Πρόλογος Σειράς Πρόλογος Πρόλογος Ελληνικής Έκδοσης Συγγραφείς xiv xvi xvii xix 1 Αρχές Κλινικής Διατροφής: Αντιπαραθέτοντας την πρακτική εφαρμογή της διατροφής στην υγείακαι τη νόσο 1 Marinos Elia 1.1 Εισαγωγή 1 1.2 Το εύρος των διατροφικών προβλημάτων 2 1.3 Ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά 3 1.4 Οδοί αντιμετώπισης 16 1.5 Προοπτικές για το μέλλον 17 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 18 2 Διατροφική αξιολόγηση 19 Khursheed N Jeejeebhoy and Mary E Keith 2.1 Εισαγωγή 19 2.2 Κλινική αξιολόγηση της κατάστασης θρέψης 20 2.3 Ανθρωπομετρική αξιολόγησητης κατάστασης θρέψης 23 2.4 Βιοχημικοί δείκτες της κατάστασης θρέψης 29 2.5 Ανοσολογική αξιολόγησητης κατάστασης θρέψης 32 2.6 Λειτουργικοί έλεγχοιτης δυσθρεψίας 33 2.7 Εργαλεία διατροφικής αξιολόγησης στην λήψη κλινικών αποφάσεων 35 2.8 Προοπτικές για το μέλλον 37 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 37 3 Υπερσιτισμός 38 Gema Frühbeck 3.1 Εισαγωγή 38 3.2 Αιτιολογία 41 3.3 Κλινική εμφάνιση 59 3.4 Κλινική αξιολόγηση 64 3.5 Θεραπευτικές προσεγγίσεις 66 3.6 Πρόληψη 77 3.7 Προοπτικές για το μέλλον 78 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 79 Ενδιαφέροντες δικτυακοί χώροι 79 4 Υποσιτισμός 81 Anura V Kurpad 4.1 Εισαγωγή 81 4.2 Παθοφυσιολογία του υποσιτισμού 81 4.3 Παθοφυσιολογία του επιπλεγμένου με στρες υποσιτισμού 87 4.4 Χρόνιος υποσιτισμός 88
viii Περιεχόμενα 4.5 Υποσιτισμός στα ηλικιωμένα άτομα 89 4.6 Αξιολόγηση του υποσιτισμού 90 4.7 Αντιμετώπιση 91 4.8 Πιθανά προβλήματαμε τη συμπληρωματική διατροφήστον υποσιτισμό 93 4.9 Πρόληψη 96 4.10 Προοπτικές για το μέλλον 96 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 97 5 Διαταραχές του μεταβολισμού 99 Luc Tappy, Jean-Marc Schwartz 5.1 Εισαγωγή 99 5.2 Ενεργειακή πρόσληψη, υγείακαι μακροζωία 100 5.3 Το μεταβολικό σύνδρομο 101 5.4 Παθοφυσιολογία της αντίστασηςστην ινσουλίνη 102 5.5 Αντίσταση στην ινσουλίνη 103 5.6 Ο ρόλος της αφθονίας στον διαβήτη, την υπερλιπιδαιμία και την ιδιοπαθή υπέρταση 104 5.7 Οινόπνευμα 107 5.8 Προοπτικές για το μέλλον 109 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 110 6 Διαταραχές λήψης τροφής 111 Janet Treasure and Tara Murphy 6.1 Εισαγωγή 112 6.2 Ιστορικό 112 6.3 Αιτιολογία 113 6.4 Κλινικά χαρακτηριστικά 115 6.5 Επιδημιολογία 116 6.6 Αντιμετώπιση της ψυχογενούς ανορεξίας 117 6.7 Ιστορικό 120 6.8 Αιτιολογία 121 6.9 Κλινικά χαρακτηριστικά 122 6.10 Επιδημιολογία 122 6.11 Αντιμετώπιση 123 6.12 Συνοσηρότητα με σωματικά προβλήματα 124 6.13 Ιστορικό 124 6.14 Αιτιολογία 125 6.15 Κλινικά χαρακτηριστικά της BED 125 6.16 Σύνδρομο νυχτερινής πρόσληψης τροφής 126 6.17 Πρόγνωση των διαταραχών λήψης τροφής 127 6.18 Προοπτικές για το μέλλον 127 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 128 7 Ανεπιθύμητες αντιδράσεις στις τροφές 129 Simon H Murch 7.1 Εισαγωγή 129 7.2 Τροφική δυσανεξία 130 7.3 Τροφική αλλεργία 131 7.4 Τύποι τροφικής αλλεργίας 131 7.5 Τύποι απαντήσεων στην τροφική αλλεργία 133 7.6 Διαγνωστικά κριτήρια γιατην τροφική αλλεργία 135 7.7 Τροφο-ευαίσθητη εντεροπάθεια 137
ix 7.8 Συγκεκριμένες τροφικές αλλεργίες 137 7.9 Πολλαπλή τροφική αλλεργία 141 7.10 Επιστημονικό υπόβαθρο: οι βασικοί μηχανισμοί της ανοσολογικής απάντησης στα διατροφικά αντιγόνα 142 7.11 Προοπτικές για το μέλλον 148 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 149 8 Διατροφική υποστήριξη 150 Karin Barndregt and Peter Soeters 8.1 Εισαγωγή 150 8.2 Καλύπτοντας τις διατροφικές ανάγκες 150 8.3 Σίτιση από το στόμα και από του στόματος συμπληρώματα διατροφής 152 8.4 Σίτιση μέσω εντερικού καθετήρα 153 8.5 Φάρμακα και εντερική σίτιση 160 8.6 Παρεντερική διατροφή 163 8.7 Ειδικά θέματα προς μελέτη σχετικά με τη διατροφική υποστήριξη 166 8.8 Μελλοντικές κατευθύνσεις 169 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 170 Χρήσιμες ιστοσελίδες 170 9 Ζητήματα δεοντολογίας και διατροφή 171 John MacFie 9.1 Εισαγωγή 171 9.2 Ένα σύντομο ιστορικό της ιατρικής δεοντολογίας 172 9.3 Ιατρική δεοντολογία: η προσέγγιση των τεσσάρων αρχών 173 9.4 Ορισμοί και όροι της δεοντολογίας 175 9.5 Ορισμένα συνήθη ηθικά διλήμματα 178 9.6 Μπορούμε να το αντέξουμε; Η αρχή της δικαιοσύνης 179 9.7 Επιβεβλημένη σίτιση 180 9.8 Συγκρούσεις μεταξύ συγγενών, φίλων ή οικείων προσώπων και φροντιστών 180 9.9 Η εφαρμογή των αρχών της δεοντολογίας στην τεχνητή διατροφική υποστήριξη: κλινικά σενάρια 181 9.10 Κλινικές οδηγίες στην δεοντολογική φροντίδα 186 9.11 Προοπτικές για το μέλλον 188 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 189 10 Το γαστρεντερικό σύστημα 190 Miguel A Gassull and Eduard Cabré 10.1 Εισαγωγή 190 10.2 Κοιλιοκάκη 192 10.3 Τροπική εντεροπάθεια και τροπική κοιλιοκάκη 197 10.4 Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου 199 10.5 Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και εκκολπωματική νόσος 206 10.6 Προοπτικές για το μέλλον 210 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 210 11 Διατροφή στην ηπατική νόσο 212 Marietjie G Herselman, Demetre Labadarios, Christo J Van Rensburg, and Aref Haffejee 11.1 Εισαγωγή 212
x Περιεχόμενα 11.2 Νόσοι του ήπατος 215 11.3 Εργαστηριακή αξιολόγηση της ηπατικής λειτουργίας 224 11.4 Εκδηλώσεις και επιπλοκές της κίρρωσης 225 11.5 Διατροφική αντιμετώπιση της ηπατικής νόσου 235 11.6 Προοπτικές για το μέλλον 245 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 245 12 Διατροφή και πάγκρεας 249 Jean-Fabien Zazzo 12.1 Εισαγωγή 249 12.2 Σακχαρώδης διαβήτης 250 12.3 Διατροφική αντιμετώπισητου διαβήτη τύπου 1 252 12.4 Παγκρεατίτιδα 253 12.5 Παθογένεια της οξείας παγκρεατίτιδας 254 12.6 Κλίμακες βαρύτητας 255 12.7 Μεταβολικές επιπτώσειςτης οξείας παγκρεατίτιδας 256 12.8 Τεχνητή διατροφή 256 12.9 Χρόνια παγκρεατίτιδα 260 12.10 Μελλοντικές κατευθύνσεις 262 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 262 Δικτυακοί χώροι 263 13 Οι νεφροί 264 Gianfranco Guarnieri, Roberta Situlin, and Gabriele Toigo 13.1 Εισαγωγή 264 13.2 Οξεία νεφρική ανεπάρκεια 265 13.3 Χρόνια νεφρική νόσος 268 13.4 Διαβητική νεφροπάθεια 279 13.5 Νεφρωσικό σύνδρομο 279 13.6 Θεραπεία νεφρικής υποκατάστασης 280 13.7 Μεταμόσχευση 286 13.8 Προοπτικές για το μέλλον 288 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 289 14 Διατροφική και μεταβολική υποστήριξηστις αιματολογικές κακοήθειες και μεταμόσχευση αρχέγονωναιμοποιητικών κυττάρων 291 Maurizio Muscaritoli, Gabriella Grieco, Zaira Aversa and Filippo Rossi Fanelli 14.1 Εισαγωγή 291 14.2 Αιματολογικές κακοήθειες 292 14.3 Η λογική της διατροφικής παρέμβασης στις αιματολογικές κακοήθειες 295 14.4 Διατροφική και μεταβολική υποστήριξη μετά την HSCT 301 14.5 Προοπτικές για το μέλλον 303 Πρόσθετη βιβλιογραφία 305 15 Ο πνεύμονας 306 Annemie MWJ Schols and EFM Wouters 15.1 Εισαγωγή 306 15.2 Επιπολασμός και επιπτώσεις της απώλειας βάρους και της μυϊκής απίσχνανσης 307 15.3 Αίτια της απώλειας βάρους και της μυϊκής απίσχνανσης 310 15.4 Αποτελέσματα της διατροφικής παρέμβασης 311
xi 15.5 Οξύς τραυματισμός των πνευμόνων 315 15.6 Προοπτικές για το μέλλον 315 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 316 16 Διατροφή και ανοσοποιητικόκαι φλεγμονώδες σύστημα 317 Bruce R Bistrian and Robert F Grimble 16.1 Εισαγωγή 317 16.2 Η απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος στην ενεργοποίηση 318 16.3 Οι επιδράσειςτων προφλεγμονωδών κυτταροκινών 319 16.4 Συστήματα ελέγχουτων κυτταροκινών 322 16.5 Καταστροφικές και απειλητικέςγια τη ζωή επιδράσειςτων κυτταροκινών 323 16.6 Η επίδραση της δυσθρεψίαςστις σημαντικές πτυχές της απάντησης των κυτταροκινών 326 16.7 Αντιοξειδωτικές άμυνεςκαι η επίδρασή τουςστο ανοσοποιητικό και φλεγμονώδες σύστημα των ασθενών 327 16.8 Ανοσορρυθμιστικές επιδράσειςτων λιπιδίων 335 16.9 Οδός και σύσταση της παρεχόμενης διατροφής και η σχέση τους με την ανοσολογική λειτουργία και την έκβαση του ασθενούς 341 16.10 Προοπτικές για το μέλλον 343 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 344 17 Η καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία 345 Stephen Wheatcroft, Brian Noronha, and Mark Kearney 17.1 Εισαγωγή 345 17.2 Αθηροσκλήρωση 346 17.3 Διατροφικά λιπίδια και η στεφανιαία καρδιακή νόσος 348 17.4 Λιποπρωτεΐνες πλάσματος 355 17.5 Μεταβολισμός λιποπρωτεϊνών 356 17.6 Άλλοι διατροφικοί παράγοντες και η στεφανιαία νόσος 364 17.7 Δίαιτα και υπέρταση 369 17.8 Δίαιτα και εγκεφαλικό επεισόδιο 371 17.9 Δίαιτα και περιφερική αγγειακή νόσος 371 17.10 Δίαιτα και χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια 372 17.11 Μικροθρεπτικά συστατικά και καρδιαγγειακή νόσος 373 17.12 Προοπτικές για το μέλλον 376 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 376 18 Διατροφή και νόσοι που επηρεάζουν το σκελετό 378 Christine Rodda 18.1 Εισαγωγή 378 18.2 Επισκόπηση της ομοιόστασης των μεταλλικών ιόντων και του μεταβολισμού των οστών 378 18.3 Τιμές αναφοράς των βιοχημικών δεικτών ανάλογα με την ηλικία 385 18.4 Φαρμακολογικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται συνήθως στα νοσήματα των οστών 385 18.5 Διαγνωστική απεικονιστική αξιολόγηση του σκελετού 386 18.6 Ραχίτιδα/οστεομαλακία (ανεπάρκεια βιταμίνης D) 387 18.7 Ομοιόσταση μεταλλικών ιόντων στα πρόωρα βρέφη 391 18.8 Νόσος των οστών προκαλούμενη από κορτικοστεροειδή 394 18.9 Μετα-μεταμοσχευτική νόσος των οστών 395 18.10 Οστεοπόρωση που σχετίζεται με χρόνια νόσο 396 18.11 Ψυχογενής ανορεξία 397
xii Περιεχόμενα 18.12 Γεροντική οστεοπόρωση 398 18.13 Προοπτικές για το μέλλον 399 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 400 19 Διατροφή στη χειρουργική επέμβασηκαι στο τραύμα 401 Olle Ljungqvist, Ken Fearon, and Rod A Little 19.1 Εισαγωγή 401 19.2 Η απάντηση στο στρεςτου τραύματος και οι επιδράσειςτης στο μεταβολισμό 402 19.3 Διατροφική υποστήριξηστην περιεγχειρητική φροντίδα 406 19.4 Η σίτιση του βαριά τραυματισμένου ασθενούς 413 19.5 Προοπτικές για το μέλλον 415 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 415 20 Λοιμώδη νοσήματα 416 Nicholas I Paton, Miguel A Gassull and Eduard Cabré 20.1 Εισαγωγή 416 20.2 Προσβολή από τον ανθρώπινο ιό ανοσοανεπάρκειας 417 20.3 Φυματίωση 431 20.4 Ελονοσία 434 20.5 Γαστρεντερικές λοιμώξεις 436 20.6 Προοπτικές για το μέλλον 440 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 441 21 Διατροφική υποστήριξη ασθενώνμε καρκίνο 442 Frederico Bozzetti 21.1 Εισαγωγή 442 21.2 Ορισμός και επιπολασμός 443 21.3 Παθοφυσιολογία της καρκινικήςκαχεξίας 444 21.4 Επίδραση της υποστήριξης θρέψης στη διατροφική κατάσταση 460 21.5 Επιδράσεις της υποστήριξης θρέψης στην κλινική έκβαση 466 21.6 Συμπληρώματα διατροφήςαπό το στόμα 472 21.7 Επιδράσεις της υποστήριξης θρέψης στην ανάπτυξη του όγκου 473 21.8 Προοπτικές για το μέλλον 474 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 482 22 Παιδιατρική διατροφή 483 Anthony F Williams 22.1 Εισαγωγή 483 22.2 Ανάπτυξη 485 22.3 Η επίδραση της ανάπτυξης στη διατροφή 494 22.4 Βρεφική σίτιση 500 22.5 Παιδιά προσχολικής ηλικίας 508 22.6 Παιδιά σχολικής ηλικίας και έφηβοι 510 22.7 Υποσιτισμός στα παιδιά 512 22.8 Η διατροφή ως θεραπεία 526 22.9 Το υπερβάλλον βάρος στα παιδιά: αύξηση του λίπους και παχυσαρκία 542 22.10 Προοπτικές για το μέλλον 545 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 546
xiii 23 Κυστική ίνωση 547 Anthony F Williams 23.1 Εισαγωγή 547 23.2 Ορισμός και παθολογία 547 23.3 Κλινικά χαρακτηριστικά της κυστικής ίνωσης 548 23.4 Δυσθρεψία στην κυστική ίνωση 551 23.5 Άλλα διατροφικά θέματα που αφορούν την κυστική ίνωση 553 23.6 Διατροφική αντιμετώπιση 555 23.7 Συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών στην κυστική ίνωση 557 23.8 Επίπεδα μετάλλων στην κυστική ίνωση 560 23.9 Προοπτικές για το μέλλον 561 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 562 24 Νερό και ηλεκτρολύτες 563 Meritxell Girvent, Guzmán Franch, and Antonio Sitges-Sera 24.1 Εισαγωγή 563 24.2 Νερό, ηλεκτρολύτες και σύστασησώματος 563 24.3 Κατανομή του νερού στο σώμα 564 24.4 Περιεκτικότητα ηλεκτρολυτώνστο σώμα: τμήματα διανομής και ανταλλαγής 564 24.5 Ενδοκυττάριο νερό και η έννοιατης κυτταρικής μάζας σώματος 565 24.6 Ρύθμιση των τμημάτων νερούτου σώματος 568 24.7 Μεταβολικές σχέσεις: γλυκόζη, νερό και νάτριο 571 24.8 Τμήματα νερού στο σώμα κατά τη χρόνια ασιτία 571 24.9 Επίδραση των οξέων παθολογικών καταστάσεων στο ICW 573 24.10 Σωματικό νερό κατά την οξείανόσο 573 24.11 Μεταβολισμός νερούκαι ηλεκτρολυτών κατάτην επανασίτιση 576 24.12 Συνέπειες του μεταβολισμού του νερού και του νατρίου στη διατροφική θεραπείασυγκεκριμένων κλινικών καταστάσεων 579 24.13 Προοπτικές για το μέλλον 581 Αναφορές και πρόσθετη βιβλιογραφία 581 25 Ενδεικτικά περιστατικά 583 Simon Allison 25.1 Εισαγωγή 583 25.2 Παιδιά 584 25.3 Ανορεξία ψυχολογικής αιτιολογίας και σύνδρομο επανασίτισης 586 25.4 Δυσθρεψία σε ηλικιωμένο άτομο 588 25.5 Νόσος του εντέρου 591 25.6 Καταβολική ασθένεια 596 25.7 Δυσφαγία 599 25.8 Παχυσαρκία 601 Χρήσιμες δικτυακοί χώροι των βασικών επιστημονικών περιοδικών διατροφής 602 Αναφορές 602 Ευρετήριο 603