ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 29-03-2011 ΑΠ: Γ/ΕΞ/692-1/29-03-2011 Ταχ. /νση: ΚΗΦΙΣΙΑΣ 1-3 115 23 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 210-6475600 FAX: 210-6475628 Α Π Ο Φ Α Σ Η 27/ 2011 (Τµήµα) Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος στην έδρα της την 15.03.2011 και ώρα 10:00 µετά από πρόσκληση του Προέδρου της, προκειµένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Παρέστησαν οι Χρήστος Παληοκώστας, Αναπληρωτής Πρόεδρος, κωλυοµένου του Προέδρου της Αρχής Χρίστου Γεραρή, και τα αναπληρωµατικά µέλη ηµήτριος Λιάπης, Πέτρος Τσαντίλας, ως εισηγητής, και Γρηγόριος Λαζαράκος, σε αντικατάσταση των τακτικών µελών Λεωνίδα Κοτσαλή, Αναστασίου Πράσσου και Αναστασίου-Ιωάννη Μεταξά αντίστοιχα, οι οποίοι, αν και εκλήθησαν νοµίµως εγγράφως δεν παρέστησαν λόγω κωλύµατος. Παρούσα χωρίς δικαίωµα ψήφου ήταν η Φερενίκη Παναγοπούλου, νοµικός ελεγκτής - δικηγόρος, ως βοηθός εισηγήτρια και η Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου, υπάλληλος του τµήµατος διοικητικών και οικονοµικών υποθέσεων, ως γραµµατέας. Η Αρχή έλαβε υπόψη της τα παρακάτω: Με την υπ αριθ. πρωτ. Φ. 908/7784/Η/21.1.2011 (υπ αρ. πρωτ. ΑΠ ΠΧ Γ/ΕΙΣ/692/27.01.2011) αίτηση της /νσης Προσωπικού του Υπουργείου Παιδείας, ια Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων, µε τα επισυναπτόµενα σε αυτήν στοιχεία ο A ζητεί να του απαντήσει το Υπουργείο Παιδείας περί θεµάτων υπηρεσιακής καταστάσεως της εν διαστάσει συζύγου του B, προκειµένου να επικαλεστεί τα ζητούµενα στοιχεία ενώπιον του αρµοδίου δικαστηρίου, όπου φέρεται προς κρίση το αίτηµά της για την ανάθεση σε εκείνη της επιµέλειας της εξάχρονης θυγατέρας τους (βλ. την από 28.11.2010 αγωγή της B εναντίον του A για ανάθεση επιµέλειας τέκνου 1
ενώπιον του Μονοµελούς Πρωτοδικείου, καθώς και συναφείς αιτήσεις ασφαλιστικών µέτρων που υπέβαλαν εκάτεροι οι γονείς), και συγκεκριµένα αν ασκεί τα υπηρεσιακά της καθήκοντα κανονικά ή κωλύεται στην άσκησή τους για λόγους υγείας. Ειδικότερα, ο A ζητεί από τις αρµόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, για την ως άνω επικαλούµενη δικαστική χρήση (και προς αντίκρουση της από 7.10.2010 βεβαίωσής που επικαλέστηκε ενώπιον του δικαστηρίου η B), να του γνωρίσουν «εάν η B, που είναι µόνιµη εν ενεργεία υπάλληλος κλάδου και υπηρετεί µε απόσπαση στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας προσέρχεται στην υπηρεσία της καθηµερινώς, τις άδειες που έχει λάβει (κανονικές ή αναρρωτικές και σχετικά δικαιολογητικά ιατρών), όπως επίσης και το λόγο απόσπασής της από την οργανική της θέση». Τα δεδοµένα αυτά ζητεί ο A για δικαστική χρήση. Η Αρχή, µετά από εξέταση των στοιχείων του φακέλου, αφού άκουσε τους εισηγητές και κατόπιν διεξοδικής συζήτησης, ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ 1. Επειδή, το άρθρο 2 στοιχ. β του ν. 2472/1997 ορίζει ότι για τους σκοπούς του νόµου αυτού νοούνται ως «ευαίσθητα δεδοµένα», τα δεδοµένα που αφορούν, µεταξύ άλλων, στην υγεία. 2. Επειδή, το άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 2472/1997 ορίζει, µεταξύ άλλων, ότι: «Τα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα για να τύχουν νόµιµης επεξεργασίας πρέπει: α) Να συλλέγονται κατά τρόπο θεµιτό και νόµιµο για καθορισµένους, σαφείς και νόµιµους σκοπούς και να υφίστανται θεµιτή και νόµιµη επεξεργασία ενόψει των σκοπών αυτών. β) Να είναι συναφή, πρόσφορα, και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά απαιτείται εν όψει των σκοπών της επεξεργασίας (...)». Με τις διατάξεις αυτές καθιερώνονται ως θεµελιώδεις προϋποθέσεις για τη νοµιµότητα κάθε επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και για τη νοµιµότητα της σύστασης και λειτουργίας κάθε αρχείου, οι αρχές του σκοπού της επεξεργασίας και της αναλογικότητας των δεδοµένων σε σχέση πάντα µε το σκοπό επεξεργασίας. Συνεπώς, κάθε επεξεργασία προσωπικών δεδοµένων, που γίνεται πέραν του επιδιωκόµενου σκοπού ή η οποία δεν είναι πρόσφορη και αναγκαία για την επίτευξή του, δεν είναι νόµιµη. 3. Επειδή, το άρθρο 7 του ν. 2472/1997 ορίζει, µεταξύ άλλων, ότι: «1. Απαγορεύεται η συλλογή και επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων. 2. Κατ εξαίρεση επιτρέπεται η συλλογή και η επεξεργασία ευαίσθητων δεδοµένων, καθώς και η ίδρυση και λειτουργία σχετικού αρχείου, ύστερα από άδεια της Αρχής, όταν συντρέχουν µία ή περισσότερες από τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α) Το υποκείµενο των δεδοµένων έδωσε τη γραπτή συγκατάθεσή του εκτός εάν η συγκατάθεση έχει 2
αποσπασθεί µε τρόπο που αντίκειται στο νόµο ή τα χρηστά ήθη ή νόµος ορίζει ότι η συγκατάθεση δεν αίρει την απαγόρευση (...) γ) Η επεξεργασία αφορά δεδοµένα που δηµοσιοποιεί το ίδιο το υποκείµενο ή είναι αναγκαία για την αναγνώριση, άσκηση ή υπεράσπιση ενώπιον δικαστηρίου ή πειθαρχικού οργάνου (...)». 4. Επειδή, το άρθρο 11 παρ. 3 του ν. 2472/1997 ορίζει ότι: «Εάν δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα ανακοινώνονται σε τρίτους, το υποκείµενο ενηµερώνεται για την ανακοίνωση πριν από αυτούς». 5. Επειδή το άρθρο 23 του Υπαλληλικού Κώδικα (ν. 3528/2007) ορίζει ότι 1. «Το προσωπικό µητρώο συγκροτείται µετά το διορισµό του υπαλλήλου και περιλαµβάνει όλα τα στοιχεία τα οποία προσδιορίζουν την ατοµική, οικογενειακή, περιουσιακή και υπηρεσιακή του κατάσταση σύµφωνα µε την επόµενη παράγραφο. 2. Ειδικότερα το προσωπικό µητρώο περιλαµβάνει: α) Τα στοιχεία της ταυτότητας του υπαλλήλου, τα στοιχεία συζύγου και των παιδιών του, καθώς και τη δήλωση περιουσιακής κατάστασης του άρθρου 28 του παρόντος. Τα στοιχεία αυτά γνωστοποιούνται από τον υπάλληλο µε υπεύθυνη δήλωση που υποβάλλει στην υπηρεσία του κατά το διορισµό του. Με τον ίδιο τρόπο δηλώνεται υποχρεωτικά κάθε ουσιώδης µεταβολή των στοιχείων αυτών. β) Τους τίτλους σπουδών ή άλλα τυπικά προσόντα. γ) Αποφάσεις, έγγραφα ή άλλα στοιχεία που αναφέρονται στην υπηρεσιακή γενικά κατάσταση και δραστηριότητα του υπαλλήλου, στα οποία συµπεριλαµβάνονται και οι εκθέσεις αξιολόγησης των ουσιαστικών προσόντων. δ) Κάθε άλλο στοιχείο που ο υπάλληλος καταθέτει ο ίδιος στην υπηρεσία του ζητώντας να συµπεριληφθεί στο προσωπικό του µητρώο, εφόσον σχετίζεται µε τα υπηρεσιακά του καθήκοντα και είναι πρόσφορο για την αξιολόγηση του. 3. Κάθε υπάλληλος δικαιούται να λάβει γνώση του προσωπικού µητρώου του. 4. Η αρµόδια υπηρεσία προσωπικού υποχρεούται να τηρεί, να φυλάσσει και να ενηµερώνει το προσωπικό µητρώο του υπαλλήλου, σύµφωνα µε τις διατάξεις των προηγούµενων παραγράφων. Η παράλειψη των υπόχρεων για εφαρµογή του προηγούµενου εδαφίου συνιστά το παράπτωµα της περίπτωσης στ της παραγράφου 1 του άρθρου 107. 5. Η αρµόδια υπηρεσία, σε περίπτωση µετάθεσης του υπαλλήλου, συγκροτεί βοηθητικό προσωπικό µητρώο µε τα απαραίτητα στοιχεία, το οποίο τον συνοδεύει. 6. Το προσωπικό µητρώο του υπαλλήλου τίθεται υπόψη του υπηρεσιακού συµβουλίου, καθώς και κάθε άλλου οργάνου που είναι αρµόδιο για τη διενέργεια υπηρεσιακών κρίσεων. 7. Με προεδρικό διάταγµα, που εκδίδεται µετά από πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης, καθορίζονται ο τρόπος τήρησης και ενηµέρωσης του προσωπικού µητρώου, κύριου και βοηθητικού, ο χρόνος περιοδικής καταστροφής των εκθέσεων αξιολόγησης των ουσιαστικών προσόντων, η µετά από αίτηση του υπαλλήλου αφαίρεση στοιχείων, καθώς και η σχετική διαδικασία, όπως και κάθε άλλη σχετική λεπτοµέρεια.» 6. Επειδή σύµφωνα µε το άρθρο 2 παρ. 1 του π.δ. 178/2004 για τον τρόπο τήρησης ενηµέρωσης 3
του προσωπικού µητρώου δηµοσίων υπαλλήλων, υπαλλήλων ΝΠ. «Τα στοιχεία του προσωπικού µητρώου ταξινοµούνται ως εξής: α) Στοιχεία ταυτότητας του υπαλλήλου, τα στοιχεία της συζύγου και των παιδιών του. β) Στοιχεία περιουσιακής κατάστασης του ίδιου, της συζύγου και των παιδιών του. Τα στοιχεία αυτά υποβάλλονται από τον υπάλληλο στην υπηρεσία του µε υπεύθυνη δήλωση κατά το διορισµό του. Με τον ίδιο τρόπο δηλώνεται υποχρεωτικά κάθε ουσιώδης µεταβολή των στοιχείων αυτών. Ειδικά για τη δήλωση περιουσιακής κατάστασης εφαρµόζονται οι διατάξεις του άρθρου 28 του Κώδικα Κατάστασης ηµοσίων Πολιτικών ιοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π... όπως κυρώθηκε µε το Ν. 2683/1999. γ) Τίτλοι σπουδών ή άλλα τυπικά προσόντα. δ) Αποφάσεις, έγγραφα ή άλλα στοιχεία που αναφέρονται στην υπηρεσιακή γενικά κατάσταση και δραστηριότητα του υπαλλήλου (διορισµός, προϋπηρεσία, κλάδος, προαγωγές, µεταβολές, συµµετοχή σε συλλογικά όργανα, κ.λ.π.). ε) Εκθέσεις αξιολόγησης του υπαλλήλου των τελευταίων οκτώ (8) ετών.στ) Ηθικές αµοιβές Ποινές. ζ) Άδειες (Αναρρωτικές Λοιπές). η) Στοιχεία που καταθέτει ο ίδιος ο υπάλληλος στην υπηρεσία του ζητώντας να περιληφθούν στο προσωπικό του µητρώο, εφόσον σχετίζονται µε την υπηρεσιακή του κατάσταση ή είναι πρόσφορα για την αξιολόγησή του.» Επίσης σύµφωνα µε το άρθρο 4 παρ. 4 «Πέραν των οριζοµένων στις προηγούµενες παραγράφους 2 και 3 και µε την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 5 του άρθρου 23 του Κώδικα Κατάστασης ηµοσίων Πολιτικών ιοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π... που κυρώθηκε µε το Ν. 2683/1999, αποκλείεται η γνώση και πρόσβαση οιουδήποτε τρίτου στο περιεχόµενο των στοιχείων του προσωπικού µητρώου.» 7. Επειδή οι ιατρικές βεβαιώσεις που έχει τυχόν προσκοµίσει η B στην υπηρεσία της για τη λήψη αναρρωτικών αδειών περιλαµβάνουν ευαίσθητα δεδοµένα υγείας της ιδίας και εντάσσονται σε ειδικό υποφάκελο του υπηρεσιακού της φακέλου. Η υπηρεσία οφείλει να διασφαλίζει τον απόρρητο χαρακτήρα των στοιχείων αυτών (βλ. τις προαναφερθείσες διατάξεις του άρθρου 23 του Υπαλληλικού Κώδικα (ν. 3528/2007) και των άρθρων 1 παρ. 2, και 4 παρ. 4 του π.δ. 178/2004). 8. Επειδή σύµφωνα µε το άρθρο 681 Γ παρ. 2 του ΚΠολ για τις διαφορές που αφορούν διατροφή και επιµέλεια τέκνων «καθιερώνεται στάδιο υποχρεωτικής προδικασίας που περιλαµβάνει την έρευνα, από τα όργανα της αρµόδιας κοινωνικής υπηρεσίας, των συνθηκών διαβίωσης του ανηλίκου και την υποβολή στο δικαστήριο, έως την ηµέρα της συζήτησης, σχετικής αναλυτικής έκθεσης η οποία, στις περιπτώσεις όπου φέρεται στο δικόγραφο της αγωγής ότι ένας από τους γονείς ή το ανήλικο τέκνο παρουσιάζει ψυχικά προβλήµατα, πρέπει θα πρέπει να συνοδεύεται και από ψυχιατρική έκθεση». 9. Επειδή η χορήγηση ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων σε τρίτο µπορεί να είναι κατ εξαίρεση επιτρεπτή, κατά το άρθρο 7 παρ. 2 στοιχ. γ του ν. 2472/1997, εφόσον τα στοιχεία αυτά είναι αναγκαία και πρόσφορα για υπεράσπιση δικαιώµατος ενώπιον δικαστηρίου (βλ., µεταξύ άλλων, Αποφάσεις 8, 9, 40/2005, αλλά και Απόφαση 57/2009, αναρτηµένες στην ιστοσελίδα της 4
Αρχής). Πράγµατι, τα ζητούµενα στοιχεία µπορεί να είναι πρόσφορα για την υπεράσπιση δικαιώµατος του αιτούντος στην επικαλούµενη δίκη. Ωστόσο, για την προστασία των ευαίσθητων δεδοµένων υγείας της B κρίνεται ότι η διαπίστωση της καταστάσεως της ψυχικής υγείας της που επικαλείται ο αιτών θα πρέπει να γίνει µε τις εγγυήσεις της προηγούµενης δικαστικής κρίσεως περί της αναγκαιότητας προσκοµίσεως του στοιχείου αυτού. Με βάση τα προαναφερόµενα, στη υπό κρίση περίπτωση δεν τεκµηριώνεται µε τρόπο επαρκή η αναγκαιότητα της επεξεργασίας, δεδοµένου ότι η απόδειξη της καταλληλότητας της B για την επιµέλεια των τέκνων της θα µπορούσε να γίνει µε άλλα µέσα, όπως π.χ. της διαταγής ψυχιατρικής πραγµατογνωµοσύνης, κατά τα οριζόµενα στο άρθρο 681 Γ παρ. 2 ΚΠολ, το οποίο καθιερώνει την υποχρεωτική ψυχιατρική έκθεση, στις περιπτώσεις όπου φέρεται στο δικόγραφο της αγωγής ότι ένας από τους γονείς ή το ανήλικο τέκνο παρουσιάζει ψυχικά προβλήµατα. Ας σηµειωθεί ότι ακόµα και αν κρινόταν πρόσφορη και αναγκαία η χορήγηση των ζητηθέντων στοιχείων, το δικαστήριο θα έπρεπε να ακολουθήσει την προβλεπόµενη από το άρθρο 681 Γ ΚΠολ υποχρεωτική προδικασία και να διατάξει την προσκόµιση ψυχιατρικής εκθέσεως. Ως εκ τούτου, η χορήγηση των αιτούµενων στοιχείων για την εκπλήρωση προαναφεροµένου σκοπού επεξεργασίας είναι µεν νόµιµη κατά τις διατάξεις των άρθρων 7 παρ. 2 στοιχ. γ του ν. 2472/1997, παραβιάζει ωστόσο την αρχή της αναλογικότητας των δεδοµένων σε σχέση µε την σκοπούµενη επεξεργασία κατά το άρθρο 4 του ν. 2472/1997. Συνεπώς, η Αρχή κρίνει κατά πλειοψηφία (µειοψηφία ενός µέλους) ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας της Αρχής. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η Αρχή δεν παρέχει άδεια στο Υπουργείο Παιδείας ια Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων ως υπεύθυνο επεξεργασίας, να χορηγήσει στον A τα ζητηθέντα δεδοµένα υγείας της B. Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος Η Γραµµατέας Χρήστος Παληοκώστας Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου 5