ΕΥΡΩΠΑϊΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 08.11.2011 E(2011)8117 τελικό Θέµα: Κρατική ενίσχυση SA.33241 (2011/N) Κύπρος Κρατική στήριξη προς το Μέγαρο Πολιτισµού Κύπρου Κύριε Υπουργέ, 1. ΣΥΝΟΨΗ 1) Είµαι στην ευχάριστη θέση να σας πληροφορήσω ότι η Επιτροπή αποφάσισε να εγκρίνει το προαναφερθέν µέτρο. 2. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ 2) Με ηλεκτρονική κοινοποίηση της 27 ης Ιουνίου 2011, που καταχωρήθηκε από την Επιτροπή την ίδια ηµέρα, οι κυπριακές αρχές, σύµφωνα µε το άρθρο 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ, κοινοποίησαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (στο εξής, «η Επιτροπή») το προαναφερθέν µέτρο. 3) Στις 11 Αυγούστου 2011 η Επιτροπή έστειλε επιστολή στις κυπριακές αρχές, ζητώντας πρόσθετες πληροφορίες στις οποίες οι τελευταίες απάντησαν µε επιστολή που καταχωρήθηκε στις 8 Σεπτεµβρίου 2011. 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ Ιστορικό και στόχος 4) Το κοινοποιηθέν µέτρο παρέχει ενίσχυση για το σχεδιασµό, την ανέγερση και τη λειτουργία του Μεγάρου Πολιτισµού Κύπρου (στο εξής «το ΜΠΚ»). 5) Οι στρατηγικοί στόχοι του ΜΠΚ µπορούν να περιγραφούν ως εξής: Κυρία Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή Υπουργό Εξωτερικών Λεωφόρος ηµοσθένη Σεβέρη Chypre - 1447 Λευκωσία Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique Europese Commissie, B-1049 Brussel België Τηλέφωνο: 00-32-(0)2-299.11.11.
Η χρήση του πολιτισµού για να προωθηθεί η Κύπρος ως γέφυρα διαπολιτισµικού διαλόγου ανάµεσα στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική Η χρήση του πολιτισµού ως συµβολή στην κοινωνική συνοχή, µε την ενθάρρυνση και την ενίσχυση των πολιτισµικών σχέσεων µεταξύ των λαών, χωρίς διακρίσεις Η λειτουργία ως εκπαιδευτικό κέντρο υψηλής ποιότητας που θα αυξήσει το απόθεµα γνώσεων στον πολιτισµό και τις τέχνες του θεάµατος Η χάραξη µιας νέας προσέγγισης για την ανακάλυψη των τεχνών του θεάµατος που θα επιτρέψει στον καθένα να συµµετέχει και να λάβει ερεθίσµατα από τα διάφορα είδη τέχνης, ανεξάρτητα από ηλικία ή ικανότητα Η λειτουργία ως κοινοτικό κέντρο που θα αναγεννήσει το αστικό περιβάλλον του κέντρου της πόλης και θα ενισχύσει την κοινωνία των πολιτών, αποτελώντας γέφυρα για την πολιτισµική επικοινωνία και συνεργασία µεταξύ Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων και άλλων τοπικών κοινοτήτων Η δηµιουργία πολιτιστικού πόλου, προσιτού και προσβάσιµου σε όλους, που θα παρέχει τη δυνατότητα κοινωνικών συναθροίσεων και πολιτιστικής δραστηριότητας σε ολόκληρο τον κυπριακό πληθυσµό, και ειδικότερα στους νέους Η ενθάρρυνση της δηµιουργικότητας και της παρουσίασης τεχνών του θεάµατος, µουσικής, χορού, όπερας και κάθε είδους ποιοτικής πολιτιστικής δραστηριότητας Η µεταµόρφωση του χώρου σε µια σύγχρονη αγορά, όπου το κοινό θα έχει επαφή µε την τέχνη και τον πολιτισµό στα ίδια υψηλά επίπεδα µε πολιτιστικά κέντρα ανά την Ευρώπη και τον κόσµο, που αυτή τη στιγµή δεν διατίθενται στην Κύπρο. 6) Το ΜΠΚ θα καταλαµβάνει ιδανική θέση στην πόλη της Λευκωσίας, κοντά στο κέντρο µε συνδέσεις µε το ιστορικό κέντρο. Θα βρίσκεται απέναντι από τη νέα Εθνική Πινακοθήκη και σε απόσταση 100 µέτρων από το νέο κρατικό θέατρο. Κατά συνέπεια, ο χώρος θα αποτελεί τµήµα ενός ολοκληρωµένου σχεδίου που θα συνδυάζει τα σηµαντικότερα δηµόσια και πολιτειακά ιδρύµατα και θα τα συγκεντρώνει γύρω από τη νέα αυτή πολιτιστική γειτονιά. 7) Η πλατεία που αποτελεί τµήµα του σχεδίου ΜΠΚ αντιστοιχεί στον χώρο της Trafalgar Square στο Λονδίνο. Κατά συνέπεια, έχει τη δυνατότητα και το µέγεθος να φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις στις οποίες µπορεί να συµµετέχει ολόκληρη η πόλη και που θα αποτελούν µέρος της συλλογικής µνήµης της πόλης. Αντίστοιχα, το πάρκο του ΜΠΚ θα δηµιουργήσει έναν καινούργιο δηµόσιο χώρο όπου θα περιλαµβάνονται ανοιχτό αµφιθέατρο, δηµόσια γλυπτική και χώροι ανάπαυσης και συνάντησης. Νοµική βάση 8) Η εθνική νοµική βάση για το µέτρο αναφέρθηκε από τις κυπριακές αρχές στα ακόλουθα κείµενα: την απόφαση του υπουργικού συµβουλίου της ηµοκρατίας της Κύπρου αριθ. 64.387 της 27 ης Σεπτεµβρίου 2006 την απόφαση του υπουργικού συµβουλίου της ηµοκρατίας της Κύπρου αριθ. 35/2011 της 10 ης Ιανουαρίου 2011. ικαιούχος 9) ικαιούχος είναι το Ίδρυµα Πολιτισµού Κύπρου (στο εξής, επίσης «το ΙΠΚ»). 2
10) Το ΙΠΚ συστάθηκε το 2005, µετά την απόφαση αριθ. 58.444 του υπουργικού συµβουλίου της ηµοκρατίας της Κύπρου. Είναι ένας µη κερδοσκοπικός οργανισµός που ανέλαβε την ευθύνη για τη µελέτη, το σχεδιασµό, την ανέγερση και τη λειτουργία του ΜΠΚ. Ως προς το καταστατικό του, το ΙΠΚ στοχεύει στην παραγωγή και/ή την οργάνωση υψηλής ποιότητας εξειδικευµένων πολιτιστικών εκδηλώσεων µε διεθνείς προδιαγραφές. 11) Το ΙΠΚ λειτουργεί σύµφωνα µε τις κυπριακές νοµοθετικές διατάξεις περί σωµατείων και ιδρυµάτων (1972 και 1997) και σύµφωνα µε το Σύνταγµα. Η διαχείριση του ιδρύµατος γίνεται από το διοικητικό συµβούλιο που απαρτίζεται από 11 µέλη τα οποία διορίστηκαν τον Σεπτέµβριο του 2005 µετά από απόφαση του υπουργικού συµβουλίου της ηµοκρατίας της Κύπρου. Τα µέλη του διοικητικού συµβουλίου είναι γνώστες των πολιτιστικών θεµάτων, καθώς επίσης της διοίκησης και διαχείρισης διοργανώσεων και σχεδίων µεγάλης κλίµακας. Μορφή χρηµατοδοτικής στήριξης και χορηγούσα αρχή 12) Η χρηµατοδότηση θα χορηγηθεί µε τη µορφή άµεσης επιχορήγησης. Το έργο θα συγχρηµατοδοτηθεί σε ποσοστό 100% αντίστοιχα από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (85%) 1 και από εθνικούς πόρους (15%). 13) Η χρηµατοδότηση θα χορηγηθεί από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού της Κύπρου. Προϋπολογισµός 14) Ο συνολικός προϋπολογισµός του έργου υπολογίζεται σε 140 180 000 EUR 2. Η συµµετοχή του Ευρωπαϊκού Ταµείου Περιφερειακής Ανάπτυξης θα ανέλθει σε ποσό ύψους 119,1 εκατ. EUR, ενώ η συµµετοχή από εθνικούς πόρους θα ανέλθει σε 21 εκατ. EUR. ιάρκεια 15) Οι κυπριακές αρχές επιβεβαίωσαν ότι, σύµφωνα µε την έγκριση της Επιτροπής, η επιχορήγηση θα δοθεί για περίοδο 13 ετών: 3 έτη για τον σχεδιασµό και την ανέγερση του ΜΠΚ και 10 έτη για δαπάνες λειτουργίας. 16) Το έργο ανέγερσης θα ολοκληρωθεί κατά τα τέλη του 2014 και, κατά συνέπεια, το ΜΠΚ θα αρχίσει να λειτουργεί κατά τη διάρκεια του τελευταίου µηνός του έτους αυτού. 1 2 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε στις 17 Σεπτεµβρίου 2007 ένα πρόγραµµα περιφερειακής ανάπτυξης, το επιχειρησιακό πρόγραµµα «Βιώσιµη ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα» για την περίοδο 2007-2013. Στο πρόγραµµα αυτό περιλαµβάνεται κοινοτική στήριξη για την Κύπρο εντός του πλαισίου των στόχων της «Σύγκλισης» και της «Περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης». Το συνολικό κόστος του έργου (άνευ ΦΠΑ) ανέρχεται σε 127,8 εκατ. EUR. 3
Ένταση και σώρευση 17) Η ένταση της άµεσης επιχορήγησης για την ανέγερση του ΜΚΠ ανέρχεται σε 100% της δαπάνης που θα καταβληθεί από τον δικαιούχο. Η χορηγηθείσα χρηµατοδότηση βάσει του παρόντος µέτρου δεν µπορεί να σωρευτεί µε άλλες πηγές χρηµατοδότησης που θα χορηγηθούν στο ίδιο έργο και για τις ίδιες επιλέξιµες δαπάνες, από άλλον δηµόσιο ή ιδιωτικό φορέα. Επιλέξιµες δαπάνες 18) Η επιχορήγηση στοχεύει στην κάλυψη των δαπανών για τον σχεδιασµό και την ανέγερση του ΜΠΚ και για δαπάνες λειτουργίας 10 ετών. 19) Σύµφωνα µε την απόφαση του υπουργικού συµβουλίου της ηµοκρατίας της Κύπρου αριθ. 35/2011 της 10 ης Ιανουαρίου 2011, το Ίδρυµα Πολιτισµού Κύπρου θα λαµβάνει κυβερνητική επιχορήγηση για την αναλογία των λειτουργικών δαπανών που δεν καλύπτονται από τα έσοδα λειτουργίας του 3. Το ποσό της κρατικής επιχορήγησης κυµαίνεται µεταξύ 32% και 36% των συνολικών λειτουργικών δαπανών και θα υπολογίζεται κάθε έτος σε συνάρτηση µε τη διαφορά µεταξύ εσόδων λειτουργίας και λειτουργικών δαπανών. Εάν ένα συγκεκριµένο έτος το Ίδρυµα Πολιτισµού Κύπρου έχει πλεόνασµα, τότε αυτό είτε θα χρησιµοποιηθεί για τη µείωση της επιχορήγησης του εποµένου έτους είτε θα διοχετευτεί στις παραγωγές του εποµένου έτους. 20) Η ενίσχυση θα χορηγηθεί ως ακολούθως: Ανέγερση του ΜΠΚ (54%) Εξοπλισµός του ΜΠΚ (16%); Πάρκο/χώρος στάθµευσης αυτοκινήτων/διαµόρφωση πλατείας (13%) Αµοιβή αρχιτεκτόνων (6%) Αµοιβή πολιτικού µηχανικού (4%) Θεατρικός σχεδιασµός (1%) Κόστος ακουστικής χώρου και οπτικοακουστικός σχεδιασµός (1%) Επιθεωρητής ποσότητας (1%) Λοιπές αµοιβές και διάφορα έξοδα (4%). 4. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 4.1 Υποχρέωση κοινοποίησης 21) Οι κυπριακές αρχές συµµορφώθηκαν µε τις διαδικαστικές απαιτήσεις του άρθρου 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ, κοινοποιώντας το µέτρο επιχορήγησης υπέρ του έργου προτού τεθεί σε εφαρµογή. 3 Έως την έναρξη δραστηριότητας του ΜΠΚ, το ΙΠΚ δεν θα έχει άλλες πηγές εσόδων εκτός από την κυβερνητική επιχορήγηση για τον σχεδιασµό και την ανέγερση του ΜΠΚ. Η επιχορήγηση θα καλύψει το κόστος λειτουργίας που δεν καλύπτεται από τα λειτουργικά έσοδα. Αυτό το έλλειµµα απορρέει άµεσα από τον καλλιτεχνικό σχεδιασµό του ΜΠΚ και οι πολιτικές τιµολόγησης δεν βασίζονται αποκλειστικά σε εµπορικά κριτήρια. 4
4.2 Ύπαρξη ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ 4 22) Η Επιτροπή εξέτασε πρώτα κατά πόσον το κοινοποιηθέν µέτρο µπορεί να χαρακτηριστεί ως κρατική ενίσχυση, κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, βάσει του οποίου «ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε µορφή από τα κράτη µέλη ή µε κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισµό δια της ευνοϊκής µεταχειρίσεως ορισµένων επιχειρήσεων ή ορισµένων κλάδων παραγωγής είναι ασυµβίβαστες µε την εσωτερική αγορά, κατά το µέτρο που επηρεάζουν τις µεταξύ κρατών µελών συναλλαγές...». 23) Το κοινοποιηθέν µέτρο επιτρέπει σε έναν µόνο δικαιούχο, ήτοι το Ίδρυµα Πολιτισµού Κύπρου, να απαλλαγεί, µέσω κρατικών πόρων, από ένα µέρος της δαπάνης που συνδέεται µε τις βασικές του δραστηριότητες (την ανέγερση και λειτουργία του ΜΠΚ) µε το οποίο θα έπρεπε κανονικά να επιβαρυνθεί το ίδιο. 24) Το ΙΠΚ είναι ίδρυµα το οποίο µε τη χρηµατοδοτική συνδροµή θα θέσει σε λειτουργία ένα πολιτιστικό κέντρο στο µέλλον. εν µπορεί να αποκλεισθεί ότι η επιχορήγηση ενδέχεται να συµβάλει έµµεσα στην ανάπτυξη ορισµένων οικονοµικών δραστηριοτήτων που αναλήφθηκαν από το ΙΠΚ (π.χ. µουσική, θέατρο, παραστάσεις χορού και άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες). 25) Επίσης, το κοινοποιηθέν µέτρο ενδέχεται να έχει έµµεσες οικονοµικές επιπτώσεις στον τουριστικό τοµέα. Η κρατική στήριξη µπορεί να συµβάλει στην αύξηση του αριθµού των επισκεπτών στην Κύπρο, που επίσης θα µπορούσε να έχει ευνοϊκή επίδραση στον τουρισµό και τις ξενοδοχειακές υπηρεσίες της περιοχής. 26) Πάντως, δεν είναι προφανές ότι η κοινοποιηθείσα επιχορήγηση θα επηρεάσει τις συναλλαγές µεταξύ κρατών µελών. Είναι γεγονός ότι η γεωγραφική θέση της Κύπρου, που είναι νησί το οποίο βρίσκεται στο Νότιο-ανατολικό άκρο της Ευρώπης, δεν ενθαρρύνει τη µεταφορά κοινού από άλλα ευρωπαϊκά κράτη µέλη. 27) Πάντως, η εµβέλεια του έργου δεν αµελητέα, εφόσον το ΜΠΚ θα φιλοξενήσει ανωτάτης ποιότητας και µορφής τέχνη και πολιτισµό από ολόκληρο τον κόσµο, και στοχεύει να προσελκύσει κοινό από τις κοντινές περιοχές για τις εκδηλώσεις του. Το γεγονός ότι το κοινό αυτό κυρίως θα προέρχεται από τρίτες χώρες δεν αποκλείει εντελώς ότι µέρος του κοινού αυτού θα έρχεται από άλλα κράτη µέλη και ότι η στήριξη των κυπριακών αρχών µπορεί να ενισχύσει τη θέση του ΙΠΚ σε σχέση µε τους ανταγωνιστές του στην Ένωση και µπορεί ενδεχοµένως να στρεβλώσει τον ανταγωνισµό. 28) Στη συγκεκριµένη περίπτωση της στήριξης προς το ΜΠΚ, είναι δύσκολο να καθοριστεί, βάσει των διαθέσιµων πληροφοριών, εάν η χρηµατοδότηση αυτή κινδυνεύει να νοθεύσει τον ανταγωνισµό και να επηρεάσει τις διασυνοριακές συναλλαγές. εν είναι αναγκαίο να αποφασιστεί εάν το κοινοποιηθέν µέτρο θα µπορούσε να χαρακτηριστεί ως κρατική 4 Από την 1 η εκεµβρίου 2009, τα άρθρα 87 και 88 της Συνθήκης ΕΚ κατέστησαν αντίστοιχα άρθρα 107 και 108 της ΣΛΕΕ. Οι δύο δέσµες διατάξεων είναι επί της ουσίας, ταυτόσηµες. Για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης, η µνεία στα άρθρα 107 και 108 της ΣΛΕΕ νοείται ως µνεία αντίστοιχα στα άρθρα 87 και 88 της Συνθήκης ΕΚ, όταν είναι αναγκαίο. 5
ενίσχυση, διότι η Επιτροπή θεωρεί ότι το εν λόγω µέτρο µπορεί, σε κάθε περίπτωση, να κηρυχθεί συµβατό προς την εσωτερική αγορά σύµφωνα µε το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο δ) της ΣΛΕΕ. 4.3 Συµβατότητα του µέτρου 29) Σύµφωνα µε το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο δ) της ΣΛΕΕ, δύνανται να θεωρηθούν ότι συµβιβάζονται µε την εσωτερική αγορά οι ενισχύσεις για την προώθηση του πολιτισµού και της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονοµιάς, εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους συναλλαγών και ανταγωνισµού στην Ένωση σε βαθµό αντίθετο µε το κοινό συµφέρον. 30) Η Επιτροπή δεν συνάντησε σοβαρές δυσχέρειες για την αξιολόγησή της όσον αφορά τη συµβατότητα του κοινοποιηθέντος µέτρου. Η Επιτροπή έλαβε επίσης δεόντως υπόψη το άρθρο 167 της ΣΛΕΕ 5 και τη σύµβαση της UNESCO για την προστασία και προώθηση της πολυµορφίας της πολιτιστικής έκφρασης 6. 31) Οι αρχές που θεσπίζονται στο άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο δ) της ΣΛΕΕ εφαρµόστηκαν σε υποθέσεις αντίστοιχες µε την παρούσα υπόθεση, σε µια σειρά προηγούµενων αποφάσεων 7. Η ανάλυση της Επιτροπής επιβεβαίωσε ότι το κοινοποιηθέν µέτρο, εάν έπρεπε να θεωρηθεί ως ενίσχυση, θα πληρούσε τις ουσιαστικές απαιτήσεις που θεσπίστηκαν στις προαναφερθείσες αποφάσεις. Αυθεντικός πολιτιστικός στόχος 32) Τα στοιχεία που υποβλήθηκαν από τις κυπριακές αρχές αποδεικνύουν τον πολιτιστικό χαρακτήρα του προς ενίσχυση έργου. Ως προς αυτό, πρέπει να σηµειωθεί ότι βασικός στόχος του εν λόγω µέτρου είναι η προώθηση του πολιτισµού µέσω της ανέγερσης πολιτιστικού κέντρου που θα περιλαµβάνει ειδικές εγκαταστάσεις για παραστάσεις κλασσικής µουσικής, όπερας, µουσικού θεάτρου και χορού. Αντίστοιχα πολιτιστικά κέντρα πολλαπλών χρήσεων υπάρχουν και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. 5 Σύµφωνα µε το άρθρο 167 της ΣΛΕΕ «η Ένωση συµβάλλει στην ανάπτυξη των πολιτισµών των κρατών µελών και σέβεται την εθνική και περιφερειακή πολυµορφία τους, ενώ ταυτόχρονα προβάλλει την κοινή πολιτιστική κληρονοµιά.... Η δράση της Ένωσης αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της συνεργασίας µεταξύ κρατών µελών και, αν αυτό είναι αναγκαίο, υποστηρίζει και συµπληρώνει τη δράση τους στους ακόλουθους τοµείς: βελτίωση της γνώσης και της διάδοσης του πολιτισµού και της ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών, διατήρηση και προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς ευρωπαϊκής σηµασίας, µη εµπορικές πολιτιστικές ανταλλαγές, καλλιτεχνική και λογοτεχνική δηµιουργία, συµπεριλαµβανοµένου του οπτικοακουστικού τοµέα». 6 Εγκρίθηκε από το Συµβούλιο εξ ονόµατος της Κοινότητας µε την απόφαση 2006/515/EΚ (18/5/2006). Όσον αφορά το άρθρο 167 παράγραφος 4 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 151 παράγραφος 4 της Συνθήκης ΕΚ), η απόφαση 2006/515/EΚ του Συµβουλίου ορίζει ότι: «η εν λόγω σύµβαση αποτελεί ένα κατάλληλο και συµβατικό εργαλείο για την προώθηση της πολιτιστικής πολυµορφίας και των πολιτιστικών ανταλλαγών, στις οποίες τόσο η Κοινότητα, όπως αναφέρεται στο άρθρο 151 παράγραφος 4 της Συνθήκης όσο και τα κράτη µέλη της προσδίδουν µέγιστη σηµασία». 7. N 122/2010 Κρατική ενίσχυση υπέρ του Danube Cultural Palace (Ουγγαρία), που εγκρίθηκε στις 13.12.2010, ΕΕ C 147 της 18.05.2011, σ. 3 N 293/2008 Πολιτιστική ενίσχυση σε πολυλειτουργικά κοινοτικά πολιτιστικά κέντρα, µουσεία, δηµόσιες βιβλιοθήκες και συµπληρωµατικά ιδρύµατα ανώτερης εκπαίδευσης που εγκρίθηκε στις 26.11.2008, ΕΕ C 66 της 20.03.2009, σ. 22. 6
33) Το καταστατικό του ΙΠΚ διευκρινίζει ότι οι δραστηριότητές του επικεντρώνονται στον πολιτισµό 8. 34) Το ΜΠΚ στοχεύει στην κάλυψη του κενού που αυτή τη στιγµή υπάρχει στην Κύπρο λόγω της έλλειψης παραγωγής µιας σειράς διαφόρων ειδών πολιτιστικών εκδηλώσεων. 35) Οι κυπριακές αρχές υπέβαλαν στις υπηρεσίες της Επιτροπής µία «µελέτη σκοπιµότητας και ανάλυση κόστους/οφέλους» που έδειξε ότι όλοι οι υπάρχοντες χώροι εκδηλώσεων στην Κύπρο είναι θέατρα, τα περισσότερα από τα οποία δεν διαθέτουν τους αναγκαίους χώρους σκηνής, παρασκηνίων και ορχήστρας για τις εξαιρετικά υψηλής ποιότητας και παγκόσµιου κύρους πολιτιστικές εκδηλώσεις που στοχεύει να φιλοξενήσει το ΜΠΚ. Αυτή οι εγχώριοι τόποι εκδηλώσεων έχουν επίσης ελλείψεις όσον αφορά τον ακουστικό σχεδιασµό που θα µπορούσε να προσαρµοστεί στα διάφορα είδη εκδηλώσεων, τα διαρρυθµισµένα κατά τρόπο ώστε να υπάρχει απρόσκοπτη θέαση αµφιθέατρα, τους αναβατήρες θεατρικής σκηνής και τον βαρύ εξοπλισµό θεατρικής σκηνής. 36) Η ανέγερση του ΜΠΚ δεν θα έχει ως αποτέλεσµα πλεονάζουσα παραγωγή καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Αντίθετα, θα συνδράµει στο να γεφυρωθεί το υπάρχον κενό µεταξύ της Κύπρου και συγκρίσιµων ευρωπαϊκών περιοχών όσον αφορά τη χωρητικότητα καθήµενων θεατών και τον αριθµό των θεαµάτων. 37) Το ΜΠΚ θα είναι το εθνικό κέντρο της Κύπρου για τις τέχνες, µία αναγκαία πολιτιστική υποδοµή που αυτή τη στιγµή λείπει από το νησί και ένα πραγµατικό κέντρο που θα δράσει ως το εστιακό σηµείο ανάπτυξης και προώθησης των τεχνών του θεάµατος στην Κύπρο και στη νότια Μεσόγειο. 38) Οι κυπριακές αρχές απέδειξαν ότι το ΜΠΚ θα φιλοξενήσει καλλιτεχνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις ανώτατης ποιότητας και των καλύτερων δυνατών µορφών σε παγκόσµιο επίπεδο, περιλαµβανοµένων όπερας, µουσικού θεάτρου, συµφωνικής µουσικής, µουσικής δωµατίου,, µουσικής µπαρόκ και τζαζ, µουσικής έθνικ, σύγχρονης µουσικής, κλασσικού µπαλέτου, σύγχρονου χορού, καθώς και µουσικών παραγωγών για παιδιά και σειράς εκπαιδευτικών προγραµµάτων. 39) Η Επιτροπή σηµειώνει επίσης ότι το έργο ΜΠΚ θα βελτιώσει τη διάδοση των τεχνών, καθιστώντας τες ελκυστικές και προσβάσιµες. Θα συµβάλει στην ανάπτυξη πολιτιστικής γνώσης. Κατά συνέπεια, µπορεί να εξαχθεί το συµπέρασµα ότι το έργο θα προσφέρει πρόσβαση σε πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές αξίες στο κοινό. 40) Ενόψει των παραπάνω, η Επιτροπή θεωρεί ότι, δεδοµένου του πολιτιστικού του στόχου, το κοινοποιηθέν µέτρο ενίσχυσης, ήτοι η ανέγερση και λειτουργία του ΜΠΚ, χαρακτηρίζεται ως ενίσχυση για την προώθηση του πολιτισµού, σύµφωνα µε την έννοια του άρθρου 107 παράγραφο 3 στοιχείο δ) της ΣΛΕΕ. 8 Η συµβατότητα µε τον στόχο αυτό επιβεβαιώθηκε από τον έλεγχο που διεξάχθηκε από τον γενικό ελεγκτή της ηµοκρατίας της Κύπρου και από την παρακολούθηση του διοικητικού συµβουλίου του ΙΠΚ. 7
Το µέτρο δεν αλλοιώνει τους όρους συναλλαγών και ανταγωνισµού σε βαθµό που να αντίκειται προς το κοινό συµφέρον 41) Η Επιτροπή δέχεται την άποψη των κυπριακών αρχών ότι η δηµόσια χρηµατοδότηση είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση του στόχου της προώθησης του πολιτισµού. Ως προς αυτό, οι πόροι που παρέχονται από την επιχορήγηση φαίνονται να είναι απαραίτητοι για την προώθηση της ανέγερσης και λειτουργίας του ΜΠΚ. 42) Η «Μελέτη σκοπιµότητας και ανάλυση κόστους/οφέλους» που υποβλήθηκε από τις κυπριακές αρχές δείχνει ότι σε γενικές γραµµές, µε εξαίρεση τον Θεατρικό Οργανισµό Κύπρου και άλλους µικρούς κρατικούς θεατρικούς θιάσους, και την συµφωνική ορχήστρα Κύπρου, δεν υπάρχουν µεγάλοι οργανισµοί πολιτιστικών παραγωγών στο νησί. Τα περισσότερα από τα µέχρι σήµερα θεάµατα που αντιστοιχούν στα προγραµµατιζόµενα για µελλοντική φιλοξενία από το ΜΠΚ είτε ήταν παραγωγές που εισάχθηκαν από τοπικούς µικρούς και µεσαίους παραγωγούς είτε ήταν τοπικές παραγωγές µικρού και µεσαίου µεγέθους. Το ΜΠΚ στοχεύει στη βελτίωση του τοπικού ανταγωνιστικού περιβάλλοντος παρέχοντας στην αγορά πολιτιστικά γεγονότα σε µια ποικιλία ειδών που θα διευρύνει το κοινό πολιτιστικών εκδηλώσεων του νησιού. Επίσης θα επιτρέψει στους τοπικούς παραγωγούς να φιλοξενούν και/ή να παράγουν πολιτισµό υψηλής ποιότητας, και στις καλύτερες µορφές τέχνης που προσφέρονται σε παγκόσµιο επίπεδο, που αυτή τη στιγµή απουσιάζουν από το νησί, ως αποτέλεσµα της υπάρχουσας έλλειψης πολιτιστικών υποδοµών, όσον αφορά την χωρητικότητα, τις ακουστικές επιδόσεις και τις σκηνικές εγκαταστάσεις. 43) Το µέτρο έχει χαρακτήρα κινήτρου, εφόσον στοχεύει στην παροχή χρηµατοδότησης για ένα πολιτιστικό έργο, το οποίο δεν θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί υπό συνήθεις όρους αγοράς χωρίς κρατική ενίσχυση. Στην πραγµατικότητα, το ΙΠΚ είναι µη κερδοσκοπικός οργανισµός και το ΜΠΚ είναι έργο που δεν αποφέρει έσοδα. Το ΙΠΚ δεν έχει δικούς του πόρους για να χρηµατοδοτήσει το ίδιο την ανέγερση και λειτουργία του ΜΠΚ. Συνεπώς, η επιχορήγηση φαίνεται να είναι αναγκαία για την προώθηση του πολιτισµού στην Κύπρο. 44) Επίσης, οι πληροφορίες που υποβλήθηκαν από την ηµοκρατία της Κύπρου δείχνουν ότι µόνον οι δαπάνες που είναι ουσιώδεις για την προώθηση και διαφύλαξη του πολιτισµού επιχορηγούνται βάσει του µέτρου. Επίσης, οι κυπριακές αρχές επιβεβαίωσαν ότι το υπό εξέταση µέτρο δεν προωθεί εµπορικές και κερδοσκοπικές δραστηριότητες που θα ήταν βιώσιµες χωρίς κρατική ενίσχυση. Η ενίσχυση περιορίζεται στην αρχική κατασκευή, στην επένδυση και στη φάση της έναρξης λειτουργίας 9. Συνεπώς, η χρηµατοδοτική συνδροµή περιορίζεται στο ελάχιστο δυνατόν. 45) Το ΙΠΚ έχει προβλέψει ένα λειτουργικό µοντέλο το οποίο ελαχιστοποιεί, στο µέτρο του δυνατού, την ανάγκη για κρατική επιχορήγηση µέσω εσόδων λειτουργίας, επιπλέον των εσόδων από πωλήσεις εισιτηρίων για πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως: 10 9 10 Το ποσοστό κρατικής χρηµατοδότησης για τις συνολικές δαπάνες λειτουργίας προσεγγίζει το 32% από το 2018 και µετά, ενώ κυµαίνεται µεταξύ 34% και 36% κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων ετών λειτουργίας του ΜΠΚ (2015, 2016 και 2017). Οι βοηθητικές δραστηριότητες που δεν είναι αυστηρά «πολιτιστικές» θα αποτελούν αντικείµενο διαχείρισης και παρακολούθησης ως χωριστό κέντρο κόστους από το Υπουργείο Οικονοµικών. Θα 8
Χορηγίες για πολιτιστικές/εκπαιδευτικές εκδηλώσεις που οργανώνει το ΙΠΚ Συνδροµές µελών (το ΙΠΚ θα εφαρµόσει ένα σχέδιο εγγραφής µελών ως φίλων του ΜΠΚ που θα καταβάλουν ετήσια συνδροµή και θα έχουν ορισµένα πλεονεκτήµατα) Μίσθωση των χώρων σε τρίτους, κυρίως για τη διοργάνωση πολιτιστικών και συναφών εκδηλώσεων, π.χ. διαλέξεις από καλλιτέχνες, µάστερ κλας, κ.λπ. 11 Υπηρεσίες εστίασης (το ΜΠΚ θα αναθέσει τις υπηρεσίες τροφοδοσίας σε τρίτο, η επιλογή του οποίου θα γίνει µε ανοιχτό διαγωνισµό. Ο εν λόγω τρίτος θα ασκεί δραστηριότητα σε όλους τους τοµείς εστίασης σε τιµές αγοράς, για χρήση όχι µόνο από το κοινό αλλά επίσης από τα µέλη του προσωπικού και τους διοργανωτές εκδηλώσεων) Άλλα έσοδα (ανάθεση της χρήσης του εµπορικού καταστήµατος για την πώληση µουσικών προϊόντων, βιβλίων, µικρών έργων τέχνης σε τρίτο υπηρεσίες έκδοσης εισιτηρίων έσοδα από τη στάθµευση αυτοκινήτων). 46) Κατά συνέπεια, η Επιτροπή σηµειώνει ότι το µέτρο, εάν έπρεπε να χαρακτηριστεί ως ενίσχυση, δεν θα αλλοίωνε τους όρους συναλλαγών και ανταγωνισµού στην Ένωση σε βαθµό που να αντίκειται στο κοινό συµφέρον: το ποσό θα καλύψει µόνο το κόστος το οποίο απέδειξε το ΙΠΚ ότι δεν θα ήταν δυνατό να καλύψει µόνο του. 47) Το Κέντρο στοχεύει να προσελκύσει κοινό από τις κοντινές περιοχές της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στις εκδηλώσεις του, και κατά συνέπεια να λειτουργήσει ως γέφυρα µεταξύ αυτού του κοινού και του ευρωπαϊκού πολιτισµού. Η γεωγραφική θέση της Κύπρου δεν ενθαρρύνει τη µεταφορά κοινού από άλλα ευρωπαϊκά κράτη µέλη. Η Κύπρος βρίσκεται σε απόσταση 3,5 ωρών πτήσης από την Κεντρική Ευρώπη. Η Αθήνα, ο κοντινότερος πολιτιστικός πόλος, είναι σε απόσταση 100 λεπτών πτήσης. Κατά συνέπεια, η επίπτωση στις συναλλαγές µεταξύ κρατών µελών ως αποτέλεσµα των δραστηριοτήτων του ΜΠΚ αναµένεται να είναι αµελητέα. 48) Ενόψει των στοιχείων αυτών, η επιχορήγηση, εάν θα έπρεπε να χαρακτηριστεί ως ενίσχυση, θα ήταν επίσης αναλογική. 49) Η Επιτροπή καταλήγει στο συµπέρασµα ότι το υπό εξέταση µέτρο, εάν χαρακτηριζόταν ως ενίσχυση, δεν θα επηρέαζε αρνητικά τους όρους των συναλλαγών σε βαθµό που να αντίκειται στο κοινό συµφέρον. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 50) Ενόψει των παραπάνω, η Επιτροπή θεωρεί ότι η χρηµατοδοτική στήριξη που χορηγήθηκε βάσει του εν λόγω µέτρου είναι συµβατή προς την εσωτερική αγορά, 11 διεξαχθούν ανοιχτοί διαγωνισµοί για την ανάθεση των εν λόγω δραστηριοτήτων. Όλες οι σχέσεις µε τρίτες χώρες όσον αφορά τη χρήση υποδοµών θα γίνουν σε συµβατική βάση και σε τιµές αγοράς µέσω διαδικασίας διαγωνισµού, ή εάν δεν υπάρχει τιµή αγοράς στην τιµή που αντικατοπτρίζει το σύνολο του κόστους συν ένα λογικό περιθώριο. Η χρέωση των τιµών µίσθωσης θα γίνεται στην υψηλότερη στάθµη των τιµών της αγοράς ώστε να αντικατοπτρίζεται η χωρητικότητα των αιθουσών, η βελτιωµένη ακουστική και το γεγονός ότι υπάρχει καλύτερος εξοπλισµός, εξειδικευµένος και µε οπτικοακουστικά µέσα, σε σύγκριση µε τους υπάρχοντες χώρους στην Κύπρο. 9
σύµφωνα µε το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο δ) της ΣΛΕΕ. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή αποφάσισε να µην εγείρει αντιρρήσεις στο κοινοποιηθέν µέτρο. Εάν η παρούσα επιστολή περιέχει εµπιστευτικά στοιχεία που δεν πρέπει να διαβιβασθούν σε τρίτους καλείστε να ενηµερώσετε την Επιτροπή, εντός προθεσµίας δεκαπέντε εργάσιµων ηµερών από την ηµεροµηνία παραλαβής της. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει σχετική αιτιολογηµένη αίτηση εντός της οριζόµενης προθεσµίας, θα θεωρήσει ότι είστε σύµφωνοι µε τη δηµοσίευση ολόκληρου του κειµένου της επιστολής, στη γλώσσα του πρωτοτύπου, στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/eu_law/state_aids/state_aids_texts_el.htm Το αίτηµά σας πρέπει να σταλεί µε συστηµένη επιστολή ή φαξ στην ακόλουθη διεύθυνση: European Commission Directorate-General for Competition State Aid Greffe J-70 3/232 BE - 1049 Brussels Αριθ. φαξ: +32 2 296 12 42 Με εκτίµηση, Για την Επιτροπή Joaquín ALMUNIA Αντιπρόεδρος 10