2 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ.Ε..Υ.Τ. «Σύγχρονες ιατροφικές Προκλήσεις για την ασφάλεια και Ποιότητα των Τροφίµων» ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΟΣΤΡΑΚΟΕΙ ΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ /νση Κτηνιατρικής, Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χαλκιδικής τµήµα: Κτηνιατρικής ηµόσιας Υγείας
1. Εισαγωγή Οστρακοειδή: : εδώδιµα, Γαστερόποδα και Ελασµατοβράγχια (Μαλάκια), που αλιεύονται ή/και καλλιεργούνται σε θαλάσσια και υφάλµυρα νερά. Εκλεκτά θαλάσσια εδέσµατα σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία). Haliotis lamallosa-αυτί της θάλασσας και οι Petalla spp-πεταλίδες Μύδια: Mytilus edulis.. Mytilus galloprovincialis Στρείδια: Ostrea edulis Αχιβάδες:Tapes sp. Κυδώνια:Venus verrucosa Γυαλιστερές: Callista chione Χάβαρα:Modiola barbatus κ.α.
ίθυρα Μαλάκια καλλιεργούµενα ή αλιευόµενα στην Ελλάδα γ α δ β ε β:ostrea Εικ.1:.. α:mytilus galloprovincialis, edulis, γ:tapes sp., δ: Callista chione, ε:venus verrucosa (Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας, 2007)
θρεπτική αξία (πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας) υδατάνθρακες και βιταµίνες του συµπλέγµατος Β, ιώδιο, (θυρεοειδής αδένας) σίδηρο και ψευδάργυρο κορεσµένα λιπαρά οξέα, πολυακόρεστα ω3-ω6, ω6, ( τριγλυκερίδια του πλάσµατος του αίµατος και αποτελούν ασπίδα του οργανισµού έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων, ενώ πιστεύεται ότι έχουν και ευεργετική επίδραση στην πρόληψη του καρκίνου του παγκρέατος )
Ελλάδα 35.000-40.000 τόνους, µύδια (Καλλιέργειες) 200-400 τόνους άλλα οστρακοειδή (αλιεία) τρίτη χώρα από άποψη παραγωγικής δύναµης οστρακοειδών (µύδια) στη σ Μεσόγειο, µετά την Ιταλία και τη Γαλλία 90-95%, 95%, εξάγεται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΥ ΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΕΤΟΥΣ 1997 (ΣΥΝΟΛΟ: 346 ΜΟΝΑ ΕΣ) (Σαββίδης, 1999) ΘΡΑΚΗ 4 Α.ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ 13 Κ.ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ 317 ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ Α 9 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 1 ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ 2
οστρακοειδή= διηθηµατοφάγοι οργανισµοί µή επιλεκτική τροφοληψία φορείς διαφόρων παθογόνων µικροοργανισµών αλλά και τοξικών ουσιών, επικίνδυνων για την υγεία των καταναλωτών. «τροφικός κίνδυνος» = κάθε βιολογικός, χηµικός, ή φυσικός παράγοντας ενός τροφίµου, η κατανάλωση του οποίου µπορεί να έχει δυσµενείς επιπτώσεις στην υγεία του καταναλωτή.
τροφικές δηλητηριάσεις : τροφολοιµώξεις,, οι οποίες προκαλούνται από την κατανάλωση τροφίµων που περιέχουν παθογόνους µικροοργανισµούς, τροφοτοξινώσεις,, οι οποίες οφείλονται σε κατανάλωση τροφίµων που περιέχουν τοξίνες, ή τοξικές ουσίες. Απουσία οργανοληπτικών χαρακτηριστικών που να θέτουν υποψία του προβλήµατος, µε αποτέλεσµα τα µολυσµένα τρόφιµα να παρουσιάζονται σε όψη, οσµή και γεύση φυσιολογικά.
1. Τροφολοιµώξεις από οστρακοειδή Α.. Λοιµώδης Ηπατίτιδα. ιός της οικογένειας Picornaviridae,, γένους hepatovirus. Μετάδοση µέσω της κοπρανο-στοµατικής οδού, (κόπρανα, µολυσµένο νερό, θαλασσινά-οστρακοειδή, όταν αυτά καταναλώνονται ωµά ή ατελώς βρασµένα). Καταστρέφεται ο ιός µε θέρµανση στους 85 ο C για 6 λεπτά. Συµπτώµατα: 10-15 15 ηµέρες µετά τη µόλυνση έντονη αδυναµία, καταβολή, ανορεξία, ναυτία, έµετοι,, µυαλγίες, αίσθηµα βάρους στο δεξιό υποχόνδριο, αρθραλγίες, πυρετός και κίτρινη χροιά στους βλεννογόνους (ίκτερος) θνησιµότητα : 5-295 ετών 1,5, και σε >50 ετών 27 1988 στη Σαγκάη της Κίνας 29.230 άτοµα (αχιβάδες), 1996 Ιταλία 800. 8
1.Τροφολοιµώξεις από οστρακοειδή(συνέχεια) συνέχεια) Β.Χολέρα ονάκιο (βακτήριο καµπυλοειδούς µορφής) Vibrio cholerae 01 Πόση µολυσµένου νερού ή κατανάλωση ωµών οστρακοειδών που διαβιούν σε µολυσµένα ύδατα Επώαση 12-18 18 ώρες, απότοµη έναρξη υδαρούς µε πόνο διάρροιας (µε αίµα) κοιλιακοί µυϊκοί σπασµοί, ναυτία, ακατάσχετος εµετός, και πυρετός, σοβαρή αφυδάτωση ιάγνωση: καλλιέργεια κοπράνων Θεραπεία: χορήγηση ορών για την καταπολέµηση της αφυδάτωσης και αντιβιοτικών κυρίως σουλφοναµιδών ή τετρακυκλινών iv θάνατος 60% (αν δε γίνει θεραπεία). Επιπλέον, κυρίως για τους ταξιδιώτες των περιοχών όπου η νόσος ενδηµεί, ε (Αφρική, νότια Ασία και Λατινική Αµερική) γίνεται ip.. εµβολιασµός µε νεκρό εµβόλιο, διάρκειας έξι µηνών.
1. Τροφολοιµώξεις από οστρακοειδή(συνέχεια) Γ. Λοιµώδης γαστρεντερίτιδα (Κοιλιακός Τύφος). Salmonella spp, Escherichia coli, Shigella spp., Vibrio parahaemolyticus Vibrio fluvialis, Staphylococcus aureus κ.λ.π. Salmonella enteritidis και Salmonella typhi.. Βρασµός 80 ο C για 10 min. ιάρροια, πυρετός, κοιλιακό άλγος, 12-72 ώρες µετά τη µόλυνση. Αυτοΐαση ή εισαγωγή στο νοσοκοµείο, για την ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και αντιβιοτικών. Αποφυγή κατανάλωσης τροφίµων ζωικής προέλευσης, ωµών, ή ατελώς ψηµένων. Σύµφωνα µε επίσηµα στοιχεία τα έτη 1978 και 1987 σηµειώθηκαν στην Ελλάδα 6 οµαδικά και 31 ατοµικά περιστατικά τροφοδηλητηριάσεων,, από Salmonella spp,, µετά από κατανάλωση ωµών οστρακοειδών
2.Τροφοτοξινώσεις από οστρακοειδή Α. Τοξίνωση από θαλάσσιες βιοτοξίνες Σηµαντικότερες από άποψη κινδύνου τροφοτοξινώσεις. βιοτοξίνες = τοξίνες που παράγονται από διάφορα µικροφύκη και µέσω της κατανάλωσης οστρακοειδών καταλήγουν στον άνθρωπο, στον οποίο ανάλογα µε την ευαισθησία του αλλά και τη συγκέντρωσή τους προκαλούν σοβαρά προβλήµατα υγείας :γαστρεντερικά, νευρολογικά, θάνατος. 5.000 είδη φυτοπλαγκτού, 300 πληθυσµιακές εξάρσεις, 70 περίπου παράγουν τοξίνες. Παγκοσµίως ετήσια περίπου 2.000 κρούσµατα δηλητηρίασης ανθρώπων από θαλάσσιες βιοτοξίνες, µετά από κατανάλωση οστρακοειδών ή και ψαριών, µε το 15% αυτών να είναι θανατηφόρες.
1. ιαρροϊκού τύπου τοξίνες από οστρακοειδή DSP Συµπτώµατα: : γαστρεντερικά ( οξεία διάρροια, ναυτία, έµετος υπερβολική έκκριση σιέλου, κοιλιακοί σπασµοί µε έντονο πόνο, ρίγη και πυρετό). Μέσα σε 30 έως λίγες ώρες (σπάνια περισσότερες από 12) µετά ά την κατανάλωση αυτών. 2000, συνολικά 120 άτοµα στη Θεσσαλονίκη (5 µήνες αναστολή διακίνησης). Ανάρρωση: περίπου 3 µέρες µε ή χωρίς ιατρική περίθαλψη. Θάνατος : όχι, πιθανή πρόκληση νεοπλασιών στο πεπτικό σύστηµα. Ανίχνευση: Επίσηµη µέθοδος η Βιοδοκιµή (HPLC)
2. Παραλυτικού τύπου τοξίνες από οστρακοειδή PSP Αποκλεισµός των ιόντων Na+ +, να µη µεταβιβάζεται το ερέθισµα, αφού δεν µπορεί να δηµιουργηθεί η απαραίτητη διαφορά δυναµικού στις νευρικές συνάψεις. Συµπτώµατα: 30 µετά την κατανάλωση των µολυσµένων οστρακοειδών. Αίσθηση καύσου στα χείλη ταχύτατα, µούδιασµα άκρων, ζάλη αδυναµία ναυτία, έµετος,, και πόνος στην κοιλιακή χώρα. παράλυση των αναπνευστικών µυών θάνατος από ασφυξία σε ποσοστό 8,58,5-9,5%, µέσα σε 24 ώρες από την βρώση της µολυσµένης τροφής. ανίχνευση: βιοδοκιµές σε ποντίκια, -HPLC). Η θεραπεία: αναρρόφηση του γαστρικού περιεχοµένου, τεχνητή υποστήριξη της αναπνευστικής λειτουργίας και υποστηρικτική αντιµετώπιση των γαστρεντερικών συµπτωµάτων
3. Αµνησιακού τύπου τοξίνες από οστρακοειδή ΑSP Συµπτώµατα: : εµφανίζονται µετά από 3 έως 5 ώρες από την κατανάλωση των µολυσµένων οστρακοειδών. Ναυτία, εµετός, κοιλιακοί σπασµοί και διάρροια. 24-48 ώρες ανησυχητικά νευρολογικά συµπτώµατα : όπως επίµονος πονοκέφαλος, ίλιγγος, παραισθήσεις, σύγχυση, ταραχή και αποπροσανατολισµός, εξαιτίας βλαβών που προκαλούνται από τις τοξίνες σε υποδοχείς του εγκεφάλου, κώµα. ιάρκεια : µήνες ή έτη. Θνησιµότητα : 3%. Θεραπεία: µε γαστρική εκκένωση και υποστηρικτικά. Ανίχνευση: HPLC
Β. Τοξίνωση από χηµικούς ρυπαντές Βαρέα Μέταλλα : Υδράργυρος,, 1952 ασθένεια Minimata νευρολογικές παθήσεις, σωµατικές και διανοητικές βλάβες στους ενήλικες, καθώς και µεταβολές στην κανονική ανάπτυξη του εγκεφάλου των βρεφών. Ο υδράργυρος µέσω της τροφικής αλυσίδας (πλαγκτόν( πλαγκτόν-ψάρια-άνθρωπος) ) 2.000 άτοµα εµφάνισαν την ασθένεια αυτή, ενώ σηµειώθηκαν και 780 θάνατοι. Οργανοαλογόνα: διόγκωση και νέκρωση του ήπατος, δηµιουργία νεοπλασιών, ή παράλυση του νευρικού συστήµατος. πετρελαϊκοί υδρογονάνθρακες: συσσώρευση στο δικτυοενδοθηλιακό σύστηµα και ιδιαίτερα στο σπλήνα, µε αποτέλεσµα την παρεµπόδιση της λειτουργίας του, καρκινογένεση.
Τρόποι προστασίας της ηµόσιας Υγείας 1. Εµπειρικοί 2. Σύστηµα ελέγχου της υγιεινής κατάστασης των παραγόµενων οστρακοειδών σε παραγωγή, µεταποίηση, τελικά σηµεία πώλησης. Νοµοθετικό πλαίσιο Αξιόπιστοι κρατικοί ελεγκτικοί µηχανισµοί Στόχος της παρούσης εργασίας είναι η εξέταση του υφιστάµενου συστήµατος ελέγχου της υγιεινής κατάστασης των οστρακοειδών στη χώρα µας, όπως διαµορφώθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων σαράντα ετών, ο τρόπος υλοποίησης του συστήµατος αυτού από τις αρµόδιες Νοµαρχιακές Υπηρεσίες, καθώς και η αναζήτηση τυχόν αδυναµιών που ενδέχεται να παρουσιάζει ακόµη και σήµερα το εν λόγω σύστηµα.
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Υ.. Γ1 γ/6000/17-05-1967 Περί «όρων υγιεινής, αλιείας και διαθέσεως οστρακοειδών και εχινοδέρµων». Π.. 40/1977(ΦΕΚ Α 18) περί «της Κτηνιατρικής Επιθεώρησης σφάγιων ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης». Π... 786/1978(ΦΕΚ Α 182) περί «της Κτηνιατρικής Επιθεώρησης νωπών, κατεψυγµένων και λοιπών συντηρηµένων αλιευµάτων». Κ.Υ.Α. 46399/1352-3 Ιουλίου 1986 (ΦΕΚ( 438) περί της απαιτούµενης ποιότητας των νερών που προορίζονται για καλλιέργεια και αλιεία οστρακοειδών» Οδηγία 91/492/ΕΟΚ Σ15ης Ιουλίου περί «καθορισµού των υγειονοµικών κανόνων που διέπουν την παραγωγή και τη διάθεση στην αγορά ζώντων δίθυρων µαλακίων» Π... 412/27.12.1994 Περί «των υγειονοµικών όρων που διέπουν την παραγωγή και τη διάθεση ζώντων δίθυρων µαλακίων και αλιευτικών προιόντων σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 91/492,, 91/493 και 92/48 ΕΟΚ». Οδηγία 97/61 του Συµβουλίου της 20 ης Οκτωβρίου 1997 περί «της τροποποίησης του παραρτήµατος της Οδηγίας 91/492/ΕΟΚ ΕΟΚ» (ASP) Κανονισµός 853/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 29 ης Απριλίου Κανονισµός 854/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 29 ης Απριλίου 2004
ΣΧ.1: ΕΦΑΡΜΟΖΟΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΣΤΡΑΚΟΕΙ ΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις /νσεις Κτηνιατρικής ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΕΣ-ΜΟΝΑ ΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΡΟ ΟΣΤΡΑΚΟΕΙ Η ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΦΥΚΩΝ (εβδοµαδιαία) ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟ ΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ (Τριµηνιαία) ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ (Μηνιαία) ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΒΙΟΤΟΞΙΝΩΝ (εβδοµαδιαία) ΧΗΜΙΚΟΙ ΡΥΠΑΝΤΕΣ (εξαµηνιαία) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΜΟΝΑ Α ΤΟΞΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΦΥΚΩΝ Α.Π.Θ. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΟΞΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΦΥΚΩΝ ΜΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΟΞΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΦΥΚΩΝ ΤΟΞΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΦΥΚΩΝ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΗΜΟΣΙΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ - + 1 - ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΤΟΞΙΝΩΝ + - 2-1 - ΚΕΝΤΡΟ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΩΝ Ι ΡΥΜΑΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ- ΗΜΟΚΡΙΤΟΣ + - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΑΡΣΗ ΜΕΤΡΩΝ / ΙΑΚΙΝΗΣΗ ΜΟΝΑ ΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΤΕΛΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΩΛΗΣΗΣ Μακροσκοπικοί και δειγµατοληπτικοί έλεγχοι
Αποτελέσµατα από νοµούς της χώρας µας 1. Νοµός υτικής Αττικής Καλλιεργούµενα είδη : Mytilus galloprovincialis 4 µονάδες µυδοκαλλιέργειας ~ 200τόνοι ετησίως. ιακίνηση οστρακοειδών: τοπική αγορά, 1 Κ.Α.Ο Ζώνες παραγωγής δίθυρων µαλακίων: Α και Β (Νεράκι- ρέπανο) Εικ.2: Ναυτικός χάρτης περιοχής Ελευσίνας. ( Υδρογραφική Υπηρεσία Πολεµικού Ναυτικού, 2007).
1. Νοµός υτικής Αττικής 4500 15/12-29/03 Dinophysis spp κύταρα/λίτρο 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 09/02-19/04 Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Ι Φ Μ Α Μ Μήνες συλλογής στοιχείων Εικ.3 : ιακύµανση της αφθονίας των τοξικών µικροφυκών Dinophysis spp. σε σχέση µε την ανίχνευση των διαρροϊκών βιοτοξινών, στο νοµό. Αττικής.
2. Νοµός Έβρου ιακινούµενα είδη : µύδια και σε ελάχιστες ποσότητες κυδώνια- Αλιεία. Π1 Π2 Π3 Π4 Π5 ιακίνηση οστρακοειδών: ένα αποκελυφωτήριο σε λειτουργία, καθώς και ένα υπό έγκριση Κ.Α.Ο. στην Άνθεια Τραϊανουπόλεως. Π6 Π7 Ζώνες παραγωγής (αλιείας) δίθυρων µαλακίων: 4 Εικ. 4 : Ζώνες οστρακαλιείας νοµού Έβρου (Κεντρικό Λιµεναρχείο Αλεξανδρούπολης, 2007). Π8 Ζώνη α στίγµατα Π1-Π2, Π2, Παναγίας Έβρου. Ζώνη β» Π3-Π4, Π4, Ελαιώνος, Αγ. Γεωργίου. Ζώνη γ» Π5-Π6, Π6, ήµου Τραϊανουπόλεως. Ζώνη δ» Π7-Π8, Π8, έλτα Έβρου.
2. Νοµός Έβρου 1200 1000 Dinophysis spp. κύτταρα/λίτρο 800 600 400 200 0 Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ 0 Ν Ι Φ Μ Α Μ Μήνες συλλογής στοιχείων Εικ.5: ιακύµανση της αφθονίας των τοξικών µικροφυκών, Dinophysis spp. σε σχέση µε την ανίχνευση βιοτοξινών διαρροϊκού τύπου στο νοµό Έβρου, κατά το έτος 2006, 2007 (έως 31/05).
3. Νοµός Ηµαθίας ιακινούµενα είδη : Mytilus galloprovincialis καλλιέργειες υναµικότητα : 44 Μονάδες µυδιών Long- Line, 85 πασσαλωτές, 6.500 τόνοι ετησίως. Ζώνη Α Ζώνη Β Η 10 Π 48 Το 90% των µυδιών αυτών διακινείται σε χώρες του εξωτερικού και το υπόλοιπο διοχετεύεται στην τοπική αγορά. Όχι Κ.Α.Ο., 1 µονάδα αποκελύφωσης και 1κατάψυξης µυδιών (Κλειδί) Ζώνη Γ Η 40 3 Ζ.Π..Μ.: Α, Β, Γ. Εικ. 6 : Χάρτης ανάπτυξης µυδοκαλλιεργειών στο Νοµό Ηµαθίας ( /νση Κτηνιατρικής Ηµαθίας, 1993).
3000 3. Νοµός Ηµαθίας E. coli κύτταρα/100g σάρκας 2500 2000 1500 1000 500 Εικ 7: ιακύµανση της E. coli κατά το χρονικό διάστηµα 28/08/2006-31/05/2007, στο νοµό Ηµαθίας και λήψεις υγειονοµικών µέτρων, λόγω υπέρβασης των ορίων αυτής (κόκκινες στήλες). 0 Α Σ Ο Ν Ι Φ Μ Α Μ Μήνες συλλογής στοιχείων Εικ.8: ιακύµανση της αφθονίας των τοξικών µικροφυκών Dinophysis spp. κατά το χρονικό διάστηµα 28/08/2006-31/05/2007, στο νοµό Ηµαθίας και λήψεις υγειονοµικών µέτρων, Dinophysis spp. κύτταρα/λίτρο 2500 2000 1500 1000 500 0 Α Σ Ο Ν Ι Φ Μ Α Μ Μήνες συλλογής στοιχείων
4.. Νοµός Θεσσαλονίκης ιακινούµενα είδη : Mytilus galloprovincialis καλλιέργειες, Venus verrucosa (αλιεία) 8 7 6 5 4 3 2 1 71 µονάδες µυδοκοκαλλιέργειας,, µε το σύστηµα των Long-Line Line,, καθώς και 237 µε το σύστηµα των πασσάλων. Περίπου 25.000t /έτος 14 13 12 11 10 9 Το 90% των µυδιών αυτών διακινείται σε χώρες του εξωτερικού και το υπόλοιπο διοχετεύεται στην τοπική αγορά. 15 Εικ. 9 : Θερµαϊκός κόλπος. Τα σηµεία 1-15 είναι τα σηµεία δειγµατοληψιών ( Εποπτεία Αλιείας Θεσσαλονίκης, 1991). 7 Κ.Α.Ο., 1 κέντρο εξυγίανσης οστρακοειδών δυναµικότητας 25t/ηµέρα και 25 εγκεκριµένα αποκελυφωτήρια 9 Ζ.Π..Μ., 2.000 άτοµα εργάζονται
4.. Νοµός Θεσσαλονίκης Εικ. 10: πασσαλωτό σύστηµα µυδοκαλλιέργειας στην περιοχή της Χαλάστρας Θεσσαλονίκης και δειγµατοληψία αυτών (Προσωπικό αρχείο, 2002).
4.. Νοµός Θεσσαλονίκης 3500 E. coli σε κύτταρα/100g σάρκας. 3000 2500 2000 1500 1000 500 Εικ.11: ιακύµανση της E. coli κατά τα έτη 2006 και 2007 (έως 31/05) 0 Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Ι Φ Μ Α Μ Μήνες συλλογής στοιχείων 3000 Εικ. 12 ιακύµανση της αφθονίας των Dinophysis spp. κατά τα έτη 2006 και 2007 (έως 31/05). Dinophysis spp. κύτταρα/λίτρο 2500 2000 1500 1000 500 0 I Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ 0 Ν Ι Φ Μ Α Μ Μήνες συλλογής στοιχείων
5.. Νοµός Πιερίας ιακινούµενα είδη : Mytilus galloprovincialis, 65 µονάδες, Συνολική ετήσια δυναµικότητα 11.555 t. 4 Ζ.Π..Μ.: 1) Αθερίδας, Αλυκών Κίτρους,(κ/α) 2) Μακρύγιαλου,(κ/α) 3) Μεθώνης,(κ/α) 4) Καλυβιών Βαρυκού Λιτοχώρου(κ) 3 Κ.Α.Ο., 7 Αποκελυφωτήρια, 1 Εξυγιαντήριο Εξαγωγή, τοπική αγορά, όµοροι νοµοί. Εικ.13: Ναυτικός χάρτης των ακτών της Πιερίας. Οι µπλε κουκίδες αντιστοιχούν στις υπάρχουσες ζώνες. (Υδρογραφική Υπηρεσία Πολεµικού Ναυτικού, 1997). Πρόγραµµα συστηµατικού ελέγχου των Ζ.Π..Μ., από το 2000.
5.. Νοµός Πιερίας 1200 1000 spp. κύτταρα/λίτρο Dinophysis 800 600 400 200 0 Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Ι Φ Μ Α Μ Μήνες συλλογής στοιχείων Εικ. 14: ιακύµανση της αφθονίας των τοξικών µικροφυκών Dinophysis spp. κατά τα έτη 2006 και 2007 (έως 31/05) και λήψεις µέτρων (κόκκινες στήλες) λόγω ανίχνευσης διαρροϊκού τύπου βιοτοξινών.
6.. Νοµός Χαλκιδικής ιακινούµενα είδη : Mytilus galloprovincialis, Callista chione υναµικότητα : 3 µονάδες µυδοκαλλιέργειας ~ 350 τόνοι ετησίως. ιακίνηση οστρακοειδών: τοπική αγορά, όµοροι νοµοί, όχι Κ.Α.Ο. Ζώνες παραγωγής: κόλποι Ορφανού (µύδια ) και Τορωναίος (γυαλιστερές) Εικ.15: Στρυµονικός κόλπος. (Υδρογραφική Υπηρεσία Πολεµικού Ναυτικού 1993). Αρµόδια αρχή: τµήµα Κ..Υ. /νσης Κτην/κής Χαλκιδικής 2001
6.. Νοµός Χαλκιδικής 400 κύτταρα/100g σάρκας E. coli 350 300 250 200 150 100 50 0 Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Μήνες συλλογής στοιχείων Εικ. 16 : ιακύµανση της E. coli σε κύτ/100 g σάρκας οστρακοειδών, κατά τη διάρκεια του έτους 2006.
Συµπεράσµατα- Προτάσεις Το ισχύον σύστηµα ελέγχου της υγιεινής των παραγόµενων οστρακοειδών ν στη χώρα µας ανταποκρίνεται πλήρως στον κοινωνικό του ρόλο, τη διασφάλιση δηλαδή της ηµόσιας Υγείας αφού: Α) Κανένα κρούσµα τροφικής δηλητηρίασης δεν καταγράφηκε επίσηµα στο χρονικό διάστηµα που εξετάζουµε, στη χώρα µας. Β) Καµία περίπτωση αναστολής της διακίνησης των οστρακοειδών στις ς χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αναφέρθηκε, όπου ισχύουν οι αυστηρότεροι ελεγκτικοί ε µηχανισµοί Η ισχύουσα Νοµοθεσία Εθνική και Κοινοτική, η οποία εφαρµόζεται από τις αρµόδιες Κτηνιατρικές Νοµαρχιακές Υπηρεσίες καλύπτει όλα τα στάδια παραγωγής, µεταποίησης και τελικής πώλησης των οστρακοειδών. Τα αποτελέσµατα προκύπτουν πολύ γρήγορα από τα αρµόδια εργαστήρια, α, αλλά και αξιολογούνται άµεσα από τις αρµόδιες Υπηρεσίες µε γνώµονα την προστασία π της ηµόσιας Υγείας αλλά και τη στήριξη της συγκεκριµένης παραγωγικής δραστηριότητας.
Συµπεράσµατα- Προτάσεις Είναι γεγονός ότι σηµαντικά βήµατα έχουν γίνει στην Ελλάδα, ως προς τη τ διασφάλιση της ηµόσιας Υγείας από την κατανάλωση οστρακοειδών, τα τελευταία χρόνια. Βέβαια οι προσπάθειες πλήρους συµµόρφωσης µε τις κοινοτικές διατάξεις θα πρέπει να συνεχιστούν. Τούτο µπορεί να επιτευχθεί µόνο µέσα από ένα συνδυασµό σχολαστικής τήρησης του προγράµµατος ελέγχου των ζωνών, πιστοποίησης της παραγωγής και συνεχούς επιµόρφωσης του αρµόδιου για τους ελέγχους, επιστηµονικού προσωπικού, όπως και των παραγωγών (Συνεχής εξειδίκευση, σεµινάρια, ηµερίδες, ενηµέρωση επί των νέων επιστηµονικών πορισµάτων π.χ. παλιτοξίνες ) Μόνο τότε είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί η παραγωγή, διακίνηση και ι εµπορία ελληνικών προϊόντων οστρακοκαλλιέργειας ικανών να ανταποκριθούν πλήρως στις µελλοντικές προκλήσεις της εσωτερικής και διεθνούς αγοράς.
ΕΥ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ω Γ Ι Α Τ Η Ν Π Ρ Ο Σ Ο Χ Η Σ Α Σ