ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ- IOYNIOY ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΤΑΞΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΑΡΙΘΜΟΣ: ΩΡΑ: 10.30 12.30 μ.μ ( διάρκεια 2 ώρες ) ΒΑΘΜΟΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 2. 6. 2017 ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΕΞΕΤΑΣΤΗ: ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ (5) ΣΕΛΙΔΕΣ. ΟΛΕΣ ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΔΟΘΟΥΝ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΕΞΕΤΑΣΗΣ. ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ( 4 μονάδες ) Να απαντήσετε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ και στις ΔΥΟ ( 2 ) ερωτήσεις. 1. Να γράψετε τα γράμματα της στήλης Α και δίπλα από το καθένα τον αντίστοιχο ορθό αριθμό της στήλης Β. ( 4 x 0,5 = μον. 2 ) Προσοχή: Στη στήλη Β περισσεύει ένα σημείο. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β Α. Αλέξιος Α Κομνηνός 1.Αγώνες κατά των Βουλγάρων Β. Νικηφόρος Φωκάς 2. Άλωση Κωνσταντινούπολης 1453 Γ. Μωάμεθ Β 3. Xρυσόβουλο 1082 Δ. Βασίλειος Β 4. Κατάργηση Ολυμπιακών Αγώνων 5. Απελευθέρωση Κύπρου από Άραβες 2. Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των πιο κάτω προτάσεων είναι «σωστό» ή «λάθος». ( 4 x 0,5 = μον. 2 ) α) Το 688/89 μ.χ. επιβλήθηκε στην Κύπρο καθεστώς συγκυριαρχίας μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων. β) Ο Θεοδόσιος Α προσπάθησε να επαναφέρει την αρχαία θρησκεία. γ) Οι έμποροι του Ισλάμ επινόησαν την εμπορική επιταγή. δ) Ο θεματικός στρατός αποτελούνταν από ξένους μισθοφόρους. 1
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ( 6 μονάδες ) Να απαντήσετε σε ΔΥΟ ( 2 ) ΜΟΝΟ από τις πιο κάτω ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τρεις ( 3 ) μονάδες. 1.Να γράψετε κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω: α) Σχολή Μαγναύρας ( ιδρυτής, διευθυντής, τμήματα ) ( μον. 1 ) β) Μάχη στο Μυριοκέφαλο ( 1176 ) (αντίπαλοι, αποτέλεσμα, δύο συνέπειες ) ( μον. 1 ) γ) Διάταγμα Μεδιολάνων ( πότε, ποιοι το υπέγραψαν, τι όριζε ) ( μον. 1 ) 2. α) Ποιοι ονομάζονταν δυνατοί στο Βυζάντιο και ποιες ήταν οι επιδιώξεις τους ; ( μον. 1 ) β) Ποια σημασία είχε για το Βυζαντινό κράτος η διατήρηση και προστασία της τάξης των ελεύθερων αγροτών; ( μον. 1 ) γ) Τι όριζε το Αλληλέγγυο ( 1002 ) και ποιος αυτοκράτορας το εφάρμοσε; ( μον. 1 ) 3. α) Τι ονομάζουμε Σταυροφορίες και για ποιο λόγο οργανώθηκαν; ( μον. 1 ) β) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της Δ Σταυροφορίας; ( μον. 0,5 ) γ) Να γράψετε τρεις ( 3 ) συνέπειες της Δ Σταυροφορίας. ( μον. 1,5 ) ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ( 6 μονάδες ) Να απαντήσετε σε ΔΥΟ ( 2 ) ΜΟΝΟ από τις πιο κάτω ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τρεις ( 3 ) μονάδες. Προσοχή! Να αξιοποιήσετε τις πληροφορίες από τα παραθέματα, αποφεύγοντας την απλή αντιγραφή και απαντώντας με δικά σας λόγια. 1. Αφού διαβάσετε το πιο κάτω παράθεμα και σύμφωνα με τις ιστορικές σας γνώσεις, να Η θρησκευτική πολιτική των Ισαύρων γενικά χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια τους να εξουσιάζουν την Εκκλησία και να έχουν κάτω από τον έλεγχό τους τη δράση εκκλησιαστικών και παρεκκλησιαστικών παραγόντων. Καταπολέμησαν την εξάπλωση των μοναστηριών και διόριζαν οι ίδιοι τους επισκόπους. Το πρόβλημα της λατρείας των εικόνων δεν ήταν καινούργιο. Όπως ξέρουμε οι πρώτοι χριστιανοί δεν είχαν εικόνες. Όταν αργότερα με την εξάπλωση του χριστιανισμού χρησιμοποιήθηκαν εικόνες κι άρχισε η προσκύνησή τους δημιουργήθηκε μια διαφορά απόψεων πάνω στο θέμα. «Ιστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή» των Λ. Τσακτσίρα, Ζ. Ορφανουδάκη, Μ. Θεοχάρη, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1999 ( σ. 173 ) α) Τι ήταν η εικονομαχία; ( μον. 1 ) 2
β) Να αναφέρετε τρεις ( 3 ) παράγοντες που οδήγησαν σε αυτήν. ( μον. 1,5 ) γ) Να γράψετε δύο ( 2 ) συνέπειες που είχε η εικονομαχία στον τομέα του πολιτισμού. ( μον. 0,5 ) 2. Αφού διαβάσετε τα πιο κάτω παραθέματα και σύμφωνα με τις ιστορικές σας γνώσεις, να Όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας ο Ηράκλειος (610 641), ένας από τους μεγαλύτερους ηγεμόνες του Βυζαντίου, η χώρα βρισκόταν σε άθλια οικονομική κατάσταση και ο παλαιωμένος διοικητικός μηχανισμός είχε αχρηστευθεί. Η στρατιωτική οργάνωση, που στηριζόταν στους μισθοφόρους, δεν απέδιδε, αφού δεν υπήρχαν χρήματα, ενώ είχαν εξαντληθεί και οι παλαιές εστίες που τροφοδοτούσαν το στράτευμα με έμψυχο υλικό. Οι κεντρικές επαρχίες του κράτους είχαν κυριευθεί από τους εχθρούς. Άβαροι και Σλάβοι είχαν εγκατασταθεί στη Βαλκανική χερσόνησο, ενώ οι Πέρσες βρίσκονταν στην καρδιά της Μ. Ασίας. Μόνο μια εσωτερική αναγέννηση θα μπορούσε να σώσει την αυτοκρατορία από την καταστροφή. Georg Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Ιστορικές Εκδόσεις Στ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1978, τόμ. 1, σ. 159 Η σημασία της αναδιοργανώσεως του στρατού και της διοικήσεως φάνηκε αμέσως από τα γεγονότα που ακολούθησαν. Ο αγώνας των Βυζαντινών κατά των Περσών στη δεκαετία του 620 παίρνει εντελώς νέα τροπή, αφού τις ήττες του παρελθόντος διαδέχονται τώρα επικές επιτυχίες. Το κράτος ανορθώνεται και καταφέρνει συντριπτικό πλήγμα στον εχθρό, που ως τώρα ήταν υπέρτερος. Δεν είναι μικρή και η συμβολή της πανίσχυρης βυζαντινής Εκκλησίας στην επιτυχία αυτή. Για τον αγώνα εναντίον των απίστων έθεσε όλους τους θησαυρούς της στη διάθεση του πτωχευμένου κράτους. Ο πόλεμος άρχισε μέσα σε μια ατμόσφαιρα θρησκευτικής εξάρσεως, που ήταν άγνωστη σε προηγούμενες εποχές. Ήταν ο πρώτος χαρακτηριστικά μεσαιωνικός πόλεμος, πρόδρομος των κατοπινών σταυροφοριών. Ο αυτοκράτορας ανέλαβε προσωπικά την αρχηγία του στρατεύματος και ανέθεσε στον πατριάρχη Σέργιο και στον πατρίκιο Βώνο να διοικούν το κράτος στη θέση του ανήλικου γιου του όσο χρόνο θα απουσίαζε από την Κωνσταντινούπολη. Georg Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Ιστορικές Εκδόσεις Στ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1978, τόμ. 1, σ. 166 167 α) Να γράψετε τέσσερα ( 4 ) προβλήματα που αντιμετώπιζε η Βυζαντινή αυτοκρατορία, σύμφωνα με τις πηγές, όταν ανέλαβε τη διοίκηση ο Ηράκλειος. ( μον. 1 ) β) Ποιο χαρακτήρα προσέλαβαν οι εκστρατείες του Ηρακλείου κατά των Περσών και για ποιο λόγο; ( μον. 0,5 ) γ) Να εξηγήσετε τρεις ( 3 ) παράγοντες που συνέβαλαν στη νικηφόρα εκστρατεία του Ηρακλείου εναντίον των Περσών. ( μον. 1,5 ) 3
3. Αφού διαβάσετε το πιο κάτω παράθεμα και σύμφωνα με τις ιστορικές σας γνώσεις να Ανάμεσα στην κεντρική εξουσία και τις πολιτικές οργανώσεις του λαού ξέσπασε ένας άγριος αγώνας, που κορυφώθηκε τον Ιανουάριο του 532 στην Κωνσταντινούπολη με μια φοβερή στάση. [...] Όταν ο Ιουστινιανός έγινε αυτοκράτορας, θέλησε να αποδεσμευθεί τελείως από την επιρροή των δήμων και έδωσε εντολή στα κυβερνητικά όργανα να υποτάξουν τα κόμματα του λαού. Οι ποινές που επέβαλε και στα δύο κόμματα έστρεψαν τόσο τους Βένετους όσο και τους Πράσινους εναντίον του. Η γενική αυτή εχθρότητα εντάθηκε από την αφόρητη φορολογία που επέβαλε η δαπανηρή πολιτική του Ιουστινιανού στους ώμους του πληθυσμού. Οι δύο δήμοι συνενώθηκαν σε κοινό αγώνα κατά της κεντρικής εξουσίας. Η στάση έλαβε τεράστιες διαστάσεις και η πρωτεύουσα βρέθηκε στις φλόγες. [...] Ο Ιουστινιανός νόμισε ότι όλα είχαν χαθεί γι αυτόν και ετοιμαζόταν να τραπεί σε φυγή. Το θάρρος όμως της αυτοκράτειρας Θεοδώρας τον απέτρεψε από το σχέδιο αυτό. Σε διαβουλεύσεις με τους Βένετους ο Ναρσής διέσπασε την ενότητα των επαναστατών, ενώ ο Βελισάριος εισέβαλε στον Ιππόδρομο με ένα στρατιωτικό άγημα που ήταν πιστό στον αυτοκράτορα και κατατρόπωσε τους ανυποψίαστους επαναστάτες. Έτσι ο βυζαντινός αυταρχισμός νίκησε τους δήμους που ενσάρκωναν, ως τελευταίο υπόλειμμα, τις ελευθερίες των πολιτών. G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού κράτους, τόμος Α, μτφ. Ι. Παναγόπουλος α) Να εξηγήσετε τι ήταν οι Δήμοι στο Βυζάντιο. ( μον. 0,75 ) β) Να γράψετε: i. σε ποιο γεγονός αναφέρεται το πιο πάνω παράθεμα. ( μον. 0,25 ) ii. δύο ( 2 ) αίτια που οδήγησαν στο γεγονός αυτό. ( μον. 1 ) iii. το αποτέλεσμα του γεγονότος και δύο ( 2 ) συνέπειές του. ( μον. 1 ) ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ( 4 μονάδες ) Να απαντήσετε σε ΔΥΟ ( 2 ) ΜΟΝΟ από τις πιο κάτω ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο ( 2 ) μονάδες. 1. Αφού διαβάσετε την πιο κάτω ιστορική πηγή και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να «Ο βασιλεύς ετίμησεν αυτόν και τους διαδόχους του, να φέρωσι μανδύαν ερυθρόν, βασιλικόν ένδυμα εν ταις εκκλησιαστικαίς τελεταίς, σκήπτρον αντί ράβδου ποιμαντικής, και να υπογράφωνται εφ όσον εις στον Αρχιεπισκοπικόν θρόνον ευρίσκονται μετά κυνναβάρεως, ήτοι διά γραμμάτων ερυθρών» Αρχιμανδρίτου Κυπριανού, Χρονολογική Ιστορία της Νήσου Κύπρου, σελ. 49, έκδοση β, 1902 1. α) Ποια είναι τα αυτοκρατορικά προνόμια του Αρχιεπισκόπου της Κύπρου; ( μον. 0,75 ) β) Από ποιον Βυζαντινό αυτοκράτορα παραχωρήθηκαν τα προνόμια και ποια ήταν η σημασία της παραχώρησης των προνομίων αυτών; ( μον.1,25 ) 4
2. α) Να γράψετε δύο ( 2 ) λόγους για τους οποίους οι Άραβες επιθυμούσαν να κατακτήσουν την Κύπρο. ( μον.1 ) β) Να αναφέρετε τέσσερις ( 4 ) συνέπειες των αραβικών επιδρομών στην Κύπρο. ( μον.1 ) 3. α) Γιατί οι Κομνηνοί, κατά την Κυρίως Βυζαντινή περίοδο, θωράκισαν αμυντικά την Κύπρο; ( μον. 0,5 ) β) Ποια κάστρα κτίστηκαν ( ονομαστικά ) και ποιο σκοπό εξυπηρετούσαν; ( μον. 1,5 ) Η Διευθύντρια Άννα Γιακουμή 5
6