ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 -ΣΟ ΦΧ ΣΖΝ ΣΔΥΝΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 -Ζ ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΖ ΣΟΤ ΥΧΡΟΤ Χ ΤΝΔΗΓΖΗΑΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 9 -ΑΡΥΔ ΣΖ ΤΝΘΔΖ -ΥΔΓΗΑΕΟΝΣΑ ΚΗΔ ΚΑΗ ΟΦΔΗ -ΥΔΓΗΟ ΚΑΗ ΥΔΓΗΑΜΟ -ΜΔΘΟΓΟΗ ΥΔΓΗΑΖ -Ζ ΜΟΡΦΖ -Ζ ΑΗΘΖΣΗΚΖ ΣΟΤ ΔΠΗΠΛΟΤ -ΣΔΥΝΖ ΚΑΗ ΥΡΖΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 10 -ΔΗΚΟΝΔ
ΠΡΟΛΟΓΟ Οη ζεκεηώζεηο ειεύζεξν ζρέδην ΗΗ έρνπλ έλα πνιύπιεπξν ραξαθηήξα πνπ ιεηηνπξγεί ζε δύν βαζηθνύο άμνλεο. Ο έλαο, λα ζπκπιεξώζεη ηηο γλώζεηο ηνπ ζπνπδαζηή ζε ζεκειηώδε δεηήκαηα ηνπ ζρεδίνπ όπσο : θσο θαη ζθηά, ζύλζεζε θαη ε αλαπαξάζηαζε ηνπ ρώξνπ σο ζπλείδεζε. Ο άιινο, λα θέξεη ηνλ ζπνπδαζηή ζε κηα λέα πξόζεζε ζρεδίαζεο, απηήλ ηνπ ρξεζηηθνύ αληηθεηκέλνπ ηνπ επίπινπ, σο κηα επξύηεξε αλάπηπμε ηνπ αλζξώπνπ ζην ρώξν. Πσο από ην ζρέδην πεξλάκε ζηνλ ζρεδηαζκό θαη πνηεο είλαη νη δεκηνπξγηθέο δηεξγαζίεο από ηελ αξρηθή ηδέα (ζύιιεςε) σο ηελ ηειηθή κνξθή ελόο επίπινπ; Πνηνο είλαη ν ξόινο ηεο ηέρλεο ζηελ ρξεζηηθόηεηα θαη πνηνη αηζζεηηθνί θαλόλεο δηακνξθώλνπλ ην έπηπιν σο πξντόλ; Οη ζεκεηώζεηο απηέο, δίλνπλ απαξαίηεηεο γλώζεηο,κε ηελ ειπίδα, όηη ν ζπνπδαζηήο ζα βνεζεζεί, ζηελ δεκηνπξγηθή ηνπ πνξεία, ζηνλ δξόκν ηεο ηέρλεο. Αλαζηάζηνο Βιάρνο Μάξηηνο 2013 Καξδίηζα
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 -ΣΟ ΦΧ ΣΖΝ ΚΗΑ 1.1 Φψο θαη ζθηά ζηελ Αξραία Σέρλε θαη ηνλ Μεζαίσλα Βιέπνπκε ην ζρήκα θαη ην ρξψκα εμαηηίαο ηνπ θσηφο θαη ηεο ζθηάο. Έηζη εμεγείηαη γηαηί νη θαιιηηέρλεο παξέκεηλαλ πηζηνί ζηελ αλαπαξάζηαζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. ε κεγάιεο φκσο πεξηφδνπο ηεο ηζηνξίαο αγλφεζαλ ην απνηέιεζκα ηνπ θσηφο, ηελ ηξίηε δηάζηαζε θαη ηνλ φγθν, αλαπαξηζηψληαο, ηηο κνξθέο επίπεδα. απηή ηελ πεξίπησζε αλήθεη ε Αξραία Αηγππηηαθή ηέρλε, ν Μεζαίσλαο αιιά θαη ε Μνληέξλα ηέρλε (π.ρ. Κπβηζκφο ).
1.2 Φψο θαη ζθηά ζηελ δσγξαθηθή ηεο Φιάλδξαο Καηά ηελ δηάξθεηα ηνπ 15 νπ αηψλα ε Φιάλδξα (Βέιγην) έγηλε ην ζθεληθφ γηα ηελ γέλλεζε ηεο εηθνλνγξαθηθήο ηέρλεο πξηλ ηελ Ηηαιηθή αλαγέλλεζε, γλσζηή ζήκεξα σο ε «αλαγέλλεζε ηνπ βνξξά». Υσξίο ακθηβνιία ν ζεκαληηθφηεξνο εθπξφζσπνο ηεο Φιακαλδηθήο ηέρλεο είλαη ν δσγξάθνο Jan Van Eyck (1390-1441) ζηνλ νπνίν νθείιεηαη θαη ε αλαθάιπςε ηεο δσγξαθηθήο κε ιάδη. Ζ δσγξαθηθή κε ιάδη επέηξεςε ζηνλ θαιιηηέρλε λα αλαπαξαζηήζεη κε αθξίβεηα ηα πην επαίζζεηα εθέ θσηφο θαη ζθηάο, θαη λα απνδνζνχλ κε ηελ παξακηθξή ιεπηνκέξεηα ε απφδνζε ηνπ φγθνπ θαη ησλ πιηθψλ (πρ γπαιί, μχιν, χθαζκα ) 1.3 Φσο θαη ζθηά ζηελ Αλαγέλλεζε Οη θαιιηηέρλεο ηεο αλαγέλλεζεο (15 νο -16 νο αηψλαο ) εηζάγνπλ ηελ καζεκαηηθή νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ ζχκθσλα κε ηνπο λφκνπο ηεο πξννπηηθήο, ζηελ νπνία νη κνξθέο, εμηδαληθεπκέλεο ζχκθσλα κε ηελ θιαζζηθή έλλνηα ηεο αξραηφηεηαο πεξί σξαίνπ, κπνξνχζαλ λα ππάξρνπλ ζ έλα πξαγκαηηθφ ρψξν θαη επνκέλσο ηελ επίδξαζε ηνπ θσηφο ζηελ φςε ηνπο. Ο L. Da Vinci βξήθε ηελ ιχζε ζην λα ζβήλεη ηα πεξηγξάκκαηα ησλ κνξθψλ κέζα ζην ρψξν, ψζηε νη ζθηεξέο πεξηνρέο λα είλαη ζακπέο θαη απαιέο, θη έηζη λα αλαδεηθλχνληαη νη θσηεηλέο πεξηνρέο θαζαξέο θαη αθξηβείο.
Ζ ηερληθή απηή έγηλε γλσζηή κε ηνλ φξν «stumato» απνδίδνληαο ηελ αίζζεζε ηεο δηάιπζεο κηαο κνξθήο κέζα ζ έλα θαπλφ κε ξεαιηζηηθφ αιιά θαη δσγξαθηθφ ηξφπν.
1.4 Ο Σελεκπξηζηνληζκφο ηνπ Caravaggio
Απηή ε αλαγελλεζηαθή ηερληθή ηεο βχζηζεο κηαο κνξθήο ζην ζθνηάδη θαη ηεο αλάδεημεο ηνπ θσηφο αχμεζε ην θίλεκα ηνπ Μπαξφθ (17 νο αη.) γλσζηφ κε ηνλ φξν, ηελεκπξηζκφο (ζθνηαδηζκφο). Ζ αληίζεζε ηνπ θσηφο θαη ηεο ζθηάο είλαη βίαηε θαη απφηνκε, ην χθνο δξακαηηθφ θαη κπζηήξην, ηδαληθή αηκφζθαηξα γηα ζξεζθεπηηθά ζέκαηα. Ο εθεπξέηεο ήηαλ ν Caravaggio ηνλ νπνίν κηκήζεθαλ πνιινί φπσο ν Ηζπαλφο Zur bar an θαη ν Γά ιιν ο G.d e la To ur.
1.5 Μαληεξηζκφο θαη θσηνζθίαζε Ζ ηάζε ηνπ Caravaggio (ε ζχλζεζε κηαο εηθφλαο ζε πεξηνρέο θσηφο θαη ζθηάο) επεθηάζεθε ζε φιε ηελ Δπξψπε θαη πηνζεηήζεθε ζηνπο πξψηνπο πίλαθεο ηνπ Βειάζθεζ (Velazquez) θαη ηνλ Ρνχκπελο (Rubens). Ο πην απζεληηθφο αλάκεζα ζηελ δσγξαθηθή ηνπ Μπαξφθ ήηαλ ν Οιιαλδφο Rembrandt. Ζ κεηάβαζε απφ ην θσο ζηελ ζθηά είλαη πην νκαιή θαη απαιή, θάηη πνπ επηηπγράλεηαη κε ηελ ρξπζή ελδηάκεζσλ ηνληθψλ δηαβαζκίζεσλ.
1.6 Σν θσο ζηνλ εκπξεζηνληζκφ (hupressionism) (1874-1886) ηνλ εκπξεζηνληζκφ νη δσγξάθνη (monet, pissaro, Turner, Renoir, Cezanne )αλαπαξηζηνχλ άκεζα θαη δσληαλά ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη εθθξάδνπλ ηελ αιήζεηα ηεο θχζεο, έμσ απφ ην Atelie θαη ηα αθαδεκατθά πξφηππα ηεο αλαπαξάζηαζεο. Οη ζθηέο είλαη θσηεηλέο θαη γεκάηεο ρξψκαηα, θαη επεξεάδνληαη απφ ηελ αλάθιαζε άιισλ γεηηνληθψλ ρξσκάησλ. χκθσλα κε ηνπο ηζηνξηθνχο : ε ηέρλε,κε ηνλ εκπξεζηνληζκφ, θηλείηαη : α)απφ ηελ λφεζε ζηελ αίζζεζε-δσγξαθίδσ φ,ηη βιέπσ θαη φρη φ,ηη είδε γλσξίδσ. β)απφ ην αληηθείκελν ζην ππνθείκελν- δε δσγξαθίδσ ʺ ηη βιέπσ ʺ αιιά ʺ πσο
ην βιέπσ ʺ, ηελ εληχπσζε δειαδή απηνχ πνπ βιέπσ, αθνχ εληάζζσ ηελ ππνθεηκεληθή φξαζε ζην αληηθείκελν. γ)απφ ηελ αλαπαξάζηαζε θαη ηελ κίκεζε ζηελ δεκηνπξγία κηαο απηνζεκαηλνχζαο εηθαζηηθήο γιψζζαο. Όηαλ ην θάζε αληηθείκελν γίλεηαη έλα ʺρξσκαηηθφ ζήκα ηνπ αληηθεηκέλνπ απηνχʺ ή αιιηψο ʺέλα πιαζηηθφ ηζνδχλακν ηνπ θσηφο, ηεο ζθηάο θαη ηνπ ρψξνπʺ. Ζ εκπξεζηνληζηηθή ʺφξαζεʺ αλαηξεί ηελ αληίθαζε ππνθεηκέλνπ-αληηθεηκέλνπ θαη δξνκνινγεί ηελ ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ αηφκνπ απφ ην Δγψ ζην Δκείο, θαη ν δνλνχκελνο εκπξεζηνληζηηθφο ρψξνο ζπκβαδίδεη κε ηελ θαηάξξεπζε ηνπ ʺθιεηζηνχʺ πεξηγξάκκαηνο ηνπ αληηθεηκέλνπ θαη ηνπ ʺζηαηηθνχʺ ηνπ νξάκαηνο ηεο δσήο.
1.7 Φσο θαη ζθηά ζηελ κνληέξλα δσγξαθηθή Οη θαηαθηήζεηο ησλ εκπξεζηνληζηηθψλ έδσζαλ ζηνπο θαιιηηέρλεο ηελ ειεπζεξία ζηελ απφδνζε ηεο πθήο, ηνπ θσηφο θαη ηεο ζθηάο, ηεο κνξθήο θαη ηνπ ρξψκαηνο ηεο ζεκαηνγξαθίαο. ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα ν θσβηζηήο Vlaninck ρξεζηκνπνίεζε βίαηα θαζαξά ρξψκαηα δεκηνπξγψληαο έληνλεο αληηζέζεηο θαη έλα εθζακβσηηθφ θσο,(ζπλαηζζεκαηηθφο εμπξεζηνληζκφο). ηα 1907 νη Picasso θαη Braque φηη έθαλαλ νη θσβηζηέο κε ν ρξψκα, έθαλαλ εθείλνη κε ην ζρήκα. Έηζη ε απφδνζε ηνπ θσηφο δελ πιεζίαδε ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ην θπζηθφ θσο, ηνλ ρψξν θαη ηνλ φγθν. Σν ίδην θάλεη θαη ν Duchaulp πνπ νη θηγνχξεο ηνπ ζπκίδνπλ ξνκπφη. Ζ δσγξαθηθή απηφλ ηνλ αηψλα είλαη κηα αλεμάξηεηε (απφ ηελ θχζε) δεκηνπξγία, πνπ αθνινπζεί ηνπο δηθνχο ηεο λφκνπο, θαη εθεπξίζθεη ζθηέο θαη θψηα, πνπ δσνπνηνχλ κηα λέα έλλνηα ηνπ έξγνπ, απηήλ ηεο απηφλνκεο χπαξμεο.
Οη εκπξεζηνληζηέο γηα ηελ απφδνζε ηεο ελεξγεηαθήο θχζεο ηνπ θσηφο, ηνπ ρξψκαηνο θαη ηεο κάδαο, αιιά θαη ηεο θεπγαιέαο εληχπσζεο βξίζθνπλ ηηο εμήο ηερληθέο ιχζεηο : 1 ν δηαηξνχλ ηνλ ηφλν θαη ηελ πηλειηά ζε κηθξέο πηλειηέο θαη ρξσκαηηθέο θειίδεο. 2 ν δσγξαθίδνπλ κε θαζαξά ρξψκαηα θαη φρη κε ηφλνπο. Οη ζθηέο γίλνληαη ρξσκαηηζηέο. Απνπζηάδεη ην καχξν θαη ην θαθέ. 3 ν γηα λα απμήζνπλ ηελ ιακπξφηεηα ηνπ ρξψκαηνο ρξεζηκνπνηνχλ ρξψκαηα ζπκπιεξσκαηηθά (θφθθηλν- πξάζηλν/ κπιε- πνξηνθαιί/ θίηξηλν- κσβ) 4 ν γηα λα απνδνζεί ε δφλεζε ρψξνπ- θφζκνπ απφ ην θσο, θαηαιχεηαη ην πεξίγξακκα, θαη θηγνχξα θαη ρψξνο δηεηζδχνπλ ην έλα ζην άιιν.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ζ αλαπαξάζηαζε ηνπ ρψξνπ 2.1 Κάζε επνρή, πνιηηηζκφο, ιαφο ή άλζξσπνο εθθξάδεη κηα δηαθνξεηηθή θαη επνκέλσο ζρεηηθή φςε ηεο άπεηξεο πξαγκαηηθφηεηαο κέζα απφ κνξθέο ζπκβνιηθέο αλαινγίεο κε ην επίπεδν ζπλείδεζεο πνπ έρεη θαηαθηήζεη. Δίλαη ζεκαληηθφ λα θαηαλνήζνπκε φηη ζπλεηδεηνπνηψ θάηη ζεκαίλεη δηεπξχλεηαη ε ζπλείδεζε κνπ θαη αληηιακβάλνκαη θάηη πνπ πξηλ κνπ δηέθεπγε, παξφιν πνπ πξνυπήξρε σο γλψζε. Ζ αλαπαξάζηαζε ηνπ ρψξνπ σο ηξφπνο έθθξαζεο θαη ζπλεηδεηφηεηαο είλαη απφ ηα βαζηθά κνξθνπνηεηηθά ζηνηρεία ησλ εηθαζηηθψλ ηερλψλ. χκθσλα κε ηνλ Panofsky ε αλαπαξάζηαζε ηνπ ρψξνπ δελ είλαη κηα αληηθεηκεληθή αιιά κηα ζπκβνιηθή κνξθή πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηελ γεληθφηεξε θνζκνζεσξία δηάθνξσλ πνιηηηζκψλ. Αθνινπζψληαο απηφ ην ζθεπηηθφ θαη γπξίδνληαο πίζσ ζην ρξφλν παξαηεξνχκε δηαθνξεηηθέο εηθαζηηθά αληηιήςεηο ηνπ ρψξνπ αλάινγα κε ηελ σξίκαλζε ησλ πνιηηηζκψλ.
2.2 Βπδαληηλή ηέρλε Οη κνξθέο ησλ αγίσλ ρσξίο φγθν, επίπεδεο θαη αησξνχκελεο, ρψξνο κνλφρξσκνο ζπρλά ρξπζφο, κε πιηθφο θαη πλεπκαηηθφο, ρψξνο ππεξβαηηθφο θαη άρξνλνο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ α)αληίζηξνθε πξννπηηθή β)απ νπηνχ πξννπηηθή (απφ ςειά) θαη γ)δηάρπην θαη ρσξίο ζπγθεθξηκέλε πεγή θσηηζκνχ, θαη ηέινο απφξξηςε ηνπ (καχξν-ιεπθφ) θαη πηνζέηεζε ηνπ (κπιε-ρξπζφ). ηελ Βπδαληηλή δσγξαθηθή ηα κεγέζε ησλ πξνζψπσλ δελ δειψλνπλ ηελ ζπγθεθξηκέλε ζέζε ζην ρψξν, αιιά ηελ ζεκαζία ηνπο ζηελ πλεπκαηηθή ηεξαξρία ζε κηα ζενθξαηηθή θνηλσλία
2.3 Οη Αηγππηηαθέο ηνηρνγξαθίεο δείρλνπλ έλα ρψξν επίπεδν θαη θάζε κνξθή παξηζηάλεηαη απφ ηελ πην ραξαθηεξηζηηθή ηνπο νπηηθή γσλία, ψζηε λα γίλεηαη θαιχηεξα αληηιεπηή. Μηα ιίκλε π.ρ. είλαη εηδνκέλε απφ ςειά, ηα δέληξα κεησπηθά, ηα ςάξηα πξνθίι. Σν ίδην ζπκβαίλεη κε ηνπο αλζξψπνπο, ην θεθάιη πξνθίι, ηα κάηηα θαη ν θνξκφο κεησπηθά, ελψ ηα ρέξηα θαη ην πφδηα πάιη πξνθίι. Πξφζσπα θαη αληηθείκελα είηε παξαηίζεληαη, είηε ηνπνζεηνχληαη ην έλα πάλσ ζην άιιν, νπφηε ην πίζσ αλαπαξηζηάηαη πην ςειά θαη κηθξφηεξν. Ζ αλαπαξάζηαζε απηή ήηαλ απαξαίηεηε ζε κηα ηέρλε κε ζθνπφ καγηθφ ψζηε λα δηαηεξήζεη ηελ ςπρή ζηελ αησληφηεηα κέζα απφ πιεξνθνξίεο θαη αλέζεηο πνπ είρε ζ απηφλ ηνλ θφζκν.
2.4 ηελ αλαηνιηθή ηέρλε, Κίλα-Ηαπσλία ν ρψξνο μεηπιίγεηαη απφ πάλσ πξνο ηα θάησ ζαλ ράξηε κε βνπλά, ραξάδξεο θαη πεδηάδεο κε κηθξνζθνπηθέο ηηο θηγνχξεο ησλ αλζξψπσλ. Ο ζπλνιηθφο ρψξνο αληαπνθξίλεηαη ζηελ παλζετζηηθή θηινζνθία απηψλ ησλ ιαψλ, φπνπ άλζξσπνο θαη θχζε απνηεινχλ κηα απφιπηε αξκνλία. ηελ Αλαηνιηθή φξαζε, ε δσγξαθηθή φξαζε δελ πξέπεη λα αθνινπζεί ηελ θπζηθή φξαζε πνπ βιέπεη ηνλ θφζκν απφ ςειά, ν Γπηηθφο άλζξσπνο βιέπεη ηνλ θφζκν πεξηνξηζκέλα, απφ ρακειά, απφ ην επίπεδν ηνπ εδάθνπο. 2.5 Αξραία-Διιεληθή ηέρλε Ζ κεγάιε πξνζθνξά ησλ Διιήλσλ ζηελ ηέρλε ππήξμε ε αληίιεςε ηεο κίκεζεο ηεο θχζεο. ηελ θιαζηθή πεξίνδν πξνζπαζνχζαλ λα πιάζνπλ θαη λα δσγξαθίζνπλ φηη έβιεπαλ κε ηα κάηηα ηνπο θαη φρη ν,ηη δσγξάθηδαλ πσο ππάξρεη φπσο γηλφηαλ κέρξη ηφηε ζηελ αθίλεηε Αηγππηηαθή ηέρλε θαη αξγφηεξα ζηελ Μεζαησληθή ηέρλε. Σν απνθαζηζηηθφ βήκα ηνπ Αξρατθνχ Διιεληθνχ θνχξνπ ζην ρψξν βήκα πνπ ηνλ απειεπζέξσζε απφ ηελ χιε ζεκαηνδνηεί ηελ ζπλεηδεζηαθή δηεχξπλζε θαη ηελ θαηάθηεζε ηνπ ρψξνπ, πνπ νδεγνχζε ηελ ηέρλε θαη ηνλ πνιηηηζκφ ζηελ θαηάθαζε ηνπ αλζξψπνπ σο φληνο πλεπκαηηθνχ θαη ειεχζεξνπ. ηνλ επφκελν κεγάιν ζπλεηδεζηαθφ βήκα (5 νο αηψλαο) ηεο θιαζηθήο Αζήλαο, επηηεχρζεθε ε ζενπνίεζε ηνπ
αλζξψπνπ θαη ν εμαλζξσπηζκφο ηνπ ζεηνπ. ην δηάδσκα ηνπ Παξζελψλα, ζηελ ενξηή ησλ Παλαζελατθψλ ζπλχπαξμε ησλ ζεψλ θαη ζλεηψλ ζηνλ ίδην ρψξν θαη ζηηο ίδηεο δηαζηάζεηο ζεκαίλεη θνηλή ιεηηνπξγία θαη έρνπλ έλα εληαίν ζθνπφ.
Ζ λαηνπξαιηζηηθή (θπζηνθξαηηθή) θαη ζπγρξφλσο ηδαληθή απφδνζε (αξκνλία ηειεηφηεηα νκνξθηά) σο έθθξαζε ηνπ ΘΔΗΟΤ ησλ θιαζηθψλ αγαικάησλ (π.ρ. Αθξνδίηε ηεο Μήινπ) ζήκαηλε ηελ ζπλχπαξμε ηνπ ΘΔΗΟΤ θαη ηνπ αλζξψπηλνπ ζην ίδην ζψκα
ηνπο Διιεληζηηθνχο ρξφλνπο γίλεηαη ην ηξίην κεγάιν βήκα, νπφηε ε θίλεζε πξνρσξά απφ ηα ζψκαηα ζηα πξφζσπα θαη κεηαηξέπεηαη ζε ζπγθίλεζε θαη πάζνο. Ζ θιαζηθή δσγξαθηθή ππήξμε αλζξσπνθεληξηθή κε κεδακηλή δηαηχπσζε ηνπ γχξσ ρψξνπ, ν νπνίνο εκθαλίδεηαη ζηελ ειιεληζηηθή δσγξαθηθή σο βνπθνιηθφ ηνπίν κε κπζνινγηθέο ζθελέο. Οη Αξραίνη Έιιελεο δελ ζπλεηδεηνπνίεζαλ ηνλ ρψξν σο εληαίν, απφιπην θαη ζπλερέο ζχζηεκα ζρέζεσλ φπσο ηνπ εδψ εθεί, πάλσ θάησ, εκπξφο πίζσ, αιιά θαη σο έλα ζχζηεκα ζρέζεσλ αζπλερψλ θαη αζξνηζηηθψλ, φπνπ νη δηαθνξνπνηήζεηο, κεηαμχ ηνπ πιηθνχ ζψκαηνο θαη ηνπ άπινπ ρψξνπ ιχλνληαη ζ έλα αλψηεξν επίπεδν αθαίξεζεο. 2.6 ηελ Αλαγέλλεζε, ν άλζξσπνο ππνθαζηζηά ηνλ ζεφ ζην θέληξν ηνπ θφζκνπ θαη φια ζπγθιίλνπλ ζ απηφ. Όιε ε θχζε είλαη πξννξηζκέλε λα ηνλ ππεξεηεί θαη απερεί ζηελ δσγξαθηθή ε γξακκηθή πξννπηηθή. Ζ πηνζέηεζε απφ ηελ Αλαγέλλεζε κηαο κφλν νπηηθήο γσλίαο, αξθεί γηα λα δείμεη ηελ ζπλεηδεηή ηεο ζέιεζε γηα κία αθαηξεηηθή απεηθφληζε ησλ πξαγκάησλ, ζε ζρέζε κε ηελ ζπλζεηηθή νπηηθή καο εκπεηξία.
Απφ ηνλ 16 ν κέρξη 19 ν αηψλα, ε ηέρλε εθθξάδεηαη άιινηε κέζα απφ ηελ θηλεηηθφηεηα, έληαζε θαη εμσηεξίθεπζε ζην ρψξν (Μπαξφθ, Ρνθνθφ, Ρνκαληηζκφο) θαη άιινηε κέζα απφ κία ζηαηηθφηεηα ηάμε, πνπ απνδίδεηαη ζηελ θιαζζηθή, Ρσκατθή ηέρλε, θιαζηθηζκφο, Νενθιαζηθηζκφο, Αθαδεκατθή ηέρλε.
Ηδηαίηεξα ζηελ Α θάζε ηνπ θπβηζκνχ ηελ εδαληθή (1907-1909)ν κελ Cezanne απεηθνλίδεη ην βάζνο κέζα απφ ρξσκαηηθέο ζρέζεηο, ελψ ν Braque θαη Picasso κέζα απφ ηνληθέο απζαηξεζίεο. Γεληθφηεξα ζηνλ θπβηζκφ ην ρξψκα είλαη: 1 ν απνζπζρεηηζκέλν απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα (δηαλνεηηθφ ζηνηρείν) 2 ν πνιχ πεξηνξηζκέλν (ψρξα, γθξη, πξάζηλν) 3 ν ζπζηαζκέλν ζηελ έθθξαζε ησλ φγθσλ. Δπίζεο ν θπβηζηηθφο ρψξνο εληείλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη δελ ππάξρεη νξίδνληαο, αίζζεκα θιεηζηνθνβηθφ. ηελ (β ) αλαιπηηθή θάζε ηνπ θπβηζκνχ ρψξνο (1910-1912) ε επηθάλεηα ηνπ πίλαθα ελνπνηείηαη (γεσκεηξηθά θα δηάθαλα επίπεδα ην έλα κέζα ζην άιιν). Οη φςεηο θαη θαηφςεηο ηνπ ίδηνπ αληηθεηκέλνπ, εηζάγνπλ ζηελ δσγξαθηθή ηελ ηέηαξηε δηάζηαζε ηνπ ρψξνπ, δειαδή ην ρξφλν (ζπγρξνληζκφο), φια ξεπζηνπνηνχληαη θαη αιιεινδηαπιέθνληαη. Σν ζπάζηκν ηνπ φγθνπ ζε επίπεδα θαη ε απειεπζέξσζε απφ ηελ πξννπηηθή. Ζ έκκεζε θαηαλφεζε ηνπ ζέκαηνο απφ ηα ζήκαηα απνζπαζκαηηθά (π.ρ. ε
θακπχιε κηαο θηζάξαο) θαη ε δηαθνζκεηηθή ηνπ ρξήζε ηνπ ηφλνπ ζηελ απφδνζε ησλ θσηεηλψλ θαη ζθνηεηλψλ πεξηνρψλ ψζηε λα δεκηνπξγνχλ ξπζκφ κε ηηο γξακκέο θαζψο θαη ην ρξψκα λα δίλεη ην θσο θαη φρη ην ρξψκα ηνπ αληηθεηκέλνπ, είλαη ζηνηρεία πνπ νδεγνχλ ηελ αλαιπηηθή θάζε ηνπ θπβηζκνχ ζηελ πιήξε αθαίξεζε. Σέινο ζηελ πλζεηηθή θαη θαηαζθεπαζηηθή θάζε (1912-1914) νη έξεπλεο ησλ Picasso θαη Braque θιεξηάξνπλ θαη πάιη κε ηλ ξεαιηζηηθή απεηθφληζε. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηηο λέεο ηερληθέο ηνπ θνιιάδ (collage) θαη Αζακπιάδ (assemblage) θαη ηελ δσγξαθηθή ξεαιηζηηθψλ ζηνηρείσλ φπσο ιέμεηο θαη αξηζκνί. Σν θνιιάδ είλαη ζχλζεζε πιηθψλ ζηνηρείσλ πνπ κηκνχληαη ηελ χιε, ην ρξψκα, θνιιεκέλα ζην ηειάξν ελψ ην Αδακπιάδ είλαη ζπλαξκνγή δηαθφξσλ πιηθψλ ζε αλάγιπθεο ζπλζέζεηο ειεχζεξεο ζην ρψξν, πνπ ε δεκηνπξγηθή ηεο δηαδηθαζία ζπλερίδεηαη θαη ζηηο κέξεο καο.
Καη εξρφκαζηε ζηνπο λεψηεξνπο ρξφλνπ, ζηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα, νη ζεσξίεο ηνπ Γαξβίλνπ γηα ηνλ άλζξσπν σο απνηέιεζκα ηεο βηνινγηθήο εμέιημεο (1859), ηνπ charco γηα ηνλ άλζξσπν σο κεηαβαιιφκελν ςπρηθφ θαηλφκελν θαη ηνπ Maxwell γηα ην θσο σο ειεθηξνκαγλεηηθφ θχκα γηα ηνλ θφζκν σο δνλνχκελν ειεθηξνκαγλεηηθφ πεδίν (1859) ζήκαηλαλ ηελ δηεχξπλζε ηεο αλζξψπηλεο ζπλείδεζεο θαη ηελ δηαθνξνπνίεζε ηεο ζηαηηθήο αλζξσπνθεληξηθήο εηθφλαο ηνπ ζχκπαληνο, άξα θαη ηεο εηθαζηηθήο ηνπ έθθξαζεο (γξακκηθήο πξννπηηθήο). Έθθξαζε ηεο θίλεζεο θαη ηεο αιιαγήο είλαη ζηα ηέιε ηνπ αηψλα, ν θεπγαιένο εκπξεζηνληζηηθφο ρψξνο, φπνπ ππνθείκελν θαη αληηθείκελν δηαιχνληαη κέζα ζην δνλνχκελν θψο θαη ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα, ν θαηαθεξκαηηζκέλνο ρψξνο ηνπ θπβηζκνχ, φπνπ κνξθή θαη ρψξνο, ππνθείκελν θαη αληηθείκελν ζπλππάξρνπλ ζε απφιπηα αιιεινδηείζδπζε, εθηφο ηφπνπ θαη ρξφλνπ.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΑΡΥΔ ΣΖ ΤΝΘΔΖ 3.1 πλζέηνληαο κε ην θώο Ζ βαζηθή αξρή ζχκθσλα κε ηελ νπνία ηα ζεξκά ρξψκαηα (θφθθηλν,πνξηνθαιί,θίηξηλν) θαίλνληαη λα καο πιεζηάδνπλ, ελψ ηα ςπρξά (κπιέ,πξάζηλα,κσβ) θαίλνληαη λα απνκαθξχλνληαη επηηξέπνπλ ηνπο δσγξάθνπο λα νξγαλψζνπλ ηνπο πίλαθεο ηνπο θαη λα δεκηνπξγνχλ κε ην ρξψκα θαη κφλν ηελ εληχπσζε ηνπ βάζνπο. Σν ρξψκα ελφο αληηθεηκέλνπ θαη ηεο ζθηάο ηνπ,επεξεάδεηαη έληνλα απφ ην θψο θαη επνκέλσο ε νπηηθή εληχπσζε αιιάδεη κε ηελ επνρή,ηνλ θαηξφ θαη ηελ ψξα.
3.2 Ζ ηεξή Γεσκεηξία ην εγρεηξίδην ηνπ Πεξί δσγξαθηθήο ν αξρηηέθηνλαο θαη ζεσξεηηθφο ηεο ηέρλεο Λεφλ Μπαηίζηα Αικπέξηη,εθάξκνζε ηελ αληίιεςε φηη ε ηάμε θαη ε αξκνλία ηνπ ζχκπαληνο είλαη ζχζηεκα νξζνινγηθφ θαη φκνξθν πνπ απνξξέεη απφ ηνλ ζείν λνπ,θαη ηα καζεκαηηθά απνηέιεζαλ ην θιεηδί γη απηφ ην ινγηθφ ζχζηεκα. Δθείλνο επηλφεζε ηνλ φξν ζχλζεζε,γηα λα πεξηγξάςεη ηελ εθαξκνγή ησλ καζεκαηηθψλ θαη ηεο γεσκεηξίαο ζηελ νξγάλσζε φισλ ησλ ηκεκάησλ ελφο πίλαθα πνπ απνηειεί κηα κηθξνγξαθία ηεο ζείαο δεκηνπξγίαο. Δπνκέλσο νη αξηζκνί ζεσξνχληαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθνί φπσο νη : 3(Αγία ηξηάδα),5(πιεγέο ηνπ Υξηζηνχ),7(νη εκέξεο ηεο δεκηνπξγίαο).
- Ζ ηξηγσληθή δηάηαμε Σν ηζφπιεπξν ηξίγσλν είλαη έλα απφ ηα πην ζηαζεξά ζρήκαηα. Ο θαηαθφξπθνο άμνλαο δηαηξεί ην ηξίγσλν ζε δχν ζπκκεηξηθά κέξε. Οη αλαγελλεζηαθνί δσγξάθνη ηδίσο εθείλνη πνπ απεηθφληδαλ ζξεζθεπηηθά ζέκαηα αιιά θαη κνληέξλνη φπσο ν εδάλ έδεηρλαλ πξνηίκεζε γη απηφ ην ζρήκα. Σν ηξίγσλν απνηειεί ζεκαληηθφ ρξηζηηαληθφ ζχκβνιν : ΠΑΣΖΡ,ΤΗΟ ΚΑΗ ΑΓΗΟ ΠΝΔΤΜΑ.
3.3 Ζ ΠΡΟΟΠΣΗΚΖ Σν ζεκείν θώο ηελ πξαγκαηεία Πεξί δσγξαθηθήο ηνπ Αικπέξηη νξίδνληαη νη αξρέο ηεο πξννπηηθήο. Ζ δεκηνπξγία κηαο πεηζηηθήο εηθφλαο ησλ πξαγκάησλ φπσο ζα έβιεπε έλαο ζεαηήο απφ ζπγθεθξηκέλε ζέζε ν νξίδνληαο βξίζθεηαη ζην επίπεδν ησλ καηηψλ ηνπ ζεαηή,ελψ ην ζεκείν θπγήο βξίζθεηαη πάλσ ζηελ γξακκή ηνπ νξίδνληα αθξηβψο κπξνζηά ζηνλ ζεαηή θαη απνηειεί ζεκείν έιμεο.(θεληξηθή πξννπηηθή) - Ζ κεηαηφπηζε ηνπ ζεκείνπ θπγήο θαη ηεο γξακκήο ηνπ νξίδνληα πξνο ηα πάλσ ή θάησ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη κηα αίζζεζε δπλακηθήο έληαζεο ζην έξγν θαη λα απνηειέζεη κηα λέα νπηηθή ζχλζεζε.
- Ο δπλακηζκφο ηεο δηαγσλίνπ Ζ δηαγψληνο πξνζδίδεη ζεαηξηθφηεηα ζηε δξάζε θαη δηεπξχλεη ηελ εηθφλα,έηζη δεκηνπξγείηαη κηα αίζζεζε ρψξνπ θαη θίλεζεο θαη νη κνξθέο απνθηνχλ δπλαηφηεηεο δξάζεο. Οη δσγξάθνη ηνπ 17 νπ αηψλα ζπλαγσλίδνληαλ λα εληππσζηάζνπλ κε ηέηνηεο δπλακηθέο δηαγψληνπο θαη ν Σηληνξέλην ζθελνζεηεί ηεξάζηηνπο πίλαθεο κε βηβιίσλ ζθελέο,ζαλ λα ήηαλ πεξηπέηεηεο ηνπ Υφιπγνπλη.
3.4 Ζ ΥΡΤΖ ΣΟΜΖ Οη Αξραίνη Έιιελεο έιεγαλ φηη παλ κέηξνλ άξηζηνλ γηα ηελ ηέρλε θαη ηελ δσή. ην βηβιίν ηνπ ηνηρεία (300 π.υ) ν Δπθιείδεο παξνπζίαζε ηελ αλαινγία πνπ ν Πιάησλαο απνθαινχζε σο ρξπζή ηνκή. Ζ αλαινγία απηή απνηέιεζε ηελ βάζε ηεο αξραίαο Διιεληθήο ηέρλεο θαη αξρηηεθηνληθήο (Παξζελψλαο). ηνλ Μεζαίσλα απέδηδαλ ζηελ ρξπζή ηνκή ζεία πξνέιεπζε πηζηεχνληαο φηη ζπκβφιηδε ηελ ηειεηφηεηα ηεο ζείαο δεκηνπξγίαο.
3.5 ΣΟΝΗΚΔ ΓΗΑΒΑΘΜΗΔΗ ηνλ θηλεκαηνγξάθν ε αληίζεζε θσηφο/ζθηάο ρξεζηκνπνηείηαη πνιχ ζπρλά γηα λα θαηεπζχλεη ηελ πξνζνρή ηνπ ζεαηή. Ο νιιαλδφο δσγξάθνο Ρέκπξαλη (1606-1669) ρξεζηκνπνηεί ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ δεζηνχ θσηφο θαη ηνπ βεινχδηλνπ ζθνηαδηνχ γηα λα δεκηνπξγήζεη ηελ εληχπσζε ελφο ρψξνπ γεκάην θφζκν.
3.6 ΚΑΘΑΡΟ ΥΡΧΜΑ Σν ρξψκα απέθηεζε ηελ απηέιεηα ηνπ ηνλ 20 ν αηψλα. Με ηα ζπλζεηηθά ρξψκαηα δσγξαθηθήο ν δσγξάθνο είρε ζηελ δηάζεζε ηνπ κηα πιαηηά γθάκα γηα λα εθθξαζηεί. Έηζη ρξεζηκνπνηνχλ ηηο απνρξψζεηο σο απηφλνκν θαη αλεμάξηεην ζηνηρείν απειεπζεξσκέλα απφ ηελ θφξκα θαη θηάλνπλ κάιηζηα κέρξη ηελ αθαίξεζε. ηα έξγα απηά ην ρξψκα θαίλεηαη λα κελ έρεη φξηα θαη αγθαιηάδεη ηνλ ζεαηή.
3.7 ΥΡΧΜΑ ΚΑΗ ΦΟΡΜΑ Σν ρξψκα είλαη βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηεο ζχλζεζεο θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί κε πνιινχο ηξφπνπο. Οξηζκέλνη δσγξάθνη φπσο ν Ραθαήι πεηπραίλνπλ ηελ εληχπσζε ηνπ φγθνπ θπξίσο κέζσ ηνπ ηφλνπ (θψο θαη ζθηά) θαη φρη ηνπ ρξψκαηνο (απνρξψζεηο). ηελ πξαγκαηηθφηεηα ε εηθφλα απηή είλαη έλα έγρξσκν ζρέδην αλ αθαηξεζεί ην ρξψκα,νη φγθνη ζα παξακείλνπλ εμίζνπ ζαθείο. Ο Ραθαήι ρξεζηκνπνηεί ην ρξψκα κε ζπκβνιηθφ ηξφπν γηα λα ζπγθηλήζεη ηνλ ζεαηή θαη λα πξνζδψζεη κηα αίζζεζε ζεαηξηθφηεηαο ζην έξγν ηνπ.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΥΔΓΗΑΕΟΝΣΑ ΚΗΔ ΚΑΗ ΟΦΔΗ 4.1 Οη πξνβαιιόκελεο ζθηέο (εξξηκκέλαη = ξηγκέλεο) Σν ζρήκα κηαο ζθηάο πνπ πέθηεη ζε πξννπηηθή θαζνξίδεηαη απφ ηξεηο παξάγνληεο: α) ηνλ ηχπν θαη ηελ ζέζε ηεο θσηεηλήο πεγήο β) ην ζρήκα ησλ αληηθεηκέλσλ γ) ηελ κνξθή ηεο επηθάλεηαο πνπ δέρεηαη ηελ ζθηά Τπάξρνπλ δπν ηχπνη θσηεηλήο πεγήο,ν ήιηνο πνπ εθπέκπεη παξάιιειεο θσηεηλέο αθηίλεο (ιφγσ ηεο απφζηαζεο) θαη νη ηερλεηέο πεγέο πνπ εθπέκπνπλ αθηηλσηέο θσηεηλέο πεγέο (ιφγσ ηεο θνληηλήο ηνπ ζέζεο).
4.2 Ζ αληαλάθιαζε Έλα επίπεδν αληαλάθιαζεο φπσο ην λεξφ ή ν θαζξέθηεο επεθηείλεη ην πξννπηηθφ κηαο εηθφλαο θαη ε επηθάλεηα αληαλάθιαζεο δέρεηαη έλα αληεζηξακκέλν είδσιν ηνπ αληηθεηκέλνπ πνπ αληαλαθιάηαη. Αλ ην αληηθείκελν πνπ αληαλαθιάηαη απέρεη θάπνηα απφζηαζε απφ ηελ επηθάλεηα αληαλάθιαζεο,ζα πξέπεη πξψηα λα ππνινγηζηεί ε θάζεηε απφζηαζε απφ ην αληηθείκελν κέρξη ηελ επηθάλεηα αληαλάθιαζεο θαη χζηεξα λα ζρεδηάδεηαη ην είδσιν ηνπ αληηθεηκέλνπ.
ΥΔΓΗΑΕΟΝΣΑ ΑΠΟΦΔΗ 4.3 ΟΦΔΗ Όηαλ ζρεδηάδνπκε έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα λα εμεξεπλνχκε απφ δηαθνξεηηθέο γσλίεο απηφ πνπ θαληαδφκαζηε θαη λα αλαπαξηζηνχκε ηηο νπηηθέο καο ζθέςεηο θαη αληηιήςεηο. Οη απφςεηο νξζήο πξνβνιήο είλαη αθεξεκέλεο,κε ηελ έλλνηα φηη δελ ηαηξηάδνπλ κε ηελ νπηηθή πξαγκαηηθφηεηα,έρνπλ φκσο ην πιενλέθηεκα λα δείμνπλ ην πξαγκαηηθφ ζρήκα θαη ηηο αλαινγίεο θαη λα ζρεδηαζηεί ππφ θιίκαθα. Απηφ είλαη πην ρξήζηκν γηα ηελ παξαγσγή αληηθεηκέλσλ θαη θαηαζθεπψλ γηαηί δίλεη αθξηβείο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ζθνπφ απηφ. Μηα φςε είλαη κηα νξηδφληηα άπνςε πνπ βιέπεη θάηη εμσηεξηθά. Οη κεησπηθέο απφςεηο ησλ θαζέησλ επηθαλεηψλ βξίζθνληαη πην θνληά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο δελ αλαπαξηζηά ην βάζνο. Κακία κεκνλσκέλε νπηηθή δελ κπνξεί λα απνδψζεη κε επάξθεηα κηα ηξηζδηάζηαηε κνξθή αληηθείκελν ή ρψξν.
Ζ θάηνςε είλαη κηα άπνςε πνπ βιέπεη απφ πάλσ πξνο ηα θάησ. Όηαλ θνηηάδνπκε κ απηφ ηνλ ηξφπν κηα επηθάλεηα ελφο κηθξνχ αληηθεηκέλνπ,ζπλήζσο νλνκάδεηαη θάηνςε ηεο πάλσ επηθάλεηαο. ηα θηίξηα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε εζσηεξηθνχο ρψξνπο ε θάηνςε είλαη κηα άπνςε πξνο ηα θάησ ηνπ εζσηεξηθνχ,αθνχ πξνεγνπκέλσο έλα νξηδφληην επίπεδν έρεη θφςεη πέξα γηα πέξα ηελ θαηαζθεπή θαη έρεη αθαηξεζεί ην πάλσ ηκήκα ηεο. απηφ ηνλ ηχπν ζρεδίνπ ηνλίδεηαη κε ζρεδηαζηηθφ ηξφπν φηη είλαη θνκκέλν θαη απηφ θαίλεηαη πέξα απφ ην επίπεδν ηνκήο. Μηα άπνςε ηνκήο είλαη νξηδφληηα θαη ην θφςηκν γίλεηαη θαηά κήθνο απηνχ πνπ ζρεδηάδνπκε. Οη εγθάξζηεο ηνκέο θαηά ηελ κηθξή δηάζηαζε ησλ πξαγκάησλ,ελψ νη επηκήθεηο θφβνπλ θαηά ηελ κεγάιε δηάζηαζε. Σα ζρέδηα ησλ ηνκψλ ζρεηίδνληαη κε ηελ θάηνςε,ζεκεηψλνληαο ην πνπ γίλεηαη νη ηνκέο θαη πξνο πνηα θαηεχζπλζε βιέπνπλ.
4.4 ΑΞΟΝΟΜΔΣΡΗΚΟ-ΠΡΟΟΠΣΗΚΟ Σα αμνλνκεηξηθά ζρέδηα είλαη ηξηζδηάζηαηεο απφςεηο κνξθψλ θαη ρψξνπ. Γηαθξίλνληαη απφ ηα πξννπηηθά ζχκθσλα κε ηα εμήο: νη παξάιιειεο γξακκέο παξακέλνπλ θαη δελ ζπγθιίλνπλ, φπσο ζηα πξννπηηθά. Οη γξακκέο νη παξάιιειεο πξνο ηνπο άμνλεο ρ, ς, z θπζηνινγηθά δελ θνληαίλνπλ θαη κπνξνχλ λα ζρεδηαζηνχλ ζε θιίκαθα. Σα αμνλνκεηξηθά ζρέδηα είλαη θαηάιιεια γηα ηελ ζρεδίαζε αληηθεηκέλσλ κηθξήο θιίκαθαο, γηαηί νη κνξθέο ηνπο, αθφκα θαη ζε πξννπηηθή έρνπλ κηθξφ βαζκφ ζχγθιηζεο ησλ παξάιιεισλ γξακκψλ ηνπο.
4.5 ΥΣΗΕΟΝΣΑ ΣΖ ΓΔΧΜΔΣΡΗΑ Αλ απηφ πνπ βιέπνπκε ή θαληαδφκαζηε κπνξνχκε λα ην ρσξίδνπκε ζε θνκκάηηα,κπνξνχκε εχθνια λα ην ζρεδηάζνπκε θαη λα κειεηήζνπκε ηηο ζρέζεηο ησλ ηκεκάησλ,θαη λα νξγαλψζνπκε πάιη ηηο κνξθέο πξνζζεηηθά ή αθαηξεηηθά. Ζ γεσκεηξηθή θαηαζθεπή πνπ ζα πξνθχςεη,ρξεζηκεχεη γηα ηελ αλάπηπμε ησλ κνξθψλ θαη ησλ ρψξσλ πνπ ζρεδηάδνπκε. Πξνζζεηηθέο κνξθέο Έλαο θχβνο κπνξεί λα πξνεθηαζεί νξηδφληηα,θάζεηα,θαη θαηά ην βάζνο κηαο αμνλνκεηξηθήο ή πξννπηηθήο άπνςεο. Ο θχβνο γίλεηαη κηα ηξηζδηάζηαηε ελφηεηα κέηξεζεο πνπ κπνξεί λα ρξεζηκεχεη γηα ηελ θαηα ζθεπ ή πνηθη ιίαο ζπλζ έζεσ λ.
Αθαηξεηηθέο κνξθέο Γνπιεχνληαο κε κηα απιή, θαλνληθή κνξθή, κπνξνχκε λα αθαηξέζνπκε θνκκάηηα, ρσξίο λα ραζνχλ ε ηαπηφηεηα θαη ε αίζζεζε ηνπ ζπλφινπ. απηή ηε δηαδηθαζία ε ζρέζε γεκάην-άδεην, κεηαμχ κνξθήο θαη ρψξνπ πνπ ηελ πεξηβάιιεη είλαη ε γελεζηνπξγφο αξρή πνπ δεκηνπξγνχκε. χλζεηεο κνξθέο Όηαλ ζρεδηάδνπκε κηα ζχλζεηε νξγάλσζε κνξθψλ,κπνξνχκε λα δνπιέςνπκε θαη κε πξνζζεηηθφ θαη κε αθαηξεηηθφ ηξφπν.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΥΔΓΗΟ ΚΑΗ ΥΔΓΗΑΜΟ 5.1 ρέδην θαη είδε ζρεδίνπ Σν ζρέδην γεληθά κπνξνχκε λα πνχκε φηη είλαη,νηηδήπνηε νξαηφ πνπ έρεη ζρήκα,κέγεζνο,ρξψκα θαη πθή,θαηαιακβάλεη ρψξν,έρεη κηα ζπγθεθξηκέλε ζέζε αθφκα θαη θαηεχζπλζε. Έλα ζρέδην πνπ πεξηέρεη έλα αλαγλσξίζηκν αληηθείκελν απφ ηελ νπηηθή καο αληίιεςε ιέγεηαη παξαζηαηηθφ θαη φηαλ πεξηέρεη έλα κε αλαγλσξίζηκν αληηθείκελν,ηφηε ζεσξείηαη κε παξαζηαηηθφ ή αθεξεκέλν. Σα παξαζηαηηθά ζρέδηα ηαμηλνκνχληαη αλάινγα κε ην ζέκα ηνπ αληηθεηκέλνπ. Σα θπζηθά ζρέδηα εκπεξηέρνπλ νηηδήπνηε νξγαληθφ πνπ αλήθεη ζηελ θχζε. Σα θαηαζθεπαζηηθά ζρέδηα έρνπλ θηηαρηεί απφ ηνλ άλζξσπν θαη αλαπαξηζηνχλ αληηθείκελα πνπ έρνπλ γίλεη απφ ηνλ άλζξσπν θαη αλαπαξηζηνχλ αληηθείκελα πνπ έρνπλ γίλεη απφ αλζξψπνπο (π.ρ. έπηπια,εξγαιεία,θηίξηα θιπ.) Σα ιεθη ηθά ζρέ δηα δει αδή ε γξα πηή γιψ
ζζα γίλεηαη νπηηθή επηθνηλσλία κέζα απφ ηηο ιέμεηο θαη ηνπο αξηζκνχο,είλαη παξαζηαηηθά γηαηί απεηθνλίδνπλ κηα θαζαξή ζθέςε. Σα αθεξεκέλα ζρέδηα δελ αλαπαξηζηνχλ θάηη ζπγθεθξηκέλν αλ θαη ε αθεηεξία ηνπο κπνξεί λα είλαη θάηη πξαγκαηηθφ,απφ ηνλ ζπλερή κεηαζρεκαηηζκφ θαηαιήγνπλ ζε κε αλαγλσξίζηκα απνηέιεζκα. 5.2 ΥΔΓΗΑΜΟ ΚΑΗ Ο ζρεδηαζκφο είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ απνζθνπεί ζηελ νπηηθή δεκηνπξγία,αιιά εθπιεξεί πξαθηηθέο αλάγθεο (π.ρ. έλα βηνκεραληθφ πξντφλ,έλα γξαθηζηηθφ ζρέδην κεηαθέξεη έλα κήλπκα θιπ.) Ο ζρεδηαζκφο είλαη πξαθηηθφο θαη απνηειεί κηα νπηηθή γιψζζα ηεο νπνίαο ν θάηνρνο πξέπεη λα είλαη θάζε ζρεδηαζηήο,ψζηε λα επηιχεη πξνβιήκαηα πνπ ζεσξνχληαη δεδνκέλα. Σα ζηνηρεία ην ζρεδηαζκνχ,ζηελ πξαγκαηηθφηεηα,ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο θαη δελ δηαρσξίδνληαη ζην ζχλνιν πνπ αλήθνπλ. Γηαθξίλνπκε ηέζζεξηο νκάδεο ζηνηρείσλ: Α. Σα Ννεηά ζηνηρεία,πνπ δελ είλαη νξαηά αιιά δηαηζζαλφκαζηε ηελ παξνπζία ηνπο,π.ρ. έλα ζεκείν ζηελ γσλία ελφο ζρήκαηνο,ή κηα γξακκή πνπ νξίδεη ην πεξίγξακκα ελφο αληηθεηκέλνπ. 1. εκείν 2. Γξακκή
3. Δπίπεδν 4. Όγθνο Β. Σα νπηηθά ζηνηρεία πνπ αλαπαξηζηνχλ φηη ιεηηνπξγεί ζηελ θαληαζία καο θαη παίξλεη πιηθή ππφζηαζε. 1. ρήκα 2. Μέγεζνο 3. Υξψκα 4. Τθή Γ. Σα ζρεηηθά ζηνηρεία,γίλνληαη κεξηθψο αληηιεπηά (θαηεχζπλζε,ηνπνζέηεζε) θαη άιια δηαηζζάλνληαη (ρψξνο,βαξχηεηα) Γ. Σα πξαθηηθά ζηνηρεία απνηεινχλ ηελ βάζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ελφο ζρεδηαζκνχ. 1. Παξάζηαζε (ξεαιηζηηθή,ηππνπνηεκέλε,ή ζρεδφλ αθαηξεηηθή) 2. Έλλνηα (απνθαιχπηεη, αλ ην ζρέδην κεηαθέξεη έλα κήλπκα)
3. Λεηηνπξγηθφηεηα, φηαλ ν ζρεδηαζκφο θαηεπζχλεηαη πξνο έλα ζθνπφ (π.ρ. θαξέθια) ρεδηαζκφο θαη ρέδην Ο ζρεδηαζκφο απνηειεί νιφθιεξε ηελ ζχλζεζε ηεο νπνίαο ην ζρέδην είλαη ην πην θαλεξφ ηκήκα ηνπ. Έλα ζρέδην κπνξεί λα είλαη απιφ, φηαλ έλα ζρέδην επαλαιακβάλεηαη νλνκάδεηαη πνιπκεξέο ζρέδην. Σα δηαθνξεηηθά κεηαμχ ηνπο ζρέδηα ελψλνληαη θαη απνηεινχλ έλα ζχλζεην ζρέδην.
5.3 Γεκηνπξγψληαο ζρήκαηα γεσκεηξηθά Σα γεσκεηξηθά ζήκαηα δεκηνπξγνχληαη ρξεζηκνπνηψληαο επζείεο γξακκέο, επίπεδα, θαη θχθινπο, θαζψο θαη ζπλδπαζκνί δηάθνξσλ ραξαθηήξσλ απηψλ. Δίλαη αλαγθαίν λα θαηαλνήζεη ν ζπνπδαζηήο φηη κηα κνξθή αιιάδεη φηαλ εμαζθείηαη κηα άιιε δχλακε-ελέξγεηα πάλσ ζ απηή, θαη ηελ εμειίζζεη ζε θάηη λέν πνπ ν ζρεδηαζηήο ην εμεηάδεη πξνο δηάθνξεο θαηεπζχλζεηο έσο ηελ ηειηθή επηινγή ηνπ. Σέηνηεο δπλάκεηο-ελέξγεηεο,αζθνχληαη σο απνθνπή,πξνζζήθε, αθαίξεζε, πνιιαπιαζηαζκφ, ζπκκεηξηθή δηαίξεζε, αιιεινθάιπςε, ζηξέβισζε, ηζάθηζε, νκνηφηεηα, αζπκκεηξία θαη ζπλδπαζκνί ηνπο, απνδίδνληαο λέεο δνκέο ζρεδηαζκνχ.
5.4 Γεκηνπξγψληαο ζρήκαηα νξγαληθά Σα νξγαληθά ζρήκαηα απνηεινχληαη απφ νκαιέο θακπχιεο κε ειάρηζηεο αιιαγέο. Οη θακπχιεο δεκηνπξγνχληαη κε ειεχζεξν ρέξη θαη ιηγφηεξν κε ζρεδηαζηηθά φξγαλα. Ζ ζχλδεζε, ε απνθνπή, ε αθαίξεζε, ε θακπχισζε θαη ε ζηξέςε είλαη δπλακηθέο ελέξγεηεο πνπ δεκηνπξγνχλ λένπο ζρεδηαζκνχο.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 -ΜΔΘΟΓΟΗ ΥΔΓΗΑΖ 6.1 ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ Ζ επαλάιεςε είλαη ε πην απιή κέζνδνο ζρεδηαζκνχ. Ζ ρξήζε ηνπ ίδηνπ ζρήκαηνο γηα πεξηζζφηεξεο απφ κηα θνξέο ζε έλα ζρεδηαζκφ νξίδεη ηελ επαλάιεςε. Ζ επαλάιεςε ησλ κνλάδσλ ζρεδίνπ πάληα κεηαθέξεη κηα άκεζε αίζζεζε αξκνλίαο θαη ξπζκνχ. Οη θνιψλεο ζηελ αξρηηεθηνληθή, ηα πφδηα ελφο επίπινπ, ην κνηίβν ζε έλα χθαζκα είλαη θαλεξά παξαδείγκαηα επαλάιεςεο. Δίδε επαλάιεςεο Ζ επαλάιεςε δηαθξίλεηαη αλάινγα κε ηα νπηηθά θαη ζρεηηθά ζηνηρεία σο εμήο : 1.επαλάιεςε ζρήκαηνο 2.κεγέζνπο 3.ρξψκαηνο 4.πθήο 5.θαηεπζχλζεο 6.ηνπνζέηεζεο 7.ρψξνπ (ζεηηθά ή αξλεηηθά ζρήκαηα) 8.βαξχηεηαο (αθεξεκέλν ζηνηρείν)
6.2 ΟΜΟΗΟΣΖΣΑ Σα ζρήκαηα παξνπζηάδνπλ νκνηφηεηεο, ρσξίο φκσο λα ηαπηίδνληαη, θη έρνπλ απιά θάπνηα φκνηα ραξαθηεξηζηηθά. Παξάδεηγκα ηα θχιια ελφο δέληξνπ δελ είλαη απφιπηα φκνηα θαη ηα θχκαηα ηνπ σθεαλνχ δηαηεξνχλ ηελ νκνηφηεηά ηνπο κέρξη έλα νξηζκέλν ζεκείν. Ζ νκνηφηεηα ζ έλα ζρεδηαζκφ νξίδεηαη πξσηαξρηθά κε ηελ νκνηφηεηα ηνπ ζρήκαηνο. Ο κεγάινο ή κηθξφο βαζκφο νκνηφηεηαο πξνζδηνξίδεηαη θάζε θνξά απφ ηελ πξφζεζε ηνπ ζρεδηαζηή. Ζ νκνηφηεηα ζηα ζρέδηα επηηπγράλεηαη κε έλαλ απφ ηνπο αθφινπζνπο ηξφπνπο : 1. πλεξγαζία-σα ζρήκαηα ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο επεηδή νκαδνπνηνχληαη αλάινγα κε ην είδνο, ηελ ζεκαζία, ή ην ζθνπφ ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο ηνπο (πρ αιθάβεην). 2. Αηέιεηα-Σν ηδαληθφ ζρέδην κεηαζρεκαηίδεηαη, ζβήλεηαη, αθαηξείηαη αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε. 3. Παξακφξθσζε-Έιιεηςε, θακπχισζε ζηξέςε δεκηνπξγνχλ πνηθηιία παξακνξθψζεσλ ζην ρψξν. 4. Απνθνπή-Έλαο ζρεκαηηζκφο απνηειείηαη απφ κηθξφηεξα ζρήκαηα πνπ ελψλνληαη ή δηαρσξίδνληαη απφ έλα κεγαιχηεξν ζρεδηαζκφ. 5. Γηαζηνιή-πζηνιή έλαο ζρεκαηηζκφο δηαζηέιιεηαη απφ κηα εζσηεξηθή δχλακε πνπ δξα πξνο ηα έμσ ή ζπκπηέδεηαη απφ κηα εμσηεξηθή δχλακε πνπ δξα πξνο ηα κέζα.
6.3 ΑΝΣΗΘΔΖ Ζ αληίζεζε είλαη έλα είδνο ζχγθξηζεο φπνπ γίλνληαη θαλεξέο νη δηαθνξέο. Έλα ζρήκα θαίλεηαη κεγάιν φηαλ ζπλππάξρεη κε έλα κηθξφ. Ζ αληίζεζε παξνπζηάδεηαη θαζεκεξηλά ζηε δσή καο φπσο : εκέξα θαη λχρηα παιηά θαξέθια θαη κνληέξλνο θαλαπέο. Ζ αληίζεζε έρεη πνιιέο κνξθέο ˑ κπνξεί λα είλαη ήπηα ή έληνλε, θαλεξή ή αφξαηε, απιή ή πνιχπινθε. Ζ απνηειεζκαηηθή ρξήζε ησλ αληηζέζεσλ είλαη πνιχ ζεκαληηθή γηα ηνλ ζρεδηαζκφ. Αθφκα θαη ε αληίζεζε δελ είλαη άκεζα αληηιεπηή, έλαο ζρεδηαζηήο πξέπεη λα αληηιακβάλεηαη ηελ παξνπζία ηεο. Ζ αληίζεζε ησλ νπηηθψλ θαη ζρεηηθψλ ζηνηρείσλ 1.-αληίζεζε ηνπ ζρήκαηνο. Ζ αληίζεζε απηή πεξηγξάθεηαη κε πνιινχο ηξφπνπο αληίζεζε γεσκεηξηθψλ ζρεκάησλ (γσλία- θακπχιε), αληίζεζε νξγαληθψλ γεσκεηξηθψλ ζρεκάησλ θαη άιιεο φπσο ζπκκεηξία- αζπκκεηξία. 2.-αληίζεζε ησλ κεγεζψλ ˑ γίλεηαη άκεζα αληηιεπηή. 3.-ρξσκαηηθή αληίζεζε(θσηεηλφ ζθνηεηλφ, ζεξκφ ςπρξφ,θ.ι.π) 4.-αληίζεζε ζηελ πθή (ιεία- ηξαρεία, καη γπαιηζηεξή, ) 5.-αληίζεζε ησλ θαηεπζχλζεσλ ( κέγηζηε ππφ γσλία 90 ν ) 6.-αληίζεζε ησλ ζέζεσλ ε ζέζε ελφο ζρήκαηνο αλαγλσξίδεηαη ζε ζρέζε κε ην πιαίζην αλαθνξάο πνπ βξίζθεηαη. Οη ζπλεζηζκέλεο αληηζέζεηο είλαη : πάλσ-θάησ / αξηζηεξά- δεμηά / θεληξηθά έθθεληξα. 7.-αληίζεζε ζην ρψξν γίλεηαη αληηιεπηή σο αξλεηηθφο ζεηηθφο ρψξνο ή θαιιπκέλνο- αθάιππηνο 8.-αληίζεζε βαξχηεηαο γίλεηαη αληηιεπηή κε δπν ηξφπνπο ειαθξηά- βαξηά θαη ζηαζεξή- αζηαζήο. Σν βάξνο ελφο ζρεδίνπ εμαξηάηαη απφ ην ρξψκα, ην ζρήκα θαη ην κέγεζνο.
6.4 ΑΝΗΟΡΡΟΠΗΑ Ζ αληζνξξνπία παξνπζηάδεη σο δηαηαξαρή ελφο ζρεδηαζκνχ ζηνλ νπνίν επηθξαηεί ηάμε θαη ζηαζεξφηεηα. Παξαδείγκαηα είλαη ε ξσγκή ελφο ηνίρνπ, κηα παιαηά εθθιεζία αλάκεζα ζηνπο νπξαλνμχζηεο, ην θεγγάξη ζε κηα έλαζηξε λχρηα. ηνλ ζρεδηαζκφ ε ρξήζε ηεο αληζνξξνπίαο γίλεηαη εμ αηηίαο κηαο αλάγθεο γηα έλα θαζνξηζκέλν ζθνπφ, φπσο: 1-Να ζπάζεη ηελ κνλνηνλία -Ζ ηάμε γίλεηαη κνλφηνλε θαη ζηαηηθή -Ζ αληζνξξνπία πξνθαιεί θίλεζε θαη ξπζκφ 2-Να κεηαζρεκαηίζεη ηελ ηάμε κέζσ ηεο αιιαγήο ζηελ πεηζαξρία ηνπ ζρεδηαζκνχ 3-Να δηαζπάζεη ηελ ηάμε κέζσ ηεο αηαμίαο 4-Να ηξαβήμεη ηελ πξνζνρή,θη έηζη θεληξίδεη ην ελδηαθέξνλ
Κεφαλαίο 7: Η μορφή στο σχεδιασμό επίπλου. Η ζωή είναι μορφή και η μορφή είναι ο τρόπος που εκδηλώνεται η ζωή HENRI FOCILLON Με την έννοια μορφή καθορίζεται ένα σύνολο γνωρισμάτων και διαδικασιών προς την ολοκλήρωση ενός αντικειμένου χρηστικού, μικρής ή μεγάλης κλίμακας (π.χ έπιπλο ή κτίσμα). Στην γενική αυτή έννοια ανήκουν όλες οι διαδικασίες μου σχηματίζουν τα στοιχεία μέλη με τα χαρακτηριστικά τους (χρώμα,σχήμα,γεωμετρία) και μετά το τέλος της σύνθεσης τους.οι συνολικές μορφές μπορούν να οργανωθούν ανάλογα με την γεωμετρία τους,τα υλικά τους,τις δομές τους αλλά και πιο ειδικά με βάση την ιστορική εξέλιξη, το είδος της χρήσης,κ.λ.π.τα γνωρίσματα της μορφής γίνονται αντιληπτά με όλες τις αισθήσεις,αλλά ιδιαίτερα με την όραση.η δημιουργία της μορφής επηρεάζεται από όλους εκείνους τους γενικούς ή μερικούς παράγοντες που μεσολαβούν όπως: - Υλικό και ιδιαιτερότητες - Μηχανική και οι νόμοι της - Ανθρώπινο σώμα και οι λειτουργίες του - Τεχνικές μέθοδοι των στοιχείων και δομών των μικροσυνόλων.
Παρότι η ουσία ξεπερνά την μορφή βάση όλης της ομορφιάς,έιναι η ομορφιά της μορφής σημειώνει ο F.w.j. Schelling. Κεφάλαιο 7.1 Φυσική μορφή Η σχέση του ανθρώπου με την φύση είναι μια διαδικασία έρευνας και δημιουργίας. Με την έννοια φυσικά αντικείμενα ή μορφές εννοούνται όλα όσα υπάρχουν στο ορατό ή αόρατο περιβάλλον του ανθρώπου. Ο άνθρωπος παίρνει πληροφορίες από τον φυσικό κόσμο των μορφών και φτιάχνει νέα πρότυπα για χρηστικές και αισθητικές του ανάγκες. Αν και η μίμηση, η αντιγραφή και ο παραλληλισμός των μορφών της φύσης είναι οι πρώτες διαδικασίες επιρροών και μάλιστα των εξωτερικών επιφανειών, αργότερα ο άνθρωπος ερευνά και τους φυσικούς μηχανισμούς λειτουργίας και επομένως διαμόρφωσης (εσωτερικής σχέσης).
Κεφάλαιο 7.2 Τεχνική μορφή Σε αντίθεση με την φυσική, η τεχνική είναι προ ι ον της ανθρώπινης δραστηριότητας (κτίρια,έπιπλα,γλυπτά κ.λ.π).τα αντικείμενα της τεχνικής μορφής συνδέονται τις περισσότερες φορές με την λειτουργία χρήσης. Η τεχνική μορφή προϋποθέτει σκοπό,ιδέα,υλικά στοιχεία και μεθόδους κατασκευής για να υλοποιηθεί.στα πρακτικά αντικείμενα,όπως το έπιπλο, η αισθητική λειτουργία αντανακλάται στην σύνθεση των δρόμων του και εξαρτάται από την υποκειμενική αντίληψη του χρήστη-σχεδιαστή.για την πραγματοποίηση της ιδέας μορφής του χρηστικού επίπλου θα πρέπει να ληφθούν
υπ όψιν οι μέθοδοι που συνδέουν-συνθέτουν τα επιμέρους στοιχεία-μέλη.ενας σημαντικός παράγοντας επιρροής των κατασκευών είναι η οικονομία των χρησιμοποιούμενων μέσων και ορίζει μια σημαντική παράμετρο του σχεδιασμού. Κεφάλαιο 7.3 Η καλλιτεχνική μορφή
Η έννοια της καλλιτεχνικής μορφής ανήκει στην καθαρή τέχνη και αναφέρεται στην αισθητική λειτουργία και πως εμπίπτει στην αντίληψη μας. Από την καθαρή καλλιτεχνική λειτουργία απουσιάζει η πρακτική λειτουργία, οι εργονομικές εμπειρίες αλλά όχι όμως η ψυχική επικοινωνία όπως σε κάθε έργο τέχνης. Στο έργο τέχνης η δημιουργία επιθυμεί να αγγίξει το συναίσθημα απαλλαγμένο από τις επιμέρους λειτουργίες του σώματος. Η διαδικασία αντίληψης διεξάγεται έντονα σε ένα πνευματικό επίπεδο, ενώ η αισθητική λειτουργία στο χρηστικό αντικείμενο ισορροπεί ανάμεσα από ένα σύνολο παραγόντων τεχνικού,εργονομικού και πρακτικού χαρακτήρα. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι η λειτουργία-κατασκευή-μορφή στο σχεδιασμένο έπιπλο βρίσκεται σε αρμονική συνύπαρξη και επέρχεται η ψυχική ικανοποίηση σε τέτοιο βαθμό που αντανακλά έντονα σαν έργο τέχνης. Με τον σύγχρονο σχεδιασμό αναζητείται η καλλιτεχνική διέξοδος στα έπιπλα όχι διαμέσου του περελθόντος του ρυθμού ή της ιστορικότητας του αλλά με βάση σύγχρονα και άμεσα κριτήρια.
Κεφάλαιο 8- Αισθητική του επίπλου και αρμονία 8.1- Η αισθητική αντίληψη της μορφής στο σχεδιασμένο έπιπλο συνδέεται άμεσα και με παράγοντες που βγαίνουν από την λειτουργία χρήσης του. Η μορφή σαν εκφραστικό αποτέλεσμα συνδέεται άμεσα με την αισθητική της αντίληψης του ανθρώπου.οι κυριότεροι παράγοντες και τα στοιχεία που επηρεάζουν την αισθητική του επίπλου είναι : 1- η τοποθέτηση των κυρτών κοίλων και επίπεδων στοιχείων ως επίδραση του χρήστη. 2- τα υλικά χρήσης και οι σχέσεις μεταξύ τους επιδρούν στην λειτουργία του επίπλου. 3- οι διαμορφώσεις των επιφανειών ως προς την υφή και την γεωμετρία τους. 4- Το χρώμα και πως αυτό αξιοποιήθηκε (συμβολικά,αρμονικά). 5- Οι μέθοδοι κατασκευής και τα συνδετικά στοιχεία (σφηνώσεις,κοχλιώσεις, ορατοί ή αόρατοι σύνδεσμοι κ.λ.π) 6-Η απλότητα ή πολυπλοκότητα και η αντίφαση των σχέσεων μεταξύ των δομικών στοιχείων και με τη συνολική μορφή του επίπλου. 7-Οι ιδεολογικές απόψεις του σχεδιαστή ή χρήστη.
Όλα τα προηγούμενα στοιχεία συνδέονται με τις ιδιαιτερότητες των ατόμων. Ο B.LOBACH αναγνωρίζει πέντε επιμέρους αισθητικές λειτουργίες που διοχετεύονται μέσω της συνολικής αισθητικής : 1- Γενετική αισθητική 2- Αισθητική των αξιών 3- Αισθητική του αντικειμένου 4- Αισθητική της πληροφόρησης 5- Εμπειρική αισθητική
8-2 Αρμονία Αρμονία σημαίνει ισορροπία, συμμετρία δυνάμεων. Εχουν γραφτεί τόσα γύρω από τον όρο αρμονία που φαίνεται να είναι το ζητούμενο σε όλους τους τομείς της ζωής μας από την φιλοσοφία έως την επιστήμη και την τέχνη. Η χρήση (λειτουργία-περιεχόμενο) και η εμφάνιση (μορφή) της αρχιτεκτονικής κατασκευής πρέπει να συμβάλλει στην ικανοποίηση των ψυχικών και σωματικών αναγκών του ανθρώπου σημειώνει ο Ruskin για την αρμονία της αρχιτεκτονικής. Αλλοι δημιουργοί ταυτίζουν την αναζήτηση της αρμονίας με την γνώση της φύσης, άλλοι αναζητούν την αρμονία στο κρυμμένο περιεχόμενο όλων των πραγμάτων με την ευρύτερη έννοια του όρου και την συνύπαρξη των αντίθετων. Διάφορα κινήματα ταύτισαν την αρμονία με την μίμηση της φύσης και άλλα με την απουσία της. Η αρμονία τελικά αναζητήθηκε προς όλες τις κατευθύνσεις κι εκεί που φαίνεται ότι συμφωνούν οι πολλοί είναι ότι η αρμονικότητα των σχεδιαζόμενων αντικειμένων βασίζεται σε τρείς θεμελιώδεις παράγοντες : της λειτουργίας, της μορφής και της κατασκευής. Η εκφραστική αρμονία ανάμεσα σ αυτούς τους παράγοντες φαίνεται να εκδηλώνεται σαν αποτέλεσμα μέσα από το γνώρισμα της απλότητας ή της πολυπλοκότητας. - Η απλότητα επιτυγχάνεται μέσα από την κανονικότητα ή την τάξη των μερών ή του
συνόλου του επίπλου όπως αυτό γίνεται αντιληπτό. Η τακτοποίηση των μερών (δομικά μέρη, χρώματα, γεωμετρικά σχήματα, κενά) στην περίπτωση της απλότητας γίνονται άμεσα αντιληπτά και είναι συναισθηματικά οικεία. Η απλότητα των επίπλων του χώρου γενικότερα αποδίδουν ηρεμία και σιγουριά και βρίσκουν ανταπόκριση σε εκείνους που η ιδιοσυγκρασία τους λειτουργεί ευνοικα σε τέτοιους χώρους και αντικείμενα. - Πολυπλοκότητα επιτυγχάνεται με αποκλίσεις από το οριζόντιο- κάθετο και την συμμετρία των πειθαρχημένων συνόλων. Τα πολύπλοκα σύνολα και διάφοροι μέθοδοι που οδηγούν σ αυτά (όπως χρωματισμοί, υφές, αντιθέσεις, εναλλαγές σχημάτων.) λειτουργούν αποτελεσματικά θετικά ή αρνητικά. Ο G. BACHELARD σημειώνει ότι η πολυπλοκότητα στο έπιπλο μπορεί να συνεπάγεται ονειροπόληση δια μέσου εσωτερικών προοπτικών και μυστηρίου επίπλου δίνοντας ιδιαίτερα σημασία στην ψυχολογική πλευρά του επίπλου. Η απλότητα και η πολυπλοκότητα είναι δύο φαινομενικές αντιθέσεις που συγκλίνουν στον ίδιο στόχο αυτόν της αισθητικής ικανοποίησης. Το ότι δια μέσου αυτών επιτυγχάνονται θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα εξηγείται από το πολύμορφο της φύσης του ανθρώπου και πως αντιλαμβάνεται τον κόσμο των συμβόλων και την αισθητική περί ωραίου.
- Κεφάλαιο 9 Τέχνη και χρηστικότητα - Στην τέχνη, το εκφραστικό αποτέλεσμα, είναι η μεταφορά της αισθητικής του δημιουργού προς τον θεατή δια μέσου σχημάτων, υλικών χρωμάτων και άλλων μέσων έκφρασης, που κατευθύνονται και από άλλους δρόμους (π.χ λειτουργία, χρηστικότητα) στον αισθητικό συμβολικό-ιδεολογικό κόσμο και την παραγωγική διαδικασία. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση του σχεδιασμού του επίπλου. Από τις συγκρίσεις μεταξύ καθαρών έργων τέχνης (ζωγραφικών, γλυπτών) και χρηστικών αντικειμένων όπως το έπιπλο, με αισθητικά γνωρίσματα έχει να κερδίσει η ευρύτερη δομή του χώρου και οι μέθοδοι που την εκφράζουν. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ζωγραφικού έργου του EL GRECO (σχήματα, χρώματα γίνονται σύμβολα μιας ασκητικής λιτότητας, φλογομορφικής αντανάκλασης του θρησκευτικού πνευματικού κόσμου του) και τα έπιπλα των SHAKERS αντανακλούν τις ιδεολογίες τους (ασκητική λειτουργία ήρεμη σχέση ευθειών και καθετών) η απλότητα του συνόλου εμπεριέχει μορφή και κατασκευή σε μια λειτουργική επιθυμία, φορέας του πνευματικού στοιχείου σημειώνει ο K. MANG. Η προσέγγιση της δημιουργίας της τέχνης μέσα από τις σχεδιαστικές διαδικασίες του επίπλου συμβάλλει προς την αρμονική σχέση μεταξύ ανθρώπου και χώρου. Το κάθισμα γενικότερα είναι ένα χρηστικό αντικείμενο στενών σχέσεων με τον άνθρωπο, κυριολεκτικά και
μεταφορικά. Οι σχέσεις αυτές είναι λειτουργικές, σωματικές και πνευματικές. Μια αγκαλιά για τον άνθρωπο και τα όνειρα του είναι το κάθισμα. Η αλήθεια αυτή βρίσκει εφαρμογή στις διαδικασίες σχεδιασμού του πολύπλευρου αυτού χρηστικού αντικειμένου του επίπλου.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 10- ΔΗΚΟΝΔ