Πλατύκαμπος 13-12-2012 ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Ως διορισμένος καθηγητής φιλόλογος, υπηρετώ τα τελευταία χρόνια στο Γυμνάσιο Πλατυκάμπου της Λάρισας που είναι το σχολείο της περιοχής όπου γεννήθηκα και κατοικώ με την οικογένειά μου. Διανύοντας πλέον τον 25 ο χρόνο της εκπαιδευτικής μου υπηρεσίας, έχω την ευκαιρία να προσφέρω τις υπηρεσίες μου στους συγχωριανούς μου, στα παιδιά μαθητές φίλων, συγγενών, γειτόνων αλλά και σε παιδιά πλέον παλιών μου μαθητών και μαθητριών. Τα τελευταία 15 χρόνια, κάποια Κυριακή του Οκτωβρίου, που ορίζει ο τοπικός δήμος, συγκεντρωνόμαστε αντιπροσωπείες εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων και κηδεμόνων και ορισμένοι κάτοικοι (συνήθως λίγοι) της περιοχής σε μια πλατεία του χωριού μου, που έχει το όνομα ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ, ψάλλεται επιμνημόσυνη δέηση μπροστά σε ένα μνημείο, διαβάζονται κάποια ονόματα «πεσόντων», γίνεται κατάθεση στεφανιών από εκπροσώπους φορέων της περιοχής και από εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και αποχωρούμε. Η τυπική επανάληψη κάθε χρόνο αυτής της διαδικασίας είχε καταντήσει ρουτίνα και μια εκδήλωση - τελετή που δεν της αποδίδεται το νόημα που της ταιριάζει. Έτσι λοιπόν αποφάσισα, ως εκπαιδευτικός που διδάσκω το μάθημα της ιστορίας και με την ευκαιρία της υποχρεωτικής εφαρμογής της νέας (για τα ελληνικά δεδομένα) διδακτικής μεθόδου project, να αναλάβω, κατά την προηγούμενη σχολική χρονιά 2011-2012, να διδάξω το μάθημα της ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ και να εστιάσω στο γεγονός στο οποίο αποδίδουμε τιμή κάθε χρόνο τον Οκτώβριο.
Το μάθημα της ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ διδάσκεται μια ώρα την εβδομάδα στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Γυμνασίου και πρότεινα την ιδέα μου αυτή στους μαθητές του Γ1 τμήματος του σχολείου κατά το σχολικό έτος 2011-2012. Οι μαθητές μου θεώρησαν ενδιαφέρουσα την ιδέα και συμφώνησαν αμέσως αυτό το ιστορικό γεγονός να είναι το θέμα της διερεύνησής μας κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, έτσι ώστε στην επόμενη τιμητική εκδήλωση, τον επόμενο Οκτώβριο, να είμαστε όλοι πολύ πιο ενημερωμένοι. Έτσι λοιπόν οργάνωσα και υλοποίησα τον ακόλουθο ετήσιο εκπαιδευτικό σχεδιασμό καθώς και την τελική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της όλης έρευνας στους κατοίκους του χωριού σε μια εκδήλωση μνημόσυνο ιστορίας στους εκτελεσθέντες συγχωριανούς μας τον Οκτώβριο του 1943. Στην εκδήλωση αυτή προσκλήθηκαν και παραβρέθηκαν οι αιρετοί εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκπρόσωπος της Περιφερειακής Διεύθυνσης εκπαίδευσης Θεσσαλίας και αρκετοί κάτοικοι της περιοχής. Στην οργάνωση και παρουσίαση της εκδήλωσης αυτής τον Οκτώβριο του 2012 βοήθησαν οι συνάδελφοι καθηγητές του Γυμνασίου Πλατυκάμπου: 1. Παρίση Μαρία, φιλόλογος, 2. Μαργαρίτου Ιωάννα, Γαλλικής φιλολογίας, 3. Τσιλούλη Ματούλα, Πληροφορικής, 4. Δρίβας Σωτήρης, Φυσικός, 5. Καμάρα Νίκη, Φυσικός. ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Τοπική ιστορία Γ γυµνασίου Εισαγωγική (1 η ) διδακτική ενότητα: 3 διδακτικές ώρες Προσδοκώµενα µαθησιακά Βασικό θέµα ραστηριότητες Εκπαιδευτικό υλικό αποτελέσµατα
Να διερευνήσουν οι Το ιστορικό γεγονός που µαθητές και οι µαθήτριες το έγινε στις 13-10-1943 και ιστορικό γεγονός που έχει σηµάδεψε το χωριό άµεση σχέση µε την περιοχή Πλατύκαµπος καθώς και που βρίσκεται το σχολείο τους την ευρύτερη περιοχή, και να µάθουν γιατί δηλαδή τα γειτονικά χωριά. οργανώνεται κάθε χρόνο Οι Γερµανοί,κατακτητές της αυτή η τιµητική εκδήλωση Ελλάδας κατά τη διάρκεια τον µήνα Οκτώβριο. του Β Παγκόσµιου πολέµου, εξ αιτίας ενός αποτυχηµένου σαµποτάζ των ανταρτών της εθνικής αντίστασης στο Να κατακτήσουν γνώσεις αεροδρόµιο της Λάρισας, που ιστορίας για τον τόπο τους. ήταν υπό γερµανικό έλεγχο, σκότωσαν 48 άτοµα την Να κατανοούν τον περιβάλλοντα ηµέρα εκείνη στην ευρύτερη φυσικό, δοµηµένο κοινωνικό περιοχή του χωριού χώρο και να εντάσσονται Πλατύκαµπος, συνέλαβαν 300 δηµιουργικά σ αυτόν. άτοµα ως αιχµαλώτους και έκαψαν το χωριό. Να εντοπίζουν, να επιλέγουν, Γι αυτό κάθε χρόνο ν αξιολογούν και ν οργανώνεται από τον τοπικό αξιοποιούν τις κατάλληλες δήµο τιµητική εκδήλωση. πηγές πληροφόρησης. Εισαγωγική συζήτηση για την τοπική ιστορία. ιερεύνηση των ιστορικών θεµάτων που άµεσα σχετίζονται µε την περιοχή που βρίσκεται το σχολείο. Καθορισµός του ιστορικού θέµατος το οποίο θα µελετήσουν οι µαθητές. Συγκρότηση οµάδων εργασίας των µαθητών και των µαθητριών. Επειδή οι µαθητές κατοικούν σε διαφορετικά χωριά που απέχουν µεταξύ τους αρκετά χιλιόµετρα, οι οµάδες εργασίας γίνονται ανά χωριό. Συνεντεύξεις από αυτόπτες µάρτυρες που ζουν ακόµα ή από κατοίκους που άκουσαν στοιχεία από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα. Έρευνα στον τοπικό τύπο για ιστορικά αφιερώµατα στο γεγονός που µας ενδιαφέρει. Βιβλιογραφική έρευνα για το ιστορικό γεγονός. Ψηφιακό υλικό ανάλογου περιεχοµένου από το διαδίκτυο. Επίσκεψη όλων των µαθητών στο χώρο του µνηµείου και καταγραφή των αναγραφόµενων ονοµάτων.
Να µπορούν να περιγράφουν και να εξηγούν τους λόγους για τους οποίους συνέβη αυτό το γεγονός στο συγκεκριµένο χώρο. Να ενεργοποιούνται δηµιουργικά στις προσπάθειες διατήρησης της πολιτισµικής φυσιογνωµίας του τόπου τους. Συγκρότηση επιµέρους οµάδων εργασίας των µαθητών και των µαθητριών. Συζήτηση, συνολικός προγραµµατισµός και ενδεικτική παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού που θα µπορούσε να αξιοποιηθεί για τη µελέτη του συγκεκριµένου θέµατος τοπικής ιστορίας. Να συνδεθούν συναισθηµατικά ακόµα περισσότερο µε το χώρο στον οποίο ζουν. Να καλλιεργήσουν και να βιώσουν την ατοµική και συλλογική δράση µέσα και έξω από το σχολείο. Ν αναπτύξουν ερευνητικές δεξιότητες (άντληση πληροφοριών - επαλήθευση δεδοµένων).
2η διδακτική ενότητα 3 διδακτικές ώρες Να ασκηθούν οι µαθητές και ιερεύνηση των επιµέρους οι µαθήτριες στη µεθοδολογία παραµέτρων του θέµατος επεξεργασίας και µελέτης που θα µελετηθεί από τις ενός ιστορικού θέµατος. οµάδες εργασίας των µαθητών και των µαθητριών, όπως η αξιοπιστία των µαρτυριών, η Να ασκηθούν στους τρόπους αντικειµενικότητα και η και στην πειθαρχία της ακρίβεια των λεγοµένων. οµαδικής δουλειάς. Συλλογή συµπληρωµατικών πληροφοριών για τις συνθήκες ζωής των κατοίκων της περιοχής κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του Β Παγκόσµιου πολέµου στην Ελλάδα. Προσδιορισµός της µορφής που θα πάρει η εργασία της κάθε οµάδας και του τρόπου που θα την παρουσιάσουν οι µαθητές και οι µαθήτριες που συµµετέχουν.
3η διδακτική ενότητα 10 διδακτικές ώρες Να συσχετίσουν οι µαθητές Αναζήτηση και συγκέντρωση Οι µαθητές και οι µαθήτριες και οι µαθήτριες τη σχέση των πηγών (πρωτογενών και µπορούν να αξιοποιήσουν του συγκεκριµένου ιστορικού δευτερογενών) που θα βιβλία και άρθρα, θέµατος µε τις ευρύτερες αξιοποιηθούν στη µελέτη του φωτογραφικό υλικό, ιστορικές εξελίξεις. ιστορικού θέµατος τοπικής προφορικές µαρτυρίες, Να ασκηθούν σε πρακτικές ιστορίας. ταινίες, ψηφιακό υλικό, και δεξιότητες που Συγκέντρωση όλων των συνεντεύξεις µε αυτόπτες σχετίζονται µε την ιστορική πληροφοριών που θα µάρτυρες των γεγονότων που έρευνα: τη συγκέντρωση και αξιοποιηθούν για τη µελέτη διερευνούν. τη µελέτη πηγών, τη του επιλεγµένου θέµατος. διαµόρφωση ερωτηµάτων Μελέτη των πρωτογενών και που έχουν άµεση σχέση µε το δευτερογενών πηγών, Πρόσκληση των επιζώντων θέµα τους και τις πηγές τους, γραπτών ή προφορικών µαρτύρων στο σχολείο τη συγκριτική µελέτη µιας ή (εικόνων, οπτικοακουστικού προκειµένου να περισσοτέρων οµοειδών ή υλικού), αλλά και κάθε παρουσιάσουν τις διαφορετικών ως προς το υλικού που έχει µαρτυρίες τους στους είδος τους ιστορικών πηγών, συγκεντρωθεί από τις οµάδες µαθητές όλων των την άντληση πληροφοριών εργασίας των µαθητών και οµάδων. από τις πηγές, τη των µαθητριών. Η µελέτη συγκρότηση και παρουσίαση περιλαµβάνει την κριτική του δικού τους ιστορικού ανάγνωση, την επεξεργασία Οι µαθητές και οι µαθήτριες λόγου. και την ερµηνεία όλου του κρατούν σηµειώσεις και Να παράγουν οι µαθητές υλικού που έχουν στη υποβάλλουν ερωτήσεις. και οι µαθήτριες το δικό διάθεσή τους οι µαθητές και τους υλικό που θα είναι οι µαθήτριες ώστε να τις προϊόν της δικής τους αξιολογήσουν, να τις προσπάθειας. συσχετίσουν µεταξύ τους, να ελέγξουν και να
Να ευαισθητοποιηθούν οι µαθητές και οι µαθήτριες σε θέµατα ιστορικού ενδιαφέροντος, αναγνωρίζοντας ότι µαρτυρίες και µνηµεία του παρόντος µπορούν να µας βοηθήσουν να προσεγγίσουµε το παρελθόν και να προετοιµαστούµε για το µέλλον. Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τη σηµασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς κάθε περιοχής. Να γνωρίσουν τα καταστροφικά αποτελέσµατα του φανατισµού των ανθρώπων στη βάση µιας πολιτικής ιδεολογίας, όπως για παράδειγµα του Φασισµού, που ήταν η αιτία που προκάλεσε τον Β Παγκόσµιο Πόλεµο, αλλά και πόσο λίγο υπολογίζεται η ανθρώπινη ζωή σε συνθήκες πολέµου. Να οργανώνουν οι µαθητές και οι µαθήτριες τις ιστορικές διασταυρώσουν τις πληροφορίες που αντλούν από αυτές, αλλά να καταγράψουν και τις διάφορες και διαφορετικές ερµηνείες που µπορεί να εµπεριέχονται σε αυτές για το συγκεκριµένο ιστορικό θέµα που µελετούν. Οργάνωση της ιστορικής γνώσης που σταδιακά αποκτούν οι µαθητές και οι µαθήτριες. Σταδιακή δηµιουργία - συγκρότηση της εργασίας των µαθητών και των µαθητριών.
τους γνώσεις και να διαµορφώσουν ένα ευέλικτο πλαίσιο ιστορικής αναφοράς, ώστε να τους είναι χρήσιµο σε όλη τους τη ζωή. 4η διδακτική ενότητα 4 διδακτικές ώρες Να ασκηθούν οι µαθητές και Παρουσίαση των εργασιών ιαµόρφωση τελικού οι µαθήτριες στους τρόπους των µαθητών και των υλικού που θα παράγουν οι και στην πειθαρχία της µαθητριών στην ολοµέλεια µαθητές και οι µαθήτριες σε οµαδικής δουλειάς: να της κάθε τάξης και του κάθε διαφορετικές µορφές: κείµενο επικοινωνήσουν µε τους τµήµατος. εργασίας, επεξεργασία και µεγαλύτερους σε ηλικία, να δηµιουργία αρχείου power υποστηρίξουν τις απόψεις τους Οργάνωση σχολικής point, λεύκωµα µε µε επιχειρήµατα. εκδήλωσης την επόµενη φωτογραφικό υλικό, έκδοση χρονιά, πρόσκληση των cd-rom µε τη δουλειά τους. Να αναγνωρίσουν οι κατοίκων της περιοχής και µαθητές και οι µαθήτριες τον των εκπροσώπων της Ανάρτηση του τελικού ενεργό ρόλο των ανθρώπων, τοπικής αυτοδιοίκησης και υλικού στην ιστοσελίδα του ως ατόµων και οµάδων, στην παρουσίαση των σχολείου. διαµόρφωση της ιστορικής αποτελεσµάτων της πορείας µιας χώρας. Να ερευνητικής εργασίας που αποτιµήσουν τις πράξεις κάναµε ως οµάδα, την ίδια ηρωισµού και αυτοθυσίας των ηµέρα που θα γινόταν η Ελλήνων για να κερδίσουν την επίσηµη τιµητική ελευθερία τους από τους εκδήλωση. κατακτητές Γερµανούς.
5 η διδακτική ενότητα 2 διδακτικές ώρες Να αναστοχαστούν οι Αξιολόγηση της εργασίας µαθητές και οι µαθήτριες των µαθητών και των τους στόχους που έθεσαν, αν µαθητριών. τους πέτυχαν ή όχι, πώς τους Οι µαθητές και οι πέτυχαν, αλλά και γιατί δεν µαθήτριες συζητούν µεταξύ πέτυχαν κάποιους από τους για τους στόχους που αυτούς, τι προτάσεις έχουν έθεσαν, αν τους πέτυχαν ή να καταθέσουν σχετικά µε τη όχι και γιατί, για τους δουλειά τους. τρόπους που αυτό έγινε ή Να αναστοχαστούν τι δεν έγινε, για τα κέρδισαν από την εµπλοκή προβλήµατα που τους στην όλη διαδικασία, τι αντιµετώπισαν και τις έµαθαν, πώς το έµαθαν και λύσεις που αναζήτησαν ή πώς εκτιµούν πώς µπορούν δεν αναζήτησαν να το αξιοποιήσουν Οι µαθητές και οι µελλοντικά. µαθήτριες συζητούν µεταξύ τους τι έµαθαν, πώς το έµαθαν, και µέσα από ποιες διαδικασίες.