Παράρτημα 5. Έλεγχος πρόσθετων τροφίμων και αρωματικών ουσιών σε διάφορα είδη τροφίμων

Παράρτημα 5 Έλεγχος πρόσθετων τροφίμων και αρωματικών ουσιών σε διάφορα είδη τροφίμων 1. Αντικείμενο της συνεργασίας Αντικείμενο της συνεργασίας είναι ο έλεγχος της συμμόρφωσης τροφίμων ζωικής και μη ζωικής προέλευσης με τη νομοθεσία ως προς τα περιεχόμενα σε αυτά πρόσθετα τροφίμων. 2. Σκοπός του ελέγχου Σκοπός του προγράμματος είναι ο έλεγχος των τροφίμων ζωικής και μη ζωικής προέλευσης ως προς τα πρόσθετα τροφίμων που αυτά περιέχουν, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) 1333/2008, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Πιο συγκεκριμένα ο έλεγχος αφορά σε ορθή χρήση προσθέτων σε εγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων, έλεγχο συμμόρφωσης ως προς τα ανώτατα επιτρεπτά επίπεδα προσθέτων τροφίμων. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης έλεγχο της επισήμανσης ως προς τον κανονισμό (ΕΚ) 1333/2008 [άρθρο 24(1), Παράρτημα V]. Στον έλεγχο της επισήμανσης συμπεριλαμβάνεται ο έλεγχος της αναγραφής της παρουσίας θειωδών ενώσεων, ως αλλεργιογόνων συστατικών μόνο σε προσυσκευασμένα τρόφιμα. Επιπλέον στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος γίνεται έλεγχος ως προς τα ανώτατα επίπεδα ορισμένων ουσιών με αρωματικές ιδιότητες (κουμαρίνη) για τη συμμόρφωση με το Παράρτημα ΙΙΙ, Μέρος Β, του κανονισμού (ΕΚ) 1334/2008. Επίσης στόχος του προγράμματος είναι η παρακολούθηση της πραγματικής χρήσης των προσθέτων τροφίμων λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 27 του καν. (ΕΚ) 1333/2008 για τα πρόσθετα τροφίμων σύμφωνα με το οποίο τα κράτη μέλη διατηρούν συστήματα για την παρακολούθηση της κατανάλωσης και της χρήσης προσθέτων τροφίμων βασιζόμενα στην προσέγγιση εκτίμησης επικινδυνότητας και κοινοποιούν τα πορίσματά τους με τη δέουσα περιοδικότητα στην Επιτροπή και στην Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Στόχος της παρακολούθησης είναι να διερευνάται κατά πόσον η έκθεση των καταναλωτών σε ορισμένα πρόσθετα τροφίμων οδηγεί σε ενδεχόμενη υπέρβαση της Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης (ΑΗΠ) και να λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα. 3. Εγκαταστάσεις ελέγχου Κατηγορίες προϊόντων που θα ελεγχθούν Χρονοδιάγραμμα Η δειγματοληψία θα αφορά κυρίως σε προϊόντα τα οποία προορίζονται να διατεθούν ως έχουν στον τελικό καταναλωτή. Επίσης προβλέπει λήψη δειγμάτων από μονάδες ομαδικής εστίασης όπως ζαχαροπλαστεία, καφενεία, εστιατόρια κ.α., μονάδες παραγωγής τροφίμων, αρτοποιεία, καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, κεντρικές αγορές, μικρές τοπικές επιχειρήσεις και καταστήματα delicatessen ή σημεία πώλησης συνεταιρισμών. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες να παρακολουθούν τη ροή και το είδος των δειγμάτων προς ανάλυση, συγκρινόμενα με δειγματοληψίες παρελθόντων ετών, ώστε να αποφεύγεται κατά το δυνατό, η λήψη ίδιου ή παρόμοιου δείγματος ως προς τις στοχευόμενες κατηγορίες τροφίμων. Οι κατηγορίες των τροφίμων που θα ελεγχθούν καθώς και ο αριθμός των δειγμάτων που θα ληφθούν ανά κατηγορία φαίνονται στους πίνακες 1 και 2 που ακολουθούν. Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2018 Παράρτημα 5 σελ 1 / 6

Πίνακας 1: Τρόφιμα ζωικής προέλευσης Α/Α 1 2 3 6 7 8 9 Είδος τροφίμου Γιαούρτι με υμένα (Κατηγορία 1.2 Καν. Τυριά (χωρίς ωρίμανση, ωριμασμένα, τυρογάλακτος, ανακατεργασμένα, με σαφή αναφορά στον τρόπο διάθεσης πχ, τυρί προσυσκευασμένο σε φέτες, τυρί σε μπαστούνι κ.ά.) (Κατηγορία 01.7 Καν. Αλιεύματα χύμα (φρέσκιες γαρίδες, μπαρμπούνια, κουτσομούρες και άλλα κοκκινόψαρα) (Κατηγορία 09.1 Καν. Mαλάκια, καρκινοειδή και κεφαλόποδα (όλα νωπά) με προτεραιότητα στις γαρίδες (Κατηγορία 09.1.2 Καν. Προμαγειρεμένα καρκινοειδή και κόκκινα ιχθυηρά Σαλάτες (τζατζίκι, τυροσαλάτα) (Κατηγορία 12.7 Καν. Ταραμοσαλάτες (Κατηγορία 12.7 Καν. Παράμετροι εξέτασης Ναταμυκίνη Σορβικά ΧΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΧΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΧΥ ΗΠΕΙΡΟΥ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΧΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Σύνολο Ελέγχω ν 10 10 Σορβικά 6 4 10 Βορικά 5 5 38 40 2 80 Κόκκινες χρωστικές 5 5 Βενζοϊκά 10 8 2 20 Βενζοϊκά 5 11 3 19 Σύνολο 69 61 12 7 149 Πίνακας 2: Τρόφιμα μη ζωικής προέλευσης Α/Α Είδος τροφίμου Παράμετροι εξέτασης Α ΧΥ ΑΘΗΝΩΝ ΧΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΧΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Σύνολο Ελέγχων 1 2 3 Νωπές (υπό ψύξη) κομμένες πατάτες και κατεψυγμένες πατάτες που προορίζονται για τη μαζική εστίαση (Κατηγορία 4.1.2 & 4.1.3 Καν. Αποξηραμένα φρούτα (βερίκοκα, ροδάκινα, σταφύλια, σταφίδες, δαμάσκηνα, σύκα), Αποξηραμένη λιαστή τομάτα, (Κατηγορία 4.2.1 Καν. χύδην, κατά προτίμηση από τρίτες χώρες Οπωροκηπευτικά σε ξύδι, άλμη ή λάδι (εκτός από τις ελιές), από χύμα 18 14 3 35 20 10 30 30 30 5 65 Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2018 Παράρτημα 5 σελ 2 / 6

Α/Α Είδος τροφίμου Παράμετροι εξέτασης Α ΧΥ ΑΘΗΝΩΝ ΧΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΧΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Σύνολο Ελέγχων διάθεση, κυρίως από ρίτες χώρες (Κατηγορία 4.2.2 Καν. 4 5 6 7 Γλυκά κουταλιού (τοπικά προϊόντα) (Κατηγορία 4.2.4.1 Καν. Βανίλιες (έγχρωμες) (Κατηγορία 5.2 Καν. Ζαχαρωμένα, κρυσταλλωμένα φρούτα (ανανάς, παπάγια) (Κατηγορία 5.2 Καν. Εκλεκτά αρτοσκευάσματα με κανέλλα ή/και μαχλέπι (μουστοκούλουρα, νηστίσιμα κέικ, τσουρέκια ) (Κατηγορία 7.2 Καν. (στην κρίση του εργαστηρίου) Κουμαρίνη Σορβικά 3 5 2 10 5 5 10 10 40 40 8 Δημητριακά προγεύματος Κουμαρίνη 10 10 9 10 Πρώτες ύλες οι οποίες χρησιμοποιούνται στην παρασκευή γρανιτών σε μηχανές που βρίσκονται στη μαζική εστίαση ή σε αυτόματους πωλητές. Παγωτό Γρανίτα-Γρανίτα φρούτου Σορμπέ (άρθρο 137 ΚΤΠ) (Κατηγορία 03 Καν. που πωλούνται ως βαφές αυγών (Ομάδα ΙΙ & ΙΙΙ, Μέρος Γ, Καν. (μόνο στις πρώτες ύλες για μηχανές που χρησιμοποιούνται στη μαζική εστίαση ή αυτόματους πωλητές) 8 7 15 5 5 10 Σύνολο 139 81 10 230 Το πρόγραμμα θα διεξαχθεί από τον Φεβρουάριο έως τον Δεκέμβριο του 2018. Η χρονική κατανομή των ελέγχων θα γίνεται μετά από συνεννόηση των ελεγκτικών υπηρεσιών με το εργαστήριο, οι οποίες θα καθοριστούν από την κατά περίπτωση ανάθεση-κατανομή των ελέγχων που θα πραγματοποιήσει ο ΕΦΕΤ. Λόγω του ευαλλοίωτου των δειγμάτων της κατηγορίας με α/α 6 του πίνακα 1, θα πρέπει αποφευχθεί η δειγματοληψία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όπου η θερμοκρασίες είναι υψηλές και οδηγούν σε αλλοίωση του δείγματος και της περιεκτικότητας του σε θειώδη. Ειδικά οι έλεγχοι της κατηγορίας με α/α 7 του Πίνακα 2 θα δρομολογηθούν μετά τον Οκτώβριο του 2018. Εκτός των ελέγχων που αναφέρονται στους ανωτέρω πίνακες και καθ υπέρβαση αυτού του αριθμού, μπορεί να υλοποιηθούν σε συνεννόηση των αρμοδίων αρχών με τα εργαστήρια του ΓΧΚ για επιβεβαίωση της ορθής χρήσης προσθέτων από επιχειρήσεις παραγωγής τροφίμων κατά την κρίση των επιθεωρητών, έλεγχοι για τα παρακάτω: - Προϊόντα με βάση το κρέας και παρασκευάσματα κρέατος για φωσφορικά. - Προϊόντα με βάση το κρέας για νιτρικά/νιτρώδη. Οι σχετικοί έλεγχοι θα γίνονται στο τέλος της παραγωγικής διαδικασίας. Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2018 Παράρτημα 5 σελ 3 / 6

Πέρα από τις προγραμματισμένες δειγματοληψίες που αναφέρονται στους ανωτέρω πίνακες ελέγχου προσθέτων τροφίμων για το 2018, η κατανομή των δειγμάτων θα διαμορφώνεται επιπλέον ανάλογα με την κρισιμότητα, τις απαιτήσεις του Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (RASFF) και τα αποτελέσματα των ελέγχων και θα ρυθμίζεται μετά από συνεννόηση των συμβαλλομένων. 4. Δειγματοληψία - Πρωτόκολλα (έντυπα) δειγματοληψίας Αποστολή δειγμάτων Τα δείγματα θα λαμβάνονται εις διπλούν (Α και Β δείγμα) και θα αποστέλλονται στις Χημικές Υπηρεσίες σφραγισμένα. Η ελάχιστη ποσότητα του εργαστηριακού δείγματος θα είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του Κώδικα Τροφίμων, άρθρο 13, εκτός αν άλλως έχει συμφωνηθεί κατά περίπτωση με το εργαστήριο. Οι αυτοτελείς συσκευασίες, Α και Β δείγματος, πρέπει να είναι της ίδιας παρτίδας. Σε περίπτωση που η δειγματοληψία γίνεται από χώρους παραγωγής, αποθήκευσης ή συσκευασίας θα πρέπει να ελέγχονται και οι πληροφορίες σχετικά με την τυχόν διάθεση του προϊόντος εκτός Ελλάδας, εντός Ε.Ε. (ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ξενόγλωσσης επισήμανσης). Έλεγχος (δειγματοληψία) προϊόντων που προορίζονται για εξαγωγή σε χώρες εκτός Ε.Ε. δεν αποτελούν αντικείμενο της παρούσης δράσης. Τα δείγματα θα συνοδεύονται από πρωτόκολλο δειγματοληψίας (έντυπο Ε.Υ/2.1/01.0) και θα αποστέλλονται σφραγισμένα στα εργαστήρια του ΓΧΚ. Το κάθε δείγμα θα αποστέλλεται με ξεχωριστό διαβιβαστικό και πρωτόκολλο δειγματοληψίας. Στο είδος εξέτασης θα συμπληρώνεται ανάλογα «ως προς το/τα πρόσθετα»ή «ως προς τα επίπεδα κουμαρίνης» όπως αναφέρονται κατά περίπτωση στους πίνακες 1 και 2 και στο σημείο «Το δείγμα θα αναλυθεί:» θα επιλέγεται «Σύμφωνα με το πρωτόκολλο συνεργασίας έτους 2018 ΕΦΕΤ ΓΧΚ». Για δείγματα τροφίμων που δεν αποστέλλονται με την προσυσκευασία τους, αλλά μεταφέρονται σε δειγματοφιαλίδια το πλήρες κείμενο των ενδείξεων επισυνάπτεται σε φωτοαντίγραφο με τα διαβιβαστικά έγγραφα ή αντιγράφεται αναλυτικά στο πρωτόκολλο δειγματοληψίας. 5. Εργαστήρια Ελέγχου - Εξέταση δειγμάτων Γνωμάτευση Τα εργαστήρια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναι διαπιστευμένα σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ EN ISO 17025. Παρόλο που δεν εμπίπτουν όλες οι μέθοδοι ανάλυσης στο πεδίο διαπίστευσης αυτών, όλες τους διαθέτουν τα σχετικά στοιχεία επικύρωσης σε συμφωνία με το Παρ. ΙΙΙ του καν. (ΕΚ) 882/2004. Το είδος εξέτασης και οι αντίστοιχες μέθοδοι ανάλυσης που θα εφαρμόζονται καταγράφονται στον παρακάτω Πίνακα 3. Η γνωμάτευση βασίζεται στα αναλυτικά αποτελέσματα και την επισήμανση (η οποία είναι καθοριστική για την πορεία και το είδος των χημικών δοκιμών) και διαμορφώνεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων ενδέχεται να ληφθούν υπόψη ειδικές παρατηρήσεις που περιλαμβάνονται στη μέθοδο καθώς και στοιχεία από την διεθνή βιβλιογραφία. Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2018 Παράρτημα 5 σελ 4 / 6

Πίνακας 3Α. ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ ΚΑΙ ΙΧΘΥΗΡΑ Φωσφορικά Βορικά ΧΥ Πειραιά Ογκομετρική, Διαπιστευμένη Κώδικας Τροφίμων και Ποτών Μέρος Β Μέθοδος Δ-3, Foodstuffs Determination of sulphite EN 1988-1 Feb. 1998 CEN. Εσωτερική Φασματοφωτομετρική βασισμένη στη μέθοδο Hanson, Επικυρωμένη. Επικυρωμένη Εσωτερική Φασματοφωτομετρική μέθοδος βασισμένη στο Standard Methods of Analysis of water and waste 450-BC Εσωτερική μέθοδος με HPLC, Επικυρωμένη - Διαπιστευμένη για τα καρκινοειδή ΧΥ Κεντρικής Ογκομετρική, Φασματοφωτομετρική, Επικυρωμένη. ΧΥ Καβάλας Ογκομετρική, ΤΑΝΝΕR METHOD: MGLH1963vol. 54 p.158 Πίνακας 3Β. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΡΕΑΣ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΚΡΕΑΤΟΣ βενζοϊκά σε σούπες, ζωμούς και κονσομέ κρέατος Φωσφορικά σε παρασκευάσματα κρέατος & προϊόντα με βάση το κρέας ΧΥ Πειραιά Εσωτερική Φασματοφωτομετρική βασισμένη στη μέθοδο Hanson, Επικυρωμένη ΧΥ Κεντρικής Φασματοφωτομετρική, Επικυρωμένη. ΧΥ Καβάλας HPLC-DAD, εσωτερ. μέθοδος βασισμένη στην Amtliche Sammlung par.35 LMBG,L/1984. - Νιτρώδη Νιτρικά Φασματοφωτομετρική, Διαπιστευμένη (ISO 2918/75) Εσωτερική, Υγρή χρωματογραφία Εσωτερική μέθοδος, Φασματοφωτομετρική Εσωτερική μέθοδος, Φασματοφωτομετρική Πίνακας 3Γ. ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ Σορβικά ΧΥ Πειραιά Εσωτερική μέθοδος με HPLC, βασισμένη στον Γερμανικό Κώδικα LMBG 35, Επικυρωμένη, Γερμανικός Κώδ. Τροφ., ΧΥ Κεντρικής ΧΥ Ηπείρου Δ. HPLC, εσωτερική μέθοδος βασισμένη στην HPLC in Food Analysis, B.S. Schweigert Editor, ΧΥ Καβάλας HPLC-DAD, Εσωτ. Μέθοδος βασισμένη στην Amtliche Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2018 Παράρτημα 5 σελ 5 / 6

Ναταμυκίνη Method 35,00.00-9 of LMGB (Lebensmittel BundesGesetz). Εσωτερική Επικυρωμένη μέθοδος, βασισμένη στο ISO 9233/1. Academic Press Ltd., 240 (1988) ISBN 0-12- 464781-2 - - - Sammlung par.35 LMBG,L/1984. Πίνακας 3Δ. ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΗ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Κουμαρίνη (μόνο για τη A ΧΥ Αθηνών) Προπιονικό οξύ Γλυκαντικά Ασπαρτάμη, Ακεσουλφάμη Κ, σακχαρίνη, κυκλαμικά, σουκραλόζη, Α ΧΥ Αθηνών ΧΥ Κεντρικής ΗPLC-DAD, Γερμανικός Κώδ. Τροφ., Method Διαπιστευμένη 35,00.00-9 of LMGB (Lebensmittel BundesGesetz). Επικυρωμένη ΗPLC-DAD (κουμαρίνη) Ογκομετρική, Κώδικας Τροφίμων και Ποτών Μέρος Β Μέθοδος Δ-3, Foodstuffs Determination of sulphite EN 1988-1 Feb. 1998 CEN. GC FID, Determination of propionic acid in bread (LMBG 35, L-17.00/14). ΗPLC-DAD, EN 12856:1999 HPLC-DAD, Public Analyst s Laboratory, Cork. Method 3/6:Water Soluble Colours in Food, issue No 1, issue date 1-10-98. Ογκομετρική Διαπιστευμένη Αέρια Χρωματογραφία, Επικυρωμένη Διαπιστευμένη για Ασπαρτάμη, Ακεσουλφάμη Κ, σακχαρίνη HPLC-DAD, Διαπιστευμένη ΧΥ Καβάλας ΗPLC-DAD, Γερμανικός Κώδ. Τροφ., Method 35,00.00-9 of LMGB (Lebensmittel BundesGesetz). Ογκομετρική, Εσωτ. Μέθ. βασισμένη στην ΤΑΝΝΕR METHOD:MGLH1963vol. 54p.158 6. Χρόνοι αποστολής απαντήσεων Οι απαντήσεις των εργαστηριακών ελέγχων θα αποστέλλονται στις ελεγκτικές υπηρεσίες το συντομότερο δυνατό και το πολύ μέσα σε διάστημα έξι (6) εβδομάδων, από την παραλαβή των δειγμάτων από τα εργαστήρια του Γ.Χ.Κ. Σε περίπτωση που υπάρχει καθυστέρηση για οποιαδήποτε αιτία, θα ειδοποιείται σχετικά η αρμόδια αρχή ελέγχου. Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2018 Παράρτημα 5 σελ 6 / 6