ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντομογραφίες... XV 1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. Σκοπός και διάγραμμα μελέτης... 1 Β. Ιδιαιτερότητες του δικαίου αϋλων αγαθών και σχέση με το δίκαιο ανταγωνισμού... 3 2o ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Ο ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 81 ΕΚ Α. Ο θεσμός της ομαδικής απαλλαγής και η δημιουργία του ασφαλούς λιμένα (safe harbour)... 7 Β. Η ανάλυση εκτός της ομαδικής απαλλαγής... 13 Ι. Εισαγωγικά... 13 ΙΙ. Αναλογική εφαρμογή του Κανονισμού 772/2004/ΕΚ... 14 Γ. Το γενικό πλαίσιο εφαρμογής του άρθρου 81 ΕΚ βάσει του εκσυγχρονισμένου κοινοτικού δικαίου ανταγωνισμού... 14 I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 14 ΙΙ. Το γενικό πλαίσιο ανάλυσης των θετικών αποτελεσμάτων του αρθ. 81 παρ. 3 ΕΚ... 17 1. Η πρώτη προϋπόθεση του άρθρου 81 παρ. 3 ΕΚ: Οικονομική αποτελεσματικότητα... 18 2. Η δεύτερη, τρίτη και τέταρτη προϋπόθεση του άρθρου 81 παρ. 3 ΕΚ... 20 ΙΙΙ. Η «μοντέρνα» προσέγγιση του άρθρου 81 ΕΚ σχετικά με τη μεταφορά τεχνολογίας... 21. Σκέψεις ως προς την εφαρμογή του νέου παραδείγματος στις συμφωνίες μεταφοράς τεχνολογίας... 24 Ε. Η διαδικασία της αυτο-αξιολόγησης από τα μέρη... 27 ΣΤ. Κανονισμοί ομαδικής απαλλαγής και ασφάλεια δικαίου... 28 Ζ. Η de lege ferenda επίδραση του Κανονισμού στον ελληνικό νόμο 703/1977... 29 Η. Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 30
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΑΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Α. Ο προηγούμενος Κανονισμός 240/1996/ΕΚ... 33 Β. Η ανάγκη μεταρρύθμισης και ο νέος Κανονισμός 772/2004/ΣυνθΕΚ... 34 4ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΠΕΔΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 772/2004/ΕΚ Α. Πεδίο εφαρμογής... 37 Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 37 ΙΙ. Ορισμός και νομική φύση της σύμβασης μεταφοράς τεχνολογίας... 38 ΙΙΙ. Αντικείμενο συμβάσεων μεταφοράς τεχνολογίας... 39 1. Συμβάσεις μεταφοράς ευρεσιτεχνίας... 39 2. Συβάσεις μεταφοράς τεχνογνωσίας... 40 3. Συμβάσεις μεταφοράς λογισμικού... 42 ΙV. Μορφές περιεχομένου των συμβάσεων μεταφοράς τεχνολογίας... 43 1. Εισαγωγικά... 43 2. Άδεια παραγωγής και διανομής... 43 3. Απλή και αποκλειστική άδεια... 44 V. Η ρύθμιση των συμβάσεων μεταφοράς τεχνολογίας στο νόμο 1733/1987... 45 VI. Σκοπός σύναψης των συμβάσεων μεταφοράς τεχνολογίας... 46 Β. Προϋποθέσεις εφαρμογής... 48 Ι. Συμφωνίες με κύριο αντικείμενο τη μεταφορά τεχνολογίας... 48 ΙΙ. Συμφωνίες μεταξύ δύο συμβαλλομένων... 50 ΙΙΙ. Συμφωνίες για την παραγωγή προϊόντων της σύμβασης... 51 Γ. Υποχρέωση προσαρμογής των νέων συμβάσεων... 52 5ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 772/2004/ΕΚ Α. Γενικά- Συστηματικές κατευθύνσεις... 53 Β. ιάκριση μεταξύ αμοιβαίας και μη αμοιβαίας συμφωνίας... 53 Γ. ιάκριση μεταξύ αγοράς τεχνολογίας και αγοράς προϊόντων... 54 Ι. Ορισμός των σχετικών αγορών... 54 ΙΙ. Τρόπος καθορισμού των σχετικών αγορών... 55. ιάκριση μεταξύ ανταγωνιστών και μη ανταγωνιστών... 59 Ε. Τα όρια των μεριδίων αγοράς... 63 6ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑΣ Α. Περιορισμοί ιδιαίτερης σοβαρότητας σε συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών... 69 Ι. Ο καθορισμός τιμών... 70 X
ΙΙ. Οι περιορισμοί στην παραγωγή... 72 ΙΙΙ. O περιορισμός του δικαιοδόχου να εκμεταλλεύεται τη δική του τεχνολογία... 73 ΙV. O περιορισμός διεξαγωγής έρευνας και ανάπτυξης... 74 V. Έννομες συνέπειες... 75 Β. Περιορισμοί της περιοχής πωλήσεων ή του κύκλου πελατών μεταξύ ανταγωνιστών... 76 Ι. Εισαγωγικά... 76 ΙΙ. Εξαιρέσεις από τους περιορισμούς ιδιαίτερης σοβαρότητας... 77 Γ. Περιορισμοί ιδιαίτερης σοβαρότητας σε συμφωνίες μεταξύ μη ανταγωνιστών... 83 Ι. Εισαγωγικά... 83 ΙΙ. Ο καθορισμός τιμών... 83 1. Ο καθορισμός ανώτατης τιμής... 84 2. Η σύσταση τιμής πληρωμής... 85 3. Η καταβολή δικαιωμάτων (royalties)... 85 ΙΙΙ. Περιορισμοί πωλήσεων σε επιλεκτικό σύστημα διανομής... 86. Απαγορεύσεις παθητικών πωλήσεων σε συμφωνίες μεταξύ μη ανταγωνιστών... 87 Ι. Οι απαγορεύσεις των παθητικών και το επιτρεπτό των ενεργητικών πωλήσεων... 87 ΙΙ. Εξαιρέσεις από τις απαγορεύσεις παθητικών πωλήσεων μεταξύ μη ανταγωνιστών... 89 7ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΟΙ ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Α. Η υποχρέωση του δικαιοδόχου περί ανταπόδοσης βελτιώσεων (grant-back clauses)... 93 Β. Η υποχρέωση του δικαιοδόχου περί μη αμφισβήτησης (no-challenge clause)... 96 Γ. Η υποχρέωση του δικαιοδόχου να μην εκμεταλλεύεται τη δική του τεχνολογία και να μη διεξάγει έρευνα και ανάπτυξη σε συμφωνίες μεταξύ μη ανταγωνιστών... 98 8ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: OI ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΕ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Α. Εισαγωγικά... 101 Β. Υποχρεώσεις καταβολής δικαιωμάτων εκμετάλλευσης (royalties)... 101 XI
Γ. Αποκλειστικές άδειες εκμετάλλευσης... 103. Περιορισμοί των πωλήσεων... 106 Ε. Περιορισμοί της παραγωγής... 108 ΣΤ. Περιορισμοί του τομέα χρήσης (field of use restrictions)... 109 Ζ. Περιορισμοί δέσμιας χρήσης (captive use restrictions)... 111 Η. Ρήτρες δέσμευσης (tying) και ομαδικής πώλησης (bundling)... 113 Θ. Υποχρεώσεις μη άσκησης ανταγωνισμού (no-competition clause)... 116 Ι. Συμφωνίες μη αμφισβήτησης (no-challenge clause)... 118 ΙΑ. Η δημιουργία προτύπων (standard-setting)... 120 ΙB. Κοινοπραξίες εκμετάλλευσης τεχνολογίας (Technology pools)... 121 Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 121 ΙΙ. Η φύση των τεχνολογιών ως αντικείμενο κοινοπραξίας... 123 ΙΙΙ. Εξέταση μεμονωμένων περιορισμών... 126 IV. Oι κοινοπραξίες εκμετάλλευσης τεχνολογίας βάσει βιομηχανικού προτύπου... 127 9ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΔΙΑΦΟΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 772/2004/ΕΚ Α. Άρση του ευεργετήματος της απαλλαγής... 129 Β. Κήρυξη του ΚΑΚΜΤ ως ανεφάρμοστου... 132 Γ. Βάρος απόδειξης σε σχέση με τον ΚAKMT... 133. Σχέση του ΚΑΚΜΤ με τους κανονισμούς 2658/2000/EK για τις συμφωνίες εξειδίκευσης και 2659/2000/EK για τις συμφωνίες έρευνας κι ανάπτυξης... 133 Ε. Σχέση Κανονισμού 2790/1999/EK για τις κάθετες συμφωνίες με τον ΚΑΚΜΤ... 135 ΣΤ. Σχέση ΚΑΚΜΤ προς το άρθρο 82 ΕΚ... 138 Ι. Εισαγωγικά... 138 ΙΙ. Σχετικά με περιορισμούς ιδιαίτερης σοβαρότητας... 138 ΙΙΙ. Σχετικά με εξαιρούμενους περιορισμούς... 139 Ζ. Ο Κανονισμός 772/2004/ΕΚ ως όριο της συμβατικής ελευθερίας... 140 Η. Εφαρμογή από τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού και τα εθνικά δικαστήρια... 142 Θ. Η προσέγγιση του δικαίου των ΗΠΑ σε σχέση με τον ΚΑΚΜΤ... 145 Ι. Σχέση ΚΑΚΜΤ με τη διεθνή Συμφωνία ΤRIPS... 149 10o ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 772/2004/ΕΚ Α. Εισαγωγικές σκέψεις... 151 Β. Ως προς το πεδίο εφαρμογής... 153 XII
Ι. Συμφωνίες ανάμεσα σε δύο μέρη... 153 ΙΙ. Συμφωνίες μεταβίβασης κοινοπραξίας τεχνολογίας (technology pools)... 153 III. Συμφωνίες μεταβίβασης λογισμικού... 155 IV. Συμφωνίες μεταβίβασης σημάτων και δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας... 155 V. Συμφωνίες μεταβίβασης σχεδίων και υποδειγμάτων... 156 Γ. Ως προς την εισαγωγή μεριδίων αγοράς... 157 Ι. Το μοντέλο μεριδίου αγοράς... 157 ΙΙ. Προσδιορισμός της σχετικής αγοράς... 158 ΙΙΙ. Καθορισμός του μεριδίου αγοράς και του ύψους αυτού... 159. Ως προς την άμεση εφαρμογή του άρθρου 81 παρ. 3 ΕΚ... 161 Ε. Ως προς τη διάκριση ανάμεσα σε ανταγωνιστές και μη ανταγωνιστές... 163 ΣΤ. Ως προς την εγκατάλειψη των λευκών και γκρίζων λιστών του πρώην ΚΑΚΜΤ... 166 Ζ. Ως προς τους εδαφικούς περιορισμούς και τους περιορισμούς πελατείας... 167 Η. Ως προς τους περιορισμούς παθητικών πωλήσεων... 168 Θ. Ως προς τις συμφωνίες ανταπόδοσης της παραχωρούμενης τεχνολογίας (grant-back clause)... 169 Ι. Ως προς τις ρήτρες μη αμφισβήτησης (no-challenge clause)... 170 ΙΑ. Σχετικά με το μεταβατικό δίκαιο για παλαιότερες συμβάσεις... 172 ΙΒ. Ο Κανονισμός 772/2004/ΕΚ στο σύστημα του εκμοντερνισμένου κοινοτικού δικαίου ανταγωνισμού... 172 Ι. Λειτουργία του Κανονισμού... 172 ΙΙ. Λειτουργία των κατευθυντήριων γραμμών του ΚΑΚΜΤ... 173 ΙΙΙ. Εκμοντέρνιση και αποκέντρωση της εφαρμογής του δικαίου ανταγωνισμού... 174 IV. Ελλιπής εναρμόνιση του δικονομικού δικαίου ανταγωνισμού... 175 11ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ...177 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 183 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 205 ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 211 XIII