ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝ: ΣΜΠΗΛΙΑ ΡΟΖΑΛΙΑΣ ΣΤΕΦΟΥ ΗΛΙΑΝΝΑΣ

Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝ: ΣΜΠΗΛΙΑ ΡΟΖΑΛΙΑΣ ΣΤΕΦΟΥ ΗΛΙΑΝΝΑΣ ΘΕΜΑ : Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ GREEKLISH ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΗΟΥΜΕΝΙΤΣΑ 2009

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα αρχικά να ευχαριστήσω τον Άκη που με παρότρυνε να ασχοληθώ με αυτό το θέμα που ούτε καν μου είχε περάσει από το μυαλό. Είναι ένα θέμα το οποίο το συναντάμε συνεχώς στην καθημερινότητά μας και πιστέυω ότι άξιζε τον κόπο. Φυσικά δε θα μπορούσα να παραλείψω τον σύζυγο μου μου και τους γονείς μου οι οποίοι με την «πίεσή» τους με ώθησαν στο να φέρω εις πέρας την πτυχιακή μου!!! ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΗΛΙΑΝΝΑ Και εγώ με τη σειρά μου θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Άκη γιατί μαςέβγαλε από μια αρκετά δύσκολη θέση και εμένα και την Ηλιάννα δινοντάς μας την ιδέα για να ασχοληθούμε με το θέμα των Greeklish και φυσικά βοηθώντας μας κάθε φορά που τον είχαμε ανάγκη. Φυσικα δε μπορούμε να παραλείψουμε πως ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι της έρευνας οφείλεται σε εκείνον. Και τέλος ένα μεγάλο ευχαριστώ στο σύζυγό μου που έδειξε αρκετή υπομονή όντας δίπλα σε μία φοιτήτρια και τις υποχρεώσεις της. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ... ΡΟΖΑΛΙΑ 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή....4 Περίληψη..5 Κεφάλαιο 1 1. Τι είναι greeklish και πως προέκυψε η ανάγκη..6-7 1.1 Ιστορία 8-10 1.2 Τύποι greeklish..10-16 1.3 Χρήσεις των greeklish 16-21 1.4 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των greeklish..21-23 Κεφάλαιο 2 2. Παραδείγματα με βάση τους τύπους..24-27 2.1 Παράδειγμα φωνητικό 27-29 2.2 Παράδειγμα ορθογραφικό...29 2.3 Παράδειγμα πληκτρολογίου...30 Κεφάλαιο 3 3. Έρευνα του Γ. Ανδρουτσόπουλου στο Αριστοτέλειο Παν/μιο...31 3.1 Εισαγωγή...32-34 3.2 Τύποι μεταγραφής και παραδείγματα.35-38 3.3 Χρήση ηλ. ταχυδρομείου και λατινικών χαρακτήρων...39-41 3.4 Συνήθειες, συστήματα και πρότυπα μεταγραφής...41-44 3.5 Γλωσσικές στάσεις...45-48 3.6 Στάσεις και τρόποι μεταγραφής...48-50 3.7 Συμπεράσματα 51 Κεφάλαιο 4 4. Γιάννης Ανδρουτσόπουλος-Παν/μιο Χαιδελβέργης.52 4.1 Εισαγωγή.52-53 4.2 Δεδομένα και μέθοδος ανάλυσης...54-55 4.3 Συχνότητα τιμών ανά μεταβλητή..55-57 4.4 Ιδιοσυγκρατικά μεταγραφικά συστήματα 57-58 4.5 Συμπεράσματα.58-59 Κεφάλαιο 5 5. Ο φονιάς της γλώσσας.60 5.1 Εισαγωγή..60 5.2 Άρθρο από εφημερίδα.60-62 5.2.1 Κινητά τηλέφωνα και νέοι...62-63 5.2.2 Γιατί δεν έχετε κινητό?...63 5.2.3 Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το κινητό σας.64 5.2.4 Λόγοι απόκτησης κινητού τηλεφώνου..... 65 5.2.5 Για ποιους λόγους ανταλλάζετε γραπτά μηνύματα...66 5.2.6 Πως αντιδράτε αν περάσει μία μέρα χωρίς επικοινωνία?...67 5.2.7Ποια γλώσσα χρησιμοποιείτε στα γραπτά μηνύματα?...68 Κεφάλαιο 6 6.1 Σήμα κινδύνου από 40 ακαδημαϊκούς...69-70 6.2 Οι γνώμες διίστανται...70-71 7.Τι γλώσσα μιλάει το internet?...72 8.Τελικό συμπέρασμα...73 Βιβλιογραφία...74-75 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εργασία μας έχει ως θέμα τα λεγόμενα GREEKLISH. Η επικοινωνία πλέον γίνεται μέσω της τεχνολογίας, η οποία έχει αναπτυχθεί ραγδαία τις τελευταίες 10ετίες. Αρχικά το πρόβλημα ξεκίνησε από τους Έλληνες ομογενείς του εξωτερικού. Θέλοντας εκείνοι λοιπόν να επικοινωνήσουν με τους οικείους τους αντιμετώπιζαν συχνά κάποιο πρόβλημα. Αν και αναπτυγμένη η τεχνολογία και συγκεκριμένα οι υπολογιστές, δεν είχαν καταχωρημένο το ελληνικό αλφάβητο και έτσι αναγκάζονταν να χρησιμοποιούν λέξεις ελληνικές αλλά με λατινικούς χαρακτήρες. Αυτό λοιπόν ήταν η αρχή ενός μεγάλου προβλήματος. Η εργασία μας λοιπόν θα σας ενημερώσει για αυτό το φαινόμενο. Και αποτελείται από τα εξής δέκα κεφάλαια: Ξεκινάμε από την ιστορία των greeklish.συνεχίζουμε αναλύοντας τα. Περνάμε σε κάποια παραδείγματα, ακολουθούν τρείς έρευνες εκ των οποίων οι δύο του Γ.Ανδρουτσόπουλου και η άλλη από το Πάντειο Παν/μιο. Ακολουθούν οι αντιδράσεις,το τελικό συμπέρασμα και η βιβλιογραφία. Είναι μία εργασία η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αρκετά επίκαιρη γιατί το φαινόμενο συνεχίζεται ως σήμερα. Υπάρχουν φυσικά κάποιες ακραίες αντιδράσεις ως προς το φαινόμενο αλλά επειδή πάντα οι γνώμες διίστανται υπάρχουν και κάποιοι που είναι πιο ψύχραιμοι και θα δούμε παρακάτω τι μας λένε. Πιστεύω πως αυτή η εργασία αξίζει τον κόπο γιατί μας φανερώνει την αντίδραση του κόσμου ως προς την «κακοποίηση» της γλώσσας. 4

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε είναι τα ονομαζόμενα GREEKLISH. Αρχικά θα ξεκινήσουμε με το τι είναι τα greeklish και το πώς προέκυψε η ανάγκη για τη δημιουργία τους. Ένας καλός τρόπος είναι να αρχίσουμε από την ιστορία. Ύστερα θα τα αναλύσουμε λίγο περισσότερο, αναλύοντας λοιπόν τους τύπους των greeklish. Ακολουθούν οι χρήσεις των greeklish και φυσικά τα πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματά τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στα παραδείγματα, τα οποία χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: το φωνητικό, το ορθογραφικό και του πληκτρολογίου. Συνεχίζοντας στο τρίτο κεφάλαιο έχουμε μια έρευνα του Γ. Ανδρουτσόπουλου από το Αριστοτέλειο Παν/μιο. Θα ξεκινήσουμε με μια εισαγωγή, έπειτα θα περάσουμε στους τύπους μεταγραφής και σε κάποια παραδείγματα. Ακολουθούν : η χρήση του ηλ. Ταχυδρομείου, συνήθειες-συστήματα και πρότυπα μεταγραφής, γλωσσικές στάσεις και φυσικά τα συμπεράσματα. Στο τέταρτο κεφάλαιο έχουμε πάλι μία έρευνα του Γ. Ανδρουτσόπουλου αυτή τη φορά όμως από το Παν/μιο της Χαιδελβέργης. Ξεκινάμε και εδώ με εισαγωγή. Περνάμε στα δεδομένα και τη μέθοδο ανάλυσης, στα αποτελέσματα, στα μεταγραφικά συστήματα και τέλος στα συμπεράσματα. Στο πέμπτο κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με μία έρευνα που έγινε από το Πάντειο Παν/μιο. Αρχίζουμε με την εισαγωγή μας και έπειτα ακολουθεί ένα ερωτηματολόγιο. Στο έκτο κεφάλαιο έχουμε τις αντιδράσεις αλλά και τις γνώμες οι οποίες διίστανται. Και τέλος ακολουθούν, η γλώσσα του internet, το τελικό συμπέρασμα, η βιβλιογραφία και φυσικά οι ευχαριστίες. 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ GREEKLISH? 1. Τι είναι τα greeklish και πως προέκυψε η ανάγκη. Τα «greeklish» ( Γκρίκλις) από τις λέξεις greek (Ελληνικά) και English (Αγγλικά) αποτελούν ένα διαφορετικό τρόπο γραφής της Ελληνικής γλώσσας κάνοντας χρήση του Λατινικού αλφάβητου. Έχοντας τις ρίζες στους στο πρακτικό πρόβλημα της ανταλλαγής γραπτών μηνυμάτων σε περιβάλλοντα όπου η υποστήριξη της γραφής με Ελληνικούς χαρακτήρες ήταν ανύπαρκτη, τα «greeklish» διαδόθηκαν με μεγάλη ταχύτητα. Δεν πρόκειται δηλαδή για κάποια διάλεκτο όπως νομίζουν πολλοί άλλα απλώς για την γραφή της Ελληνικής γλώσσας με Λατινικούς χαρακτήρες και αποτελεί μια λύση ανάγκης όταν το σύστημα του αποστολέα ή του παραλήπτη δεν «βλέπει» Ελληνικούς χαρακτήρες πχ. σε λογαριασμούς τύπου hotmail, σε λίστες με συμμετέχοντες από διάφορες χώρες, καθώς και στις διευθύνσεις ηλεκτρονικών τόπων και λογαριασμών. Οι πρώτοι υπολογιστές και τα λειτουργικά συστήματα πχ, TELEX δεν αναγνώριζαν τους Ελληνικούς χαρακτήρες και καθώς αυτά εισήλθαν και ενσωματώθηκαν στην εργασία και την καθημερινότητά μας, έγινε απαραίτητη η προσαρμογή του γραπτού μας λόγου στα νέα δεδομένα. Έτσι λοιπόν οι χρήστες -κατ ανάγκη- όπως παραπάνω γράψαμε χρησιμοποιούσαν χαρακτήρες του Λατινικού αλφαβήτου και τηρούσαν μεν το συντακτικό όμως στην ορθογραφία, καθώς η μεταγραφή δεν γίνονταν με συγκεκριμένο πρότυπο, παρουσιάστηκε μεγάλη ποικιλία γραφής των λέξεων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι χρήστες των «greeklish» χρησιμοποιούν την φωνητική μεταγραφή που αποδίδει τον προφορικό λόγο και απλοποιεί την Ελληνική ορθογραφία πχ. gnorizo = γνωρίζω, apopsi = άποψη και λιγότερο την οπτική μεταγραφή η οποία κάνει μια προσπάθεια να τηρήσει την ορθογραφία χρησιμοποιώντας πολλές φορές κατ ανορθόδοξο τρόπο την μορφή των γραμμάτων, δηλαδή αντί για θ γράφουν 8 ή αντί για ξ το 3 για παράδειγμα η λέξη ξέρω γράφεται:3erw. Συνήθως ο κάθε χρήστης χρησιμοποιεί αποκλειστικά έναν τρόπο γραφής όμως δεν λείπουν και χρήστες που γράφουν ανάμικτα, ένα γεγονός που κάνει εντελώς 6

δυσανάγνωστα τα γραφόμενα και για αυτό σήμερα που όλοι οι υπολογιστές και τα λειτουργικά συστήματα υποστηρίζουν τους Ελληνικούς χαρακτήρες η χρήση των «greeklish» δεν ενθαρρύνεται και τις περισσότερες φορές αποδοκιμάζεται ενώ έχει εξοστρακιστεί τελείως σαν μέθοδος γραφής στις δημόσιες και κρατικές υπηρεσίες. Όμως αυτό το νέο είδος γραπτού λόγου που αναδύθηκε και διαδόθηκε μέσα σε μια μόνο γενιά διαμορφώνει συσχετισμούς επικοινωνίας χωρίς ιστορικό προηγούμενο και αυτό γιατί αποτελεί μια ανεπίσημη γραφή για όλες τις κοινωνικές ομάδες. Μέχρι τώρα η χρήση της γραφής ήταν περιορισμένη στο σχολείο, τις σπουδές, σε ορισμένες επαγγελματικές κατηγορίες. Τώρα με τα ηλεκτρονικά μέσα ο γραπτός λόγος εισέβαλε σε κάθε ιδιωτική σφαίρα και στην καθημερινή μας ζωή. Σήμερα κοινωνικές ομάδες που δεν είχαν στενή σχέση με την γραφή μπορούν με την χρήση των greeklish να αποκτήσουν γραπτή επικοινωνία καθόσον δεν υπάρχουν οι φραγμοί της ορθογραφίας. Με το πληκτρολόγιο και τα greeklish οι χρήστες εισήγαγαν νέες επικοινωνιακές καινοτομίες στην χρήση του γραπτού κώδικα. Στο διαδίκτυο δεν βλέπεις ούτε ακούς τον συνομιλητή σου. Έτσι, οι επικοινωνούντες εφευρίσκουν νέους τρόπους για να υποδηλώσουν ότι φωνάζουν ή χαμογελούν, ότι είναι ξαφνιασμένοι, οργισμένοι ή ενθουσιασμένοι. Η πιο γνωστή καινοτομία είναι τα λεγόμενα emoticons που αναπαριστούν ένα χαμογελαστό :-) ή λυπημένο :-( πρόσωπο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα greeklish αλλάζoυν τον ρόλο της εγγραμματοσύνης στη ζωή μας. Σε αντίθεση με τη σχολική έκθεση και την επαγγελματική επιστολή, οι συμβάσεις αυτές δεν ορίζονται από μία αυθεντία, αλλά διαμορφώνονται εκ νέου σε κάθε ηλεκτρονική παρέα. Η ανεπίσημη γραφή των greeklish δεν καταργεί τα παραδοσιακά είδη γραπτού λόγου, αλλά τα συμπληρώνει. Όσο η γραπτή επικοινωνία γίνεται πυκνότερη, τόσο η δεξιότητά μας στη γραφή διαφοροποιείται ανάλογα με τις περιστάσεις. Ταυτόχρονα, η ιδιωτική επικοινωνία στο διαδίκτυο είναι ελεύθερη να αγνοήσει τους παραδοσιακούς μηχανισμούς γλωσσικού ελέγχου. Η φιλολογική κριτική για την «ποιότητα της γλωσσικής έκφρασης» στο διαδίκτυο σίγουρα δεν θα αποτρέψει ένα νέο εργάτη απόφοιτο δημοτικού από την αγαπημένη του ηλεκτρονική κουβέντα 7

1.1 Ιστορία Τα greeklish δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο που προέκυψε για τις ανάγκες του διαδικτύου. Αντίθετα είναι μια πρακτική που εμφανίσθηκε σε διάφορους τόπους και εποχές και εφαρμόστηκε από διάφορες Ελληνικές κοινότητες κατά διαφορετικούς τρόπους. Μια ιδέα για την προϊστορία αυτής της γραφής μας δίνει το παρακάτω απόσπασμα από κείμενο του Κώστα Καρθαίου το 1934: «Υπάρχουν κείμενα της βυζαντινής εποχής γραμμένα με λατινικούς χαρακτήρες. Επίσης στην Κρήτη και στην Κύπρο κατά τον Μεσαίωνα τα λαϊκά τραγούδια γράφονταν με λατινικούς χαρακτήρες. Αργότερα από το 1800, πολλά Ελληνικά βιβλία τυπώθηκαν στη Σμύρνη με λατινικούς χαρακτήρες. ( ) Εξάλλου στη Σμύρνη έγινε απόπειρα να κυκλοφορήσει Ελληνική εφημερίδα γραμμένη με λατινικούς χαρακτήρες. Οι Λεβαντίνοι της Σμύρνης, που μιλούσαν όλοι Ελληνικά αλλά δυσκολεύονταν να μάθουν την απελπιστική ορθογραφία μας, χρησιμοποιούσαν πάντα τους λατινικούς χαρακτήρες για να γράψουν τα Ελληνικά. Αργότερα τους μιμήθηκαν οι Χιώτες και άλλοι έμποροι του εξωτερικού που έγραφαν τα γράμματα και τα τηλεγραφήματά τους στα Ελληνικά αλλά με λατινικούς χαρακτήρες. Αυτή η Φραγκοχιώτικη γλώσσα χρησιμοποιούνταν κι από Έλληνες για να γράψουν σε άλλους Έλληνες που κατοικούσαν στην Σμύρνη, στο Λονδίνο ή αλλού. Αυτός ο τρόπος γραφής εξακολουθούσε να επιβιώνει πολύ αργότερα και τον συναντάμε αρκετά συχνά στα τηλεγραφήματα των Ελλήνων του εξωτερικού». Γράφοντας τα παραπάνω, ο Καρθαίος στηρίζεται σε κείμενο του Φώτη Γιοφύλλη στο περιοδικό «πρωτοπορία» το 1930. Ο Καρθαίος και ο Γιοφύλλης μαζί με άλλους διανοούμενους της εποχής ( Μένος Φιλήντας, Δημήτρης Γληνός, Νίκος Χατζηδάκης κ.α.), έθεσαν το θέμα της μεταρρύθμισης της Ελληνικής γλώσσας. Σε αυτό το απόσπασμα κειμένου ο Καρθαίος διατυπώνει καθαρά την άποψή του. «( ) ζητάμε να χρησιμοποιούντα αποκλειστικά οι λατινικοί χαρακτήρες για τη γραφή της νέας Ελληνικής που είναι η ζωντανή γλώσσα και που θέλουμε να τη καταστήσουμε τη μοναδική γραπτή γλώσσα της χώρας μας. Θέλουμε λοιπόν να συμπέσει η αλλαγή του αλφαβήτου με την εισαγωγή της φωνητικής ορθογραφίας». 8

Τα από καιρό λησμονημένα κείμενά τους διασώζονται ( μαζί με διάφορα παραδείγματα φωνητικής και Λατινικής γραφής των Ελληνικών) στον συλλογικό τόμο «Φωνητική Γραφή» που επιμελήθηκαν οι εκδόσεις Κάλβος το 1980. Από αυτόν τον τόμο μεταφέρουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα για παράδειγμα. Βλέπουμε ότι τα γράμματα γ,δ,θ διατηρούνται με Ελληνικούς χαρακτήρες. «telos, γia na min ta poliloγume, γiati tapame poles fores afta, prepi na parume to latiniko alfabito metariθmizontas to fθogologika kata tis anages pu ehi i γlosa mas». Ποιος το φανταζόταν τότε ότι μετά από περίπου 70 χρόνια τα Φραγκοχιώτικα θα εμφανιζόταν «με το ζόρι» στην Ελληνική γλωσσική πραγματικότητα. Από τις αρχές της δεκαετίας του 90 Έλληνες της Ελλάδος και της διασποράς τα χρησιμοποιούν στην ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω του διαδικτύου γράφοντας προσωπικά μηνύματα, ανακοινώσεις, συμμετέχουν σε λίστες συζήτησης και διάφορα αρχεία. Στα πρώτα χρόνια της εφαρμοσμένης πληροφορικής ήταν δύσκολη η αναγνώριση των ελληνικών χαρακτήρων από τους υπολογιστές γιατί δεν παρείχαν ανάλογη υποστήριξη όλα τα υπολογιστικά συστήματα. Υπήρχε ο υπολογιστής VICTOR 9000 που υποστήριζε πολλά σύνολα χαρακτήρων. Όμως το IBM PC που βγήκε αργότερα δεν υποστήριζε πολλές από τις προϋπάρχουσες δυνατότητες αλλά παρ όλα αυτά επικράτησε. Επίσης υπήρχε η απαίτηση από κάποιες υπηρεσίες, ο οχταψήφιος κώδικας ASCII να μπορεί να «διπλώνει» έτσι που να μεταφέρεται το μήνυμα σε επταψήφια μηχανήματα όπως το TELLEX ώστε να διατηρείται σε κάποιο βαθμό η αναγνωσιμότητά του. Υπάρχουν αναφορές ότι η πρώτη σύγχρονη χρήση των greeklish έγινε από την ΕΜΥ Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία πολλές δεκαετίες πριν την εφαρμογή της στο διαδίκτυο. Σήμερα πλέον, που τα λειτουργικά συστήματα υποστηρίζουν πάρα πολλές γλώσσες και οπωσδήποτε και τα Ελληνικά οι Έλληνες χρήστες μπορούν να επικοινωνούνε στην μητρική τους γλώσσα. Παρ όλα αυτά όμως υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν ακόμη τα greeklish γιατί είναι εύκολα στην δακτυλογράφηση και δεν χρειάζεται να τηρείται η ορθογραφία. Έτσι λοιπόν δεν άργησε να ξεσπάσει ένας άτυπος πόλεμος μεταξύ των χρηστών στα Ελληνικά διαδικτυακά φόρουμ. Πολλοί διαχειριστές απειλούσαν με αποκλεισμό τους χρήστες που έγραφαν greeklish απαιτώντας την υποχρεωτική χρήση των Ελληνικών, 9

όμως η χρήση των greeklish δεν κατάφερε να γίνει λόγος αποκλεισμού από το φόρουμ. Ο λόγος για αυτό ήταν ότι ένα κείμενο γραμμένο με greeklish είναι δυσανάγνωστο και ακαλαίσθητο. Επιπλέον απειλεί και την ακεραιότητα της Ελληνικής γλώσσας επειδή δεν χρησιμοποιεί το ορθογραφικό σύστημά της. Συμβαίνει όμως το γεγονός ότι πολλοί χρήστες γράφουν από το εξωτερικό και μέσω υπολογιστών που δεν τους ανήκουν, όπως πανεπιστήμια ή net καφέ. Έτσι δεν έχουν την δυνατότητα για Ελληνική γραμματοσειρά και τα greeklish είναι η μόνη τους επιλογή. Στο παρελθόν οι περισσότερες επίσημες και ανεπίσημες ιστοσελίδες ήταν γραμμένες με greeklish. Σήμερα πλέον αυτό δεν ισχύει καθώς η χρήση greeklish δεν θεωρείται πλέον κατάλληλη. Υπάρχουν μερικοί διακομιστές υπηρεσιών διαδικτύου στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν και Ελληνικά και greeklish στα e-mail τους. Στέλνουν για παράδειγμα ανακοινώσεις στους χρήστες στα Αγγλικά, Ελληνικά και greeklish. Εντούτοις η χρήση greeklish για επαγγελματικούς σκοπούς ή αλληλογραφία σχετική με εργασία θεωρείται από πάρα πολλούς ως έλλειψη επαγγελματισμού ή ακόμα και σεβασμού. 1.2 Τύποι greeklish και αλφάβητο Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γράψει κανείς greeklish. Εφόσον δεν υπάρχει κοινά αποδεκτή μέθοδος ο καθένας χρησιμοποιεί τα δικά του greeklish. Η μεταγραφική ποικιλία είναι μεγάλη όμως η χρήση έχει «καθιερώσει» τρεις κυρίως τύπους μεταγραφής. Μπορούμε λοιπόν να διακρίνουμε την φωνητική μεταγραφή που αποδίδει την προφορική γλώσσα απλοποιώντας την ορθογραφία, την οπτική μεταγραφή που σε αντίθεση με την φωνητική προσπαθεί να σεβαστεί την Ελληνική ορθογραφία και τρίτη και λιγότερο συνηθισμένη την θεσιακή μεταγραφή η οποία βασίζεται στη θέση των χαρακτήρων στο πληκτρολόγιο. Η φωνητική μεταγραφή όντας απλούστερη προτιμάται από τους περισσότερους χρήστες και δίνει πρόσβαση στον ηλεκτρονικό γραπτό λόγο και σε κοινωνικές ομάδες που δυσχεραίνονταν να χρησιμοποιήσουν την Ελληνική γραφή λόγω της δύσκολης ορθογραφίας της. Εξάλλου οι χρήστες της συνειδητοποιούν ότι τα greeklish είναι 10

απλώς ένα συμπληρωματικό μέσω γραφής περιορισμένο για ειδικές χρήσεις οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να είναι ορθογραφημένο. Είναι η πιο ευκολοδιάβαστη μεταγραφή από όσους δεν σχετίζονται με τα greeklish. Οι φθόγγοι αποδίδονται με Λατινικούς χαρακτήρες π.χ. η λέξη: γνωρίζω θα γραφεί σαν :gnorizo, η λέξη: ξέρω θα αποδοθεί ως:ksero, η λέξη: χαρά ως:chara. Η οπτική μεταγραφή χρησιμοποιείται κυρίως από μορφωμένους χρήστες που αισθάνονται ότι με την χρήση της greeklish απειλείται η Ελληνική γλώσσα και προσπαθούν να περισώσουν ότι περισσότερο μπορούν από την κληρονομιά του γραπτού μας λόγου. Βέβαια όπως σημειώσαμε και παραπάνω τίποτε τέτοιο δεν μπορεί να συμβαίνει και αυτή η προσπάθεια μάλλον φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα γιατί το κείμενο γίνεται περισσότερο δυσανάγνωστο και ακαλαίσθητο. Στην επιδίωξη για μια ορθογραφημένη γραφή καταλήγουν σε ακρότητες όπως για παράδειγμα για να αποδώσουν το γράμμα θ χρησιμοποιούν τον χαρακτήρα 8 ή τον χαρακτήρα 0, για το ξ χρησιμοποιούν το 3, για το η το λατινικό η κ.ο.κ. Η θεσιακή μεταγραφή βασίζεται στη θέση των χαρακτήρων στο πληκτρολόγιο και διαφέρει από το οπτικό σύστημα σε ορισμένα γράμματα. Αποδίδει για παράδειγμα το ξ με το λατινικό j αντί του χ ή του 3 που χρησιμοποιεί η οπτική μεταγραφή. Είναι το πιο γρήγορο σύστημα μεταγραφής και προτιμάται από πολλούς χρήστες που είναι μεν καλοί γνώστες της ορθογραφίας αλλά που πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα greeklish λόγω ειδικών συνθηκών. Για παράδειγμα η φράση «Καλημέρα, τι κάνετε;» θα γραφτεί: «kalim;ra, ti k;anete;» Στην επόμενη σελίδα παρουσιάζεται ένας πίνακας με τις αντιστοιχίες του Ελληνικού αλφάβητου και των greeklish καθώς και τον τρόπο αντιστοίχισης των διφθόγγων. Πίνακας αντιστοιχίας μεταγραφών: Η Υ Ω Ου Θ Ξ Χ Ψ Φωνητική i I/u o U/ou th X/ks Ch/h/x ps Οπτική H/n Y/u W/v Oy/ou 8/0 Ks/3 x ps Θεσιακή h y W/v oy U/q j x c Επίσης σε αντιπαράθεση με το αλφάβητο των greeklish παρουσιάζουμε και το σύστημα μεταγραφής 11

Μετατροπή του ελληνικού αλφαβήτου με λατινικούς χαρακτήρες (ΕΛΟΤ 743) Στον πίνακα που ακολουθεί περιλαμβάνονται οι συνιστώμενες από το πρότυπο ΕΛΟΤ 743:1982 μετατροπές των χαρακτήρων του ελληνικού αλφαβήτου. Το πρότυπο αυτό είναι το ελληνικό αντίστοιχο του διεθνούς ISO 843:1997. Ελληνικός χαρακτήρας ή συνδυασμός χαρακτήρων Μεταγραφή Μεταγραμματισμός α a a αι (δίψηφο) ai ai άι áï áï αϊ aï aï αυ av af av af β v v γ g g γγ ng ng γκ gk gk γξ nx nx γχ nch nch δ d d ε e e ει (δίψηφο) ei ei έι éï éï εϊ eï eï ευ ev ef ev ef ζ z z η i i ηυ iv if iv if θ th th ι i i κ k k λ l l μ m m μπ b mp b mp ν n n ντ nt nt ξ x x ο o o οι (δίψηφο) oi oi όι óï óï οϊ oï oï ου ou ou π p p ρ r r σ s s τ t t 12

υ y y υι yi yi φ f f χ ch ch ψ ps ps ω o o Πάντως ο περισσότερος κόσμος χρησιμοποιεί ένα ανάμικτο σύστημα που συνδυάζει το θέμα της ορθογραφίας με την φωνητική απόδοση, χωρίς η γραφή να έχει κάποια ισχυρή τυποποίηση. Οι χρήστες μεταγράφουν εμπειρικά χωρίς κανόνες μεταγραφής και η λύση αν πρέπει να επιδιώξουμε τέτοια λύση- θα είναι η διδασκαλία κανόνων μεταγραφής στα σχολεία. Έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση πολλά συνέδρια και μάλλον θα γίνουν πολλά ακόμα ενώ έχουν αναπτυχθεί και λογισμικά μετατροπής των greeklish σε Ελληνικά. Η μεταγραφή, λοιπόν, μιας ελληνικής λέξης στα greeklish δεν βασίζεται σε κάποια συγκεκριμένα κριτήρια, καθώς δεν υπάρχει μια «νόρμα» που να δίνει ανάλογες κατευθυντήριες γραμμές. Έτσι, οι χρήστες του Ιντερνέτ αυτοσχεδιάζουν στα όρια του πληκτρολογίου τους, για να βρουν την καλύτερη δυνατή λύση: εκείνη που θα αποδίδει καλύτερα το ελληνικό αλφάβητο, είτε οπτικά είτε φωνητικά. Παράδειγμα: Η λέξη ωραιοπαθής μπορεί να αποδοθεί με μια σειρά από διαφορετικούς τρόπους, όπως oreopathis (ηχητική προσέγγιση), wraiopa8ns (οπτική αναλογία με το ελληνικό αλφάβητο) ή και vraiopauhs (με απλή χρήση των αντίστοιχων γραμμάτων στο πληκτρολόγιο). Και φυσικά δεν αποκλείονται οποιοιδήποτε συνδυασμοί των τριών αυτών προσεγγίσεων εξυπηρετούν κάθε χρήστη. «Με λίγη εξάσκηση διαβάζονται και γράφονται άνετα», λέει ο κ. Γιάννης Ανδρουτσόπουλος, καθηγητής Γλωσσολογίας στη Χαϊδελβέργη της Γερμανίας, ο οποίος έχει κάνει εκτεταμένη μελέτη και έρευνα πάνω στα greeklish. «Πρόκειται για ένα σύστημα γραφής συμπληρωματικό, περιορισμένο σε ειδικές συνθήκες χρήσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παρεμποδίζεται η δημιουργική γλωσσική χρήση». Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά που εμφανίζεται κάτι ανάλογο στον ελλαδικό χώρο. 13

«Στη Σμύρνη και τη Χίο χρησιμοποιούνταν στις εκδόσεις και την αλληλογραφία ή αργότερα στα τηλεγραφήματα προς το εξωτερικό. Στις αρχές του 20ού αιώνα, μάλιστα, υπήρχε και μια κίνηση διανοούμενων για την επίσημη καθιέρωσή τους. Συμβατικά, κάθε γλώσσα είναι συνδεδεμένη με ένα αλφάβητο υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που κυρίως λόγω κάποιας επικοινωνιακής ανάγκης χρησιμοποιείται και ένα δεύτερο. Στην Ιαπωνία και την Κίνα, για παράδειγμα, υπάρχει μεγάλη τέτοια παράδοση, λόγω ιδεογραμμάτων». Σαφέστατα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι το σύστημα γραφής greeklish παρουσιάζει τρία χαρακτηριστικά: Πρώτον, είναι ένα σύστημα γραφής συμπληρωματικό, περιορισμένο σε ειδικές συνθήκες χρήσης από ειδικές κοινωνικές ομάδες: μαθητές, φοιτητές, επιστήμονες, ανθρώπους των μέσων και της τεχνολογίας. Δεύτερον, η χρήση τους είναι τεχνικά εφικτή, με λίγη εξάσκηση διαβάζονται και γράφονται άνετα. Τρίτον, η λατινοελληνική ορθογραφία δεν εμποδίζει τη δημιουργική γλωσσική χρήση. Η ευρύτατη και συνεχιζόμενη χρήση των greeklish από την ελληνική ηλεκτρονική κοινότητα έχει καταδείξει ότι η ελληνική γλώσσα απλά απέκτησε ακόμη ένα βοήθημα. Το βοήθημα όμως δεν έχει πρότυπο. Θεσμοποιημένο σύστημα μεταγραφής υπάρχει μεν, το πρότυπο ISO 8432, αλλά ελάχιστοι το γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι το ακολουθούν συνειδητά. Πράγμα καθόλου παράξενο, καθώς το πρότυπο αυτό δεν διδάσκεται πουθενά. Με αποτέλεσμα να είναι διάχυτη η εντύπωση ανάμεσα στους έλληνες χρήστες του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ότι «ο καθένας γράφει όπως θέλει» και ότι «ο καθένας έχει το δικό του σύστημα». Σε τι ακριβώς οφείλεται αυτή η εντύπωση; Στο γεγονός ότι η λατινική μεταγραφή των ελληνικών συνεπάγεται ποικιλότητα, εναλλακτικές λύσεις. Για αρκετά ελληνικά γράμματα, διφθόγγους και συνδυασμούς γραμμάτων προσφέρει περισσότερους τρόπους μεταγραφής, για άλλα όμως κανένα. Έτσι μια λέξη όπως π.χ. «συζήτηση» μπορεί να μεταγραφεί με δύο ή και τρεις τρόπους: ξεκινώντας από τον ήχο της (sizitisι), διατηρώντας την ορθογραφική όψη της (syzhthsh) ή συνδυάζοντας και τα δύο (syzitish). Μια λέξη όπως «χαρά» γράφεται τόσο σύμφωνα με τη λατινική και διεθνή ορθογραφία (chara) όσο και με την ελληνική (xara). Όσο για τα γράμματα χωρίς αντίστοιχα στο λατινικό αλφάβητο (π.χ. θ, ξ, ψ), ο κόσμος είτε καταφεύγει 14

στην κλασική λατινική μεταγραφή (th, k, ps) είτε πατά απλώς το αντίστοιχο πλήκτρο, έτσι ώστε το θ βγαίνει q ή u και το ω γίνεται w ή v. Αλλά υπάρχει και ο τρίτος δρόμος, αυτός της οπτικής ομοιότητας με το ψηφίο 8 για το θ και το 3 για το ξ. Παράδειγμα δεύτερο: Βιβλιοπαρουσίαση σε ηλεκτρονικό δελτίο (Δεκέμβριος '98) γραμμένη φωνητικά. Ta siberasmata tou vivliou dialioun tin paramorfomeni ikona pou epikrati simera se merida akadimaikon i opii sindeoun tin epifilaktiki stasi ton Arheon Ellinon apenanti sto erota me tous sihronous provlimatismous mas shetika me to sex, ton erota ke tin ikogenia. Παράδειγμα τρίτο: Ανέκδοτο προς λίστα (Φεβρουάριος '99) γραμμένο ορθογραφικά. Rwtaei h daskala thn Mairoula Mairoula ti eferes esi? Ego efera mia gata pou trwei pontikakia Mpravo Mairoula Και τι γίνεται με τον «σωστό» τρόπο μεταγραφής; Εφόσον δεν υπάρχει ένα κοινό πρότυπο, η έννοια του «σωστού» αμβλύνεται. Η ορθογραφική ποικιλότητα δεν στιγματίζεται, δεν συνιστά «λάθος», όπως στην παραδοσιακή ελληνική γραφή. Τα γλωσσικά πρότυπα όμως δεν θεσπίζονται μόνο «από πάνω» αλλά εξελίσσονται μέσα από την πράξη. Αν σκεφτεί κανείς ότι αυτοί που δουλεύουν με τις αντιστοιχίες ω=w, η=h, θ=8 και ξ=3 δεν είναι (μόνο) πιτσιρικάδες αλλά και πανεπιστημιακοί και πρόσωπα κύρους γενικότερα φτάνει στην υποψία ότι αυτό που έχει σημασία για να γράφεις «σωστά λατινοελληνικά» τη σήμερον ημέρα δεν είναι ούτε το επίσημο πρότυπο ούτε οι παραδοσιακές λατινικές μεταγραφές των (αρχαίων και νέων) ελληνικών αλλά η οπτική ομοιότητα των φθόγγων με οποιοδήποτε τίμημα. Γράφοντας έτσι όπως έμαθαν παιδιά, οι χρήστες της ηλεκτρονικής επικοινωνίας σέρνουν μαζί τους τα βάρη που οι παππούδες τους ήθελαν να ξεφορτωθούν με τη λατινική γραφή. Ταυτόχρονα όμως οικειοποιούνται τους λατινικούς χαρακτήρες. Παλαιότερα, τα ελληνικά τηλεγραφήματα προς το εξωτερικό ήταν γραμμένα με τρόπο που να διαβάζονται με βάση την εκάστοτε διεθνή γλώσσα. Σήμερα όμως τα greeklish ηλεκτρονικά μηνύματα δεν διαβάζονται με βάση τα αγγλικά ή τα γαλλικά. 15

Αν τα ηλεκτρονικά greeklish θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται και για πόσο εξαρτάται από τεχνολογικές εξελίξεις. Αν θα τα διδάξουν σε σχολεία και σχολές είναι πολιτική απόφαση. Αυτό που μένει να κάνουμε είναι να αναρωτηθούμε ως πού μπορεί να φτάσει το «αναγκαίο κακό». Θα μπορούσε να επεκταθεί από τα φευγαλέα μηνύματα του Δικτύου σε νέους τομείς γραπτής επικοινωνίας; Θα ήμασταν σε θέση να το χρησιμοποιήσουμε ως όχημα τεχνικού ή επιστημονικού λόγου; Ή ακόμη και να συγκεντρωθούμε στην πλοκή και στο περιεχόμενο ενός λογοτεχνικού κειμένου; 1.3 Χρήσεις των greeklish Τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα που συνήθως είναι και τα πιο ορθογραφημένα θεωρούν τα greeklis «άσχημα» και τα αντιμετωπίζουν ως «απειλή» απέναντι στην ελληνική γλώσσα. Όλοι όμως τα χρησιμοποιούν σχεδόν πάντα. Γιατί τα greeklish τείνουν να καθιερωθούν ως η... επίσημη γλώσσα των Ελλήνων, στο Internet. Πριν από λίγα χρόνια ήταν η τεχνολογία που δεν επέτρεπε τη χρήση του ελληνικού αλφαβήτου. Σήμερα, δεν το επιτρέπει ο... εθισμός στα greeklish. Η τεχνολογία εξελίχθηκε, τα περισσότερα προγράμματα είναι πλέον συμβατά με τους ελληνικούς χαρακτήρες, όμως τα μηνύματα που ανταλλάσσουν οι Έλληνες μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου γράφονται σε «φραγκοχιώτικα», σχεδόν κατ αποκλειστικότητα. Οκτώ στους δέκα Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό γράφουν πάνω από τα μισά τους μηνύματα σε greeklish, ενώ για τους κατοίκους της Ελλάδας, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 69%. Το πώς «γεννιέται» και χρησιμοποιείται μια «νέα» γλώσσα επιχείρησε να καταγράψει επιστημονικά ένας Έλληνας γλωσσολόγος από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, ο δρ Γιάννης Ανδρουτσόπουλος, ο οποίος, στις αρχές του 1999, έστειλε σε διάφορες ελληνικές λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μια σειρά από ερωτηματολόγια, ζητώντας από τους αποστολείς και παραλήπτες ηλεκτρονικών μηνυμάτων να αξιολογήσουν τα greeklish του κυβερνοχώρου. 16

Τα αποτελέσματα και οι αναλύσεις παρουσιάστηκαν πριν από λίγο καιρό στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στην 20ή Συνάντηση Εργασίας του Τομέα Γλωσσολογίας που πραγματοποιήθηκε εκεί. Ο κ. Ανδρουτσόπουλος, ανακοινώνοντας την εργασία του, τόνισε αυτό που τον εντυπωσίασε περισσότερο απ' όλα: πως, παρ' όλο που τα greeklish χρησιμοποιούνται ευρέως από τους Έλληνες χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο και καθορισμένο λατινοελληνικό αλφάβητο, το οποίο να ακολουθείται πιστά. «Οι χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μεταγράφουν τα ελληνικά ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία τους, χρησιμοποιώντας ο καθένας το προσωπικό του greeklish αλφάβητο, με συνέπεια άλλοτε μεγαλύτερη κι άλλοτε μικρότερη», σημειώνει. Εκείνοι που απάντησαν στα ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια ήταν εκπρόσωποι όλων των ηλικιακών ομάδων (από 24 έως 45 ετών), φανατικοί ή μη χρήστες e-mail. Στην προσπάθειά του να διερευνήσει τη στάση τους απέναντι στα greeklish, ο κ. Ανδρουτσόπουλος κατέληξε στο συμπέρασμα πως το 82% δέχεται τη χρήση του γλωσσικού αυτού «ιδιώματος» ως «εργαλείο» που διευκολύνει την ηλεκτρονική επικοινωνία, ενώ το 67% τα δέχεται ως «αναγκαίο κακό». Όπως ήταν αναμενόμενο, οι νέοι σε ηλικία χρήστες του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου «συμφιλιώνονται» με τη χρήση greeklish πολύ πιο εύκολα απ' ό,τι εκείνοι που βρίσκονται στην ηλικία των 35 έως 54 ετών. «Τον χαρακτηρισμό "αναγκαίο κακό" δέχονται όλοι οι χρήστες ηλικίας 35-44 ετών, αλλά μόνο το 63% της ηλικιακής ομάδας 25-34 και το 54,5% εκείνων που η ηλικία τους δεν ξεπερνά τα 24 χρόνια», σημειώνεται στην έρευνα. Σ' ό,τι αφορά την αισθητική των greeklish, οι γνώμες διίστανται: σχεδόν οι μισοί χρήστες (ποσοστό 53%) θεωρούν πως τα greeklish είναι «άσχημα», ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό (47%) δεν πιστεύει πως η νέα αυτή γλώσσα των Ελλήνων του κυβερνοχώρου είναι «ακαλαίσθητη». Και εδώ οι απόψεις διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία. Όπως σημειώνει ο κ. Ανδρουτσόπουλος, «έξι από τους επτά χρήστες ηλικίας 45-54 ετών (ποσοστό 86%) θεωρούν τα λατινοελληνικά "άσχημα", ενώ το 50%-56% των νεώτερων σε ηλικία χρηστών δεν συμμερίζεται αυτή την άποψη». «Εμφανισιακά» τα greeklish φαίνεται να... αρέσουν περισσότερο στις γυναίκες, μιας 17

και μόνο τέσσερις στις 10 (ποσοστό 41%) τα χαρακτηρίζουν «άσχημα», σε αντίθεση με το 60,5% των ανδρών. Κι όπως τονίζεται στην έρευνα, οι χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που μένουν στην Ελλάδα κρίνουν αυστηρότερα την εμφάνιση των greeklish από εκείνους που ζουν στο εξωτερικό, αλλά και από τον μέσο όρο. (Το χαρακτηρισμό «άσχημα» δίνει το 75% εκείνων που ζουν στην Ελλάδα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τον μέσο όρο είναι 61,5%). Η ανάγνωση των greeklish δυσκολεύει τους χρήστες e-mail πολύ περισσότερο απ' ό,τι η γραφή τους. Στην έρευνα που πραγματοποίησε ο γλωσσολόγος δρ Γιάννης Ανδρουτσόπουλος από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, οι μισοί σχεδόν (ποσοστό 46%) από τους χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δήλωσαν πως «είναι δύσκολο και κουραστικό να διαβάζεις τα greeklish», ενώ μόνον δύο στους δέκα (ποσοστό 28%) απάντησαν πως «είναι δύσκολο να τα γράφεις». Σύμφωνα με τον κ. Ανδρουτσόπουλο, εντονότερο πρόβλημα, τόσο στην ανάγνωση όσο και στη γραφή των greeklish, αντιμετωπίζουν εκείνοι που βρίσκονται στην ηλικία από 45 έως 54 ετών και όσο αυξάνεται η ηλικία τόσο μεγαλύτερη είναι η δυσχέρεια στη χρήση των greeklish. Πάντως, η δύναμη της συνήθειας και στην περίπτωση αυτή έρχεται να απαλύνει τις... εντυπώσεις. Όσοι γράφουν πάνω από 30 μηνύματα την εβδομάδα, θεωρούν πως η ανάγνωση των greeklish είναι δύσκολη και κουραστική, σε ποσοστό 33%. Το αντίστοιχο ποσοστό για εκείνους που γράφουν έως 10 μηνύματα την εβδομάδα είναι 41%. Όπως, εξάλλου, τονίζεται στην ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας, πολλοί από τους χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σημειώνουν στην απάντησή τους το σχόλιο: «συνηθίζεις γρήγορα». Οι... σπαζοκεφαλιές των greeklish είναι τα γράμματα «Θ» (Θήτα), «Η» (Ήτα), «Ψ» (Ψι), «Ξ» (Ξι) και «Ω» (Ωμέγα). Τα γράμματα αυτά, συνήθως, ο κάθε χρήστης τα «μεταφράζει» στα greeklish με τον δικό του τρόπο: φωνητικά (με βάση το πώς ακούγεται το κάθε γράμμα), ορθογραφικά (έτσι ώστε να μοιάζει όσο γίνεται με τους ελληνικούς χαρακτήρες) ή σύμφωνα με τη θέση τους στο λατινικό πληκτρολόγιο (το 18

«θ» (Θήτα) γράφεται «u», γιατί εκεί βρίσκεται στο λατινικό πληκτρολόγιο, το «ψ» (Ψι) «c» κ.ο.κ.). Σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Ανδρουτσόπουλο, το επάγγελμα καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τον τρόπο γραφής που θα ακολουθήσει ο κάθε χρήστης e-mail. «Οι γλωσσολόγοι μεταγράφουν φωνητικά, ενώ οι δημοσιογράφοι ορθογραφικά», σημειώνει ο ίδιος. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως εκείνοι που χρησιμοποιούν τη μια ή την άλλη «μέθοδο», θα γράψουν ένα κείμενο στα greeklish με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Η ιδιοσυγκρασία τού καθενός, αλλά και μια σειρά από άλλους παράγοντες, είναι αυτοί που θα καθορίσουν την τελική εικόνα μιας επιστολής γραμμένης σε... greeklish. Εδώ θα αναφέρουμε μια μικρή πιλοτική online έρευνα που έγινε πάνω στο θέμα στην οποία συμμετείχαν 21 Έλληνες χρήστες από την Αθήνα και το Τορόντο του Καναδά. Η έρευνα διεξήχθη μέσω ενός online ερωτηματολογίου, στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν 11 Έλληνες/ίδες του Τορόντο του Καναδά και 9 Έλληνες/ίδες της Αθήνας. Το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου περιείχε ερωτήσεις που αφορούσαν κυρίως το ακαδημαϊκό τους υπόβαθρο στα Ελληνικά και στην Αγγλική γλώσσα και δεύτερον τη σχέση τους με το διαδίκτυο και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων κατέχει πολύ καλά και τις δύο γλώσσες καθώς κι ότι έχει εξοικειωθεί με το διαδίκτυο. Το δεύτερο μέρος του ερωτηματολογίου περιείχε ερωτήσεις που αφορούσαν την χρήση greeklish στα ηλεκτρονικά μηνύματα μεταξύ των Ελλήνων χρηστών. Η έρευνα ανακάλυψε ότι τα πρότυπα της φωνητικής και ορθογραφικής αντικατάστασης των Ελληνικών με Λατινικούς χαρακτήρες ισχύουν, παρόλα αυτά με αρκετές προσμίξεις και ιδιαιτερότητες. Σε γενικές γραμμές δεν ακολουθείται κάποιος συγκεκριμένος κανόνας αλλά όπως πολλοί έχουν τονίσει από πριν, ο καθένας γράφει όπως θέλει. Περισσότερο ενδιαφέρον είχαν οι απόψεις των συμμετεχόντων για το φαινόμενο. Οι παρακάτω πίνακες παραθέτουν συνοπτικά μερικά αποτελέσματα: 19

Από το μικρό αυτό δείγμα που έχουμε στα χέρια μας παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων απάντησε ότι ο υπολογιστής δεν διαθέτει την κατάλληλη υποστήριξη για τους Ελληνικούς χαρακτήρες. Από τα σχόλια που έκαναν οι συμμετέχοντες πάνω στο ερωτηματολόγιο διαφάνηκε ότι οι Έλληνες έδωσαν την συγκεκριμένη απάντηση αναφερόμενοι στους παραλήπτες των μηνυμάτων τους,, για τους οποίους θεωρούσαν ότι δεν έχουν την κατάλληλη υποστήριξη για τα Ελληνικά, ειδικά στην περίπτωση εκείνων που ζουν στο εξωτερικό. Από την άλλη πλευρά παρατηρούμε μια σταθερή τάση των χρηστών προς την ταχύτητα και την ευκολία, κάτι που είναι χαρακτηριστικό των greeklish, ειδικά από τους Ελληνοκαναδούς χρήστες. Μάλλον αυτό θα έχει να κάνει με το γεγονός της μη ορθογραφικής διόρθωσης, ακόμη κι αν δεν διαφαίνεται καθαρά από τις απαντήσεις. Στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι η χρήση των Λατινο- ελληνικών χαρακτήρων θα έχει επιπτώσεις στην Ελληνική γλώσσα» τα αποτελέσματα έχουν ως εξής: 20

Αναλυτικότερα: Παρόλα αυτά, όπως γράφει κι ο Γιάννης Ανδρουτσόπουλος στο περιοδικό «Exegesis» (2000), τα greeklish είναι μια πραγματικότητα, ανεπίσημη μεν, αλλά καθημερινή. Μια ολόκληρη γενιά νέων ( και λιγότερο νέων) τα χρησιμοποιούν κι από ότι φαίνεται θα συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν για αρκετό καιρό ακόμη σαν όχημα επαγγελματικής και ιδιωτικής επικοινωνίας. Χρέος δικό μας είναι να δεχθούμε αυτό το εργαλείο κάτω από ορισμένες συνθήκες, που θα το κάνουν να πάψει να αποτελεί μια απειλή για την Ελληνική γλώσσα και την ιστορία της. 1.4 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από την χρήση των greeklish. Κατά το παρελθόν που οι υπολογιστές και τα λειτουργικά συστήματα δεν υποστήριζαν Ελληνικούς χαρακτήρες η χρήση των greeklish αποτελούσε τον μοναδικό τρόπο επικοινωνίας για τους Έλληνες χρήστες. Ήταν μια λύση ανάγκης για πολλά χρόνια και εξακολουθεί να είναι ακόμη για χρήστες στο εξωτερικό που δεν έχουν δικούς τους υπολογιστές και χρησιμοποιούν κοινόχρηστους.(ιντερνέτ καφέ, υπολογιστές πανεπιστημίων κτλ.) Έτσι λοιπόν αυτή η μεταγραφή σε greeklish με την αυξανόμενη χρήση έδειξε και κάποιες παραμέτρους απρόβλεπτες. Πρώτα πρώτα πληκτρολογούνταν εύκολα και γρήγορα. Ο χρόνος συγγραφής ενός κειμένου συντόμευε αισθητά πράγμα πολύ καλό για τους γρήγορους ρυθμούς και τη στενότητα χρόνου που χαρακτηρίζουν σήμερα την καθημερινότητα μας. Είναι πολύ πιο εύκολο για ένα χρήστη να στείλει ένα e-mail στους φίλους του σε ένα μικρό διάλειμμα από την εργασία του όπως επίσης να χρησιμοποιήσει τα greeklish για να στείλει sms στο κινητό τηλέφωνο. 21

Παράλληλα στην μεταγραφή των greeklish το πληκτρολόγιο έδωσε την δυνατότητα να ενσωματώνονται στον γραπτό λόγο και σύμβολα που απλοποιούν ακόμη περισσότερο την επικοινωνία και δίνουν έκφραση και χρώμα στο περιεχόμενο όπως για παράδειγμα το σύμβολο: = χαμόγελο. Όλα τα παραπάνω έκαναν δημοφιλή την χρήση των greeklish από την νεολαία που την χρησιμοποιεί ευρέως τόσο στο διαδίκτυο όσο και στα κινητά τηλέφωνα. Όμως η κυριότερη και πιο απρόβλεπτη παράμετρος που αναδύθηκε με την εφαρμογή των greeklish ήταν η πρόσβαση στον γραπτό λόγο κοινωνικών ομάδων που μέχρι τώρα δυσκολεύονταν να τον χρησιμοποιήσουν. Πραγματικά! Η κατάργηση της ορθογραφίας από τον γραπτό λόγο έδωσε την δυνατότητα έκφρασης σε ομάδες που είχαν δυσκολία στην έκφραση με γραπτό λόγο εξ αιτίας της πολύπλοκης ορθογραφίας της Ελληνικής γλώσσας. Έτσι βλέπουμε τώρα στο διαδίκτυο άτομα κάθε κοινωνικής ομάδας και βαθμίδος σχολικής εκπαίδευσης να μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους. Ένας εργάτης ή ένας αγρότης που έχουν τελειώσει μόνο το δημοτικό μπορούν να κοινοποιήσουν τις θέσεις τους και τις γνώμες τους χωρίς να προσκρούουν στο τείχος της ορθογραφίας. Ακόμη βλέπουμε ότι τα greeklish δίνουν διέξοδο έκφρασης και στους μετανάστες που ζούνε στην πατρίδα μας ώστε να επικοινωνήσουν με Έλληνες. Οι μετανάστες που δεν γνωρίζουν καθόλου την ορθογραφία της Ελληνικής γλώσσας βολεύονται αφάνταστα με τα greeklish και μπορούν να συμμετέχουν τόσο σε διαδικτυακά φόρουμ όσο και σε όλες τις άλλες εφαρμογές του ηλεκτρονικού γραπτού λόγου. Να λοιπόν που τα greeklish αποτελούν έναν φορέα πλουραλισμού και «εκδημοκρατισμού» στο δικαίωμα όλων των ανθρώπων στη γραπτή έκφραση. Από την άλλη πλευρά όμως αυτός ο τρόπος γραφής δεν έχει συγκεκριμένο τύπο. Αν και υπάρχει θεσμοποιημένο σύστημα μεταγραφής το ISO8432 ο κάθε χρήστης γράφει όπως τον βολεύει. Αυτό κάνει το σύστημα μεταγραφής δυσανάγνωστο και ακαλαίσθητο. Ορισμένα γράμματα γράφονται με πολλούς και διάφορους τρόπους πχ. το Θ γράφεται ως:0 ή ως:8 και ακόμη ως:9 και ως:u Αυτό κάνει πολλές λέξεις πραγματικούς γρίφους και αποθαρρύνει την ανάγνωση των κειμένων από πολλούς αναγνώστες κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας. Γίνεται λοιπόν μια προσπάθεια εξοβελισμού των greeklish από το διαδίκτυο και πολλά Ελληνικά φόρουμ αποδοκιμάζουν την χρήση των greeklish. Την ανέχονται 22

πάντως γιατί πολλοί χρήστες γράφουν από το εξωτερικό και αυτό εμποδίζει τον πλήρη εξοστρακισμό τους. Είναι αλήθεια ότι τώρα πια που τα λειτουργικά συστήματα υποστηρίζουν τους Ελληνικούς χαρακτήρες η χρήση greeklish είναι περιτή. Η Ελληνική γλώσσα είναι μια γλώσσα πανάρχαια με απέραντο πλούτο κι αξεπέραστη δυνατότητα έκφρασης. Οτιδήποτε θέλει κάποιος να εκφράσει, όσο πολύπλοκο και λεπτεπίλεπτο είναι, μπορεί να το εκφράσει - και με πολλούς τρόπους μάλιστα με εξαιρετική σαφήνεια. Επιπλέον η Ελληνική γλώσσα ομιλείται από λίγους ανθρώπους ( γύρω στα είκοσι εκατομμύρια αν υπολογίσουμε και τους Έλληνες της διασποράς) οπότε αντιλαμβανόμαστε τον κίνδυνο βλάβης και αλλοίωσης της γλώσσας μας από την μεταγραφή με greeklish. Δυστυχώς ή ευτυχώς είμαστε οι θεματοφύλακες της γλώσσας μας και είναι πατριωτικό καθήκον μας να επαγρυπνούμε για την διαφύλαξή της. Η προσπάθεια για την απλοποίηση και την δυνατότητα για ταχύτερη έκφραση στον γραπτό λόγο είναι πάντα σε βάρος της ουσίας και του βάθους της έκφρασης. Ίσως να μην είναι άδικοι λοιπόν οι φόβοι αυτών που ισχυρίζονται ότι τα greeklish εκτός που καταργούν την ιστορική ορθογραφία, φέρνουν και την λεξιπενία, ένα γεγονός που θα δράσει επιβαρυντικά στον ήδη πνευματικά εξαθλιωμένο και λειτουργικά αναλφάβητο Ελληνικό πληθυσμό. Πάντως είναι δυνατόν και πρέπει να συνυπάρχουν και αυτές οι δύο δυνατότητες γραφής στο διαδίκτυο γιατί με τα greeklish αποκτούν δικαίωμα έκφρασης και επικοινωνίας ομάδες που δεν έχουν καλή σχέση με την Ελληνική γραμματική (μετανάστες, άτομα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης) αλλά κι οι ομογενείς μας από το εξωτερικό. 23

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ 2. Παραδείγματα (με βάση τους τύπους greeklish ) Ακόμη και σήμερα (2009), που οι ελληνικοί χαρακτήρες είναι στάνταρ στις ιστοσελίδες και αυξανόμενα δυνατοί στα μηνύματα, η χρήση λατινικών χαρακτήρων συχνά επιβάλλεται για τεχνικούς λόγους, καθώς αποστολέας και δέκτης του μηνύματος μπορεί να μη διαθέτουν κοινές προδιαγραφές, ούτε μέσα στην Ελλάδα και πολύ περισσότερο ανάμεσα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για παράδειγμα, μερικά από τα μηνύματα που αποστέλλονται στο ηλεκτρονικό περιοδικό RAM είναι γραμμένα λατινικά, αν και εντός Ελλάδας, ενώ μια από τις λίστες συζήτησης του Δημοκρίτειου Παν/μίου Θράκης προσκαλεί συνεισφορές στα ελληνικά, "even latin alphabeted".παράδειγμα. Σημάδι ότι τα greeklish ακόμα χρειάζονται (Μάρτιος 98). Agapites ekdosis OXY Distihos to e-mail me tis plirofories gia mia kenurgia ekdosi sas den diavazete me ta simvola pu to emfanizi o edo ipologistis (ipotheto oti ine grammeno me ellinikus haraktires). Par'ola afta, an ke doron adoron, efharisto ke sas hereto Παράδειγμα. Από την ελληνική μετάφραση των faq ("συχνά τιθέμενων ερωτήσεων") ενός πρόσφατου συνεδρίου χακεράδων στο Βερολίνο (Πηγή www.ccc.de) 1. GENIKES PLIROFORIES 1.1 Ti einai to chaos communication 1.2 Pou kai pote tha ginetai to congress? 1.3 Pies einai oi ores litourgias 1.4 Einai kati gia mena ti congress 1.5 Mporw kai egv na boh8hso sto congress 1.6 Tupos kai dokymenta 1.7 Erotisis sto 8ema glossas Κάθε γλωσσική χρήση περιβάλλεται από μια ιδεολογία, και τα λατινοελληνικά δεν αποτελούν εξαίρεση. Πράγμα πολύ φυσικό άλλωστε, μια και η γλώσσα δεν είναι απλά εργαλείο σκέψης και επικοινωνίας, αλλά και σύμβολο κοινωνικής ταυτότητας. Δεν χρησιμοποιούμε απλά τη γλώσσα, αλλά παίρνουμε στάση απέναντί της, την αξιολογούμε, τη συνδέουμε με κοινωνικές και πολιτικές πεποιθήσεις. Ιδιαίτερα η γραπτή αναπαράσταση μιας γλώσσας είναι ένα πολύ ισχυρό κομμάτι του νήματος που συνδέει το παρελθόν με το παρόν μιας κοινότητας. Η άκρη του νήματος αυτού είναι η λεγόμενη ιστορική ορθογραφία της γλώσσας. Ταυτόχρονα, η ορθογραφία είναι το μοναδικό κομμάτι μιας γλώσσας που δεν μπορεί να κατακτηθεί "φυσικά", μέσα από 24

την καθημερινή επικοινωνία, αλλά μαθαίνεται, με πολύπλοκους συχνά κανόνες. Όμως η γλώσσα αλλάζει, μαζί με την κοινωνία που την χρησιμοποιεί. Με την πάροδο του χρόνου, η προφορική και η γραπτή μορφή μιας γλώσσας συχνά απομακρύνονται η μια από την άλλη, ώσπου κάποια στιγμή η ιστορική ορθο-γραφία μιας γλώσσας δεν ανταποκρίνεται πλέον στη σύγχρονη προφορά της. Έτσι, η σύγχρονη ελληνική γραφή είναι φορτωμένη με φθογγόσημα (η, ι, υ, οι...) και ως πριν 25 χρόνια διακριτικά σύμβολα με ιστορία αιώνων, αλλά χωρίς αντιστοιχία στη σύγχρονη προφορική γλώσσα. Ο λόγος ύπαρξής τους δεν είναι πλέον λειτουργικός, αλλά ετυμολογικός (η ορθογραφία δείχνει την προέλευση των λέξεων), ιστορικός (η γραφή των λέξεων παραμένει απαράλλαχτη), και κυρίως συμβολικός (η απαράλλαχτη ορθογραφία συμβολίζει την ιστορική συνέχεια της ελληνικής εθνικής κοινότητας). Παράδειγμα. Βιβλιοπαρουσίαση σε ηλεκτρονικό δελτίο (Δεκέμβριος 98). Ta siberasmata tou vivliou dialioun tin paramorfomeni ikona pou epikrati simera se merida akadimaikon i opii sindeoun tin epifilaktiki stasi ton Arheon Ellinon apenanti sto erota me tous sihronous provlimatismous mas shetika me to sex, ton erota ke tin ikogenia. Όσοι έθεσαν το ζήτημα της λατινικής γραφής κατά το Μεσοπόλεμο, ζήτησαν να αποσυνδέσουν ακριβώς αυτό το σύμβολο. Είδαν και είπαν καθαρά, ότι από ένα σημείο και μετά η συμβολική σημασία της ορθογραφίας έρχεται αντιμέτωπη με τις σύγχρονες χρήσεις και ανάγκες της γραφής. Καταντάει τυπολατρία γι αυτούς που την ασκούν, και τυραννία γι αυτούς που τη μαθαίνουν. Τα επιχειρήματά τους για τα κοινωνικά πλεονεκτήματα της ορθογραφικής μεταρρύθμισης ήταν οικονομικά και τεχνοκρατικά, χρηστικά και μαθησιακά. Και φυσικά αμφισβήτησαν το ισχυρότερο αντεπιχείρημα, διατυπώνοντας ότι θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: η εθνική ταυτότητα μιας κοινότητας δεν εξαντλείται στην ορθογραφική μεταρρύθμιση, ούτε κρέμεται από την ιστορική ορθογραφία. Ο γλωσσολόγος Νίκος Χατζηδάκης το διατύπωσε το 1931 στη "Νέα Εστία" ως εξής: Αλήθεια, πρέπει να πω κάτι για ένα επιχείρημα, που δεν το έχω ακόμη αναφέρει. "Με την εισαγωγή ξενικού αλφαβήτου δεν θα χάσουμε ένα μέρος από τον εθνισμό μας;" Πολύ εύκολη είναι, νομίζω, η απάντηση. Χάνουμε από τον εθνισμό μας, όταν μαθαίνουμε, όπως τώρα κάνουμε, μουσική από νότες, που γράφονται σένα διεθνές μουσικό αλφάβητο; Χάνουμε από τον εθνισμό μας, όταν λογαριάζουμε στο διεθνές σήμερα σύστημα γραφής των αριθμών; Χάνουμε τέλος πάντων τον εθνισμό μας, όταν ντυνόμαστε ευρωπαϊκά; Σήμερα, η ίδια νοοτροπία που παρεμπόδισε ή καθυστέρησε 25

κάθε μεταρρύθμιση της ελληνικής ορθογραφίας κατά το παρελθόν, επαναλαμβάνεται στην περίπτωση των λατινοελληνικών. Υφίστανται, και αυτά, το αιώνιο επιχείρημα του γλωσσικού καθαριστή απέναντι σε κάθε γλωσσική καινοτομία και αλλαγή: τα φραγκολεβαντίνικα σαν απειλή για τη γλώσσα. Ένας ειδήμων της ελληνικής ηλεκτρονικής πραγματικότητας, που προτιμά να μείνει ανώνυμος, παρατηρεί σχετικά τα εξής Ta g/e einai petra skandalou se olous tous xwrous pou suxnazoun ellhnes kai auto epeidh uparxei enas lan9anwn e9nikismos kuriws ek merous twn ellhnwn tou e3wterikou oi opoioi molis anakuyei 9ema g/e-ellhnikwn speudoun na purodothsoun koubentes tou tupou "ta g/e sthn pura, skotwnoun th glwssa mas, xanetai h e9nikh mas tautothta" kai alla hxhra paromoia. Υπάρχει και η αμβλυμμένη μορφή του καθαρισμού, η αισθητική αξιολόγηση. Σήμερα, όσοι νοσταλγούν το πολυτονικό, αναφέρονται σε κριτήρια όχι μόνο ιστορικά, ετυμολογικά ή γραμματικά, αλλά και αισθητικά, π.χ. ότι το πολυτονικό είναι "πιο ωραίο" ή "πιο καλαίσθητο". Έτσι και για τα λατινοελληνικά, τουλάχιστον αν πιστέψει κανείς ένα από τα ελάχιστα σχόλια του Τύπου: "Πρόκειται για λύση όχι ιδιαιτέρως καλαίσθητη, αλλά, εν πάση περιπτώσει, χρηστική". Σίγουρα υπάρχει και η ρεαλιστική αντιμετώπιση του πράγματος: όσοι γράφουν λατινοελληνικά, το κάνουν ανάλογα με τις ανάγκες και τις συνήθειές τους. Όμως πόσοι είναι αυτοί και πώς ακριβώς γράφουν; Κανείς δεν ξέρει. Η ιδεολογική και αισθητική αντιμετώπιση της ορθογραφίας οδηγεί, μεταξύ άλλων, στην εθελο-τυφλία της Πολιτείας σε ότι αφορά την έρευνα και πληροφόρηση πάνω στην πραγματική διάδοση και χρήση των λατινοελληνικών σήμερα. Και τι γίνεται με αυτούς που δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν τα greenglish σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό μηνύματα, ακόμη κι αν υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν ελληνικοί χαρακτήρες; Πρόκειται για μια "ανατρεπτική" συμβολική σύνδεση των greenglish με το μέσο επικοινωνίας Internet; Ή απλά για την παραδοσιακή ελληνική βαρεμάρα; Παράδειγμα. Προσωπικό μήνυμα (Αύγουστος 97). apo oktovri arkhizi i dhidhaskalia edho ke apo mia plevra to perimeno aman ke pos yati i epafi me tus mathites me anazooghoni ke apo tin ali, opos tha kseris, i dread it yati aporofa politimo khrono apo erevna, ghrapsimo, job search, ktl. aaaah... i akadhimaikes apolafsis... Παράδειγμα. Προσωπικό μήνυμα (Ιανουάριος 96). 26

Geia kai xara se olous tous basketovious. Kalh basketikh xronia.plaka plaka o gauros vrhke kai proponhth gia tou xronou se periptwsh pou fugei o Iwannidhs.Όπως έδειξε η Αλεξάνδρα Γεωργακοπούλου σε πρόσφατη έρευνά της, οι χρήστες του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου γράφουν αστεία και ανέκδοτα, κάνουν λογοπαίγνια, μιμούνται διαλέκτους ή καθαρευουσιάνικη γλώσσα. Όπως λέει και ο Άγγελος Μπάκας: Η ευρύτατη και διαρκής χρήση των λατινοελληνικών από την ακαδημαϊκή κοινότητα έχει καταδείξει ότι η ελληνική γλώσσα απλά απέκτησε ακόμα ένα βοήθημα. Παράδειγμα. Μήνυμα πρυτανικό (Ιανουάριος 98). 8ema: "Peri tou ergou twn metaptyxiakwn foithtwn" H Sygklhtos sthn ar. [000/000] synedriash ths, apofasise na sas parakalesei na enhmerwsete ta melh DEP tou Tmhmatos sas oti, basei ths isxyousas nomo8esias, den einai nomimh h ana8esh autodynamou didaktikou ergou se metaptyxiakous foithtes `h ypokatastash tous apo tous en logw foithtes sta didaktika tous ka8hkonta. Epishs h Sygklhtos epi8ymei na epishmanete tous kindynous paratypiwn kai tis tyxon oikonomikes epiptwseis apo tetoies periptwseis, oi opoies odhgoun sth merikh `h olikh ypokatastash twn melwn DEP sta ka8hkonta tous. Παράδειγμα. Mήνυμα συνδρομητή ηλεκτρονικής λίστας (Δεκέμβριος 98). Τha itan kalitero na min zitame pragmata adinata na pragmatopioithoun. Edo o OTE diskoleuete na efarmosei ta idia timologia gia OTEnet kai gia tous allous isp. Tha arxiso na rotao filous apo to eksoteriko gia ti xreosi pou exoun, oste na apofigoume ta radio arvyla pou akougontai gia isdn, cables kai ta loipa. 2.1 Παραδείγματα φωνητικής μεταγραφής Μεταφέρουμε από το λεξικό Τριανταφυλλίδης «Λεξικό της κοινής Ελληνικής» έναν πίνακα με τις αντιστοιχίες ελληνικών και φωνητικών χαρακτήρων greeklish για την πληρέστερη κατανόηση αυτού του είδους της μεταγραφής: 27

28

Αναφέρουμε σαν παράδειγμα δύο μηνύματα (1) και (2) που ακολουθούν την φωνητική μεταγραφή: το <ω> και το <η> αποδίδονται ως <o> και <i>, ενώ στο μήνυμα (1) απλοποιούνται και τα δίψηφα <αι>, <ει>. Ιδιωτικό μήνυμα 1)Exo kero na labo nea sou elpizo na ise kala. Edo genikos pizoume. Ksekiname diafora nea pragmata. Esi pote erxre? 2) Tha arxiso na rotao filous apo to eksoteriko gia tis xreosis pou exoun, oste na apofigoume radio arvyla pou akoygontai gia isdn, cables kai ta loipa. 2.2 Παράδειγμα ορθογραφικό Τα παραδείγματα (3) και (4) ακολουθούν την ορθογραφική μεταγραφή: το <ω> αποδίδεται ως <w> και το <η> ως <h>. Χαρακτηριστικό της ορθογραφικής μεταγραφής είναι η χρήση αριθμών με σκοπό την οπτική ομοιότητα: το <θ> είναι <th> στην φωνητική μεταγραφή, αλλά <8> ή <0> στην ορθογραφική μεταγραφή, και το <ξ> αποδίδεται καμιά φορά ως <3>, σε αντίθεση με την παραδοσιακή φωνητική μεταγραφή <x> ή <ks>. 3) Rwtaei h daskala th Mairoula -Mairoyla ti eferes esi? -Egw efera ena gataki to opoio trwei pontikakia -Mpravo Mairoyla 4) Den einai h prwth for a pou mas kaloun oi dhmosiografoi na milhsoume se ekpomph, an kai dexthkame 29

2.3 Παράδειγμα πληκτρολογίου Αυτή η μεταγραφή με βάση το πληκτρολόγιο είναι πρακτική για τους δημοσιογράφους, και για Έλληνες χρήστες που γνωρίζουν το τυφλό σύστημα και καλή ορθογραφία αλλά από την σκοπιά του χρήστη είναι κι η πλέον δυσανάγνωστη γιατί εισάγει μια επιπρόσθετη ορθογραφική ποικιλότητα, π.χ. για το <θ> και το <ξ>. μεταγραφή πληκτρολογίου (πρακτορείο ειδήσεων, 1/99) 5)O Gerasimos Arsenhs exei peisuei pvs h metarryumish den yparxei xvris tis ejetaseis sth 2a Lykeioy - moiazei apofasismenos na kanei opoiadhpote allh kinhsh, ektos omvs apo ayth poy kyrivs toy zhtoyn. 6) ένα παράδειγμα στο οποίο ο χρήστης συνηθισμένος σε γραφή με τυφλό σύστημα χρησιμοποιεί και τον τονισμό αλλάζοντας απλώς τις ρυθμίσεις του πληκτρολογίου. H gl;vssa e;inai ergale;io, e;inai zvntan;h kai ejel;isetai, m;ono oi nekr;ew gl;vssew m;enoyn st;asimew. Μετά απ όλα αυτά καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η λατινική μεταγραφή των ελληνικών στο διαδίκτυο μπορεί να είναι εξαιρετικά ανομοιογενής και ποικιλόμορφη, αλλά ασφαλώς δεν είναι τυχαία. Η ανάλυση δείχνει σαφείς κανονικότητες στη σύσταση μεταγραφικών συστημάτων. Επομένως, η εντύπωση ότι «καθένας γράφει όπως θέλει» δεν οφείλεται τόσο στο φάσμα των δυνατών μεταγραφών και συνδυασμών τους όσο στην απουσία μιας κοινά αποδεκτής και χρησιμοποιούμενης νόρμας. 30