Β ΛΥΚΕΙΟΥ 04 / 04 / 2018 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α1. (ΜΟΝΑΔΕΣ 20) Θέμα του κειμένου είναι η ρατσιστική προδιάθεση του ανθρώπου. Αρχικά, ο ρατσισμός, ως έννοια, δημιουργήθηκε με σκοπό να δηλώσει τη φυλετική διαφοροποίηση μέσω της κληρονομικότητας, ωστόσο, σήμερα, ο όρος αποδίδει κάθε είδους διαχωρισμό και ο κύριος παράγοντας εκδήλωσής του είναι η φοβία στο διαφορετικό. Η τελευταία δεν είναι έμφυτη, καθώς υπάρχει από μικρή ηλικία η προδιάθεση για την αμφισβήτηση του διαφορετικού, που επιτείνεται από τις κοινωνικές προκαταλήψεις. Κάθε άνθρωπος, σύμφωνα με τον συγγραφέα, έχει υπάρξει ρατσιστής, γι αυτό επιβάλλεται η διαρκής προσπάθεια απόρριψης τέτοιων τάσεων, όπως η γενίκευση και η υποσυνείδητη ομαδοποίηση των ανθρώπων, που αποτελούν βασικό παράγοντα εκδήλωσής του. Τέλος, για τον εξοβελισμό του ρατσισμού προτείνεται η αποδοχή της ύπαρξης ρατσιστικής προδιάθεσης, η ενδοσκόπηση και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Β1. (ΜΟΝΑΔΕΣ 10) α) ΛΑΘΟΣ β) ΛΑΘΟΣ γ) ΣΩΣΤΟ δ) ΛΑΘΟΣ ε) ΣΩΣΤΟ Β2. (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) Η θεματική περίοδος εντοπίζεται στο χωρίο: «Η αρχή της γενίκευσης συμπεριφορών», όπου παρουσιάζεται το θέμα της παραγράφου. Στο τμήμα της παραγράφου «Η τάση να ομαδοποιούμε τους ανθρώπους απλά εθελοτυφλεί» βρίσκονται οι λεπτομέρειες - σχόλια, όπου αναπτύσσεται το θέμα της παραγράφου. Η παράγραφος δεν έχει πρόταση κατακλείδα. Στην παράγραφο εντοπίζεται η μέθοδος του Αιτίου- Αποτελέσματος. Αίτιο: «Η αρχή της γενίκευσης», «η τάση να ομαδοποιούμε τους ανθρώπους». Αποτέλεσμα: «υπαίτιος ρατσιστικών Σελίδα 1 από 5
συμπεριφορών», «μας καθιστά καχύποπτους προς καθετί διαφορετικό» / «Ξαφνικά, ξεχνάμε το δόγμα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί» / «Εάν μας βάλουν σε ένα τσουβάλι με άλλους, θα αντιδράσουμε (αποτέλεσμα), γιατί θεωρούμε τους εαυτούς μας διαφορετικούς από τους υπόλοιπους» (αιτία). Επιπλέον, εντοπίζεται η μέθοδος των παραδειγμάτων. Δίνεται παράδειγμα της τάσης ομαδοποίησης των ανθρώπων. Συγκεκριμένο χωρίο: «Ακόμα και αν πούμε μέσα μας σκεπτικοί προς αυτόν». Λέξεις- κλειδιά: «λόγου χάρη». Γ1.α) (ΜΟΝΑΔΕΣ 4) ΣΥΝΩΝΥΜΑ διαχωρισμό: διάκριση υποβόσκει: υποκρύπτεται, υφέρπει εκφάνσεις: εκδηλώσεις, πλευρές. δόγμα: πεποίθηση, αρχή, ιδεολογία Γ1.β) (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) κομμάτι (2 η ), όπλο (6 η ), τροφή (6 η ) 1. (συνυποδηλωτική σημασία) Η ελληνική γλώσσα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας. 2. (κυριολεκτική σημασία) Έκοψε ένα μεγάλο κομμάτι τούρτας και μου το προσέφερε. 3. (συνυποδηλωτική σημασία) Ο επαγγελματικός προσανατολισμός συνιστά όπλο κατά της ανεργίας. 4. (κυριολεκτική σημασία) Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες απαγορεύεται η προσωπική κατοχή όπλου. 5. (συνυποδηλωτική σημασία) Τα βιβλία είναι η τροφή της σκέψης. 6. (κυριολεκτική σημασία) Η τροφή είναι απαραίτητη για την επιβίωση. Γ2. (ΜΟΝΑΔΕΣ 4) Το α' πληθυντικό πρόσωπο αποπνέει συλλογικότητα, κάνει τον λόγο πιο άμεσο/οικείο, υποδηλώνει τη συμμετοχή του συγγραφέα κι εκφράζει συλλογική ευθύνη / συλλογική δράση. Σελίδα 2 από 5
Δ. Παραγωγή λόγου (ΜΟΝΑΔΕΣ 50) Επικοινωνιακό πλαίσιο: Επίσημη επιστολή (Τόπος / ημερομηνία, προσφώνηση, αποφώνηση, επίσημο, τυπικό ύφος, διατήρηση του επικοινωνιακού ύφους και κατά τη διάρκεια της ανάλυσης, χρήση προτεινόμενων φράσεων / προτάσεων για επίσημη επιστολή από το φροντιστηριακό βιβλίο της θεωρίας, χρήση α ενικού, β πληθυντικού και γ προσώπου). Προσφώνηση : Αξιότιμε κύριε συντάκτη, Α. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Τόπος, Ημερομηνία Πρόσφατα διάβασα το άρθρο σας με τίτλο «Ο ρατσισμός μέσα μας» και συμφωνώ με το μεγαλύτερο μέρος των απόψεων, τις οποίες διατυπώνετε. Ως παρατηρητής της σύγχρονης πραγματικότητας- η οποία χαρακτηρίζεται από τη συνεχή έξαρση ρατσιστικών κρουσμάτωνκαι ως τακτικός αναγνώστης της διαδικτυακής εφημερίδας στην οποία δημοσιεύετε άρθρα σας, θα ήθελα να σας εκθέσω δικές μου απόψεις, με σκοπό την ένταξή τους σε μελλοντικό άρθρο σας. Θεωρώ ότι αξίζει να διερευνηθούν οι περιπτώσεις που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ρατσιστικής συμπεριφοράς στις μέρες μας και οι τρόποι περιορισμού του ρατσισμού. Β. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ Ζητούμενο 1ο : Άρνηση παραμονής μεταναστών στη χώρα μας, φοβία πολιτιστικής διείσδυσης, θεωρούνται υπαίτιοι της οικονομικής κρίσης, άρνηση ένταξής τους σε ελληνικά σχολεία, εργασιακή απασχόληση με ευτελείς αποδοχές. Οι τσιγγάνοι (Ρομά), συχνά, αντιμετωπίζονται ως αλλοδαποί, με ακαθόριστη υπηκοότητα και αυτό οδηγεί στο να μην μπορούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, να μην παίρνουν επιδόματα για τα παιδιά, ενώ, συνήθως, είναι πολύτεκνοι, να μην έχουν κοινωνική ασφάλιση, να μην τους δίνουν επίσημα έγγραφα οι αρχές και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, να μην ψηφίζουν, ούτε να ψηφίζονται, δηλαδή να μην έχουν πολιτικά δικαιώματα. Παιδική εργασία κι εκμετάλλευση, καθώς τα παιδιά σε ορισμένες χώρες λογίζονται μόνο ως εργατικά χέρια, στερούνται της βασικής μόρφωσης και των ικανοποιητικών συνθηκών διαβίωσης. Περιθωριοποίηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες, ανυπαρξία της απαιτούμενης υλικοτεχνικής υποδομής για την ευκολότερη διαβίωσή τους, ελλιπής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, παραγκωνισμός των υστερούντων στον εργασιακό τομέα, ανυπαρξία ειδικών σχολείων και ειδικών παιδαγωγών. Υποτίμηση της γυναίκας στις υπανάπτυκτες χώρες: η θέση της είναι ανάλογη του Μεσαίωνα, αντιμετωπίζεται απολύτως υποτιμητικά, ενώ οι πολιτείες δεν παίρνουν κανένα μέτρο για τη βελτίωση της θέσης της, δε συμμετέχει στην πολιτική ζωή, δε μορφώνεται, δεν προστατεύεται νομικά / στις αναπτυγμένες χώρες: η μητρότητα λειτουργεί, κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, ανασχετικά στην επαγγελματική αποκατάσταση κι εξέλιξή της. Σελίδα 3 από 5
Οι διακρίσεις κατά των ομοφυλοφίλων ανδρών και γυναικών στη δουλειά, στο σχολείο, λανθασμένη αντιμετώπιση από τον κρατικό μηχανισμό, κυρίως από την αστυνομία και τον ανδροκρατικό στρατό. Καχυποψία για τους πρώην εγκλείστους / φυλακισμένους, δυσκολία επανένταξης στον κοινωνικό ιστό και στον εργασιακό χώρο. Απουσία συμπαράστασης και διεξόδου σε πρώην χρήστες ουσιών, έλλειψη κέντρων απεξάρτησης. Ανισότητα στην περίθαλψη και εργασιακή απόρριψη. άρνηση προσφοράς υπηρεσιών στους φορείς του AIDS, Ζητούμενο 2ο Άτομο - Ευαισθησία κατανόηση, ανεκτικότητα, σεβασμός στο διαφορετικό. - Αυτοκριτική, για να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και να συνειδητοποιήσουμε την ισοτιμία με τους άλλους. - Διάλογος, άνοιγμα προς τον συνάνθρωπο, σεμνότητα, περιορισμός έπαρσης και αλαζονείας. - Κοινωνική συνείδηση, αλληλεγγύη, βαθιά αίσθηση ανθρωπιάς. - Απαλλαγή από προκαταλήψεις και εμπάθεια. - Επιστροφή στις αξίες του μέτρου, της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, που μας ανυψώνουν ηθικοπνευματικά και να μας υπενθυμίζουν τη χαμένη μας ευαισθησία. Οικογένεια - Καλλιέργεια σεβασμού προς το διαφορετικό. - Απαλλαγή από προκαταλήψεις και στερεότυπα. - Μετάδοση αξιών και υψηλού ήθους. - Διάλογος με τα παιδιά, με σκοπό τη μύηση στην ιδέα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών. - Προσωπικό παράδειγμα γονέων, με υπεύθυνη ανθρωπιστική συμπεριφορά και κοινωνική συνείδηση, γιατί τα παιδιά μιμούνται τη στάση των γονέων. Σχολείο - Ανθρωπιστική παιδεία απαλλαγή του σχολείου και ιδιαίτερα του λυκείου από τον «μανδύα» του προπαρασκευαστικού σταδίου για το πανεπιστήμιο. - Καταλυτικός ο ρόλος του δασκάλου, που μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές και να τους προσανατολίσει προς τα υψηλά ανθρωπιστικά ιδεώδη της ισοτιμίας, της συναδέλφωσης και της ουσιαστικής δημοκρατίας. Σελίδα 4 από 5
- Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο, με θέμα τη δημοκρατική αντιμετώπιση των προσφύγων και των μεταναστών και την καταπολέμηση του ρατσισμού, κοινωνικού ή φυλετικού, που αναβιώνει σήμερα. ΜΜΕ - Εκπομπές με αντιρατσιστικό περιεχόμενο. - Συζητήσεις με πνευματικούς ανθρώπους για το νοσηρό φαινόμενο του ρατσισμού. - Ποιοτικός έλεγχος των εκπομπών, ώστε να μην αναπαράγονται φαινόμενα κοινωνικού ρατσισμού. - Να μη διογκώνουν τα γεγονότα και να μην καλλιεργούν πνεύμα ξενοφοβίας και ρατσισμού. Κράτος - Κατάλληλο ήθος πολιτικής ηγεσίας, ώστε να μην καλλιεργούν οι ίδιοι οι ηγέτες ρατσιστικές τάσεις στους πολίτες. - Ενίσχυση κράτους πρόνοιας ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε παιδεία, περίθαλψη, ασφάλιση. - Ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. - Εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας με πνεύμα ισοτιμίας για όλους τους πολίτες. Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ανακεφαλαιωτικός / Συμπερασματικός Ο ρατσισμός είναι ένα από τα συνηθέστερα φαινόμενα που συναντώνται στην εποχή μας, του οποίου οι εκδηλώσεις γίνονται ολοένα πιο συχνές. Γι αυτό, αξίζει να κατανοήσουμε πλήρως την αξία της διαφορετικότητας και τη σημασία της απόρριψής της. Επιβάλλεται, λοιπόν, να έχουμε ως πρώτο μέλημά μας την αποδοχή των συνανθρώπων μας, όπως ακριβώς είναι, και να προσπαθούμε να τους εντάξουμε στο κοινωνικό σύνολο, γιατί το μέλλον ανήκει σ' αυτούς που πιστεύουν στην ύπαρξη της προσωπικότητάς τους. Ελπίζω ότι θα λάβετε υπόψη τις απόψεις που εξέθεσα και θα τις δημοσιοποιήσετε στο άμεσο μέλλον, σε σχετικό σας άρθρο. Αποφώνηση : Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας Σελίδα 5 από 5