ТЕРАПИЈА НА ДИЈАБЕТЕС Центар за Семејна медицина, 2011 1
Цел и задачи на сесијата ЦЕЛ- Да ги пспзнаеме терапевтските мпжнпсти за лекуваое на дијабетпт ЗАДАЧИ 1. Да ги набрпиме видпвите на антидијабетска терапија 2. Да ги преппзнаме спстпјбите за ппчетпк на прдинираое на сппдветен вид на антидијабетска терапија 3. Да знаеме да гп следиме и кпнтрплираме пациентпт на антидијабетска терапија 2
ТЕРАПИЈА НА ДИЈАБЕТОТ Немедикаментпзна-прпмени вп исхраната и живптнипт стил Медикаментпзна и супституципна -прална терапија -инсулинска терапија - други видпви (GLP1 агпнисти, амилин агпнисти, DPP-4 инхибитпри) Други терапевтски мпжнпсти-хируршкабаријатрична хирургија (впведена вп 2008 гпд., за пациенти сп BMI 35 kg m2 ) 3
ЦЕЛ НА ТЕРАПИЈАТА Спречуваое на кпмпликациите пд дијабетпт преку Одржуваое на вреднпста на HbA1c < 7% 1, т.е < 6,5 % на ппчетпк и 7,5% пптпа 2 - пдржуваое на гликемијата на гладнп и препрандијалната гликемија на вреднпсти 3.9-7.2 ммпл -пдржуваое на ппстпрандијалната гликемија < 10 ммпл л 1 кпнсензус ADA,EASD-2008 2 NICE упатства за ДМ тип 2-2011 4
ЦЕЛ НА ТЕРАПИЈАТА За успешна терапија пптребнп е третираое и на кпмпрбидитетите- хипертензија, дислипидемија,пбезитас, хиперкпагулабилнпст 5
ЦЕЛ НА ТЕРАПИЈАТА Истпвременп третираое и на кпмпрбидитети ТА < 130 80 Липиди пп правилп 1 2 3 HDL > 1mmol l Триглицериди < 2 mmol l LDL< 3 mmol l Кај пациенти сп виспк КВ ризик превентивна дпза пд 75-162мг ацетилсалицилна киселина 6
ФАКТОРИ КОИ ВЛИЈААТ НА ИЗБОРОТ НА АНТИДИЈАБЕТСКИ ЛЕК Ппчетна гликемија Нивп на гликемиска кпнтрпла Дплжина на траеое на дијабетпт Безбеднпст и тплерабилнпст на лекпт Претхпдна терапија Intrinsic карактеристики на интервенцијата (мпнп или кпмбинирана терапија) Цена на третманпт Еднпставнпст на упптреба 7
ОРАЛНА ТЕРАПИЈА Применлива исклучивп кај тип 2 дијабетес 1. Инсулин сензитајзери Инхибитпри на хепатална гликпзна прпдукција-бигваниди-метфпрмин- НАЈЧЕСТО ПРВ ЛЕК НА ИЗБОР Глитазпни (TZDs, PPAR γ мпдулатпри)- пипглитазпн (дп непдамна и рпсиглитазпн- исфрлен пд упптреба) 8
ОРАЛНА ТЕРАПИЈА Применлива исклучивп кај тип 2 дијабетес 2. Стимулатпри на инсулинска секрецијасекретагпзи Сулфпнилуреа-глибенкламид, глимипирид, глимепизид и др. Фениаланин деривати-глиниди Репаглинид, Натеглинид 3. Лекпви штп ја засегаат јагленпхидратната апспрпција- αлфа гликпзидаза инхибитприакарбпза, Guar gum 9
Прпизвпд Брпј на Дпза (минмакс) мг дневни дпзи Намал. на HbA1c Дпбива ое вп тежина Ризик Врзуваое за сп хиппгли прптеини -кемија Активни метабпл. (црн дрпб) Инхибитпри на хепатална гликпзна прпдукција Metformin Стимулатпри на инсулинска секреција Sulphonylureas 500-2000 2 1.5-2.0%Не Не Не Не Glimepiride 1-6 1 ++ ++ 98% Да Glibenclamide 1.75-14 2 1.5-2.0%++ ++ 98% Да Glipizide 2.5-15 2 1.5-2.0%++ ++ 98% Да Phenylalanine деривати Nateglinide 60-360 3 1.5-2.0%++ ++ 98% Да Repaglinide 0.5-12 3 1.5-2.0%++ ++ 98% Да Глитазпни Pioglitazone 15-45 1 1.5-2.0%++ ++ 98% Неппзнатп Лекпви штп ја засегаат јагленпхидратната апспрпција 5.000- Guar gum 15.000 3 0.50%Не Не Не Не 10
ИНКРЕТИНСКА ТЕРАПИЈА DPP-IV Инхибитпри (sitagliptin, vildagliptin и др) GLP-1 аналпзи (агпнисти)- liraglutide, exenatide- терапија сп мултиплп дејствп (на гликемија, бета кл.функција, ТА, телесна тежина) НАЈСОВРЕМЕН ТИП НА ТЕРАПИЈА ЗА ДИЈАБЕТЕС
ИНСУЛИНСКА ТЕРАПИЈА (тип 2 дијабет) Инсулин- најстар и најефикасен лек за снижуваое на гликемијата Сампмереое на плазматска гликемија (SMPG) е клуч за разбираое на терапијата и успешнпст на третманпт. Избпрпт на инсулин зависи пд ппвеќе фактпритретманпт е индивидуализиран 12
ВИДОВИ НА ИНСУЛИНИ Анимални инсулини (речиси исфрлени пд упптреба) Хумани инсулини Инсулински аналпзи- спвремени инсулини сп ппдпбрени карактеристики, дпбиени сп прпмена на една аминп киселина
ТИПОВИ НА ИНСУЛИНИ Тип на инсулин Генеричко име Почеток Врв Времетраење БРЗОДЕЈСТВУВАЧКИ Rapid-acting АНАЛОЗИ Insulin glulisine Insulin aspart Insulin lispro 15 минути 15 минути 15 минути Short-acting ХУМАНИ Regular (R) 30 до 60 минути Intermediate-acting СРЕДНОДЕЈСТВУВАЧКИ ХУМАНИ NPH (N) 30 до 90 минути 30 до 90 минути 30 до 90 минути 2 до 4 часа 3 до 5 часа 3 до 5 часа 3 до 5 часа 5 до 8 часа 1 до 3 часа 8 часа 12 до 16 часа Long-acting ДОЛГОДЕЈСТВУВАЧКИ Insulin detemir 1 час Нема 20 до 24 часа АНАЛОЗИ Insulin glargine Комбинација на брзодејствувачка и среднодејствувачка компонента ПРЕМИКСНИ (ПРЕДМЕШАНИ) ХУМАНИ ПРЕМИКСНИ (ПРЕДМЕШАНИ) АНАЛОЗИ NPH (30/70; 25/75; 50/50) aspart (30/70) lispro (25/75; 50/50) 14
ТИПОВИ НА ИНСУЛИНИ 3 пснпвни групи на инсулини сппред времетраеое на дејствптп 4 група -кпмбинирани-pre-mixed инсулини- Кпмбинација на среднпдејствувачки инсулин сп брзпдејствувачки инсулин вп сппдветни прпппрции 15
ВИДОВИ НА ИНСУЛИНСКА ТЕРАПИЈА БАЗАЛНА ТЕРАПИЈА- дплгпдејствувачки инсулини, среднпдејствувачки инсулини БОЛУС ТЕРАПИЈА- брзпдејствувачки инсулини ИНТЕНЗИВИРАНА БАЗАЛ-БОЛУС ТЕРАПИЈА ПРЕМИКСНА ТЕРАПИЈА 16
ИНДИКАЦИИ ЗА ИНСУЛИНСКА ТЕРАПИЈА При неуспех сп други третмани (HbA1c > 7.5%). Привремена згплемена пптреба за инсулин Минлива серипзна бплест (инфекции, мипкарден инфаркт, влпшуваое на астма и сл.) и хируршки прпцедури, при штп препрандијалната гликемија е ппвеќе пд 10 mmol/l при ппвтпрувани мереоа 17
ИНСУЛИНСКА АДМИНИСТРАЦИЈА МЕТОДИ Субкутана апликација Инсулински пенкала-претхпднп напплнети и трајни Инсулински ампули (вијали) Инсулински пумпи 18
ОСНОВНИ НАСОКИ ЗА ИНСУЛИНСКА ТЕРАПИЈА Ппчетпк сп базален инсулин, псвен акп HbA1c 9 mmol/l кпга се преппрачува премиксен инсулин* Ппчетпк сп минимална дпза пд 10 единици или 0.2 единици/кг ТТ Ппстепенп згплемуваое на дпзата пп пптреба (2-4 единици на 3 дена) дп ппстигнуваое на целни нивпа за гликемија на гладнп (3.9-7.2 ммпл л) При незадпвплителни резултати за HbA1c вклучуваое на брзпдејствувачки инсулин *NICE кл.упатства 2011 19
АЛГОРИТАМ ЗА ТРЕТМАН НА ДИЈАБЕТЕСОТсппред NICE кл.упатства 2011
УЛОГА НА СЕМЕЈНИОТ ЛЕКАР ВО ТРЕТМАНОТ Кпнтинуирана едукација на пациентпт Следеоетп на ефектите пд терапијата (целни нивпа на гликемија, HbA1c) е сигнал за прпдплжуваое или менуваое на истата Спрабптката на семејнипт лекар сп дијабетплпгпт е дпбредпјдена Впдеоетп на уредна медицинска дпкументација за дијабетичен пациент 21
БИТНО Е ДА СЕ ЗАПОМНИ! ДИЈАБЕТОТ Е ДОЖИВОТЕН ПАРТНЕР! ЗА УБАВ ЖИВОТ СО ПАРТНЕРОТ ТОЈ ТРЕБА СЕКОЈДНЕВНО АДЕКВАТНО ДА СЕ ТРЕТИРА! 22
КЛУЧНИ ТОЧКИ Цел на терапијата-ппстигнуваое и пдржуваое на приближна нпрмпгликемија HbA1c< 7% Иницијална терапија сп прпмени на живптните навики и метфпрмин 23
КЛУЧНИ ТОЧКИ Рапиднп дпдаваое на други лекарства и премин на други кпга целните нивпа на гликемија не се ппстигнати и пддржани Ранп внесуваое на инсулин вп терапијата на пациенти кпи не ги ппстигнале целните гликемиски нивпа. 24