Σύνδρομο υπερκογχίου σχίσματος τραυματικής αιτιολογίας

Ενδιαφέρουσα περίπτωση / Case Report Σύνδρομο υπερκογχίου σχίσματος τραυματικής αιτιολογίας Traumatic superior orbital fissure syndrome Πινιάρα Α Δεληστάθη Θ Σκαλίδη Ν Ζώταλης Ν Μαρουδιάς Ν ΩΡΛ Τμήμα, Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν. Ιωνίας, Αγ. Όλγας 3-5, Αττική Ελληνική Ωτορινολαρυγγολογία, Τόμος 35 - Τεύχος 4, 2014 Διεύθυνση αλληλογραφίας: Νίκος Μαρουδιάς, Συντονιστής Διευθυντής ΩΡΛ Κλινικής Κωνσταντοπούλειου Νοσοκομείου Ν. Ιωνίας «Αγία Όλγα». E-mail: maroudias@ath.forthnet.gr Piniara A Delistathi Th Skalidi N Zotalis N Maroudias N ENT Departement, Konstantopouleio Hospital Nea Ionia, Agias Olgas 3-5, Αthens Hellenic Otorhinolaryngology, Volume 35 - Issue 4, 2014 Correspondence to: Nikos Maroudias, Head of ENT Clinic of Konstantopouleio Hospital of New Ionia Agia Olga. E-mail: maroudias@ath.forthnet.gr Π ε ρ ί λ η ψ η Εισαγωγή: Το σύνδρομο του υπερκόγχιου σχίσματος αποτελεί μία σπάνια κλινική οντότητα με χαρακτηριστική κλινική εικόνα και σημαντική νοσηρότητα. Αυτό το άρθρο εξετάζει το υπόβαθρο του συνδρόμου, προτεινόμενες θεραπείες στην βιβλιογραφία και συζητά μια περίπτωση ασθενούς της κλινικής μας, καθώς και τη στρατηγική της θεραπείας. Παρουσίαση περιστατικού: Νεαρός ασθενής 24 ετών παραπέμφθηκε από νευροχειρουργό λόγω περικογχικού οιδήματος και αιματώματος, πρόπτωσης του αριστερού οφθαλμού και πτώσης του αριστερού άνω βλεφάρου. Ο ασθενής είχε νοσηλευθεί σε νευροχειρουργικό τμήμα για δύο εβδομάδες λόγω κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης μετά από ισχυρό χτύπημα που δέχθηκε στην κεφαλή, κατά την διάρκεια αγώνα πολεμικών τεχνών. Εκτός του διπλού ρωγμώδους κατάγματος στην αριστερή μετωπιαία χώρα, είχε υποστεί και κατάγματα στην έξω και κάτω μοίρα του ζυγωματοκογχικού συμπλέγματος και στην ελάσσονα πτέρυγα του σφηνοειδούς οστού, τα οποία ανατάχθησαν με χρήση οστεοσύνθεσης με πλάκες τιτανίου. Συμπεράσματα: Μετά την ανάταξη των ζυγωματοκογχικών καταγμάτων το αριστερό άνω βλέφαρο και ο οφθαλμός, μετά από τρία 24ωρα, απέκτησαν την φυσιολογική τους κινητικότητα. Το θεραπευτικό πλάνο ξεκινά μετά από επαρκή κλινική και απεικονιστική εξέταση. Η βιβλιογραφία συστήνει χειρουργική αποσυμπίεση και αποκατάσταση των κατάλληλων διαστάσεων του υπερκόγχιου σχίσματος, όταν αυτό υποδεικνύεται από ευρήματα στην αξονική τομογραφία. Σε αντίθετη περίπτωση, η θεραπεία συνίσταται σε παρακολούθηση του ασθενούς και ενδοφλέβια χορήγηση κορτικοστεροειδών. Λέξεις κλειδιά: Κρανιοπροσωπικό τραύμα, σύνδρομο υπερκόγχιου σχίσματος, κάταγμα ζυγωματοκογχικού συμπλέγματος, κάταγμα οφθαλμικού κόγχου. A B S T R A C T Introduction: Superior orbital fissure syndrome is an infrequently encountered entity with a unique presentation and significant morbidity. This article reviews the background of the syndrome, treatments in the literature, and discusses a recent case with treatment strategy. Case report: Α 24-year-old man was admitted to our clinic due to left periorbital edema and ecchymosis, left globe proptosis and left lid ptosis. He was previously being treated in the neurosurgical department for two weeks due to craniofacial trauma, after receiving a strong thrust on his head during a contest of martial arts. Besides double incomplete fracture in the left frontal region, he had suffered fractures in the lateral and inferior wall of the zygomaticoorbital complex and in the minor wing of the sphenoid bone, that were reestablished with open reduction and internal fixation with titanium plates. Conclusions: After the reduction of zygomaticoorbital fractures, the left upper eyelid and left globe subsequently acquired their normal mobility in the following three days. Therapeutic plane is initiated after adequate clinical and radiographic examination. Literature suggests surgical decompression and reestablishment of the proper dimensions of the superior orbital fissure, when indicated by CT evidence. Otherwise treatment varies from conservative observation to steroid iv administration. Keywords: Trauma, midface, superior orbital fissure syndrome, zygomaticomaxillary complex fracture, orbital fracture. 196

Πινιάρα Α, Δεληστάθη Θ, Σκαλίδη Ν, Ζώταλης Ν, Μαρουδιά Ν ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το σύνδρομο του υπερκόγχιου σχίσματος (Superior Orbital Fissure Syndrome- SOFS) είναι ένα σπάνιο σύνδρομο με πολύ ενδιαφέρον σύμπλεγμα συμπτωμάτων, το οποίο θέτει πολύ δύσκολα ερωτήματα για τους θεράποντες ιατρούς. Μπορεί να προκύψει από πολλαπλά αίτια και μηχανισμούς (όπως σύφιλη, κρανιοπροσωπικό τραύμα, οπισθοβολβικό αιμάτωμα, όγκο, ανεύρυσμα της έσω καρωτίδας). Αποτελεί μια ασυνήθιστη επιπλοκή των κρανιοπροσωπικών τραυμάτων με επίπτωση λιγότερο από 1%. 1 Συγκεκριμένα οι Cheng CT et al, μετά από ανασκόπηση της παγκόσμιας βιβλιογραφίας για το χρονικό διάστημα 1988-2002, από 11.284 ασθενείς με κρανιοπροσωπικές κακώσεις, εντόπισαν μόλις 33 περιπτώσεις με SOFS (0,3%). 2 Σύμφωνα με τον Banks, ο Hirschfeld περιέγραψε για πρώτη φορά ένα τραυματία ασθενή με την κλινική εικόνα του SOFS το 1858. 3 Ο Lakke όρισε περαιτέρω την συμπτωματολογία, η οποία αποτελείτο από πάρεση των οφθαλμοκινητικών μυών, διαταραχή αισθητικότητας στην περιοχή κατανομής του πρώτου κλάδου τριδύμου νεύρου, και οπισθοβολβικό άλγος. 4 Αναλυτικά το σύνδρομο χαρακτηρίζεται από: α) οφθαλμοπληγία, β) πτώση του άνω βλεφάρου, γ) πρόπτωση του οφθαλμικού βολβού, δ) διαστολή και ε) ακινητοποίηση της κόρης και στ)αναισθησία του άνω βλεφάρου και της σύστοιχης μετωπιαίας χώρας. 5 Λόγω των πολύ σποραδικών περιστατικών που ανακοινώνονται παγκοσμίως, δεν έχει καθοριστεί ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση για όλους τους ασθενείς με SOFS. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Νεαρός ασθενής 24 ετών παραπέμφθηκε στην ΩΡΛ κλινική και μονάδα Γναθοπροσωπικής χειρουργικής του Γ.Ν.Ν. Ιωνίας Κωνσταντοπούλειο, μετά από παράκληση Νευροχειρουργικής κλινικής δημόσιου νοσοκομείου της Αθήνας για εκτίμηση και περαιτέρω αντιμετώπιση, λόγω περικογχικού οιδήματος και αιματώματος, πτώσης του αριστερού άνω βλεφάρου και πρόπτωσης του αριστερού οφθαλμού. Ο ασθενής νοσηλευόταν για δύο εβδομάδες στο τμήμα της Νευροχειρουργικής μετά από κρανιοεγκεφαλική κάκωση που υπέστη από ισχυρό χτύπημα στην κεφαλή, κατά την διάρκεια αγώνα πολεμικών τεχνών. Λόγω διάσεισης και θλάσης του εγκεφαλικού παρεγχύματος (GCS 14/15 κατά την προσέλευση) αντιμετωπίστηκε συντηρητικά με παρακολούθηση, αναλγητική και αποιδηματική αγωγή. Κατά την νοσηλεία του εγκαταστάθηκε βλεφαρόπτωση, διπλωπία, υπαισθησία της μετωπιαίας περιοχής, ενώ κατά την ψηλάφηση εντοπίστηκε σκαλοπάτι του αριστερού υποκογχίου χείλους καθώς επίσης και ελαφρό εντύπωμα στο σώμα του αντίστοιχου ζυγωματικού τόξου. Η οφθαλμολογική εξέταση κατέδειξε φυσιολογική οπτική οξύτητα, ελάχιστα αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση του αριστερού οφθαλμού σε σχέση με τον δεξιό (Αρ.20, Δεξ.18) και ανισοκορία της αριστερής κόρης (6 mm) σε σχέση με τη δεξιά (3 mm), ενώ ήταν απόν το αντανακλαστικό της προσαρμογής της κόρης στο φως, καθώς και του κερατοειδούς του αριστερού οφθαλμού. Ακόμη διαπιστώθηκε μικρού βαθμού αδυναμία κίνησης της κάτω γνάθου (Εικ. 1). 197 Εικ. 1. Περικογχικό αιμάτωμα, βλεφαρόπτωση ΑΡ οφθαλμού. Σημείο πλήξης, εντύπωμα ζυγωματικού τόξου (βέλη). Ο ακτινογραφικός έλεγχος κατέδειξε διπλό ρωγμώδες κάταγμα μετωπιαία αριστερά, καθώς επίσης κατάγματα στην έξω και κάτω μοίρα του ζυγωματοκογχικού συμπλέγματος και οπισθοβολβικό αιμάτωμα. Επίσης, διαπιστώθηκε συμπίεση του αριστερού υπερκόγχιου σχίσματος από οστικά τεμάχια, λόγω καταγμάτων στην ελάσσονα πτέρυγα του σφηνοειδούς οστού. (Εικ. 2, 3) Ο οφθαλμικός βολβός βρέθηκε άθικτος, χωρίς απόδειξη μυϊκής παγίδευσης οφθαλμοκινητικών μυών. Εικ. 2. Ακτινογραφικός έλεγχος-κατάγματα (βέλη). Εικ. 3. Κατάγματα ζυγωματοκογχικού συμπλέγματος και ελάσσονας πτέρυγας σφηνοειδούς οστού ΑΡ. Συγκριτική απεικόνιση.

Σύνδρομο υπερκογχίου σχίσματος τραυματικής αιτιολογίας Ο ασθενής για μία εβδομάδα λάμβανε ενδοφλέβια κορτικοστεροειδή (έναρξη με μεθυλπρεδνιζολόνη 15 mg / kg κάθε 6 ώρες για 3 ημέρες και έπειτα σταδιακή τιτλοποίηση δόσης για τις επόμενες μέρες). Εξαιτίας της αμετάβλητης κλινικής εικόνας συζητήθηκαν οι περαιτέρω θεραπευτικές επιλογές, και σύμφωνα με τα ακτινολογικά ευρήματα, αποφασίστηκε η χειρουργική παρέμβαση 25 μέρες συνολικά μετά το συμβάν. Υπό γενική αναισθησία πραγματοποιήθηκε υποκόγχια και πλάγια βλεφαρική προσπέλαση για την ανάταξη και σταθεροποίηση των ζυγωματοκογχικών καταγμάτων με οστεοσύνθεση με mini πλάκες και κοχλίες τιτανίου. Έτσι η αποκατάσταση του πλάγιου και κατώτερου τοιχώματος (εδάφους) οφθαλμικού κόγχου έγινε σύμφωνα με τις γραμμές των καταγμάτων, κατά μήκος της μετωποζυγωματικής ραφής, του υποκόγχιου χείλους (αντίστοιχα προς τη ζυγωματογναθιαία ραφή) και του ζυγωματικού τόξου (αντίστοιχα προς τη ζυγωματοκροταφική ραφή) (Εικ. 4 ). Εικ. 4. Αποκατάσταση καταγμάτων με οστεοσύνθεση. Ο ασθενής νοσηλεύθηκε για άλλες 3 ημέρες, μέσα στις οποίες η κίνηση του αριστερού βλεφάρου, του οφθαλμού και τα αντανακλαστικά επανήλθαν στο φυσιολογικό (Εικ. 5). Εικ. 6. Φυσιολογική μετεγχειρητική κινητικότητα βλεφάρου και οφθαλμού. Ήπια μετεγχειρητική ανισοκορία (βέλη). ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το υπερκόγχιο σχίσμα χρησιμεύει ως ένα ανατομικό μονοπάτι που επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ οφθαλμικού κόγχου και μέσου κρανιακού βόθρου. Βρίσκεται στην κορυφή του κόγχου, αφοριζόμενο επί τα εντός από την ελάσσονα πτέρυγα του σφηνοειδούς, προς τα κάτω και επί τα εκτός από τη μείζονα πτέρυγα του σφηνοειδούς και στο άνω μέρος από το μετωπιαίο οστό. Η σχισμή φέρεται να είναι 3x22 mm 2, μέσω της οποίας διέρχονται το κοινό κινητικό, τροχιλιακό και απαγωγό νεύρο (III, IV και VI εγκεφαλική συζυγία αντίστοιχα) καθώς και οι τρεις πρώτοι κλάδοι του οφθαλμικού κλάδου (V1) του τρίδυμου νεύρου (V εγκεφαλική συζυγία): μετωπιαίος, δακρυϊκός, και οφθαλμορρινικός. Επίσης περιέχονται στην σχισμή η άνω και κάτω οφθαλμική φλέβα, καθώς και οι συμπαθητικές ίνες του σηραγγώδους πλέγματος. 6 Ο ινώδης δακτύλιος Zinn, από όπου εκφύονται οι οφθαλμοκινητικοί μύες, περιβάλλει τον άνω και κάτω κλάδο του κοινού κινητικού, το απαγωγό και τον οφθαλμορρινικό κλάδο, καθώς και το οπτικό νέυρο και την οφθαλμική αρτηρία. Πάνω από τον δακτύλιο πορεύονται μέσω της σχισμής το τροχιλιακό νεύρο, ο μετωπιαίος και δακρυϊκός κλάδος και η άνω οφθαλμική φλέβα, αφοριζόμενα από τους τένοντες του έξω ορθού μυός (Εικ. 7). 7 Εικ. 5. Μετεγχειρητική εικόνα. Ωστόσο, παρέμεινε ελαφρά ανισοκορία αριστερά και ασθενής παρακολουθήθηκε σε τακτική βάση για έξι ακόμη μήνες, χωρίς κάποιο παθολογικό εύρημα ή υπόλειμμα (Εικ. 6). 198 Εικ. 7. Διαγραμματική απεικόνιση του δεξιού υπερκόγχιου σχίσματος και των περιεχόμενων δομών του.

Πινιάρα Α, Δεληστάθη Θ, Σκαλίδη Ν, Ζώταλης Ν, Μαρουδιά Ν Πίνακας 1. Κλινικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου υπερκόγχιου σχίσματος και οι αιτίες τους. ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Απώλεια αισθητικότητας μετωπιαίας χώρας ΑΙΤΙΑ Πάρεση του υπερκόγχιου και υπερτροχιλιακού νεύρου (μετωπιαίος κλάδος οφθαλμικού νεύρου τριδύμου) Περιοφθαλμικό οίδημα Παρεμπόδιση φλεβικής και λεμφικής αποχέτευσης μέσω των οφθαλμικών φλεβών Πρόπτωση Προβολή του οφθαλμικού βολβού λόγω απώλειας τόνου των εξω-οφθαλμικών μυών ή λόγω οπισθοβολβικής αιμορραγίας Διαστολή της κόρης και απώλεια αντανακλαστικού προσαρμογής της κόρης Δυσλειτουργία των παρασυμπαθητικών ινών του κοινού κινητικού νεύρου Πτώση βλεφάρου Απώλεια λειτουργίας ανελκτήρα άνω βλεφάρου λόγω πάρεσης του κοινού κινητικού νεύρου Οφθαλμοπληγία Πάρεση κοινού κινητικού, τροχιλιακού, απαγωγού νεύρου Απώλεια αντανακλαστικού κερατοειδούς Δυσλειτουργία οφθαλμορρινικού κλάδου του οφθαλμικού νεύρου του τριδύμου Μειωμένη έκκριση δακρύων Δυσλειτουργία δακρυϊκού κλάδου Κάθε αφύσικη μείωση της διαμέτρου του σχίσματος, που οφείλεται σε τραύμα πρόσκρουσης στην άνω και του μέση μοίρα του προσώπου (μετωποβασικό κρανίο, Lefort ΙΙ, ΙΙΙ, και ζυγωματοκογχικά σύνθετα κατάγματα) και ιδιαίτερα κοντά στον κόγχο μπορεί να προκαλέσει πίεση, με επακόλουθη φλεγμονή και οίδημα των ανατομικών στοιχείων. Άμεση οστική συμπίεση των περιεχομένων ή/και ένα αιμάτωμα συμπίεσης μπορεί να προκαλέσει τα σημάδια και τα συμπτώματα του συνδρόμου που είναι είτε πλήρης είτε μερική παράλυση, αναλόγως του βαθμού συμπιέσεως των σχετιζόμενων δομών. Στον ακόλουθο πίνακα (Πίνακας 1.) αναπτύσσονται αναλυτικά τα συμπτώματα του SOFS και η αιτιολογία τους. 8 Απώλεια ή διαταραχή της οπτικής οξύτητας σημαίνει συμμετοχή του οπτικού νεύρου και όταν είναι ταυτόχρονη με τα συμπτώματα του SOFS, είναι αντιπροσωπευτική εκδήλωση του συνδρόμου της κορυφής του κόγχου (orbital apex syndrome), που περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Kjaer. 9 Σε αυτές τις περιπτώσεις η ανάγκη για χειρουργική παρέμβαση είναι άμεση, λόγω κινδύνου επικείμενης τύφλωσης. 10 Το τροχιλιακό νεύρο είναι συνήθως το λιγότερο σοβαρά τραυματισμένο και επιτυγχάνει το υψηλότερο επίπεδο λειτουργικής αποκατάστασης. Σε αντίθεση, το απαγωγό νεύρο έχει τις περισσότερες πιθανότητες να τραυματιστεί σοβαρά. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην πορεία του μέσω του δακτυλίου Zinn και κοντά στην μείζονα πτέρυγα του σφηνοειδούς οστού, 199 αλλά και στη μακρά ενδοκρανιακή πορεία του. 2 Η διάγνωση του SOFS βασίζεται στην κλινική εξέταση, στα σημεία που αναφέρονται ανωτέρω, και επιβεβαιώνεται με ακτινολογική εξέταση. Οι απλές ακτινογραφίες, όπως η προβολή κατά Caldwell, μετά την έλευση της αξονικής τομογραφίας (CT) έχουν εγκαταληφθεί. Η CT είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την ακτινολογική διάγνωση ακόμη και μικρών οστικών θραυσμάτων και οπισθοκογχικού αιματώματος που ασκούν πίεση, με λεπτές τομές έως 2mm. Η σπειροειδής τομογραφία (spiral CT) είναι ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο για τη βελτίωση της διαγνωστικής ακρίβειας, η οποία παρέχει αναλυτικές πληροφορίες σε εγκάρσια,οβελιαία και στεφανιαία προβολή και τρισδιάστατες ανασυντεθειμένες εικόνες. Επίσης, παρέχει πληροφορίες που σχετίζονται με τις γειτονικές περιοχές του εγκεφάλου και συνυπάρχοντα κρανιοπροσωπικά κατάγματα. 11 Σε ειδικές περιπτώσεις, η αγγειογραφία είναι μία χρήσιμη εξέταση για την ανάδειξη της τραυματικού συριγγίου καρωτίδας-σηραγγώδους κόλπου ή ανευρύσματος της έσω καρωτίδας, που προκαλεί SOFS και χρήζει εμβολισμού. 12 Η λογική πίσω από την θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με SOFS τραυματικής προέλευσης έγκειται κυρίως στην ελαχιστοποίηση περαιτέρω ανεπανόρθωτης βλάβης των νεύρων. Η ανάταξη των καταγμάτων και η αποκατάσταση των οστών είναι δευτερεύουσα. Κατά γενική παραδοχή, προηγείται μια αρχική περίοδος παρακολούθησης 10-14 ημερών πριν από οποιαδήποτε χειρουργική παρέμβαση. Αυτό αποτρέπει κάθε κίνδυνο περαιτέρω αιμορρα-

Σύνδρομο υπερκογχίου σχίσματος τραυματικής αιτιολογίας Εικ. 8. Αλγόριθμος αντιμετώπισης συνδρόμου υπερκόγχιου σχίσματος (SOFS). γίας, συμμετοχής της κορυφής του κόγχου (οπτικό νεύρο) ή ζημία στα άλλα νεύρα. 5 Αρχική θεραπεία με ενδοφλέβια στεροειδή έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει θετικά την πρόγνωση, λόγω της αντιοξειδωτικής και αποιδηματικής δράσης τους, προς αποφυγή της ισχαιμίας των ευαίσθητων νευρικών στοιχείων. Οι Rohrich et al παρουσίασαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα με δόση φόρτισης 1 mg / kg δεξαμεθαζόνης ακολουθούμενη από 0,5 mg / kg κάθε 6 ώρες. 6 Ορισμένοι συγγραφείς από τη 2η Εθνική μελέτη οξείας κάκωσης νωτιαίου μυελού υποστηρίζουν θεραπεία με μεγαδόση στεροειδών, που περιλαμβάνει δοσολογία μεθυλπρεδνιζολόνης 30 mg / kg ακολουθούμενη από 5,4 mg / kg / h για 48h. 13 Η επικρατέστερη αγωγή πλέον είναι δόση εφόδου με μεθυλπρεδνιζολόνη 30 mg / kg που ακολουθείται από 15 mg / kg κάθε 6 ώρες για 3 ημέρες και βαθμιαία τιτλοποίηση από του στόματος. 7 Ανεξάρτητα από τη θεραπεία, τα νευρολογικά συμπτώματα φαίνεται να βελτιώνονται ή να επιλύονται πλήρως εντός 3-4 μηνών. H λειτουργική αποκατάσταση των νεύρων φτάνει σε ένα plateau σε διάστημα 6 μηνών, εκτός εάν υπάρχει φυσικό εμπόδιο. 5,7 Η χειρουργική παρέμβαση εξετάζεται όταν υπάρχει προφανές οπισθοβολβικό αιμάτωμα, χωρίς σημάδια υποχώρησης. Όταν η CT απεικονίζει μια προφανή συμπίεση από κατάγματα σφηνοειδούς ή ένα blow-in κάταγμα του κόγχου με στένωση του σχίσματος, ενδείκνυται χειρουργική αποσυμπίεση για μείωση ενδοκογχικής πίεσης, είτε με στεφανιαία προσπέλαση και οστεοτομή του ζυγωματικού, είτε μέσω του επιπεφυκότα με πλάγια οστεοτομή του κόγχου, και ανοικτή ανάταξη των καταγμάτων με εσωτερική οστεοσύνθεση. 7,14 Σε αυτές τις περιπτώσεις η πρόγνωση είναι δυσμενέστερη. Ο τρέχων αλγόριθμος της αντιμετώπισης του συνδρόμου απεικονίζεται παρακάτω (Εικ. 8). 7 Μια ανασκόπηση 17 αναφορών από τη βιβλιογραφία, συμπεριλαμβανομένων 33 περιπτώσεων ασθενών με SOFS τραυματικής αιτιολογίας, έδειξε ότι 15 (45.5%) ασθενείς ανάρρωσαν πλήρως, σε 16 ασθενείς (48.5%) η νευρική λειτουργία ανακτήθηκε εν μέρει, ενώ 2 ασθενείς χαθηκαν στο follow-up. 2 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το σύνδρομο υπερκόγχιου σχίσματος είναι μια σπάνια επιπλοκή των κρανιοπροσωπικών τραυμάτων. Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα, η οποία μπορεί να επιβεβαιωθεί με αξονική τομογραφία λεπτών τομών. Λόγω του σχετικά μικρού αριθμού των περιπτώσεων στην διεθνή βιβλιογραφία, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές. Σε απουσία συμπίεσης από τα θραύσματα του κατάγματος, η συντηρητική αντιμετώπιση με παρακολούθηση και μεγαδόση στεροειδών πρέπει να είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας. Σε εμφανή οστική συμπίεση από παρεκτοπισμένα κατάγματα σφηνοειδούς ή blow-in, χειρουργική αποσυμπίεση με αποκατάσταση των κατάλληλων διαστάσεων του υπερκόγχιου σχίσματος θα πρέπει να προγραμματιστεί. Μεγαλύτερα νευρολογικά ελλείμματα εμφανίζει το VI κρανιακό νεύρο, ενώ τον πιο ήπιο τραυματισμό υφίσταται συνήθως το IV κρανιακό νεύρο. Μερική ή πλήρης ανάκτηση της νευρικής λειτουργίας πρέπει να αναμένεται έως και έξι μήνες μετά την κατάλληλη θεραπεία. Β Ι Β Λ Ι Ο Γ ΡΑ Φ Ι Α 1. Kurzer A, Patel MP. Superior orbital fissure syndrome associated with fractures of the zygoma and orbit. Plast Reconstr Surg 1979;64:715-9. 2. Chen CT, Wang T, Tsay PK, Huang F, Lai JP, Chen YR. Traumatic superior orbital fissure syndrome: assessment of cranial nerve recovery in 33 cases. Plast Reconstr Surg 2010;126:205-12. 3. Banks P. The superior orbital fissure syndrome. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1967;24:455-8. 4. Lakke JP. Superior orbital fissure syndrome. Report of a case caused by local pachymeningitis. Arch Neurol 1962;7:289-300. 200

Πινιάρα Α, Δεληστάθη Θ, Σκαλίδη Ν, Ζώταλης Ν, Μαρουδιά Ν 5. Zachariades N. The superior orbital fissure syndrome. Review of the literature and report of a case. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1982;53:237-240. 6. Rohrich RJ, Hackney FL, Parikh RS. Superior orbital fissure syndrome: current management concepts. J Craniomaxillofac Trauma 1995;1:44 8. 7. Chen CT, Chen YR. Traumatic superior orbital fissure syndrome: current management. Craniomaxillofac Trauma Reconstr 2010;3:9-16. 8. Rai S, Rattan V. Traumatic superior orbital fissure syndrome: Review of literature and report of three cases. Natl J Maxillofac Surg 2012;3:222-5. 9. Kjaer I. A case of orbital apex syndrome in collateral pansinusitis. Acta Ophthalmol (Copenh) 1945;23:257. 10. Unger JM. Orbital apex fractures: the contribution of computed tomography. Radiology 1984;150:713 7. 11. Bun RJ, Vissink A, Bos RR. Traumatic superior orbital fissure syndrome: report of two cases. J Oral Maxillofac Surg 1996;54:758 61. 12. Postma MP, Seldomridge GW, Vines FS. Superior orbital fissure syndrome and bilateral internal carotid pseudoaneurysms. J Oral Maxillofac Surg 1990;48:503 8. 13. Acartürk S, Seküçoğlu T, Kesiktäs E. Mega dose corticosteroid treatment for traumatic superior orbital fissure and orbital apex syndrome. Ann Plast Surg 2004;53:60 4. 14. Luxenberger W, Stammberger H, Jebeles JA, Walch C. Endoscopic optic nerve decompression: the Graz experience. Laryngoscope 1998;108:873 82. 201