ΕΠΑΛ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΠΑΛ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 1

ΤΜΗΜΑ Α1 ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1. ΒΑΣΙΛΗΣ Ρ. 2. ΒΑΣΙΛΗΣ Π. 3. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Κ. 4. ΗΜΗΤΡΗΣ Κ. 5. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Π. 6. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΤΖ. 7. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ν. 8. ΜΑΡΙΟΣ ΝΤ. 9. ΣΤΗΒΕΝ Γ. 10. ΝΙΚΟΛΑΟΣ. 11. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΧΘ. 12. ΗΜΗΤΡΗΣ. 13. ΙΩΑΝΝΗΣ ΟΛ. 14. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. 15. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΤΣ. 16. ΚΩΝ/ΝΟΣ Μ. 17. ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ ΑΘ. 18. ΚΥΡΙΛΛΟΣ Κ. 19. ΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή σελ.4 2. Πρωτογενής τοµέας παραγωγής σελ.4 3. ευτερογενής τοµέας παραγωγής σελ.12 4. Γουνοποιία σελ.15 5. Τριτογενής τοµέας παραγωγής σελ.20 6. Τριτογενής τοµέας παραγωγής στην Καστοριά σελ.22 7. Το ξενοδοχειακό προϊόν σελ.27 8. Οι δεξιότητες µε τη µεγαλύτερη ζήτηση στην Ευρώπη σελ.32 9. Τα επαγγέλµατα του µέλλοντος σελ.35 10. Στατιστικά στοιχεία σελ36 11. Βιβλιογραφία πηγές πληροφόρησης σελ.55 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Στο δεύτερο τετράµηνο ασχοληθήκαµε µε τους τοµείς παραγωγής της πόλης µας. Αποφασίσαµε να ερευνήσουµε και να µελετήσουµε τις ασχολίες των κατοίκων της Καστοριάς, λύνοντας πολλές δικές µας απορίες σχετικά µε τα επαγγέλµατα. Ακολουθήσαµε την ίδια µέθοδο µε το πρώτο τετράµηνο. Χωριστήκαµε σε 4 υποοµάδες αναλαµβάνοντας η κάθε µία να ερευνήσει συγκεκριµένα θέµατα. Πρώτη υποοµάδα: Αντικείµενο έρευνας είχαµε τον πρωτογενή τοµέα παραγωγής και πιο συγκεκριµένα απαντήσαµε στα παρακάτω ερωτήµατα για να περιορίσουµε τον όγκο πληροφοριών που βρήκαµε. Συλλέξαµε πληροφορίες απο το διαδίκτυο και τις ταξινοµήσαµε. ραστηριότητα: Κατασκευάσαµε ένα θερµοκήπιο στην αυλή του σχολείου µας, όπου φυτέψαµε αρωµατικά φυτά, φασόλια, σιτάρι, τριφύλλι, λεβάντα και καλαµπόκι. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1. Τι είναι ο πρωτογενής τοµέας παραγωγής; Πρωτογενής παραγωγή ονοµάζεται ο παραγωγικός τοµέας δραστηριοτήτων µε αντικείµενο την απόκτηση ή απόσπαση αγαθών (πρώτων υλών) άµεσης ή έµµεσης κατανάλωσης, κατ' ευθείαν από την φύση (γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία, θήρα, εξόρυξη µεταλλευµάτων κλπ). Ο τοµέας αυτός απασχόλησης αποτελεί πηγή εισοδήµατος για µεγάλο τµήµα του παγκόσµιου πληθυσµού Η απόσπαση πραγµατοποιείται είτε µε τη συλλογή (συλλεκτικές επιχειρήσεις) είτε µε την εξόρυξη (εξορυκτικές επιχειρήσεις) από το έδαφος ή το υπέδαφος. Εποµένως, στην πρώτη φάση της παραγωγικής διαδικασίας, τα προϊόντα πρωτογενούς παραγωγής καταναλίσκονται από τους ανθρώπους, όπως έχουν, χωρίς να υποστούν καµία επεξεργασία, ή µεταποίηση - µετασχηµατισµό όπως π.χ. αυγά, γάλα, χόρτα, φρούτα, µέλι, καρποί, ψάρια, κ.λπ. 2. Ποιοι κλάδοι της οικονοµίας ανήκουν στον πρωτογενή τοµέα παραγωγής; Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτικών προϊόντων. Μερικές φορές ο όρος επεκτείνεται από µερικούς και για τη διαδικασία της καλλιέργειας φυκιών στη θάλασσα. Στη γεωργία επίσης υπάγεται και η συλλογή και πρωτογενής επεξεργασία των προϊόντων αυτών των φυτών. Η γεωργία κατατάσσεται στην ελαφρά βιοµηχανία, επειδή τα περισσότερα προϊόντα που παράγονται από αυτήν είναι προϊόντα άµεσης χρήσης από τον άνθρωπο. Παράγοντες που επηρεάζουν την γεωργία είναι το κλίµα και η µορφολογία του εδάφους. Η γεωργία είναι αντικείµενο των περισσότερων κλάδων της γεωπονίας, µαζί µε τη κτηνοτροφία και την αλιεία. Η γεωργική παραγωγή απασχολούσε το 2007 περίπου το ένα τρίτο των εργατών. Τα τελευταία χρόνια ο κλάδος παροχής υπηρεσιών απασχολεί τα περισσότερα άτοµα. Με τη γεωργία παράγονται προϊόντα που προορίζονται για τη διατροφή των ανθρώπων, των οικόσιτων ζώων αλλά και µερικά που προορίζονται για την παραγωγή άλλων ειδών προϊόντων ως και βιοκαυσίµων, τα τελευταία χρόνια κυρίως. Η γεωργία θεωρείται ότι ήταν το κλειδί για την αύξηση του ανθρώπινου πληθυσµού και την ανάπτυξη του πολιτισµού, αφού η γεωργία και η κτηνοτροφία δηµιούργησε πλεονάσµατα τροφίµων που επέτρεψαν και την αύξηση του πληθυσµού και την εξέλιξη του πολιτισµού. Κάποιου είδους γεωργικών δραστηριοτήτων έχουν 4

παρατηρηθεί και σε µερικά είδη µυρµηγκιών και τερµιτών, αλλά µιλώντας για γεωργία, εννοούµε βασικά ανθρώπινες δραστηριότητες. Η ιστορία της γεωργίας πάει πίσω αρκετές χιλιάδες χρόνια και η ανάπτυξή της οδηγήθηκε και καθορίστηκε σε µεγάλο βαθµό από τις κλιµατικές διαφορές, τις κουλτούρες και την υφιστάµενη σε αυτές τεχνολογία. Ωστόσο, όλη η γεωργία βασίζεται σε τεχνικές επέκτασης και διαχείρισης εδαφών κατάλληλων για την ανάπτυξη των εξηµερωµένων φυτικών ειδών. Αυτό πολλές φορές απαιτεί µορφές άρδευσης, αποστράγγισης, οριοθέτησης και προστασίας των καλλιεργούµενων εδαφών. Στον «ανεπτυγµένο» κόσµο, η βιοµηχανική γεωργία που βασίστηκε σε µεγάλης κλίµακας µονοκαλλιέργειες έγινε το κυρίαρχο σύστηµα σύγχρονης γεωργίας, παρόλο που υπάρχει µια ανοδική υποστήριξη για εναλλακτικές µορφές γεωργίας (π.χ. βιολογική γεωργία). Η σύγχρονη αγρονοµία, η ανάπτυξη υβριδίων, ζιζανιοκτόνων, παρασιτοκτόνων, λιπασµάτων και άλλων τεχνολογικών βελτιώσεων έχει αυξήσει ποσοτικά τις σοδιές από τη γεωργική καλλιέργεια, αλλά ταυτόχρονα προκάλεσε ευρεία οικολογική βλάβη στο περιβάλλον και είχε αρκετά αρνητικά αποτελέσµατα στην ανθρώπινη υγεία. Η πολύ εκτεταµένη κτηνοτροφία αύξησε οµοίως την παραγωγή κρέατος, αλλά δηµιούργησε προβλήµατα σχετικά µε τη σκληρότητα κατά των ζώων, βλάβες στην ανθρώπινη υγεία από την κατάχρηση αντιβιοτικών, αυξητικών ορµονών και άλλων χηµικών από τη βιοµηχανία παραγωγικής προϊόντων κρέατος. Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Παράγει το 10% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας Απασχολεί το 20% του εργατικού δυναµικού Τα «νωπά» αγροτικά προϊόντα αποτελούν το 10% του συνόλου των εξαγωγών, ενώ τα µεταποιηµένα αγροτικά προϊόντα το 30% Στηρίζει µια σειρά εθνικά σηµαντικών βιοµηχανικών κλάδων, όπως οι βιοµηχανίες τροφίµων, καπνού, κλωστοϋφαντουργίας, αλλά και τον κλάδο του τουρισµού ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Μικρός και πολυτεµαχισµένος κλήρος. υσµενείς γεωµορφολογικές συνθήκες Ανισοµερής κατανοµή µεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής Υψηλή εξάρτηση από επιδοτήσεις για µια σειρά αγροτικών προϊόντων Περιορισµένη εφαρµογή νέας τεχνολογίας, σύγχρονων µεθόδων παραγωγής και οργάνωσης-διοίκησης των αγροτικών εκµεταλλεύσεων Χαµηλό ποσοστό αρδευόµενων εκτάσεων και ανοµοιογενής γεωγραφική χωροταξική διασπορά των υδατικών πόρων υσµενής δηµογραφική σύνθεση Χαµηλό µορφωτικό επίπεδο Ελλείψεις σε µηχανισµούς ενηµέρωσης, κατάρτισης, ευαισθητοποίησης του αγροτικού πληθυσµού γενικά και των παραγωγών ειδικά µεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών Ελλείψεις σε κρίσιµες παραµέτρους για τη σύγκλιση της ποιότητας ζωής Χαµηλή παραγωγικότητα παρά τη συνεχή αύξηση της τα τελευταία χρόνια Απουσία «επώνυµων» πιστοποιηµένων ποιοτικών προϊόντων Μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων επί σειρά ετών 5

Χαµηλός βαθµός µεταποίησης της πρωτογενούς παραγωγής Χαµηλό ποσοστό παραγωγής «βιολογικών» προϊόντων παρά τους εκρηκτικούς ρυθµούς αύξησης της παραγωγής και ζήτησης τους τα τελευταία χρόνια Πιέσεις στο δασικό πλούτο Υφαλµύρωση υδάτων σε παράκτιες περιοχές Επιβάρυνση υπογείων υδάτων και εδαφών σε συγκεκριµένες περιοχές Πιέσεις στη γεωργική γη από αστική και τουριστική ανάπτυξη Μη άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές µε αποτέλεσµα την αλλοίωση του τοπίου Άναρχη οικιστική ανάπτυξη που αλλοιώνει το αγροτικό ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ Ορεινές περιοχές Μειονεκτικές περιοχές υναµικές περιοχές 6

Σύγχρονες τάσεις ελληνικής γεωργίας- Οικολογική γεωργία Οικολογική γεωργία είναι η ήπια, φιλική προς το περιβάλλον γεωργία στην οποία δεν χρησιµοποιούνται χηµικά λιπάσµατα, φυτοφάρµακα και κάθε είδους ζιζανιοκτόνα. Η γονιµότητα του εδάφους διατηρείται µε χρήση κοπριάς, και οργανικών λιπασµάτων. Η αντιµετώπιση των ασθενειών γίνεται µε βιολογικό τρόπο (εντοµοπαγίδες, φυτικά εκχυλίσµατα, φυτικά εντοµοκτόνα,). Απαγορεύονται συνθετικά φάρµακα-δηλητήρια. Η αντιµετώπιση των ενοχλητικών αγριόχορτων γίνεται µε επιφανειακή καλλιέργεια του εδάφους και απαγορεύονται τα ζιζανιοκτόνα. Κτηνοτροφία ονοµάζεται ο κλάδος της οικονοµίας που αφορά την εκτροφή και εκµετάλλευση παραγωγικών ζώων.η κτηνοτροφία είναι µία από τις πιο παλιές δραστηριότητες του ανθρώπου. Ο άνθρωπος, στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει την απαραίτητη ποσότητα τροφής, ανακάλυψε ότι ήταν δυνατό µερικά ζώα να µην τα σκοτώνει, αλλά να τα πιάνει ζωντανά, ιδιαίτερα την εποχή που ήταν πολλά και να τα κρατά κάπου περιορισµένα, να τα τρέφει και να τα σκοτώνει όταν είχε ανάγκη. Έτσι, ο πρωτόγονος άνθρωπος άρχισε σιγά - σιγά να ασχολείται µε την κτηνοτροφία. Η κτηνοτροφία είναι γνωστή ως δραστηριότητα του ανθρώπου από τη νεολιθική εποχή, µε κέντρο ανάπτυξης τη Μέση Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο. Κοπάδι προβάτων Η ανάπτυξή της τοποθετείται στην εποχή που άρχισε να αναπτύσσεται και η γεωργία. Έτσι η πρωτόγονη κοινωνία χωρίστηκε σε δύο βασικές οµάδες: τους καθαρά γεωργούς και τους κτηνοτρόφους. Οι γεωργοί έµεναν συνήθως σ' ένα τόπο, ενώ οι κτηνοτρόφοι ήταν αναγκασµένοι να πηγαίνουν στα µέρη που είχε χορτάρι. Ο τρόπος αυτός της κτηνοτροφίας λέγεται νοµαδικός κι έχει την αρχή του στις χώρες εκείνες που δεν έχουν όλη την εποχή χορτάρι. Ο τρόπος αυτός, παρόλο που είναι τόσο παλιός, είναι ακόµη πολύ συνηθισµένος και πολύ διαδεδοµένος σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα, ο τρόπος αυτός της κτηνοτροφίας αφορά την εκτροφή των προβάτων και των κατσικιών και µπορούµε να πούµε ότι είναι ακόµη πολύ διαδεδοµένος. Σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγµα σε µερικές αφρικανικές, η νοµαδική κτηνοτροφία γίνεται µε µεγάλα ζώα, όπως είναι τα βόδια, τα ζέµπου κ.ά. Σε µερικές ασιατικές χώρες, και κυρίως στις χώρες που βρίσκονται στα βορειοδυτικά της Ασίας, είναι διαδεδοµένη ακόµη και σήµερα η νοµαδική κτηνοτροφία, αλλά αυτή που αφορά στην εκτροφή των καµηλών. Στα βόρεια της Ασίας και της Ευρώπης, οι Λάπωνες κι οι Εσκιµώοι ασχολούνται µε τη νοµαδική εκτροφή των ταράνδων. Αντίθετα, στη Λατινική Αµερική, ήταν από τα πολύ παλιά χρόνια γνωστή η νοµαδική εκτροφή των λάµα. Σήµερα, σε µερικές χώρες της Λατινικής Αµερικής ασχολούνται µε τη νοµαδική εκτροφή των βοοειδών. Στην αρχή της η κτηνοτροφία απόβλεπε στο να εξασφαλίσει βασικά κρέας για την οικογένεια. Το γάλα δεν το χρησιµοποιούσαν, αλλά ούτε και το θεωρούσαν προϊόν. Κτηνοτροφικά προϊόντα θεωρούσαν ακόµη το µαλλί και, κυρίως, τα δέρµατα, από τα οποία κατασκεύαζαν ρούχα και διάφορα άλλα αντικείµενα. Η κτηνοτροφία αρχίζει να αποκτά εµπορικό χαρακτήρα µε την πλήρη εγκατάσταση των ανθρώπων σε ένα µέρος και τον πλήρη χωρισµό της πρωτόγονης κοινωνίας σε αγρότες και 7

κτηνοτρόφους κι ύστερα, µε τη δηµιουργία των άλλων ειδικοτήτων, όπως ήταν ο αγγειοπλάστης, ο οπλουργός κ.ά. Τότε, ανάµεσα στις κοινωνικές αυτές οµάδες, αρχίζει µια µεγάλη ανταλλαγή των προϊόντων που ο καθένας παρήγαγε. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν χρήµατα και οι ανταλλαγές γίνονταν σε είδος. Ως βάση όµως για τις ανταλλαγές, οι άνθρωποι τότε χρησιµοποιούσαν τα ζώα. Έτσι, η αξία κάθε αντικειµένου µεταφραζόταν σε ζώα. Έλεγαν για παράδειγµα ότι η πανοπλία αυτή αξίζει 3 βόδια. Έτσι, σε πολλές χώρες και σε πολλούς λαούς, η λέξη ζώο έγινε συνώνυµη µε τη λέξη χρήµα. Το αποτέλεσµα ήταν ότι εκείνος που είχε πολλά ζώα µπορούσε ν' αγοράσει τα πάντα. Μπορούσε ακόµη να αποκτήσει και δύναµη πολιτική, αλλά κυρίως δύναµη οικονοµική. Όσο η οργάνωση της κοινωνίας προχωρούσε, τόσο άλλαζαν και οι τρόποι της εκτροφής των ζώων. Η σταβλική κτηνοτροφία, µε την πιο πρωτόγονη µορφή της, άρχισε να αναπτύσσεται, όταν πια άρχισαν να αναπτύσσονται κι οι µόνιµοι οικισµοί. Μέχρι πριν από 100 περίπου χρόνια, η κτηνοτροφία είχε ως αποκλειστικό σκοπό να εξασφαλίζει τα απαραίτητα κτηνοτροφικά προϊόντα στην οικογένεια και µόνο ένα µικρό µέρος από τα προϊόντα αυτά είχαν σκοπό να γίνουν εµπορεύµατα και να πουληθούν στην αγορά. Οι πάπιες είναι ανάµεσα στα πτηνά που εκτρέφονται Μια από τις πρώτες χώρες, που στη νεότερη Ιστορία ανάπτυξε σηµαντικά την κτηνοτροφία, ήταν και η Αγγλία. Μετά τη µεγάλη βιοµηχανική επανάσταση που έγινε στη χώρα αυτή, όπου όλο και περισσότερος πληθυσµός άρχισε να εγκαταλείπει τις παραδοσιακές ασχολίες του και να δουλεύει στα εργοστάσια, άρχισε να δηµιουργείται µεγάλη ζήτηση από διάφορα τρόφιµα και φυσικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Έτσι άρχισαν να δηµιουργούνται οι φάρµες, που είχαν ως αποκλειστική αποστολή την εκτροφή των ζώων και την παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων. Σε λίγα χρόνια, µε την ανάπτυξη της βιοµηχανίας στην υπόλοιπη Ευρώπη, άρχισαν παντού να δηµιουργούνται τέτοιες φάρµες. Έτσι αρχίζει µια καινούρια εποχή για την κτηνοτροφία. Ο παλιός, παραδοσιακός τρόπος εκτροφής άρχισε να µην είναι καθόλου αποδοτικός. Άρχισαν λοιπόν οι αναζητήσεις και οι έρευνες για τον εκσυγχρονισµό της κτηνοτροφικής παραγωγής. Σήµερα η κτηνοτροφία αποτελεί έναν από τους πιο δυναµικούς παραγωγικούς τοµείς της χώρας. Πλέον η άσκηση της κτηνοτροφίας, απαιτεί διαρκή και άµεση υποστήριξη από επιστήµονες (γεωπόνους ζωικής παραγωγής και κτηνιάτρους). Η σηµερινή κτηνοτροφική παραγωγή βασίζεται τόσο στην αύξηση τον αριθµού των ζώων όσο και στην αύξηση της παραγωγικότητας και της απόδοσης των ζώων. Για το λόγο αυτό η ζωοτεχνία, ως επιστήµη, βασίζεται, χρησιµοποιεί κι αξιοποιεί τις γνώσεις που της παρέχουν: η βιολογία, η γενετική, η κτηνιατρική, η διαιτολογία κι η βρωµατολογία, καθώς και πολλές άλλες επιστήµες. Με τη συνεχή βελτίωση της εκτροφής των ζώων, µε την ορθολογιστική κατάρτιση και αξιοποίηση του σιτηρεσίου, η παραγωγικότητα των ζώων έχει ανέβει πάρα πολύ. Πριν από µερικά χρόνια, η µέση απόδοση µιας αγελάδας σε γάλα δεν ξεπερνούσε τα 1.000 κιλά. Σήµερα σε πολλές χώρες έχει ξεπεράσει τα 5.000 κιλά κατά µέσο όρο. Φυσικά, στον τοµέα αυτό υπάρχουν µεγάλες διαφορές ανάµεσα στα διάφορα κράτη. Στις αφρικανικές χώρες, π.χ., η µέση απόδοση σε γάλα µιας αγελάδας είναι γύρω στα 800 κιλά το χρόνο. Στο Ισραήλ (που θεωρείται η πρώτη χώρα στον κόσµο σε απόδοση γάλακτος), από µια αγελάδα ο µέσος όρος είναι 5.780 κιλά (σύµφωνα µε τα στοιχεία του 1980), στη ανία 4.500, στην Ολλανδία 4.480 κλπ. Η χώρα µας στο σηµείο αυτό κατέχει µια από τις τελευταίες θέσεις ανάµεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, µε 1.800 κιλά κατά µέσο όρο περίπου. Ανάλογη είναι και η 8

αύξηση στα υπόλοιπα κτηνοτροφικά προϊόντα. Μέχρι πριν από µερικά χρόνια, η παραγωγή σε αυγά µιας κότας, ολόκληρο το χρόνο, δεν ξεπερνούσε τα 120. Σήµερα η απόδοση µπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητική µόνον όταν ξεπερνά τα 250 αυγά το χρόνο. Σήµερα τα κοτόπουλα, από τη στιγµή που θα γεννηθούν µέχρι τη στιγµή που θα φτάσουν να έχουν βάρος γύρω στο 1,5 κιλό, χρειάζονται περίπου 7 εβδοµάδες, ενώ συνεχώς καταβάλλονται προσπάθειες να µειωθεί ακόµη περισσότερο ο χρόνος αυτός. Οι χοίροι σήµερα παρουσιάζουν µέση ηµερήσια αύξηση βάρους, από τη στιγµή που θα γεννηθούν µέχρι που θα συµπληρώσουν το βάρος των 100 κιλών, 700 γραµµάρια. Αυτά είναι µερικά από τα σηµερινά επιτεύγµατα της κτηνοτροφίας, στον τοµέα της απόδοσης των γεωργικών ζώων. Οι αποδόσεις αυτές φυσικά δεν µπορεί να θεωρηθούν ότι αποτελούν και τα ανώτερα όρια της αποδοτικότητας των ζώων. Η αύξηση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας των ζώων έγινε δυνατή χάρη στο σωστό συνδυασµό της κληρονοµικής δοµής των ζώων και των συνθηκών του περιβάλλοντος. Σήµερα υπάρχουν πάρα πολλές φυλές γεωργικών ζώων, που καθεµιά έχει και µια ή περισσότερες καλές ιδιότητες, που είναι προσαρµοσµένες στις ειδικές συνθήκες που εκτρέφεται. Σήµερα καταβάλλεται προσπάθεια συνδυασµού δύο ή περισσότερων φυλών, έτσι που οι «καλές» ιδιότητες, που χαρακτηρίζουν καθεµιά από τις φυλές χωριστά, να ενωθούν σε µια φυλή. Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα Ο τοµέας της κτηνοτροφίας στην Ελλάδα συµµετέχει κατά 28% περίπου στην ακαθάριστη αξία της γεωργικής παραγωγής και απασχολεί το 23% των αγροτών. Παρόλα αυτά, η κτηνοτροφική παραγωγή δεν είναι επαρκής για να καλύψει τις εγχώριες ανάγκες σε προϊόντα ζωικής παραγωγής. Το εµπορικό ισοζύγιο των κτηνοτροφικών προϊόντων και ζωοτροφών στη χώρα µας (στοιχεία 1996) είναι αρνητικό και ανέρχεται σε 455,265 δις δρχ. (1.359 εκατ. ECU), έναντι των 4,145 τρις δρχ. (12.375 εκατ. ECU) που είναι το συνολικό αρνητικό άνοιγµα του εµπορικού ισοζυγίου. λλα δύο προϊόντα που επηρεάζουν σε µεγάλο επίπεδο αρνητικά το εµπορικό ισοζύγιο στην Ελλάδα είναι η ενέργεια (πετρέλαιο) και το χαρτί. Η κτηνοτροφία στη χώρα µας διαδραµατίζει ένα πολύ σηµαντικό ρόλο για: την περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, την αναβάθµιση και διατήρηση του πληθυσµού στις ορεινές, ηµιορεινές και µειονεκτικές περιοχές, την συµπληρωµατική απασχόληση των κατοίκων της υπαίθρου και ιδιαίτερα των γεωργών, την απασχόληση νέων αγροτών, την βελτίωση του εµπορικού ισοζυγίου, την επέκταση φυτικών καλλιεργειών συµπληρωµατικών της κτηνοτροφίας, την προστασία του περιβάλλοντος. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ Η ελληνική κτηνοτροφία παρουσιάζει προβλήµατα, τα βασικότερα των οποίων οφείλονται 1. στη µορφολογία του ελληνικού εδάφους 2. στο µικρό µέγεθος των κτηνοτροφικών εκµεταλλεύσεων 9

3.στο υψηλό κόστος παραγωγής κτηνοτροφικών προϊόντων 4.στην ανεπάρκεια επαγγελµατικής εκπαίδευσης των απασχολούµενων στον τοµέα αυτό 5. στην ηλικιακή σύνθεση των απασχολουµένων µε την κτηνοτροφία και 6.στις ελλείψεις στην τεχνογνωσία, στην ανεπάρκεια εκσυγχρονισµού, επενδύσεων και έργων υποδοµής, στην µη ορθολογική οργάνωση και διαχείριση των βοσκοτόπων και στην έλλειψη οργανωµένου δικτύου εµπορίας των προϊόντων. Τα παραπάνω προβλήµατα αποτελούν διαρθρωτικές αδυναµίες και οδηγούν σε χαµηλή ποιότητα και ανταγωνιστικότητα των προϊόντων Αλιεία: Με τον όρο αλιεία, κοινώς ψάρεµα, χαρακτηρίζεται γενικά τόσο η άγρα όσο και η τέχνη (τρόπος) της όλης δραστηριότητας, µε την οποία γίνεται η σύλληψη και απόσπαση των ιχθύων και άλλων υδροβίων ζώων από τον βιότοπό τους, (θάλασσες, λίµνες, ποτάµια, ιχθυογενετικούς σταθµούς κλπ), είτε για τροφή είτε για βιοµηχανικούς σκοπούς (παραγωγή ιχθυαλεύρων, ελαίων, λιπασµάτων κλπ.). Η αλιεία αποτελεί για την Ελλάδα κύρια δραστηριότητα και πηγή εισοδήµατος για τους κατοίκους των νησιών και πολλών παράκτιων περιοχών. Ο τοµέας της αλιείας δίνοντας προϊόντα υψηλής διαιτητικής αξίας, είναι ιδιαίτερα σηµαντικός και συµβάλλει στην εθνική οικονοµία µε την αύξηση των εξαγωγών, ιδιαίτερα των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και µε την παροχή πρώτων υλών στην µεταποιητική βιοµηχανία. Ο τοµέας της αλιείας διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο διότι: Παρέχει δυνατότητα εργασίας σε περιοχές, ιδιαίτερα σε µικρές νησιωτικές όπου οι ευκαιρίες απασχόλησης είναι περιορισµένες. Αποτελεί κύρια πηγή εισοδήµατος σε παράκτιες περιοχές κυρίως εκεί όπου είναι και τα µεγαλύτερα αλιευτικά λιµάνια της χώρας. Στον τοµέα της υδατοκαλλιέργειας προσφέρει δυνατότητες δραστηριοποίησης και αξιοποίησης εξειδικευµένου επιστηµονικού και εργατικού δυναµικού. Προσφέρει έµµεσα ευκαιρίες απασχόλησης σε συναφείς µε τον τοµέα κλάδους, όπως βιοµηχανίες κατασκευής, συντήρησης και εξοπλισµού σκαφών, κατασκευής και εξοπλισµού µονάδων υδατοκαλλιεργειών, εµπορίας, συντήρησης και µεταφοράς αλιευτικών προϊόντων, εξοπλισµού αλιευτικών λιµένων και επιχειρήσεων µε υποστηρικτική δραστηριότητα. ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΑΛΙΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ: Η παλαιότητα του αλιευτικού στόλου, δεδοµένου ότι το 75% του συνόλου είναι σκάφη µέσης ηλικίας µεγαλύτερης των 10 ετών. Η µεγάλη ηλικία των απασχολούµενων στον κλάδο. Η έλλειψη επαγγελµατικής κατάρτισης των αλιέων. Οι δύσκολες συνθήκες εργασίας σε συνδυασµό µε τα προβλήµατα απασχόλησης στον κλάδο, εξαιτίας της µείωσης της αλιευτικής δραστηριότητας για την προστασία των ιχθυαποθεµάτων της Μεσογειακής λεκάνης, που αποτελεί βασικό στόχο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Το υψηλό κόστος του αλιευτικού εξοπλισµού, των αλιευτικών εφοδίων και των καυσίµων. 10

Οι δυσχέρειες στην εξεύρεση αλιευτικών πεδίων και στη σύναψη συµφωνιών µε τρίτες χώρες, ιδιαίτερα για την σπογγαλιεία. Η έλλειψη καθορισµού κριτηρίων για την επαγγελµατική ιδιότητα του ψαρά. Το διάσπαρτο της αλιευτικής νοµοθεσίας και η έλλειψη εκσυγχρονισµού της. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ- ΙΕΞΟ ΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Ποιες είναι οι πράσινες ειδικότητες που ελπίζουµε ότι θα βοηθήσουν στη διέξοδο από την κρίση; Α) Στον πρωτογενή τοµέα (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, δάση, µεταλλεία) συµπεριλαµβάνονται: Βιολογική γεωργία, κτηνοτροφία και µελισσοκοµία Αειφορική αλιεία καθώς και αειφορική διαχείριση δασών Σχεδιασµένη αποκατάσταση των µεταλλευτικών χώρων ιαχείριση της βιοποικιλότητας και δράσεις για την αποκατάσταση της ιαχείριση τόπου, αστικού και περιαστικού πράσινου, αγροκτηµάτων πόλης κ.λπ. Ορθολογική εξόρυξη και εκµετάλλευση ορυκτών πόρων Πρωτογενής τοµέας παραγωγής στην Καστοριά: To ποσοστό των ανθρώπων που ασχολείται µε τον πρωτογενή τοµέα παραγωγής στην Καστοριά είναι 23,5%. Το ΑΕΠ του πρωτογενή τοµέα καταλαµβάνει το 11% του ΑΕΠ του πρωτογενή της χώρας, ποσοστό ιδιαίτερα σηµαντικό. Έντονο είναι το φαινόµενο εγκατάλειψης της κτηνοτροφίας, ενώ παρά το πλούσιο υδάτινο δυναµικό, το ποσοστό των αρδευόµενων εκτάσεων βρίσκεται σε χαµηλά επίπεδα. Γεωργία H Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς έχει περιορισµένη γεωργική παραγωγή. Οι κυριότερες καλλιεργήσιµες εκτάσεις βρίσκονται στην περιοχή γύρω από τη λίµνη της Καστοριάς και στο οροπέδιο του Άνω Αλιάκµονα. Βασικά γεωργικά προϊόντα του Νοµού είναι τα δηµητριακά, τα όσπρια, τα µήλα, και τα κηπευτικά. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στην στήριξη των αγροτικών προϊόντων και στην υπογράµµιση της τοπικής προέλευσης και ποιότητας. Τα µήλα, όπως και τα φασόλια-γίγαντες της Καστοριάς έχουν αναγνωριστεί ως προϊόντα προστατευόµενης γεωγραφικής ένδειξης. Σηµαντικά βήµατα έχουν γίνει επίσης για την ανάπτυξη και την στήριξη των βιολογικών καλλιεργειών. Κτηνοτροφία Η κτηνοτροφία παρά τη µείωση του αριθµού των αιγοπροβάτων σηµείωσε σηµαντική ανάπτυξη στους τοµείς της παραγωγής, της επεξεργασίας και της εµπορίας των κτηνοτροφικών προϊόντων που αφορά το κρέας, το γάλα, το µαλλί, τα δέρµατα, και τα γαλακτοκοµικά προϊόντα. ασική Οικονοµία Οι δασικοί πόροι κατέχουν σηµαντική θέση στην οικονοµία της περιοχής. Η ορθολογική εκµετάλλευση των δασών, η προστασία και η αειφόρος ανάπτυξή τους 11

αποτελούν διαρκείς στοχεύσεις. Τα έργα διάνοιξης και οδοποιίας που έχουν πραγµατοποιηθεί οδήγησαν σε σηµαντική αύξηση της παραγωγής ξυλείας. Η ενίσχυση του εµπορίου και η αξιοποίηση του δασικού πλούτου µπορούν να τονώσουν την απασχόληση σε τοπικό επίπεδο, να συγκρατήσουν τον πληθυσµό των ορεινών περιοχών και να διαµορφώσουν τους κατάλληλους όρους για την ανάπτυξη του τουρισµού ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ 12

13

14

ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ εύτερη υποοµάδα: Πραγµατοποιήσαµε µια σύντοµη έρευνα για το δευτερογενή τοµέα παραγωγής στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην περιοχή µας. Αναζητήσαµε πληροφορίες για τη γραµµή παραγωγής, δίνοντας έµφαση στα δικά µας παραγόµενα προϊόντα. ραστηριότητα: Σχεδιάσαµε τη γραµµή παραγωγής των γούνινων παλτών και δηµιουργήσαµε µια παρουσίαση. Όταν ολοκληρώσαµε τη σχεδίαση της γραµµής παραγωγής, βοηθήσαµε στην κατασκευή του θερµοκηπίου και της µακέτας. Τι είναι ο δευτερογενής τοµέας παραγωγής; Η δευτερογενής παραγωγή αξιοποιεί την πρωτογενή παραγωγή, µε την µεταποίηση των πρώτων υλών (στη µορφή, στη χρησιµότητα, τις ιδιότητες). Ανάλογα µε τα µέσα και τον τρόπο που χρησιµοποιείται για την µεταποίηση των αγαθών, έχουµε τους κλάδους: Xειροτεχνία Bιοτεχνία και Βιοµηχανία (τα αγαθά παράγονται κυρίως µε σύγχρονα µηχανήµατα, η παραγωγή είναι µαζική και εφαρµόζονται διαρκώς νέα συστήµατα παραγωγής). Ο δευτερογενής τοµέας περιλαµβάνει τις δραστηριότητες επεξεργασίας και µεταποίησης των προϊόντων. Στο δευτερογενή τοµέα περιλαµβάνονται οι παραγωγικές µονάδες παστεριωµένου γάλακτος, τοµατοπολτού, πλαστικών, επίπλων, ενδυµάτων, χαρτιού κ.τ.λ. Ο όρος βιοµηχανία είναι όρος οικονοµικός. Σηµαίνει, µε την ευρεία έννοια, την ανεύρεση των µέσων για το βιοπορισµό και αφορά το σύνολο των έργων παραγωγής, τα οποία επινόησε ο άνθρωπος για την συντήρηση του. 15

Σύστηµα παραγωγής: Στο σύστηµα παραγωγής εµπλέκονται πολλοί και διαφορετικοί συντελεστές που επηρεάζουν τη λειτουργία του, όπως η εργασία και οι γνώσεις των ανθρώπων, οι πρώτες ύλες, το επίπεδο του τεχνολογικού εξοπλισµού, τα διαθέσιµα κεφάλαια, οι κτιριακές εγκαταστάσεις και η ενέργεια που χρησιµοποιείται. Ακόµη, εµπλέκεται ο ανταγωνισµός που αντιµετωπίζει η επιχείρηση στο διεθνοποιηµένο σήµερα παραγωγικό και εργασιακό περιβάλλον, η εργασιακή νοµοθεσία που ισχύει στη χώρα που λειτουργεί η παραγωγική µονάδα, η διαθέσιµη υποδοµή του χώρου στον οποίο είναι εγκαταστηµένη η βιοµηχανία (συγκοινωνίες, σιδηρόδροµοι, επικοινωνίες κ.λπ.). Οι συντελεστές που εµπλέκονται στο βιοµηχανικό σύστηµα παραγωγής, πρέπει να «ενορχηστρώνονται», δηλαδή ο ένας να συσχετίζεται αρµονικά µε όλους τους άλλους, ώστε να έχουµε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα. Κανένας συντελεστής δεν είναι ανεξάρτητος. Οποιαδήποτε µεταβολή σ' ένα συντελεστή επιφέρει αλλαγές και στους άλλους συντελεστές και στο παραγωγικό αποτέλεσµα. Ο Ρόλος της Νέας Τεχνολογίας Ο τεχνολογικός εξοπλισµός που διαθέτει µια επιχείρηση παίζει καθοριστικό ρόλο σε όλα τα στάδια παραγωγής και κατά συνέπεια στο τελικό αποτέλεσµα. Στη βιοµηχανία, η εφαρµογή αυτοµατισµών έχει µειώσει αισθητά το κόστος παραγωγής και έχει βελτιώσει την ποιότητα των παραγόµενων προϊόντων. Η Παραγωγική Μονάδα στην κοινωνία της πληροφορίας: Η βιοµηχανική εποχή οδήγησε τον πληθυσµό στα µεγάλα βιοµηχανικά κέντρα, ενώ στη σύγχρονη µεταβιοµηχανική εποχή, οι νέες τεχνολογίες τον οδηγούν στην αποκέντρωση. Η επικοινωνία είναι ταχύτατη και αξιόπιστη και οι αποστάσεις πλέον έχουν εκµηδενιστεί. Το internet είναι ένα εξαιρετικό µέσο για τη βελτίωση της επικοινωνίας µεταξύ της επιχείρησης, των πελατών και των προµηθευτών. Με την 16

ηλεκτρονικοποίηση της λειτουργίας τους, οι επιχειρήσεις αξιοποιούν τις ευκαιρίες που προσφέρει το δίκτυο και µπορούν να: λαµβάνουν µέρος σε δηµοπρασίες για την αγορά προµηθειών προωθούν τα προϊόντα τους βρίσκουν συνεργάτες πραγµατοποιούν τις χρηµατοοικονοµικές τους δραστηριότητες έχουν πρόσβαση στα τελευταία οικονοµικά και εµπορικά νέα τακτοποιούν τα φορολογικά της επιχείρησης πωλούν προϊόντα µε µικρό ποσοστό κέρδους πωλούν επινοήσεις Επιχείρηση και Περιβάλλον Οι σύγχρονες βιοµηχανικές επιχειρήσεις χρησιµοποιούν περισσότερους φυσικούς πόρους από ποτέ. Η αύξηση της βιοµηχανικής παραγωγής δηµιουργεί προβλήµατα εξάντλησης των πόρων, ρύπανσης και καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος. Όλα αυτά οδήγησαν στην παγκόσµια οικολογική κρίση. Η αρχή της πρόληψης είναι σηµαντική για την περιβαλλοντική προστασία. Η αειφόρος ανάπτυξη (που δεν εξαντλεί τους πόρους που χρησιµοποιεί) είναι ο τύπος της ανάπτυξης που επιδιώκεται σήµερα σε όλους τους τοµείς παραγωγής. Μπορεί να επιτευχθεί µε την εφαρµογή της κατάλληλης τεχνολογίας. Υπάρχουν βιοµηχανίες που χρησιµοποιούν τεχνολογίες που δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον (αντιρρυπαντική τεχνολογία, ανακύκλωση, φίλτρα προστασίας, χρήση ανανεώσιµων µορφών ενέργειας). Οι βιοµηχανίες που εφαρµόζουν αυτές τις τεχνολογίες ονοµάζονται «πράσινες επιχειρήσεις». Ποιοι κλάδοι της οικονοµίας ανήκουν στο δευτερογενή τοµέα παραγωγής; ευτερογενής Τοµέας o o o o o o o o o o o o o o o o Ορυχεία και Λατοµεία Μεταποιητικές Βιοµηχανίες Βιοµηχανία Τροφίµων και Ποτών Κλωστοϋφαντουργία Βιοµηχανία έρµατος Βιοµηχανία Ξύλου και προϊόντων Ξύλου Παραγωγή Χαρτιού και προϊόντων από χαρτί Εκδοτικές και εκτυπωτικές δραστηριότητες Παραγωγή Χηµικών προϊόντων Κατασκευή προϊόντων από πλαστικές ύλες Κατασκευή άλλων προϊόντων Κατασκευή Μεταλλικών προϊόντων Κατασκευή Μηχανηµάτων και ειδών εξοπλισµού Κατασκευή ηλεκτρικού εξοπλισµού Παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος και νερού Κατασκευές - Τεχνικές Εταιρείες 17

ευτερογενής τοµέας παραγωγής στη υτική Μακεδονία Το ποσοστό των ανθρώπων που απασχολούνται µε το δευτερογενή τοµέα παραγωγής στη. Μακεδονία είναι 32,9%. Ο δευτερογενής τοµέας είναι ο ισχυρότερος τοµέας παραγωγικής δραστηριότητας της Περιφέρειας αν και παρουσιάζει µείωση του ποσοστού συµµετοχής του στο συνολικό Ακαθάριστο Προϊόν της Περιφέρειας.. Οι Νοµοί Καστοριάς και Κοζάνης, χαρακτηρίζονται από τη µεγαλύτερη µεταποιητική δραστηριότητα στην Περιφέρεια. Η πολύ µεγάλη συµµετοχή του δευτερογενούς τοµέα στο ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στη συγκέντρωση εξορυκτικών δραστηριοτήτων και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στον άξονα Πτολεµαΐδας - Κοζάνης - Αµυνταίου. Στη υτική Μακεδονία παράγεται το 70% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, εκ των οποίων το 50% παράγεται στο Νοµό Κοζάνης. Σηµαντική είναι και η συµβολή του µεταποιητικού κλάδου δέρµατος γούνας που συγκεντρώνεται στο νοµό Καστοριάς και την περιοχή της Σιάτιστας. ΓΟΥΝΟΠΟΙΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΟΥΝΑΣ Η επεξεργασία της Γούνας στην Καστοριά και τη Σιάτιστα, υπολογίζεται ότι αρχίζει νωρίτερα από τον 14ο αιώνα. Από τον 16ο αι. και µετά, οπότε µεγαλώνει η ζήτηση των γουναρικών - µιας και πλέον η γούνα ήταν διαδεδοµένη όχι µόνον για προστασία από το κρύο αλλά και σαν στοιχείο κοινωνικής ανάδειξης - οι Έλληνες γουνοποιοί αρχίζουν να εισάγουν πρώτη ύλη από το εξωτερικό και να διοχετεύουν µε έτοιµα γουναρικά όλη την Ευρώπη. Τον 18ο αιώνα η γούνα κατακτά πλέον όλον τον κόσµο και γίνεται το " πρέπει " της κοµψότητας. Τότε ακριβώς το 1894 (αφού µέχρι τότε η κατεργασία γινόταν µε το 18

χέρι) γίνεται και πρώτη εισαγωγή συρραφής των αποκοµµάτων στην Καστοριά και ο κλάδος της γουνοποιίας αρχίζει να εκµηχανίζεται προσαρµοζόµενος πλέον στην σχετική µε την εποχή τεχνολογία. Με το τέλος του Β' Παγκόσµιου Πολέµου και ειδικά µετά το 1950 ο κλάδος γνωρίζει αλµατώδη εξέλιξη χάρη στην απαράµιλλη τεχνική και στο µεράκι των γουνοποιών η περιοχή της Καστοριάς και Σιάτιστας καθίσταται σαν το κυριότερο διεθνές κέντρο επεξεργασίας γουναρικών. Σήµερα ο κλάδος της γουνοποιίας λειτουργεί µε µια βάση που διασφαλίζει την υπεύθυνη χρήση µιας ανανεώσιµης φυσικής πηγής πρώτων υλών. εν µολύνει και δεν διαταράσσει το οικολογικό µας σύστηµα αφού η πρώτη ύλη προέρχεται από εκτροφεία αυστηρών προδιαγραφών- για τις ευνοϊκές συνθήκες διαβίωσης των γουνοφόρων ζώων - µε απόλυτο σεβασµό των διεθνών κανόνων που έχουν θεσπιστεί για την διαχείριση του οικοσυστήµατος. Ο κλάδος διατηρεί παραδοσιακή µορφή επεξεργασίας. Τα µυστικά της τέχνης της γούνας κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά µε αποτέλεσµα η σύγχρονη εξέλιξη του κλάδου να συµπληρώνεται για να µην αποµακρύνεται από την παράδοση, έτσι ώστε η παραγωγή να διατηρεί την ιδιαιτερότητα του που την κάνει να ξεχωρίζει στη διεθνή αγορά. Γι αυτό και κάθε γουναρικό είναι µοναδικό και αποτελεί για το δηµιουργό του και για αυτούς που το φορούν ένα έργο υψηλής ποιότητας & τεχνικής. Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΟΥΝΑΣ Η επεξεργασία γουναρικών εξεταζόµενη κατακόρυφα περιλαµβάνει την εκτροφή γουνοφόρων ζώων σε ειδικά διαµορφωµένες φάρµες, την παραλαβή των δερµάτων τους και τη δέψη αυτών µαζί µε το τριχωτό µέρος τους, την βαφή ή µη του τριχώµατος, τη συρραφή των δερµάτων αυτών και την εµπορία τους προς τους τελικούς καταναλωτές µέσω χονδρεµπόρων και καταστηµαταρχών στο εσωτερικό και το εξωτερικό. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΛΕΤΕΡ (120 x 230) ΑΠΟ ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ 1.Επιλογή- διαλογή ειδών των αποκοµµάτων. 2. Κόψιµο- καθάρισµα του υλικού. 3.Χρωµάτισµα (διαδικασία διαλογής των καθαρών αποκοµµάτων µε βάση το χρώµα τους). 4. Ραφή των αποκοµµάτων. 5. Σταµάτωµα (τέντωµα) στις προδιαγραφές του πλέτερ. 6. Τελικό κοντρόλ και σιδέρωµα µε ατµό. 7. Προσωρινή αποθήκευση µέχρι τη στιγµή της εξαγωγής. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΛΤΟ ΑΠΟ ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ 1. Κοπή - ραφή του πλέτερ στις προδιαγραφές του µοντέλου- πατρόν. 2. Σταµάτωµα (τέντωµα) στις προδιαγραφές του µοντέλου- πατρόν. 3. Ξέκοµα των περιττών άκρων από την περίµετρο του µοντέλου. 4.Πικίρισµα (τοποθέτηση εσωτερικής φόδρας). 5. Μοντάρισµα του µοντέλου, 6. Κλείσιµο και έλεγχος του παλτό. 7. Τελικό φοδράρισµα. 8. Τελικό κοντρόλ και σιδέρωµα µε ατµό. 9. Προσωρινή αποθήκευση µέχρι τη στιγµή της εξαγωγής. 19

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΟΛΟΚΛΗΡΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 1. Παραλαβή των δεψασµένων δερµάτων γουνοφόρων ζώων. 2. Σολταρισµα δερµάτων (ταξινόµηση ανά 25 τεµ. µε βάση κοινά χαρακτηριστικά: γένος-µέγεθος-χρωµατισµός). 3. Άνοιγµα και τέντωµα -στέγνωµα των δερµάτων. 4. Μιτσάρισµα (διαδικασία καθαρισµού των δερµάτων από κεφάλι, πόδια, ουρά και συνδυασµού των δερµάτων στη βάση κυρίως του χρωµατισµού, του µήκους κλπ). 5. Κοπή των δερµάτων σε λεπτές λωρίδες (ξέσυρµα). 6. Ράψιµο των λωρίδων και σχηµατισµός του γουναρικού. 7. Σταµάτωµα (τέντωµα) στις προδιαγραφές του µοντέλου. 8. Πικίρισµα (τοποθέτηση εσωτερικής φόδρας). 9. Μοντάρισµα του µοντέλου. 10. Κλείσιµο και έλεγχος του παλτό. 11. Τελικό φοδράρισµα του παλτό. 12. Τελικό κοντρόλ και σιδέρωµα µε ατµό. 13. Προσωρινή αποθήκευση µέχρι τη στιγµή της εξαγωγής. ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Μηχανικός γούνας : είναι ο τεχνίτης συρραφής των γουναρικών. Η εξειδίκευση είναι εντελώς διαφορετική ανάµεσα σ' αυτόν που ράβει αποκόµµατα και σ' εκείνον που ράβει ολόκληρα δέρµατα. Σολταρίστας : είναι ο εργάτης που χωρίζει τα δέρµατα ανάλογα µε το γένος,το µέγεθος, τον χρωµατισµό της τρίχας τον χαρακτήρα του δέρµατος (ίσια τρίχα, σγουρή, µακριά, κοντή, πυκνή, αραιή) το χρώµα του µοχού (µοχός ή πέλος είναι ένα δεύτερο τριχωτό µέρος του δέρµατος πολύ πυκνό που επικαλύπτεται από την τρίχα του δέρµατος της επιφάνειας) Ο Σολταρίστας ανάλογα µε τις απαιτήσεις του πατρόν καθορίζει και τον αριθµό των δερµάτων που θα χρησιµοποιηθούν για κάθε παλτό. Είναι εξειδικευµένο στέλεχος της παραγωγής, η εµφάνιση της ηλεκτρονικής σχεδίασης όµως προαναγγέλλει αλλαγή µέρους της τεχνικής αυτής της ειδικότητας. Χρωµατιστάς : αντίστοιχη ειδικότητα τεχνίτη στα αποκόµµατα µε αυτή του Σολταρίστα στα δέρµατα. Ο Χρωµατιστάς κάνει διαλογή των κοµµατιών ανάλογα µε το χρώµα της τρίχας και τον χαρακτήρα των δερµάτων. Η ειδικότητα αυτή υφίσταται πίεση από τις δυνατότητες των σύγχρονων βαφείων γουναρικών. Μητσιαρίστας : κάνει τη διαλογή των δερµάτων ανάλογα µε του χρώµα τους όπως τα παρέλαβε από τον Σολταρίστα και κανονίζει την οµοιοµορφία του χρώµατος του παλτό. Γράφει και κατανέµει τα µανίκια, τους γιακάδες κλπ. Οι εξελίξεις στις τεχνικές βαφής και κουρέµατος µειώνουν τη συνεισφορά αυτής της ειδικότητας περιορίζοντας τον ουσιαστικό ρόλο της στα κλασικά µοντέλα γούνας. Κοφτάς : είναι ο τεχνίτης που κόβει τα δέρµατα ένα- ένα, ανάλογα µε τις απαιτήσεις του πατρόν και τους τετραγωνικούς πόντους κάθε δέρµατος. Στην περίπτωση των αποκοµµάτων, ο Κοφτάς τα κόβει- καθαρίζει ανάλογα µε το είδος τους ώστε να είναι κατάλληλα προς συρραφή από τον Μηχανικό. Αυτή η ειδικότητα δεν φαίνεται να επηρεάζεται αισθητά από τις εξελίξεις. Σταµατωτάς : είναι ο τεχνίτης, ο οποίος, αφού πάρει το ραµµένο παλτό το σταµατώνει (= καρφώνει µε ειδικά εργαλεία σε ειδικό πλαίσιο, την "παρτιτούρα", ώστε να τεντωθεί το παλτό και να πάρει τη φόρµα του πατρόν ή τη σταθερή φόρµα των προδιαγραφών του πλέτερ). Ταβλιαστάς : είναι εκείνος ο οποίος αφού ανοίξει και βρέξει µε νερό τα δέρµατα, τα 20

καρφώνει µε στέιπς ή απλώς τα τεντώνει ώστε να πάρουν τη φυσική τους φόρµα για να µπορέσουν να εργαστούν στη συνέχεια οι άλλοι τεχνίτες. Φοδραρίστρια : τεχνήτρια εξειδικευµένη στο φοδράρισµα των έτοιµων γουναρικών. Πικιρίστρια : πικίρισµα είναι η εργασία που προηγείται του φοδραρίσµατος και επικολλά, ράβοντας είτε µε το χέρι είτε µε ειδική µηχανή, ειδική εσωτερική φόδρα στην εσωτερική πλευρά του παλτό. Μοντελίστ- Πατρονίστ : ο Μοντελίστ ασχολείται µε τα µοντέλα και την κολεξιόν της επιχείρησης. ηµιουργεί, τροποποιεί και προσαρµόζει τα προϊόντα γούνας στις απαιτήσεις της µόδας και του καταναλωτή. Ο Πατρονίστ µετατρέπει τις δηµιουργίες του Μοντελίστα σε πατρόν. Κάθε πατρόν είναι συνάρτηση της τρίχας του δέρµατος και των ειδικών στοιχείων και ιδιοτήτων που παρουσιάζουν τα διαφορετικά είδη δερµάτων που προέρχονται από διαφορετικά είδη ζώων. Ελεγκτής : πρέπει να γνωρίζει όλο το φάσµα της τέχνης τους γούνας, αφού ελέγχει το τελικό προϊόν. Μονταρίστας : συναρµολογεί τα επί µέρους τεµάχια του γουναρικού που ετοιµάζει ο Μηχανικός. Άλλες ειδικότητες : καθάρισµα των γουναρικών µε ατµό σε ειδικό µηχάνηµα (στήµη) γυάλισµα των γουναρικών για καλυτέρευση της τελικής του εµφάνισης και ανόρθωση της τρίχας χτύπηµα των γουναρικών σε ειδικό µηχάνηµα (ντροµ) για την αποµάκρυνση των τριχών που προκύπτουν από τη διαδικασία κόψιµο- ράψιµο ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α! 21

22

ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Τρίτη υποοµάδα: Αντικείµενο έρευνας είχαµε τον τριτογενή τοµέα παραγωγής και πιο συγκεκριµένα συλλέξαµε πληροφορίες για τα επαγγέλµατα που αφορά ο τοµέα αυτός. Ερευνήσαµε και αναφέραµε παραδείγµατα επαγγελµάτων του τριτογενούς τοµέα που υπάρχουν και δραστηριοποιούνται στη πόλη της Καστοριάς. ραστηριότητα: Με βάση την παραπάνω έρευνα αποφασίσαµε να µελετήσουµε το επάγγελµα του ξενοδόχου καθώς και να κατασκευάσουµε µία µακέτα ενός παραδοσιακού ξενώνα - ξενοδοχείου: 23

ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ο τριτογενής τοµέας δε συνδέεται µε την παραγωγή υλικών αγαθών ή προϊόντων, αλλά αφορά την εξυπηρέτηση αναγκών του ανθρώπου µε την παροχή υπηρεσιών Η τριτογενής παραγωγή αναφέρεται σε παρεχόµενες υπηρεσίες όπως είναι το εµπόριο, η υγεία, η εκπαίδευση, οι µεταφορές, ο τουρισµός, οι τράπεζες, οι επικοινωνίες, οι νοµικές συµβουλές,οι ασφάλειες, οι τραπεζικές συναλλαγές, τα ελεύθερα επαγγέλµατα καθώς και η κρατική µέριµνα για την παραγωγή άυλων αγαθών ωφέλιµων στο κοινωνικό σύνολο κ.λπ., από τις δραστηριότητες των οποίων αυξάνεται η χρησιµότητα των παραγοµένων αγαθών της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής. Σηµειώνεται ότι: τα αγαθά που παράγονται από την τριτογενή παραγωγή καλούνται γενικά "υπηρεσίες", ή "άυλα αγαθά", ή "άυλα προϊόντα". Ο Τριτογενής Τοµέας συνίσταται κυρίως στο εµπόριο και στις υπηρεσίες. Είναι δηλαδή, ο τοµέας που παρέχει υπηρεσίες και εξασφαλίζει το όλο σύστηµα διακίνησης και ανταλλαγών των πρώτων υλών και των αγαθών. επιχειρήσεις χονδρικού και λιανικού εµπορίου, επισκευής αυτοκινήτων, οχηµάτων, µοτοσικλετών και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης επιχειρήσεις ξενοδοχείων εστιατορίων επιχειρήσεις χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης επιχειρήσεις εκπαίδευσης και επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων επιχειρήσεις υγείας και κοινωνικής µέριµνας επιχειρήσεις διαχείρισης ακίνητης περιουσίας και εκµισθώσεων επιχειρήσεις άλλων υπηρεσιών. Λέξεις κλειδιά: τουρισµός εµπόριο ναυτιλία δηµόσιες υπηρεσίες τραπεζικές υπηρεσίες µεταφορές µεταφορικά µέσα σταθερής τροχιάς αυτοκίνητο Ι.Χ. εκπαίδευση υγεία 24

Ο Τριτογενής Τοµέας στην υτική Μακεδονία Ο τοµέας του εµπορίου και των υπηρεσιών στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας συγκεντρώνει σηµαντικό αριθµό καταστηµάτων και απασχολουµένων, κυρίως λόγω της αποµόνωσής της από τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Στον κλάδο των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών οι δραστηριότητες που είναι ανεπτυγµένες είναι αυτές των χρηµατοπιστωτικών οργανισµών και των ασφαλειών. Το χονδρικό εµπόριο υποχωρεί µπροστά στην επέκταση των καταστηµάτων λιανικού εµπορίου. Το λιανικό εµπόριο εκσυγχρονίζεται, αναβαθµίζονται οι εµπορικές υπηρεσίες και συγκεντρώνεται στα αστικά κέντρα της Περιφέρειας. Γενικά, στον τοµέα των αποθηκεύσεων, του εµπορίου και των υπηρεσιών δηµιουργούνται νέες συνθήκες µε την προοπτική των αγορών της Βαλκανικής που συνορεύουν µε τη υτική Μακεδονία. Η ανάπτυξη των υπηρεσιών Ε&Τ (επιστήµης και τεχνολογίας) βρίσκεται σε χαµηλό επίπεδο. Η Περιφέρεια στερείται κάποιου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος, διαθέτει όµως σχολές τµηµάτων του ΑΠΘ και Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα. Στην υτική Μακεδονία συγκεντρώνεται µόλις το 3,5% του συνόλου των ερευνητικών ιδρυµάτων της χώρας και βρίσκεται στην ένατη θέση µεταξύ των Περιφερειών της χώρας (1993). Η ανάπτυξη του τουρισµού στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας είναι ιδιαίτερα χαµηλή. Πρόκειται για περιοχή υποδοχής χαµηλού αριθµού τουριστών, στη συντριπτική τους πλειοψηφία Ελλήνων. Η ξενοδοχειακή υποδοµή της Περιφέρειας είναι ανεπαρκής. Ωστόσο, ο τουρισµός στην Περιφέρεια παρουσιάζει έντονη αυξητική πορεία τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριµένα, όσον αφορά τις διανυκτερεύσεις πραγµατοποιήθηκε αύξηση της τάξης του 30,7% στο διάστηµα 1995-1998. Αύξηση παρουσιάζει και η πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυµάτων όπου από το 33,7% το 1995 ανήλθε στο 40,8% το 1998. Η Περιφέρεια τέλος, διαθέτει σηµαντικούς πολιτιστικούς πόρους, όπως π.χ. αρχαιολογικά µνηµεία, ενδιαφέρουσες βυζαντινές και µεταβυζαντινές εκκλησίες, ιστορικά και λαογραφικά µουσεία, παραδοσιακά αρχοντικά κ.ά. 25

Ο Τριτογενής Τοµέας στην Καστοριά Αναφορικά µε το προφίλ του τριτογενούς τοµέα στην Καστοριά : Οι περισσότερες από τις υπηρεσίες του νοµού είναι πολύ µικρές Οι κλάδοι µε την µεγαλύτερη σηµαντικότητα στο παραγόµενο προϊόν είναι : οι κλάδοι του εµπορίου, τα ξενοδοχεία και εστιατόρια και οι χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσο αγωγών Ειδικότερα όσον αφορά επιµέρους κλάδους του τριτογενούς τοµέα αναφέρουµε τα παρακάτω συµπεράσµατα: Ο τοµέας του εµπορίου και των υπηρεσιών συγκεντρώνει σηµαντικό αριθµό καταστηµάτων και απασχολούµενων, ενώ στον κλάδο των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών οι δραστηριότητες που έχουν αναπτυχθεί είναι αυτές των σχετικών οργανισµών και των ασφαλειών. Το χονδρικό εµπόριο υποχωρεί µπροστά στην επέκταση των καταστηµάτων λιανικού εµπορίου, το οποίο εκσυγχρονίζεται µε αναβαθµισµένες εµπορικές υπηρεσίες και συγκεντρώνεται στα αστικά κέντρα. Γενικά στον τοµέα των αποθηκεύσεων, του εµπορίου και των υπηρεσιών δηµιουργούνται νέες συνθήκες µε την προοπτική των αγορών της Βαλκανικής που συνορεύουν µε την πόλη και γενικότερα µε την δυτική Μακεδονία. Ενισχυτικά των ανωτέρω καλείται να λειτουργήσει το Κέντρο ιαβαλκανικής Συνεργασίας που εδρεύει στην Κοζάνη, το οποίο µε την στήριξη των τοπικών φορέων καθώς και επιµελητηρίων στοχεύει στην ανάπτυξη επιχειρηµατικών και λοιπών δραστηριοτήτων µε τις γειτονικές χώρες. Εµπορικό κέντρο Καστοριάς Εµπορικά καταστήµατα 26

Εκθεσιακό εµπορικό κέντρο γούνας Καστοριάς Τράπεζες Νοµικές υπηρεσίες επισκευές Πυροσβεστική Υπηρεσία Καστοριάς 27

Στον τοµέα των υπηρεσιών εκπαίδευσης Ιδιαίτερη δραστηριότητα αναπτύσσει το Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα υτικής Μακεδονίας παράρτηµα του τµήµατος Κοζάνης στο οποίο λειτουργούν τα τµήµατα: ιεθνούς εµπορίου ηµοσίων σχέσεων και επικοινωνίας Πληροφορικής και Τεχνολογίας Υπολογιστών Επίσης στον νοµό υπάρχουν: 59 Νηπιαγωγεία,51 ηµοτικά σχολεία, 15 Γυµνάσια,7 ΓΕΛ,2 ΕΠΑΛ,1 ΕΠΑΣ,1ΣΕΚ 1ΕΕΕΕΚ,1 Σχολείο εύτερης Ευκαιρίας,1 ΙΕΚ,1 ΚΠΕ,1 ΚΕ Υ AΤΕΙ υτικής Μακεδονίας ΕΠΑΛ Καστοριάς 28

Στον τοµέα της υγείας στην Καστοριά εδρεύει το Γενικό Νοσοκοµείο Καστοριάς καθώς και το Κέντρο Υγείας και το κέντρο αποθεραπείας αποκατάστασης και κοινωνικής υποστήρηξης Άργους Ορεστικού. Επίσης τις παροχές υπηρεσιών υγείας συµπληρώνουν 17 περιφερειακά ιατρεία που είναι διασκορπισµένα στην περιφέρεια καθώς και οι ιδιώτες ιατροί οι οποίοι βρίσκονται συγκεντρωµένοι κατά κύριο λόγο στο κέντρο της πόλης. Κέντρο αποθεραπείας αποκατάστασης Άργους Ορεστικού Η τουριστική κίνηση συνολικά κυµαίνεται σε χαµηλά επίπεδα, καθώς πρόκειται για περιοχή υποδοχής περιορισµένου αριθµού επισκεπτών, στην συντριπτική τους πλειοψηφία Ελλήνων. Ωστόσο κατά τα τελευταία χρόνια η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής χαρακτηρίζεται από έντονη δυναµική, εστιασµένη κυρίως στις διάφορες µορφές εναλλακτικού τουρισµού.ειδικότερα αναφορικά µε τον αριθµό διανυκτερεύσεων σηµειώθηκε αύξηση της τάξης του 30,7%.ενώ αυξηµένος εµφανίζεται και ο δείκτης πληρότητας των ξενοδοχειακών καταλυµάτων. 29

Ξενοδοχεία Καφετέριες - εστιατόρια Χειµερινός τουρισµός τουρίστες στην πόλη Από τους κλάδους του τριτογενούς τοµέα που φαίνεται ότι παρουσιάζει σηµαντικές προοπτικές ανάπτυξης στην Καστοριά είναι ο τουρισµός µε την µορφή του αγροτουρισµού. Σήµερα παρά τους πλούσιους πολιτιστικούς και φυσικούς πόρους, ο τουρισµός βρίσκεται σε στοιχειώδη κατάσταση. Η σηµασία του κλάδου όµως, καθώς και τα πλεονεκτήµατα κάθε µίας από τις κυρίαρχες (παραθεριστικός, τουρισµός 30

διακοπών) µορφές του, αλλά και από τις εναλλακτικές (συνεδριακός, βιοµηχανικός, πολιτιστικός,φυσιολατρικός, περιβαλλοντικός κλπ.)έχει γίνει κατανοητή και παρατηρούνται προϋποθέσεις ανάπτυξης καθώς και συγκεκριµένες προσπάθειες τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στις ορεινές και παραλίµνιες περιοχές της πόλης. Οι στόχοι προς την κατεύθυνση αυτή αφορούν: Ανάπτυξη ενός δικτύου υπηρεσιών υποστήριξης των ΜΜΕ ιασύνδεση της έρευνας µε την παραγωγή Βελτίωση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος Ανάπτυξη εναλλακτικών µορφών τουρισµού Τουριστική αξιοποίηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. O ΟΡΙΣΜΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Η Βιοµηχανία Ταξιδιών και Τουρισµού αποτελεί µι µεγάλη οµάδα επιχειρήσεων, οι οποίες <<πωλούν>> κάποιο προϊόν, το οποίο είναι και η πηγή των εσόδων τους. Το τουριστικό προϊόν περιλαµβάνει κάθε αγαθό ή υπηρεσία που πωλείται από την τουριστική βιοµηχανία. Συνεπώς, το τουριστικό προϊόν αποτελείται από το κατάλυµα, τη µεταφορά, τη διασκέδαση, το φαγητό, τα souvenir κτλ. Άρα, µέρος του τουριστικού προϊόντος αποτελεί το ξενοδοχειακό προϊόν. Αντίστοιχα, Ξενοδοχειακό προϊόν είναι κάθε αγαθό και υπηρεσία που πωλεί ένα ξενοδοχειακό, το οποίο αποτελεί από την πλευρά του πελάτη πηγή ικανοποίησης και από την πλευρά του ξενοδοχείου πηγή εσόδων. Με τον όρο υπηρεσία, εννοούµε οποιαδήποτε διαδικασία (σειρά ενεργειών) επιτελείτε από πλευράς προσωπικού του ξενοδοχείου και έχει σαν σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών.μπορούµε να πούµε ότι το ξενοδοχειακό προϊόν µοιάζει µε µια <<ζυγαριά>>, όπου στη µια πλευρά της <<το βάρος>> είναι η ικανοποίηση του πελάτη και στην άλλη πλευρά της << το βάρος >> είναι τα έσοδα του ξενοδοχείου. Όσο πιο εξισορροπηµένα είναι τα δύο <<βάρη>>, τόσο µεγαλύτερη θα είναι η επιτυχία της ξενοδοχειακής επιχείρησης. ΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Με τον όρο ξενοδοχειακή επιχείρηση, εννοούµε κάθε επίσηµη µορφή τουριστικού καταλύµατος. Έτσι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις ταξινοµούνται σε: Kύρια ξενοδοχειακά καταλύµατα. Σ αυτά συµπεριλαµβάνεται οι εξής µορφές ξενοδοχειακών επιχειρήσεων: 1. Ξενοδοχεία: Είναι οι επιχειρήσεις που αποτελούνται από ένα κτήριο και λειτουργούν τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο. Είναι επαρκώς εξοπλισµένα και το προσωπικό που εργάζεται σ αυτά είναι ειδικευµένο. Παρέχουν κατάλυµα, τροφή, καθώς και άλλες υπηρεσίες ( π.χ. διασκέδαση, σπορ) ιακρίνονται σε πέντε κατηγορίες αστέρων, ξεκινώντας από τα ξενοδοχεία 5 *. Η διάκριση αυτή σε κατηγορίες καθορίζεται από τον Ελληνικό Οργανισµό Τουρισµού, µε βάση ορισµένα κτήρια που αφορούν τα εξής: α) Κτήριο (το µέγεθος του κτηρίου, οι χώροι υποδοχής, οι διαστάσεις των υπνοδωµατίων κ.α). β) Επίπλωση (ο εξοπλισµός των επίπλων τόσο στους κοινόχρηστους χώρους όσο και στα υπνοδωµάτια). 31

γ) Ποσότητα και ποιότητα εξοπλισµού (σε όλους τους χώρους του ξενοδοχείου). δ) Επιπρόσθετες ανέσεις (όπως ύπαρξη κλιµατισµού, πισίνας χώρων διασκέδασης κ.α.). 2. Ξενοδοχεία επιπλωµένων διαµερισµάτων: Είναι επιχειρήσεις που αποτελούνται από διαµερίσµατα (τουλάχιστον δύο δωµατίων) εξοπλισµένα µε κουζίνα. 3. Ξενοδοχεία µικτού τύπου: Είναι επιχειρήσεις που παρέχουν στους πελάτες τη δυνατότητα επιλογής ενοικίασης δωµατίων ή διαµερισµάτων, ανάλογα µε τις ανάγκες τους. Πρόκειται για ένα <<πάντρεµα>> των δύο πρώτων ειδών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Απαραίτητη προϋπόθεση για να χαρακτηρίσει ένα ξενοδοχείο µικτού τύπου, είναι να έχει δυναµικότητα, τουλάχιστον, 300 κλινών. 4.Μοτέλς(Motels): Είναι επιχειρήσεις των οποίων οι εγκαταστάσεις βρίσκονται έκτος των κατοικηµένων περιοχών, σε οδικές αρτηρίες µεγάλης κυκλοφορίας (π.χ. εθνικές οδούς ). Αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση τόσο των ανθρώπων όσο και των οχηµάτων τους. Γι αυτό διαθέτουν τον απαραίτητο χώρο για τη στάθµευση, τον εφοδιασµό ή ακόµα και την επισκευή των οχηµάτων. 5.Ξενοδοχεία ιαµατικών πηγών και Υδροθεραπευτήρια: είναι επιχειρήσεις οι οποίες εξυπηρετούν πελάτες που επιθυµούν να ακολουθήσουν θεραπευτική αγωγή µε ιαµατικά νερά διαφόρων λουτροπόλεων. Για το λόγο αυτό, έχουν εγκαταστάσεις µε τις οποίες µπορούν να φέρουν το ιαµατικό νερό στο µπάνιο κάθε δωµατίου ή διαθέτουν πισίνα µε το θεραπευτικό νερό. 6. Ορεινά ξενοδοχεία η χιονοδροµικά κέντρα : είναι επιχρήσεις χτισµένες σε ορεινές περιοχές µε αρκετό χιόνι ( ορισµένες εποχές του χρόνου ) τα ξενοδοχεία αυτά είναι ειδικά εξοπλισµένα για τις ακραίες συνθήκες και εξυπηρετούν συνήθως πελάτες που αγαπούν τα χειµερινά σπορ διαθέτουν χώρους άθλησης ψυχαγωγίας κτλ, έτσι ώστε να µην νιώθουν οι πελάτες περιορισµένη 7. Ξενώνες: είναι επιχειρήσεις που διαθέτουν δωµάτια και οι οποίες αν και δεν είχαν αρχικά κτιστεί για να λειτουργήσουν µε την µορφή ξενοδοχείου, εντούτοις παρέχουν τέτοιου είδους υπηρεσίες. 8. Bungalows :είναι επιχειρήσεις που αποτελούνται από συγκροτήµατα ανεξάρτητων διαµερισµάτων. Συγχρόνως διαθέτουν ένα κεντρικό κτήριο στο όποιο στεγάζονται οι υπηρεσίες και κοινόχρηστοι χώροι ( πχ αίθουσες ψυχαγωγίας ) Μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύµατα σε αυτά συµπεριλαµβάνονται οι εξής µορφές ξενοδοχειακών καταλυµάτων: 1. Ενοικιαζόµενα δωµάτια : είναι καταλύµατα µε την µορφή δωµατίων, τα οποία είναι συνήθως τµήµα της οικίας του ιδιοκτήτη. Οι παρεχόµενες υπηρεσίες είναι περιορισµένες, όπως άλλωστε και το κόστος τους 2. Πανσιόν : είναι καταλύµατα χωρίς άλλες υπηρεσίες ( µερικές πανσιόν είναι σε θέση να προσφέρουν και πρωινό ) 3. Οργανωµένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping): είναι κέντρα διακοπών και παραθερισµού στα οποία οι τουρίστες διανυκτερεύουν σε δικές τους σκηνές και τροχόσπιτα 32

4. Μετακινούµε να ξεξενοδοχεία: σε αυτά ανήκουν κυρίως τα κρουαζιερόπλοια και οι Σιδηροδροµικές κλινάµαξες. τα τελευταία χρονιά στα µετακινούµενα ξενοδοχεία µπορούν να προστεθούν τα αεροσκάφη και τα λεωφορεία όταν αυτά καλύπτουν µεγάλες απόστασης και µπορούν να προσφέρουν κάποιες ελάχιστες ξενοδοχειακές υπηρεσίες 5. Τέλος στα µη κυρία ξενοδοχεία καταλύµατα ανήκουν τα τουριστικά καταλύµατα σε παραδοσιακούς οικισµούς ξενώνες νεότητας, οι ελεύθερες κατασκηνώσεις,τα αυτοεξυπηρετούµενα καταλύµατα κ.α Ανάλογα µε το χρόνο λειτουργίας τους τα ξενοδοχεία µπορούν να διακριθούν σε 1. Εποχιακά: λειτουργούν ορισµένες εποχές του έτους 2. ιαρκούς λειτουργίας: λειτουργούν ολόκληρο το έτος Ανάλογα µε τον τόπο εγκατάστασης τους ξενοδοχεία µπορούν να διακριθούν σε 1. Αστικά : βρίσκονται σε µεγάλα αστικά κέντρα 2. Παραθεριστικά: βρίσκονται σε περιοχές µε φυσική οµορφιά, εκτός τον πόλεων Μερικά από τα πιο σηµαντικά πλεονεκτήµατα µιας περιοχής, προκειµένου να εγκατασταθεί σ αυτή µια ξενοδοχειακή µονάδα είναι τα εξής: Το φυσικό κάλλος της περιοχής. Το κλίµα της συγκεκριµένης τοποθεσίας (πρέπει να βρίσκεται σε αρµονία µε το σκοπό για τον οποίο δηµιουργείται µια ξενοδοχειακή µονάδα, π.χ. δεν µπορεί να κτιστεί ένα χιονοδροµικό κέντρο σε περιοχή που δεν πέφτει χιόνι). Η εύκολη πρόσβαση σε σηµεία οπού µπορούν να βρεθούν πελάτες (κοµβικά σηµεία, αεροδρόµια, λιµάνια πόλεις κ.α.). Οι αρχαιότητες, τα µνηµεία, τα µουσεία, οι εκκλησιές µε ιστορικό ενδιαφέρον και αλλά πολιτιστικά στοιχειά, αποτελούν πόλο έλξης των πελατών Η οικονοµική, πολιτική και στρατιωτική σταθερότητα της περιοχής (π.χ. µια περιοχή στην οποία διεξάγεται πόλεµος η συµβαίνουν συχνά τροµοκρατικές επιθέσεις δεν προτιµάται από τους πελάτες). Η αρτιότητα του οδικού δικτύου της ευρύτερης περιοχής, έτσι ώστε να διευκολύνεται η µετακίνηση των πελατών, αλλά και ο εφοδιασµός της ξενοδοχειακής µονάδας. Εκτός, όµως από τον ίδιο το χώρο του ξενοδοχείου, που αποτελεί το κατ εξοχήν σηµείο πώλησης του ξενοδοχειακού προϊόντος, σηµεία πώλησης µπορούν να θεωρηθούν τα διαφορά γραφεία ταξιδιών, τα κεντρικά συστήµατα κρατήσεων (Central reservation System CRS), καθώς και οποιανδήποτε άλλο σηµείο που µπορεί να φέρει πελάτες στο ξενοδοχείο. ΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ως επιχείρηση που είναι το ξενοδοχείο πρέπει να έχει µια συγκεκριµένη δοµή,η οποία αντικατοπτρίζει το επίπεδο της οργάνωσης της. Η οργανωτική δοµή κάθε ξενοδοχειακής επιχείρησης πρέπει να είναι προσαρµοσµένη στης ανάγκες της. Για παράδειγµα, στο παρακάτω διάγραµµα απεικονίζεται η δοµή, από πλευράς οργάνωσης του πρωσικού, ενός τυπικού ξενοδοχείου µεσαίου µεγέθους. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι το διάγραµµα δεν είναι πλήρες. Υπάρχουν και άλλες βαθµίδες 33

ιεραρχίας, οι οποίες δεν αναφέρονται, για διδακτικούς λόγους, στο συγκεκριµένο οργανόγραµµα. Σε όλες τις επιχειρήσεις, η οργάνωση ως διαδικασία στρατηγικής ακολουθεί κάποια στάδια, τα οποία είναι τα εξής: 1.καθοριζονται οι στόχοι της επιχείρησης µε τη µεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. 2. Προσδιορίζονται οι τρόποι (δηλαδή οι δραστηριότητες) µε τους οποίους είναι δυνατή η πραγµατοποίηση των στόχων. 3. ταξινοµούνται οι διάφορες δραστηριότητες. 4.κατανέµονται οι δραστηριότητες στα διαφορά τµήµατα. 5. ιαχωρίζονται οι αρµοδιότητες και οι υπευθυνότητες στα στελέχη της επιχείρησης. 6. καθορίζεται απ τη διεύθυνση ο συντονισµός και ο έλεγχος των δραστηριοτήτων. Με αλλά λόγια, ένας επιχειρηµατίας που οργανώνει ένα ξενοδοχείο ακολουθεί τα παρακάτω βήµατα: Αποφασίζει τι θέλει να πετύχει. Βρίσκει πώς θα το πετύχει Βάζει σε τάξη τους τρόπους µε τους οποίους θα πετύχει το στόχο. ιαχωρίζει ποια δουλειά θα κάνει το κάθε τµήµα. Αποφασίζει µε ποιον τρόπο θα ελέγξει το αποτέλεσµα και θα συντονίσει τα τµήµατα Πρέπει να λάβουµε υπ όψιν µας ότι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από αρκετές ιδιαιτερότητες σε σχέση µε τις βιοµηχανικές επιχειρήσεις. ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΚΑΙ Ι ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ Όπως αναλύθηκε σε προηγούµενη ενότητα, το ξενοδοχειακό προϊόν αποτελείται από αγαθά και υπηρεσίες. Είναι ένα σύνθετο προϊόν, το οποίο απαιτεί για την παραγωγή του σηµαντικό αριθµό εργαζοµένων. Οι εργαζόµενοι αυτοί είναι διαφορετικών ειδικοτήτων και βαθµίδων εκπαίδευσης. Κάθε ειδικότητα έχει µια συγκεκριµένη θέση στην οργανωτική δοµή των ξενοδοχειακών µονάδων, η οποία αντιστοιχεί σε καθορισµένη ιεραρχική βαθµίδα. Καθώς το ξενοδοχειακό προϊόν περιλαµβάνει και υπηρεσίες, οι σχέσεις πελατών και εργαζοµένων είναι άµεσες, Είναι, λοιπόν, φανερό ότι παίζει σηµαντικό ρολό ο χαρακτήρας, η συµπεριφορά και η ευχέρεια στη διαδικασία των διαπροσωπικών σχέσεων των εργαζοµένων. Μία άλλη ιδιαιτερότητα της εργασίας στον τοµέα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων είναι οι εποχικές διακυµάνσεις. Υπάρχουν εποχές µε µεγαλύτερη ή µικρότερη ζήτηση εργαζοµένων, ανάλογα µε το είδος των µονάδων. Τέλος οι εργαζόµενοι στα ξενοδοχεία εργάζονται όλες τις µέρες και όλες τις ώρες. Αυτό σηµαίνει ότι µπορεί να εργάζονται κατά την διάρκεια της νύχτας ή σε ηµέρες αργιών. Το ωράριο τους συχνά δεν συµβαδίζει µε αυτό των εργαζοµένων σε οποιοδήποτε άλλο τοµέα εργασίας. Είναι σηµαντικό όλες αυτές οι ιδιαιτερότητες να αξιολογούνται κατάλληλα από τη διοίκηση της ξενοδοχειακής µονάδας. 34

ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΑ ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Το ξενοδοχειακό προϊόν αποτελείται από όλα τα προσφερόµενα αγαθά και τις υπηρεσίες που παρέχονται στον πελάτη και αποσκοπούν στην αύξηση του κέρδους της ξενοδοχειακής επιχείρησης. Ανάλογα µε το είδος, το µέγεθος και τον σκοπό για τον οποίο δηµιουργήθηκαν οι µονάδες διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: Απλής εκµετάλλευσης (πχ. Ξενοδοχείο µόνο για ύπνο) Σύνθετης εκµετάλλευσης ( παρέχει ύπνο και φαγητό) Πολυσύνθετης εκµετάλλευσης Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται κάποια αγαθά και υπηρεσίες, ενδεικτικά αυτών που µπορούν να παρέχουν οι ξενοδοχειακές µονάδες πολυσύνθετης εκµετάλλευσης. ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΑ ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΩΝ ΚΥΡΙΑ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ Υπνοδωµάτια Εστιατόριο Μπάρ Καφετέρια - ζαχαροπλαστείο Ναϊτ κλάµπ Χώροι άθλησης Χώροι ψυχαγωγίας ιοργάνωση εκδροµών Σπόρ Καταστήµατα πώλησης παντός είδους Κοµµωτήρια Ανθοπωλεία ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗ Α ΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΟΥ Στην χώρα µας η τουριστική νοµοθεσία προβλέπει ως αρµόδιο όργανο για την εποπτεία των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων τον Ελληνικό Οργανισµό Τουρισµού (Ε.Ο.Τ.) Όταν ένας επιχειρηµατίας θελήσει να ιδρύσει µία ξενοδοχειακή µονάδα, θα πρέπει να υποβάλει στον Ε.Ο.Τ. αίτηση για την έγκριση: I. Της καταλληλότητας του οικοπέδου στο οποίο θα κτιστεί η µονάδα II. Της καταλληλότητας του σχεδίου των εγκαταστάσεων της ξενοδοχειακής µονάδας Αφού εγκριθούν τα σχεδία του κτηρίου και η καταλληλότητα του οικοπέδου, ο επιχειρηµατίας θα προβάλλει αίτηση για : 35

Χορήγηση αδείας λειτουργίας και κατάταξης σε κατηγορία αστέρων (δηλαδή 5*,4*,3* Κτλ) Ο Ε.Ο.Τ προκειµένου να χορηγήσει µια τέτοια άδεια λειτουργίας θα λάβει θα υπόψη του τις εξής προϋποθέσεις : 1. Τη θέση του ξενοδοχείου από πλευράς θορύβων, µόλυνσης, υγιεινής Κ.α. 2. Συγκεκριµένα χαρακτηριστικά σχετικά µε την πρόσοψη, την εσωτερική και εξωτερική εικόνα του κτηρίου 3. Τα υπνοδωµάτια τα οποία ανάλογα µε την κατηγορία του ξενοδοχείου πρέπει να έχουν συγκεκριµένες διαστάσεις, να βρίσκονται σε συγκεκριµένο ύψος πάνω από το έδαφος, να φωτίζονται και να αερίζονται επαρκώς και να πληρούν διάφορα άλλα χαρακτηριστικά. Όταν ο Ε.Ο.Τ. χορηγήσει µία τέτοια άδεια λειτουργίας ξενοδοχείου, τότε αυτό είναι έτοιµο να λειτουργήσει από νοµικής πλευράς. Παρόλα αυτά ο Ε.Ο.Τ µπορεί, οποιαδήποτε στιγµή να άρει την άδεια λειτουργίας του ξενοδοχείου µετά από έλεγχο της αρµόδιας επιτροπής που χορηγεί τις άδειες. Αυτό µπορεί να συµβεί όταν δεν εκπληρώνονται οι οροί και οι κανονισµοί που καθορίζονται από την ισχύουσα νοµοθεσία. ΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ <<ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΟΧΙΑΣ>> Με τον ορό <<παραξενοδοχία>> εννοούµε το σύνολο των καταλυµάτων που λειτουργούν µε τρόπο ανεπίσηµο, δηλαδή χωρίς άδεια λειτουργίας από τον αρµόδιο οργανισµό (Ε.Ο.Τ). Αφού δεν έχουν άδεια, δεν ακολουθούν και την ισχύουσα νοµοθεσία που επιβάλλει τους κανόνες λειτουργίας των ξενοδοχείων. Αυτό σηµαίνει ότι δεν είναι σε θέση να παρέχουν υπηρεσίες µε νόµιµο τρόπο στους πελάτες. Το φαινόµενο της <<παραξενοδοχίας>> ανάλογα µε την περιοχή και τις εποχές λαµβάνει διαφορές διαστάσεις. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι δηµιουργεί σοβαρά προβλήµατα στον τοµέα του Τουρισµού και κατά συνεπεία στην Οικονοµία µιας χωράς (αφού ο τοµέας του Τουρισµού συγκαταλέγεται στους βασικούς τοµείς της Οικονοµίας). Οι πελάτες που για οποιονδήποτε λόγο βρίσκουν κατάλυµα σε ένα τέτοιου είδους κτήριο είναι φυσικό ότι, στην πλειονότητα τους, δε θα µείνουν ευχαριστηµένοι αφού αυτό δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους. Θα αποκτήσουν κακή εικόνα για το µέρος αυτό και πολλές φορές για την ιδία τη χωρά και τους ανθρώπους στο σύνολο τους. Την κακή αυτή φήµη θα την µεταφέρουν στον τόπο τους και τους φίλους τους, οι οποίοι θα αποφύγουν να ταξιδέψουν σε αυτό το µέρος. Αν επεκταθεί το φαινόµενο της <<παραξενοδοχιας>> οι επιπτώσεις του στο τουρισµό θα είναι σοβαρές. Από τη µια πλευρά θα <<λιγοστέψουν>> οι τουρίστες που αγοράζουν το πραγµατικό ξενοδοχειακό προϊόν, από την άλλη πλευρά θα µειωθούν οι θέσεις εργασίας στα ξενοδοχεία και θα αυξηθεί η ανεργία. Είναι λοιπόν εύκολο να αντιληφθεί κανείς τη σοβαρότητα µε την οποία µια χωρά πρέπει να αντιµετωπίσει το φαινόµενο της <<παραξενοδοχιας>> 36

ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: 37

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τέταρτη υποοµάδα: Αντικείµενο έρευνας είχαµε να µελετήσουµε γενικά τα ποσοστά συµµετοχής του κάθε τοµέα παραγωγής στην πόλη της Καστοριάς (στατιστική µελέτη). Τα προβλήµατα του κάθε κλάδου και τις προοπτικές του. ραστηριότητα: ερευνήσαµε µέσω του διαδικτύου, συλλέξαµε πληροφορίες για κάθε τοµέα παραγωγής ξεχωριστά συντάξαµε µέσω των πληροφοριών κάποιους στατιστικούς πίνακες και προτάσεις και κατασκευάσαµε σε power point την παρουσίαση της συνολικής εργασίας του τµήµατος. ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Γεωγραφική Θέση Η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας έχει έκταση 9.451 χλµ2 και καταλαµβάνει το 7,2 % της συνολικής έκτασης της χώρας. Είναι περιοχή κατ εξοχήν ορεινή, µε το 82 % του εδάφους της να καλύπτεται από ορεινές και ηµιορεινές εκτάσεις. Καταλαµβάνει το βορειοδυτικό τµήµα της χώρας και συνορεύει µε την: Αλβανία και FYROM Η Περιφέρεια αποτελείται από τους εξής τέσσερις νοµούς: 1.Κοζάνης, 2.Καστοριάς, 3.Γρεβενών και 4.Φλώρινας Πληθυσµός Ο πληθυσµός της υτικής Μακεδονίας ανέρχεται σε 302.892 κατοίκους (ΕΣΥΕ 1998) και αντιστοιχεί στο 2,9 % του συνολικού πληθυσµού της χώρας. Ο ρυθµός αύξησης του πληθυσµού την περίοδο 1993-1998 είναι 1,66%, λίγο µεγαλύτερος από τον αντίστοιχο της χώρας ( 1,56%). Η πληθυσµιακή πυκνότητα της Περιφέρειας είναι 32 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χλµ. έναντι 79,7 της χώρας. Ο αστικός πληθυσµός ανέρχεται στο 29% του συνολικού πληθυσµού, ο ηµιαστικός στο 15% και ο αγροτικός στο 56% αντίστοιχα Κατανοµή Πληθυσµού υτικής Μακεδονίας 38

Ανασκόπηση Βασικών Μεγεθών Απασχόλησης Ανασκόπηση Βασικών Μεγεθών Ανεργίας Εκπαιδευτική ιάρθρωση της Εκπαίδευσης σε Περιφερειακό Επίπεδο Αστικές Υποδοµές 39

Οι δείκτες: το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. και ο είκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (.Α.Α.) Για την κατάταξη των διάφορων χωρών σε σχέση µε το στάδιο ανάπτυξης τους χρησιµοποιούνται κριτήρια που ονοµάζονται δείκτες. Η κατάταξη µιας χώρας µπορεί να βασίζεται σε έναν µόνο δείκτη, µπορεί όµως να βασίζεται και σε συνδυασµό δεικτών, ώστε η κατάταξη να είναι όσο το δυνατόν εγκυρότερη. Μερικοί από τους δείκτες που χρησιµοποιούνται για την κατάταξη µιας χώρας είναι: το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π., η ανισότητα στην πληρωµή ανδρών-γυναικών για την ίδια εργασία, το ποσοστό των αναλφάβητων, το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ο αριθµός ευρεσιτεχνιών, η ηµερήσια κατανάλωση θερµίδων ανά κάτοικο, το ποσοστό του εισοδήµατος που καταναλώνεται για φαγητό, η παιδική θνησιµότητα κ.ά. Το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α.Ε.Π.) ή κατά κεφαλήν εισόδηµα µιας χώρας είναι ένας οικονοµικός δείκτης που προκύπτει, αν µετατρέψουµε σε χρήµα την αξία των αγαθών από όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες της χώρας για ένα έτος και διαιρέσουµε το ποσό αυτό µε τον αριθµό των κατοίκων της. Αποτελεί έναν µέσο όρο που δείχνει απλώς πόσα χρήµατα θα έπαιρναν όλοι οι πολίτες της συγκεκριµένης χώρας, αν δεν υπήρχε καµιά διαφοροποίηση στη µοιρασιά. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. µπορεί να πληροφορήσει µόνο στατιστικά για την οικονοµική ευηµερία µιας χώρας, ενώ τίποτα δεν αποκλείει ένα µεγάλο ποσοστό των κατοίκων µιας πολύ πλούσιας και αναπτυγµένης χώρας να είναι πολύ φτωχοί Εκτός αυτού, δε δείχνει τη συµµετοχή των διάφορων παραγωγικών τοµέων (πρωτογενούς κτλ.) στη διαµόρφωση του εθνικού πλούτου. 0 συνδυασµός των δεικτών: κατά κεφαλήν Α.Ε.Π., ποσοστό εγγράµµατων ενηλίκων, προσδόκιµο όριο ζωής και µέσος όρος ετών εκπαίδευσης συγκροτεί τον είκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (.Α.Α.), ο οποίος στις µέρες µας χρησιµοποιείται από διεθνείς οργανισµούς και τον Ο.Η.Ε. 0 δείκτηςαυτός είναι σηµαντικότερος από άλλους, αφού δεν αντικατοπτρίζει µόνο την οικονοµική ανάπτυξη µιας χώρας, αλλά λαµβάνει υπόψη του και κοινωνικά δεδοµένα. Πρωτογενής Τοµέας 40

Ο πρωτογενής τοµέας της οικονοµίας είναι ιδιαίτερα αναπτυγµένος στους τρεις από τους τέσσερις Νοµούς της Περιφέρειας και συγκεκριµένα στους Νοµούς Γρεβενών, Φλώρινας και Καστοριάς και πολύ λιγότερο στον Νοµό Κοζάνης. Το ΑΕΠ του πρωτογενή τοµέα καταλαµβάνει το 11% του ΑΕΠ του πρωτογενή της χώρας, ποσοστό ιδιαίτερα σηµαντικό. Έντονο είναι το φαινόµενο εγκατάλειψης της κτηνοτροφίας, ενώ παρά το πλούσιο υδάτινο δυναµικό, το ποσοστό των αρδευόµενων εκτάσεων βρίσκεται σε χαµηλά επίπεδα. Είναι η µοναδική Περιφέρεια µε σηµαντική παραγωγή κρόκου. Τα κυριότερα γεωργικά προϊόντα τα οποία παράγει η Περιφέρεια είναι τα µήλα και το σιτάρι. Στην Περιφέρεια αναλογεί το 16% της εγχώριας παραγωγής µήλων και το 15% της συνολικής παραγωγής σίτου. Άλλα σηµαντικά προϊόντα της υτικής Μακεδονίας είναι τα γαλακτοµικά, τα φασόλια, τα κηπευτικά κλπ. ευτερογενής Τοµέας Ο δευτερογενής τοµέας είναι ο ισχυρότερος τοµέας παραγωγικής δραστηριότητας της Περιφέρειας αν και παρουσιάζει µείωση του ποσοστού συµµετοχής του στο συνολικό Ακαθάριστο Προϊόν της Περιφέρειας.. Οι Νοµοί Καστοριάς και Κοζάνης, χαρακτηρίζονται από τη µεγαλύτερη µεταποιητική δραστηριότητα στην Περιφέρεια. Η πολύ µεγάλη συµµετοχή του δευτερογενούς τοµέα στο ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στη συγκέντρωση εξορυκτικών δραστηριοτήτων και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στον άξονα Πτολεµαϊδας - Κοζάνης - Αµυνταίου. Στη υτική Μακεδονία παράγεται το 70% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, εκ των οποίων το 50% παράγεται στο Νοµό Κοζάνης. Σηµαντική είναι και η συµβολή του µεταποιητικού κλάδου δέρµατος γούνας που συγκεντρώνεται στο νοµό Καστοριάς και την περιοχή της Σιάτιστας. Τριτογενής Τοµέας Ο τοµέας του εµπορίου και των υπηρεσιών στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας συγκεντρώνει σηµαντικό αριθµό καταστηµάτων και απασχολουµένων, κυρίως λόγω της αποµόνωσής της από τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Στον κλάδο των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών οι δραστηριότητες που είναι ανεπτυγµένες είναι αυτές των χρηµατοπιστωτικών οργανισµών και των ασφαλειών. Το χονδρικό εµπόριο υποχωρεί µπροστά στην επέκταση των καταστηµάτων λιανικού εµπορίου. Το λιανικό εµπόριο εκσυγχρονίζεται, αναβαθµίζονται οι εµπορικές υπηρεσίες και συγκεντρώνεται στα αστικά κέντρα της Περιφέρειας. Γενικά, στον τοµέα των αποθηκεύσεων, του εµπορίου και των υπηρεσιών δηµιουργούνται νέες συνθήκες µε την προοπτική των αγορών της Βαλκανικής που συνορεύουν µε τη υτική Μακεδονία. Η ανάπτυξη των υπηρεσιών Ε&Τ βρίσκεται σε χαµηλό επίπεδο. Η Περιφέρεια στερείται κάποιου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος, διαθέτει όµως σχολές τµηµάτων του ΑΠΘ και Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα. Στην υτική Μακεδονία συγκεντρώνεται µόλις το 3,5% του συνόλου των ερευνητικών ιδρυµάτων της χώρας και βρίσκεται στην ένατη θέση µεταξύ των Περιφερειών της χώρας (1993). Η ανάπτυξη του τουρισµού στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας είναι ιδιαίτερα χαµηλή. Πρόκειται για περιοχή υποδοχής χαµηλού αριθµού τουριστών, στη 41

συντριπτική τους πλειοψηφία Ελλήνων. Η ξενοδοχειακή υποδοµή της Περιφέρειας είναι ανεπαρκής. Ωστόσο, ο τουρισµός στην Περιφέρεια παρουσιάζει έντονη αυξητική πορεία τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριµένα, όσον αφορά τις διανυκτερεύσεις πραγµατοποιήθηκε αύξηση της τάξης του 30,7% στο διάστηµα 1995-1998. Αύξηση παρουσιάζει και η πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυµάτων όπου από το 33,7% το 1995 ανήλθε στο 40,8% το 1998. Η Περιφέρεια τέλος, διαθέτει σηµαντικούς πολιτιστικούς πόρους, όπως π.χ. αρχαιολογικά µνηµεία, ενδιαφέρουσες βυζαντινές και µεταβυζαντινές εκκλησίες, ιστορικά και λαογραφικά µουσεία, παραδοσιακά αρχοντικά κ.ά. ΝΟΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ο Νοµός Καστοριάς παράγει 0,15% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας και η συµµετοχή του Νοµού στο ΑΕΠ της χώρας διατηρείται σχεδόν σταθερή τα τελευταία χρόνια. Στη µετατόπιση αναλογεί το 5% του προϊόντος του Νοµού το 2002 (µε σηµαντική δραστηριότητα στην κατεργασία γούνας) από 18% το 1995 και εκεί παράγεται 0,2% της µεταποιητικής παραγωγής της χώρας (0,3% το 1997). Στη γεωργία αναλογεί 12% του προϊόντος του Νοµού το 2002 από 14% το 1997 και εκεί παράγεται 0,8% της συνολικής γεωργικής παραγωγής της χώρας. Με κατά κεφαλή προϊόν 11,9 χιλ. ευρώ κατατάσσεται 21 ος µε βάση το κριτήριο αυτό µε 92% του µέσου όρου της Ελλάδας το 2002 (72% του µέσου όρου της EE-25) ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΤΑ ΟΜΑ ΕΣ ΚΛΑ ΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 42

43

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΟ ΟΥ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 44

Ε ΑΦΟΠΟΝΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 45