Π.3.2.1 Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Νεοελληνική Γλώσσα Γ Δημοτικού Τίτλος: «Στο νησί του Αιόλου» ΤΖΟΒΛΑ ΕΙΡΗΝΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2013
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.1. Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 32
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Στο νησί του Αιόλου Δημιουργός Ειρήνη Τζοβλά Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα (Προτεινόμενη) Τάξη Γ Δημοτικού Χρονολογία Μάρτιος 2013 Διδακτική/θεματική ενότητα «Γλώσσα Γ Δημοτικού», τεύχος γ, ενότητα 3.1: Ήτανε μια φορά. Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια 10+ διδακτικές ώρες Χώρος I. Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων ΙΙ. Εικονικός χώρος: ιστολόγιο τάξης Σελίδα 3 από 32
Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Οι προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή αφορούν την εξοικείωση με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, την εξοικείωση και σύνδεση με το διαδίκτυο, την εξοικείωση με βασικά προγράμματα γενικού και εκπαιδευτικού λογισμικού και με τον χώρο του ιστολογίου. Επίσης, απαιτείται η διενέργεια ελέγχου των προτεινόμενων ιστοσελίδων ως προς το υλικό που περιέχουν και την ενεργή ανταπόκρισή τους και η εξοικείωση των μαθητών με την εξαγωγή πλαγιότιτλων. Ακόμη, προϋπόθεση αποτελεί η υιοθέτηση διδακτικών πρακτικών που προάγουν τη διερευνητική ανακαλυπτική μάθηση, την κριτική ματιά στις πληροφορίες και την ανάπτυξη εκείνων των δεξιοτήτων που θα διαμορφώσουν διαφορετικές ταυτότητες μαθητών. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρόταση διδασκαλίας. Το σενάριο στηρίζεται --- Το σενάριο αντλεί Το σενάριο είναι πρωτότυπο στη σύλληψη Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το σενάριο με αφορμή την περιπέτεια του Οδυσσέα στο νησί του Αιόλου στοχεύει να επεκτείνει και να εμπλουτίσει τις δραστηριότητες του βιβλίου και να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς αυτό. Έτσι, εμπλέκει τους μαθητές σε διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης των περιπετειών, τους φέρνει σε επαφή με υβριδικά κειμενικά είδη, κυρίως μέσω των Τ.Π.Ε., τους καθοδηγεί να τα αναπαράγουν και τους ωθεί στην αναζήτηση ερμηνειών λέξεων και αναζήτηση συνωνύμων σε ηλεκτρονικά λεξικά. Σελίδα 4 από 32
Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Στη σύνταξη του σεναρίου λήφθηκαν υπόψη οι σύγχρονες απόψεις για τη διδασκαλία και τη μάθηση, ιδίως οι θέσεις του κριτικού γραμματισμού, η κειμενοκεντρική διάσταση στη γλωσσική διδασκαλία και η αξιοποίηση πολυτροπικού υλικού. Τα φύλλα εργασίας που δημιουργήθηκαν είναι εποικοδομητικού τύπου με έμφαση στη συνεργατική μάθηση, στο μαθητοκεντρικό μοντέλο, στην κριτική αναζήτηση της πληροφορίας και στη δημιουργική αξιοποίησή της, ώστε να παραχθούν υβριδικά κειμενικά είδη. Το μοντέλο διδασκαλίας ακολουθεί τη διδακτική αρχή της εξατομικευμένης υποστήριξης και φθίνουσας καθοδήγησης (fading scaffolding), που απορρέει από τη θεωρία του Vygotsky (Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης) (Vygotsky,1993). Ο ρόλος των μαθητών είναι διερευνητικός, καθώς εργάζονται ερευνώντας ιστοσελίδες του διαδικτύου, αλλά και συμβουλευτικός και βοηθητικός προς τους συμμαθητές, καθώς μέσα από τη συνεργασία ωθούνται να συμβουλευτούν και να συμβουλέψουν άλλα μέλη της ομάδας τους. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές επιδιώκεται: να γνωρίσουν τις περιπέτειες του Οδυσσέα να γνωρίσουν τις περιπέτειες άλλων μυθικών και πραγματικών ταξιδευτών να ξεχωρίσουν την έννοια του μυθικού από τον πραγματικό ήρωα να εξασκηθούν στην ομαδική εργασία και τη συνεργασία να αποκτήσουν κοινές εμπειρίες μέσα από διερευνητική μάθηση Σελίδα 5 από 32
Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές επιδιώκεται: να δραματοποιούν τις συναισθηματικές αντιδράσεις προσώπων μιας αφηγηματικής ιστορίας να μπορούν να μπουν στον ρόλο του αφηγητή αλλά και των ηρώων ενός κειμένου καθώς το δραματοποιούν να έρθουν σε επαφή με τον αφηγηματικό λόγο να εμπεδώσουν πρακτικές περιληπτικής απόδοσης νοήματος μέσα από νέες πρακτικές γραμματισμού να έρθουν σε επαφή με μορφές υβριδικών κειμενικών ειδών να εξοικειωθούν με την παραγωγή πληροφοριακού λόγου να εξοικειωθούν με την παραγωγή πολυτροπικού κειμένου να αναπτύξουν ικανότητες παραγωγής υποθετικών - φανταστικών διαλόγων και κειμένων να αναπτύξουν επιχειρηματολογικό λόγο και να βελτιώσουν τις αδυναμίες τους να συλλέξουν επιλεκτικά πληροφορίες, να τις επεξεργαστούν και να τις εντάξουν στην κατάλληλη περίσταση επικοινωνίας να υιοθετήσουν κριτική στάση απέναντι στην παραγωγή πολυτροπικού κειμένου Γραμματισμοί Οι μαθητές επιδιώκεται: να μπορούν να επεξεργάζονται στοιχειωδώς φακέλους και αρχεία εγγράφων σε Η/Υ να ελαχιστοποιούν παράθυρα και να εργάζονται σε αυτά να μπορούν να ιεραρχούν και να κατατάσσουν γεγονότα Σελίδα 6 από 32
να μάθουν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά διαδικτυακά εργαλεία για τον ίδιο σκοπό να μάθουν να αντιγράφουν και να επικολλούν φωτογραφίες να ασκηθούν στη μεγέθυνση και σμίκρυνση φωτογραφίας να μάθουν κάποιες από τις εντολές μορφοποίησης παρουσίασης (χρώμα, γραμματοσειρά, εφέ) να αποκτήσουν ευχέρεια πρόσβασης στις πληροφορίες που παρέχονται μέσω του διαδικτύου και των πολυμέσων να μάθουν να αναζητούν και να βρίσκουν μια ιστοσελίδα καθώς και περιηγούνται σε αυτή να γνωρίσουν την ανάρτηση σε ιστολόγιο να μάθουν να αναζητούν ερμηνείες και συνώνυμα σε ηλεκτρονικά λεξικά να αναπτύξουν δεξιότητες παρουσίασης της δουλειάς τους να αναπτύξουν κριτική σκέψη, ώστε να διαμορφώσουν εγγράμματες ταυτότητες μέσα από τις οποίες θα μπορούν να προσεγγίζουν κριτικά ένα κείμενο να κατανοήσουν ότι πρέπει να ελέγχουν κριτικά ως προς την εγκυρότητα και την αξιοπιστία τις όποιες πληροφορίες παρέχει το διαδίκτυο Διδακτικές πρακτικές Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Εργασία στην ολομέλεια Ανακαλυπτική Συνεργατική Μάθηση Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφετηρία του σεναρίου μπορεί να αποτελέσει το κείμενο του βιβλίου του μαθητή (γ τεύχος, σ.29), η ενότητα του βιβλίου της Γ τάξης που αφορά τις περιπέτειες του Σελίδα 7 από 32
Οδυσσέα αλλά και η προβολή αποσπασμάτων κινούμενων σχεδίων αναφορικά με τις περιπέτειες του ήρωα. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Η παραγωγή πολυτροπικών κειμένων, η χρήση του διαδικτύου ως πηγή άντλησης πληροφοριών, η κριτική προσέγγιση αυτών των πληροφοριών καθώς και η παραγωγή νέων κειμενικών ειδών περιέχονται στους στόχους των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών του μαθήματος της Γλώσσας. Το σενάριο πραγματεύεται τον κριτικό γραμματισμό και νέους γραμματισμούς, οι οποίοι λειτουργούν συμπληρωματικά και ισότιμα προς τους παραδοσιακούς γραμματισμούς (Χατζησαββίδης & Αλεξίου 2012:22). Αξιοποίηση των ΤΠΕ Οι ΤΠΕ θα αξιοποιηθούν στα πλαίσια της αναζήτησης και επιλογής υλικού από διαδικτυακές πηγές, της κριτικής αξιοποίησής τους και των δυνατοτήτων που παρέχουν στη δημιουργία πολυτροπικού κειμένου με πολλαπλούς τρόπους. Πιο συγκεκριμένα, οι ΤΠΕ θα συνδράμουν στη μάθηση με τη δημιουργία εννοιολογικού χάρτη, χρονογραμμής, παρουσίασης πληροφοριών και κολάζ. Μέσα από την παραπάνω ενασχόληση οι μαθητές θα κατακτήσουν νέους γραμματισμούς και θα γνωρίσουν τον κριτικό γραμματισμό. Κείμενα Θα χρησιμοποιηθούν: α) Στο νησί του Αιόλου, στο «Γλώσσα Γ Δημοτικού», τεύχος γ, σ. 19-20 β) η ενότητα του βιβλίου της Ιστορίας Γ Δημοτικού: «Οι περιπέτειες του Οδυσσέα» γ) φάκελος με το όνομα της ομάδας, ο οποίος θα βρίσκεται αποθηκευμένος στον υπολογιστή που θα εργαστεί η ομάδα και θα περιλαμβάνει τα φύλλα εργασίας Σελίδα 8 από 32
Εκπαιδευτικά λογισμικά εφαρμογές Πρόγραμμα Παρουσίασης Πρόγραμμα Επεξεργασίας Κειμένου Η διαδικτυακή εφαρμογή εννοιολογικής χαρτογράφησης https://bubbl.us/ Η διαδικτυακή εφαρμογή «συννεφόλεξων» www.wordle.net Η διαδικτυακή εφαρμογή κολάζ http://www.smilebox.com/ Οπτικοακουστικό υλικό The destruction of Troy and the adventures of Odysseus, Frixos Constantine, 1998 (με ελληνική μεταγλώττιση) Ιστοσελίδες Ψηφιακό Σχολείο Μηχανή αναζήτησης Google Λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα Διαδικτυακό Λεξικό Neurolingo Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1 η ώρα -Ολομέλεια Η ανάπτυξη του θέματος θα ξεκινήσει με την ανάγνωση του κειμένου Στο νησί του Αιόλου («Γλώσσα Γ Δημοτικού, τεύχος γ, σ. 29), στο οποίο ο Οδυσσέας αφηγείται με γλαφυρό τρόπο την παραμονή του στο νησί του Αιόλου και στη συνέχεια το ταξίδι του για την Ιθάκη. Οι μαθητές ανατρέχουν στην αντίστοιχη ενότητα του βιβλίου της Ιστορίας και τη διαβάζουν συνδυαστικά με την αφήγηση του βιβλίου της Γλώσσας. Εντοπίζουν και συζητούν ομοιότητες και διαφορές των δύο κειμένων, τις καταγράφουν σε χαρτί και τις αναρτούν στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης. Στη συνέχεια συνδέονται στο YouΤube και παρακολουθούν απόσπασμα της ταινίας «Η καταστροφή της Τροίας και Σελίδα 9 από 32
οι περιπέτειες του Οδυσσέα» (40:00-46:40 ), που αναφέρεται στη συγκεκριμένη περιπέτεια. 2 η -3 η ώρα Ομάδες Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με το περιεχόμενο των βιβλίων και του αποσπάσματος της ταινίας και οι μαθητές καλούνται να χωριστούν σε δύο ομάδες, να χρησιμοποιήσουν το υλικό των εντύπων κειμένων και της ταινίας και να δραματοποιήσουν την περιπέτεια του Οδυσσέα στο νησί του Αιόλου. Η δραματοποίηση μπορεί να αποτελέσει ένα «ιδανικό» μέσο για τη διεύρυνση της σκέψης των μαθητών, αλλά και της μεταξύ τους επικοινωνίας, μέσω της ανάκλησης προσωπικών εμπειριών και της ανταλλαγής βιωμάτων, για την ανάπτυξη εντέλει της «εγγραμματοσύνης» τους, δηλαδή της κοινωνικής δεξιότητας και της κριτικής τους ετοιμότητας (Παπαρούση, Κοντογιάννη, Παπαϊωάννου χ.χ.). Δίνεται ο απαραίτητος χρόνος, ώστε οι μαθητές να επεξεργαστούν το υλικό τους, να μοιράσουν ρόλους και να παρουσιάσουν στην ολομέλεια τη δουλειά τους. Στόχος μας είναι να ασκηθούν στον επικοινωνιακό λόγο προσαρμόζοντας τον λόγο τους ανάλογα με την επικοινωνιακή περίσταση και κυρίως ανάλογα με τον ρόλο που υποδύονται (Ιντζίδης, Παπαδόπουλος, Σιούτης, Τικτοπούλου 2010). Στο τέλος κάθε παρουσίασης δημιουργείται ένα πάνελ στο οποίο ένας μαθητής-συντονιστής δίνει τον λόγο στους υπόλοιπους μαθητές κι αυτοί διατυπώνουν ερωτήσεις, προτείνουν στρατηγικές βελτίωσης, συγκρίνουν γνώμες και «διαλέγονται» ακούγοντας την άλλη άποψη. Μετά το πέρας της συζήτησης καλούνται κάποια τμήματα του σχολείου να παρακολουθήσουν τη δραματοποίηση των δύο ομάδων. Αν ο χρόνος το επιτρέπει, και ο εκπαιδευτικός θέλει να καλλιεργήσει στις δεξιότητες για τη γλώσσα τη μετατροπή από τον πλάγιο στον ευθύ λόγο, θα ζητήσει την παραγωγή γραπτού διαλογικού κειμένου. Αν θέλει να εστιάσει περισσότερο στην ανάπτυξη του επιχειρηματολογίας και στην προφορική επικοινωνία, θα ζητήσει να επεξεργαστούν οι μαθητές τη δραματοποίηση προφορικά. Σελίδα 10 από 32
4 η -5 η ώρα Ομάδες Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες μικτής ικανότητας των 4-5 ατόμων, στις οποίες δίνουν ένα όνομα. Δίνεται στους μαθητές το 1 ο φύλλο εργασίας το οποίο είναι διαφορετικό για κάθε ομάδα. Έτσι η 1 η ομάδα καλείται να δημιουργήσει έναν εννοιολογικό χάρτη στο διαδικτυακό λογισμικό https://bubbl.us/ στον οποίο γύρω από το όνομα του Οδυσσέα θα αναπτύσσονται οι περιπέτειές του και τα ονόματα τα οποία εμπλέκονται σε αυτές. Οι εννοιολογικοί χάρτες επιτρέπουν την ενεργοποίηση της προγενέστερης γνώσης και την ενσωμάτωσή της στη νέα. Επίσης, με τη συνδρομή των νέων τεχνολογιών δίνεται η δυνατότητα να χρησιμοποιούνται οι δομημένοι χάρτες οποιαδήποτε στιγμή η περίσταση το απαιτεί. Το αποτέλεσμα στις πρώτες περιπέτειες θα είναι κάπως έτσι: Η 2 η ομάδα καλείται στο δικό της φύλλο εργασίας, να αναπτύξει τη χρονογραμμή των περιπετειών του Οδυσσέα και να προσθέσει σε αυτή εικόνες από τις περιπέτειες. Η δημιουργία της χρονογραμμής αποβλέπει στο να αναπτύξουν οι μαθητές ικανότητες ιεράρχησης, κατάταξης και ταξινόμησης των γεγονότων. Η 3 η ομάδα καλείται να δημιουργήσει στη διαδικτυακή εφαρμογή www.wordle.net «συννεφόλεξα» με κάθε μια από τις περιπέτειες του Οδυσσέα. Το Σελίδα 11 από 32
συγκεκριμένο λογισμικό ελκύει τους μαθητές λόγω του παιγνιώδους χαρακτήρα του και ταυτόχρονα τους εισάγει στο να διαβάζουν και να ερμηνεύουν ένα κείμενο μέσα από τον εντοπισμό λέξεων κλειδιών. Στόχος είναι με κάθε περιπέτεια να φτιάξουν ένα «συννεφόλεξο» στο οποίο θα περιέχονται λέξεις κλειδιά από την περιπέτεια που αναφέρεται. Οι μαθητές των υπολοίπων ομάδων θα κληθούν να μαντέψουν σε ποια περιπέτεια αναφέρεται κάθε «συννεφόλεξο». Η επιτυχία ή μη θα δώσει την αφορμή για συζήτηση σχετικά με τις πληροφορίες που πρέπει να εμπεριέχονται σε ένα κείμενο και την ακρίβεια αυτών των πληροφοριών. Το αποτέλεσμα κάποιας περιπέτειας θα είναι κάπως έτσι: Η 4 η ομάδα καλείται να δημιουργήσει ένα κολάζ με φωτογραφίες των περιπετειών στο διαδικτυακό πρόγραμμα http://www.smilebox.com/. Απώτερος στόχος είναι οι μαθητές να αποκτήσουν ικανότητες κριτικής επιλογής ανάμεσα σε ένα πλήθος φωτογραφιών, τις οποίες θα αναζητήσουν, θα επιλέξουν οι ίδιοι από το διαδίκτυο και θα αποθηκεύσουν στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους. Στη συνέχεια, θα επιλέξουν από τις φόρμες κολάζ που προτείνει το πρόγραμμα και θα παρουσιάσουν το κολάζ που θα εκφράζει την ομάδα τους. Πριν οι μαθητές ξεκινήσουν τα φύλλα εργασίας τους, ο εκπαιδευτικός καλό είναι να προβεί στην επίδειξη των παραπάνω λογισμικών στην ολομέλεια, ώστε οι ομάδες αφενός να εξοικειωθούν με το λογισμικό που θα χρησιμοποιήσουν και αφετέρου όλοι οι μαθητές να γνωρίσουν ποια είναι η προστιθέμενη αξία των λογισμικών που θα χρησιμοποιηθούν στο σενάριο και ποιο σκοπό αυτά εξυπηρετούν. Σελίδα 12 από 32
Αφού ολοκληρωθούν τα τέσσερα διαφορετικά φύλλα εργασίας, η κάθε ομάδα καλείται να παρουσιάσει τη δουλειά της στις άλλες ομάδες της τάξης ή και σε άλλα τμήματα του σχολείου και να τεκμηριώσει (στο βαθμό που το επιτρέπει η ηλικία τους) τι διαφορετικό προσφέρει αυτή σε σχέση με τις άλλες. Πριν ξεκινήσει η παρουσίαση οι μαθητές ανατρέχουν σε προηγούμενα κεφάλαια (τεύχος β, ενότητες «Αξέχαστα γενέθλια», «Το χαρούμενο λιβάδι») και επαναλαμβάνουν τον τρόπο που επιχειρηματολογούμε, ώστε η προηγούμενη αποκτηθείσα γνώση να ενισχύσει την καινούρια. Η παρουσίαση του ίδιου θέματος με διαφορετικούς τρόπους θα επιτρέψει να γνωρίσουν οι μαθητές την πολυτροπικότητα, τους υβριδικούς τρόπους παρουσίασης ενός θέματος και την προστιθέμενη αξία των ΤΠΕ. Οι εργασίες αυτές μπορούν να «ανέβουν» στο ιστολόγιο της τάξης ή την ιστοσελίδα του σχολείου, να εκτυπωθούν και να αναρτηθούν στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης. 6 η +ώρα Ομάδες Ακολούθως, οι μαθητές αφού επεξεργαστούν σε ομάδες την άσκηση 5 του βιβλίου του μαθητή («Γλώσσα Γ Δημοτικού», τεύχος γ, σ.21), που αφορά στη σύνθεση πλαγιότιτλων στις δύο πρώτες παραγράφους του κειμένου, επεκτείνουν την εργασία στις επόμενες παραγράφους. Δίνεται σε φύλλο εργασίας ένας πίνακας στον οποίο περιέχεται το κείμενο του βιβλίου. Σε κάθε παράγραφο οι μαθητές εξάγουν πλαγιότιτλο, αφού υπογραμμίσουν φράσεις κλειδιά, και τέλος καλούνται με το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου να συνθέσουν την περίληψη του κειμένου σύμφωνα με τους πλαγιότιτλους που έχουν εξάγει. (Φύλλο εργασίας 2). Στόχος του συγκεκριμένου φύλλου εργασίας είναι η συγκριτική μελέτη των δυο κειμένων (αρχικού και τελικού), ώστε να κατανοήσουν οι μαθητές πώς από το αρχικό κείμενο προέκυψε νέο κείμενο και παρήγαγαν ουσιαστικά γραπτό λόγο. Το παραγόμενο προϊόν των ομάδων μπορεί να εκτυπωθεί, να αναρτηθεί στον πίνακα ανακοινώσεων Σελίδα 13 από 32
της τάξης και ο εκπρόσωπος της κάθε ομάδας να παρουσιάσει την περίληψη της ομάδας του ή εναλλακτικά όλες οι περιλήψεις να συρραφούν σε ένα μικρό φυλλάδιο, να εικονογραφηθεί εξώφυλλο και οπισθόφυλλο σε ένα λογισμικό ζωγραφικής (RNA, Tux Paint, Ζωγραφική των Windows) και να μπει στη βιβλιοθήκη της τάξης. Επειδή η εργασία είναι αρκετά απαιτητική, ο εκπαιδευτικός καλό είναι να έχει αφιερώσει ικανοποιητικό χρόνο, γιανα εξηγήσει στους μαθητές πώς εντοπίζουμε σε μια παράγραφο τις λέξεις κλειδιά και πώς εξάγουμε πλαγιότιτλο (φυσικά ο όρος πλαγιότιτλος δε χρειάζεται να αναφερθεί). 7 η ώρα Ομάδες Κατά την ώρα αυτή οι μαθητές θα αναζητήσουν στα Ηλεκτρονικά Λεξικά της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα τις σημασίες των λέξεων που περιέχονται στις ασκήσεις 9 και 10 του βιβλίου («Γλώσσα Γ Δημοτικού», τεύχος γ, σ. 22). Θα συμπληρώσουν τις ερμηνείες στην άσκηση 9, θα βρουν συνώνυμα και θα δημιουργήσουν προτάσεις με αυτές, ώστε να κατανοήσουν τη σημασία της λέξης στη συνάφειά της. Στη συνέχεια, αφού βρουν τις σημασίες των λέξεων της άσκησης 10, θα επιλέξουν αυτή που ταιριάζει και θα την τοποθετήσουν στο αντίστοιχο κενό. Στόχος είναι οι μαθητές να μπορούν να πλοηγούνται, να διαβάζουν προσεχτικά και να επιλέγουν τη σωστή ερμηνεία κριτικά και όχι απλά να αντιγράφουν και να επικολλούν (Φύλλο εργασίας 3). 8 - - 9 η ώρα Ομάδες Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να συγκεντρώσει πληροφορίες για τους ήρωες και τα ταξίδια τους που αναφέρονται στην άσκηση 2 του τετραδίου εργασιών του μαθητή. Με τις πληροφορίες αυτές καλούνται να ετοιμάσουν μια μικρή παρουσίαση σε ένα λογισμικό παρουσίασης (4-5 διαφάνειες) με εικόνες και κείμενο. Στόχος της εργασίας είναι οι μαθητές αρχικά, να μπορέσουν να δημιουργήσουν παρουσιάσεις, να τις εντάξουν σε συγκεκριμένη περίσταση επικοινωνίας και να Σελίδα 14 από 32
κατανοήσουν ποιοι ήρωες υπήρξαν και ποιοι είναι μυθικοί. Σε δεύτερο επίπεδο να διαπιστώσουν ότι στο διαδίκτυο διατίθεται μεγάλος όγκος πληροφορίας, την οποία όμως δεν μπορούν να υιοθετούν άκριτα, αλλά να ελέγχουν την πηγή που την παρέχει ως προς την εγκυρότητα και την αξιοπιστία της, να διαβάζουν πραγματικά τις πληροφορίες, να επιλέγουν προσεκτικά και να επεξεργάζονται αυτές που πραγματικά αντιστοιχούν στο θέμα, χωρίς να υποκύπτουν στην απλή αντιγραφή επικόλληση. (Φύλλο εργασίας 4). Αφού οι μαθητές ολοκληρώσουν τις εργασίες τους, τις παρουσιάζουν στην ολομέλεια. Η παρουσίαση μπορεί να βιντεοσκοπηθεί, ώστε οι μαθητές στη συνέχεια να εντοπίσουν λάθη (π.χ. στη στάση του σώματος, στη χροιά, την ένταση, στον επιτονισμό της φωνής κ. λπ.). Η εργασία αυτή θα επιτρέψει στους μαθητές να αυτοβελτιωθούν, καθώς οι ίδιοι θα παρατηρούν τι τους αρέσει και τι όχι στη δική τους παρουσίαση και των άλλων. Στο σημείο αυτό ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να δηλώσει εξαρχής ότι δεν επιτρέπονται κοροϊδευτικά σχόλια και ότι η βιντεοσκόπηση γίνεται για να βελτιωθούμε όλοι. Η βιντεοσκόπηση αυτή είναι δυνατό να ανεβεί στο ιστολόγιο της τάξης ή στην ιστοσελίδα του σχολείου, ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη των γονέων και κηδεμόνων των μαθητών. 10 η +ώρα-ομάδες Στις ώρες αυτές η κάθε ομάδα καλείται να συνθέσει μια «παραμυθοσαλάτα», δηλαδή ένα δικό της παραμύθι με στοιχεία από όλες τις ιστορίες και τους ήρωες που προαναφέρθηκαν, να συνθέσουν υποθετικούς διαλόγους ανάμεσα σε δύο ή περισσότερους ήρωες, να δώσουν ένα δικό τους τέλος στο παραμύθι τους, να ζωγραφίσουν σκηνές από το παραμύθι τους (Φύλλο εργασίας 5). Στόχος είναι να αυτενεργήσουν, να ενεργοποιήσουν τη φαντασία τους και να απολαύσουν όλη τη διαδικασία. Σελίδα 15 από 32
Η αξιολόγηση των μαθητών θα αφορά στους άξονες της συνεργασίας των ομάδων, της πληρότητας των παρουσιάσεων, της ενασχόλησης με τα εργαλεία των ΤΠΕ, της ανάπτυξης της φαντασίας και της δημιουργικότητας τους και της ακρίβειας των απαντήσεων. Όλα αυτά πάντα σε σχέση με τις ικανότητες και την ηλικία των μαθητών. Σελίδα 16 από 32
ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1ο φύλλο εργασίας -1η ομάδα 1. Συνδεόμαστε στο Internet και στην εφαρμογή https://bubbl.us/. Επιλέγουμε ως γλώσσα εργασίας τα ελληνικά και στο κίτρινο τετράγωνο που εμφανίζεται πληκτρολογούμε το όνομα του Οδυσσέα. 2. Με το πλήκτρο Control+ Enter δημιουργούμε γύρω από το όνομα του Οδυσσέα κουτάκια με όλες τις περιπέτειές του και με τον ίδιο τρόπο σε επόμενο κουτάκι λέξεις-κλειδιά για αυτές. Όταν τελειώσουμε επιλέγουμε Export στην οθόνη εργασίας και αποθηκεύουμε στον φάκελο με το όνομα της ομάδας μας που υπάρχει στην επιφάνεια εργασίας την εργασία μας ως εικόνα. 3. Εκτυπώνουμε την εργασία μας, συζητούμε τον τρόπο που θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στην ολομέλεια και τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουμε για να την αναδείξουμε. Δεν ξεχνώ: Όταν επιχειρηματολογούμε ακολουθούμε τη δομή και το λεξιλόγιο που έχουμε διδαχθεί στα μαθήματα «Αξέχαστα γενέθλια» και «Το χαρούμενο λιβάδι», τεύχος β. Σελίδα 17 από 32
1 ο φύλλο εργασίας -2 η ομάδα 1. Συμβουλευόμαστε το βιβλίο του μαθητή στο μάθημα της Ιστορίας που αφορά τις περιπέτειες του Οδυσσέα (Ενότητα 6) και τις κατατάσσουμε με χρονολογική σειρά στην πρώτη στήλη του πίνακα. Στη δεύτερη στήλη επικολλούμε την αντίστοιχη εικόνα της περιπέτειας. Αναζητούμε εικόνες είτε από κάποια μηχανή αναζήτησης (π.χ http://www.google.gr) είτε από το βιβλίο της Ιστορίας εδώ. Περιπέτειες Εικόνες 1η 2. Εκτυπώνουμε την εργασία μας, συζητούμε τον τρόπο που θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στην ολομέλεια και τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουμε για να την αναδείξουμε. Δεν ξεχνώ: Όταν επιχειρηματολογούμε ακολουθούμε τη δομή και το λεξιλόγιο που έχουμε διδαχθεί στα μαθήματα «Αξέχαστα γενέθλια» και «Το χαρούμενο λιβάδι», τεύχος β Σελίδα 18 από 32
1 ο φύλλο εργασίας -3 η ομάδα 1. Συνδεόμαστε στο Internet και μστην εφαρμογή www.wordle.net. Ελαχιστοποιούμε την εφαρμογή και συνδεόμαστε με το ψηφιακό σχολείο εδώ. Επιλέγουμε από κάθε περιπέτεια του Οδυσσέα με τη μέθοδο της Αντιγραφής Επικόλλησης φράσεις και λέξεις κλειδιά. Δεν ξεχνώ: Επιλέγω, αφού διαβάσω προσεχτικά την αντίστοιχη παράγραφο και ύστερα από συζήτηση με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μου, τις φράσεις που θεωρούμε ότι είναι αντιπροσωπευτικές της περιπέτειας. 2. Επαναφέρουμε στην επιφάνεια εργασίας την εφαρμογή www.wordle.net και επιλέγουμε την εντολή Create your own. Επικολλούμε τις φράσεις που διαλέξαμε και επιλέγουμε Go. Δοκιμάσουμε από την επιλογή Randomize τη μορφή που θέλουμε να έχει η εργασία μας. 3. Εκτυπώνουμε την εργασία μας, συζητούμε τον τρόπο που θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στην ολομέλεια και τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουμε για να την αναδείξουμε. Δεν ξεχνώ: Όταν επιχειρηματολογούμε ακολουθούμε τη δομή και το λεξιλόγιο που έχουμε διδαχθεί στα μαθήματα «Αξέχαστα γενέθλια» και «Το χαρούμενο λιβάδι», τεύχος β. 4. Παίζουμε το παιχνίδι «Μάντεψε ποια περιπέτεια παρουσιάζουμε», στην οποία καλούμε τους συμμαθητές μας, μέσα από τις λέξεις που έχουμε συμπεριλάβει στο «συννεφόλεξό» μας να βρουν ποια είναι η περιπέτεια και να μας προσδιορίσουν από πού το κατάλαβαν. Σελίδα 19 από 32
1 ο φύλλο εργασίας - 4 η ομάδα 1. Συνδεόμαστε στο Internet και στην εφαρμογή http://www.smilebox.com/. Ελαχιστοποιούμε την εφαρμογή και συνδεόμαστε είτε με το ψηφιακό σχολείο εδώ είτε με κάποια μηχανή αναζήτησης (π.χ http://www.google.gr.) και αναζητούμε τις περιπέτειες του Οδυσσέα. Επιλέγουμε φωτογραφίες, ύστερα από συζήτηση με τα μέλη της ομάδας μας, σχετικές με τις περιπέτειες του Οδυσσέα και τις αποθηκεύουμε σε φάκελο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή μας. 2. Επαναφέρουμε την εφαρμογή http://www.smilebox.com/ κι επιλέγουμε από τη δημιουργία κολάζ όποια φόρμα αρέσει στην ομάδα μας. Προσδιορίζουμε τον αριθμό των φωτογραφιών που θα προσθέσουμε στο κολάζ και επιλέγουμε Personalize. Από την επιλογή Get Photos and videos προσθέτουμε τις εικόνες που έχουμε αποθηκεύσει σε φάκελο στην επιφάνεια εργασίας. Σύρουμε τις εικόνες και τις τοποθετούμε στο κολάζ. 3. Εκτυπώνουμε την εργασία μας, συζητούμε τον τρόπο που θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στην ολομέλεια και τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουμε για να την αναδείξουμε. Δεν ξεχνώ: Όταν επιχειρηματολογούμε ακολουθούμε τη δομή και το λεξιλόγιο που έχουμε διδαχθεί στα μαθήματα «Αξέχαστα γενέθλια» και «Το χαρούμενο λιβάδι», τεύχος β. Κοινή εργασία για όλες τις ομάδες 4. Παρουσιάζουμε στην ολομέλεια και αναρτούμε όλες τις εργασίες στο ιστολόγιο της τάξης ή την ιστοσελίδα του σχολείου. Σελίδα 20 από 32
2 ο φύλλο εργασίας- Κοινό για όλες τις ομάδες 1. Διαβάζουμε την κάθε παράγραφο στο παρακάτω κείμενο. Προσέχουμε στις δύο πρώτες τις υπογραμμισμένες λέξεις και χρησιμοποιώντας τες γράφουμε σε μία πρόταση τι λέει η παράγραφος. 2. Συνεχίζουμε με τον ίδιο τρόπο στις επόμενες τρεις παραγράφους. Τώρα υπογραμμίζουμε εμείς τις λέξεις και φράσεις κλειδιά και γράφουμε σε μία πρόταση τι λέει η παράγραφος, για να το ανακοινώσουμε στην ολομέλεια. ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ Την επόμενη μέρα κινήσαμε και πάλι για το πολύπαθο ταξίδι μας. Αυτή τη φορά στον δρόμο μας συναντήσαμε το νησί του Αίολου. Σ αυτόν είχαν αναθέσει οι θεοί να φυλά τους ανέμους. Ο Αίολος μας φιλοξένησε κοντά του έναν ολόκληρο μήνα, μ όλες τις τιμές. Όλο αυτό τον καιρό το παλάτι αντηχούσε από τραγούδια, γέλια και χορούς. Κι εγώ για ατέλειωτες ώρες τις νύχτες του ιστορούσα τις περιπέτειες που είχαμε περάσει στον πόλεμο της Τροίας και μετά. Όταν έφτασε πια ο καιρός για να φύγουμε, αφού μας ετοίμασε με στοργή όλες τις λεπτομέρειες του ταξιδιού, στο τέλος μού έδωσε ένα ασκί δεμένο πολύ σφιχτά και μου είπε: «Πρόσεξε καλά, Οδυσσέα! Κανείς, μα κανείς, δεν πρέπει να λύσει αυτό το ασκί, γιατί εδώ μέσα έχω φυλακίσει την οργή όλων των δυνατών ανέμων. Το ασκί λοιπόν, θα το φυλάς σαν τα μάτια σου. Σαν τα μάτια σου κι ακόμα καλύτερα», και μ αυτές τις κουβέντες μας αποχαιρέτησε Αυτή τη φορά παρέα με τον Ζέφυρο κάναμε ένα ευτυχισμένο ταξίδι. Εννιά μέρες αρμενίζαμε σε μια καταγάλανη θάλασσα, που τα Σελίδα 21 από 32
κύματα της παιχνίδιζαν και χρύσιζαν κάτω από το γελαστό ήλιο. Τη δέκατη με χτυποκάρδι ανακάλυψα πως άρχισαν να φαίνονται σκοτεινοί όγκοι απ τα βουνά της Ιθάκης και ανέβαιναν ψηλά καπνοί από τα τζάκια των σπιτιών της πατρίδας μου. Σ αυτή τη χαρά που δεν περιγράφεται με λόγια χαλάρωσα τόσο απ την κούραση και την αγωνία του ταξιδιού, ώστε ούτε κατάλαβα πότε αποκοιμήθηκα. Αμέσως οι σύντροφοι μου, που όλες αυτές τις μέρες του κατάτρωγε η περιέργεια για το τι περιείχε το ασκί, νομίζοντας πως είχε χρυσάφι που θα το παιρνα μόνο εγώ, το έλυσαν γρήγορα και έσκυψαν πάνω του. Τότε ουρλιάζοντας ανατριχιαστικά ξεχύθηκαν αμέσως όλα τα στοιχεία της φύσης και τους χτύπησαν καταπρόσωπο. Εγώ ξύπνησα αλαφιασμένος από τους κεραυνούς, που έπεφταν στο μεταξύ κοπαδιαστά με τρομαχτικό κρότο, και τον σάλο που ξεσήκωναν τα κύματα καθώς χτύπαγαν με λύσσα το πλοίο μας. Για δευτερόλεπτα νόμιζα πως έχανα τα λογικά μου στο μέγεθος της αποκοτιάς τους. Όμως θέλοντας και μη, βάλθηκα στο τέλος να παλεύω μ όλη αυτή την αντάρα, που είχε ξεσπάσει εξαιτίας τους. Κάποτε βρεγμένοι ως το κόκαλο και τσακισμένοι από κούραση βγήκαμε και πάλι στο νησί του Αιόλου. Αλλά αυτή τη φορά μας έδιωξε οργισμένος. Μπήκαμε στα καράβια με τσακισμένο ηθικό και αρμενίσαμε χαμένοι απ τον προσανατολισμό μας δέκα μέρες και δέκα νύχτες. 3. Θέλουμε να αναρτήσουμε και να παρουσιάσουμε με λίγα λόγια στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης μας το κείμενο που αφορά στην περιπέτεια του Οδυσσέα στο νησί του Αιόλου και στη συνέχεια να εκτυπώσουμε τις δουλειές μας, να Σελίδα 22 από 32
δημιουργήσουμε με αυτές ένα μικρό φυλλάδιο, να εικονογραφήσουμε (αν θέλουμε) εξώφυλλο και οπισθόφυλλο, να το προσθέσουμε στη βιβλιοθήκη της τάξης και να το παρουσιάσουμε στα άλλα τμήματα της Γ τάξης. Για να το καταφέρουμε αυτό, συνθέτουμε την περίληψη του κειμένου ενώνοντας τις παραπάνω προτάσεις. Όπου χρειάζεται χρησιμοποιούμε συνδετικές λέξεις (Στη συνέχεια, Κατόπιν, Έπειτα, Στο τέλος κ.ά.). Σελίδα 23 από 32
3ο φύλλο εργασίας- Κοινό για όλες τις ομάδες 1. Συνδεόμαστε στα Λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα ή στο Neurolingo. Αναζητούμε τις σημασίες των λέξεων «κρότος» και «στοιχειό». Συμπληρώνουμε τον πίνακα και βρίσκουμε συνώνυμες με αυτές τις λέξεις και φτιάχνουμε με κάθε λέξη μία πρόταση. Λέξη Σημασία Συνώνυμα κρότος στοιχειό ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 2. Ακολουθούμε την ίδια διαδικασία με τις λέξεις της άσκησης 10 του βιβλίου του μαθητή. Ελέγχουμε τις σημασίες που προτείνονται και αντιγράφουμε στον πίνακα αυτή που ταιριάζει στο κείμενο. Αφού συμπληρώσουμε τον πίνακα με τις σημασίες συμπληρώνουμε την άσκηση 10 στο βιβλίο του μαθητή σελ. 22. πολυάριθμος πολύτιμος πολυβασανισμένος πολύχρονος πολυαγαπημένος πολυτάραχος Σελίδα 24 από 32
4 ο φύλλο εργασίας-1 η ομάδα 1. Συνδεόμαστε με κάποια μηχανή αναζήτησης (π.χ http://www.google.gr). Πληκτρολογούμε τη λέξη «Ροβινσώνας». Από τα αποτελέσματα που προκύπτουν επιλέγουμε, σε συνεργασία με όλα τα μέλη της ομάδας, τις πληροφορίες που κρίνουμε σημαντικότερες, τις επεξεργαζόμαστε και δημιουργούμε μία παρουσίαση PowerPoint (4-5 διαφάνειες). 2. Προσθέτουμε 1-2 φωτογραφίες του ήρωα (αν υπάρχουν) και μορφοποιούμε την παρουσίαση μας (χρώματα, εφέ), αλλά πάντα με μέτρο. Ονομάζουμε κι αποθηκεύουμε την εργασία μας στον φάκελο με το όνομα της ομάδας μας. 3. Παρουσιάζουμε στην ολομέλεια τη δουλειά μας. Ο δάσκαλός σας μπορεί να βιντεοσκοπήσει την παρουσίαση και όλοι μαζί να συζητήσετε τις βελτιώσεις που μπορούν να γίνουν. 4. Αναρτούμε, με τη σύμφωνη γνώμη των γονιών μας, την παρουσίασή μας στο ιστολόγιο της τάξης ή την ιστοσελίδα του σχολείου. Δεν ξεχνώ: Αναφέρουμε στην πρώτη διαφάνεια τον τίτλο της εργασίας, τους συντελεστές της, το όνομα του σχολείου και του τμήματος και το σχολικό έτος. Στην επόμενη διαφάνεια αναφέρουμε αν ο ήρωας μου είναι πραγματικός ή φανταστικός. Η κάθε διαφάνεια καλό είναι να περιέχει λίγες πληροφορίες. Σελίδα 25 από 32
4 ο φύλλο εργασίας - 2 η ομάδα 1. Συνδεόμαστε με κάποια μηχανή αναζήτησης (π.χ http://www.google.gr). Πληκτρολογούμε τη λέξη «Κολόμβος». Από τα αποτελέσματα που προκύπτουν επιλέγουμε, σε συνεργασία με όλα τα μέλη της ομάδας, τις πληροφορίες που κρίνουμε σημαντικότερες, τις επεξεργαζόμαστε και δημιουργούμε μία παρουσίαση PowerPoint (4-5 διαφάνειες). 2. Προσθέτουμε 1-2 φωτογραφίες του ήρωα (αν υπάρχουν) και μορφοποιούμε την παρουσίαση μας (χρώματα, εφέ), αλλά πάντα με μέτρο. Ονομάζουμε κι αποθηκεύουμε την εργασία μας στον φάκελο με το όνομα της ομάδας μας. 3. Παρουσιάζουμε στην ολομέλεια. Ο δάσκαλός σας μπορεί να βιντεοσκοπήσει την παρουσίαση και όλοι μαζί να συζητήσετε τις βελτιώσεις που μπορούν να γίνουν. 4. Αναρτούμε, με τη σύμφωνη γνώμη των γονιών μας, την παρουσίασή μας στο ιστολόγιο της τάξης ή την ιστοσελίδα του σχολείου. Δεν ξεχνώ: Αναφέρουμε στην πρώτη διαφάνεια τον τίτλο της εργασίας, τους συντελεστές της, το όνομα του σχολείου και του τμήματος και το σχολικό έτος. Στην επόμενη διαφάνεια αναφέρουμε αν ο ήρωας μου είναι πραγματικός ή φανταστικός. Η κάθε διαφάνεια καλό είναι να περιέχει λίγες πληροφορίες. Σελίδα 26 από 32
4 ο φύλλο εργασίας - 3 η ομάδα 1. Συνδεόμαστε με κάποια μηχανή αναζήτησης (π.χ http://www.google.gr). Πληκτρολογούμε τη λέξη «Γκιούλιβερ». Από τα αποτελέσματα που προκύπτουν επιλέγουμε, σε συνεργασία με όλα τα μέλη της ομάδας, τις πληροφορίες που κρίνουμε σημαντικότερες, τις επεξεργαζόμαστε και δημιουργούμε μία παρουσίαση PowerPoint ( 4-5 διαφάνειες). 2. Προσθέτουμε 1-2 φωτογραφίες του ήρωα (αν υπάρχουν) και μορφοποιούμε την παρουσίαση μας (χρώματα, εφέ), αλλά πάντα με μέτρο. Ονομάζουμε κι αποθηκεύουμε την εργασία μας στον φάκελο με το όνομα της ομάδας μας.παρουσιάζουμε στην ολομέλεια. Ο δάσκαλός σας μπορεί να βιντεοσκοπήσει την παρουσίαση και όλοι μαζί να συζητήσετε τις βελτιώσεις που μπορούν να γίνουν. 3. Αναρτούμε, με τη σύμφωνη γνώμη των γονιών μας, την παρουσίασή μας στο ιστολόγιο της τάξης ή την ιστοσελίδα του σχολείου. Δεν ξεχνώ: Αναφέρουμε στην πρώτη διαφάνεια τον τίτλο της εργασίας, τους συντελεστές της, το όνομα του σχολείου και του τμήματος και το σχολικό έτος. Στην επόμενη διαφάνεια αναφέρουμε αν ο ήρωας μου είναι πραγματικός ή φανταστικός. Η κάθε διαφάνεια καλό είναι να περιέχει λίγες πληροφορίες. Σελίδα 27 από 32
4 ο φύλλο εργασίας - 4 η ομάδα 1. Συνδεόμαστε με κάποια μηχανή αναζήτησης (π.χ http://www.google.gr). Πληκτρολογούμε τη λέξη «Μαγγελάνος». Από τα αποτελέσματα που προκύπτουν επιλέγουμε, σε συνεργασία με όλα τα μέλη της ομάδας, τις πληροφορίες που κρίνουμε σημαντικότερες, τις επεξεργαζόμαστε και δημιουργούμε μία παρουσίαση PowerPoint (4-5 διαφάνειες). 2. Προσθέτουμε 1-2 φωτογραφίες του ήρωα( αν υπάρχουν) και μορφοποιούμε την παρουσίαση μας (χρώματα, εφέ), αλλά πάντα με μέτρο. Ονομάζουμε κι αποθηκεύουμε την εργασία μας στον φάκελο με το όνομα της ομάδας μας. 3. Παρουσιάζουμε στην ολομέλεια. Ο δάσκαλός σας μπορεί να βιντεοσκοπήσει την παρουσίαση και όλοι μαζί να συζητήσετε τις βελτιώσεις που μπορούν να γίνουν. 4. Αναρτούμε, με τη σύμφωνη γνώμη των γονιών μας, την παρουσίασή μας στο ιστολόγιο της τάξης ή την ιστοσελίδα του σχολείου. Δεν ξεχνώ: Αναφέρουμε στην πρώτη διαφάνεια τον τίτλο της εργασίας, τους συντελεστές της, το όνομα του σχολείου και του τμήματος και το σχολικό έτος. Στην επόμενη διαφάνεια αναφέρουμε αν ο ήρωας μου είναι πραγματικός ή φανταστικός. Η κάθε διαφάνεια καλό είναι να περιέχει λίγες πληροφορίες. Σελίδα 28 από 32
5 ο φύλλο εργασίας - Κοινό για όλες τις ομάδες 1. Φτιάχνουμε μια «παραμυθοσαλάτα». Αφήνουμε τη φαντασία σας ελεύθερη και δημιουργούμε ένα δικό μας παραμύθι με στοιχεία από όλες τις ιστορίες που πραγματευτήκαμε. Δημιουργούμε διάλογους ανάμεσα στα φανταστικά και στα πραγματικά πρόσωπα, ανακατεύουμε γεγονότα και δίνουμε ένα τέλος που θέλουμε εμείς. 2. Δημιουργούμε μια ζωγραφιά από το παραμύθι μας στο λογισμικό RNA και την ενσωματώνουμε σε αυτό. 3. Μοιραζόμαστε ρόλους με τα μέλη της ομάδας μας και παρουσιάζουμε το παραμύθι μας στην ολομέλεια. Στο τέλος θα ψηφίσουμε το καλύτερο παραμύθι και θα το παρουσιάσουμε σε όλο το σχολείο. 4. Κάνουμε ανάρτηση των δημιουργιών μας στο ιστολόγιο της τάξης ή την ιστοσελίδα του σχολείου. Σελίδα 29 από 32
Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το σενάριο μπορεί να επεκταθεί με την αξιολόγηση των περιπετειών του Οδυσσέα ως προς την επικινδυνότητά τους και τη δημιουργία σχετικού πίνακα σύμφωνα με την κρίση των ομάδων ή με την ανάγνωση βιβλίων (διατίθενται πλήθος στην αγορά) σχετικών με τις περιπέτειες του Οδυσσέα και τη συγκριτική μελέτη αυτών, ώστε να εντοπιστούν ομοιότητες και διαφορές σε διαφορετικά επίπεδα (περιγραφήχαρακτηριστικά ηρώων, εικονογράφηση των βιβλίων, σημειολογία εικόνας, μυθολογικά στοιχεία κ.ά.). Επίσης, οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν, με κάποιο από τα προγράμματα δημιουργίας κόμικ, ένα κόμικ με κάποιους από τους ήρωες με τους οποίους ασχολήθηκαν στη διάρκεια του σεναρίου ή/και να δημιουργήσουν με κάποιο λογισμικό δημιουργίας παζλ κάποια παζλ σχετικά με τις περιπέτειες του Οδυσσέα ή κάποιου ήρωα για τον οποίο έχουν ήδη ετοιμάσει παρουσίαση ή ακόμη να ζωγραφίσουν με ένα λογισμικό ζωγραφικής κάποιες σκηνές από τις περιπέτειες του Οδυσσέα ή κάποιου άλλου ήρωα. Επιπλέον, οι μαθητές ως επέκταση του φύλλου εργασίας 4 μπορούν να σημειώσουν σε έναν παγκόσμιο χάρτη την πορεία του ταξιδιού των πραγματικών ηρώων, να αναζητήσουν πληροφορίες για τους λαούς και τους πολιτισμούς που αυτοί συνάντησαν και να παρακολουθήσουν σκηνές από ταινίες που αναφέρονται στα συγκεκριμένα πρόσωπα. Ακόμη, μπορούν χωρισμένοι σε ομάδες να επιλέξουν δυο από τις ιστορίες που πραγματεύτηκαν, να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές και να τις παρουσιάσουν στην ολομέλεια. Επιπλέον δραστηριότητες θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τους υπόλοιπους γραμματικούς στόχους της ενότητας. Τέλος, το σενάριο μπορεί να επεκταθεί στη δημιουργία ενός διαθεματικού project και να εμπλέξει διαφορετικά αντικείμενα όπως Μυθολογία, Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή, Μουσική, Κινηματογράφο, Πληροφορική, αποσκοπώντας στην Σελίδα 30 από 32
ολιστική προσέγγιση της γνώσης μέσα από πολλαπλές μορφές γραμματισμών. Η θεματική αυτή επειδή είναι εκτενής, θα μπορούσε να ενταχθεί σε ένα καινοτόμο πρόγραμμα (Πολιτιστικό, Comenius) και να προσεγγιστεί από διαφορετικές οπτικές γωνίες, ώστε να αναδείξει πολύπλευρα το θέμα. Το συνολικό αποτέλεσμα θα μπορούσε να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου, να δημοσιευτεί και να παρουσιαστεί στην τοπική αλλά και ευρύτερη κοινωνία. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το σενάριο στοχεύει να είναι ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο από μαθητές της ηλικίας των 9 ετών, στους οποίους απευθύνεται. Για τον σκοπό αυτό επιλέχτηκαν δραστηριότητες και λογισμικά ελκυστικά στους μαθητές, τα οποία αναπτύσσουν διαφορετικές δεξιότητες και πρακτικές γραμματισμού. Προσδοκά να τους εμπλέξει δημιουργικά, να τους εμπνεύσει και να τους αφήσει να αυτενεργήσουν. Η χρονική του διάρκεια είναι ενδεικτική και εξαρτάται από την εξοικείωση των μαθητών με τα προτεινόμενα λογισμικά και εφαρμογές. Θα μπορούσαν να προστεθούν κι άλλοι στόχοι και δραστηριότητες, αλλά η προηγούμενη εμπειρία έδειξε ότι οι μαθητές αυτής της ηλικίας προτιμούν μικρά και ευέλικτα σενάρια, ώστε να μη βαριούνται και κουράζονται. Για τον σκοπό αυτό, επιπλέον προτάσεις για τη συγκεκριμένη ενότητα δίνονται στο πεδίο Άλλες Εκδοχές. Το σενάριο μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης, μπορούν να προστεθούν ή να αφαιρεθούν δραστηριότητες και ο κάθε εκπαιδευτικός να επιλέξει λογισμικά της αρεσκείας του, για να υλοποιήσει τα προτεινόμενα φύλλα εργασίας. Τέλος, στοχεύει να εξυπηρετήσει τους διδακτικούς στόχους του συγκεκριμένου μαθήματος και να αποτελέσει επέκταση και συμπλήρωμα των δραστηριοτήτων που προτείνει το σχολικό εγχειρίδιο. Σημείωση: Συμβατικά, για λόγους οικονομίας κειμένου (αλλά καταχρηστικά από άποψη γλωσσικής ισότητας των φύλων), χρησιμοποιούμε μόνο το αρσενικό των ουσιαστικών. Σελίδα 31 από 32
Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΣ-ΔΕΠΠΣ. 2003. Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών-Διαθεματικό ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. http://www.pischools.gr/programs/depps/ [9-7- 2010] ΕΑΙΤΥ. 2007. Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία, Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των επιμορφωτών στα Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης. Πάτρα: Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών, Τομέας Επιμόρφωσης και Κατάρτισης. Ιντζίδης Ε., Παπαδόπουλος Α., Σιούτης Α., Τικτοπούλου Αι.2010. Γλώσσα Γ Δημοτικού, Τα απίθανα μολύβια, Βιβλίο Δασκάλου, ΟΕΔΒ, Αθήνα. Ι.Ε.Π. 2011 Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας στην υποχρεωτική εκπαίδευση (Δημοτικό & Γυμνάσιο), Οδηγός για τον εκπαιδευτικό http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php [14-02-2013] Ι.Ε.Π. 2011. Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην υποχρεωτική εκπαίδευση (Δημοτικό & Γυμνάσιο), Οδηγός για τον εκπαιδευτικό http://digitalschool.minedu.gov.gr [05-04-2013] Παπαρούση, Μ., Κοντογιάννη, Α., Παπαϊωάννου, Θ. (χ.χ) Προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων μέσω της δραματοποίησης στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης www.diapolis.auth.gr/ [14-02-2013) Vygotsky, L. (1993). Γλώσσα και σκέψη. Αθήνα: Γνώση. Χατζησσαβίδης, Σ. & Μ. Αλεξίου.2012. Μεθοδολογία και διαδικασίες ανάπτυξης εκπαιδευτικών σεναρίων στα Γλωσσικά μαθήματα - Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της γλώσσας και λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: στο πλαίσιο του τυπικού γραμματισμού, για διαθεματικές διδακτικές πρακτικές, για ημιτυπικές και άτυπες σχολικές πρακτικές, με διαδραστικούς πίνακες και φορητούς υπολογιστές. Θεσσαλονίκη. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Σελίδα 32 από 32