ΣΠΠΕ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝ-ISO14000 - ΕΜΑS ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ /νση ευτεροβάθµιας Eκπαίδευσης Βοιωτίας - 2 ο ΤΕΕ.ΕΠΑΣ Θήβας nefth@sch.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα Συστήµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης ISO 14001 και EMAS εφαρµόζονται παγκοσµίως µε ταχύτατο ρυθµό από επιχειρήσεις και οργανισµούς. Προσφέρουν συστηµατικές µεθόδους για την ανάλυση των περιβαλλοντικών πτυχών και τον εντοπισµό των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Λόγω της συµµετοχής όλων των εργαζοµένων στις διαδικασίες περιβαλλοντικής προστασίας προσφέρουν πλεονεκτήµατα και βελτιώνουν την οργάνωση τους και την εξωτερική εικόνα της επιχείρησης η του οργανισµού και την καθιστά αξιόπιστη. Το ΣΠΠΕ απευθύνεται κυρίως σε µαθητές της Τεχνικής Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης,οι οποίοι έχουν την δυνατότητα κατά την διάρκεια της πρακτικής τους εξάσκησης να αντιµετωπίζουν περιβαλλοντικά προβλήµατα που προέρχονται από επαγγελµατικές δραστηριότητες. Το πρόγραµµα ανταποκρίνεται, επίσης,πλήρως στις απαιτήσεις των αναλυτικών προγραµµάτων. Μπορεί να πραγµατοποιηθεί µε την βοήθεια εξωτερικών συνεργατών από επιχειρήσεις που έχουν εγκαταστήσει Συστήµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης και να τα εφαρµόσουν δοκιµαστικά στα σχολικά εργαστήρια η τους χώρους εργασίας των µαθητών. Λέξεις κλειδιά: ISO14001, EMAS, Environmental Management ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η εφαρµογή των Συστηµάτων Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ) εισάγει µεθοδολογίες ανάλυσης, εντοπισµού και αξιολόγησης της σηµαντικότητας των περιβαλοντικών παραµέτρων και επιτώσεων που προέρχονται απο της δραστηριότητες µιας επιχείρησης η γενικότερα ενος οργανισµού οι οποίες µεθοδολογιες, ειναι αποδεκτές τοσο σε ευρωπαικό επίπεδο,µεσω του EMAS, οσο και διεθνώς µέσω του ISO14000. Για τον λόγο αυτό η εφαρµογή του σε Σχολικά Προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης µαθητών κυρίως στην Τεχνική Επαγγελµατική Εκπαίδευση - κρίνεται ιδιαίτερα σηµαντική δεδο-µένου οτι οι µαθητές αυτοί,ως µελλοντικοί επαγγελµατίες και απασχολούµενοι θα κληθούν να αναπτύξουν εππαγγελµατικές δραστηριότητες σε επιχειρίσεις που διαθέτουν η θα αναπτύξουν ΣΠ. Θα τους βοθήσει επίσης στην ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης και συµπεριφοράς ώστε να δρούν ως εππαγελµατίες µε περιβαλλοντικές ευαισθησίες. Ανάλογα ΣΠΠΕ εφαρµόζονται ήδη απο το 2000 στην Ιαπωνια απο την Πρωτoβάθµια εκπαίδευση µε την ονοµασια Kid s ISO14000 Programmme. Τα Προγραµµατα αυτα εχουν την υποστηριξη του ISO,του United Nations University τουtokyo, της UNESCO και παρουσιάζονται διεθνώς σε Συµπόσια,Συνέδρια, International Workshops και Οργανώνοται µαθήµατα για εκπαιδευτές σε προγράµατα βασισµένα σε αυτα.
Η εµπειρία µας ηπήρξε θετική, µε την συµµετοχή του 2 ΤΕΕ Θηβας στα Σχολικά Προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 2003-2004, µε το πρόγραµµα Εφαρµογη του ISO 14001 σε επιχειρησεις συντήρησης.& επισκευής αυτοκινητων. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΠΠΕ Κύριος στόχος του προγράµµατος είναι, να συνεισφέρει το σχολείο σε θέµατα περιβάλλοντος όσον αφορά την περιβαλλοντική εκπαίδευση των µαθητών. Ειδικότερα το πρόγραµµα αποσκοπεί να καλύψει τους εκπαιδευτικούς στόχους όπως αυτοί αναφέρονται στα αναλυτικά προγράµµατα των µαθηµάτων στη Τεχνική Επκ/ση. Σχετικές αναφορές σε περιβαλλοντικά θέµατα και θέµατα Περιβαλλοντικής διαχείρισης γίνονται στο µάθηµα «Στοιχεία Επαγγελµατικής ραστηριότητας» όλων των ειδικοτήτων. Ειδικότερα αναφέρονται οι Εκπ/κοι στόχοι της αντίστοιχης ενότητας του µαθήµατος «Στοιχεία Βιοµηχανικών Εγκαταστάσεων». : Να γνωρίσει ο µαθητής και να είναι ικανός να εντοπίζει τις βασικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τα κύρια είδη παραγοµένων αποβλήτων από τις εκάστοτε παραγωγικές µονάδες η επαγγελµατικές δραστηριότητες. Να ενηµερωθεί ο µαθητής σχετικά µε τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τόσο των άµεσα δικών του εργασιών, όσο και της ευρύτερης διαδικασίας παραγωγής, όπου και θα ενταχθεί. Να γνωρίσει ο µαθητής τους διάφορους ενδεικνυόµενους τρόπους διάθεσης των ποικίλης φύσεως παραγοµένων αποβλήτων, από τις εκάστοτε παραγωγικές µονάδες η επαγγελµατικές δραστηριότητες. Επίσης στόχοι του προγράµµατος είναι : Ανάπτυξη περιβαλλοντικής κουλτούρας και συµπεριφοράς ώστε να δρά ως εππαγελµατίας µε περιβαλλοντικές ευαισθησίες. Προετοιµασία και ευαισθητοποίηση των µαθητών ώστε να είναι ικανοί να «ενσωµατωθούν λειτουργικά» σε ένα εργασιακό περιβάλλον που διαθέτει Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης.επίσης να είναι θετικοί ως µελλοντικοί εππαγελµατίες στην ανάπτυξη και εφαρµογή ΣΠ. Σκοπός δεν είναι η εκπόνηση ενός πλήρους σχεδίου-εγχειριδίου περιβαλλοντικής διαχείρισης αλλά κυρίως η χρήση των εργαλείων που προβλέπονται από τα ΣΠ όπως είναι η Αρχική Περιβαλλοντική Ανάλυση η Αρχική Περιβαλλοντική Επισκόπηση. Αυτά είναι και τα εργαλεία επίτευξης των ανωτέρω στόχων. Ως παράπλευρα οφέλη θα λέγαµε ότι συµβάλλει και είναι στο πνεύµα των έργων στην ΤΕΕ, της σύνδεσης µε την αγορά εργασίας και της επιχειρηµατικότητας των νέων. ISO 14001 και το EMAS Το ISO 14001 και το EMAS (Environmental Management Auditing Scheme) είναι ιεθνή πρότυπα που εφαρµόζονται από τις επιχειρήσεις ή γενικότερα από οργανισµούς εθελοντικά. Το ISO 14001 είναι ιεθνές Πρότυπο του ISO (International Standard Organization ) το οποίο εκπονήθηκε και προτάθηκε από τη αρµόδια Τεχνική Επιτροπή TC-207.Εφαρµοζεται πλέον από το 1996 µε συνεχώς αυξανόµενο ρυθµό παγκοσµίως.
To EMAS είναι η Ευρωπαϊκή Πρόταση -Κανονισµός- για την ανάπτυξη ενός συστήµατος οικολογικής διαχείρισης στον ευρωπαϊκό χώρο. Προτάθηκε αρχικά το 1993 και το 1995 έγινε άνοιγµα για την συµµετοχή της βιοµηχανίας. Το EMAS 2000 είναι η σηµερινή µορφή του. Η ενσωµάτωση του ΙSΟ 14001, αφαιρεί το συναγωνιστικό στοιχείο µεταξύ των δύο συστηµάτων και διασφαλίζει µια οµαλή µετάβαση για τις εταιρείες που θέλουν να προοδεύσουν από το ΙSΟ 14001 στο EMAS. Παρόλα αυτά, το EMAS προχωρά ακόµη παραπέρα από ότι τα διεθνή πρότυπα όσον αφορά τις απαιτήσεις για βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσής τους, της συµµετοχής των εργαζοµένων, τη συµµόρφωση µε τη νοµοθεσία και την επικοινωνία µε αυτούς που έχουν συµφέροντα απ αυτό, (πχ τοπική αυτοδιοίκηση) συµπεριλαµβανοµένης της έκθεσης περιβαλλοντικής επίδοσης. Η αξιοπιστία τους έγκειται στην υποχρεωτική και ανεξάρτητα διαπιστευµένη επικύρωση του ΣΠ και στην ποιότητα των περιβαλλοντικών πληροφοριών ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Η εφαρµογή του ISO 14001 και του EMAS,αναπτύσσει µια µεθοδολογία που αποσκοπεί στη µείωση και διαχείριση των επιπτώσεων των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων έτσι ώστε οι επιδράσεις τους στο περιβάλλον,να ελαχιστοποιούνται και να παρακολουθούνται µε αποτελεσµατικό τρόπο. Αυτή η συστηµατική µεθοδολογία όπου οι υπευθυνότητες, η οργανωτική δοµή, οι παραγωγικές διαδικασίες και πρακτικές, και οι πόροι που χρησιµοποιούνται από µια επιχείρηση, καθορίζονται,οργανώνονται, και τεκµηριώνονται,αποτελούν ενα Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης. Στόχοι ενός Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης. Συνεχής βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων (ελαχιστοποίηση της µόλυνσης, εξοικονόµηση φυσικών πόρων) Τήρηση της νοµοθεσίας (προαπαίτηση) Ευαισθητοποίηση προσωπικού ανάπτυξη περιβαλλοντικής κουλτούρας Βελτίωση της οργάνωσης Βελτίωση των συνθηκών υγιεινής Ελάττωση των εργασιακών κινδύνων Πρόληψη και αντιµετώπιση έκτακτων περιστατικών Οφέλη από την εφαρµογή ενός Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Α. Άµεσα οικονοµικά οφέλη. Η εξοικονόµηση ενέργειας. Η µείωση της κατανάλωσης νερού (γενικά: η εξοικονόµηση φυσικών πόρων) Η µείωση του κόστους διαχείρισης των πρώτων υλών και προϊόντων. Η µείωση του κόστους της επεξεργασίας και διάθεσης των στερεών, υγρών και αερίων αποβλήτων ρύπων. Ελάτωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Β. Eµµεσα οικονοµικά οφέλη : Οι ευνοϊκότεροι όροι δανεισµού. Τα χαµηλότερα ασφάλιστρα. Η αποφυγή των προστίµων. Η αποφυγή έκτακτου κόστους από ατυχήµατα. Η αξιοπιστία της επιχείρησης και η εικόνα στην αγορά. Η ανταγωνιστική θέση. Βελτίωση της οργάνωσης και του ηθικού των εργαζοµένων συνεπώς η αύξηση της παραγωγικότητας. Βελτίωση των σχεσεων µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την τοπική
κοινωνία. Το ΣΠ µπορεί να είναι το εισιτήριο για τις µελλοντικές δηµόσιες αγορές και τις δηµόσιες προµήθειες. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΡΧΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ. Στην φάση αυτή αναλύονται διεξοδικά όλες οι δραστηριότητες της επιχείρησης η του οργανισµού µε σκοπό να εντοπιστούν οι περιβαλλοντικές πλευρές, επιπτώσεις και επιδόσεις, που σχετίζονται µε τις δραστηριότητες αυτές. Η Ανάλυση αποσκοπεί στη παρουσίαση µιας πλήρως τεκµηριωµένης αναφοράς της τρέχουσας κατάστασης της επιχείρησης σε σχέσης µε τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις. Καταρτίζονται η συνεκτιµούνται υπάρχοντα αρχεία εισερχοµένων και καταναλισκόµενων φυσικών πόρων και εξερχόµενων προϊόντων και αποβλήτων, και συγκρίνονται µε τα αρχεία περιβαλλοντικής νοµοθεσίας και κανονισµών. Έτσι µετά την ολοκλήρωση της Περιβαλλοντικής Επισκόπησης, τα αποτελέσµατα που θα πρέπει να προκύψουν είναι: Ο προσδιορισµός των περιβαλλοντικών πτυχών και επιπτώσεων των δραστηριοτήτων και η ιεράρχησή τους ανάλογα µε τη σηµαντικότητά τους. Η συγκέντρωση και ταξινόµηση της Περιβαλλοντικής Νοµοθεσίας και Εργατικής, στην οποία υπόκειται ο οργανισµός Η δηµιουργία αρχείου περιβαλλοντικών επιδόσεων. Αναφορά Έκθεση µε τα αποτελέσµατα της Περιβαλλοντικής Επισκόπησης. 1.Πηγες που χρησιµοποιούνται : Περιηγήσεις-Επισκέψεις σε χώρους της εγκατάστασης Μελέτη υπαρχόντων στοιχείων που είναι ήδη καταγεγραµµένα Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και έγκριση περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας Μελέτη και έγκριση διάθεσης υγρών αποβλήτων και στερεών αποβλήτων ιαγράµµατα ροής και περιγραφή παραγωγικής διαδικασίας και διεργασιών Μελέτη και πιστοποιητικό πυρασφάλειας Ηµερολόγιο Αρχείο εγκατάστασης επεξεργασίας υγρών αποβλήτων Άδεια λειτουργίας Όροι λειτουργίας. Οργανογράµµατα Λογαριασµοί λογιστηρίου ( ΕΗ, νερό, κλπ) Manuals µηχανών και εξοπλισµού Αρχεία Συντήρησης µηχανών και εγκαταστάσεων Θέρµανσης Αρχεία κατάλογοι πρώτων και βοηθητικών υλών Παράπονα πελατών, περιοίκων Συνεντεύξεις µε τους εργαζόµενους
2. Περιβαλλοντικές Πτυχές/Πλευρές Προκειµένου να λάβει απόφαση σχετικά µε τις σηµαντικές περιβαλλοντικές του επιπτώσεις, ο οργανισµός πρέπει να εξετάσει όλες τις περιβαλλοντικές πτυχές/πλευρές των δραστηριοτήτων, υπηρεσιών και προϊόντων του και να αποφασίσει, βάσει κριτηρίων τα οποία ορίζει ο ίδιος, ποιες περιβαλλοντικές πτυχές/πλευρές έχουν σηµαντικές επιπτώσεις. Οι περιβαλλοντικές πτυχές διακρίνονται σε άµεσες και έµµεσες,και εξετάζονται οι υφιστάµενες και µελλοντικές δραστηριότητες, υπηρεσίες, και προϊόντα του οργανισµού για συνήθεις συνθήκες λειτουργίας οριακές συνθήκες λειτουργίας συνθήκες έκτακτης ανάγκης Άµεσες Περιβαλλοντικές Πτυχές Είναι εκείνες στις οποίες ο οργανισµός έχει ευθύνη για τον πλήρη διαχειριστικό τους έλεγχο. Αυτές µπορεί να είναι: (Ενδεικτικός κατάλογος ζητηµάτων ) εκποµπές ρύπων στην ατµόσφαιρα µόλυνση υδάτινων πόρων ανακύκλωση, επαναχρησιµοποίηση, αποφυγή χρήσης, µεταφορά και διάθεση στερεών και άλλων αποβλήτων, ιδίως επικίνδυνων χρήση και µόλυνση του εδάφους χρήση φυσικών πόρων και πρώτων υλών (συµπεριλαµβανοµένης και της ενέργειας) τοπικά θέµατα (οχλήσεις,θόρυβος, δονήσεις, οσµές σωµατίδια, οπτική εµφάνιση,) θέµατα µεταφορών (προϊόντων, υπηρεσιών και εργαζοµένων) κίνδυνοι περιβαλλοντικών ατυχηµάτων κίνδυνοι και περιβαλλοντικών ατυχηµάτων και επιπτώσεις ή ενδεχόµενες επιπτώσεις από συµβάντα ατυχήµατα και πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης διαφύλαξη της φυσικής οµορφιάς και συνέπειες για τη βιοπικοιλότητα υγεία και ασφάλεια προσωπικού Έµµεσες Περιβαλλοντικές Πτυχές Είναι εκείνες στις οποίες ο οργανισµός πιθανόν να µην έχει τον πλήρη διαχειριστικό τους έλεγχο. (Ενδεικτικός κατάλογος) Θέµατα που σχετίζονται µε τα προϊόντα (σχεδιασµός, ανάπτυξη, συσκευασία, ασφάλεια κατά την µεταφορά, χρήση και ανάκτηση /διάθεση αποβλήτων) Περιβαλλοντικές επιδόσεις και πρακτικές των εργολάβων, προµηθευτών Επιλογή και σύνθεση των υπηρεσιών π.χ µεταφορές ιοικητικές αποφάσεις και αποφάσεις προγραµµατισµού Όλα τα ανωτέρω ζητήµατα των που εξετάζονται στις Άµεσες Πτυχές. Τα αποτελέσµατα της περιβαλλοντικής επισκόπησης, καθορίζουν στη συνέχεια τα σηµαντικά στοιχεία του ΣΠ, όπως είναι η σύνταξη της περιβαλλοντικής πολιτικής, οι περιβαλλοντικοί σκοποί και στόχοι και το περιβαλλοντικό πρόγραµµα. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΣΚΟΠΟΙ/ΣΤΟΧΟΙ και ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Η περιβαλλοντική πολιτική είναι η δέσµευση της διοίκησης του οργανισµού για την προστασία του περιβάλλοντος και
την εφαρµογή του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης Αναφέρεται στους συνολικούς στόχους και αρχές δράσης της επιχείρησης ως προς το περιβάλλον. Οι περιβαλλοντικοί σκοποί αναφέρονται στους στόχους της επιχείρησης -ποιοτικούς και ποσοτικούς - ως προς τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις. Το περιβαλλοντικό πρόγραµµα καθορίζει τις οδηγίες και τα µέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής. Η περιβαλλοντική πολιτική /δήλωση πρέπει να: εγκρίνεται η να προέρχεται από την ανώτατη βαθµίδα διοίκησης του οργανισµού είναι γραπτή και δεσµευτική κοινοποιείται εσωτερικά και εξωτερικά σε όλους τους ενδιαφερόµενους φορείς η πολίτες είναι κατανοητή και αποδεκτή από το σύνολο των εργαζοµένων αναθεωρείται σε τακτική βάση ή όποτε κρίνεται αυτό απαραίτητο ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ-ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ. Η οργανωτική δοµή ο καθορισµός των αρµοδιοτήτων και η εξασφάλιση από τη ιοίκηση της επιχείρησης /οργανισµού των απαιτούµενων ανθρωπίνων,τεχνολογικών και οικονοµικών πόρων για την εφαρµογή και διατήρηση του ΣΠ είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη σωστή και αποτελεσµατική λειτουργία του. Εδώ εξετάζονται και τα θέµατα εκπαίδευσης και επικοινωνίας µεταξύ του προσωπικού µιας επιχείρησης. Θέµα Ιδιαίτερης σηµαντικότητας είναι να ορισθεί ο εκπρόσωπος της ιοίκησης για τα θέµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης -Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΥΠ ), ο οποίος πρέπει να έχει θέση και κύρος εντός του οργανισµού που θα του επιτρέπει να ασκεί τις αρµοδιότητες του και να είναι γνώστης του οργανισµού, των περιβαλλοντικών ζητηµάτων και ως ένα βαθµό των τεχνολογικών εξελίξεων. Καθήκοντα του είναι να : Μεριµνά για την εγκατάσταση και εφαρµογή του ΣΠ Αναφέρει/παρουσιάζει την πρόοδο του ΣΠ άµεσα στην ιοίκηση Συνεργάζεται µε Περιβαλλοντική Οµάδα για πιθανές τροποποιήσεις του ΣΠ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ - ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ. ιαχειριστικές, τεχνικές διαδικασίες και οδηγίες εργασίας για τα µέλη του προσωπικού και τις θέσεις εργασίας που σχετίζονται µε τις περιβαλλοντικές δραστηριότητες της επιχείρησης, προκειµένου να εξασφαλιστεί ότι ακολουθείται η περιβαλλοντική πολιτική και επιτυγχάνονται οι περιβαλλοντικοί σκοποί και στόχοι του. Οι τεκµηριωµένες αυτές διαδικασίες πρέπει να καλύπτουν τις καταστάσεις εκείνες, όπου η απουσία τους θα µπορούσε να οδηγήσει σε αποκλίσεις από την περιβαλλοντική πολιτική και τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους. Περιγράφουν τον τρόπο αντιµετώπισης των θεµάτων που πρέπει να καλύψει το ΣΠ ιαδικασίες Οι ελάχιστες διαδικασίες που πρέπει να περιλαµβάνονται σε ένα Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (κατά ISO 14001) είναι: Συγγραφή και ανάπτυξη Περιβαλλοντικών ιαδικασιών Έλεγχος Εγγράφων Σ.Π.. Παρακολούθηση και Έλεγχος Νοµικών και Λοιπών Εγγράφων Περιγραφή Θέσεων Εργασίας Εκπαίδευση Προσωπικού Επικοινωνία Συλλογικά Όργανα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης
Αναγνώριση Περιβαλλοντικών Παραµέτρων και Αξιολόγηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Έλεγχοι και Μετρήσεις Περιβαλλοντικών Παραµέτρων Καθορισµός Αντικειµένων Σκοπών και Στόχων Προγράµµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων ιαχείριση Υγρών Αποβλήτων Έλεγχος Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης ιαχείριση Επικινδύνων Υλών Προµηθευτές / Υπεργολάβοι Έλεγχος Θορύβου Σχέδιο Αντιµετώπισης Εκτάκτων Περιστατικών Εσωτερικές Επιθεωρήσεις Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Μη Συµµορφώσεις, ιορθωτικές και Προληπτικές Ενέργειες Ανασκόπηση/Αναθεώρηση Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Οδηγίες Οι οδηγίες αναφέρονται και προσαρτώνται στις διαδικασίες και περιγράφουν λεπτοµερώς τον τρόπο αντιµετώπισης πολύ συγκεκριµένων θεµάτων. Οι οδηγίες µπορεί να είναι: Οδηγίες εργασίας Νοµοθετικοί κανονισµοί Κανονισµοί ασφάλειας Σχέδια εκτάκτου ανάγκης Μέθοδοι ελέγχου ρύπανσης Μέθοδοι παρακολούθησης και µέτρησης Υλικό εκπαίδευσης κλπ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΑΡΧΕΙΑ. Η τεκµηρίωση του ΣΠ περιλαµβάνει, τα τυποποιηµένα έντυπα (φόρµες), τα οποία χρησιµεύουν στην καταγραφή αποτελεσµάτων µετρήσεων, αναλύσεων, η αναφορών και οποιαδήποτε άλλη χρήση έχει προκαθοριστεί από τις Οδηγίες ή ιαδικασίες του Συστήµατος. Η τεκµηρίωση, περιγράφει τι περιλαµβάνει το ΣΠ του οργανισµού, ενώ τα αρχεία αποδεικνύουν ότι υπάρχει συµµόρφωση µε αυτό που έχει τεκµηριωθεί. Ενδεικτικά Αρχεία αναφέρονται: Πρακτικών Συνεδριάσεων των Οργάνων Εκπαίδευσης Προσωπικού Εσωτερικών Επιθεωρήσεων Ανασκοπήσεων της ιοίκησης Αρχείο Νοµοθεσίας Περιβαλλοντικών Σκοπών και Στόχων Περιβαλλοντικών Προγραµµάτων Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ιάθεσης Αποβλήτων πχ στερεών, υγρών, τοξικά Μετρήσεων και Οδηγιών Ελέγχου ιακριβώσεων οργάνων ελέγχου Συντήρησης Εξοπλισµού Mη Συµµορφώσεων µε τις Οδηγίες - ιορθωτικών Ενεργειών Πελατών, Προµηθευτών,Εξωτ. Συνεργατών διαπιστευµένων και µη
ελτίων Ασφάλειας Υλικών (MSDS -Material safety Data Sheets) Σχέδια Έκτακτης Ανάγκης Αναφορών Περιστατικών κλπ. ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ. Αφορά στις δράσεις ελέγχου του Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης για την αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης, τον καθορισµό της συµµόρφωσης προς τα πρότυπα εργασίας, τις διαδικασίες, οδηγίες και την εξέταση της απόδοσης του εφαρµοζόµενου ΣΠ. Αποσκοπεί επίσης στην ανάληψη διορθωτικών ενεργειών σε περιπτώσεις µησυµφωνιών και αποκλίσεις από τις απαιτήσεις του προτύπου ISO 14001 ή του Κανονισµού EMAS και συµβάλλει στη συνεχή βελτίωση του συστήµατος. Οι Επιθεωρήσεις είναι τακτικές και διακρίνονται σε εσωτερικές όταν διενεργούνται από τον ίδιο τον οργανισµό στον εαυτό του και εξωτερικές (εξωγενείς) όταν διενεργούνται από Ανεξάρτητο Φορέα. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ. Ανασκόπηση των περιβαλλοντικών σκοπών και προγραµµάτων σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα των περιοδικών εσωτερικών περιβαλλοντικών ελέγχων και επιθεωρήσεων και µε γνώµονα την συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της επιχείρησης. Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΣΠΠΕ ΒΗΜΑΤΑ. Εκπαίδευση /Ενηµέρωση στο σύστηµα των Εκπαιδευτικών από εταιρείες συµβούλων, ΕΛΟΤ, από Επιθεωρητές Οργανισµών,Υπευθ. Περιβαλλοντικης ιαχείρισης που εφορµοζουν ΙSΟ14001 η ΕΜΑS. Παρουσίαση στους Μαθητές της οργάνωσης µιας επιχείρησης υπό µελέτη. Ανάθεση ρόλων σε µαθητές υπευθύνων τµηµάτων και αρµοδιοτήτων σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Προτύπου. Ανάπτυξη του Προτύπου. Ανάλυση των εργασιών σε «εικονική επιχείρηση» ενδιαφέροντος των µαθητών µε σκοπό να εντοπιστούν οι περιβαλλοντικές πτυχές. Παράλληλη εφαρµογή σε συνεργάζοµενη εταιρεία (πχ.συνεργείο Επισκ.Αυτοκινήτων, Εργαστήριο Μηχανουργικών Κατασκευών, Ηλεκτρολογείο,κλπ) Κατάρτιση περιβαλλοντικών Προγραµµάτων (πχ µείωση κατανάλωσης ρεύµατος, ελαχιστοποίηση απορριµµάτων,επαναχρησιµοποίηση Συσκευασιών κλπ) Έκδοση Οδηγιών. οκιµαστική Εφαρµογή Συµπεράσµατα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Rothery B. (1995) ISO14000 και ISO 9000.Gower : England. Μεταφραση Αυγερινος Ι.(1998), Αθηνα,Εκδοσεις Ελλην. 2. ΕΛΟΤ (1996). Προτυπο EN ISO14001:1996 Συστήµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης- Προδιαγραφές µε καθοδήγηση για την χρήση τους 3. Γενικη ιευθυνση Περιβαλλοντος ΕΕ,1996, EMAS 2000 ενα υναµικό Όργανο για την Προστασία του Περιβάλλοντος.Επιχειρησιακά οφέλη και Οικολογική ιαχείρηση στην Περιοχή
της Μεσογείου.. Ανασυρθηκε 20 Ιουνιου 2006 απο http://ec.europa.eu/environment/emas/documents/guidance_en.htm 4. Κανονισµός 761/2001/ΕΟΚ: 'Για την εκούσια συµµετοχή οργανισµων σε κοινοτικό σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης και ελέγχου', EL L114, 24-4-2001. 5. International Standard Organisation, 2004, ISO launches Web site for The Kids' ISO 14000 Programme. Ανασυρθηκε 20 Ιουνιου 2006 απο : http://www.iso.org/iso/pressrelease.htm?refid=ref895 6. Ιστοχεσλιδα : http://www.iso.org/iso/kidsiso_home.htm Θηβα - Φεβρουάριος 2008 Νικος Ευθυµιου