STRESS και ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Γ. Γ. ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΣ Ενδοκρινολόγος Αναπλ. Καθηγητής Β Β ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΙΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
«Συμπάσχει η ψυχή τω σώματι νοσούντι και τεμνομένω, το δε σώμα τη ψυχή» The soul suffers when the body is diseased or traumatized, while the body suffers when the soul is ailing Aristotle
Τι είναι stress Υποθάλαμο-Υποφύσεο Υποφύσεο-Επινεφριδικός άξονας Μεταβολικό σύνδρομο και stress Η ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Η επίδραση του περιβάλλοντος Τι συμβαίνει στο γήρας Συμπεράσματα
Stress is life and life is stress Hans Selye 1907-1982 1982
THE STRESS SYSTEM Pathophysiology Acuity vs. Chronicity of Stress System Activation
Τι είναι stress Υποθάλαμο-Υποφύσεο Υποφύσεο-Επινεφριδικός άξονας Μεταβολικό σύνδρομο και stress Η ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Η επίδραση του περιβάλλοντος Τι συμβαίνει στο γήρας Συμπεράσματα
ΥΠΟΘΑΛΑΜΟ- ΥΠΟΦΥΣΕΟ- ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ
Τι είναι stress Υποθάλαμο-Υποφύσεο Υποφύσεο-Επινεφριδικός άξονας Μεταβολικό σύνδρομο και stress ΥΥΕ και ΥΥΓ άξονες Λιπώδης ιστός και λεπτίνη Λεπτίνη και ΥΥΕ άξονας Συμπεράσματα
11βOHSD
Stress System and the Metabolic Syndrome Cushing Syndrome Pseudocushing Syndrome Melancholic Depression Metabolic Syndrome Benign Premature Adrenarche AIDS-related insulin resistance/lipodystrophy Seasonal Depression Atypical Depression
κεντρική παχυσαρκία μετατόπιση του λίπους στον αυχένα 11βOHSD
UNIPOLAR RECURRENT MELANCHOLIC DEPRESSION INCREASED NUMBER OF PVN CRH NEURONS DECREASED HIPPOCAMPAL SIZE DECREASED METABOLIC ACTIVITY OF LEFT (?) SGPFC (STATE-DEPENDENT) DECREASED SIZE OF LEFT SCPFC
ΡΟΛΟΣ ΠΡΟΗΓΗΘΕΝΤ -ΟΣ ή -ΩΝ ΣΤΡΕΣΣΟΓΟΝΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Yehuda et al., JCEM 2005, 90:4115-4118
Τι είναι stress Υποθάλαμο-Υποφύσεο Υποφύσεο-Επινεφριδικός άξονας Μεταβολικό σύνδρομο και stress Η ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Η επίδραση του περιβάλλοντος Τι συμβαίνει στο γήρας Συμπεράσματα
Η εξελικτική βάση της Παχυσαρκίας
IUGR Definition The term intra-uterine growth retardation is assigned to infants with a birth weight and / or length <10 th percentile for gestational age, with a pathologic restriction of fetal growth
What are the causes of IUGR? Maternal Vascular disease Environmental factors Infection Nutrition Demographic Maternal age and height Father s size Obstetric history Race Placental Insufficiency Abruption Infarction Vascular abnormalities Fetal Genetic abnormalities Congenital malformations Metabolic problems Multiple gestations
Ενδομήτριο Στρες Ενδομήτρια, η δραστηριότητα του ενζύμου 11β- υδροξυστεροειδική αφυδρογονάση τύπου 2 (11beta( 11beta-HSD2) αποτελεί ένα βιολογικό φραγμό που μετατρέπει την ενεργό μορφή κορτιζόλης της μητέρας στην ανενεργή μορφή, για να προστατεύσει το έμβρυο από τα επίπεδα γλυκοκορτικοειδών της μητέρας.
Ενδομήτριος προγραμματισμός Διαδικασίακατάτηνοποίαέναερέθισμαπουασκείται in utero εγκαθιστά μία μόνιμη απάντηση στο έμβρυο οδηγώντας ενίοτε σε αυξημένη ευαισθησία για ορισμένες παθήσεις αργότερα στη ζωή (επιγενετικοί μηχανισμοί) Προσαρμογή του εμβρύου σε παθολογικές καταστάσεις της κύησης με ενεχόμενο ενδομήτριο προγραμματισμό: Υπερινσουλιναιμία Υπερλεπτιναιμία Υπερκορτιζολαιμία
Endocrine Reviews, 2007
IUGR και Μεταβολικό σύνδρομο
LEPTINEMIA in IUGR and their MOTHERS Leptin (μg/l) Adiponectin (mg/l) IUGR 32.5±3.8 5.4±0.9 33.3±3.8 AGA 20.4±2.1 11.8±1.3 33.8±2.7 Cortisol (μg/dl) P values <0.05 <0.05 NS 80 60 Leptin (μg/l) 40 20 0 M-AGA M-IUGR Kyriakakou et al. Eur. J. of Endocrinology 2008
P.M. Catalano, JCEM 2003, 88: 3505-3506
Τι είναι stress Υποθάλαμο-Υποφύσεο Υποφύσεο-Επινεφριδικός άξονας Μεταβολικό σύνδρομο και stress Η ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Η επίδραση του περιβάλλοντος Τι συμβαίνει στο γήρας Συμπεράσματα
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Κοινωνικο-Οικονομικό περιβάλλον Διατροφικές Συνήθειες Φυσική Δραστηριότητα-Άσκηση Ψυχολογικοί-Συμπεριφορικοί Λόγοι Μετακίνηση/Διαθέσιμοι χώροι Ενδοκρινικοί Διαταράκτες
Κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες Το χαμηλό οικονομικό status συνδέεται με την εμφάνιση παχυσαρκίας Υγιεινή διατροφή => Υψηλότερο κόστος, δύσκολα προσβάσιμη Μετακινήσεις λόγω εργασίας => Fast Food => παντού, φθηνά, νόστιμα
Ψυχολογικοί-Συμπεριφορικοί λόγοι Stress Ρυθμοί ζωής Έλλειψη ελεύθερου χρόνου Life style (μόδα, marketing-διαφήμιση, υπερκατανάλωση => κοινωνική καταξίωση) Τρόπος διασκέδασης Αγχώδης διαταραχή/κατάθλιψη/χαμηλή αυτοπεποίθηση
2000 π.χ. 2000 μ.χ. Εξέλιξη
Τι είναι stress Υποθάλαμο-Υποφύσεο Υποφύσεο-Επινεφριδικός άξονας Μεταβολικό σύνδρομο και stress Η ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Η επίδραση του περιβάλλοντος Τι συμβαίνει στο γήρας Συμπεράσματα
Increased circulating levels of cortisol with age Deuschle et al, Life Sciences 1997, 61:2239
Pavlov et al, JCEM 1986, 62:767
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
Ferrari et al, Eur J of Endocrinology 2001, 144:319
Wolf et al, Neuroendocrinology 2002, 75:241
J. Clin. Endocrinol. Metab. 1998, 83:1842-1845
AGEING? CHRONIC STRESS
Sapolsky et al, 1986 GR/MR Raskind et al, 1994 Luz et al, 2003 P450 M.E. Bauer, Stress 2005, 8:69
.A mind not to be chang d By place or time. The mind is its own place, and in itself Can make a heav n n of hell, a hell of heav n. Milton, Paradise Lost