Pos Màtome Griko Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο για παιδιά και ενήλικες
Συντελεστές: Abbate Sandra Bernardini Oztasciyan Isabella Filieri Giorgio Vincenzo Καβάγια Βασιλική Κατσογιάννου Μαριάννα Παπάζογλου Νικόλαος Pellegrino Manuela Tommasi Salvatore Χατζοπούλου Κωνσταντίνα Τόπος Έκδοσης: Αθήνα Έτος Έκδοσης: 2012 Επιμέλεια Έκδοσης: Bernardini Oztasciyan Isabella Δημιουργική Επιμέλεια-Εξώφυλλο: Έλενα Ματθαίου ISBN: 978-960-8215-64-1 ΑΛΦΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ζαΐμη 27, Αθήνα, 10682 Τηλ.: 210 8214307 Φαξ: 210 8217192 Ηλ. Ταχυδρομείο: www.alpha-ed.gr Το σχέδιο αυτό χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η παρούσα δημοσίευση δεσμεύει μόνο τον συντάκτη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν. GRIKO 511495-LLP-1-2010-1-IT -KA2-KA2MP
Pos Màtome Griko Αναλυτικό Πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο για παιδιά και ενήλικες ΆΛΦΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ 2012
Pos Màtome Griko Εισαγωγή στο αναλυτικό πρόγραμμα για την Γκρίκο Η Γκρίκο είναι μία μειονοτική γλώσσα που ομιλείται έως σήμερα σε μία από τις δύο ελληνικές γλωσσικές νησίδες της Νότιας Ιταλίας, την Γκρετσία Σαλεντίνα στην Νότια Απουλία. Περιλαμβάνει δωρικές λέξεις οι οποίες μαρτυρούν την αρχαία προέλευση, μεσαιωνικές και νεοελληνικές καθώς και λέξεις από την τοπική ιταλική διάλεκτο της περιοχής, την dialetto romanzo. Η Γκρίκο σήμερα διδάσκεται στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της εν λόγω περιοχής. Το πρόγραμμα Pos Màtome Griko προβλέπει την ανάπτυξη μιας σύγχρονης διδακτικής μεθοδολογίας με πρωτοποριακό διδακτικό υλικό και με μία νέα μεθοδολογία: Εκτός από τα παραδοσιακά διδακτικά βοηθήματα όπως τα βιβλία και τα λεξικά, η μέθοδος διδασκαλίας, για παιδιά και ενήλικες, προβλέπει τη χρήση πολυμέσων και των ICT για τη διδασκαλία. Για την ανάπτυξη του διδακτικού υλικού δημιουργήθηκε αυτό το Αναλυτικό Πρόγραμμα για παιδιά (6-15 ετών), εφήβους και ενήλικες για τα έξι επίπεδα προβλεπόμενα από το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες (A1, A2, B1, B2, C1, C2). Είναι η πρώτη φορά που δημιουργείται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ένα Αναλυτικό Πρόγραμμα για μία μειονοτική γλώσσα με τα κριτήρια
8 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο που προβλέπονται για τις επίσημες γλώσσες από το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στα παραδείγματα που δίνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα, επισημαίνονται οι λεξιλογικές διαφορές μεταξύ των χωριών της περιοχής. Το πρόγραμμα προβλέπει επίσης και ένα τελικό λεξικό όπου διατυπώνονται οι διαφορές λεξιλογίου μεταξύ των δήμων της Γκρετσία Σαλεντίνα (Σαλεντινής Ελλάδας). Όπως είναι γνωστό η Γκρίκο καταγράφηκε για πρώτη φορά κατά τα τέλη του 19ου αιώνα από μελετητές και συγγραφείς διαφόρων προελεύσεων οι οποίοι εφάρμοσαν διαφορετικά κριτήρια για την καταγραφή των ιδίων κειμένων. Μην έχοντας μια καθιερωμένη παράδοση γραφής της Γκρίκο, με κανόνες φωνητικής μεταγραφής και μιας κοινά αποδεκτής γραμματικής δομής, τα κριτήρια στα οποία μπορούμε να βασιστούμε για τη μεταγραφή της είναι τα εξής: α) χρήση μιας γραφής, όσο το δυνατόν πιο απλής, που επιτρέπει σε όποιον ήδη μιλάει την Γκρίκο να βρίσκει μία εύκολη αντιστοιχία ανάμεσα στον γραπτό και στον προφορικό λόγο και σε όποιον ενδιαφέρεται να τη μάθει να μπορεί να το κάνει χωρίς να αντιμετωπίσει μεγάλες αποκλίσεις από την κοινή γραφή. β) προσοχή στην ορθότητα της γραφής, που λαμβάνει υπόψη τα γραμματικά φαινόμενα που παρουσιάζονται στη Γκρίκο ερμηνεύοντάς τα. γ) σύγκριση των προτεινόμενων λύσεων που έχουν υιοθετηθεί από εκείνους που όλα αυτά τα χρόνια έχουν γράψει και δημοσιεύσει κείμενα στην Γκρίκο (Morosi, Palumbo, Tondi, Cassoni, Rohlfs, Stomeo κ.τ.λ) και επιλογή των καταλληλότερων διδακτικών λύσεων. Αποφασίζοντας τη μεταγραφή της Γκρίκο με το ιταλικό αλφάβητο, λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα κριτήρια, οι λύσεις που προτείνονται σε φωνητικό επίπεδο, για τους ήχους που διαφέρουν από τα ιταλικά ή που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αμφιβολίες στην ανάγνωση είναι οι εξής: c προφέρεται "c" απαλό (όπως στο ελληνικό τσ) k προφέρεται "c" σκληρό (όπως στα ελληνικά κ)
Εισαγωγή 9 ch προφέρεται (όπως το ελληνικό χ) ddh εμφρατικό (όπως στα ελληνικά νττχ) z (zz) προφέρεται πάντα απαλό (όπως στο ελληνικό ττσ) ts j g g gh gn gl d προφέρεται στα ελληνικά τσ προφέρεται "i" μισού φωνήεντος (όπως στα ελληνικά το γένος) αν ακολουθεί a, o, u, αντιστοιχεί στο ηχηρό λαρυγγικό (όπως στα ελληνικά γκ) αν ακολουθεί e,i αντιστοιχεί στο ηχηρό ουρανικό (όπως στα ελληνικά τζ) αντιστοιχεί στο ηχηρό μεσοουρανικό (όπως στα ελληνικά γκ) αντιστοιχεί στο ρινικό ουρανισκοδοντικό (όπως στα ελληνικά νι) αντιστοιχεί στα ελληνικά γκλ αντιστοιχεί στο άηχο οδοντικό (όπως στα ελληνικά ντ) t αντιστοιχεί στο ηχηρό οδοντικό (όπως στα ελληνικά τ) s αντιστοιχεί στο άηχο συριστικό (όπως στα ελληνικά σ) sc sk v αντιστοιχεί άηχο συριστικό ουρανισκοδοντικό (όπως στα ελληνικά σσ) αντιστοιχεί στα ελληνικά σκ αντιστοιχεί σε συριστικό φθόγγο (όπως στα ελληνικά β). Σε επίπεδο παρουσίασης ορισμένων γραμματικών φαινομένων, εστιάζουμε την προσοχή στα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 1) χρήση της αποστρόφου ( ) στην αρχή ή στο τέλος μιας λέξης για να εκφραστεί η πτώση ενός γράμματος ή μιας συλλαβής (π.χ. Fonasa = fonàsane, ttupanu=ettupanu επίσης s =es, en=den, e =ene) 2) χρήση της περισπωμένης (^) για να εκφραστεί η κράση, δηλαδή η ένωση δύο φωνηέντων, ενός στο τέλος και ενός άλλου στην αρχή δυο λέξεων (tûpa=tu ipa, sôkome=su èkame, sûn=su in) 3) χρήση του τύπου ènna (=echo na, με τη σημασία του πρέπει) σύμφωνα με αυτό που προτείνει ο Rohlfs (κατά τον οποίο ènnârto παίρνει τη θέση του è nna erto=πρέπει να έρθω) 4) ένδειξη του τονικού σημείου στίξεως σε όλες τις λέξεις και προαιρετικά στις παροξύτονες
10 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο 5) ένωση των κτητικών αντωνυμιών στον εγκλητικό τύπο με τα ουσιαστικά στα οποία αναφέρονται (π.χ. Ciùrimu=ο πατέρας μου) 6) σε ορισμένες περιπτώσεις το αρχικό σύμφωνο της κτητικής αντωνυμίας διπλασιάζεται 7) τα κεφαλαία γράμματα δεν τονίζονται 8) η διαφορετική ορθογραφία ομοίων λέξεων στα παραδείγματα οφείλεται στις διαφορετικές προφορές που συναντάμε στα χωριά της Γκρετσία Σαλεντίνα. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα θα δημοσιευθεί στην ειδική ιστοσελίδα του προγράμματος και θα είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο με το διδακτικό λογισμικό. Με αυτόν τον τρόπο προσφέρουμε μία ολοκληρωμένη μέθοδο διδασκαλίας της Γκρίκο, πρωτοποριακή και μοντέρνα βελτιώνοντας τη χρήση των ICT στον τομέα της διδασκαλίας των γλωσσών. Στην ιστοσελίδα και στην πλατφόρμα e-learning του προγράμματος θα έχουν δωρεάν πρόσβαση όλοι οι εκπαιδευτικοί της περιοχής καθώς και όλοι αυτοί που ενδιαφέρονται για την Γκρίκο, οι οποίοι θα έχουν στη διάθεσή τους μία ολοκληρωμένη μέθοδο διδασκαλίας της Γκρίκο, σε όλα τα επίπεδα. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα αναπτύχθηκε από τους εταίρους του προγράμματος οι οποίοι έχουν μεγάλη πείρα στον τομέα του προγραμματισμού και υλοποίησης πρωτοβουλιών που αποβλέπουν στην αξιοποίηση και την προστασία της πολιτιστικής και γλωσσικής κληρονομιάς των μεσογειακών χωρών καθώς και της υλοποίησης και προγραμματισμού πρωτοποριακών μεθόδων για τη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας, όπως: Agenzia per il Patrimonio Culturale Euromediterraneo (IT) British Hellenic Educational And Development Association (Gr) ΑΛΦΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ (Gr) Πανεπιστήμιο της Κύπρου (CY) και Istituto Culture Mediterranee (IT). Συνεργάστηκαν για την παραγωγή του Αναλυτικού Προγράμματος: Abbate Sandra Πτυχιούχος D.A.M.S. (Discipline Arti, Musica e Spettacolo), Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Καθηγήτρια Γλώσσας Γκρίκο, Istituto Culture Mediterranee
Εισαγωγή 11 Bernardini Oztasciyan Isabella Καθηγήτρια Ελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο του Σαλέντο, Agenzia Patrimonio Culturale Euromediterraneo Filieri Giorgio Vincenzo Πτυχιούχος Κλασικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο του Λέτσε, Καθηγητής Γλώσσας Γκρίκο, Istituto Culture Mediterranee Papazoglou Nikolaos Πτυχιούχος Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Αρχαιολογία), Πανεπιστημίο Λέτσε, Agenzia Patrimonio Culturale Euromediterraneo Tommasi Salvatore Πτυχιούχος Φιλολογίας, Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Πανεπιστήμιο του Λέτσε, Καθηγητής Γλώσσας Γκρίκο, Istituto Culture Mediterranee Καβάγια Βασιλική Φιλόλογος, Σχολείο Ελληνικών «Μέγας Αλέξανδρος», Ελληνοβρετανικό Κολλέγιο Pellegrino Manuela, Υποψήφια Διδάκτωρ Ανθρωπολογίας, University College of London, Ελληνοβρετανικό Κολλέγιο Κατσόγιαννου Μαριάννα Πανεπιστήμιο Κύπρου Χαντζοπούλου Κωνσταντίνα Πανεπιστήμιο Κύπρου Για την υλοποίηση του Αναλυτικού Προγράμματος, ειδικά για τα παραδείγματα που δόθηκαν, είναι σημαντική η συμβολή των κατοίκων της Γκρετσία Σαλεντίνα, φυσικών ομιλητών της Γκρίκο, στους οποίους εκφράζουμε τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μας. Isabella Oztasciyan Bernardini Επιστημονική υπεύθυνος του προγράμματος Pos Màtome Griko.
Pos Màtome Griko Μέρος A Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο για παιδιά από 8 έως 15 ετών
Επίπεδο A1 για παιδιά από 8 έως 15 ετών Γενικοί Εκπαιδευτικοί Στόχοι Ο μαθητής στο επίπεδο αυτό πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνεί χρησιμοποιώντας απλές γλωσσικές δομές σχετικές με τις καθημερινές ανάγκες και περιστάσεις, την ηλικία και τα ενδιαφέροντά του. Συγκεκριμένα, πρέπει να είναι σε θέση να: ανταλλάσσει πληροφορίες για τον εαυτό του και για τους φίλους και συμμαθητές του (πώς τον λένε, πόσο χρονών είναι, πού μένει, ποιον γνωρίζει, τα πράγματα που έχει κ.ά.) Kuo Marìa, ime apù Tsuddhinu ce echo esce chronu. Echo mian adreffì ka kui Sìlvia. Tuo ene o asciadreffòmmu, o Ntoni. Echo na sciddho ce mian mùscia. δημιουργεί επαφές στο οικογενειακό και οικείο, καθημερινό του περιβάλλον και να ανταλλάσσει πληροφορίες (γειτονιά, σχολείο κ.ά.) Sìlvia, pu pài? Ti kanni attepornà? Teli na pame sti mmesi? καταλαβαίνει σύντομες ανακοινώσεις και να συμμετέχει στις διάφορες δραστηριότητες ακολουθώντας απλές οδηγίες των γονιών, των δασκάλων κ.λπ. Marìa! Tela essu ka e ttarda. Umme, ste ce èrkome. Sìlvia, teli na meletìsi na spirì sìmberi? Umme màstora.
16 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο Ειδικοί Εκπαιδευτικοί Στόχοι Κατανόηση προφορικού λόγου Στο επίπεδο αυτό, ο μαθητής πρέπει, σε γενικές γραμμές, να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται προτάσεις του προφορικού λόγου, όταν αυτές διατυπώνονται αργά και καθαρά, να απαντάει σε ερωτήσεις και να καταλαβαίνει οδηγίες, να ακολουθεί σύντομες και απλές κατευθύνσεις. Συγκεκριμένα, πρέπει να είναι σε θέση να: καταλαβαίνει απλές λέξεις, εκφράσεις και προτάσεις που αφορούν τον εαυτό του Evò ime o Nikola, echo ottò chronu, vastò maddhìa mavra, pao sti skola ce steo es Martàna. κατανοεί το λεξιλόγιο που συνδέεται με τομείς της άμεσης καθημερινότητάς του, εκεί όπου ο ίδιος εμπλέκεται προσωπικά (οικογένεια, γειτονιά, σχολείο) Ciùri, mana, adreffì, adreffò, asciadreffò, asciadreffì, petterà, kiatera, anisciò, pappo, nanna. καταλαβαίνει τους χαιρετισμούς, να αντιλαμβάνεται τους αριθμούς και το χρόνο (την ώρα, τις ημέρες της εβδομάδας και τους μήνες) Kalimera, kalispera, kalinitta. Stassu kalò, kalì. Ti mera ene sìmberi? Ene samba ce avri ene ciuriacì. Ce mesavri ene dettera. κατανοεί το γενικό νόημα μιας απλής συνομιλίας και ιστορίας, ιδιαίτερα όταν αυτές συνοδεύονται από διάφορα οπτικά μέσα (κινήσεις, σχέδια, εικονογραφημένες ιστορίες κ.λπ.) Ittè ipìrtamo sti ttàlassa, depòi jurìsamo essu. Sti ttàlassa echi asciaràcia. Κατανόηση γραπτού λόγου Δεδομένου ότι γενικά δεν υπάρχουν οπτικά ερεθίσματα γραμμένα στην Γκρίκο (επιγραφές/πληροφορίες καταστημάτων, αφίσες, διαφημίσεις, οδηγοί κ.λπ.), η κατανόηση του γραπτού λόγου εξαρτάται από τις πηγές που προσφέρει ο καθηγητής. Συγκεκριμένα, πρέπει να είναι σε θέση να: αναγνωρίζει το αλφάβητο, καθημερινά ονόματα και μεμονωμένες λέξεις furno, mesi, puteka, mera, nitta, misciamera, vrài, gala, krasì, nerò, kardìa, klidì, porta, kosmo, krea
Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας για παιδιά 17 διαβάζει πολύ βασικές φράσεις και πολύ απλά κείμενα σχετικά με οικεία καθημερινά θέματα και να κατανοεί σύντομες ιστορίες ή περιγραφές Sìmberi pirta na toriso to spiti u Ntoni. Depòi ipìrtamo oli ce dio sti mmesi. Motti stazzi o kaloceri vriskomèsta panta ecì ce ipèzzume. ακολουθεί σύντομες, απλά γραμμένες οδηγίες, ιδιαίτερα αν υπάρχει οπτική υποστήριξη (εικονογραφημένες ιστορίες, χάρτες, εικόνες κ.ά.) Grasce/gràscete sti llavagna pos kui ce possus chronu echi. Grasce apano sto kkuaderno ola ta nòmata ka mattèsamo. Παραγωγή γραπτού λόγου Στην παραγωγή γραπτού λόγου ο μαθητής πρέπει να έχει την ικανότητα να σχηματίζει σύντομες προτάσεις, που αφορούν τον εαυτό του, τις καθημερινές του ασχολίες, το οικείο του περιβάλλον. Συγκεκριμένα, πρέπει να είναι σε θέση να: γράφει απλές προτάσεις με βασικές πληροφορίες περιγράφοντας τον εαυτό του και τις δραστηριότητές του, (πώς τον/τη λένε, πόσων χρονών είναι, αν είναι κορίτσι ή αγόρι, πού μένει, σε ποιο σχολείο πάει, πού είναι το σπίτι ή το σχολείο του κ.ά.) Ime i Marìa, ime mia kiatera ce steo 'i' Tsuddhinu. I skola mu piacèi poddhì. Kae mera pao pràtonta sti skola min adreffìmmu. γράφει μικρά κείμενα με απλή δομή, απλές κάρτες ή απλά προσωπικά γράμματα σε φίλους, οικογενειακά πρόσωπα (π.χ. να στείλει χαιρετισμούς από τις διακοπές) Agapimmèno Loìci, Estase to gràmmassu ce ìmina charùmeno ka stete oli kalì. Poddhà cheretìmmata. Màrio Παραγωγή προφορικού λόγου Ο μαθητής αυτού του επιπέδου επιδεικνύει περιορισμένο έλεγχο λίγων απλών γραμματικών δομών. Πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνήσει σε καθημερινές καταστάσεις και δραστηριότητες, σχηματίζοντας απλές και μεμονωμένες φράσεις. Συγκεκριμένα, πρέπει να είναι σε θέση να: περιγράφει τον εαυτό του (πώς τον/τη λένε, πόσων χρονών είναι, αν είναι κορίτσι ή αγόρι, πού μένει, σε ποιο σχολείο και σε ποια τάξη
18 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο πάει, πού είναι το σπίτι ή το σχολείο του/της) και τα οικεία του πρόσωπα. Kuo Sìlvia ce echo ettà chronu. Vastò mavra maddhìa ce ime lettì. I skola stèi simà stin aklisìa ce atti ffenestra fènete to spiti 'is mèscia. δίνει πληροφορίες για το οικείο του περιβάλλον, την οικογένειά του και τους φίλους του I mànamu polemà poddhì ce èrkete essu tarda. Mu piacèi i ghetonìammu: echi poddhà pedìa ce sòzzume pài olimmìa sti skola. I skòlammu ene kecciuliddha ma cinùrgia. κάνει απλές ερωτήσεις για το χρόνο και τον τόπο, αλλά και να απαντάει σε παρόμοιες ερωτήσεις Ja posses mere irte i adreffissu? Ja pente mere. Pu stèi o ciùrissu? Na, ste ce èrkete. Σε συνθήκες διάδρασης (συνομιλίας με τον δάσκαλο) και με τη βοήθεια του συνομιλητή του, που θα χρησιμοποιεί απλές δομές και θα επαναλαμβάνει, όπου χρειάζεται, πρέπει να μπορεί να: συστήνει τον εαυτό του και να χρησιμοποιεί απλές εκφράσεις χαιρετισμού και αποχαιρετισμού Kalimera, kalispera, kalinitta. Stassu kalò, kalì. Pos istèi sìmberi? Sìmberi en istèo poddhì kalì/kalò. απαντάει σε απλές ερωτήσεις που αφορούν τον εαυτό του, την οικογένεια του και το οικείο του περιβάλλον (γειτονιά, σχολείο) Kuo Sìlvia. Ime apù Tsuddhinu ce kanno ti pprotinì. I adreffìmmu kui Marìa. O spìtimma ene cinùrgio ce stèi ambrò sti mmesi. κάνει παρόμοιες ερωτήσεις σε άλλους Pos kui? Aputten ise? Possus chronu echi? Posses adreffè echi? ζητά και να δίνει πληροφορίες για το χρόνο και τον τόπο Ti ora ene? Ine i pente. Pu pìrtane ta pedìa? I Marìa èguike stin avlì ce i Sìlvia stèi sti kkàmbara dikìtti. Καταστάσεις Επικοινωνίας Ο μαθητής σ αυτό το επίπεδο και με τη βοήθεια του συνομιλητή του, πρέπει να είναι σε θέση να κατανοεί λόγο αρθρωμένο αργά και καθαρά, πάνω σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον του (σπίτι, σχολείο) και
Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας για παιδιά 19 με απλέ προτάσεις να ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές καταστάσεις, όπως: Προσωπική ζωή μέσα και έξω από το σπίτι Αναγνώριση ταυτότητας Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: αναφέρει το όνομά του και το επίθετό του, τη διεύθυνση, το τηλέφωνό του, την καταγωγή του και την ηλικία του Kuo Marìa, ime apù Tsuddhinu ce ime ettà chronò. O spìtimu stèi sti strada Mazzini, 7. περιγράφει την οικογένειά του και να αναφέρεται στους συγγενείς πρώτου βαθμού (πατέρας, μητέρα, αδελφός, αδελφή, παππούς, γιαγιά). Πρέπει να μπορεί, ακόμη, να περιγράφει την εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου (ψηλός, κοντός, χοντρός, κ.ά.) I adreffìmmu mu miàzzi poddhì. O ciùrimmu ene poddhìn òrrio ce ascilò. I mànamu ene kondì ce lettì. Κατοικία, διαμονή Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: περιγράφει το σπίτι του (δωμάτια, έπιπλα, χρώματα, κήπος) και τον περιβάλλοντα χώρο (γειτονιά) O spìtimu ene mea ce echi tèssares kàmbare. Echi puru mia vveranda, na ccipo, ce mian avlì. δίνει γενικές πληροφορίες για το πού βρίσκεται το σπίτι του, αν είναι κοντά ή μακριά από κάποιο σημείο αναφοράς Simà sto spìtimu echi o spiti is Marìa ka stèi kùkkia me cìo 'u Ntoni. Τοποθεσία, περιβάλλον, χλωρίδα, πανίδα, καιρικές συνθήκες Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: αναγνωρίζει λέξεις όπως: πόλη, χωριό, θάλασσα, δέντρο, λουλούδι, ζώο και τα ονόματα κάποιων ζώων, π.χ. γάτα, σκύλος, άλογο Tàlassa, koràfia, fengo, ijo, astèria, muntagna, fiddho, àrgulo, garòfaddhu, choma, sìnnefo, kamula, chalazzi, chiòni, ànemo, ampari, sciddho, celona, kaddho, òrnisa, asciàri, liko, pondikò, puddhì, alipuna, afidi, mùscia.
20 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο αναφέρεται στα βασικά χρώματα λουλουδιών και ζώων (κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, άσπρο, μαύρο, καφέ κ.λπ.) aspro, mavro, chlorò, rotinò, grigio, sciàleno, blè. χρησιμοποιεί λέξεις και φράσεις σχετικές με τις καιρικές συνθήκες, όπως: έχει ήλιο, βρέχει, χιονίζει, φυσάει, κάνει κρύο, κάνει ζέστη, βροχή, χιόνι, αέρας κ.ά. Chionizzi, vrechi, estrèi, vrontà, skotignazzi, kanni kama, e scichrò, e termò. Ελεύθερος χρόνος, διασκέδαση Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: περιγράφει τις ασχολίες του και το πώς περνάει τον ελεύθερο χρόνο του, με λεξιλόγιο ανάλογο με τα ενδιαφέροντά του (μπάλα, ποδόσφαιρο, μουσική κ.ά.) Ivò ce i Marìa ipèzzume mi ppalla. Emena mu piacèi poddhì na meletiso. Κοινωνικές σχέσεις Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: μιλάει για τις προσωπικές του σχέσεις με άλλους (π.χ. φίλους, συμμαθητές, συγγενείς) και να συμμετέχει σε διάφορες δραστηριότητες μέσα στο σχολείο και στο ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον (πάρτι, γιορτές κ.ά.) Echo mian adreffì ka stèi is Roma. Kae kaloceri jurizzi is Tsuddhinu. Υγεία, κατάσταση του οργανισμού Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: γνωρίζει τα μέρη του σώματος (κεφάλι, πρόσωπο, μάτια, μύτη, αυτιά, στόμα, χέρια, πόδια, κοιλιά) mitti, rusuni, lemò, donti, chili, glossa, ciofali, chèria, dàttilo, nichi, plài μπορεί να εξηγεί, με τη βοήθεια πάντα του συνομιλητή του, τι πρόβλημα υγείας αντιμετωπίζει (π.χ. πού πονάει) Mu ponì i ciofali, i plài; mu ponune a mmàddhia.
Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας για παιδιά 21 Καθημερινή ζωή Δραστηριότητες μέσα στο σπίτι Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: μιλάει για τις καθημερινές δραστηριότητές του μέσα στο σπίτι από την ώρα που ξυπνάει μέχρι να πάει πάλι για ύπνο (ξυπνώ, τρώω, διαβάζω, παίζω, ακούω μουσική, γράφω, ζωγραφίζω κ.λπ.) Kae pornò askònnume ce ndìnnume; depòi pao sti kkucina na pìo o gala. Δραστηριότητες έξω από το σπίτι Αγορά Ο μαθητής πρέπει να έχει την ικανότητα να: αναγνωρίζει τα ονόματα μερικών μαγαζιών (όπως: φούρνος), να αγοράζει αντικείμενα μικρής αξίας, ρωτώντας για την τιμή τους. Dammu 'na' giornali ce 'na' kkuaderno. Fèremu 'na' kkafè. Posson istèi? Σχολείο Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: αναγνωρίζει το λεξιλόγιο που περιγράφει τους χώρους ενός σχολείου (τάξη, γραφείο, αυλή, κ.λπ.), καθώς και τα αντικείμενα που βρίσκονται στο σχολικό περιβάλλον (πίνακας, σπόγγος, βιβλίο, τετράδιο, μολύβι, κ.λπ.) καθώς και λέξεις όπως: δάσκαλος, καθηγητής, συμμαθητής Màstora, mèscia, skola, lapis, chartìa, llibbro, kuaderno κάνει απλές ερωτήσεις ζητώντας κάτι, όπως να βγει έξω από την τάξη, αλλά να καταλαβαίνει και τις απλές απαντήσεις που του δίνονται. Màstora, sòzzume pài essu Artena? Sìlvia, fere o kkuadèrnossu.
22 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο Μετακίνηση, ταξίδια Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: μιλάει για το μεταφορικό μέσο που του αρέσει και να αναγνωρίζει το σχετικό λεξιλόγιο (αυτοκίνητο, τρένο, αεροπλάνο, αεροδρόμιο, πλοίο, λιμάνι, εισιτήριο, κ.λπ.). Ακόμη πρέπει να μπορεί να περιγράφει ένα ταξίδι του, πάντα με τη βοήθεια του συνομιλητή του. Pao me ta pòdiammu essu. Pao min bbicikletta sti mmesi. Λεξιλόγιο Ο μαθητής αυτού του επιπέδου κατέχει ένα στοιχειώδες λεξιλόγιο και ένα σύνολο απλών εκφράσεων, που σχετίζονται με τα προσωπικά του στοιχεία, τον περιβάλλοντα οικείο του χώρο και συγκεκριμένες επικοινωνιακές καταστάσεις. Πρέπει να μπορεί, λοιπόν, να κατανοεί και να χρησιμοποιεί επιτυχώς το λεξιλόγιο αυτό, ούτως ώστε να ανταποκρίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις καθημερινές ανάγκες, στις οποίες εμπλέκεται. Φωνητική Ο μαθητής σε αυτό το επίπεδο πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει και να προφέρει όλους τους φθόγγους και να τονίζει σωστά τις λέξεις. Κοινωνιογλωσσικά Στοιχεία Μια γλώσσα δεν διαχωρίζει από τον πολιτισμό, τον οποίο παρουσιάζει, και ο πολιτισμός αποτελεί απαραίτητο συστατικό της επικοινωνίας. Πρέπει, λοιπόν, ο μαθητής, πάντα ανάλογα με την ηλικία του, παράλληλα με τη σωστή χρήση της γλώσσας σε επίπεδο λεξιλογίου και γραμματικής, να γνωρίζει τα γεωγραφικά στοιχεία της περιοχής ή των περιοχών, που μιλιέται η Γκρίκο. Επιπλέον, καλό είναι να έρθει σε επαφή με την ιστορία της γλώσσας ή της κοινωνίας των ομιλητών της, τις κοινωνικές συνήθειες τους, τα έθιμά τους και τις γιορτές τους, τα φαγητά τους, τα τραγούδια και τους χορούς τους και ότι άλλο συνθέτει την πολιτισμική φυσιογνωμία του λαού που μιλάει τη γλώσσα αυτή.
Επίπεδο Α2 για παιδιά από 8 έως 15 ετών Γενικοί Εκπαιδευτικοί Στόχοι Ο μαθητής στο επίπεδο αυτό πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί τη γλώσσα σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές καταστάσεις, σε ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών λειτουργιών, με πολύ απλό τρόπο. Συγκεκριμένα, πρέπει είναι σε θέση να: καταλαβαίνει μεμονωμένες προτάσεις και καθημερινές εκφράσεις σχετικές με τις άμεσες ανάγκες του (πληροφορίες για τον εαυτό του και την οικογένεια του, την αγορά, τη τοπική γεωγραφία, το επάγγελμα). Pu polemà? Ise armammeno? Ise armammeni? Echi pedìa? Possa pedìa echi? Itela na foraso 'na' spirì sciomì. Pu sozzo vriki 'na' ffurno? επικοινωνεί στις απλές δραστηριότητες της καθημερινότητάς του, που απαιτούν μια απλή και άμεση ανταλλαγή πληροφοριών πάνω σε στοιχεία της ζωής του και του περιβάλλοντός του. Kae pornò i mànamu askònnete presta ce me ti mmàkina pài is Màje na polemisi sti skola elementare. I misciamera diavenni atti skola superiore na piàki 'on Andrea; depòi Erkutte essu ce trome olimmìa.
24 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο Ειδικοί Εκπαιδευτικοί Στόχοι Στο σημείο αυτό, πρέπει να λάβουμε υπ όψιν μας ότι, λόγω τις ιστορικές και γλωσσολογικές εξελίξεις της Γκρίκο, το σημερινό της λεξιλόγιο δεν καλύπτει επικοινωνιακές καταστάσεις σχετικές με, για παράδειγμα, το ταχυδρομείο, την τράπεζα, την αστυνομία, την τροχαία κ.λπ. Παρ όλα αυτά, οι περιπτώσεις, που ακολουθούν, μπορούν να καλυφθούν στην Γκρίκο. Κατανόηση προφορικού λόγου Στο επίπεδο αυτό, ο μαθητής πρέπει να μπορεί να κατανοεί καθημερινές εκφράσεις, απλές συνομιλίες και περιγραφές ατόμων ή γεγονότων του ενδιαφέροντός του. Συγκεκριμένα, πρέπει είναι σε θέση να: καταλαβαίνει καθημερινές λέξεις και εκφράσεις, που χρησιμοποιεί συχνά, σε άμεσα προσωπικούς του τομείς (οικογένεια, αγορά, διασκέδαση, ασχολίες). Sìmberi i mànamu pài sti mmesi min addreffitti jatì tèlune na torìsune to cinùrgio barra ce na cheretìsune ti Ndata ka polemà icì. κατανοεί σε φυσικό περιβάλλον το γενικό νόημα μιας απλής συνομιλίας, μεταξύ δύο φυσικών και μη φυσικών ομιλητών. Pos istèi? Istèo kalì, ce isù? Sìrnume, sìrnume. Kàscione 'na' spirì na kàmo to kkafè. Ènna su po 'na' prama. Ita is ìnno i bonànima is mànamu. Ìane tosso kalì. Panta polemonta. E fidèato na stasì kammeni mài. Ce ti sûpe? E mûpe tìpoti, ma mu fènete ka ti ttorò Artena. καταλαβαίνει γενικές περιγραφές γεγονότων, ατόμων, αντικειμένων, χώρων κ.λπ. Cittus chronu palèu vàddhamo kuntu, vàddhamo lumera sti bbrociera ce stèamo giru giru, kuntèamo asce tikanè, atto kalò, atto fiakko, cìo pu sùccede sti famija, cìo pu sùccede sto paìsi ce kuntèamo. Arte ja manìa asce grandezza e kuntème pleo, passon mia ikrìvete sto villinotti.
Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας για παιδιά 25 Κατανόηση γραπτού λόγου Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν οπτικά ερεθίσματα γραμμένα στην Γκρίκο (επιγραφές καταστημάτων, ώρες λειτουργίας υπηρεσιών ή καταστημάτων, αφίσες, διαφημίσεις, οδηγοί, κατάλογοι, δρομολόγια, κ.λπ.), η κατανόηση γραπτού λόγου εξαρτάται από τις πηγές, που προσφέρει ο καθηγητής. Συγκεκριμένα, ο μαθητής πρέπει είναι σε θέση να: διαβάζει μικρά και απλά κείμενα Sìmberi e ciuriacì ce tèlume na pame sti ttàlassa. Emena mu piacèi na piako on ijo! βρίσκει συγκεκριμένες πληροφορίες I skola anì stes 8 ce clinni stes 2 kae mera. I ciuriacì en anì καταλαβαίνει μια απλή και σύντομη προσωπική αλληλογραφία. Agapimmeno Màrio, Pos istèi? Ivò ce i Sandra steme kalì ce tèlume na se torìsome. Poa èrkese na ma vriki? Stassu kalò. Lucìa Παραγωγή γραπτού λόγου Σε γενικές γραμμές, ο μαθητής πρέπει να έχει την ικανότητα να γράφει μικρά κείμενα, σχετικά με θέματα άμεσης ανάγκης. Συγκεκριμένα, πρέπει είναι σε θέση να: γράφει προσωπικά γράμματα, πολύ απλά, για να ευχαριστήσει, για παράδειγμα, κάποιον. Agapimmeni Sìlvia, echi tossu minu ka telo na scerò pos istèi. To sceri ka arte stèo is Roma, ma se vastò panta sti kkardìa. Poa èrkese na me vriki? Itela na su po ka èrkome is Tsuddhinu aputtù is diu minu. Cheretìmmata s olu ce toriumesta presta. Se cheretò. Marìa κρατάει απλές σημειώσεις (ένα όνομα, ένα τηλέφωνο, ένα απλό μήνυμα, μια διεύθυνση) και να γράφει απλά μηνύματα. Marìa Makrì. Apù Kalimera. Arte istèi is Milàna. Pìrte sti skola min adreffìmmu. σχηματίζει σύντομες προτάσεις, που αφορούν τα προσωπικά του στοιχεία. Kuo Antimino, ime apù Tsuddhinu ce abitèo sti strada Mazzini, 7.
26 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο Παραγωγή προφορικού λόγου Ο μαθητής αυτού του επιπέδου διαθέτει περιορισμένο έλεγχο λίγων και απλών γραμματικών δομών. Πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνεί σε απλές καθημερινές καταστάσεις και δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, πρέπει είναι σε θέση να: χρησιμοποιεί εκφράσεις και προτάσεις, για να περιγράφει με απλές λέξεις την οικογένειά του, άλλα γνωστά άτομα, τις συνθήκες διαβίωσης και να δίνει πληροφορίες για την εκπαίδευσή I mànamu kui Lucìa ce o ciùrimmu kui Ntoni. Echo diu adreffè: i protinì kui Marìa ce i pleo kkèccia kui Sìlvia. I Marìa spìccesce tin università ce arte polemà is Roma. I nànnamu ce o pàppomu kuntene panta Grika. δίνει πληροφορίες για τον εαυτό του ή για τρίτους, για το χρόνο, τον τόπο, την αιτία I adreffì is mànamu stèi is Koriana ce polemà sti skola superiore. Èchi na pedì. Kae kaloceri pame olimmìa sti ttàlassa. διηγείται απλές μικρές ιστορίες Ittè pirta me ti mmànamu is Maje na foràsome na ffussiano ce sti mmesi ita in asciadreffimmu. I ffònasa ce pirtamo na piàkome na ggelao. Depòi γνωρίζει βασικές τεχνικές, για να αντιμετωπίζει προβλήματα επικοινωνίας. Ittè o ciùrimu pirte is Martana na forasi o krasì ce ite 'on Andrea sti' mmesi. Pìrtane so barra na piàkone 'a kafè ce na cuntèsciune 'na spri. Σε συνθήκες διάδρασης (συνομιλίας με τον δάσκαλο) ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: επικοινωνεί στις απλές και καθημερινές δραστηριότητες, που απαιτούν μόνο μια απλή ανταλλαγή πληροφοριών πάνω σε συνηθισμένα θέματα. En' anòisa t' îpe Artena. È tto scerò kalò to Griko. E' milò kalà Grika. Pèmmuto mapale/assatìa assatìa. En' ìkusa tîpe. Ti èrkete sto pi? Ti teli na pi? παρακολουθεί και να συμμετέχει σε μικρές συζητήσεις, ακόμα και αν δεν καταλαβαίνει αρκετά για να «κρατήσει» μια συνομιλία. En iscerò ti ènna po! Kae mera ka pao sti pputèka afinno poddùs sordu. Èchi dìgghio. E ppane poddhì kalà ta prammata. O governo en echi makà sordu pleo ce Artena tèlune puru na ma piàkune tu sordu atti ppensiuna.
Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας για παιδιά 27 εξυπηρετηθεί σε καταστήματα και εστιατόρια Sti pputèka: Dammu 'na' kkilo kafè ce dio mila. Sto bbarra: Emena fèremu 'na kkafè ce 'na ggelao. Καταστάσεις Επικοινωνίας Ο μαθητής σ αυτό το επίπεδο πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται σε βασικές ανάγκες και καθημερινές καταστάσεις επικοινωνίας, όπως: Προσωπική ζωή μέσα και έξω από το σπίτι Αναγνώριση ταυτότητας Ο μαθητής πρέπει είναι σε θέση να: λέει το όνομά του και το επίθετό του (βλ. επίπεδο Α1) δηλώνει την εθνικότητα του και το θρήσκευμά του Ime italiano, italiana. Èrkome atta paìssia grika. Ime kattòliko/kattòlika. μιλάει για το φύλο του, τον τόπο και χρόνο γέννησής του Ime mia kkiatèra. Ime 'a pedì. Egghennìsimo stes esce u Jennari 1988 i Tsuddhinu/ s Appeddro. δίνει τη διεύθυνση και τον αριθμό του τηλεφώνου του (βλ. επίπεδο Α1) μιλάει για την οικογένειά του και τους φίλους του O ciùrimmu polemà sti skola. I mànamu echi a negòzio. μιλάει για την ηλικία του Echo dòdeka chronu/ Ime dòdeka chronò. Κατοικία, διαμονή Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να: δίνει πληροφορίες για την περιοχή, στην οποία βρίσκεται το σπίτι του και την απόσταση από κάποιο σημείο αναφοράς. Sceri pu vrìskete o spiti u sìndaku? Aputtù ene na spirì complikào na su po. Sceri pu stèi o centro anziani? Umme. Amone icì ce ròtiso mapale.
28 Pos Màtome Griko - Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Γκρίκο Τοποθεσία, περιβάλλον, χλωρίδα, πανίδα, καιρικές συνθήκες Ο μαθητής πρέπει είναι σε θέση να: περιγράφει το φυσικό περιβάλλον Ta paìssia grika èchune poddùss àrgulu asce alèe. To nerò is tàlassa en òrrio. δίνει και να παίρνει βασικές πληροφορίες για την πανίδα και τη χλωρίδα ενός τόπου Sto koràfi is Marìa is Martano echi poddùss àrgulu asce alèe; echi puru àrgulu asce sica. O pàppo iche pròata ce òrnise sto korafittu? μιλά για τον καιρό Avri i temperatura lene ka e kalì, 20 gradu. Kanni ijo. Kanni poddhì kama. Mesavvri vrechi. Chionizzi, vrechi, estrèi, vrontà, scotignazzi, kanni kama, e scichrò, e termò. Ελεύθερος χρόνος, διασκέδαση Ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση: εξηγεί πώς περνάει τον ελεύθερο χρόνο του, λέγοντας πού πηγαίνει, με ποιους πηγαίνει στο συγκεκριμένο μέρος και τι κάνει Motte e ppao sti skola mu piacèi na pao na pratiso is kampagna. Kae triti ce petti ivò ce i Mikela pame sti ppiscina. μιλά για τα χόμπι του Ssemena mu piacèi na grascio poesìe; i Sìlvia depòi gràfi ti mmùsika ce travudume. Kae forà ka en Echume poddhà pràmmata na meletìsome ja ti skola, vriskomèsta ce diavènnume iu to cerò. παίρνει πληροφορίες σχετικές με θεάματα, όπως θέατρα, κινηματογράφους, συναυλίες Ti ora ncignà to film sto ccinema? Stes ottò ncìgnase an òrrio film sti ttelevisiùna. Κοινωνικές σχέσεις Ο μαθητής πρέπει είναι σε θέση να: δημιουργεί απλές κοινωνικές σχέσεις στο περιβάλλον όπου ζει Emba mèscia Lavretana ka kànnume to kkafè? Kummara Lavretana, ste ce pao sti pputeka. Tèli na su foraso kanea prama? Ndiàzzete na foràso sciomì puru ja sena?