Διεπεςνηηική μελέηη για ηο πώρ ηα παιδιά σπηζιμοποιούν ηη διαδπαζηική ηεσνολογία πολςμέζυν ζηην πποζσολική εκπαίδεςζη

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 677 Διεπεςνηηική μελέηη για ηο πώρ ηα παιδιά σπηζιμοποιούν ηη διαδπαζηική ηεσνολογία πολςμέζυν ζηην πποζσολική εκπαίδεςζη Χ. Πεπδικίδος 1, Σ. Τέγορ 2 1 Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, crystalperdika3@yahoo.com 2 Πξόγξακκα Μεηαπηπρηαθώλ πνπδώλ Σκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, stegos@csd.auth.gr Πεπίλητη ηε βηβιηνγξαθία γίλεηαη ζπρλά αλαθνξά ζηηο ζεηηθέο επηδξάζεηο πνπ κπνξεί λα επηθέξεη ε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ ζηελ εθπαίδεπζε καζεηώλ κηθξήο ειηθίαο. Η ζπγθεθξηκέλε κειέηε, επηρεηξεί λα δηεξεπλήζεη πσο ηα παηδηά ειηθίαο ηξηώλ θαη ηεζζάξσλ εηώλ ρξεζηκνπνηνύλ ηηο ΣΠΔ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Η έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κέζα ζε έλα πιαίζην νκαδηθήο απαζρόιεζεο πνπ είρε ηελ κνξθή παηρληδηνύ. Δμεηάδνληαο ηηο ιεθηηθέο εθθξάζεηο, ηηο θηλήζεηο ηνπ πνληηθηνύ θαη ηηο αληηδξάζεηο ησλ παηδηώλ απνδείρζεθε πσο ηα καζεζηαθά θίλεηξα κπνξνύλ λα απμεζνύλ κε ηελ ρξήζε θαηάιιεισλ δηαδξαζηηθώλ ηερλνινγηώλ. Λέξειρ κλειδιά: προζτολική εκπαίδεσζη, μάθηζη με ΤΠΕ. 1. Ειζαγυγή Οη ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο απνηεινύλ πιένλ έλα ζεκαληηθό κέξνο ηεο ζύγρξνλεο, θαζεκεξηλήο δσήο, όρη κόλν σο απηόκαηα αληηθείκελα πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ δηεπθόιπλζε ηεο εξγαζίαο, αιιά θαη σο εθπαηδεπηηθά εξγαιεία. Η επηθξάηεζε ησλ Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληώλ (ΣΠΔ) θέξλεη ηα παηδηά ζε επαθή κε ηηο ηερλνινγίεο απηέο από πνιύ κηθξή ειηθία. Σα παηδηά βιέπνπλ ηειεόξαζε, ρεηξίδνληαη ζπζθεπέο αλαπαξαγσγήο βίληεν θαη ήρνπ, παίδνπλ ειεθηξνληθά παηρλίδηα θ.ά. ήκεξα, ηα παηδηά ραξαθηεξίδνληαη σο «ςεθηαθνί ηζαγελείο» (Prensky, 2001) θαζώο ζε ειηθία θάησ ησλ 21 εηώλ έρνπλ απαζρνιεζεί θαηά κέζν όξν 10.000 ώξεο κε ππνινγηζηέο θαη βηληενπαηρλίδηα. πλεπώο, εθόζνλ δελ κπνξνύκε λα αγλνήζνπκε ην γεγνλόο ηεο απμαλόκελεο έθζεζεο ησλ παηδηώλ ζηηο ΣΠΔ, είλαη ζεκαληηθό ε εθπαηδεπηηθή θνηλόηεηα λα δηακνξθώζεη ππεύζπλε ζηάζε απέλαληη ζην θαηλόκελν απηό. Η εηζαγσγή ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Πιεξνθνξηθήο ζην Νεπηαγσγείν, όπσο νξίδεηαη από ην Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδώλ Νεπηαγσγείνπ (ΓΔΠΠ, 2003), αλνίγεη λένπο εξεπλεηηθνύο νξίδνληεο ζηνλ ηνκέα ηεο ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή ζηελ πξνζρνιηθή θαη πξώηε ζρνιηθή ειηθία. θνπόο ηεο εηζαγσγήο ηεο Πιεξνθνξηθήο ζην Νεπηαγσγείν είλαη λα εμνηθεησζνύλ ηα παηδηά µε απιέο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ππνινγηζηή θαη λα έξζνπλ ζε επαθή µε δηάθνξεο ρξήζεηο ηνπ, σο επνπηηθό κέζν δηδαζθαιίαο, σο εξγαιείν αλαθάιπςεο, δεκηνπξγίαο θαη έθθξαζεο ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 678 ζην πιαίζην ησλ θαζεκεξηλώλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο. Η πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε θαζνδεγεί ηα παηδηά ζηελ απόθηεζε λέσλ δεμηνηήησλ θαη ηε δεκηνπξγία κηαο πξνζσπηθήο αληίιεςεο γηα ηνλ θόζκν. Πνιινί δηεζλείο νξγαληζκνί θαη θνξείο εθπαίδεπζεο, ζηηο ζρεηηθέο νδεγίεο ηνπο, ηνλίδνπλ ηελ πξνηεξαηόηεηα πνπ πξέπεη λα δνζεί ζηελ ελεξγεηηθή, βησκαηηθή θαη ζπλεξγαηηθή κάζεζε (Anthony, 2003). Η πξνζρνιηθή αγσγή επηδηώθεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ηνλ ππνινγηζηή σο κέζν γηα αζθήζεηο θαη δξαζηεξηόηεηεο πνπ δε ζπλδένληαη άκεζα κε ηελ επηζηήκε ηεο Πιεξνθνξηθήο (π.ρ. δσγξαθηθή, ζρεδηαζκόο). Δπνκέλσο, ζα πξέπεη λα εμεηαζηεί εάλ είλαη δπλαηή θαη σθέιηκε ε επαθή ησλ καζεηώλ από ηόζν κηθξή ειηθία κε ηνλ εθπαηδεπηηθό ραξαθηήξα ησλ ππνινγηζηώλ. ηόρνο ηεο κειέηεο απηήο είλαη λα εξεπλεζεί εάλ ηα παηδηά πξνλεπηαθήο ειηθίαο, ηξηώλ θαη ηεζζάξσλ εηώλ, κπνξνύλ κέζα από αηνκηθέο θαη νκαδηθέο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηόηεηεο λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο ρεηξηζκνύ ηνπ πνληηθηνύ κε ηε ρξήζε δηαδξαζηηθήο ηερλνινγίαο. Απηή ε θάζε εμνηθείσζεο ζα απνηειέζεη πξνζάιακν γηα ηελ κειέηε ελόο άιινπ βαζηθνύ εξεπλεηηθνύ εξσηήκαηνο. Σν εξώηεκα απηό απνζθνπεί λα εμεηάζεη αλ ε έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ ειηθία απηή κπνξεί λα επηθέξεη αύμεζε ησλ καζεζηαθώλ θηλήηξσλ θαη πςειή εζηίαζε πξνζνρήο ζε εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηόηεηεο. 2. Θευπηηικό πλαίζιο Έξεπλεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ πξόζθαηα απνδεηθλύνπλ όηη νη ππνινγηζηέο δηαζέηνπλ δπλαηόηεηεο γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πνπ δηαδξακαηίδεηαη ζε όια ηα ζηάδηα αλάπηπμεο ησλ παηδηώλ (Li et al., 2006). Γηα ηελ ελίζρπζε ηεο κάζεζεο ησλ παηδηώλ κε ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο είλαη ζεκαληηθό λα θαηαλνήζνπκε πώο ηα παηδηά ρξεζηκνπνηνύλ ηνπο ππνινγηζηέο. Απηό κπνξεί λα γίλεη αληηιεπηό κέζα από ηελ παξαηήξεζε θαη αλάιπζε ζπγθεθξηκέλσλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ πξνθνξηθνύ θαη κε-πξνθνξηθνύ ηξόπνπ έθθξαζεο ησλ παηδηώλ. ην εμσγισζζηθό πιαίζην πεξηιακβάλνληαη ρεηξνλνκίεο, εθθξάζεηο πξνζώπνπ θαη ελαιιαγέο ζηνλ ηόλν ηεο θσλήο πνπ κπνξνύλ λα πξνζδώζνπλ δηαθνξεηηθό λόεκα ζην πεξηερόκελν νκηιίαο (Argyle, 1981). Μηα εθηελέζηεξε αλάιπζε κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ηνλ ηξόπν ρξήζεο ηνπ πνληηθηνύ από ηα παηδηά, ηελ θίλεζε ηνπ ζώκαηνο ηνπο, ηε ζηάζε ηνπο απέλαληη ζηελ πνιπκεζηθή ηερλνινγία (Demetriadis et al., 2003) θαη ηα ζρόιηα ηνπ εθπαηδεπηηθνύ. ην ζεκείν απηό αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο ν ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ είλαη θαζνξηζηηθόο θαζώο βνεζά, ζπλεξγάδεηαη θαη δηεπθνιύλεη ηελ όιε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Η δηακάρε γηα ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζε κηθξέο ειηθίεο έρεη απνθηήζεη κεγάιεο δηαζηάζεηο ηα ηειεπηαία ρξόληα. Δηδηθόηεξα, πέξα από ηνπο ππνζηεξηθηέο ηεο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε ππάξρνπλ αξθεηνί πνιέκηνη πνπ ππνζηεξίδνπλ πσο ε ρξήζε ππνινγηζηώλ εγθπκνλεί ζνβαξνύο θηλδύλνπο γηα ηε δηαλνεηηθή αλάπηπμε ησλ παηδηώλ. Δπηπιένλ, ζεσξνύλ πσο ε ρξήζε εθπαηδεπηηθώλ ηερλνπξγεκάησλ, όπσο ην εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό, ζε απηή ηελ ειηθία κπνξεί λα πεξηνξίζεη ηελ δεκηνπξγηθόηεηα θαη ηελ θαληαζία ησλ παηδηώλ (Healy, 1998). ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 679 Κάπνηνη κάιηζηα πηζηεύνπλ πσο ε ρξήζε ησλ ΣΠΔ κπνξεί λα νδεγήζεη ηα παηδηά ζε θαηαζηάζεηο απνκόλσζεο ειαρηζηνπνηώληαο ηηο θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο. Οη έξεπλεο σζηόζν δηαςεύδνπλ ηηο αξρηθέο ππνζέζεηο γηα «θνηλσληθή απνκόλσζε» ησλ παηδηώλ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ ππνινγηζηέο (Clements, et al., 1993). Αληηζέησο, επηζεκαίλεηαη πσο νη ππνινγηζηέο ιεηηνπξγνύλ σο θαηαιύηεο γηα ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε θαη πξνηείλεηαη νη καζεηέο λα εξγάδνληαη ζε κηθξέο νκάδεο, δύν ή ηξηώλ αηόκσλ. Δπίζεο, παξαηεξήζεθε πσο νη καζεηέο πξνηηκνύλ λα δεηνύλ βνήζεηα από ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο παξά από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο (King & Alloway, 1992) θαη απνδείρζεθε πσο ηα παηδηά κηινύλ έσο θαη ελλέα θνξέο πεξηζζόηεξν κεηαμύ ηνπο όηαλ αιιειεπηδξνύλ κε ηνλ ππνινγηζηή, παξά όηαλ ζπκκεηέρνπλ ζε άιινπ ηύπνπ εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηόηεηεο, όπσο γηα παξάδεηγκα ε νινθιήξσζε ελόο παδι (Clements, 1999). Σέινο, ν Haugland βαζηδόκελνο ζηηο κειέηεο ηνπ (1999, 2004), απέδεημε πσο ε ρξήζε ππνινγηζηώλ από ηεηξάρξνλα παηδηά κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ελίζρπζε ηεο απηνεθηίκεζεο θαη πξόηεηλε ηελ νξγάλσζε δξαζηεξηνηήησλ κε ηελ κνξθή παηρληδηνύ. Δπνκέλσο, ην θαηλόκελν ηεο εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή θαζίζηαηαη ηδηαίηεξα ελδηαθέξνλ θαη επίθαηξν θαζώο δηάθνξνη δηεζλείο επηζηεκνληθνί θαη πνιηηεηαθνί θνξείο (NAEYC, ISTE, θ.α.) θαηαβάιινπλ ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηε δηακόξθσζε κηαο νινθιεξσκέλεο ζηάζεο (Anthony, 2003). ύκθσλα κε ηνλ Clements (1999), ην βαζηθό εξώηεκα πνπ πξνθύπηεη δελ είλαη ν θαζνξηζκόο ηεο θαηάιιειεο ειηθίαο ζηελ νπνία νη ΣΠΔ κπνξνύλ λα ιεηηνπξγήζνπλ επεξγεηηθά, αιιά πνηνο είλαη ν νξζόο ηξόπνο ρξήζεο ηνπο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο κάζεζεο ζε θάζε ειηθηαθό θάζκα. 3. Εκπαιδεςηική μεθοδολογία Καηεπζπλόκελε από πξνεγνύκελεο έξεπλεο, ε ζπγθεθξηκέλε κειέηε επηρεηξεί λα εμεηάζεη ηα νθέιε ηεο ρξήζεο ησλ ΣΠΔ σο κέζν δηδαζθαιίαο ζε κηθξέο ειηθίεο, δίλνληαο έκθαζε ζηελ ελίζρπζε ησλ θηλήηξσλ κάζεζεο. Γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί απηό θξίζεθε ρξήζηκν λα πξνεγεζεί ε εμνηθείσζε ησλ παηδηώλ κε κηα βαζηθή δεμηόηεηα ρεηξηζκνύ ηνπ ππνινγηζηή πνπ αθνξά ηελ ρξήζε ηνπ πνληηθηνύ. Η όιε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πξαγκαηνπνηήζεθε κέζα ζε έλα πιαίζην νκαδηθήο απαζρόιεζεο πνπ είρε ηελ κνξθή παηρληδηνύ. Σν ζύλνιν ησλ καζεηώλ πνπ επηιέρζεθε απνηεινύληαλ από είθνζη έλα παηδηά (N=21) από ηα νπνία ηα επηά ήηαλ θνξίηζηα θαη ηα δεθαηέζζεξα αγόξηα. Σν βαζηθό θξηηήξην επηινγήο ηνπο ήηαλ ην ειηθηαθό ηνπο θάζκα πνπ δηαθπκαίλνληαλ από ηξία έσο ηέζζεξα έηε. Σα παηδηά πξνέξρνληαλ από δύν δηαθνξεηηθέο ηάμεηο ελόο βξεθνλεπηαθνύ ζηαζκνύ ηεο Θεζζαινλίθεο θαη δελ δηέζεηαλ θακία πξόηεξε εκπεηξία ζε ζρέζε κε ηνλ ρεηξηζκό ειεθηξνληθνύ ππνινγηζηή. Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ παξεπξίζθνληαλ ζηελ δξαζηεξηόηεηα ήηαλ ηέζζεξηο. Οη ηξεηο από απηνύο είραλ ηνλ ξόιν ηνπ παξαηεξεηή θαη θαηέγξαθαλ ηηο παξαηεξήζεηο ηνπο ζε όιεο ηηο θάζεηο ηεο εθπαηδεπηηθήο κεζόδνπ. Ο ηέηαξηνο εθπαηδεπηηθόο ήηαλ ππεύζπλνο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε θαη ηελ δηαρείξηζε ηεο όιεο δξαζηεξηόηεηαο. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 680 Σα ηερλνινγηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηε δηεμαγσγή ηεο δξαζηεξηόηεηαο ήηαλ κία νζόλε 20 ηληζώλ, έλαο θνξεηόο ππνινγηζηήο θαη ηξία πνληίθηα. Σα ινγηζκηθά πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ ην Microsoft Powerpoint, ην Mostly Mommies θαη ην Microsoft Mouse Mischief, εθ ησλ νπνίσλ ηα δύν ηειεπηαία παξέρνληαη δσξεάλ. Οη θάζεηο ζηηο νπνίεο δηαθξίλεηαη ε εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηόηεηα είλαη ηξεηο θαη παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 1. Η πξώηε θάζε εζηηάδεη ζηελ εμνηθείσζε κε ην πνληίθη, ελώ ε δεύηεξε αλαθέξεηαη ζηε δηδαζθαιία κηαο ζεκαηηθήο ελόηεηαο κε ηε ρξήζε πνιπκέζσλ. Η ηξίηε θάζε πεξηιακβάλεη ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ παηδηώλ κε ηνλ ππνινγηζηή ζε ηξηάδεο, ιύλνληαο αζθήζεηο ζρεηηθέο κε ηελ ζεκαηηθή ελόηεηα πνπ δηδάρζεθαλ. Κάζε θάζε πξαγκαηνπνηήζεθε ζε δηαθνξεηηθή ζπλεδξία. Η πξώηε ζπλεδξία έγηλε κία εβδνκάδα λσξίηεξα από ηηο άιιεο δύν νη νπνίεο είραλ κεηαμύ ηνπο δηαθνξά κίαο εκέξαο. Πίνακας 1: Φάζεις Έρεσνας Φάζε Γξαζηεξηόηεηα 1 Δμνηθείσζε κε ην πνληίθη 2 Γηδαζθαιία κε ρξήζε πνιπκέζσλ 3 Οκαδηθή εμάζθεζε κε ρξήζε δηαδξαζηηθήο ηερλνινγίαο ηελ πξώηε θάζε νη καζεηέο ρξεζηκνπνίεζαλ αηνκηθά ην ινγηζκηθό Mostly Mommies ώζηε λα αλαπηύμνπλ δεμηόηεηεο ρεηξηζκνύ ηνπ πνληηθηνύ. Δηδηθόηεξα, ηα παηδηά εμνηθεηώζεθαλ κε ηελ επίδξαζε πνπ έρνπλ ηα θιηθ θαη ε θίλεζε ηνπ πνληηθηνύ ζηελ νζόλε. ην πξόγξακκα απεηθνλίδνληαλ κία ζθαίξα ηελ νπνία νη καζεηέο κπνξνύζαλ λα κεηαθηλήζνπλ θάλνληαο θιηθ ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηεο νζόλεο επηζπκνύζαλ. Απηή ε δξαζηεξηόηεηα δηήξθεζε 5 ιεπηά γηα θάζε παηδί. ηε ζπλέρεηα, νη καζεηέο απαζρνιήζεθαλ κε έλα πξόγξακκα ειεύζεξεο δσγξαθηθήο, ζην νπνίν δσγξάθηδαλ ηαπηόρξνλα αλά ηξηάδεο. Κάζε καζεηήο δηέζεηε έλα πνληίθη θαη δσγξάθηδε ζηελ ίδηα νζόλε καδί κε άιια δύν παηδηά ό, ηη ήζειε. Σα ηξία πνληίθηα ηεο νκάδαο ήηαλ ζπλδεδεκέλα κε έλα θνξεηό ππνινγηζηή ν νπνίνο πξνέβαιιε ηελ εηθόλα ηνπ ζηελ νζόλε ηεο ηάμεο. Σν ινγηζκηθό πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε δξαζηεξηόηεηα ηεο δσγξαθηθήο ήηαλ ην Microsoft Mouse Mischief, πνπ επηηξέπεη ηελ ηαπηόρξνλε ιεηηνπξγία πνιιαπιώλ δεηθηηθώλ ζπζθεπώλ ζε έλα ππνινγηζηηθό ζύζηεκα. Κάζε πνληίθη, πνπ ζπλδεόηαλ κε ηνλ ππνινγηζηή, αληηζηνηρνύζε ζε έλα κνλαδηθό ζρέδην δείθηε ζηελ νζόλε. Η δηάξθεηα ηνπ δεύηεξνπ ζθέινπο ηεο θάζεο απηήο ήηαλ 15 ιεπηά θαη επαλαιήθζεθε επηά θνξέο κέρξη λα ζπκκεηάζρνπλ όινη νη καζεηέο. Η δεύηεξε θάζε ηεο δξαζηεξηόηεηαο αθνξνύζε ηε δηδαζθαιία ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο «Σα ρεηκσληάηηθα ξνύρα». Ο εθπαηδεπηηθόο ρξεζηκνπνηώληαο ην ινγηζκηθό παξνπζίαζεο Microsoft Powerpoint ζην θνξεηό ππνινγηζηή ηνπ, πξνέβαιιε ζηελ νζόλε ηεο ηάμεο πνιπκεζηθέο δηαθάλεηεο ζρεηηθέο κε ηε ελόηεηα δηδαζθαιίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο παξνπζίαζεο ν εθπαηδεπηηθόο θαη νη καζεηέο παξαηεξνύζαλ, ζρνιίαδαλ θαη ζπδεηνύζαλ πηπρέο ηνπ καζήκαηνο. Η θάζε απηή πξαγκαηνπνηήζεθε μερσξηζηά γηα ηηο δύν ηάμεηο ηνπ βξεθνλεπηαθνύ ζηαζκνύ. ηελ πξώηε ηάμε, πνπ ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 681 πεξηιάκβαλε ηα δώδεθα παηδηά ηνπ δείγκαηνο, ε δξαζηεξηόηεηα δηήξθεζε 35 ιεπηά. ηελ δεύηεξε ηάμε, όπνπ ζπκκεηείραλ ελληά παηδηά, ε δξαζηεξηόηεηα θξάηεζε 20 ιεπηά. Η ηξίηε θάζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηόηεηαο πεξηιάκβαλε ηελ νκαδηθή εμάζθεζε ησλ παηδηώλ ζε έλλνηεο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο, κε ρξήζε δηαδξαζηηθήο ηερλνινγίαο. Αξρηθά, ν εθπαηδεπηηθόο ρώξηζε ηνπο καζεηέο ζε ηπραίεο νκάδεο ησλ ηξηώλ αηόκσλ. Κάζε καζεηήο ρεηξηδόηαλ έλα πνληίθη θαη εξγαδόηαλ ζπγρξόλσο κε ηα ππόινηπα κέιε ηεο νκάδαο ηνπ ζηελ νζόλε ηεο ηάμεο, ε νπνία ζπλδεόηαλ κε ηνλ ππνινγηζηή ηνπ εθπαηδεπηηθνύ. Σν πξόγξακκα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ αλάπηπμε θαη εθηέιεζε ηεο δξαζηεξηόηεηαο εμάζθεζεο ήηαλ ην Microsoft Mouse Mischief. Οη καζεηέο θιήζεθαλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην πνληίθη ηνπο σο ζπζθεπή εηζόδνπ γηα λα απαληήζνπλ ζε ζπγθεθξηκέλεο εξσηήζεηο πνπ έζεηε ν εθπαηδεπηηθόο. Γηα παξάδεηγκα, ζε νξηζκέλεο αζθήζεηο όπσο θαίλεηαη ζηελ εηθόλα 1, παξνπζηάδνληαλ ζηελ νζόλε εηθόλεο ξνύρσλ θαη ν εθπαηδεπηηθόο πξνέηξεπε ηα παηδηά λα θπθιώζνπλ ή λα κεηαθέξνπλ ην δείθηε ηνπ πνληηθηνύ ηνπο επηιέγνληαο ηε ζσζηή απάληεζε. Άιιεο εξσηήζεηο πεξηιάκβαλαλ δξαζηεξηόηεηεο αληηζηνίρηζεο όπνπ νη καζεηέο έπξεπε λα ζπλδέζνπλ ηα κέιε ηνπ αλζξώπηλνπ ζώκαηνο κε ηα θαηάιιεια ρεηκσληάηηθα ελδύκαηα. Δθηόο από απηέο ηηο θιεηζηνύ ηύπνπ εξσηήζεηο, ππήξραλ θαη εξσηήζεηο αλνηρηνύ ηύπνπ ζηηο νπνίεο ν εθπαηδεπηηθόο δεηνύζε από ηνπο καζεηέο λα δσγξαθίζνπλ, όπσο θαληάδνληαλ, έλα ρεηκσληάηηθν ξνύρν. Η ηξίηε θάζε δηήξθεζε θαηά κέζν όξν 15 ιεπηά γηα θάζε νκάδα. Εικόνα 1: Ομαδική δραζηηριόηηηα ζηον σπολογιζηή ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 682 Ο εθπαηδεπηηθόο-δηαρεηξηζηήο ιεηηνύξγεζε ππνζηεξηθηηθά θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηόηεηαο θαη ελζάξξπλε κε ζεηηθά ζρόιηα ηνπο καζεηέο πνπ θαηέβαιιαλ πξνζπάζεηα, αλεμάξηεηα από ηηο επηδόζεηο ηνπο. Αθόκε, κηα βαζηθή πηπρή ηνπ ξόινπ ηνπ ήηαλ λα αλαδείμεη ην παηρλίδη σο ππξήλα όινπ ηνπ πξνγξάκκαηνο. 4. Μέθοδορ αξιολόγηζηρ Γηα ηε δηεξεύλεζε ησλ ζηόρσλ πνπ ηέζεθαλ ζηελ έξεπλα απηή, θαηαγξάθεθαλ θαη αλαιύζεθαλ νη αληηδξάζεηο θαη νη ζπκπεξηθνξέο ησλ παηδηώλ πνπ ζπκκεηείραλ. Οη ηξεηο παξαηεξεηέο, πνπ παξεπξίζθνληαλ ζε όιεο ηηο θάζεηο ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηόηεηαο, θαηέγξαςαλ ηηο παξαηεξήζεηο ηνπο ζε ζρέζε κε ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηώλ. Δπηπιένλ, ν ηέηαξηνο εθπαηδεπηηθόο, πνπ είρε ηνλ ξόιν ηνπ δηαρεηξηζηή, θαηέγξαθε ηηο παξαηεξήζεηο ηνπ κεηά ην ηέινο ηεο θάζε θάζεο ηεο δξαζηεξηόηεηαο. Η κέζνδνο παξαηήξεζεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ήηαλ ην παηδαγσγηθό εκεξνιόγην. Σν εκεξνιόγην απνηειεί κηα πνηνηηθή κέζνδνο θαηαγξαθήο θαη αλάιπζεο ησλ εθπαηδεπηηθά ζεκαληηθώλ θαηλόκελσλ (νθόο, 2010). Η κέζνδνο απηή επηιέρζεθε γηα ηελ ζύιιεςε θαη θαηαγξαθή ηνπ θνηλσληθνύ-ζπλαηζζεκαηηθνύ θιίκαηνο ηεο ηάμεο κέζα από ηηο εθδειώζεηο ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ καζεηώλ. ην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο, νη ζεκεηώζεηο ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζπιιέρζεθαλ θαη αλαιύζεθαλ ώζηε λα εμαρζνύλ ζπκπεξάζκαηα. Οη άμνλεο αλάιπζεο εζηίαζαλ ηόζν ζηε πξνθνξηθή όζν θαη ζηε κε-πξνθνξηθή επηθνηλσλία. Δηδηθόηεξα, νη άμνλεο απηνί πεξηιάκβαλαλ ηα ζρόιηα ησλ παηδηώλ θαζώο θαη ηελ αλίρλεπζε θαηλνκέλσλ άξλεζεοαπόξξηςεο, πξνζέιθπζεο πξνζνρήο θαη ζπλαηζζεκαηηθήο θόξηηζεο. Η κέζνδνο αμηνιόγεζεο πνπ επηιέρζεθε ήηαλ πνηνηηθή θαη όρη πνζνηηθή, θαζώο ζηόρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο απνηέιεζε ε δηεξεύλεζε ηεο κεηαβνιήο ησλ καζεζηαθώλ θηλήηξσλ θαη όρη ε θαηαγξαθή ησλ επηδόζεσλ ησλ καζεηώλ. 5. Σςμπεπάζμαηα Σα παηδηά επέδεημαλ κεγάιν ελδηαθέξνλ ζηε ρξήζε δηαδξαζηηθήο ηερλνινγίαο θαη δελ αληηκεηώπηζαλ ζεκαληηθέο δπζθνιίεο θαηά ηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζην λέν καζεζηαθό πεξηβάιινλ. Παξόηη ηα παηδηά δελ δηέζεηαλ πξόηεξε εμνηθείσζε κε ηνπο ππνινγηζηέο, έδεημαλ λα είλαη πξνεηνηκαζκέλα γηα ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο. Απηό νθείιεηαη ζηελ αληίιεςε πνπ αλαπηύζζνπλ ζήκεξα ηα παηδηά ιόγσ ηεο θαζεκεξηλήο αιιειεπίδξαζεο ηνπο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο (Prensky, 2004). Οη καζεηέο από ηελ πξώηε θάζε ηεο δξαζηεξηόηεηαο έδεημαλ λα θαηαλννύλ γξήγνξα ηε ινγηθή ηεο ρξήζεο ηνπ πνληηθηνύ σο δεηθηηθή ζπζθεπή. Σα παηδηά ζε ιίγα κόιηο ιεπηά ήηαλ ζε ζέζε λα κεηαθηλνύλ ην δείθηε ηνπ πνληηθηνύ ηνπο ζηα ζεκεία ηεο νζόλεο πνπ επηζπκνύζαλ. Η εζηίαζε πξνζνρήο ησλ παηδηώλ θαηά ηε δηάξθεηα όισλ ησλ θάζεσλ ήηαλ ηδηαίηεξα εληζρπκέλε. Οη καζεηέο δεηνύζαλ ζπρλά από ηνλ εθπαηδεπηηθό λα αζρνιεζνύλ γηα ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 683 πεξηζζόηεξε ώξα κε ηνλ ππνινγηζηή θαη γηα απηό ην ιόγν θάζε θάζε ηεο εθπαηδεπηηθήο κεζόδνπ δηήξθεζε πεξηζζόηεξν ρξόλν από όηη πξνζρεδηάζηεθε. Δπηπιένλ, παξά ην κεγάιν αξηζκό αηόκσλ ζε ζρέζε κε ηα ηερλνινγηθά κέζα πνπ δηέζεηε ν βξεθνλεπηαθόο ζηαζκόο, ηα παηδηά πεξίκελαλ ππνκνλεηηθά λα έξζεη ε ζεηξά ηνπο γηα λα ζπκκεηέρνπλ. Δπίζεο, δελ παξνπζηάζηεθαλ θαηλόκελα εγθαηάιεηςεο, θαζώο θαλέλα παηδί δελ εμέθξαζε ηελ επηζπκία λα απέρεη από ηηο δξαζηεξηόηεηεο. Καηά ηελ νκαδηθή ελαζρόιεζε ηνπο, ηα παηδηά δηαζθέδαδαλ θαη επηθνηλσλνύζαλ δηαξθώο κε ηα ππόινηπα κέιε ηεο νκάδαο ηνπο. Οη εθθξάζεηο ηνπ πξνζώπνπ ησλ παηδηώλ ήηαλ ζεηηθέο θαη έδεηρλαλ επραξίζηεζε θαη έθπιεμε, αλεμάξηεηα από ην θύιν ηνπο. Σα ζρόιηα πνπ αληάιιαδαλ δελ ήηαλ αληαγσληζηηθά ζηελ πιεηνςεθία ηνπο ( 95%) θαη ζρεηίδνληαλ κε ην γλσζηηθό αληηθείκελν πνπ δηδάρζεθαλ. Οη καζεηέο έδεηρλαλ λα «παίδνπλ» θαζώο έβξηζθαλ ιύζεηο θαη απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηα πνπ πξνέθππηαλ θαηά ηε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σα παηδηά πνιιέο θνξέο εμέθξαζαλ ηελ επηζπκία ηνπο λα δσγξαθίζνπλ ζηνλ ππνινγηζηή παξά ζην ραξηί θαη δήηεζαλ λα επαλαιεθζεί ε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηόηεηα. Αθόκε, ηα παηδηά πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, έδεημαλ λα δηνρεηεύνπλ αξθεηή ελέξγεηα ζηελ αιιειεπίδξαζε ηνπο κε ηνλ ππνινγηζηή. Απηό έγηλε θαλεξό κεηά ην πέξαο ηεο δξαζηεξηόηεηαο δηόηη νη καζεηέο απαζρνιήζεθαλ ήξεκα, δηαηεξώληαο ρακεινύο ηόλνπο, ζην ειεύζεξν παηρλίδη πνπ ζπλήζσο ιεηηνπξγεί σο κέζν εθηόλσζεο. 6. Μελλονηική έπεςνα Η ρξήζε ησλ ΣΠΔ από ηα κηθξά παηδηά κπνξεί λα απνηειέζεη κηα ελεξγή, θνηλσληθή, δηαλνεηηθά πξνθιεηηθή θαη κνξθσηηθή εκπεηξία ε νπνία αλνίγεη λένπο νξίδνληεο ζε δηάθνξεο ζεκαηηθέο πεξηνρέο (Siraj-Blatchford, Whitebread, 2003). Ωζηόζν ζα πξέπεη λα εξεπλεζεί ν δηαρσξηζκόο κεηαμύ ησλ επηθαλεηαθώλ πιενλεθηεκάησλ ηεο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζε ηόζν επαίζζεηε ειηθία, πνπ κπνξεί λα αληηθαηνπηξίδνπλ ηελ επίδξαζε κίαο θαηλνηνκίαο ιόγσ ηεο αμηνπνίεζεο ελόο λένπ κέζνπ δηδαζθαιίαο, από ηα βαζύηεξα θαη καθξνρξόληα καζεζηαθά νθέιε. Η επηηπρεκέλε έληαμε ησλ ΣΠΔ εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκό από ηνλ ηξόπν ρξήζεο θαη ηελ δεκηνπξγηθόηεηα πνπ επηδεηθλύεη ν εθπαηδεπηηθόο θαηά ηελ καζεζηαθή δηαδηθαζία. Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ πξνζπαζνύλ λα εληάμνπλ ηηο ΣΠΔ ζην πξόγξακκα ηεο ηάμεο ηνπο, ζα πξέπεη πξώηα λα θαηαλνήζνπλ κε πνην ηξόπν ηα παηδηά ρξεζηκνπνηνύλ ηελ ηερλνινγία θαη πσο καζαίλνπλ κέζα από απηή. Δπίζεο ζα πξέπεη λα απνηηκήζνπλ ηελ θαηαιιειόηεηα ησλ ηερλνινγηθώλ εθαξκνγώλ πνπ επηιέγνπλ, αζθώληαο ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο θξίζε. Με ηηο λέεο ηερλνινγίεο λα γίλνληαη όιν θαη πεξηζζόηεξν δεκνθηιείο ζηα ζρνιεία ηα ηειεπηαία ρξόληα, ε ελζσκάησζε δηαδξαζηηθώλ πνιπκεζηθώλ ηερλνινγηώλ ζην καζεζηαθό πεξηβάιινλ είλαη πιένλ αλαπόθεπθηε. πλεπώο, ν ζεκαληηθόηεξνο παξάγνληαο δελ είλαη λα εμεηαζηεί αλ ε έληαμε ησλ ΣΠΔ είλαη απνδνηηθή, αιιά πνηεο είλαη νη θαηαιιειόηεξεο ρξήζεηο ησλ ΣΠΔ γηα ηα παηδηά κηθξήο ειηθίαο. ΔΝΣΑΞΗ ΚΑΙ ΥΡΗΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΔΓΡΙΟΤ 684 Βιβλιογραφία Anthony, J. (2003). Infusing ICT use within the early years of elementary education, In proceedings of the International Federation for Information Processing WG 3.5 open conference on Young children and learning technologies, 34, 59-64. Argyle, M. (1981). The contribution of social interaction research to social skills training. In: D. Wine and M.D. Smye (eds). Social Competence. New York, Guildford Press. Clements, D. H. (1999). Young children and technology. In G. D. Nelson (Ed.), Dialogue on early childhood science, mathematics, and technology education (pp. 92-105). Washington, DC: American Association for the Advancement of Science. Clements, D. H., Nastasi, B.K., & Swaminathan, S. (1993). Young children and computers: Crossroads and directions from research. Young Children, 48(2), 56-64. Demetriadis, S., Triantafillou, E. & Pombortsis, A. (2003). A phenomenographic study of students' attitudes toward the use of multiple media for learning. In Proceedings of the 8th annual conference on Innovation and technology in computer science education (ITiCSE '03), David Finkel (Ed.). ACM, New York, USA, 183-187. Haugland, S. W. (1999). What roles should technology play in young children s learning? Young Children, 54(6), 26-32. Haugland, S. W. (2004). Early childhood classrooms in the 21st century: Using computers to maximize learning. In Hirschbuhl, J. Computers in Education Annual Edition. New York, McGraw Hill. Healy, J. (1998). Endangered Minds: TV and the Growing Brain. AAP News. American Academy of Pediatrics. King, J., & Alloway, N. (1992). Preschooler s use of microcomputers and input devices. Journal of Educational Computing Research, 8(4), 451-468 Li, X., Atkins, M. S., & Stanton, B. (2006). Effects of home and school computer use on school readiness and cognitive development among Head Start children: A randomized controlled pilot trial. Merrill-Palmer Quarterly, 52, 239-263. Prensky, M. (2001). Digital Natives, Digital Immigrants Part 1. On the Horizon, 9(5), pp.1 6 Prensky, M. (2004). Digital game-based learning. McGraw-Hill Pub. Co. Siraj-Blatchford, J., & Whitebread, D (2003). Supporting ICT in the early years. Buckingham, England: Open University Press. Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδώλ γηα ην Νεπηαγσγείν, (2003). Σεύρνο Β, Αζήλα: ΤΠΔΠΘ-Παηδαγσγηθό Ιλζηηηνύην. νθόο, Α. (2010). Παηδαγσγηθό Ηκεξνιόγην. Παιδαγωγική ηων μέζων. Ρόδνο: Π.Σ.Γ.Δ. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΑΝΑΚΟΙΝΩΔΙ