Μέθοδος αξιολόγησης του μαθήματος «Ιστορία της Τέχνης και του Πολιτισμού» Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του μαθήματος αξιολογούνται μέσα από τις εξής διαδικασίες: 1. Γραπτές ασκήσεις στο τέλος κάθε μαθήματος που αφορούν στην ύλη της ημέρας. Η συμμετοχή στις γραπτές ασκήσεις είναι προαιρετική λειτουργώντας μόνο προς βαθμολογικό όφελος του φοιτητή / της φοιτήτριας. Φοιτητές / φοιτήτριες που έχουν συμμετάσχει επιτυχημένα σε τουλάχιστον 8 γραπτές ασκήσεις, θα βελτιώνουν την τελική τους βαθμολογία κατά 1-2 μονάδες. 2. Τελικές γραπτές εξετάσεις, όπου οι φοιτητές/φοιτήτριες καλούνται να αναλύσουν ένα από τα παρακάτω θέματα. Πρόκειται για συνδυαστικά θέματα κριτικού χαρακτήρα, για την προετοιμασία των οποίων θα χρειαστεί συστηματική μελέτη περισσοτέρων πηγών. Ως βασική βιβλιογραφία προτείνονται οι σημειώσεις στο e- class (σ. 12-25, 42-103, 159-281) και το βιβλίο Ιστορία της Τέχνης. Μια Επιστημολογική Θεώρηση (σ.23-41, 47-56, 100-120, 139-154, 292-299) που διανέμεται. Καθοριστικής σημασίας είναι η παρακολούθηση των μαθημάτων. Θέματα προς ανάπτυξη (Στις τελικές εξετάσεις θα τεθεί ένα από τα παρακάτω θέματα. Η εκφώνηση θα συνοδεύεται από απεικονίσεις των έργων τέχνης που αναγράφονται) 1. Ο Μεσαίωνας, ο Μανιερισμός και το Μπαρόκ χαρακτηρίστηκαν από τους κλασικιστές του 18 ου αι. ως περίοδοι παρακμής της τέχνης. Σήμερα αναγνωρίζονται ως σημαντικές περίοδοι στην ιστορία της τέχνης με αυταξία και διακριτή συμβολή στην εξέλιξη της. Να μιλήσετε για τους Winckelmann, Goethe και Wölfflin και τον τρόπο που αντιμετώπισαν τις παραπάνω περιόδους. Στη συνέχεια να εξηγήσετε τις έννοιες της παρακμής και της κρίσης στην ιστορία της τέχνης. Τέλος, να περιγράψετε τον καθεδρικό ναό του Μιλάνου (αρχ. 1386), το έργο του Ρούμπενς «Η αρπαγή των Λευκιπίδων» (1618) και το γλυπτό του Μπερνίνι «Δαβίδ» (1623-4) καταδεικνύοντας τα στοιχεία εκείνα που τα είχαν καταστήσει «ακατάλληλα» στα μάτια των κλασικιστών. Ε.Γέμτου, Ιστορία της Τέχνης. Μια επιστημολογική θεώρηση, σ.47-56, 106-112 (κυρίως 108-9), 295-299
Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ. 160-163, 255, 264, 274 2. Πώς αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες το φαινόμενο της εξέλιξης της τέχνης? Στην απάντηση σας να αναφερθείτε στον Ξενοκράτη και τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο. Στη συνέχεια να δείξετε την εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής μέσα από την ανάλυση των παρακάτω έργων γλυπτικής που λειτουργούν ως ορόσημα για τη μετάβαση από τη μία περίοδο στην επόμενη, ξεκινώντας από την αρχαϊκή και καταλήγοντας στην ελληνιστική. Παράλληλα να κάνετε αναφορά στο ιστορικό/πολιτισμικό πλαίσιο κάθε περιόδου. Γλυπτά προς ανάλυση: Α. Κούρος της Τενέας (550π.Χ.) Β. Κριτίου Παις (490-480π.Χ.) Γ. Δορυφόρος του Πολύκλειτου (440π.Χ.) Δ. Ερμής του Πραξιτέλη (330-320π.Χ.) Ε. Αποξυόμενος του Λυσίππου (330π.Χ.) Στ. Φαύνος Πομπηίας (150π.Χ.) Ε.Γέμτου, Ιστορία της Τέχνης. Μια επιστημολογική θεώρηση, σ.24, 26-28 Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ.51/57-62/67-71/73/78-81/84-89/93-94/95-99 3. Να αναλύσετε τα τρία ερμηνευτικά στάδια της εικονογραφικής μεθόδου του E. Panofsky με αναφορές και σε συγκεκριμένα παραδείγματα. Στη συνέχεια να ερμηνεύσετε το έργο «Άνοιξη» του Botticelli ακολουθώντας αυτά τα τρία στάδια. Επιπροσθέτως να το εντάξετε στο ιστορικό, πολιτισμικό και πνευματικό πλαίσιο της εποχής του και να μιλήσετε γενικότερα για την τέχνη του Quattrocento. Ε.Γέμτου, Ιστορία της Τέχνης. Μια επιστημολογική θεώρηση, σ.139-154 Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ.196-219 (ιδιαίτερα 210-3) 4. Η αναγεννησιακή τέχνη θεωρείται κλασική τέχνη με την έννοια ότι επανέφερε στο προσκήνιο τις αρχές της συμμετρίας, της ισορροπίας και της τάξης ως εκφραστικέςμορφολογικές δομές των συνθέσεων. Στον Μανιερισμό και το Μπαρόκ τη θέση της κλασικής τεχνοτροπίας πήρε η αντικλασική έκφραση. Να εξηγήσετε τι σημαίνει
αυτό και πώς αναδεικνύετε ο αντικλασικισμός της περιόδου μέσα από τη σύγκριση του Μυστικού Δείπνου του Leonardo da Vinci (1495) και του Μυστικού Δείπνου του Tintoretto (1592-4). Να αναφερθείτε επίσης στα αντιθετικά ζεύγη του Heinrich Wölfflin, εξηγώντας πώς ο Wölfflin συνδέει την εξέλιξη της τέχνης αρχικά με την εξέλιξη της συλλογικής σωματικής αίσθησης και στη συνέχεια με την εξέλιξη της συλλογικής οπτικής αντίληψης. Σημαντικό είναι να εντάξετε τα έργα που θα αναλύσετε στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής και να παρουσιάσετε τους λόγους που εξηγούν ιστορικά τη μετάβαση από την κλασική στην αντικλασική τεχνοτροπία. Ε.Γέμτου, Ιστορία της Τέχνης. Μια επιστημολογική θεώρηση, σ.108-119 Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ.242-245 5. Με τη θεμελίωση της Μεταρρύθμισης διαμορφώθηκαν νέες συνθήκες που έδιναν τέλος στη σχετική ενότητα της πίστης του χριστιανικού δυτικού κόσμου. Οι τέχνες χρησιμοποιήθηκαν ως μέσα για τη διάδοση των ευρύτερων αντιλήψεων τόσο του Προτεσταντισμού όσο και της Αντιμεταρρύθμισης. Αφού παρουσιάσετε τις βασικές διαφορές μεταξύ Προτεσταντισμού και Καθολικισμού, να αναλύσετε τα έργα των Καραβάτζιο «Η κλήση του Ματθαίου» (1599-1600), Μπερνίνι «Η Αγία Θηρεσία σε έκσταση» (1647-52) και Ρέμπραντ «Η επιστροφή του άσωτου υιού» (1667) και να μιλήσετε για τη σχέση της τέχνης με τη Μεταρρύθμιση και την Αντιμεταρρύθμιση. Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ.238-241, 258-266, 274-280 6. Πώς αξιολογούσε ο Πλάτων τη σύγχρονή του ελληνική τέχνη και πώς την αρχαία αιγυπτιακή? Να αναφερθείτε στα κριτήρια αξιολόγησης και τα συμπεράσματα του. Στη συνέχεια να περιγράψετε και να συγκρίνετε το ένθρονο γλυπτό του Χεφρήνου από την πυραμίδα του στην Γκίζα (περίοδος αρχαίου βασιλείου) με τον Δισκοβόλο του Μύρωνα (440π.Χ.), εστιάζοντας στα στοιχεία εκείνα που αναφερόταν ο Πλάτων. Παράλληλα να παρουσιάσετε το ιστορικό, πολιτισμικό και καλλιτεχνικό πλαίσιο του κάθε έργου.
Ε.Γέμτου, Ιστορία της Τέχνης. Μια επιστημολογική θεώρηση, σ.23 (υπ.10) Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ. 12-25, 43-46, 67-73 7. Σε αντίθεση με τη μεσαιωνική τέχνη που συνδέεται άμεσα με τις θεοκρατικές αντιλήψεις της περιόδου, η αναγεννησιακή τέχνη αποκτά ορθολογικό, κοσμικό και ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Να αναφερθείτε στους κεντρικούς άξονες γύρω από τους οποίους διαμορφώθηκε η αναγεννησιακή τέχνη και να μιλήσετε για τη διαφορά μεταξύ «εμπειρικού» και «μεταφυσικού» ανθρωποκεντρισμού, αναλύοντας τα γλυπτά με θέμα τον «Δαβίδ» των Donatello (1440) και Μιχαήλ Άγγελου (1504) αντίστοιχα. Τέλος, να αναλύσετε τη «Σχολή των Αθηνών» (1509-1511) του Ραφαήλ που η θεματική της συνδέεται με τις παραπάνω φιλοσοφικές θεωρήσεις. Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ.177-181, 214-216, 225-230 8. Στην Αναγέννηση επανήλθε η ιδέα της ιστορικής εξέλιξης της τέχνης που είχε αγνοηθεί στον Μεσαίωνα. Πώς αντιλαμβάνονταν οι αναγεννησιακοί το φαινόμενο της εξέλιξης της τέχνης? Να μιλήσετε για τη συμβολή των Πετράρχη, Ghiberti, Alberti και Vasari στην ιστοριογραφία της τέχνης και στη συνέχεια να παρουσιάσετε την εξέλιξη της αναγεννησιακής ζωγραφικής από τις απαρχές της τον 14 ο αι. έως και τον Μανιερισμό μέσα από τον εικονογραφικό τύπο της Βρεφοκρατούσας Παναγίας. Να αναλύσετε τα παρακάτω έργα κάνοντας σύντομη αναφορά στο ιστορικό και πολιτισμικό τους πλαίσιο: Α. Giotto (εικόνα βωμού Ognissanti Madonna, 1310) Β. Fra Angelico (εικόνα βωμού Annalena, π. 1438 40) Γ. G.Bellini (εικόνα βωμού San Zaccaria, 1505) Δ. Raphael (Παναγία των Άλμπα, 1510) Ε. Parmigianino (Η Παναγία με τον ψηλό λαιμό, 1540) Ε.Γέμτου, Ιστορία της Τέχνης. Μια επιστημολογική θεώρηση, σ.29-41
Ε.Γέμτου, Σημειώσεις (e-class), σ. 181-255 (ιδιαίτερα, 192-4, 205, 216-9, 224-5, 247)