
* non-idus Mεταδόσεις σε άλλες ομάδες
Διασπορά ΗΙV-1 σε ΧΕΝ και ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ Paraskevis et al, Plos one 2013
Συμπεράσματα Σημασία μοριακών μελετών: Εκτίμηση του τρόπου διασποράς Εκτίμηση διαφορών στις μεταδόσεις σε τοπικά δίκτυα με την πάροδο του χρόνου Γεωγραφική προέλευση των στελεχών HIV-1/ρόλος των μεταναστών Εκτίμηση σημαντικών επιδημιολογικών παραμέτρων (Re) Ταυτοποίηση πρώιμων μεταδόσεων σε άλλες ομάδες κινδύνου
Eργαστηριακή παρακολούθηση 120 Μέσος χρόνος αναμονής 100 80 60 40 20 ΗΙV-RNA Αντοχή 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Έτη
Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ: Α. Χατζάκης, Β. Σύψα, Α. Βασιλάκης, Π. Ηλιόπουλος, Μ. Κατσιμίχα, Γ. Κοκολέση, E. Μαγιορκίνης, Γ. Μαγιορκίνης, Γ. Μοσχίδης, Β. Μυλωνά, Σ. Τρίππου, E. Χατζηθεοδώρου Mονάδες Λοιμώξεων: Π. Γαργαλιάνος, Γ. Ξυλωμένος, Μ. Χίνη Μ. Λαζανάς, Α. Σκουτέλης, Β. Παπασταμόπουλος, Ο. Γεωργίου, Α. Παπαδόπουλος, Α. Αντωνιάδου, Γ. Πουλάκου, Κ. Πρωτοπαππάς, Μ. Ψυχογιού, Γ. Δαΐκος, Γ. Χρύσος, Β. Παπαρίζος, Σ. Κουρκουντή, Ε. Σαμπατάκου, Ν. Σύψας, Γ. Κορατζάνης, Π. Παναγόπουλος, Ε. Μαλτέζος, Σ. Δριμής ΟΚΑΝΑ: Τ. Πανόπουλος, Κ. Μίχα, Κ. Γαζγαλίδης, M. Μαλλιώρη ΚΕΕΛΠΝΟ: Γ. Νικολόπουλος, Χ. Τσιάρα ΕΚΤΕΠΝ: A. Φωτίου, M. Τερζίδου Eυχαριστίες Προσωπικό Αριστοτέλη: Χ. Μπάγκος, Μ. Ισμαήλη, M. Hasan, E. Καραμάνου, Φ. Λεομπίλλα, Χ. Μουρτέζου, E. Σίντρου, M. Ζιγουρίτσας, M.Δημητροπούλου, N. Kaguelari, M. Μιχαήλ, S. Παπαδόπουλος, A. Βλάχος Συμβουλευτική επιτροπή Αριστοτέλη: D.C. Des Jarlais, M. Donoghoe, S.R. Friedman, K. Γαζγαλίδης, A. Pharris, M van de Laar, L. Wiessing
Εκτίμηση περιπτώσεων δεικτών
Χαρακτηριστικά πληθυσμού (1) Χαρακτηριστικά Πληθυσμός (N=2315) 1.Φύλο - no. (%) Άνδρες 1706 (73.7) Γυναίκες 360 (15.6) Άγνωστο 249 (10.8) 2. ART- no. (%) Ναι 1127 (48.7) Όχι 923 (40.0) Άγνωστο 265 (11.4) 3.Προέλευση- no. (%) Αλληνική 1650 (71.3) Αφρικανική 115 (5.0) Ευρωπαϊκή(πλην Ελλάδας) 103 (4.4) Ασιατική 16 (0.7) Ωκεανίας 1 (0.04) Αμερικανική 9 (0.4) Άγνωστη 421 (18.2)
Χαρακτηριστικά πληθυσμού (2) Χαρακτηριστικά Πληθυσμός (N=2315) 4. Ομάδα κινδύνου - no. (%) MSM 1261 (54.5) Ετεροφυλόφιλοι 547 (23.6) ΧΕΝ 72 (3.1) Κάθετη μετάδοση 20 (0.8) Αιμορροφιλικοί 79 (3.4) Άγνωστη 336 (14.5) 5. Γνωστό έτος HIV διάγνωης Όχι 360 (13.3) Ναι 2006 (86.7)
Περιγραφή δικτύων Δίκτυο Αριθμός ΧΕΝ Προέλευση Προέλευση πιθανού ιδρυτή tmrca (95% HPD) CRF14_BG 280 (54%) Portugal Romania Bulgaria 17/1/2010 (6/2009-6/2010) CRF35_AD 104 (20%) Afghanistan/ Iran Iran 10/3/2010 (6/2009-9/2010) Subtype B 66 (13%) Greece Greece 29/7/2008 (9/2006-12/2009) Subtype A 32 (6%) Greece Greece 6/9/2010 (6/2009-2/2011)