Βασικές Έννοιες των Οικονομικών της Εργασίας - Τα οικονομικά της εργασίας μελετούν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η αγορά εργασίας. - Ορισμός: Η αγορά ενός αγαθού είναι η διαδικασία (θεσμικό πλαίσιο) μέσω της οποίας έρχονται σε επικοινωνία οι αγοραστές και οι πωλητές του συγκεκριμένου αγαθού. - Η ζήτηση ενός αγαθού εκφράζει τη συμπεριφορά των αγοραστών αυτού του αγαθού στην αγορά. - Η προσφορά ενός αγαθού εκφράζει τη συμπεριφορά των πωλητών αυτού του αγαθού στην αγορά. - Η αγορά εργασίας είναι η αγορά όπου ζητείται και προσφέρεται εργασία. - Μια μονάδα εργασίας αντιπροσωπεύει μία ώρα εργασίας για την παραγωγή κάποιου αγαθού. - Η τιμή μιας μονάδας εργασίας ονομάζεται μισθός (w). Ο μισθός εκφράζει την αμοιβή ανά ώρα εργασίας (ωρομίσθιο). 1
Συμμετέχοντες στην Αγορά Εργασίας (1) Οι Εργάτες προσφέρουν εργασία στην αγορά. - Οι εργάτες αποφασίζουν αν θα εργαστούν ή όχι, πόσεςώρεςθα εργαστούν, πόση προσπάθεια θα αφιερώσουν στην εργασία τους, αν θα συμμετάσχουν ή όχι σε μια εργατική ένωση, πόσες και ποιες δεξιότητες θα αποκτήσουν κ.λπ. - Οι εργάτες εισπράττουν κάποιο μισθό για την εργασία που προσφέρουν και χρησιμοποιούν αυτόν το μισθό για να αγοράσουν καταναλωτικά αγαθά. - Κάθε εργάτης λαμβάνει τις αποφάσεις του κατά τρόπο ώστε να μεγιστοποιεί τη χρησιμότητά του. - Η ατομική καμπύλη προσφοράς εργασίας δείχνει την προσφερόμενη ποσότητα εργασίας εκ μέρους του εργάτη για κάθε επίπεδο μισθού. - Η αγοραία καμπύλη προσφοράς εργασίας L s (w) δείχνει τη συνολική προσφερόμενη ποσότητα εργασίας εκ μέρους όλων των εργατών για κάθε επίπεδο μισθού.
- Συνήθως, η αύξηση του μισθού οδηγεί σε αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας εργασίας δηλαδή η καμπύλη προσφοράς εργασίας L s (w) έχει θετική κλίση. w L s 5 (w*=)4 3 E 0 10 20 (=L*) 30 (2) Οι Επιχειρήσεις ζητούν εργασία στην αγορά. L d - Οι επιχειρήσεις αποφασίζουν πόσες μονάδες εργασίας θα απασχολήσουν και συνδυάζουν την απασχολούμενη εργασία με άλλες εισροές (όπως είναι το κεφάλαιο) για να παράγουν αγαθά. L 3
- Κάθε επιχείρηση λαμβάνει τις αποφάσεις της κατά τρόπο ώστε να μεγιστοποιεί τα κέρδη της. - Ηατομικήκαμπύλη ζήτησης εργασίας δείχνει τη ζητούμενη ποσότητα εργασίας εκ μέρους της επιχείρησης για κάθε επίπεδο μισθού. - Η αγοραία καμπύλη ζήτησης εργασίας L d (w) δείχνει τη συνολική ζητούμενη ποσότητα εργασίας εκ μέρους όλων των επιχειρήσεων για κάθε επίπεδο μισθού. - Η αύξηση του μισθού οδηγεί σε μείωση της ζητούμενης ποσότητας εργασίας δηλαδή η καμπύλη ζήτησης εργασίας L d (w) έχει αρνητική κλίση. Ισορροπία στην Αγορά Εργασίας - Η αγορά εργασίας βρίσκεται σε ισορροπία όταν η συνολική ζήτηση εργασίας ισούται με τη συνολική προσφορά εργασίας (L s =L d ). - Διαγραμματικά, η ισορροπία προσδιορίζεται από το σημείο τομής μεταξύ των καμπυλών συνολικής ζήτησης και συνολικής προσφοράς εργασίας.
Ισορροπία: Σημείο Ε (w*=4, L*=20) - Δηλαδή, ο μισθός ισορροπίας είναι w*=4 και το επίπεδο απασχόλησης ισορροπίας είναι L*=20. Προσαρμογή στην Ισορροπία - Έστω ότι w=5 > w*= 4 =>L s =30 >L d =10, δηλαδή υπάρχει υπερβάλλουσα προσφορά εργασίας. Οι εργάτες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τις λίγες διαθέσιμες θέσεις εργασίας Ο μισθός μειώνεται μέχρι να εξαλειφθεί η υπερβάλλουσα προσφορά εργασίας και να αποκατασταθεί η ισορροπία στο σημείο Ε. - Έστω ότι w=3 < w*= 4 =>L d =30 >L s =10, δηλαδή υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση εργασίας. Οι επιχειρήσεις ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να προσελκύσουν τους λίγους διαθέσιμους εργάτες Ο μισθός αυξάνεται μέχρι να εξαλειφθεί η υπερβάλλουσα 5 προσφορά εργασίας και να αποκατασταθεί η ισορροπία στο σημείο Ε.
(3) Η Κυβέρνηση επιβάλλει ρυθμίσεις / θέτει το κανονιστικό πλαίσιο εντός του οποίου πραγματοποιούνται οι συναλλαγές μεταξύ εργατών και επιχειρήσεων στην αγορά εργασίας. - Παραδείγματα κυβερνητικών ρυθμίσεων: Η κυβέρνηση μπορεί να επιβάλλει φόρο στο εισόδημα των εργαζομένων. Η κυβέρνηση μπορεί να επιβάλλει φόρο ή να προσφέρει επιδότηση στις επιχειρήσεις ανά μονάδα απασχολούμενης εργασίας. Η κυβέρνηση μπορεί να επιβάλλει κατώτατο μισθό στην αγορά εργασίας. Η κυβέρνηση μπορεί να επιβάλλει προγράμματα διορθωτικής δράσης κατά των διακρίσεων στην αγορά εργασίας. - Γενικά: Οι κυβερνητικές ρυθμίσεις επηρεάζουν τη ζήτηση ή/και την προσφορά εργασίας και, επομένως, μεταβάλλουν την ισορροπία στην 6 αγορά εργασίας.
Εργατικό Δυναμικό και Μέτρηση της Ανεργίας - Η Στατιστική Υπηρεσία Απασχόλησης ταξινομεί όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 16 ετών σε μία από τις εξής τρεις κατηγορίες: (i) Εργαζόμενοι - Ένα άτομο θεωρείται εργαζόμενος αν έχει εργαστεί επί πληρωμή για τουλάχιστον 1 ώρα ή έχει εργαστεί χωρίς μισθό για τουλάχιστον 15 ώρες κατά την εβδομάδα αναφοράς. (ii) Άνεργοι - Ένα άτομο θεωρείται άνεργος αν έχει απολυθεί προσωρινά ή δεν εργάζεται αλλά αναζητά θέση εργασίας τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες. Εργατικό Δυναμικό - Έστω Ε το συνολικό πλήθος των ατόμων που θεωρούνται εργαζόμενοι. - Έστω U το συνολικό πλήθος των ατόμων που θεωρούνται άνεργοι. - Ένα άτομο θεωρείται ότι ανήκει στο εργατικό δυναμικό αν είναι εργαζόμενος ή άνεργος. 7
- Δηλαδή, το μέγεθος του εργατικού δυναμικού (LF) της οικονομίας είναι: LF = E+U (iii) Άτομα Εκτός Εργατικού Δυναμικού - Ένα άτομο θεωρείται ότι βρίσκεται εκτός εργατικού δυναμικού (Out of the Labor Force OLF) αν δεν εργάζεται και δεν αναζητά εργασία τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες. - Έστω P ο συνολικός πληθυσμός άνω των 16 ετών. Τότε: Άτομα εκτός Εργατικού Δυναμικού OLF = P E U (δηλαδή: P = E+U+OLF) Ποσοστό Συμμετοχής στο Εργατικό Δυναμικό = LF / P Λόγος Απασχόλησης-Πληθυσμού = Ε / P Ποσοστό Ανεργίας = U / LF 8
- Παρατήρηση: Κάποιοι απολυμένοι εργάτες απογοητεύονται και παύουν να αναζητούν εργασία. Αυτοί οι αποθαρρυμένοι εργάτες αποτελούν μια κρυφή στρατιά ανέργων που δε συνυπολογίζεται στο επίσημο ποσοστό ανεργίας. - Δηλαδή, το επίσημο ποσοστό ανεργίας υποεκτιμά το πραγματικό πρόβλημα έλλειψης θέσεων εργασίας στην οικονομία. ΣύγχρονεςΤάσειςτηςΠροσφοράςΕργασίας (i) Μείωση του ποσοστού συμμετοχής των ανδρών στο εργατικό δυναμικό (από 91% το 1900 σε 75% το 1997 στις ΗΠΑ) - Εξήγηση: Συνταξιοδότηση ολοένα μεγαλύτερου ποσοστού των ανδρών ηλικίας άνω των 65 ετών. (ii) Αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό (από 21% το 1900 σε 60% το 1997) 9
(iii) Μείωση των ωρών εργασίας ανά εβδομάδα - Η διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας μειώθηκε από 55 ώρες το 1900 σε 38 ώρες το 1940. - Στη μεταπολεμική περίοδο, η διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας παρέμεινε σχετικά σταθερή. (iv) Ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ εκπαίδευσης και προσφοράς εργασίας. - Στις ΗΠΑ, το 1997 εργαζόταν το 88% των ανδρών και το 83% των γυναικών αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά μόνο το 75% των ανδρών και το 47% των γυναικών που δεν είχαν αποφοιτήσει από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. 10