και οι φίλοι του στη χώρα των

Σχετικά έγγραφα
και οι φίλοι του στη χώρα των

Τετράδιο Πρώτης Αρίθµησης Α ηµοτικού

Σοφία Κ. Αδάµου. Τα Μαθηµατικά µου. Για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας

Öýëëá åñãáóßáò ãéá ôá ÌáèçìáôéêÜ

τα βιβλία των επιτυχιών

Τεύχος Α. Παίζω, Σκέφτοµαι, Μαθαίνω. Τα Μαθηµατικά. Για παιδιά Α ΗΜΟΤΙΚΟΥ. Φύλλα εργασίας + ασκήσεων ... σελίδες

Βασίλης Καραγιάννης Μηνάς Καραγιάννης. και οι φίλοι του στη χώρα των. Μαθηματικών ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΆ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΆ ΓΙΑ ΤΗ Δ ΤΆΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΎ

Παύλος Κώτσης. μαθηματικα. Γ Δημοτικού

Μαθηματικά Β Γυμνασίου

Αγαπητοί γονείς, Αντιγόνη Λυκοτραφίτη

Ποια από τις προτάσεις που ακολουθούν δεν είναι σωστή για την εικόνα με τα επίπεδα σχήματα; Κύκλωσε τη σωστή απάντηση.

Προγράμματα παρέμβασης στα Μαθηματικά, Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD, Σχολική Σύμβουλος 6ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας

Αγαπητοί γονείς. Αντιγόνη Λυκοτραφίτη

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Μαθηματικά. Α και Β Δημοτικού. Τετράδιο Εργασιών.

Επαναληπτικές Ασκήσεις Μαθηματικών Γ τάξη 1 η Ενότητα

Xαράλαμπος Παπαθεοδώρου Φυσική Γ Λυκείου

5 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός «Παιχνίδι και Μαθηματικά»

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΕΝΑ ΜΠΙΠ ΝΑ ΣΟΥ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΗ ΖΩΗ!

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ. «Παιχνίδι και Μαθηματικά» 1. Να συμπληρώσεις στα κουτάκια τους αριθμούς που λείπουν:

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών

5 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός «Παιχνίδι και Μαθηματικά»

ΑΤΥΠΑ ΤΕΣΤ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΑΤΥΠΑ ΤΕΣΤ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

έξι Χρωµάτισε µε γαλάζιο τον αριθµό.

1. Εισαγωγή. 2. Τεχνικές και «κρατούμενα»

ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ. Γρήγορα τεστ. Μαθηματικά Γ Δημοτικού Γ 1 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα

Αγαπητοί γονείς, Αντιγόνη Λυκοτραφίτη

Όλες οι απαντήσεις. Μαθηματικά Γ Δημοτικού

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΝΑΡΑΚΗΣ ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΕΡΜΗ. Εικονογράφηση Βίλλυ Καραμπατζιά

Πρόγραμμα Σπουδών Εκπαίδευσης Παιδιών-Προφύγων Τάξεις Α+Β Δημοτικού

Κωνσταντίνος Σάλαρης, Ανδρέας Τριανταφύλλου. Μαθηματικά. για διαγωνισμούς. Ε & ΣΤ Δημοτικού

Δημήτρης Διαμαντίδης, Γεωργία Ευθυμίου, Αναστάσιος Κουπετώρης, Ιωάννης Σταμπόλας. Άλγεβρα Α Λυκείου B ΤΟΜΟΣ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΥΡΩ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ. ΠΕΡΙΕΧΕΙ: Πρωτότυπες ασκήσεις και προβλήματα που θα βοηθήσουν τα παιδιά στις συναλλαγές.

Ίστρος. Aιαία IΛΛYPIA. Σειρήνες. Λήµνος. Kέρκυρα. Σκύλλα Xάρυβδη. Πλαγκτές Πέτρες. Kρήτη ΛIBYH

ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΩΣ ΝΑ ΛΥΝΩ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

τα βιβλία των επιτυχιών

Ελίζα. ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της

& TM 2010 Gummybear International Inc./Christian Schneider. Πρώτη έκδοση: Μάρτιος 2010 ΙSBN

Τα συμπτώματα που προειδοποιούν για τυχόν μαθησιακές δυσκολίες στην αριθμητική είναι τα εξής:

Σχολικό ημερολόγιο για μαθητές Δημοτικού

Κατερίνα Χριστόγερου. Είμαι 5 και μπορώ. Δραστηριότητες για παιδιά από 5 ετών

Θέµατα Καγκουρό 2010 Επίπεδο: 2 (για µαθητές της Ε' και ΣΤ' τάξης ηµοτικού)

Mαρία Πριοβόλου. Οδηγός προετοιμασίας. για τα Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια. Μαθηματικά

ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

Κεφάλαιο 1: Κίνηση και γεωμετρικά σχήματα

Περιεχόμενα. Σελίδα 3 από 21

Γεωμετρική σκέψη και γεωμετρικές έννοιες. Γεωμετρικά σχήματα και σώματα

ΕΝΟΤΗΤΑ 7 ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1000 ΟΓΚΟΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ FRANCO VOLPI ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΥΡΤΩ ΚΑΛΟΦΩΛΙΑ

Επιτροπή Διαγωνισμού του περιοδικού. 2 ος Μαθητικός Διαγωνισμός «Παιχνίδι και Μαθηματικά»

Μαθηµατικά. Φύλλα εργασίας. + ασκήσεων. Για παιδιά Β ΗΜΟΤΙΚΟΥ. Τεύχος B

Öýëëá åñãáóßáò ãéá ôá ÌáèçìáôéêÜ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ. anti-stress ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ. Colour Therapy insides reprint.indd 1

5ο Μάθημα ΜΕΤΡΗΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΓΚΟΥ

Μαθηµατικά. Φύλλα εργασίας. Για παιδιά ΗΜΟΤΙΚΟΥ. Τεύχος Β. Συµπληρωµατικές ασκήσεις & Προβλήµατα Ανάλυση θεωρίας µε ασκήσεις και παραδείγµατα

τα βιβλία των επιτυχιών

2. Οι ζητούμενοι αριθμοί είναι οι : 1.541, 7.686, 3.352, (8)

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ MATHEMATICS

Μιχάλης Λάμπρου Νίκος Κ. Σπανουδάκης. τόμος 1. Καγκουρό Ελλάς

ΕΝΟΤΗΤΑ 12 ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 20

THE G C SCHOOL OF CAREERS ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Μαθηματικά. Α και Β Δημοτικού. Τετράδιο Εργασιών.

Λύνω τις ασκήσεις. 2. Γράφω δίπλα πώς διαβάζεται καθένας από τους παρακάτω αριθμούς:

Η ΕΠΙΜΟΝΗ ΑΦΗΓΗΣΗ A993 Kotoula films.indd 3 11/5/2017 5:35:54 µµ

Τι να κάνω τι να μην κάνω για να μεγαλώσω σωστά τα παιδιά μου

Κατερίνα Χριστόγερου. Είμαι 3 και μπορώ. Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών

Διαγωνισμός φιλίας. Ράνια Μπουμπουρή. Εικονογράφηση: Χρύσα Σπυρίδωνος ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ. Ράνια Μπουμπουρή, Πρώτη έκδοση: Απρίλιος 2019

ANIMAL KINGDOM A COLOURING BOOK ADVENTURE ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ: ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ

3-5. ετών. Παιχνίδια και ευχάριστες δραστηριότητες για το καλοκαίρι. Για παιδιά. Σχεδιασμός. και γραφή. Μαθηματικά. Ανακάλυψη του κόσμου.

Σχέδιο μαθήματος στα μαθηματικά

Κεφάλαιο 53 : Αριθμοί μέχρι το Κλάσματα και δεκαδικοί

ΠΑΙΖΩ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Πόσα κεράκια έχει η τούρτα; Γράψε τη λέξη και τον αριθµό, και µετά χρωµάτισέ την! ένα. ένα. ένα. ένα

ΤΙΤΛΟΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Α ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΘΕΜΑ 1 ο Τα παρακάτω σχήματα έχουν χωριστεί σε ίσα τετράγωνα. Σε ποια από αυτά έχουμε γραμμοσκιάσει του σχήματος; Να κυκλώσεις το σωστό.

Εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου

5 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός «Παιχνίδι και Μαθηματικά»

& TM 2010 Gummybear International Inc./Christian Schneider. Πρώτη έκδοση: Μάρτιος 2010 ΙSBN

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 6 ΜΟΤΙΒΑ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ 2, 5 ΚΑΙ 10. Αρ2.7 Ανακαλύπτουν, διατυπώνουν και εφαρμόζουν τα κριτήρια διαιρετότητας του 2, 5 και του 10.

Α = είναι : Α) 2010 Β) 1005 Γ) 5 Δ) 2009 Ε) Κανένα από τα προηγούμενα. είναι :

Eλευθέριος Πρωτοπαπάς ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ. Β Γυμνασίου

τα βιβλία των επιτυχιών

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Μαθηματικά. Α και Β Δημοτικού. α τεύχος. Προσαρμοσμένη έκδοση

ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

3 + 5 = 23 : = 23

Μαθηµατικά Τεύχος Α. Φύλλα εργασίας. Για παιδιά Ε ΗΜΟΤΙΚΟΥ. Συµπληρωµατικές ασκήσεις & Προβλήµατα Ανάλυση θεωρίας µε ασκήσεις και παραδείγµατα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Μαθηματικά. Α και Β Δημοτικού. β τεύχος. Προσαρμοσμένη έκδοση

ΝΕΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ. Παρασχίδης Κυριαζής Σχολικός Σύμβουλος 3 ης Περιφέρειας ν. Ξάνθης

Δάσκαλοι και μαθητές Παίζουμε και μαθαίνουμε!

Ανδρέας Αρματάς Γιώργος Σγουρός

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 20

Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Δ ΤΑΞΗ Συμπεράσματα Ενοτήτων

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ. Γράφω καλά. στο τεστ των. Μαθηματικών

οι αναλυτικές λύσεις όλων των ασκήσεων και προβλημάτων του σχολικού βιβλίου

Το τετράδιο αυτό ανήκει σε:......

Συνθέτουν και αναλύουν αριθμούς μέχρι το 100 με βάση την αξία θέσης ψηφίου, χρησιμοποιώντας αντικείμενα, εικόνες, και σύμβολα.

Transcript:

Βασίλης Καραγιάννης Μηνάς Καραγιάννης Ο IQ και οι φίλοι του στη χώρα των Μαθηματικών ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ A ΤΑΞΗ ΗΜΟΤΙΚΟΥ

Θέση υπογραφής δικαιούχων πνευματικής ιδιοκτησίας, εφόσον η υπογραφή προβλέπεται από τη σύμβαση. Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (N. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερ και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής αδείας του εκδότη κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. Eκδόσεις Πατάκη Βιβλία για την εκπαίδευση/δημοτικό/μαθηματικά Σειρά: Ο IQ και οι φίλοι του στη χώρα των Μαθηματικών Bασίλης Kαραγιάννης, Μηνάς Kαραγιάννης, Ο IQ και οι φίλοι του στη χώρα των Μαθηματικών Α Δημοτικού Υπεύθυνος έκδοσης: Νίκος Κύρος Eικονογράφηση: Κώστας Ξύγκας Ζαχαρίας Παπαδόπουλος Eικονογράφηση εξωφύλλου: Κώστας Ξύγκας Διορθώσεις: Μάγδα Τικοπούλου Σελιδοποίηση: Χριστίνα Κωνσταντινίδου Φιλμ, μοντάζ: Μαρία Ποινιού-Ρένεση Copyright για την εικονογράφηση Σ. Πατάκης AEEΔE (Eκδόσεις Πατάκη), 2017 Copyright Σ. Πατάκης AEEΔE (Eκδόσεις Πατάκη), Bασίλης Kαραγιάννης και Mηνάς Kαραγιάννης, 2017 Πρώτη έκδοση από τις Eκδόσεις Πατάκη, Aθήνα, Δεκέμβριος 2017 KET Α837 KEΠ 675/17 ISBN 978-960-16-7143-7 ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210.36.50.000, 210.52.05.600, 801.100.2665, ΦAΞ: 210.36.50.069, ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ 16, 106 78 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210.38.31.078, ΥΠΟΚATAΣΤΗΜΑ BOPEIAΣ EΛΛAΔAΣ: KOPYTΣAΣ (TEPMA ΠONTOY ΠEPIOXH B KTEO), 570 09 KAΛOXΩPI ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΤΗΛ.: 2310.70.63.54, 2310.70.67.15, ΦΑΞ: 2310.70.63.55 Web site: http://www.patakis.gr e-mail: info@patakis.gr, sales@patakis.gr

ΠΕΡΙΕΧΟ ΜΕΝΑ Ας γνωριστούµε............................................. 6 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ........................................ 7 Προσανατολισμός στον χώρο Σύγκριση μεγεθών Ορολογία Γεωμετρικά σχήματα Οι αριθμοί από το 1 έως το 5. 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 23 Αρίθμηση, ανάγνωση και γραφή των αριθμών 0 έως 5 Πρόσθεση και ανάλυση των αριθμών μέχρι το 5. 3Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 39 Αρίθμηση, ανάγνωση και γραφή των αριθμών 6 έως 10 Σύγκριση αριθμών 0 έως 10 Τα σύμβολα >, =, < Πρόσθεση και ανάλυση των αριθμών μέχρι το 5 Η γραφή της πρόσθεσης με τη χρήση συμβόλων Επαναληπτικές ασκήσεις και προβλήματα. 4Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 57 Οι αριθμοί από το 10 μέχρι το 20 Αθροίσματα μέχρι το 10 Αντιμεταθετική ιδιότητα της πρόσθεσης Οι τακτικοί αριθμοί μέχρι το 10 Τα διπλά αθροίσματα Το «διπλάσιο» και το «μισό» Τα νομίσματα μέχρι το 10. 5Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 71 Προσθετική ανάλυση αριθμών από το 6 μέχρι το 10 Το συμπλήρωμα Προβλήματα. 6Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 83 Οι αριθμοί μέχρι το 50 Χάραξη γραμμών Μοτίβα Αφαίρεση με αφαιρετέο μικρό αριθμό Διάκριση των συμβόλων «+» (συν) και (πλην) Προβλήματα Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής και συνδυαστικής αντίληψης. 7Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 99 Αφαίρεση με αφαιρετέο μεγάλο αριθμό Το συμπλήρωμα Η διαφορά Το «περισσότερο» και το «λιγότερο» Προβλήματα Σύνθετα προβλήματα με το «περισσότερο» και το «λιγότερο». 3

8Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 113 Οργάνωση συλλογών Οι αριθμοί μέχρι το 50 Μονάδες και δεκάδες (Ι) Αθροίσματα με πολλούς όρους Κίνηση σε τετραγωνισμένο χαρτί Προβλήματα Σύνθετα προβλήματα με τις έννοιες «περισσότερο», «λιγότερο», «διπλάσιο» και «μισό». 9Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ....................................... 127 Μονάδες και δεκάδες (ΙΙ) Γεωμετρικά σχήματα Η έννοια του χρόνου Προσθέσεις με υπέρβαση της δεκάδας Προβλήματα Σύνθετα προβλήματα με τις έννοιες «περισσότερο», «λιγότερο», «διπλάσιο» και «μισό» Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης. 10Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 141 Χαράξεις, παζλ και μωσαϊκά Προσθέσεις και αφαιρέσεις διψήφιων και μονοψήφιων αριθμών Η πρόσθεση και η αφαίρεση ως αντίστροφες πράξεις, η υπέρβαση της δεκάδας Υπολογισμοί, επιστροφή στην πεντάδα Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης. 11Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 153 Πρόσθεση και αφαίρεση, η διαφορά και το συμπλήρωμα Προβλήματα Σύνθετα προβλήματα με τις έννοιες «περισσότερο», «λιγότερο», «διπλάσιο» και «μισό» Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης. 12Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 165 Οι αριθμοί μέχρι το 70 Εισαγωγή στον πολλαπλασιασμό Σύνθετα προβλήματα με τις έννοιες «περισσότερο», «λιγότερο», «διπλάσιο» και «μισό» Προσθέσεις και αφαιρέσεις διψήφιου με μονοψήφιο αριθμό «πατώντας» στη δεκάδα Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης. 13Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 177 Μέτρηση μεγεθών (μήκος, επιφάνεια, χωρητικότητα, όγκος) Προσθέσεις και αφαιρέσεις διψήφιων και μονοψήφιων αριθμών Κάθετη πρόσθεση και αφαίρεση (χωρίς κρατούμενο και δανεικό) Εισαγωγή στη συμμετρία Σύνθετα προβλήματα. 4

ΠΕΡΙΕΧΟ ΜΕΝΑ 14Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 189 Οι αριθμοί μέχρι το 100 Χρήμα Πολλαπλασιασμός και διαίρεση Προβλήματα. 15Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 201 Ασκήσεις με νομίσματα Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης Σύνθετα προβλήματα με τις έννοιες «περισσότερο», «λιγότερο», «διπλάσιο» και «μισό» Μοιράζουμε μία ποσότητα σε άνισα μέρη. 16Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 209 Μέτρηση μήκους, επιφάνειας, όγκου Ασκήσεις με νομίσματα του ευρώ Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης Σύνθετα προβλήματα με τις έννοιες «περισσότερο», «λιγότερο», «διπλάσιο» και «μισό». 17Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 217 Μέτρηση μήκους, επιφάνειας, όγκου, μάζας (βάρους) Προβλήματα περιμέτρου Ασκήσεις με νομίσματα του ευρώ Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης Πολλαπλασιασμοί και διαιρέσεις. 18Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ...................................... 225 Συμμετρία Μέτρηση επιφάνειας και όγκου Προβλήματα περιμέτρου Ασκήσεις παρατηρητικότητας, λογικής, κριτικής σκέψης και συνδυαστικής αντίληψης Παράρτημα................................................. 231 Απαντήσεις των ασκήσεων.................................. 237 5

Aς γνωριστούμε... Γεια σας, παιδιά! Είμαι ο Άι Κιου ο Εξυπνούλης. Μαζί θα περάσουμε ευχάριστα αξιοποιώντας δημιουργικά τον πολύτιμο ελεύθερο χρόνο σας. Έχω ετοιμάσει ειδικά για εσάς μια πρωτότυπη σειρά βιβλίων Μαθηματικών με ποικίλες δημιουργικές ασκήσεις, εμπλουτισμένα όμως με γρίφους, σπαζοκεφαλιές και κάθε λογής πνευματικά παιχνίδια. Κάθε βιβλίο περιλαμβάνει: > Ενότητες Ασκήσεων διαβαθμισμένης δυσκολίας (οι ασκήσεις με αστερίσκο (*) είναι για δυνατούς λύτες) που παρακολουθούν την ύλη των σχολικών βιβλίων. > Παράρτημα με σύντομη θεωρία, εκπαιδευτικό υλικό και οδηγίες. > Απαντήσεις των ασκήσεων με διάφορους τρόπους-στρατηγικές, που βοηθούν στην πληρέστερη κατανόησή τους. Ειδικότερα μέσα από αυτά τα βιβλία: > Θα ακονίσετε το μυαλό σας και θα μάθετε να σκέφτεστε έξυπνα και πρωτότυπα. > Θα αναπτύξετε την κριτική σκέψη, τη φαντασία, την παρατηρητικότητα, τη συνδυαστική αντίληψη, την ικανότητα συγκέντρωσης και όχι μόνο. > Θα εμπεδώσετε και θα επεκτείνετε τις βασικότερες μαθηματικές έννοιες που διδάσκεστε στο σχολείο και θα προετοιμαστείτε κατάλληλα, σιγά σιγά και σταθερά, για τη συμμετοχή σας σε σχολικές εξετάσεις αλλά και σε κάθε είδους μαθηματικούς διαγωνισμούς. Είμαι βέβαιος ότι θα θελήσετε όλοι σας να πάρετε μέρος στο συναρπαστικό αυτό ταξίδι στον κόσμο των αριθμών και των σχημάτων και να δοκιμάσετε τις δυνάμεις σας... Σας εύχομαι ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! Με αγάπη, >> IQ ο Εξυπνούλης

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.1 Βάλε σε κύκλο το ζωάκι που είναι: πάνω από το δέντρο β) κάτω από το δέντρο γ) μέσα στη γυάλα δ) έξω από τη γυάλα ε) μπροστά από το δέντρο στ) πίσω από το δέντρο ζ) ψηλά στη σκάλα η) χαμηλά στη σκάλα 7

1.2 Ζωγράφισε (όπως κοιτάζεις την κάθε εικόν: τον ήλιο ανάμεσα στα σύννεφα β) τα πέταλα γύρω γύρω από τη μαργαρίτα γ) δ) πορτοκάλια πάνω στην πορτοκαλιά και λουλούδια κάτω από την πορτοκαλιά κόκκινα μήλα μέσα στο πανέρι και πράσινα έξω από το πανέρι ε) στ) ένα φίδι αριστερά από την τουλίπα κι ένα χελωνάκι δεξιά από την τουλίπα μία πεταλούδα κοντά στο λουλούδι και μία πασχαλίτσα μακριά από το λουλούδι 1.3 Στο διπλανό πλέγμα ζωγράφισε: έναν ένα ένα ένα κάτω δεξιά, πάνω αριστερά, κάτω αριστερά και πάνω δεξιά 8 Σημείωση: Για να διευκολυνθείς, χρησιμοποίησε πρώτα τα σχήματα από τη σελ. 235 στο Παράρτημα.

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.4 * Μπορείς να χαράξεις με μολύβι τις διαδρομές των ζώων σε κάθε περίπτωση; Προσπάθησε! β) Το φίδι θα στρίψει προς τα δεξιά του. Το χελωνάκι θα στρίψει προς τα αριστερά του. Το φίδι θα στρίψει προς τα δεξιά του. Το χελωνάκι θα στρίψει προς τα δεξιά του. γ) δ) Η πασχαλίτσα θα στρίψει προς τα δεξιά της. Το φίδι θα στρίψει προς τα αριστερά του. Το λαγουδάκι θα στρίψει προς τα αριστερά του. Το χελωνάκι θα στρίψει προς τα δεξιά του. ε) στ) Το χελωνάκι θα στρίψει προς τα αριστερά του Το λαγουδάκι θα στρίψει προς τα δεξιά του. Η πασχαλίτσα θα στρίψει προς τα δεξιά της. Το φίδι θα στρίψει προς τα αριστερά του. 9

1.5 * Ζωγράφισε με διαφορετικό χρώμα τη διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει κάθε ζώο για να φτάσει στην τροφή του και περίγραψέ τη χρησιμοποιώντας και τις λέξεις αριστερά, δεξιά. 10

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.6 από το ψηλότερο στο χαμηλότερο Βάλε σε κύκλο τη σειρά στην οποία είναι τοποθετημένα τα σχήματα: β) από το πλατύτερο στο στενότερο A A Β Β γ) δ) A από το μακρύτερο στο κοντύτερο Β A από το χοντρότερο στο λεπτότερο Β 1.7 από το πιο πλατύ στο πιο στενό Γράψε σε κάθε κουτάκι έναν αριθμό ξεκινώντας από το 1, ώστε να μπουν στη σειρά τα αντικείμενα: β) από το πιο μακρύ στο πιο κοντό 11

1.8 Γράψε το γράμμα που δείχνει ποια ζώνη είναι: A Β Γ β) γ) δ) η πιο μακριά η πιο πλατιά η πιο στενή η πιο κοντή 1.9 Mπορείς να ζωγραφίσεις: β) μια ζώνη πιο μακριά και πιο πλατιά; μια ζώνη πιο κοντή και πιο λεπτή; γ) δ) μια πόρτα πιο πλατιά και πιο ψηλή; μια πόρτα πιο στενή και πιο χαμηλή; ε) στ) ένα φίδι πιο μακρύ και πιο χοντρό; ένα φίδι πιο κοντό και πιο λεπτό; 12

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.10 Χρωμάτισε με το ίδιο χρώμα μόνο όσα σχήματα είναι ίδια με το μεγάλο σχήμα της πρώτης στήλης. κύκλος (κυκλικός δίσκος) β) γ) τετράγωνο δ) τρίγωνο ορθογώνιο παραλληλόγραμμο 1.11 Ένωσε με γραμμή τα αντικείμενα που μοιάζουν με τα γεωμετρικά στερεά. Α??? Β Γ Ε Σφαίρα Κύβος Πυραμίδα Κύλινδρος Ορθογώνιο στερεό (παραλληλεπίπεδο) 13

1.12 Χρωμάτισε την παρακάτω εικόνα σύμφωνα με τον κώδικα των χρωμάτων. Κώδικας: = κόκκινο, = ροζ, = γαλάζιο, = πράσινο, = πορτοκαλί, = κίτρινο 14

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.13 * Τοποθέτησε στο παρακάτω πλέγμα τα σχήματα,,, (ζωγραφίζοντάς τα όπως κοιτάμε το πλέγμ, έτσι ώστε το να είναι αριστερά από το και κάτω από το. Σημείωση: Για να διευκολυνθείς, χρησιμοποίησε πρώτα τα σχήματα από το Παράρτημα, σελ. 235. 1.14 Συμπλήρωσε τα Sudoku που ακολουθούν. Πρόσεξε μόνο κάθε γραμμή, κάθε στήλη και κάθε τετράγωνο (2x2) να περιέχει καθένα από τα σχήματα* μία και μοναδική φορά. β) * Σημείωση: Σύντομες οδηγίες για τη λύση Sudoku βλ. Παράρτημα, σελ. 234. 15

1.15 Μέτρησε τις τελίτσες και χρωμάτισε την εικόνα σύμφωνα με τον κώδικα. Στη συνέχεια χρωμάτισε στον πίνακα τον αριθμό που δείχνει πόσα είναι τα σχήματα από κάθε είδος. Κώδικας: 2 = κόκκινο, 3 = πράσινο, 4 = καφέ, 5 = κίτρινο ΠΙΝΑΚΑΣ 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 16

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.16 Πόσα παιχνίδια έχω από κάθε είδος; Mέτρησέ τα και στη συνέχεια χρωμάτισε οριζόντια στον πίνακα τόσα κουτάκια όσα είναι και τα παιχνίδια από κάθε είδος. ΠΙΝΑΚΑΣ 1 2 3 4 5 1.17 Χρωμάτισε τον αριθμό που δείχνει πόσες κουκκίδες έχει κάθε κάρτα. β) γ) δ) 3 4 5 2 3 4 3 4 5 3 4 5 17

1.18 Μέτρησε τα μπαλάκια που υπάρχουν σε κάθε κάρτα και με μια γραμμή σύνδεσέ τα με τους αντίστοιχους αριθμούς. Α Β Γ Ε 1 2 3 4 5 1.19 Κύκλωσε τόσα φρούτα όσα δείχνει ο αντίστοιχος αριθμός. 2 3 4 5 1.20 Ζωγράφισε σε κάθε κάρτα τόσες κουκκίδες (υπό μορφή ζαριού) όσες δηλώνει ο αντίστοιχος αριθμός. 2 4 1 5 3 18

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.21 Αντιστοίχισε (ενώνοντας με μια γραμμή από αριστερά προς τα δεξιά) όσα δείχνουν ίδιο (ίσο) αριθμό. Α 1 α Β 2 β Γ 3 γ 4 δ Ε 1.22 5 Μέτρησε τα μπαλόνια που κρατάει κάθε παιδί και ένωσέ τα (τραβώντας μια γραμμή) με τον αντίστοιχο αριθμό. ε Α Β Γ 3 1 2 5 4 19

1.23 Ξεκινώντας από τη βάση κάθε στήλης χρωμάτισε τόσα κυκλάκια όσα δηλώνει ο αριθμός που βρίσκεται κάτω από αυτή. β) 1 2 3 4 5 5 4 3 2 1 1.24 Ζωγράφισε: έναν βόλο περισσότερο και β) έναν βόλο λιγότερο σε κάθε οριζόντια στήλη. έναν βόλο περισσότερο β) έναν βόλο λιγότερο 1.25 Παρατήρησε προσεκτικά και συνέχισε με τον ίδιο τρόπο τα μοτίβα. β) γ) 20

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1.26 Σε κάθε κάρτα συμπλήρωσε (ζωγραφίζοντας) ή σβήσε (διαγράφοντας) αντικείμενα ώστε να γίνουν τόσα όσα δηλώνει ο αριθμός που βρίσκεται κάτω από αυτές. β) γ) δ) ε) 4 3 στ) ζ) 3 4 η) 5 4 2 5 1.27 Βρες πόσα είναι κάθε φορά τα υψωμένα δάχτυλα και πόσα τα κυκλάκια, και ένωσέ τα με μια γραμμή με τον αντίστοιχο αριθμό. A Β Γ 1 2 3 4 5 α β γ δ 21

1.28 Χρωμάτισε σύμφωνα με τον κώδικα των χρωμάτων. Το παιχνίδι παίζεται με ένα ζάρι και δύο παίκτες. Πρώτος παίζει αυτός που θα φέρει τον μεγαλύτερο αριθμό. Κερδίζει όποιος ολοκληρώσει πρώτος την εικόνα του, χρωματίζοντας κάθε φορά που θα ρίξει το ζάρι όλα τα κομμάτια της εικόνας που έχουν τον αριθμό που έφερε. Κώδικας: 1 = κίτρινο, 2 = πράσινο, 3 = κόκκινο, 4 = γκρι, 5 = γαλάζιο, 6 = καφέ 5 1ος παίκτης 1 2 3 1 2 3 4 1 4 6 6 5 2ος παίκτης 1 2 3 1 2 3 4 1 4 6 6 22

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 2.1 Πόσα ζωάκια από κάθε είδος υπάρχουν στην εικόνα; Μέτρησέ τα και γράψε σε κάθε στήλη του πίνακα τόσες γραμμές όσα είναι και τα ζωάκια από κάθε είδος. ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2 Παρατήρησε προσεκτικά την εικόνα και γράψε τον αριθμό 1: με μαρκαδόρο, β) με μολύβι. 1 2 3 Ένα β) 23

Eksypnoulis_A Dimotikou _1-126_IQ 21/11/2017 12:05 μ.μ. Page 24 2.3 Παρατήρησε προσεκτικά τις εικόνες και γράψε τους αριθμούς 2 και 3: με μαρκαδόρο, β) με μολύβι. 2 2 2 2 2 2 1 β) 2 2 Δύο 2 3 1 2 β) 3 Τρία 2.4 3 Βάλε σε κύκλο τον αριθμό που δείχνει πόσα αντικείμενα έχει κάθε κάρτα και σημείωσέ τον στο κουτάκι. β) 12345 24 3 3 3 3 3 γ) 12345 12345

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 2.5 Χρωμάτισε κάτω από κάθε κάρτα τόσα κυκλάκια όσα είναι και τα ζωάκια που βλέπεις κάθε φορά. Ύστερα γράψε τον αριθμό στα κουτάκια. β) γ) δ) 2.6 Σχημάτισε ομάδες των 2 ή 3 αντικειμένων (δυάδες ή τριάδες) κυκλώνοντας κάθε φορά 2 ή 3 από αυτά, όπως στα παραδείγματα. 1) 2) αντικείμενα 2 (δυάδες) β) αντικείμενα 3 (τριάδες) 1) 2) 25

2.7 Πόσα φρούτα από κάθε είδος υπάρχουν στο πανέρι; Μέτρησέ τα και γράψε σε κάθε στήλη του πίνακα τόσες γραμμές όσα είναι και τα φρούτα από κάθε είδος. Πόσες φράουλες υπάρχουν στο πανέρι; Καμία! Μηδέν! ΠΙΝΑΚΑΣ 2.8 Παρατήρησε προσεκτικά την εικόνα και γράψε τον αριθμό 0: με μαρκαδόρο, β) με μολύβι. 1 0 Μηδέν β) 0 0 0 0 0 0 0 26

Eksypnoulis_A Dimotikou _1-126_IQ 21/11/2017 12:05 μ.μ. Page 27 2Η 2.9 ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩ Ν Παρατήρησε προσεκτικά τις εικόνες και γράψε τους αριθμούς 4 και 5: με μαρκαδόρο, β) με μολύβι. 4 1 3 2 Τέσσερα 4 4 4 4 4 β) 4 4 2 1 3 Πέντε 2.10 β) Συνέχισε με τον ίδιο τρόπο τα μοτίβα. β) 3 4 5 3 4 5 27

2.11 Χρωμάτισε κάτω από κάθε κάρτα τόσα κυκλάκια όσα είναι και τα αντικείμενα που βλέπεις κάθε φορά. Ύστερα γράψε τον αριθμό στα κουτάκια. β) γ) δ) 2.12 Σχημάτισε ομάδες των 4 ή 5 αντικειμένων (τετράδες ή πεντάδες) κυκλώνοντας κάθε φορά 4 ή 5 από αυτά, όπως στα παραδείγματα. 1) 2) αντικείμενα 4 (τετράδες) β) αντικείμενα 1) 2) (πεντάδες) 28

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 2.13 Μέτρησε τα ζωάκια σε κάθε οριζόντια στήλη και βάλε σε κύκλο τον αριθμό που δείχνει πόσα είναι. Ύστερα γράψε τον αριθμό αυτό στο κουτάκι. β) γ) δ) ε) 0 1 2 2 3 4 3 4 5 2 3 4 3 4 5 2.14 Χρωμάτισε στο α πλέγμα μόνο τα τετραγωνάκια που έχουν 4 κουκκίδες ( ) και στο β πλέγμα μόνο τα τετραγωνάκια που έχουν 3 κουκκίδες ( ), και θα σχηματιστούν δύο αριθμοί! β) 29

2.15 Χρωμάτισε σε κάθε σειρά (ξεκινώντας από την αρχή) τόσα κυκλάκια όσα δηλώνει ο αντίστοιχος αριθμός. β) Γράψε μέσα στα κουτάκια πόσα κυκλάκια είναι χρωματισμένα σε κάθε σειρά. 0 β) 1 2 3 4 5 2.16 Συνέχισε με τον ίδιο τρόπο τα μοτίβα. β) 2 3 4 5 γ) δ) 5 4 3 2 30