Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή 1
Πού χρησιμοποιείται η στατιστική;; Από την αρχαία εποχή ακόμη οι άνθρωποι συγκέντρωναν δεδομένα και χρησιμοποιούσαν τη στατιστική: Στην Αίγυπτο 6000 χρόνια πριν Στην Ιουδαία και τη Σαμάρεια 2000 χρόνια πριν Στο Λονδίνο 300 χρόνια πριν 2
Στην καθημερινή μας ζωή Οικονομία (χρηματιστήριο, πληθωρισμός) Πολιτική (εκλογές, exit-polls) Εκπαίδευση (ποσοστό των επιτυχόντων στις πανελλαδικές εξετάσεις) Υγεία (δείκτες υγείας: π.χ., χοληστερόλη, αιματοκρίτης) 3
Στην Επιστήμη Ο ρόλος της επιστήμης είναι να παράγει επιστημονική γνώση Η γνώση δημιουργείται με το να διεξάγουμε έρευνες - πειράματα Στάδια Επιστημονικής Πειραματικής Μεθόδου Διατύπωση υπόθεσης Συλλογή δεδομένων Ανάλυση δεδομένων Ερμηνεία αποτελεσμάτων 4
Κοινωνική ψυχολογία (ένα παράδειγμα) Επηρεάζεται η γνώμη μας από τη γνώμη των άλλων;; Ποια από τις γραμμές στο πλαίσιο Β είναι ίση με τη γραμμή στο πλαίσιο Α? (Asch, 1958) Κωνσταντίνος 5 Π. Χρήστου
Κοινωνική ψυχολογία (ένα παράδειγμα) Αντίσταση στη γνώμη της πλειοψηφίας (Επάνω): Όλα τα μέλη της ομάδας, εκτός από τον 6ο, είναι συνεργάτες του ερευνητή που έχουν λάβει την οδηγία να δώσουν σταθερά λανθασμένες απαντήσεις σε 12 από τις 18 δοκιμές. Στον υπό αριθμόν 6, έχει ειπωθεί ότι θα συμμετάσχει σε ένα πείραμα όσον αφορά στην οπτική αντίληψη (Κάτω Δεξιά): Αυτό το συγκεκριμένο άτομο επιμένει στη γνώμη του, λέγοντας ότι πρέπει να λέω αυτό που βλέπω. (Asch, 1958) Μόλις το 25% των συμμετεχόντων δεν υπέκυψαν ούτε μία φορά σε συμφωνία με την πλειοψηφία 6
Με τι ασχολείται η Στατιστική;; Συλλογή δεδομένων Οργάνωση και περιγραφή δεδομένων Ανάλυση δεδομένων και εξαγωγή συμπερασμάτων 7
Περιγραφική & επαγωγική στατιστική Περιγραφική στατιστική (descriptive statistics): Κλάδος της στατιστικής που ασχολείται με την οργάνωση, την παρουσίαση και την περιγραφή ποσοτικών δεδομένων Επαγωγική στατιστική (inductive statistics) ή συμπερασματική στατιστική (Inferential Statiistics): Κλάδος της στατιστικής που ασχολείται με την εξαγωγή συμπερασμάτων για ολόκληρους πληθυσμούς με βάση τα δεδομένα ενός δείγματος Αναπτύσσει μεθόδους που εξετάζουν πόσο αξιόπιστο είναι να γενικεύσουμε ένα συμπέρασμα για το σύνολο του πληθυσμού 8
Γιατί ένας κοινωνικός επιστήμονας χρειάζεται τη στατιστική;; Για να κάνει αξιόπιστες και έγκυρες μελέτες Για να είναι σε θέση να μελετήσει κριτικά και να εκτιμήσει μια έρευνα και τα ευρήματά της, Παράδειγμα: 9
παραδείγματα προς αναστοχασμό Στέλνετε ερωτηματολόγιο με την ερώτηση «σας αρέσει να συμπληρώνετε ερωτηματολόγια;;» Ο μέσος όρος βουρτσίσματος δοντιών είναι 1,02 φορές την ημέρα «έχετε στο σπίτι σας εγκυκλοπαίδεια;;» 73% ΝΑΙ To 1907, το 33,3% των φοιτητριών του Johns Hopkins University είχαν παντρευτεί καθηγητές τους (δείγμα 3 φοιτητριών) Μεγάλη αύξηση των θανάτων από καρκίνο τα τελευταία 60 χρόνια Οι βρετανοί κάνουν μπάνιο κατά μέσο όρο 1,7 φορές την εβδομάδα τον χειμώνα και 2,1 φορές το καλοκαίρι, ενώ οι βρετανίδες 1,5 φορές το χειμώνα και 2,0 φορές το καλοκαίρι Ο πληθυσμός μιας περιοχής της Κίνας ήταν 28εκ. Και μετά από πέντε χρόνια ήταν 105εκ. Η πρώτη απογραφή είχε γίνει για στρολογικούς λόγους ενώ η δεύτερη για παροχή βοήθειας σε λιμό Υπάρχουν περισσότεροι 35άρηδες απ ότι 34 ή 36άρηδες 10
Γιατί ένας κοινωνικός επιστήμονας χρειάζεται τη στατιστική;; Για να είναι σε θέση να διεξάγει ο ίδιος μια έρευνα Ο ρόλος των στατιστικολόγων Ο ρόλος των υπολογιστών Ο κίνδυνος σχεδιασμού μιας έρευνας και η αδυναμία στατιστικής ανάλυσης λόγω κακού σχεδιασμού 11
Παρανοήσεις σχετικές με τη στατιστική Αρνητική προκατάληψη «παγκοσμίως» με το άκουσμα και μόνο της λέξης «ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» Γιατί;; Είναι μαθηματικά ΛΑΘΟΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗ: Η στατιστική είναι κλάδος των μαθηματικών και απαιτεί τη χρήση μερικών αλγεβρικών τύπων καθώς και την κατανόηση ορισμένων εννοιών 12
μαθηματικές γνώσεις που απαιτούνται + πρόσθεση - αφαίρεση πολλαπλασιασμός διαίρεση τετραγωνική ρίζα ν 2 το τετράγωνο ενός αριθμού 13
Παρανοήσεις σχετικές με τη στατιστική Η στατιστική ως εργαλείο έρευνας Πολλοί υπερτονίζουν τη σημασία και τις δυνατότητές της Η στατιστική είναι ένα εργαλείο για την επίλυση προβλημάτων με δεδομένα που μπορούν να ποσοτικοποιηθούν Υπάρχουν δεδομένα που δεν ποσοτικοποιούνται 14
Η χρήση των υπολογιστών στη στατιστική Το παρελθόν Το παρόν Ο τρόμος Η ευκολία SPSS (Statistical Package for Social Sciences), SAS, Statistica, Minitab, SYSTAT, BMDP Το μέλλον Το Διαδίκτυο 15
Η παρούσα παρουσίαση βασίστηκε σε υλικό από τα βιβλία: Π. A. Ρούσσος, Γ. Τσαούσης: Στατιστική εφαρμοσμένη στις Κοινωνικές Επιστήμες, Αθήνα: εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 2006 Βοσνιάδου, Στ. (επιμ.) (2004). Εισαγωγή στην Ψυχολογία, Α τόμος. Εκδ. Gutenberg και υλικό από το διαδίκτυο επιμέλεια: Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 16