ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ. Θέμα Πηςσιακήρ Δπγαζίαρ:

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ Θέμα Πηςσιακήρ Δπγαζίαρ: ΥΡΔΟΚΟΠΙΑ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ ΠΡΟΒΛΔΦΗ ΥΡΔΟΚΟΠΙΑ ΜΔ ΥΡΗΗ ΑΡΙΘΜΟΓΔΙΚΣΧΝ & ΓΡΑΜΜΙΚΟΤ ΜΟΝΣΔΛΟΤ ALTMAN ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΗ Τποβληθείζα ζηον Καθηγηηή: ιμιηζή Γεώπγιο Από ηον ζποςδαζηή: Κοςπέλη Ηυάννη Α.Μ. 6046 ΔΝΑΡΞΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ: 19/01/2010 ΤΠΟΒΟΛΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ: 14/09/2010 ΚΑΒΑΛΑ 2010 0

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 0 : ΠΣΧΥΔΤΖ ΔΣΑΗΡΗΧΝ... 2 1.1 ΝΟΜΗΚΖ ΓΗΑΣΑΖ... 2 1.2. ΚΤΡΗΟΣΔΡΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΔΣΑΗΡΗΚΖ ΑΠΟΣΤΥΗΑ... 3 1.3. ΠΣΧΥΔΤΔΗ-ΥΡΔΟΚΟΠΗΑ ΔΣΑΗΡΗΧΝ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ... 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΣΖ ΔΣΑΗΡΗΚΖ ΑΠΟΣΤΥΗΑ ΜΔ ΣΖ ΜΔΘΟΓΟ ALTMAN... 8 2.1. ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΑΝΑΦΟΡΑ ΜΔΛΔΣΧΝ... 8 2.2. ΠΟΛΤΜΔΣΑΒΛΖΣΖ ΑΝΑΛΤΖ ΓΗΑΥΧΡΗΜΟΤ (MDA)... 9 2.3. ΤΠΟΓΔΗΓΜΑ ΠΡΟΒΛΔΦΖ ALTMAN Ε SCORE (1968)... 10 2.4. ΤΠΟΓΔΗΓΜΑ ΕΔΣΑ... 14 2.5. ΤΓΚΡΗΖ ΕΔΣΑ Ε- SCORE (ALTMAN 1968)... 17 2.6. ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΣΖ MDA... 17 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 0 : ΑΡΗΘΜΟΓΔΗΚΣΔ... 18 3.1. ΓΔΝΗΚΑ ΠΔΡΗ ΑΡΗΘΜΟΓΔΗΚΣΧΝ... 18 3.2. ΥΡΖΗΜΟΣΖΣΑ ΣΧΝ ΑΡΗΘΜΟΓΔΗΚΣΧΝ ΣΑ ΠΛΑΗΗΑ ΣΟΤ ΓΛ... 20 3.3. ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΑΡΗΘΜΟΓΔΗΚΣΧΝ... 21 3.4. ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΧΝ ΟΡΧΝ ΣΧΝ ΑΡΗΘΜΟΓΔΗΚΣΧΝ... 23 3.5 ΓΔΗΚΣΔ ΡΔΤΣΟΣΖΣΑ... 29 3.6 ΓΔΗΚΣΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ... 32 3.7 ΓΔΗΚΣΔ ΑΠΟΓΟΣΗΚΟΣΖΣΑ... 34 3.8 ΓΔΗΚΣΔ ΓΑΠΑΝΧΝ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ... 38 3.9 ΓΔΗΚΣΔ ΚΔΦΑΛΑΗΑΚΖ ΓΗΑΡΘΡΧΖ... 40 3.10 ΓΔΗΚΣΔ ΑΠΟΣΗΜΖΖ ΔΠΔΝΓΤΣΗΚΟΗ... 44 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 0 : ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΟ ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑ ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΔΣΑΗΡΗΚΖ ΑΠΟΣΤΥΗΑ... 47 4.1 ΑΝΑΛΤΖ ΜΔ ΑΡΗΘΜΟΓΔΗΚΣΔ... 47 4.2 ΑΝΑΛΤΖ ΜΔ ΣΟ ΓΡΑΜΜΗΚΟ ΜΟΝΣΔΛΟ ALTMAN... 59 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΔΠΗΛΟΓΟ... 61 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 62 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ... 64 1

ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1 0 : ΠΣΨΦΕΤΗ ΕΣΑΙΡΙΨΝ 1.1 ΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΑΗ «Ζ πηψρεπζε-ρξενθνπία απνηειεί έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα θαλφλσλ δηθαίνπ κε ζθνπφ ηε ζχκκεηξε ηθαλνπνίεζε ησλ δαλεηζηψλ ηνπ νθεηιέηε ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο». Αλαιπηηθφηεξα ε πηψρεπζε-ρξενθνπία απνηειεί κηα λνκηθή πξάμε, ε νπνία θαηνρπξψλεηαη κε ηελ έθδνζε δηθαζηηθήο απφθαζεο θαη αθνξά ζηελ πεξίπησζε εηαηξείαο, ε νπνία ζηακαηά ηηο πιεξσκέο ηεο γηα ηελ θάιπςε ιεμηπξφζεζκσλ ππνρξεψζεσλ θαηά ηξφπν γεληθφ θαη κφληκν. Γηαθξίλεηαη ζε αλαγθαζηηθή θαη εζεινληηθή. Ηζσύον Γίκαιο Ο Ν. 3588/2007 1 κε ηνλ νπνίν θπξψζεθε ν Πησρεπηηθφο θψδηθαο, ηζρχεη γηα ηηο πησρεχζεηο πνπ θεξχζζνληαη κεηά ηελ 16 ε επηεκβξίνπ 2007. Πεξηγξάθεη θαη θαζνξίδεη κε ιεπηνκέξεηα ηα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο ηεο πηψρεπζεο ηφζν ησλ λνκηθψλ φζν θαη ησλ θπζηθψλ πξνζψπσλ. Ζ αλάγθε εθζπγρξνληζκνχ ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ δηέπνπλ ηελ πηψρεπζε νδήγεζε ζηελ θαηάξηηζε ηνπ Νένπ Πησρεπηηθνχ Κψδηθα. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη γίλεηαη εηδηθή αλαθνξά ζηελ επηδίσμε ηεο «δηάζσζεο ηεο επηρείξεζεο θαη ηελ απνθπγή ηεο πηψρεπζεο» κέζσ ηνπ ζρεδίνπ αλαδηνξγάλσζεο. Βαζηθνί άμνλεο ηνπ Νένπ Πησρεπηηθνχ Κψδηθα απνηεινχλ α) Ζ αλαβάζκηζε ηνπ ξφινπ ησλ πησρεπηηθψλ πηζησηψλ β) ε «χκκεηξε ηθαλνπνίεζε πηζησηψλ κέζσ είηε ηνπ ζρεδίνπ αλαδηνξγάλσζεο είηε ηεο πησρεπηηθήο πεξηνπζίαο». γ) ε επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηψλ ξεπζηνπνίεζεο θαη δηαλνκήο ηεο πησρεπηηθήο πεξηνπζίαο κε ηελ άκεζε έλαξμε ηεο εθθαζάξηζεο κφιηο νινθιεξσζεί ν έιεγρνο ησλ πηζηψζεσλ. Δηδηθφηεξα, ζθνπφο ηεο πηψρεπζεο φπσο πεξηγξάθεηαη ζην άξζξν 1 «είλαη ε ζπιινγηθή ηθαλνπνίεζε ησλ πηζησηψλ ηνπ νθεηιέηε κε ηε ξεπζηνπνίεζε ηεο πεξηνπζίαο ηνπ ή κε άιιν ηξφπν πνπ πξνβιέπεηαη απφ ζρέδην αλαδηνξγάλσζεο θαη ηδίσο κε ηε δηαηήξεζε ηεο επηρείξεζήο ηνπ 1». 1 ΝΟΜΟ 3588/2007 ΦΔΚ 153/Α /10.7.2007 2

Πποιζσύζαν Γίκαιο Ν. ΦΛΣ ηεο 13/12/1878 «Πεξί πησρεχζεσο θαη Υξενθνπίαο» άξζξα 525- ΔΝ Ν.Γ.Φ.ΟΓ ηεο 22/24/02/1910 Α.Ν. 635/1937 θαη Ν. 2479/1997 γηα ηελ επηρείξεζε ηεο πησρεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Ν. 1386/1983 γηα ηηο πξνβιεκαηηθέο επηρεηξήζεηο, Ν. 1892/1990, άξζξα 44-46 0-49 γηα ηελ εμπγίαλζε θαη εηδηθή εθθαζάξηζε ησλ πξνβιεκαηηθψλ επηρεηξήζεσλ. 1.2. ΚΤΡΙΟΣΕΡΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΦΙΑ Ζ επηρεηξεκαηηθή απνηπρίαο (business failure) θαη γεληθφηεξα ε πηψρεπζε (bankruptcy), απνηειεί ην απνηέιεζκα ελφο πεξίπινθνπ ζπλδπαζκνχ αλαπνηειεζκαηηθήο δηνίθεζεο ε νπνία δελ έιαβε ηηο ζσζηέο απνθάζεηο, κηαο γεληθφηεξεο αξλεηηθήο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο φπσο ε χθεζε, αιιά θαη γεγνλφησλ πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ πνξεία ελφο θιάδνπ. Πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζζνχλ νη πηζαλέο παξάκεηξνη πνπ νδεγνχλ κηα εηαηξία ζηελ Πηψρεπζε ζα πξέπεη λα αλαιπζνχλ δηεμνδηθά θαη ζπλδπαζηηθά κηα ζεηξά κηθξννηθνλνκηθψλ κεηαβιεηψλ φπσο Υξεκαηννηθνλνκηθνί αξηζκνδείθηεο, ινγηζηηθά κεγέζε, ηηκέο κεηνρψλ γηα εηζεγκέλεο εηαηξίεο. Α) Αδςναμία Κάλςτηρ Βπασςππόθεζμυν ςποσπεώζευν Σα πξψηα ζπκπηψκαηα (red flags) επηδείλσζεο ηεο νηθνλνκηθήο ζέζεσο κηαο εηαηξίαο είλαη ε ζηαδηαθή απνδπλάκσζε ηεο ηακεηαθήο ηεο ζέζεο θαη εηδηθφηεξα ε επηδείλσζε ηηο ζρέζεσο αλάκεζα ζηηο ηακεηαθέο ξνέο απφ ιεηηνπξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηηο εθξνέο θεθαιαίσλ. Γηα ηελ θάιπςε ηεο δηαθνξάο αλάκεζα ζηηο εηζξνέο θαη ζηηο εθξνέο (Cash flow Inflow) ε επηρείξεζε θαιείηαη λα θαηαθχγεη ζην βξαρππξφζεζκν δαλεηζκφ, κε φιν θαη πην επαρζείο, κε βάζε θαη ηελ γεληθφηεξε επηδείλσζε ηεο θαηάζηαζήο ηεο, φξνπο. Ζ θάιπςε ηνπ αλσηέξσ «θελνχ» ηακεηαθψλ ξνψλ κε βξαρππξφζεζκα δαλεηαθά θεθάιαηα ηα νπνία απαηηνχλ φιν θαη κεγαιχηεξα πνζά γηα ηελ 3

θάιπςε ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ εμφδσλ απνηειεί θαη ηελ θπξηφηεξε αηηία πηψρεπζεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Αλ θαη ε εηαηξία κπνξεί λα παξνπζηάδεη απμεκέλνπο θχθινπο εξγαζηψλ γηα κηα πεξίνδν, αθξηβψο απηή ε αλεπάξθεηα ηνπ Κπθινθνξνχληνο ελεξγεηηθνχ λα παξάγεη ηα απαξαίηεηα κεηξεηά («νμπγφλν») πξνθεηκέλνπ λα θαιχςεη ηηο βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο θαη λα δψζεη επαξθή θεθάιαηα θίλεζεο, κπνξεί φρη κφλν λα εμαλεκίζεη, αιιά θαη λα «δειεηεξηάζεη» ηελ πεξαηηέξσ πνξεία νδεγψληαο αθφκε θαη ζηελ πηψρεπζε. Ζ εθηεηακέλε ρξήζε κεηαρξνλνινγεκέλσλ επηηαγψλ θαη ζπλαιιαγκαηηθψλ είλαη ζχλεζεο θαηλφκελν ζηελ ειιεληθή αγνξά, φπσο ζχλεζεο είλαη πιένλ θαη ε θαηάπησζε απηψλ, κε αιπζηδσηέο αληηδξάζεηο γηα ηε ξεπζηφηεηα ηνπ ζπλφινπ ηεο αγνξάο (θαηλφκελν ηνπ Νηφκηλν). Πνιιέο εηαηξίεο εκπνξίαο αλαγθάδνληαη λα πσινχλ επί πηζηψζεη κε απνηέιεζκα λα επηβαξχλνπλ ηνλ δείθηε θπθινθνξηθήο ηαρχηεηαο εηζπξάμεσλ ησλ απαηηήζεσλ θαη αθνινχζσο ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα ηθαλνπνηήζνπλ ηνπο πηζησηέο ηνπο. Β) Αναποηελεζμαηική διοίκηζη Πξνθεηκέλνπ κηα εηαηξία λα αληηκεησπίζεη ηα πξνβιήκαηα ξεπζηφηεηαο ζα πξέπεη λα ιάβεη κηα ζεηξά κέηξσλ φπσο : 1) εθπνίεζε ζηνηρείσλ ηνπ πάγηνπ ελεξγεηηθνχ πνπ δελ είλαη απνιχησο απαξαίηεηα γηα ηελ απξφζθνπηε ζπλέρηζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο, 2) Πψιεζε θαη επαλεκίζζσζε παγίσλ (sale and lease back) ζε κία πξνζπάζεηα ελίζρπζεο ηεο ξεπζηφηεηαο 3) Πξνζπάζεηα ηηζάζεπζεο ησλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ, 4) Πξνζπάζεηα αληηθαηάζηαζεο βξαρππξφζεζκνπ κε καθξνπξφζεζκν ρξένο, 5) Αχμεζε κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ, 6) Απφ θνηλνχ ζπλελλφεζε κε ηνπο πηζησηέο γηα παξάηαζε ιήμεο ησλ ρξεψλ, θαζψο ε πξνζσξηλή επηβάξπλζε ησλ πηζησηψλ είλαη πξνζσξηλά πξνηηκφηεξε (απνθπγή δηθαζηηθψλ εμφδσλ) απφ ηελ ρξενθνπία θαη ξεπζηνπνίεζε ηεο εηαηξίαο. Ζ αδπλακία έγθαηξνπ εληνπηζκνχ θαη απνηειεζκαηηθήο αληηκεηψπηζεο ησλ πξνβιεκάησλ κε ηελ κε ιήςε κέηξσλ φπσο αλαιχζακε πξνεγνπκέλσο νδεγεί κε καζεκαηηθή αθξίβεηα ζηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή αζθπμία θαη ηειηθά ζηελ Πηψρεπζε. Παξάιιεια ε δηάπξαμε αδηθεκάησλ απφ ηελ πιεπξά ηεο δηνίθεζεο φπσο ε εζθεκκέλε παχζε πιεξσκψλ (ή «κε δφιηα κέζα παχζε πιεξσκψλ») πξνθεηκέλνπ λα ηεξκαηηζηνχλ νη εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηεο 4

απηήο ρσξίο λα ππάξρεη ζνβαξφ ρξεκαηννηθνλνκηθφ πξφβιεκα θαη εζθεκκέλε κεηαθνξά δξαζηεξηνηήησλ γηα παξάδεηγκα ζην εμσηεξηθφ, έρεη αξλεηηθφ αληίθηππν ζηελ πνξεία κηα εηαηξίαο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ε δφιηα πξαθηηθή ηεο άληιεζεο θεθαιαίσλ κέζσ αχμεζεο κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ απφ ηελ ρξεκαηηζηεξηαθή αγνξά θαη ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ζε δξαζηεξηφηεηεο δηαθνξεηηθέο ησλ δεισζέλησλ νδεγεί κηα κεηνρή ζηελ επηηήξεζε, ζηνλ θινληζκφ ηεο εκπηζηνζχλεο ηνπ επελδπηηθνχ θνηλνχ θαη ηειηθά ζηελ πηψρεπζε. 1.3. ΠΣΨΦΕΤΕΙ-ΦΡΕΟΚΟΠΙΑ ΕΣΑΙΡΙΨΝ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΗΝ ΕΤΡΨΠΗ Ο πίλαθαο παξνπζηάδεη ηηο πησρεχζεηο ησλ εηαηξηψλ ζηελ Δπξψπε ησλ 15 κε ηελ πξνζζήθε ηεο Ννξβεγίαο θαη ηεο Διβεηίαο. Απφ ην 2003 έσο 2007 ππάξρεη κηα ζαθήο έλδεημε κείσζεο ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ παξαηεξνχκελσλ πησρεχζεσλ. Σν 2008 ππάξρεη αληηζηξνθή ηεο ηάζεο. Δηδηθφηεξα 150.240 ρηιηάδεο εηαηξίεο θαηέζεζαλ αίηεζε πηψρεπζεο, αξηζκφο απμεκέλνο θαηά 10,90% ζε ζχγθξηζε κε ην 2007. Πίνακας 1: Πτωτεύσεις Εταιριών στη Δστική Εσρώπη 2 Πηυσεύζειρ Δηαιπειών ζηη Γςηική Δςπώπη Υώπερ 2008 2007 2006 2005 2004 2003 Ποζοζηιαία Μεηαβολή % 2007/2008 Γαιιία 49.100 42.532 40.360 41.930 40.776 38.296 15,44% Γεξκαλία 29.800 29.150 34.040 36.850 39.270 39.470 2,23% Μεγάιε Βξεηαλία 14.880 12.893 13.686 13.462 12.813 14.815 15,41% Βέιγην 8.300 7.677 7.617 7.878 7.836 7.593 8,12% Ηηαιία 7.130 5.518 8.827 17.150 17.500 16.000 29,21% Οιιαλδία 6.580 7.952 5.941 6.780 6.648 6.386-17,25% Απζηξία 6.500 6.362 6.854 7.136 6.328 5.643 2,17% νπεδία 6.300 5.791 5.243 5.865 6.588 7.099 8,79% 2 Πεγή: icap 5

Διβεηία 4.220 4.314 4.528 4.751 4.955 4.539-2,18% Γαλία 3.710 2.401 1.987 2.497 2.620 2.506 54,52% Ννξβεγία 3.640 2.845 3.032 3.540 4.297 5.223 27,94% Πνξηνγαιία 3.500 3.350 3.400 3.300 3.123 2.980 4,48% Φηλιαλδία 2.660 2.300 2.285 2.278 2.385 2.769 15,65% Ηζπαλία 2.100 880 853 869 561 646 138,64% Ηξιαλδία 700 317 304 327 321 346 120,82% Λνπμεκβνχξγν 590 680 634 682 665 655-13,24% Διιάδα 530 510 520 580 577 480 3,92% ΤΝΟΛΑ 150.240 135.472 140.111 155.875 157.263 155.446 10,90% Απφ ηνλ πίλαθα 2 πνπ αθνινπζεί, ζπκπεξαίλνπκε φηη ε Διιάδα βξίζθεηαη ζε πνιχ θαιχηεξε ζέζε, κε βάζε ηνλ δείθηε πησρεχζεσλ αλά 10.000 εηαηξίεο, απφ φηη άιιεο αλαπηπγκέλεο νηθνλνκίεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Οη Μεζνγεηαθέο ρψξεο θξαηνχλ ηνλ δείθηε Πησρεχζεσλ ζε ρακειά επίπεδα, παξφια απηά πνιιέο θνξέο ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη κε κηα ζρεηηθή επηθπιαθηηθφηεηα θαζψο δχλαηαη ν ηξφπνο ππνινγηζκνχ ηνπο λα κελ είλαη απφιπηα ζπγθξίζηκνο απφ ρψξα ζε ρψξα. Πίνακας 2: Δείκτης Πτωτεύσεων ανά Χώρα Πηυσεύζευν ζηη Γςηική Δςπώπη Απιθμόρ πηυσεύζευν ανά 10.000 Υώπερ επισειπήζειρ Διιάδα 6 Ηζπαλία 7 Ηηαιία 18 Πνξηνγαιία 40 Μεγάιε Βξεηαλία 76 Ηξιαλδία 82 Γεξκαλία 96 Οιιαλδία 103 Φηλιαλδία 107 νπεδία 108 Διβεηία 113 Βέιγην 115 Ννξβεγία 142 6

Γαλία 149 Γαιιία 215 Απζηξία 224 Λνπμεκβνχξγν 233 Μέζορ Όπορ 108 7

ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΠΡΟΒΛΕΧΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΤΗ ΣΗ ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΦΙΑ ΜΕ ΣΗ ΜΕΘΟΔΟ ALTMAN Σα ηειεπηαία 40 ρξφληα ε πξφβιεςε ηεο εηαηξηθήο απνηπρίαο (πηψρεπζεο) απαζρφιεζε ηδηαίηεξα ηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα θαη εμειίρζεθε ζηαδηαθά ζε ζεκαληηθφ εξεπλεηηθφ πεδίν ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο επηζηήκεο. Γεθάδεο έξεπλεο εθπνλήζεθαλ θαη επηζηεκνληθά άξζξα δεκνζηεχηεθαλ πξνθεηκέλνπ λα αλαδεηεζνχλ, ή θαη λα ηειεηνπνηεζνχλ, κνληέια πξφβιεςεο. Δκείο ζα αζρνιεζνχκε γηα ηελ πξφβιεςε ρξενθνπίαο κε ηελ ρξήζε αξηζκνδεηθηψλ θαη γξακκηθνχ κνληέινπ ALTMAN. 2.1. ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΑΝΑΥΟΡΑ ΜΕΛΕΣΨΝ Σν 1966 ν Beaver παξνπζίαζε ηελ πξψηε νπζηαζηηθά πξνζπάζεηα πξφβιεςεο ηεο εηαηξηθήο απνηπρίαο κε ηελ ρξήζε αξηζκνδεηθηψλ. Σν κνληέιν κνλνκεηαβιεηήο αλάιπζεο πεξηιάκβαλε αξηζκνδείθηεο επηιεγκέλνπο κε βάζε έλα ηεζη δηρνηνκηθήο ηαμηλφκεζεο. Ο Beaver θαηέιεμε ζην φηη ν αξηζκνδείθηεο ηακεηαθέο ξνέο πξνο ππνρξεψζεηο, παξνπζίαδε ηελ κεγαιχηεξε πξνβιεπηηθή ηθαλφηεηα ηεο απνηπρίαο κε πνζνζηφ (87%). Σελ ίδηα ρξνληά (1966) ν Tamari αιιά θαη νη Moses θαη Liao (1987) ρξεζηκνπνίεζαλ κνληέια βαζηδφκελα ζε δηεπξεπλεηηθνχο αξηζκνδείθηεο ηνπ θηλδχλνπ ηεο εηαηξηθήο απνηπρίαο (risk index models), ηα νπνία ήηαλ ζαθψο επθνιφηεξα ζηελ ρξήζε. Σν 1968 ν Altman εηζήγαγε ηε κέζνδν ηεο πνιπκεηαβιεηήο δηαρσξηζηηθήο αλάιπζεο (MDA Multivariate Discriminant Analysis) ζηε κειέηε ηεο πξφγλσζεο ηεο εηαηξηθήο απνηπρίαο, εθηηκψληαο κέζσ αξηζκνδεηθηψλ έλα ζηαζκηζκέλν δείθηε Z score-, ην νπνίν αλάινγα κε ην ππνινγηδφκελν ζθνξ, θαηέηαζζε κηα εηαηξία ζε απνηπρεκέλε ή κε. Σν κνληέιν ηνπ Altman απνηέιεζε βάζε γηα πνιιέο κεηέπεηηα εξγαζίεο αιιά νη ζπλερφκελεο κεηαβνιέο ζηα πξφηππα ρξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο (Financial Reporting Systems - FRS) θαη ζηηο γεληθά απνδεθηέο ινγηζηηθέο πξαθηηθέο (Generally Accepted Accounting Practices - GAAP) κείσζαλ ηελ πξνβιεπηηθή ηνπ ηθαλφηεηα. Ο Altman ην αλαπξνζάξκνζε πξνθεηκέλνπ λα απμεζεί ε αθξίβεηά ηνπ θαη ην 1977 παξνπζίαζε ην Zeta model. Ζ MDA θπξηάξρεζε έσο ηελ δεθαεηία ηνπ 80. Οη 8

πην ζπλεζηζκέλεο ηεο κνξθέο είλαη ε γξακκηθή (linear MDA) θαη ε δεπηεξνβάζκηα (quadratic MDA). 2.2. ΠΟΛΤΜΕΣΑΒΛΗΣΗ ΑΝΑΛΤΗ ΔΙΑΦΨΡΙΜΟΤ (MDA) Ζ MDA απνηειεί κηα ζηαηηζηηθή ηερληθή ε νπνία ήηαλ επξέσο δηαδεδνκέλε ήδε απφ ην 1930. Ο Altman (1968) νπζηαζηηθά εηζήγαγε ηελ κέζνδν απηή ζηελ πξφβιεςε ηεο εηαηξηθήο απνηπρίαο κέζσ ηεο ρξήζεο αξηζκνδεηθηψλ. Απφ ηελ πξσηνπνξηαθή γηα ηελ επνρή εξγαζία ηνπ Altman, έρνπλ δεκνζηεπηεί δεθάδεο έξεπλεο ησλ Deakin (1972), Edmister (1972), Libby (1975), Altman et al (1977), Dambolena and Khoury (1980), Ooghe and Verbaere (1985), Γθινχκπνο θαη Γξακκαηηθφο (1988), Laitinen (1992), Altman et al (1995). Η MDA αποηελεί ζηαηιζηική ηεσνική η οποία σπηζιμοποιείηαι για να καηηγοπιοποιήζει μια παπαηήπηζη ανάμεζα ζε 2 ή πεπιζζόηεπερ ομάδερ οι οποίερ έσοςν εκ ηυν πποηέπυν οπιζηεί με βάζη κοινά σαπακηηπιζηικά (ap priori grouping). Χπηζιμοποιείηαι κςπίυρ για να ηαξινομήζει ποιοηικήρ μοπθήρ εξαπηημένερ μεηαβληηέρ ζε δςο καηηγοπίερ (πηυσεςμένερ- ςγιείρ). Αποηελεί ένα γπαμμικό ζςνδςαζμό μεηαβληηών οι οποίερ παπέσοςν ηην καλύηεπη δςναηή διάκπιζη ανάμεζα ζε δςο ομάδερ 3. Ζ ηερληθή βαζίδεηαη ζε 4 απζηεξέο ππνζέζεηο 4 α) Ζ θαηαλνκή ησλ ηηκψλ ησλ αλεμαξηήησλ κεηαβιεηψλ ζε θάζε νκάδα αθνινπζεί ηελ πνιπκεηαβιεηή θαλνληθή θαηαλνκή β) κε δηαθνξεηηθνχο κέζνπο αιιά κε ίζνπο πίλαθεο δηαζπνξάο. (dispersion matrices) αλάκεζα ζηηο δχν νκάδεο. «Σηόσορ ηηρ μεθόθος είναι ο γπαμμικόρ ζςνδςαζμόρ ηυν ανεξάπηηηυν μεηαβληηών με ηέηοιο ηπόπο ώζηε να μεγιζηοποιείηαι η διακύμανζη ανάμεζα ζηιρ δςο ομάδερ και να ελασιζηοποιείηαι η διακύμανζη ενηόρ ηυν ίδιυν ηυν ομάδυν. 5» γ) Πποζδιοπιζμόρ πογενέζηεπηρ πιθανόηηηαρ αποηςσίαρ και κόζηοςρ λαθών ηαξινόμηζηρ ηος ηύπος Θ και ΘΘ. δ) Αποςζία πολςζςγγπαμικόηηηαρ (multicollinearity) ανάμεζα ζηιρ ανεξάπηηηερ μεηαβληηέρ. Παξφια απηά πνιινί 3 Altman, E.I. (1968), Financial Ratios, Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy, The Journal of Finance, 23, 4, p.591. 4 Balcaen, S., Ooghe, H., op. cit, p. 67 5 Dimitras, A. I., Zanakis, S.H. and Zopounidis, C. (1996), A Survey of business failures with an emphasis on prediction methods and industrial applications, European Journal of Operational Research 90, p. 498. 9

κειεηεηέο νη νπνίνη εθάξκνζαλ ηελ MDA δελ έιεγμαλ αλ ηα δεδνκέλα ηα νπνία αλέιπαλ ηθαλνπνηνχζαλ ή φρη, απηέο ηηο απζηεξέο ππνζέζεηο κε άκεζε ζπλέπεηα ηελ εμαγσγή κεξνιεπηηθψλ απνηειεζκάησλ, ή πεξηνξηζκέλεο πξνβιεπηηθήο εθαξκνγήο θαη ηθαλφηεηαο κνληέια. Ζ γξακκηθή MDA είλαη κε δηαθνξά ε πην δεκνθηιήο κέζνδνο πνιπκεηαβιεηήο δηαρσξηζηηθήο αλάιπζεο θαη ιακβάλεη ηε κνξθή: Ζ i = α 0 +α 1 Χ i1 α 2 Χ i2 +α 3 Χ ι3 +...α n Χ in Όπνπ Ζ i : ην ζπλνιηθφ ζθνξ δηαρσξηζκνχ (ή ζπληειεζηήο ζηάζκηζεο) γηα ηελ επηρείξεζε i, X i1, X i2,..x in : νη αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο γηα ηελ ελ ιφγσ επηρείξεζε i(predictors), α 1, α 2,..α n : νη γξακκηθνί ζπληειεζηέο δηαρσξηζκνχ. Μέζσ ηεο MDA κπνξνχλ λα εμεηαζηνχλ δεθάδεο ραξαθηεξηζηηθά κηαο εηαηξίαο θαη λα ζπλνςηζηνχλ ζε έλα κνλαδηθφ πνιπκεηαβιεηφ ζθνξ δηαθνξνπνίεζεο Ζ i ην νπνίν ιακβάλεη ηηκέο απφ έυρ +. Αλάινγα κε ην ζθνξ δηαθνξνπνίεζεο θαη ην θαζνξηζκέλν ζθνξ πξφθξηζεο- απφξξηςεο (cut of point), ε εηαηξία ηαμηλνκείηαη ζηελ κηα ή ζηελ άιιε νκάδα. 2.3. ΤΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΒΛΕΧΗ ALTMAN Ζ SCORE (1968) Ο Altman (1968) ήηαλ ν πξψηνο πνπ πξφηεηλε ηελ MDA επηρεηξψληαο ηελ ηαμηλφκεζε ησλ εηαηξηψλ ζε πησρεπκέλεο θαη κε, κε βάζε ηνλ δηαδνρηθφ ππνινγηζκφ θαη ζπλδπαζκφ πεξηζζνηέξσλ ηνπ ελφο αξηζκνδεηθηψλ ζε έλα ζπλδπαζκφ Ε score. Σν αξρηθφ δείγκα απνηεινχζαλ 66 εηαηξίεο. Σελ νκάδα ησλ πησρεπκέλσλ απνηεινχζαλ 33 εηαηξίεο νη νπνίεο πηψρεπζαλ ηελ πεξίνδν 1946-1965 κε κέζν επίπεδν ελεξγεηηθνχ ηα 6.4 εθ.$ (0.7 εθ 25,9 εθ $). Με απηή ηελ νκάδα αληηζηνηρίζηεθε θαη ε νκάδα ησλ κε απνηπρεκέλσλ (33) εηαηξηψλ κε θξηηήξην ζηξσκαηνπνίεζεο ην κέγεζνο ηνπ ελεξγεηηθνχ ( 1-25 εθ $) αιιά θαη ηνλ βηνκεραληθφ θιάδν. Γηα ηελ ζπιινγή ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ ρξεζηκνπνίεζε ην εγρεηξίδην ησλ Moodys θαη φξηζε σο έηνο πξν ηεο πηψρεπζεο, ην έηνο δεκνζίεπζεο ηνπ ηειεπηαίνπ ηζνινγηζκνχ πξν ηεο πηψρεπζεο, κε ρξνληθφ πεξηνξηζκφ ηνπο 7,5 κήλεο απφ ην γεγνλφο ηεο Πηψρεπζεο. Ζ επηινγή ησλ αξηζκνδεηθηψλ πνπ ζα 10

απνηεινχζαλ ηηο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο ηνπ ππνδείγκαηνο πξνήιζε απφ ηελ εθαξκνγή ηεο MDA ζε κηα αξρηθή ιίζηα 22 δεηθηψλ νκαδνπνηεκέλσλ ζε 5 θαηεγνξίεο. Ζ αξρηθή ιίζηα θαηαξηίζηεθε κε θξηηήξην α) ηελ ζπρλφηεηα παξνπζίαο ζηελ βηβιηνγξαθία, β) ηε δπλεηηθή ζρεηηθφηεηα κε ηελ εθπνλνχκελε κειέηε, γ) θαζψο θαη κεξηθνχο «λένπο» δείθηεο ηνπο νπνίνπο πξνέθξηλε εκεπηξηθά ν Altman. Σηο θαηεγνξίεο νκαδνπνίεζεο ησλ δεηθηψλ απνηεινχζαλ: Ρεπζηφηεηαο (Liquidity) Απνδνηηθφηεηαο (Profitability) Μφριεπζεο (Leverage) Γξαζηεξηφηεηαο (Activity) Απφ ηελ ιίζηα κε ηνπο 22 δείθηεο επειέγεζαλ 5 ν ζπλδπαζκφο ησλ νπνίσλ κεγηζηνπνηνχζε ηελ πξνβιεπηηθή ηθαλφηεηα ηνπ ππνδείγκαηνο. Πξνθεηκέλνπ φκσο λα θαηαιήμεη ζηε δηακφξθσζε ηνπ ηειηθνχ ππνδείγκαηνο κε βάζε ηνπο 5 πξνθξηλφκελνπο, εξγάζηεθε κε βάζε ηελ αθφινπζε δηαδηθαζία: 1)Παξαηεξνχζε ηελ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα δηαθφξσλ ελαιιαθηηθψλ ζπλαξηήζεσλ ιακβάλνληαο πάληα ππφςε ηελ ζρεηηθή ζπλεηζθνξά ηεο θάζε αλεμάξηεηεο κεηαβιεηήο 2) Αμηνινγνχζε ηελ ζπζρέηηζε (Inter correlation) κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ 3) Παξαηεξνχζε ηελ πξνβιεπηηθή αθξίβεηα ησλ δηαθφξσλ ζπλαξηήζεσλ 4) Βαζηδφκελνο ζηελ θξίζε ηνπ. Ζ ηειηθή ζπλάξηεζε δηαθνξνπνίεζεο είρε ηελ αθφινπζε κνξθή: Ε= 0,021Υ1+0,014Υ2+0,033Υ3+0,006Υ4+0,999Υ5 6 Όπνπ: Υ1= Κεθάιαην θίλεζεο/ χλνιν ελεξγεηηθνχ Working Capital/ Total Assets X2= Παξαθξαηεζέληα θέξδε/ χλνιν ελεξγεηηθνχ Retaining Earnings/ Total Assets 6 Altman, E.I., op. cit p. 594 11

Υ3= Κέξδε πξν ηφθσλ θαη θφξσλ/ χλνιν ελεξγεηηθνχ Earnings before interest and Taxes/ Total Assets X4= Σξέρνπζα αμία κεηνρψλ/ Λνγηζηηθή αμία πλνιηθψλ Τπνρξεψζεσλ Market Value Equity/ Total Debt X5= Πσιήζεηο/ χλνιν ελεξγεηηθνχ Sales/ Total Assets Z= πλδπαζηηθφο δείθηεο (Score) Σν ππφδεηγκα Ε score απνηειεί πξντφλ γξακκηθήο αλάιπζεο ζηελ νπνία 5 δείθηεο ζηαζκίδνληαη ζε έλα ζπλνιηθφ ζθνξ ην νπνίν απνηειεί θαη ηελ βάζε γηα ηελ ηαμηλφκεζε ησλ εηαηξηψλ ζε απνηπρεκέλεο θαη κε. ηφρνο ηνπ Altman κέζσ ηεο MDA ήηαλ ε αλαδήηεζε αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ νη νπνίεο ζα ζπλεηζέθεξαλ απφ θνηλνχ ηα κέγηζηα ζηελ πξνβιεπηηθή ηθαλφηεηα ηνπ κνληέινπ, ρσξίο απαξαίηεηα λα παξνπζηάδνπλ θαη ηελ κεγαιχηεξε ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα φηαλ εμεηάδνληαλ μερσξηζηά (π.ρ. φπσο ζηα πιαίζηα ηελ κνλνκεηαβιεηήο αλάιπζεο). Αληηθεηκεληθή επηδίσμε ζπλεπψο ηνπ Altman ήηαλ ε αλαδήηεζε θαη ρξεζηκνπνίεζε εθείλσλ ησλ αξηζκνδεηθηψλ νη νπνίνη ζα πξνζέθεξαλ ηελ κεγαιχηεξε δπλαηή αλνκνηνγέλεηα κεηαμχ ησλ δχν νκάδσλ, αιιά παξάιιεια θαη ηε κεγαιχηεξε νκνηνγέλεηα εληφο ηεο νκάδαο ησλ πησρεπκέλσλ ή κε μερσξηζηά. Υξεζηκνπνίεζε δηαθνξεηηθά δείγκαηα θαη ηεζη ζεκαληηθφηεηαο (F value, T- test) πξνθεηκέλνπ λα επαιεζεχζεη ηελ ζεκαληηθφηεηα ησλ κεηαβιεηψλ κεηψλνληαο παξάιιεια θαη ηα πνζνζηά ησλ ιαζψλ ηαμηλφκεζεο κε αλάινγα εληππσζηαθά απνηειέζκαηα: Καηάθεξε λα ηαμηλνκήζεη ζσζηά ην 95% ησλ εηαηξηψλ ηνπ αξρηθνχ δείγκαηνο κε ειαρηζηνπνίεζε ησλ ζθαικάησλ ηχπνπ Η (6%) θαη ηχπνπ ΗΗ (3%). Δηαηξίεο κε Ε score (ζθνξ πξφθξηζεο- απφξξηςεο Cut off point) o Z> 2.67 δελ θηλδπλεχνπλ άκεζα (εληφο ηνπ έηνπο) κε απνηπρία. o Ε< 1,81 νδεγείηαη ζε απνηπρία εληφο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο o 1,81 < Ε< 2,67 δελ κπνξεί λα γίλεη αζθαιήο ηαμηλφκεζε (grey area). 12

Αζθαιήο πξφβιεςε κπνξεί λα γίλεη έσο 2 έηε πξν ηεο απνηπρίαο κε ηελ πηζαλφηεηα ιάζνπο ηαμηλφκεζεο λα απμάλεηαη ξαγδαία κεηά ηα 2 έηε (έσο θαη ηα 5 έηε). Σν ππφδεηγκα ηνπ Altman απνηέιεζε ηελ αθεηεξία γηα ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηεο MDA ζηελ κειέηε πξφβιεςεο ηεο πηψρεπζεο. Ζ ζηαηηζηηθή κεζνδνινγία πνπ εθάξκνζε δέρηεθε πνηθίια επηθξηηηθά ζρφιηα. Ο Moyer (1977) ακθηζβεηνχζε ηελ πξνβιεπηηθή ηθαλφηεηα ηνπ κνληέινπ θαη ν Deakin (1976) ζηάζεθε ζηελ ππφζεζε ηεο πνιπκεηαβιεηήο θαλνληθφηεηαο ε νπνία ζπλήζσο παξαβηαδφηαλ, κε απνηέιεζκα κεξνιεπηηθά ηεζη ζεκαληηθφηεηαο θαη εθηηκήζεηο ιαζψλ. Παξφια απηά δελ ακθηζβεηήζεθε ην ζεσξεηηθφ ηεο πιαίζην γηα απηφ θαη απνηέιεζε ηελ βάζε πνιιψλ αλάινγσλ κειεηψλ θπξηαξρψληαο κέρξη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80. Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ην ππφδεηγκα Ε score ρξεζηκνπνηήζεθε ζπκπιεξσκαηηθά (ζαλ αλεμάξηεηε κεηαβιεηή) θαη ζε έξεπλεο κε δηαθνξεηηθφ (ηεο πξφγλσζεο πηψρεπζεο) θπξίσο ζεκαηηθφ πεξηερφκελν, φπσο ε δηάγλσζε ησλ παξαπνηεκέλσλ Υξεκαηννηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ (Falsified Financial Statements) Spathis (2002) 7. O Altman ην 2000 ζε κηα επηζθφπεζε ησλ κνληέισλ Ε score θαη ΕΔΣΑ (ην ηειεπηαίν αλαιχεηαη παξαθάησ) ελζσκαηψλνληαο ηα ζρφιηα δηαθφξσλ εξεπλεηψλ, παξνπζηάδεη ηελ ηειηθή κνξθή ηνπ κνληέινπ Ε score σο εμήο: Ε= 1.2Υ1+1.4Υ2+3.3Υ3+0.6Υ4+1.0Υ5 8 Πξνθεηκέλνπ φκσο ην κνληέιν λα είλαη εθαξκφζηκν θαη ζε εηαηξίεο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ησλ νπνίσλ νη κεηνρέο δελ δηαπξαγκαηεχνληαη ζε θάπνην ρξεκαηηζηήξην, ν Altman επαλεθηίκεζε φινπο ηνπο ζπληειεζηέο ζηάζκηζεο ηνπ ππνδείγκαηνο αληηθαζηζηψληαο παξάιιεια ηελ ηξέρνπζα αμία ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ ζηελ κεηαβιεηή Υ4, κε ηελ ινγηζηηθή αμία (Book value). 7 Spathis, C., T. Detecting false financial statements using published data: Some evidence from Greece, Managerial Auditing Journal 17/4 p. 186 8 Altman, E.I., (2000), Predicting financial distress of companies: Revisiting the Z score and ZETA Models, p. 13

ηελ αλαζεσξεκέλε ηνπ κνξθή ην ππφδεηγκα είρε ηελ αθφινπζε κνξθή: Ε score= 0,717(X1) + 0,847(X2) + 3,107(X3) + 0,420(X4) + 0,998(X5). Ζ κεηαβιεηή Υ4 (Λνγηζηηθή αμία Ηδίσλ Κεθαιαίσλ/ πλνιηθέο ππνρξεψζεηο) εθηηκψκελε βάζε ηεο ινγηζηηθήο αμίαο ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ, παξνπζίαδε κεησκέλε ζεκαληηθφηεηα ζε ζρέζε κε ην αξρηθφ ππφδεηγκα, παξφια απηά εμαθνινπζνχζε λα απνηειεί ηελ ηξίηε ζεκαληηθφηεξε κεηαβιεηή ηνπ Ε- score. Σν δηάζηεκα γηα ην νπνίν δελ δχλαηαη λα γίλεη αζθαιήο πξφβιεςε (gray area) είλαη ηψξα επξχηεξν (1,23-2,90). Πξνθεηκέλνπ ην ππφδεηγκα λα κελ επεξεάδεηαη απφ ην κέγεζνο ηνπ θάζε θιάδνπ (Industry effect) αθαηξέζεθε ε κεηαβιεηή Υ1 (Πσιήζεηο/ χλνιν ελεξγεηηθνχ). Σν λέν ππφδεηγκα Ε - Score ην νπνίν απαξηηδφηαλ απν 4 κεηαβιεηέο είρε ηελ παξαθάησ κνξθή, κε ηαπηφρξνλε επαλεθηίκεζε ησλ ζθνξ πξφθξηζεο- απφξξηςεο (Cut off Point).: Ε - Score= 6,56(Υ1) + 3,26(Υ2) + 6,72(Υ3) + 1,05(Υ4) 2.4. ΤΠΟΔΕΙΓΜΑ ΖΕΣΑ Σν 1977 νη Altman, Haldeman, Narayanan παξνπζίαζαλ κηα αλαζεσξεκέλε κνξθή ηνπ ππνδείγκαηνο πνιπκεηαβιεηήο αλάιπζεο Ε score κε ηελ νλνκαζία Εeta. Οη ιφγνη πνπ ηνπο νδήγεζαλ ζην αλαζεσξεκέλν κνληέιν ήηαλ θπξίσο νη εμήο 9 : 1. Ζ αιιαγή ηνπ ρξεκαηννηθνλνκηθνχ πξνθίι ησλ πησρεπκέλσλ εηαηξηψλ θαζψο ην κέζν κέγεζνο ηνπ ελεξγεηηθνχ ηνπο είρε απμεζεί ζεκαληηθά. 2. Ζ ρξεζηκνπνίεζε φζν ην δπλαηφλ πην πξφζθαησλ πξσηνγελψλ δεδνκέλσλ (ρξεκαηννηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο ηελ ηειεπηαία επηαεηία) 3. Δθαξκνγή ηνπ κνληέινπ θαη ζε θιάδνπο εθηφο ηεο βηνκεραλίαο (Ληαλεκπφξην) 4. Αλαπξνζαξκνγέο ησλ δεδνκέλσλ ψζηε λα ηθαλνπνηνχλ ηηο αιιαγέο ζηα πξφηππα ρξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο (FRS, GAAP) κε 9 Altman, E.I., Haldeman, R.G. and Narayanan. (1977), A new model to identify bankruptcy risk of corporations, Journal of Banking and Finance, 1, p. 30 14

απψηεξν ζηφρν ηελ επέθηαζε ηνπ ρξνληθνχ νξίδνληα εθαξκνγήο ηνπ κνληέινπ (θεθαιαηνπνίεζε ησλ εθκηζζψζεσλ, απνζεκαηηθά, δηθαηψκαηα κεηνςεθίαο, Goodwill,: Γαπάλεο έξεπλαο θαη αλάπηεμεο, αλαβαιιφκελεο ρξεψζεηο). 5. Δλζσκάησζε ησλ παξαηεξήζεσλ άιισλ κειεηεηψλ γηα ηελ βειηίσζε ησλ αδχλαησλ ζεκείσλ ηεο ζηαηηζηηθήο ηερληθήο (MDA). Σν λέν κνληέιν βαζίζηεθε ζε έλα δείγκα 53 εηαηξηψλ νη νπνίεο πηψρεπζαλ ηελ πεξίνδν 1969-1975. Καηφπηλ έγηλε ε επηινγή ησλ 58 (53+5 ιφγσ αλεπαξθψλ δεδνκέλσλ) εηαηξηψλ πνπ ζα απνηεινχζαλ ην αληίζηνηρν δείγκα ησλ κε πησρεπκέλσλ κε βάζε ηνλ θιάδν θαη ην κέγεζνο ελεξγεηηθνχ. Οη εηαηξίεο πνπ επηιέρζεθαλ αληηπξνζψπεπαλ αλάινγα ηελ βηνκεραλία θαη ην ιηαλεκπφξην. Οη 27 κεηαβιεηέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαηεγνξηνπνηήζεθαλ ζε 7 νκάδεο (Απνδνηηθφηεηαο, Μφριεπζεο, Ρεπζηνπνίεζεο, Κεθαιαηνπνίεζεο, Μεηαβιεηφηεηαο Κεξδψλ θαη κηα νκάδα κε πνηθίινπο δείθηεο). Οη Altman, Haldeman, Narayanan ρξεζηκνπνίεζαλ ινγαξηζκηθνχο κεηαζρεκαηηζκνχο ησλ κεηαβιεηψλ πξνθεηκέλνπ λα βειηηψζνπλ ηελ θαλνληθφηεηά ηνπο. Πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζνπλ ηελ απζηεξή ππφζεζε ηεο DA θαη ησλ ίζσλ πηλάθσλ δηαζπνξάο (dispersion matrices) ρξεζηκνπνίεζαλ ηελ δεπηεξνβάζκηα αλάιπζε δηαρσξηζκνχ (Quadratic), αληί ηεο γξακκηθήο (Linear). Οη 7 κεηαβιεηέο κε ηελ κεγαιχηεξε ζεκαληηθφηεηα ήηαλ 10 : Υ1: Κέξδε πξν θφξσλ θαη ηφθσλ/ χλνιν ελεξγεηηθνχ Return on Assets: EBIT/ Total Assets χκθσλα κε πξνεγνχκελεο κειέηεο ν δείθηεο απηφο ήηαλ εμαηξεηηθά ρξήζηκνο ζηελ αμηνιφγεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο κηαο εηαηξίαο (Altman 1968), Beaver (1967). ην ζπγθεθξηκέλν ππφδεηγκα αλ θαη παξνπζηάδεη ηελ κηθξφηεξε ζεκαληηθφηεηα απφ ηηο κεηαβιεηέο νη νπνίεο ην απαξηίδνπλ εμαθνινπζεί θαη απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα δηαρσξηζκνχ. 10 Altman, E.I., Haldeman, R.G. and Narayanan, op. cit, p. 34 15

X2: ηαζεξφηεηα θεξδψλ (Stability of earnings) κε βάζε ηηο δηαθπκάλζεηο ηνπ δείθηε Υ1 γηα κηα πεξίνδν 10 εηψλ,θαζψο ν επηρεηξεκαηηθφο θίλδπλνο κπνξεί λα εθθξαζηεί θαη κε φξνπο κεηαβνιήο ησλ θεξδψλ. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο θαηαηάζζεηαη δεχηεξνο ζε ζεκαληηθφηεηα κεηά ηνλ Υ4 ηνλ νπνίν παξαζέηνπκε ζηε ζπλέρεηα. Υ3: Κέξδε πξν ηφθσλ θαη θφξσλ/ Υξεκαηννηθνλνκηθά έμνδα EBIT/ Total Interest payments Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο είρε ππνζηεί ινγαξηζκηθφ κεηαζρεκαηηζκφ πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε θαλνληθφηεηά ηνπ. Υ4: Παξαθξαηεζέληα θέξδε/ χλνιν ελεξγεηηθνχ Retaining earnings/ total Assets χκθσλα κε ηνπο Altman, Haldeman, Narayanan ε παξαπάλσ κεηαβιεηή απνηέιεζε αλακθηζβήηεηα ηνλ πην ζεκαληηθφ δείθηε ηφζν ζε κνλνκεηαβιεηφ, φζν θαη ζε πνιπκεηαβιεηφ επίπεδν, θαζψο ζπλεηζέθεξε θαηα 25% ζηε ζπλνιηθή ηθαλφηεηα δηαθνξνπνίεζεο. Υ5: Κπθινθνξνχλ ελεξγεηηθφ/ Βξαρππξφζεζκεο Τπνρξεψζεηο Current Assets/ Current Liabilities ε αληίζεζε κε πξνεγνχκελεο κειέηεο, ν δείθηεο γεληθήο ξεπζηφηεηαο ζεσξήζεθε ειαθξψο κεγαιχηεξεο ζεκαληηθφηεηαο απφ ηνπο ππφινηπνπο δείθηεο ξεπζηφηεηαο (απφ φηη γηα παξάδεηγκα ν δείθηεο Κεθάιαην θίλεζεο/ χλνιν ελεξγεηηθνχ). Υ6: Σξέρνπζα αμία Ηδίσλ Κεθαιαίσλ/ πλνιηθά Κεθάιαηα Market Value equity/ Total Capital Ο αξηζκεηήο πεξηιακβάλεη ηνλ κέζν φξν ηεο ηξέρνπζαο αμίαο ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ γηα ρξνληθή πεξίνδν 5 εηψλ, πξνθεηκέλνπ λα εμνκαιπλζνχλ πηζαλέο έληνλεο δηαθπκάλζεηο ησλ αγνξψλ. Υ7: Μεηαβνιή Δλεξγεηηθνχ (Μέγεζνο) Total Assets (Size) 16

Καη απηφο ν δείθηεο ππέζηε ινγαξηζκηθφ κεηαζρεκαηηζκφ πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ε θαλνληθφηεηα κεηά απφ θαηάιιειεο αλαπξνζαξκνγέο ιφγσ FRS (GAAP). Ζ πξνβιεπηηθή αθξίβεηα ηνπ κνληέινπ μεπεξλνχζε ην 96% γηα πεξίνδν ελφο έηνπο πξν ηεο εηαηξηθήο απνηπρίαο θαη ην 70% έσο θαη 5 έηε πξν ηεο πηψρεπζεο. 2.5. ΤΓΚΡΙΗ ΖΕΣΑ Ζ- SCORE (ALTMAN 1968) πγθξηλφκελν κε ην αξρηθφ κνληέιν Altman Z score (1968) 1. ην λέν κνληέιν κπνξνχζε λα πξνβιέςεη εμίζνπ θαιά έλα έηνο πξν ηεο πηψρεπζεο (96% γηα ην ΕΔΣΑ; Έλαληη 94% γηα ην Ε score) αιιά κε πνιχ κεγαιχηεξε αθξίβεηα γηα ηα έηε 2-5 πξν ηεο πηψρεπζεο (πεξίπνπ 70% γηα ην ΕΔΣΑ έλαληη κφιηο 36% γηα ην Ε score). 2. Γχν απφ ηηο επηά κεηαβιεηέο ηνπ λένπ κνληέινπ ήηαλ θνηλέο κε ην ππφδεηγκα Ε score ελψ ε Υ6 κνηάδεη κε ηελ ηξέρνπζα αμία Ηδίσλ θεθαιαίσλ/ Λνγηζηηθή αμία ζπλνιηθψλ ππνρξεψζεσλ, ηνπ πξψηνπ ππνδείγκαηνο. 2.6. ΠΛΕΟΝΕΚΣΗΜΑΣΑ ΣΗ MDA πκπεξαζκαηηθά ζα κπνξνχζακε λα αλαθέξνπκε σο πιενλεθηήκαηα ηεο πνιπκεηαβιεηήο αλάιπζεο δηαρσξηζκνχ ηα εμήο: 1. Γίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζηνλ αλαιπηή λα ζπλδπάζεη πνιιέο κεηαβιεηέο ζε έλα κφλν Score Ε. Γελ ρξεηάδεηαη λα αλαιχεηαη έλαο αξηζκνδείθηεο μερσξηζηά αιιά κφλν ην ζπλδπαζηηθφ απνηέιεζκα πεξηζζφηεξσλ δεηθηψλ (Ε- score). 2. Αλαιχεηαη νιφθιεξν ην profile ησλ κεηαβιεηψλ θαιχπηνληαο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο ζηα πιαίζηα ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο αλάιπζεο. 17

ΚΕΥΑΛΑΙΟ 3 0 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΣΕ 3.1. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΣΨΝ Οη αξηζκνδείθηεο είλαη ζρέζεηο κεηαμχ κεγεζψλ, ινγηζηηθήο ή ζηαηηζηηθήο πξνειεχζεσο, πνπ θαηαξηίδνληαη κε ζθνπφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο πξαγκαηηθήο ζέζεσο, ή ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ δηάθνξσλ ηκεκάησλ ή νιφθιεξσλ ηνκέσλ, ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο θαη, ζε ηειηθή αλάιπζε, ηεο πξαγκαηηθήο θαηαζηάζεσο νιφθιεξεο ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο ή θαη γεληθφηεξα ηνπ θιάδνπ ζηνλ νπνίν αλήθεη ε κνλάδα απηή. Με ηνπο αξηζκνδείθηεο πξνζδηνξίδεηαη ε ζρέζε κεηαμχ βαζηθψλ επηρεηξεκαηηθψλ κεγεζψλ, δηεπθνιχλεηαη ε επηρεηξεκαηηθή δξάζε θαη επεμεγνχληαη ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ απηή. Με ην ζχζηεκα ησλ αξηζκνδεηθηψλ πξνζδηνξίδεηαη, επίζεο, ν βαζκφο απνδφζεσο ησλ δηάθνξσλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο, κε ζθνπφ ηελ νξζνινγηθφηεξε εθκεηάιιεπζε ησλ κέζσλ δηάζεψο ηεο. Ζ ζπζρέηηζε βαζηθψλ κεγεζψλ απφ ηε ζέζε θαη ηε δξαζηεξηφηεηα ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ θαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ αξηζκνδεηθηψλ, πνπ γίλεηαη κε βάζε ηα κεγέζε απηά, νδεγεί ζηε δεκηνπξγία κηαο ππξακίδαο, ζηελ θνξπθή ηεο νπνίαο βξίζθεηαη ν δείθηεο: Με ηελ παξαπέξα αλάιπζε ηνπ θνξπθαίνπ απηνχ δείθηε πξνρσξεί ε δηεξεχλεζε ζηελ νηθνλνκηθή κνλάδα πξνο ηξεηο βαζηθέο θαηεπζχλζεηο: α. Σελ αλάιπζε ηεο νηθνλνκηθήο δηαξζξψζεψο ηεο β. Σελ αλάιπζε ηεο απνδνηηθφηεηάο ηεο γ. Σελ αλάιπζε ηεο δηαρεηξηζηηθήο πνιηηηθήο ηεο 18

Γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ αξηζκνδεηθηψλ ηα ινγηζηηθά κεγέζε ιακβάλνληαη απφ: Σνλ ηζνινγηζκφ Σν ινγαξηαζκφ γεληθήο εθκεηαιιεχζεσο Σν ινγαξηαζκφ απνηειεζκάησλ ρξήζεσο Σνπο ινγαξηαζκνχο ηεο γεληθήο ινγηζηηθήο Σνπο ινγαξηαζκνχο ηεο αλαιπηηθήο ινγηζηηθήο Σα ινγηζηηθά θαη εμσινγηζηηθά έληππα θαη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο. Οη αξηζκνδείθηεο θαηαξηίδνληαη κε βάζε ηνπο εμήο θαλφλεο: α) Ζ ζπζρέηηζε ησλ κεγεζψλ γίλεηαη θαηά ηξφπν ψζηε νη δείθηεο- αξηζκνί πνπ πξνθχπηνπλ λα είλαη επζέσο αλάινγνη κε ηελ θαηάζηαζε πνπ απεηθνλίδνπλ, δειαδή νη πςειφηεξνη δείθηεο λα αληηζηνηρνχλ ζε επλντθφηεξεο θαηαζηάζεηο θαη νη ρακειφηεξνη ζε δπζκελέζηεξεο.γηα παξάδεηγκα αλαθέξεηαη ν αξηζκνδείθηεο: Ί ύ ά ώ ή 3.500.000.000 7.000.000.000 ή 50% ή ζε επλντθφηεξε θαηάζηαζε 4.200.000.000 7.000.000.000 ή 60% Ζ αληηζηξνθή ηνπ θιάζκαηνο, δειαδή: ύ Ί ώ ά ή 7.000.000.000 3.500.000.000 ή 200% ή ζε επλντθφηεξε θαηάζηαζε 7.000.000.000 4.200.000.000 ή 167% δελ είλαη ζχκθσλε κε ηνλ παξαπάλσ θαλφλα. 19

β) Σα κεγέζε ησλ ζπζρεηίζεσλ επηιέγνληαη θαηά ηξφπν πνπ λα κεηψλεη ην ειάρηζηνλ π.ρ. ηα ιάζε ή ηηο επηπηψζεηο λνκηζκαηηθψλ δηαθπκάλζεσλ. γ) ηε ζέζε ησλ απφιπησλ ηηκψλ, θαηά ην δπλαηφ, ιακβάλνληαη νη ηηκέο κέζνπ φξνπ. δ) Οη δείθηεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ έλλνηα ηνπ θφζηνπο, θαηά θαλφλα, εθηηκνχληαη ζε ζπζρέηηζε κε δείθηεο πνπ ε ζχλζεζή ηνπο βαζίδεηαη ζε πνζνηηθά δεδνκέλα. ε) Γείθηεο πνπ νη φξνη ηνπο αλαθέξνληαη ζε δηάζηεκα ρξήζεσο κηθξφηεξν απφ δψδεθα (12) κήλεο δελ είλαη ελδεηθηηθνί ηεο φιεο θαηαζηάζεσο ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο θαη θξίλνληαη πάληνηε ζε ζπζρέηηζε κε δείθηεο αληίζηνηρσλ ρξνληθψλ πεξηφδσλ πξνεγνχκελσλ εηψλ. ζη) Οη δείθηεο θαιχπηνπλ φινπο ηνπο ηνκείο δξαζηεξηφηεηαο ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο. Γηα ην ιφγν απηφ ηαμηλνκνχληαη θαηά ηξφπν πνπ λα επηηξέπεη κία αξθεηά πιαηχηεξε αλάιπζε θάζε δξαζηεξηφηεηαο. δ) Γείθηεο κεκνλσκέλνο έρεη ζρεηηθή κφλν ρξεζηκφηεηα. Γη απηφ επηβάιιεηαη λα γίλεηαη ζχγθξηζε δηάθνξσλ δεηθηψλ κεηαμχ ηνπο, ψζηε λα εμαζθαιίδνληαη νξζά ζπκπεξάζκαηα. ε) Οη δείθηεο είλαη δπλαηφ λα είλαη απινί ή ζχλζεηνη. 3.2. ΦΡΗΙΜΟΣΗΣΑ ΣΨΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΣΨΝ ΣΑ ΠΛΑΙΙΑ ΣΟΤ ΓΛ Γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ αξηζκνδεηθηψλ πνπ εμαζθαιίδνληαη απφ ην Γεληθφ Λνγηζηηθφ ρέδην, νη νηθνλνκηθέο κνλάδεο νδεγνχληαη απφ ηηο αξρέο ηεο νξζνινγηθήο δηαρεηξίζεσο θαη δηνηθήζεσο θαη απφ ηε ζθνπηκφηεηα 20

βειηηψζεσο θαη ζπζηεκαηνπνηήζεσο ηεο νηθνλνκηθήο έξεπλαο θαη αλαιχζεσο ζηνλ ηνκέα ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηνπο. Οη αθφινπζνη βαζηθνί ζηφρνη, πνπ δηέπνπλ ηελ θαηάξηηζε ησλ αξηζκνδεηθηψλ ιακβάλνληαη ππφςε απφ ηηο νηθνλνκηθέο κνλάδεο: α) Ζ εμαζθάιηζε ησλ κέζσλ δηαγλψζεσο θαη εθηηκήζεσο ησλ φξσλ ή ζπλζεθψλ θάησ απφ ηηο νπνίεο ιεηηνπξγνχλ νη νηθνλνκηθέο κνλάδεο. β) Ζ θαηάξηεζε ησλ δεηθηψλ κε ηφπν εληαίν, ψζηε λα είλαη δπλαηή ε ζχθξηζή ηνπο κε ηνπο αληίζηνηρνπο δείθηεο νκνεηδψλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ. γ) Ζ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ηνπ ινγηζηηθνχ θαη ζηαηηζηηθνχ πιηθνχ ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ, γηα ηελ εμππεξέηεζε φρη κφλν ησλ αλαγθψλ ηνπο θαη πιαηχηεξα εθείλσλ πνπ αζρνινχληαη κε ηελ έξεπλα ησλ δηάθνξσλ ηνκέσλ ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, αιιά θαη γεληθφηεξα, π.ρ. ησλ Οξγαληζκψλ ή Τπεξεζηψλ πνπ απαζρνινχληαη κε νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο κειέηεο ζε πςειφηεξν επίπεδν. 3.3. ΚΑΣΗΓΟΡΙΕ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΣΨΝ Οη αξηζκνδείθηεο ηαμηλνκνχληαη ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηα θξηηήξηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ θαηάξηηζή ηνπο θαη ηνλ ηχπν ηεο επηρεηξεκαηηθήο έξεπλαο θαη αλαιχζεσο πνπ επηδηψθεηαη. Οη αξηζκνδείθηεο ηαμηλνκνχληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο απφ ηηο νπνίεο: Ζ πξψηε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηνπο αξηζκνδείθηεο νη νπνίνη εμππεξεηνχλ ηηο αλάγθεο αμηνινγήζεσο ηεο νηθνλνκηθήο ζέζεσο ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο, φπσο απηή εκθαλίδεηαη ζε ζηαηηθή κνξθή. Σα ζηνηρεία πνπ είλαη αλαγθαία γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ αξηζκνδεηθηψλ απηψλ αληινχληαη βαζηθά απφ ηνπο ινγαξηαζκνχο ηνπ ηζνινγηζκνχ, δειαδή απφ ηηο νκάδεο 1-5 ηνπ ζρεδίνπ ινγαξηαζκψλ. 21

Ζ δεχηεξε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηνπο αξηζκνδείθηεο νη νπνίνη εμππεξεηνχλ ηηο αλάγθεο αλαιχζεσο ηεο δπλακηθήο εηθφλαο ηεο επηρεηξεκαηηθήο πξνζπάζεηαο θαη ηνπ απνηειέζκαηνο πνπ πξνθχπηεη απφ ηε ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο. Σα ζηνηρεία πνπ είλαη αλαγθαία γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ αξηζκνδεηθηψλ απηψλ αληινχληαη βαζηθά απφ ηνπο ινγαξηαζκνχο νξγαληθψλ, θαη είδνο, εμφδσλ θαη εζφδσλ (νκάδεο 6-7 ηνπ ζρεδίνπ ινγαξηαζκψλ), γεληθήο εθκεηαιιεχζεσο θαη απνηειεζκάησλ (νκάδα 8 ηνπ ζρεδίνπ ινγαξηαζκψλ). Ζ ηξίηε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη δείθηεο νη νπνίνη εμππεξεηνχλ ηελ αλάγθε ζπζρεηίζεσο ησλ ζηαηηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ηζνινγηζκνχ πξνο ηα δπλακηθά ζηνηρεία ηεο εθκεηαιιεχζεσο, κε ζθνπφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο νξζνινγηθήο ή κε ρξεζηκνπνηήζεσο ησλ κέζσλ ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Οη αξηζκνδείθηεο θαηά θαηεγνξίεο είλαη νη εμήο: Ρεπζηφηεηαο Γξαζηεξηφηεηαο Απνδνηηθφηεηαο Γαπαλψλ Λεηηνπξγίαο Κεθαιαηαθήο Γηάξζξσζεο Απνηίκεζεο Δπελδπηηθνί 22

3.4. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΟ ΣΨΝ ΟΡΨΝ ΣΨΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΣΨΝ χκθσλα κε φζα θαζνξίδνληαη ζηα επηκέξνπο θεθάιαηα ηνπ ΓΛ θαη ζηηο ζρεηηθέο παξαγξάθνπο ηνπο, ην πεξηερφκελν ησλ νξσλ ησλ αξηζκνδεηθηψλ, κε ηελ αιθαβεηηθή ζεηξά ηνπο, είλαη ην εμήο: 1) Αγνξέο απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ κε πίζησζε. Γηα ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν πξνζδηνξίδνληαη κε νπνηνδήπνηε ηξφπν νη αγνξέο απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ γίλνληαη κε πίζησζε. Έλαλ απφ ηνπο ηξφπνπο απνηειεί ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ αζξφίζκαηνο ησλ θαζαξψλ πηζηψζεσλ (πηζηψζεηο κείνλ αληηινγηζκνί) ησλ ινγαξηαζκψλ 50.00-50.04. 2) Απαηηήζεηο απφ πειάηεο. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ απαηηήζεσλ απφ πειάηεο αζξνίδνληαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 30.00 «πειάηεο εζσηεξηθνχ», 30.01 «πειάηεο εμσηεξηθνχ», 30.02 «Διιεληθφ Γεκφζην», 30.03 «Ν.Π.Γ.Γ. θαη Γεκφζηεο Δπηρεηξήζεηο», 30.06 «πειάηεο- παξαθξαηεκέλεο εγγπήζεηο», 30.97 «πειάηεο επηζθαιείο», 30.98 «Διιεληθφ Γεκφζην ινγ. Δπίδηθσλ απαηηήζεσλ θαη 30.99 «ινηπνί πειάηεο ινγ. Δπίδηθσλ απαηηήζεσλ». 3) Απαηηήζεηο απφ πσιήζεηο απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ απαηηήζεσλ απφ πσιήζεηο απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ αζξνίδνληαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ ησλ πειαηψλ (φξνο Νν2: απαηηήζεηο απφ πειάηεο) θαη ηα ππφινηπα ησλ αλείζπξαθησλ γξακκαηίσλ εηζπξαθηέσλ, νπνπδήπνηε θαη αλ βξίζθνληαη απηά, δειαδή ησλ ινγαξηαζκψλ 31.00 «γξακκάηηα ζην ραξηνθπιάθην», 31.01 «γξακκάηηα ζηηο Σξάπεδεο γηα είζπξαμε», 31.02 «γξακκάηηα ζηηο Σξάπεδεο ζε εγγχεζε», 31.03 «γξακκάηηα ζε θαζπζηέξεζε», 31.07 «γξακκάηηα ζε Ξ.Ν. ζην ραξηνθπιάθην», 31.08 «γξακκάηηα ζε Ξ.Ν. ζηηο Σξάπεδεο γηα είζπξαμε», 31.09 «γξακκάηηα ζε Ξ.Ν. ζηηο Σξάπεδεο ζε εγγχεζε» θαη 31.10 «γξακκάηηα ζε Ξ.Ν. ζε θαζπζηέξεζε». 4) Βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο. Σν άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ ησλ θαηεγνξηψλ Γ (ΗΗ) «βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο» θαη Γ «κεηαβαηηθνί ινγαξηαζκνί παζεηηθνχ» ηνπ παζεηηθνχ. 23

5) Γηαξθή θεθάιαηα. Σν άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ ησλ θαηεγνξηψλ Α «ίδηα θεθάιαηα» θαη Γ (Η) «καθξνπξφζεζκεο ππνρξεψζεηο» ηνπ παζεηηθνχ ηνπ ηζνινγηζκνχ. Σα θνλδχιηα ηεο θαηεγνξίαο Α ιακβάλνληαη κεησκέλα θαηά ηα πνζά ησλ θαηεγνξηψλ Α «νθεηιφκελν θεθάιαην» θαη Γ (ΗΗ) (4) «θεθάιαην εηζπξαθηέν ζηελ επφκελε ρξήζε» ηνπ ελεγεηηθνχ. 6) Ίδηα θεθάιαηα. Σν άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ ησλ θαηεγνξηψλ Α (Η) «ίδηα θεθάιαηα», Α (ΗΗ) «δηαθνξά απφ έθδνζε κεηνρψλ ππέξ ην άξηην», Α (ΗΗΗ) «δηαθνξέο αλαπξνζαξκνγήο- επηρνξεγήζεηο επελδπζεσλ», Α (ΗV) «απνζεκαηηθά θεθάιαηα» θαη Α (V) «απνηειέζκαηα εηο λεν» ηνπ παζεηηθνχ ηνπ ηζνινγηζκνχ. Σα θνλδχιηα ησλ θαηεγνξηψλ Α (Η) θαη Α (ΗΗ) ιακβάλνληαη κεησκέλα θαηά ηα πνζά ησλ θαηεγνξηψλ Α «νθεηιφκελν θεθάιαην» θαη Γ (ΗΗ) (4) «θεθάιαην εηζπξαθηέν ζηελ επφκελε ρξήζε» ηνπ ελεξγεηηθνχ. 7) Καζαξά απνηειέζκαηα εθκεηαιιεχζεσο. Σν ππφινηπν ηνπ ινγαξηαζκνχ 80, ην νπνίν απεηθνλίδεηαη θαη ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ινγαξηαζκνχ γεληθήο εθκεηαιιεχζεσο (θέξδε ή δεκίεο εθκεηαιιεχζεσο). 8) Καζαξά απνηειέζκαηα ρξήζεσο πξηλ απφ ηελ αθαίξεζε ηνπ θφξνπ εηζνδήκαηνο θαη ησλ ινηπψλ κε ελζσκαησκέλσλ ζην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θφξσλ. Σν ππφινηπν ηνπ ινγαξηαζκνχ 86, ην νπνίν απεηθνλίδεηαη θαη ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ινγαξηαζκνχ απνηειεζκάησλ ρξήζεσο (θέξδε ή δεκίεο ρξήζεσο πξν θφξσλ). 9) Κεθάιαην θηλήζεσο (κε ηελ έλλνηα ηνπ θαζαξνχ «θπθινθνξνχληνο» ελεξγεηηθνχ). Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ θεθαιαίνπ θηλήζεσο αζξνίδνληαη ηα θνλδχιηα ηνπ θπθινθνξνχληνο ελεξγεηηθνχ (Γ (Η) «απνζέκαηα», Γ (ΗΗ) «απαηηήζεηο», Γ (ΗΗΗ) «ρξεφγξαθα», θαη Γ (ΗV) «δηαζέζηκα»), κεησκέλα θαηά ην πνζφ ηεο θαηεγνξίαο Γ (ΗΗ) (4) «θεθάιαην εηζπξαθηέν ζηελ επφκελε ρξήζε», θαη ηα θνλδχιηα ηεο θαηεγνξίαο Δ «κεηαβαηηθνί ινγαξηαζκνί ελεξγεηηθνχ» ηνπ ελεξγεηηθνχ. Απφ ην άζξνηζκα απηφ αθαηξείηαη ην άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ Γ (ΗΗ) «βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο» θαη Γ «κεηαβαηηθνί ινγαξηαζκνί παζεηηθνχ» ηνπ παζεηηθνχ. Ζ δηαθνξά (+ ή -) απεηθνλίδεη ην θεθάιαην 24

θηλήζεσο θάζε νηθνλνκηθήο κνλάδαο ζην ηέινο ηεο πεξηφδνπ πξνζδηνξηζκνχ ηνπ. Άιινο ηξφπνο πξνζδηνξηζκνχ ηνπ θεθαιαίνπ θηλήζεσο, πνπ θαηαιήγεη ζην ίδην απνηέιεζκα, είλαη ν εμήο: Αζξνίδνληαη ηα θαηαβιεκέλα ίδηα θεθάιαηα θαη νη καθξνπξφζεζκεο ππνρξεψζεηο θαη απφ ην άζξνηζκα απηφ αθαηξείηαη ην πάγην ελεξγεηηθφ. ην πάγην ελεξγεηηθφ πεξηιακβάλνληαη θαη ηα θνλδχιηα ηεο θαηεγνξίαο Β «έμνδα εγθαηαζηάζεσο» ηνπ ελεξγεηηθνχ. ηα θαηαβιεκέλα ίδηα θεθάιαηα πεξηιακβάλνληαη ηα θνλδχιηα ηεο θαηεγνξίαο Β «πξνβιέςεηο γηα θηλδχλνπο θαη έμνδα» ηνπ παζεηηθνχ. Σα θαηαβιεκέλα ίδηα θεθάιαηα απνηεινχληαη απφ ηα θνλδχιηα ηεο θαηεγνξίαο Α «ίδηα θεθάιαηα» ηνπ παζεηηθνχ, κεησκέλα θαηά ηα πνζά ησλ θαηεγνξηψλ Α «νθεηιφκελν θεθάιαην» θαη Γ (ΗΗ) (4) «θεθάιαην εηζπξαθηέν ζηελ επφκελε ρξήζε» ηνπ ελεξγεηηθνπ. 10) Κφζηνο πσιήζεσλ απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ θφζηνπο πσιήζεσλ απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ αζξνίδνληαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 70 έσο θαη 73 θαη απφ ην άζξνηζκα πνπ πξνθχπηεη αθαηξείηαη ην ππφινηπν ηνπ ινγαξηαζκνχ 86.00.00 «κηθηά απνηειέζκαηα (θέξδε ή δεκίεο) εθκεηαιιεχζεσο». Σν θφζηνο πσιήζεσλ απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ απεηθνλίδεηαη θαη ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ινγαξηαζκνχ απνηειεζκάησλ ρξήζεσο. 11) Κφζηνο πσιήζεσλ απνζεκάησλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ θφζηνπο πσιήζεσλ απνζεκάησλ (εκπνξεπκάησλ, έηνηκσλ θαη εκηηειψλ πξντφλησλ, θαζψο θαη ινηπψλ απνζεκάησλ ηνπ ινγ. 72), απφ ην θφζηνο πσιήζεσλ απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ αθαηξείηαη ην θφζηνο πσιήζεσλ ππεξεζηψλ. 12) «Κπθινθνξνχλ» ελεξγεηηθφ. Σν άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ Γ (Η) «απνζέκαηα», Γ (ΗΗ) «απαηηήζεηο» (εθηφο απφ ην πνζφ ηεο θαηεγνξίαο Γ (ΗΗ) (4) «θεθάιαην εηζπξαθηέν ζηελ επφκελε ρξήζε»), Γ (ΗΗΗ) «ρξεφγξαθα», Γ (ΗV) «δηαζέζηκα» θαη Δ «κεηαβαηηθνί ινγαξηαζκνί ελεξγεηηθνχ» ηνπ ελεξγεηηθνχ. 25

13) Μηθηά απνηειέζκαηα. Σν ππφινηπν ηνπ ινγαξηαζκνχ 86.00.00 «κηθηά απνηειέζκαηα (θέξδε ή δεκίεο) εθκεηαιιεχζεσο», ην νπνίν απεηθνλίδεηαη θαη ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ινγαξηαζκνχ απνηειεζκάησλ ρξήζεσο. 14) Μέζνο φξνο απνζεκάησλ πεξηφδνπ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ κέζνπ φξνπ απνζεκάησλ πεξηφδνπ, αζξνίδνληαη ηα απνζέκαηα ελάξμεσο θαη ιήμεσο ηεο πεξηφδνπ ησλ ινγαξηαζκψλ 20-28 θαη ην άζξνηζκα δηαηξείηαη κε ηνλ αξηζκφ 2. Σα απνζέκαηα ελάξμεσο ηεο ρξήζεσο θαη ηα απνζέκαηα ηέινπο ρξήζεσο απεηθνλίδνληαη ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ινγαξηαζκνχ ηεο γεληθήο εθκεηαιιεχζεσο. Πεξηζζφηεξν αθξηβήο ηξφπνο ππνινγηζκνχ ηνπ κέζνπ φξνπ απνζεκάησλ ηεο πεξηφδνπ είλαη εθείλνο, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν ιακβάλνληαη ππφςε ηα κεληαία απνζέκαηα. πγθεθξηκέλα, ζην ηέινο θάζε κήλα αζξνίδνληαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 94 «απνζέκαηα» θαη ησλ ζρεηηθψλ ππνινγαξηαζκψλ ηνπ 93 «θφζηνο παξαγσγήο (παξαγσγή ζε εμέιημε)» θαη ην άζξνηζκα δηαηξείηαη κε ηνλ αξηζκφ ησλ κελψλ ηεο πεξηφδνπ. Ζ επηινγή ηνπ ηξφπνπ απηνχ αθήλεηαη ζηελ θξίζε ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο. 15) Νέεο επελδχζεηο. Οη απμήζεηο ηνπ πάγηνπ ελεξγεηηθνχ πνπ γίλνληαη κέζα ζηε ρξεζε (ινγ. Οκάδαο 1 ζρεδίνπ ινγαξηαζκψλ), γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ νπνίσλ δε ιακβάλνληαη ππφςε νη ινγαξηαζκνί 16.10-16.19 «έμνδα πνιπεηνχο απνζβέζεσο» θαη νη ινγαξηαζκνί 18.02-18.14 «καθξνπξφζεζκεο απαηηήζεηο». 16) Πάγην ελεξγεηηθφ. Σν άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ ησλ θαηεγνξηψλ Γ (Η) «αζψκαηεο αθηλεηνπνηήζεηο», Γ (ΗΗ) «ελζψκαηεο αθηλεηνπνηήζεηο» θαη Γ (ΗΗΗ) «ζπκκεηνρέο θαη άιιεο ρξεκαηννηθνλνκηθέο απαηηήζεηο» ηνπ ελεξγεηηθνχ 17) Πεξηζψξην απηνρξεκαηνδνηεζεσο. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πεξηζσξίνπ απηνρξεκαηνδνηήζεσο αζξνίδνληαη αιγεβξηθά ηα θέθδε ρξήζεσο πνπ δε δηαλέκνληαη(κεηά ηλ αθαίξεζε ησλ θφξσλ- εηζθνξάο ΟΓΑ- ινηπψλ θφξσλ πνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο) ή νη δεκίεο ρξήζεσο (κεηά ηελ πξνζαχμεζή ηνπο κε ηνπο ινηπνχο θφξνπο πνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο) θαη νη απνζβέζεηο ρξήζεσο ησλ ινγαξηαζκψλ 66 θαη 85. 26

Σα θέξδε πνπ δε δηαλέκνληαη απεηθνλίδνληαη ζηνλ πίλαθα δηαζέζεσο απνηειεζκάησλ (ινγ. 41.02 «ηαθηηθφ απνζεκαηηθφ», 41.03 «απνζεκαηηθά θαηαζηαηηθνχ», 41.04-05 «εηδηθά θαη έθηαθηα απνζεκαηηθά», 41.08 «αθνξνιφγεηα απνζεκαηηθά» θαη 42.00 «ππφινηπν θεξδψλ εηο λέν»). ηνλ ίδην πίλαθα απεηθνλίδνληαη θαη ηα θαζαξά απνηειέζκαηα ρξήζεσο (θέξδε ή δεκίεο ινγ. 86.99), ν θφξνο εηζνδήκαηνο θαη ε εηζθνξά ΟΓΑ (ινγ. 88.08), θαζψο θαη νη ινηπνί κε ελζσκαηνκέλνη ζην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θφξνη (ινγ. 88.09). 18) Πσιήζεηο απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ πσιήζεσλ απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ αζξνίδνληαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 70 «πσιήζεηο εκπνξεπκάησλ», 71 «πσιήζεηο πξντφλησλ έηνηκσλ θαη εκηηειψλ», 74 «επηρνξεγήζεηο θαη δηάθνξα έζνδα πσιήζεσλ» 75 «έζνδα παξεπφκελσλ αζρνιηψλ». Σα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 70, 71, 72 θαη 73 απεηθνλίδνληαη θαη ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ινγαξηαζκνχ απνηειεζκάησλ ρξήζεσο κε ηνλ ηίηιν «θχθινο εξγαζηψλ (πσιήζεηο)». ηνλ ίδην πίλαθα απεηθνλίδνληαη θαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 74 θαη 75. πγθεθξηκέλα ηα ηειεπηαία απηά ππφινηπα πξνθχπηνπ απφ ηα «άιια έζνδα εθκεηαιιεχζεσο» κεηά ηελ αθαίξεζε ησλ «ρξεζηκνπνηεκέλσλ» απφ ηα «άιια έζνδα εθκεηαιιεχζεσο» ηνπ ινγαξηαζκνχ 78.05. 19) Πσιήζεηο απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ κε πίζησζε. Γηα ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν πξνζδηνξίδνληαη κε νπνηνδήπνηε ηξφπν νη πσιήζεηο απνζεκάησλ θαη ππεξεζηψλ κε πίζησζε. Έλαλ απφ ηνπο ηξφπνπο απνηειεί ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ αζξνίζκαηνο ησλ θαζαξψλ ρξεψζεσλ (ρξεψζεηο κείνλ αληηινγηζκνί) ησλ ινγαξηαζκψλ 30.00-30.03. 20) χλνιν ελεξγεηηθνχ. Σν γεληθφ ζχλνιν ελεξγεηηθνχ ηεο θαηαζηάζεσο ηζνινγηζκνχ ηέινπο ρξήζεσο, ην νπνίν πξνθχπηεη απφ ην άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ ησλ θαηεγνξηψλ ηνπ ελεξγεηηθνχ: Β «έμνδα εγθαηαζηάζεσο», Γ «πάγην ελεξγεηηθνχ», Γ «θπθινθνξνχλ ελεξγεηηθφ» εθηφο απφ ην πνζφ ηεο θαηεγνξίαο Γ (ΗΗ) (4) «θεθάιαην εηζπξαθηέν ζηελ επφκελε ρξήζε» θαη Δ «κεηαβαηηθνί ινγαξηαζκνί ελεξγεηηθνχ» ηεο θαηαζηάζεσο απηήο. 27

21) χλνιν παζεηηθνχ. Σν γεληθφ ζχλνιν παζεηηθνχ ηεο θαηαζηάζεσο ηζνινγηζκνχ ηέινπο ρξήζεσο, ην νπνίν πξνθχπηεη απν ην άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ ησλ θαηεγνξηψλ ηνπ παζεηηθνχ: Α «ίδηα θεθάιαηα», Β «πξνβιέςεηο γηα θηλδχλνπο θαη έμνδα», Γ «ππνρξεψζεηο» θαη Γ «κεηαβαηηθνί ινγαξηαζκνί παζεηηθνχ» ηεο θαηαζηάζεσο απηήο. Σα θνλδχιηα ηεο θαηεγνξίαο Α «ίδηα θεθάιαηα» ιακβάλνληαη κεησκέλα θαηά ηα πνζά ησλ θαηεγνξηψλ Α «νθεηιφκελν θεθάιαην» θαη Γ (ΗΗ) (4) «θεθάιαην εηζπξαθηέν ζηελ επφκελε ρξήζε» ηνπ ελεξγεηηθνχ ηνπ ηζνινγηζκνχ. 22) χλνιν ππνρξψζεσλ. Σν άζξνηζκα ησλ θνλδπιίσλ ησλ θαηεγνξηψλ Γ (Η) «καθξνπξφζεζκεο ππνρξεψζεηο» θαη Γ (ΗΗ) «βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο» ηνπ παζεηηθνχ ηεο θαηαζηάζεσο ηζνινγηζκνχ ηέινπο ρξήζεσο. 23) Τπνρξεψζεηο πξνο πξνκεζεπηέο. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ππνρξεψζεσλ πξνο πξνκεζεπηέο αζξνίδνληαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 50.00 «πξνκεζεπηέο εζσηεξηθνχ», 50.01 «πξνκεζεπηέο εμσηεξηθνχ», 50.02 «Διιεληθφ Γεκφζην», 50.03 «Ν.Π.Γ.Γ. θαη Γεκφζηεο Δπηρεηξήζεηο», 50.06 «πξνκεζεπηέο- παξαθξαηεκέλεο εγγπήζεηο» θαη 50.08 «πξνκεζεπηέο εζσηεξηθνχ ινγ πάγησλ ζηνηρείσλ», θαζψο θαη ηα ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ 51.00 «γξακκάηηα πιεξσηέα ζε Γξρ.», 51.01 «γξακκάηηα πιεξσηέα ζε Ξ.Ν.» θαη 51.02 «γξακκάηηα πιεξσηέα εθδφζεσο Ν.Π.Γ.Γ. θαη Γεκνζίσλ Δπηρεηξήζεσλ», θαηά ην κέξνο πνπ αθνξνχλ αγνξέο απνζεκάησλ ηεο νκάδαο 2 θαη ππεξεζηψλ. Ζ αλάγθε δηαζπάζεσο ησλ γξακκαηίσλ πιεξσηέσλ πνπ αθνξνχλ αγνξέο πάγησλ ζηνηρείσλ εμππεξεηείηαη απφ ηνπο ηξηηνβάζκηνπο πιεξσηέσλ πνπ αθνξνχλ αγνξέο πάγησλ ζηνηρείσλ εμππεξεηείηαη απφ ηνπο ηξηηνβάζκηνπο ππνινγαξηαζκνχο ησλ ινγαξηαζκψλ 51.00, 51.01 θαη 51.02. 28

3.5 Δείκτεσ Ρευςτότητασ θνπφο ησλ δεηθηψλ ξεπζηφηεηαο είλαη λα εμεηάζνπλ ηε δπλαηφηεηα ηεο επηρείξεζεο λα θαιχπηεη ηηο βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο. Ζ αλεπάξθεηα ξεπζηφηεηαο επεξεάδεη ηα θέξδε αιιά θαη ηελ ίδηα ηε βησζηκφηεηα ηεο επηρείξεζεο. Ζ έιιεηςε κεηξεηψλ ή θπθινθνξνχλησλ ζηνηρείσλ πνπ κεηαηξέπνληαη εχθνια ζε κεηξεηά κπνξεί λα νδεγήζεη ηελ επηρείξεζε ζην παξαθάησ θαηλφκελν: Να κελ κπνξεί λα πξνκεζεχεηαη εχθνια εκπνξεχκαηα θαη α χιεο. Δπηπιένλ νη ηηκέο πνπ ζα αγνξάδεη, ζα είλαη αθξηβφηεξεο, θαζψο νη πξνκεζεπηέο ζα ηηκνινγήζνπλ ηνλ πηζησηηθφ θίλδπλν, κε δπζκελή επίπησζε ζηα θέξδε ηεο επηρείξεζεο. Δάλ ε επηρείξεζε δελ είλαη λα ζέζε λα εθνδηάδεηαη εχθνια α χιεο ή εκπνξεχκαηα, απηφ ζα έρεη δπζκελή επίπησζε ζηε δξαζηεξηφηεηα ηεο. Δπηπιένλ απηφ ζα επεξεάζεη ηελ εηθφλα ηεο ζηελ αγνξά νπνχ ζα αληηκεησπίδεηαη κε δπζπηζηία απφ ηνπο ζπλεξγάηεο ηεο. Οη θπξηφηεξνη αξηζκνδείθηεο γηα ηελ αλάιπζε ηεο ξεπζηφηεηαο κίαο επηρείξεζεο παξνπζηάδνληαη παξαθάησ. Γείθηεο Γεληθήο ή Κπθινθνξηαθήο Ρεπζηφηεηαο (Current Ratio) Ο Γείκηηρ Γενικήρ Ρεςζηόηηηαρ θαλεξψλεη ηελ επρέξεηα αληαπφθξηζεο ζηηο βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο, κε βάζε ηηο εηζξνέο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηα ζηνηρεία ηνπ θπθινθνξνχληνο ελεξγεηηθνχ (πειάηεο, απνζέκαηα, δηαζέζηκα θαη ρξεψζηεο γεληθά). Ο ππνινγηζκφο ηνπ δείθηε (ΚΔ / ΒΤ), νπζηαζηηθά ζηεξίδεηαη ζηελ ππφζεζε φηη νη απαηηήζεηο θαη ηα ινηπά πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ηνπ θπθινθνξνχληνο ελεξγεηηθνχ έρνπλ πξαθηηθά ίδην ρξφλν ξεπζηνπνίεζεο, ν νπνίνο είλαη αληίζηνηρνο κε εθείλν ησλ βξαρππξφζεζκσλ ππνρξεψζεσλ. 29

Ζ πξαγκαηηθφηεηα, βέβαηα, είλαη αξθεηά πνιππινθφηεξε θαη δελ είλαη εθηθηφ λα δηαπηζησζεί θαηά πφζν νη απνθιίζεηο απφ ηελ πην πάλσ ππφζεζε ζπκςεθίδνληαη. Έηζη, γηα ηε ζπληεξεηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ ζέκαηνο, ζεσξείηαη φηη είλαη αλαγθαία ε χπαξμε ελφο πεξηζσξίνπ ην νπνίν ζα εμαζθαιίδεη ηελ επηρείξεζε απφ ελδερφκελεο θαζπζηεξήζεηο ζηελ πιεπξά ησλ εηζξνψλ. Με άιια ιφγηα, ηηκέο ηνπ ΓΓΡ θνληά ζηε κνλάδα θξίλνληαη σο κε ηθαλνπνηεηηθέο. Αλ θαη δελ ππάξρεη κηα γεληθά απνδεθηή ή επηζηεκνληθά ζεκειησκέλε άξηζηε ηηκή, κπνξεί λα ιερζεί φηη ηηκέο κεηαμχ 1,5 (ή 150%) θαη 2 (200%) είλαη ελδεηθηηθέο πνιχ θαιήο ξεπζηφηεηαο. ηελ αλάιπζε ηνπ δείθηε γεληθήο ξεπζηφηεηαο πξέπεη λα ζπλππνινγίδνληαη νη παξαθάησ παξάγνληεο: Ζ θχζε ησλ εξγαζηψλ ηεο εηαηξίαο. Δηαηξίεο κε ιίγα απνζέκαηα, νη νπνίεο πιεξψλνληαη κεηξεηά (πςειή θπθινθνξηαθή ηαρχηεηα εκπνξεπκάησλ) κπνξνχλ λα αληηκεησπίζνπλ ηηο βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο αθφκα θαη κε κηθξέο ηηκέο ηνπ δείθηε (π.ρ. Super Market). Ζ ζχλζεζε ηνπ θπθινθνξνχληνο ελεξγεηηθνχ. Ζ ππεξεπέλδπζε ζε απνζέκαηα θαη ε χπαξμε ιίγσλ ξεπζηψλ δηαζεζίκσλ επεξεάδεη αξλεηηθά ηε ξεπζηφηεηα. Πξέπεη λα ιακβάλνπκε ππφςε φηη ε ξεπζηνπνίεζε ησλ απνζεκάησλ είλαη ρξνλνβφξα θαη πνιιέο θνξέο κπνξεί λα απνθέξεη ζεκαληηθέο δεκίεο. Σαρχηεηα θπθινθνξίαο απνζεκάησλ θαη απαηηήζεσλ. Ζ ηαρχηεηα θπθινθνξίαο πεξηγξάθεη πφζν γξήγνξα κεηαηξέπεηαη έλα ζηνηρείν ηνπ ελεξγεηηθνχ ζε έλα άιιν, πνπ έρεη πην ξεπζηή κνξθή. Έηζη ηα απνζέκαηα κεηαηξέπνληαη ζε εηζπξαθηένπο ινγαξηαζκνχο, ε δε απαηηήζεηο, ζε ξεπζηά δηαζέζηκα. Υακειέο ηαρχηεηεο θπθινθνξίαο κπνξεί λα απαμηψζνπλ ηα εκπνξεχκαηα, ή ζηελ πεξίπησζε ησλ απαηηήζεσλ, λα απμήζνπλ ηηο επηζθάιεηεο. Γείθηεο Άκεζεο ή Σαρείαο Ρεπζηφηεηαο (Acid Test) 30

Ο Γείκηηρ Άμεζηρ Ρεςζηόηηηαρ δηαθνξνπνηείηαη απφ ηνλ ΓΓΡ θαηά ην φηη δελ πεξηιακβάλεη ζηνλ αξηζκεηή ηα απνζέκαηα, επεηδή ζεσξείηαη φηη απηά ξεπζηνπνηνχληαη κε ζρεηηθά κηθξφηεξε ηαρχηεηα απφ ηα άιια ζηνηρεία ηνπ θπθινθνξνχληνο ελεξγεηηθνχ. ηφρνο ηνπ δείθηε, επνκέλσο, είλαη λα κεηξήζεη ηελ ηθαλφηεηα ηεο επηρείξεζεο γηα εμφθιεζε ησλ ππνρξεψζεψλ ηεο, κε ρξήζε ησλ θαηά ηεθκήξην επθνιφηεξα ξεπζηνπνηήζηκσλ ζηνηρείσλ ηεο. Καηά ηα ινηπά ηζρχνπλ φζα αλαθέξζεθαλ γηα ηνλ ΓΓΡ, κε ηε δηαθνξά φηη ηθαλνπνηεηηθέο ηηκέο ζεσξνχληαη απηέο πνπ είλαη κεγαιχηεξεο ηεο κνλάδαο ή (>100%). Γείθηεο Μεηξεηψλ ή Σακεηαθήο Ρεπζηφηεηαο Ο δείθηεο απηφο εθθξάδεη ηε δπλαηφηεηα ηεο επηρείξεζεο λα εμνθιήζεη ηηο βξαρππξφζεζκεο ππνρξεψζεηο κε ηα κεηξεηά πνπ δηαζέηεη. Σηκέο κεγαιχηεξεο ηεο κνλάδαο (>100%) ζεσξνχληαη παξαπάλσ απφ ηθαλνπνηεηηθέο. Μηα ζεκαληηθά πςειφηεξε ηηκή απφ ηελ αληίζηνηρε ηνπ θιάδνπ κπνξεί λα έρεη αξλεηηθή επίπησζε ζηελ απνδνηηθφηεηα θαη θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο, ιφγσ ππεξεπάξθεηαο ξεπζηψλ. Δλαιιαθηηθά εάλ απηά ηα ξεπζηά είραλ δηαηεζεί γηα επελδχζεηο, ε επηρείξεζε ζα κπνξνχζε λα έρεη πεξηζζφηεξε απνδνηηθφηεηα θαη θεξδνθνξία. Γείθηεο Ακπληηθνχ Υξνληθνχ Γηαζηήκαηνο Οη πξνεγνχκελνη δείθηεο (γεληθήο εηδηθήο ξεπζηφηεηαο) κειεηνχζαλ ηελ ηθαλφηεηα εμφθιεζεο ησλ βξαρππξφζεζκσλ ππνρξεψζεσλ. Δπεηδή ε ιήμε απηψλ ησλ ππνρξεψζεσλ είλαη άγλσζηε, νη ηηκέο >2 θαη >1 αληίζηνηρα 31

ζεσξνχληαη σο πξφηππεο, ψζηε λα ππάξρεη έλα πεξηζψξην αζθαιείαο γηα ηελ εμφθιεζε ηνπο, αθφκα θαη αλ ε ιήμε ηνπο είλαη θνληηλή. Ο δείθηεο ακπληηθνχ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο πξνζπαζεί λα απνηππψζεη κία πην δπλακηθή εηθφλα γηα ηε ξεπζηφηεηα, πεξηιακβάλνληαο ηηο εκεξήζηεο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο. Δπεηδή νη εκεξήζηεο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο δελ είλαη γλσζηέο ζε έλαλ εμσηεξηθφ αλαιπηή, γίλεηαη πξνζπάζεηα πξνζέγγηζεο κε βάζε ηα δεκνζηεπκέλα ζηνηρεία. Λεηηνπξγηθέο δαπάλεο απνηεινχλ ηα έμνδα γηα ηελ παξαγσγή, δηνίθεζε θαη δηάζεζε ησλ πξντφλησλ. Λακβάλεηαη ινηπφλ αληίζηνηρα ην θφζηνο πσιήζεσλ, ηα έμνδα δηνίθεζεο, έξεπλαο & αλάπηπμεο, δηάζεζεο, ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά έμνδα. Απφ ην παξαπάλσ πνζφ ησλ δαπαλψλ, αθαηξνχκε ηηο απνζβέζεηο πνπ δελ απνηεινχλ ηακεηαθέο ξνέο θαη ην ζχλνιν ην δηαηξνχκε κε ην ζχλνιν εκεξψλ ηνπ έηνπο. θνπφο ηνπ δείθηε είλαη λα δείμεη, ζε εκέξεο, ην δηάζηεκα πνπ κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ε επηρείξεζε ζηηο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο, ρσξίο λα απαηηνχληαη ηα ιεηηνπξγηθά ηεο έζνδα. 3.6 Δείκτεσ Δραςτηριότητασ Οη δείθηεο δξαζηεξηφηεηαο πξνζπαζνχλ λα απεηθνλίζνπλ ην βαζκφ απνηειεζκαηηθήο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ηεο επηρείξεζεο. Ζ ρξεζηκνπνίεζε νξηζκέλσλ αξηζκνδεηθηψλ δξαζηεξηφηεηαο βνεζά λα πξνζδηνξίζνπκε ην βαζκφ κεηαηξνπήο νξηζκέλσλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ (απνζεκάησλ, απαηηήζεσλ) ζε ξεπζηά. Οη αξηζκνδείθηεο απηνί ζπλεπάγνληαη ζπγθξίζεηο αλάκεζα ζην επίπεδν ησλ πσιήζεσλ ή ηνπ θφζηνπο πσιήζεσλ θαη ηεο αμίαο ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ηεο επηρείξεζεο. Οη θπξηφηεξνη αξηζκνδείθηεο είλαη: Κπθινθνξηαθή Σαρχηεηα Απνζεκάησλ Ζ θπθινθνξηαθή ηαρχηεηα απνζεκάησλ δείρλεη πφζεο θνξέο ηα απνζέκαηα κεηαηξέπνληαη ζε εηζπξαθηένπο ινγαξηαζκνχο κέζσ ησλ πσιήζεσλ 32