Διαγώνισμα Έκφρασης Έκθεσης Β Λυκείου Ημερομηνία: 09.03.2014 Για τη δουλειά Δουλεύετε για να συμβαδίζετε με τη γη και την ψυχή της γης. Γιατί το να είσαι άεργος σημαίνει να είσαι ξένος με τις εποχές, και να βγαίνεις έξω από την πορεία της ζωής, που βαδίζει μεγαλόπρεπα και περήφανα αλλά και με υποταγή προς το άπειρο. Όταν δουλεύετε, είστε μια φλογέρα που μέσα από την καρδιά της ο ψίθυρος των ωρών μετατρέπεται σε μελωδία. Ποιός από σας θα ήθελε να είναι ένα καλάμι, βουβό και άφωνο, όταν όλα τ' άλλα τραγουδούν μαζί ενωμένα; Από πάντα σας έλεγαν ότι η δουλειά είναι κατάρα κι ο μόχθος δυστυχία. Αλλά εγώ σας λέω ότι, όταν δουλεύετε, πραγματοποιείτε μέρος από το πιο μακρινό όνειρο της γης, που ανατέθηκε σε σας όταν το όνειρο αυτό γεννήθηκε. Κι όταν ζείτε με τη δουλειά, αγαπάτε πραγματικά τη ζωή. Κι όταν αγαπάτε τη ζωή μέσα από το μόχθο της δουλειάς σημαίνει ότι επικοινωνείτε με το πιο κρυφό μυστικό της ζωής. Σας έχουν ακόμα πει πως η ζωή είναι σκοτάδι, και μέσα στην απελπισία σας επαναλαμβάνετε σαν ηχώ αυτό που ειπώθηκε από τον απελπισμένο. Κι εγώ λέω ότι η ζωή είναι πραγματικό σκοτάδι, εάν δεν υπάρχει πάθος. Και κάθε πάθος είναι τυφλό, εάν δεν υπάρχει γνώση. Και κάθε γνώση είναι μάταιη, εάν δεν υπάρχει δουλειά. Και κάθε δουλειά είναι άδεια, εάν δεν υπάρχει αγάπη. Και όταν δουλεύετε με αγάπη ενώνεστε με τον εαυτό σας, ο ένας με τον άλλο, και με το Θεό. Και τι σημαίνει να δουλεύεις με αγάπη; Σημαίνει να υφαίνεις το ύφασμα με κλωστές που τραβάς από την καρδιά σου, σαν να ταν να φορέσει το ύφασμα αυτό η αγαπημένη σου ψυχή. Σημαίνει να χτίζεις ένα σπίτι με στοργή, σα να ταν να κατοικήσει στο σπίτι αυτό η αγαπημένη σου ψυχή. Σημαίνει να σπέρνεις σπόρους με τρυφερότητα και να μαζεύεις τη σοδειά με χαρά, σα να ταν να φάει τον καρπό η αγαπημένη σου ψυχή. Σημαίνει να δίνεις σ' όλα τα πράγματα το δικό σου νόημα με μια ανάσα από το πνεύμα σου. Η Δουλειά είναι αγάπη φανερωμένη. Κι αν δεν μπορείτε να δουλεύετε με αγάπη παρά μόνο με αηδία, καλύτερα να παρατήσετε τη δουλειά σας και να καθήσετε στην πύλη του ναού και να παίρνετε ελεημοσύνες από εκείνους που δουλεύουν με χαρά. Γιατί, αν ψήσεις το ψωμί με αδιαφορία, ψήνεις ένα πικρό ψωμί, που δε χορταίνει παρά τη μισή μόνο πείνα του ανθρώπου. Κι αν αγαναχτείς με το πάτημα των σταφυλιών, η αγανάκτησή σου στάζει δηλητήριο στο κρασί. Χαλίλ Γκιμπράν ΘΕΜΑΤΑ Α. Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή περίληψή του σε 90 περίπου λέξεις. Μ.25 Β.1 Κάθε γνώση είναι μάταιη, εάν δεν υπάρχει δουλειά. Και κάθε δουλειά είναι άδεια, εάν δεν υπάρχει αγάπη. Να σχολιαστεί η άποψη σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων. Μ.10
Β.2 Να υφαίνεις το ύφασμα με κλωστές που τραβάς από την καρδιά σου. Να αναγνωρίσετε τη σύνταξη και να την μετατρέψετε στην αντίθετή της. Να δικαιολογήσετε την επιλογή της από το συγγραφέα. Μ.5 Β.3 Να βρεθεί ο τρόπος ανάπτυξης της έκτης παραγράφου του κειμένου και τα δομικά της μέρη. Μ.6 Β.4 Να γράψετε έναν άλλο τίτλο του κειμένου με συγκινησιακή χρήση της γλώσσας. Μ.2 Β.5 Να εντοπίσετε τέσσερα χωρία του κειμένου όπου ο λόγος χρησιμοποιείται συγκινησιακά. Μ.2 Β.6 Να εξετάσετε αν η έκτη παράγραφος του κειμένου έχει συνοχή και ενότητα. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μ.5 Β.7 Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων: υποταγή, μόχθος, χτίζεις, μετατρέπεται, ζωή. Μ.5 Γ. Σε ένα άρθρο σας να καταγράψετε τους λόγους που η εργασία για πολλούς ανθρώπους καταντά δουλεία. Στη συνέχεια να αναφέρετε εκείνα τα κριτήρια επιλογής επαγγέλματος που θα οδηγήσουν το άτομο, μέσα από την εργασία του, στην ελευθερία. (550-600 λέξεις). Μ.40
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Β' Α. Αγαπητοί συμμαθητές, Ο συγγραφέας αρχικά υποστηρίζει ότι η εργασία βοηθά τον άνθρωπο να εναρμονιστεί με το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον δημιουργικά. Σε αντίθεση με όσους θεωρούν τη δουλειά κατάρα και μόχθο, ο συγγραφέας πιστεύει ότι ο εργαζόμενος καταφάσκει στη ζωή και αξιοποιεί τη γνώση με αγάπη προς το συνάνθρωπό του καθώς η εργασία του είναι η απόδειξη της ηθικής και πνευματικής του ανέλιξης και αυτοπραγμάτωσης. Τέλος, επισημαίνει ότι έργο που δεν πραγματώνεται με αγάπη και ευχαρίστηση είναι ανώφελο αφού η αδιαφορία και η αγανάκτηση κατά την εκτέλεσή του εκδηλώνεται στο ημιτελές και κακότεχνο αποτέλεσμα. Β.1 Γνώση χωρίς δημιουργία είναι αφηρημένη κατασκευή. Η εφαρμοσμένη γνώση οδηγεί στην αυτάρκεια, στην ανεξαρτησία και στην ευημερία τα άτομα και τους λαούς. Η αυτογνωσία προστατεύει τον άνθρωπο από την αλλοτρίωση, διαμορφώνει τον ψυχικό του κόσμο και το ήθος του, τον καθιστά υπεύθυνο, εγκρατή και ενάρετο. Ωστόσο τη δημιουργία δεν την κατευθύνει μόνο η γνώση αλλά και η θέληση. Αν αυτή δεν υπακούει στις αξίες τις δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της ειρήνης, της φιλαλληλίας, μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό του ανθρώπου. Εργασία που εφαρμόζει τη γνώση με τρόπο και σκοπό ανήθικο, δεν είναι απλά κενή αλλά επικίνδυνη για την ανθρωπότητα. Β.2 Η σύνταξη που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας είναι η ενεργητική για να τονίσει το υποκείμενο της ενέργειας και να γίνει το ύφος οικείο, φιλικό και προσωπικό. Μετατροπή σε παθητική σύνταξη: Να υφαίνεται από εσένα το ύφασμα με κλωστές που τραβιούνται από την καρδιά σου. Β.3 Δομικά μέρη Θεματική περίοδος: Και τι σημαίνει να δουλεύεις με αγάπη; Σχόλια-Λεπτομέρειες: Σημαίνει να υφαίνεις... μια ανάσα από το πνεύμα σου. Κατακλείδα: δεν υπάρχει. Τρόπος ανάπτυξης Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο του ορισμού καθώς ορίζεται τι σημαίνει να δουλεύεις με αγάπη. Β.4 Τίτλος: Η μελωδία (;) της εργασίας. Β.5 Χωρία του κειμένου όπου ο λόγος χρησιμοποιείται συγκινησιακά: - κρυφό μυστικό της ζωής - μακρινό όνειρο της γης - κάθε πάθος είναι τυφλό - η αγανάκτησή σου στάζει δηλητήριο Β.6 Η έκτη παράγραφος του κειμένου έχει συνοχή καθώς οι λεπτομέρειες μεταξύ τους αλλά και το σύνολο των λεπτομερειών με τη θεματική περίοδο συνδέονται με τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις. Συγκεκριμένα η συνοχή επιτυγχάνεται με επανάληψη της λέξης σημαίνει. Η έκτη παράγραφος του κειμένου έχει ενότητα καθώς όλες οι λεπτομέρειες έχουν νοηματική σχέση με τη θεματική περίοδο. Συγκεκριμένα, όλες οι λεπτομέρειες της
παραγράφου απαντούν στην ερώτηση της θεματικής περιόδου ορίζοντας τι σημαίνει να δουλεύεις με αγάπη. Β.7 Συνώνυμα Υποταγή = υποδούλωση Μόχθος = κόπος Χτίζεις = οικοδομείς Μετατρέπεται = μεταποιείται, μετασχηματίζεται, μεταμορφώνεται Ζωή = βίος Γ. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: ΜΟΡΦΗ ΔΟΥΛΕΙΑΣ Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ; Πρόλογος Η εργασία αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που προστατεύει την αξιοπρέπεια, δικαιώνει υπαρξιακά και καταξιώνει κοινωνικά τον άνθρωπο. Όμως η προσφορά, η αξία αυτής της εργασίας δεν είναι δεδομένη, είναι συνάρτηση της επαγγελματικής επιλογής που θα κάνει ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητες, τους στόχους και τα ενδιαφέροντά του. Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον αρκετές είναι οι έρευνες που αναδεικνύουν τη δυσαρέσκεια αρκετών εργαζομένων για την εργασία τους. Για αρκετούς από αυτούς έχει μεταβληθεί σε αβάσταχτο φορτίο. Α Ζητούμενο: Λόγοι που η εργασία για πολλούς ανθρώπους καταντά δουλεία: -Όταν έχει καταναγκαστικό χαρακτήρα : λανθασμένη επιλογή επαγγέλματος υπό την πίεση εξωγενών παραγόντων (οικογενειακό περιβάλλον, βιοποριστικές ανάγκες, οικονομική συγκυρία, ανάγκη για επιβίωση), υποαπασχόληση, ετεροαπασχόληση -Όταν κύριο κριτήριο επιλογής επαγγέλματος το οικονομικό και η ανάγκη για κοινωνική διάκριση τότε δε λαμβάνονται υπόψη τα όνειρα, η εσωτερική πλήρωση, επικρατεί ο στυγνός ωφελιμισμός και η εργασία ανάγεται σε μέσο για απόκτηση χρήματος και υλικών αγαθών -Όταν επικρατεί η υπερειδίκευση: κατατριβή εργαζομένου με ένα τμήμα της παραγωγής, αλλοτρίωση από παραγόμενο προϊόν, στέρηση φαντασίας και αυτοσχεδιασμού, περιορισμός σε συγκεκριμένο διανοητικό πεδίο, πνευματική μονομέρεια, απευαισθητοποίηση -Παράλληλα η μηχανοποίηση συνδέεται με την αντικατάσταση ανθρώπινου μόχθου από μηχανικά μέσα, την αυτοματοποίηση, τυποποίηση συμπεριφοράς και σκέψης, μονοτονία και οδηγεί σε ακρωτηριασμό της ανθρώπινης επινοητικότητας -Όταν κυριαρχεί ο αυστηρός προγραμματισμός και η γραφειοκρατία, καθώς και η αδυναμία ανάληψης πρωτοβουλιών -Η υπερεργασία οδηγεί επίσης σε υποδούλωση, καθώς η εργασία γίνεται αυτοσκοπός και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου αλλοτριώνει τα άτομα -Τέλος, η επικράτηση αλλοτριωτικών συνθηκών στον εργασιακό χώρο: το άγχος, η ανασφάλεια, η πίεση από εργοδοσία, το άξενο εργασιακό περιβάλλον, οι ψυχρές σχέσεις εργαζομένων, ο ανταγωνισμός, οι συγκρούσεις και η αναξιοκρατία μετατρέπουν σε επίπονη διαδικασία την καθημερινή εργασία
Μεταβατική παράγραφος Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως η λανθασμένη επιλογή επαγγέλματος που μετατρέπει την εργασία σε μία επίπονη καθημερινή δραστηριότητα οδηγεί σε μειωμένη απόδοση του ατόμου, το οποίο δε νιώθει τη χαρά της δημιουργίας. Το κατακλύζουν συναισθήματα απογοήτευσης, νευρώσεις, άγχος, αίσθημα ανικανοποίητου, απαξία προς τον εαυτό του. Ως άμεσο αποτέλεσμα έρχεται η χαμηλή ποιότητα παραγόμενων έργων και αντικοινωνικότητα. Επομένως, κρίνεται αναγκαία η επιλογή επαγγέλματος βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων που θα οδηγούν στην αυτοπραγμάτωση και ελευθερία του εργαζομένου. Β Ζητούμενο: Oρθά κριτήρια επιλογής επαγγέλματος που οδηγούν στην ελευθερία του εργαζομένου Το επάγγελμα που θα επιλεγεί οφείλει να: -Ανταποκρίνεται στις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και την ψυχοσύνθεση του ατόμου και το περιεχόμενο που δίνει στη ζωή του. Η αυτογνωσία θα το προφυλάξει από τη λανθασμένη επιλογή την πλήξη, την ανία και τη δυστυχία, που προκαλεί η άσκηση επαγγέλματος που δεν αγαπά -Έχει προοπτική, γιατί πολλά παραδοσιακά επαγγέλματα καταργούνται λόγω της τεχνολογίας και οι συνεχείς αλλαγές επιβάλλουν την επιλογή επαγγέλματος με ανάλογη προσαρμοστικότητα -Αποφέρει ικανοποιητικές αποδοχές για την αντιμετώπιση των βασικών βιοτικών αναγκών και τον καθορισμό της ποιότητας ζωής (παιδεία, ψυχαγωγία) -Ασκείται σε κατάλληλες εργασιακές συνθήκες, επειδή αυξάνουν συνεχώς τα εργατικά ατυχήματα και ο σημερινός ρυθμός εργασίας είναι έντονος και ο εργαζόμενος καταπονείται περισσότερο -Ικανοποιεί τη δημιουργική έφεση, δηλαδή να γεννά τη χαρά της δημιουργίας, έχει προοπτικές για νέες ανακαλύψεις και εφευρέσεις -Διασφαλίζει την ψυχική ισορροπία, εξασφαλίζοντας ελεύθερο χρόνο για ψυχαγωγία και ενισχύοντας την επικοινωνία με τους συνανθρώπους -Κοινωνικοποιεί, γιατί αποτελεί τρόπο προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο Επίλογος Συμπερασματικά, η επιλογή επαγγέλματος σημαδεύει τον τρόπο ζωής του ανθρώπου είτε μέσω της επίδρασης του επαγγέλματος στην προσωπικότητά του, είτε μέσω της οικονομικής επιφάνειας που μπορεί να προσφέρει, είτε ακόμη βάσει κάποιων ιδιαίτερων στοιχείων που δύναται να το χαρακτηρίζουν. Πολύ περισσότερο, αν κατανοήσουμε ότι τα ερεθίσματα, οι εμπειρίες, τα βιώματα στο χώρο της εργασίας δε σβήνονται μονομιάς όταν τελειώσει το οκτάωρο, αλλά συνοδεύουν -από λίγο ως πολύ τον εργαζόμενο και την υπόλοιπη μέρα του. Για όλους αυτούς τους λόγους, το επάγγελμα πρέπει να αποτελεί μέσο χαράς, δημιουργικότητας και αρμονίας. Είναι αδήριτη ανάγκη λοιπόν η ενίσχυση του θεσμού του επαγγελματικού προσανατολισμού και η παροχή κάθε εφοδίου από την Πολιτεία και τους φορείς κοινωνικοποίησης για τη σωστή επιλογή επαγγέλματος.