ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Παπαντωνίου Ελισάβετ, Νοσηλεύτρια ΤΕ Β & Γ καρδιολογική ΑΠΘ Γ.Ν.Θ «Ιπποκράτειο» Παπαδοπούλου Ευαγγελία, Νοσηλεύτρια ΤΕ Γ.Ν.Θ «Γ. Παπανικολάου»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φυσική δραστηριότητα έχει αναγνωριστεί ως ένας μέγιστος προστατευτικός παράγοντας ενάντια στην ανάπτυξη και παθολογία των καρδιαγγειακών παθήσεων. Επιπλέον, η έλλειψη της έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους κυριότερους παράγοντες που προκαλούν καρδιαγγειακή νόσο. Οι περισσότεροι ασθενείς που εμφανίζουν καρδιαγγειακά προβλήματα και η κατάσταση τους είναι σταθερή, μπορεί να έχουν ασφαλή σεξουαλική ζωή, σύμφωνα με νέες οδηγίες από τις ΗΠΑ.
Στη χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια η καρδιά διογκώνεται και χάνει την ικανότητά της να αντλεί επαρκείς ποσότητες αίματος. Στη συμπτωματολογία της νόσου περιλαμβάνονται κόπωση, δυσκολία στην αναπνοή και οίδημα των κάτω άκρων λόγω συσσώρευσης αίματος. Αν και η πάθηση μπορεί να προκληθεί από έναν αριθμό παραγόντων, η πτωχή λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων πιστεύεται ότι παίζει ρόλο σε αρκετές περιπτώσεις. Ομοίως η μη φυσιολογική λειτουργία του ενδοθηλίου ενέχεται συχνά στην στυτική δυσλειτουργία.
ΜΕΛΕΤΗ Lancisi Heart 2005 Κατά πόσο η μέτριας έντασης σωματική άσκηση μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας και να ενισχύσει τη σεξουαλική λειτουργία. 59 άνδρες με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, σταθερή για τουλάχιστον τρία χρόνια. Οι μισοί συμμετείχαν σε πρόγραμμα γυμναστικής υπό επίβλεψη Οι άλλοι μισοί δεν γυμνάστηκαν κατά τη διάρκεια των οκτώ εβδομάδων. Το πρόγραμμα εκγύμνασης περιελάμβανε στατικό ποδήλατο stretching
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ(1) Οι μη αθλούμενοι ασθενείς δεν ανέφεραν καμιά βελτίωση αναφορικά με τη συμπτωματολογία της καρδιακής ανεπάρκειας ή τη σεξουαλική λειτουργία. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα γυμναστικής είχαν αυξημένη πρόσληψη οξυγόνου κατά τη διάρκεια της άσκησης, ενώ παρατήρησαν και βελτίωση σε αρκετές μετρήσεις της σεξουαλικής λειτουργίας,όπως η ποιότητα της στύσης.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ(2) Η βελτιωμένη σεξουαλική λειτουργία συνοδεύτηκε από βελτίωση των σχέσεων των ασθενών με τις συντρόφους τους. Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που αποδεικνύει ότι η μεσοπρόθεσμη μέτριας έντασης αερόβια άσκηση βελτιώνει τη σεξουαλική δραστηριότητα των ανδρών με σταθερή χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια. Η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως στην βελτιωμένη αρτηριακή λειτουργία.
Η φυσική δραστηριότητα βελτιώνει τη σεξουαλική λειτουργία των πασχόντων από καρδιακή ανεπάρκεια Η μέτριας έντασης σωματική άσκηση ενισχύει την σεξουαλική λειτουργία των ανδρών με καρδιακή ανεπάρκεια. International Journal of Cardiology
ΙΣΟΤΟΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Βελτιώνει την κατάσταση καρδιάς μυών Αυξάνει την αντοχή Διατηρεί τις αρθρώσεις χαλαρές εύκαμπτες Προάγει την ψυχική και σωματική υγεία Καλλιεργεί την άμιλλα και τη κοινωνικότητα του ατόμου
ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ Αναγνώριση καρδιολογικών συμπτωμάτων: Δυσφορία - πόνος- κάψιμο - σφίξιμο στο στήθος Αίσθημα λιποθυμίας Δύσπνοια Μη συνεχίσετε την άσκηση όταν αισθάνεστε: αδυναμία - ζάλη κόπωση αϋπνία πόνο στις αρθρώσεις
ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Κλινική εξέταση Η.Κ.Γ. Ακτινογραφία θώρακος Υπέρηχογραφημα καρδιάς Δοκιμασία κόπωσης Holter ρυθμού
ΕΡΕΥΝΑ 61 ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια Ι-ΙV πρόγραμμα άσκησης για 10 εβδομάδες αερόβια άσκηση στο δαπεδοεργόμετρο ερωτηματολόγια για την ποιότητα ζωής. Αποτελέσματα βελτίωση της φυσικής κατάστασης αύξηση της αυτοπεποίθησης μείωση των ανασφάλειών αλλαγή της ποιότητας ζωής Dua et all,(2009)
ΕΡΕΥΝΑ 21 ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια Ι-ΙΙΙ Πρόγραμμα άσκησης δύναμης των ποδιών διάρκειας 8 εβδομάδων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πάρα την γύμναση μόνο των κάτω ακρών αυξήθηκε η ικανότητα για υπομέγιστη άσκηση σημαντικά. βελτιώθηκε η ποιότητα ζωής τους σε σχέση με την ομάδα έλεγχου. Tuni- Lenne et all, (1996)
Στην καρδιακή ανεπάρκεια ένα από τα συμπτώματα είναι ο κάματος προσπάθειας. Ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο κάματος οφείλεται κυρίως στις μεταβολές των σκελετικών μυών και στην ατροφία των μυικών ινών λόγω της νόσου. Εχει αποδειχθεί ότι αυξάνεται έως και 30% η ικανότητα για άσκηση των ασθενών με Κ.Α μετά από κάποιο πρόγραμμα φυσικής άσκησης,με συνέπεια να βελτιώνεται η αντοχή στη κόπωση καθώς επίσης και η ποιότητα ζωής. Η άσκηση που προτείνεται είναι το περπάτημα, το χαλαρό τρέξιμο, η αεροβική γυμναστική ή το στατικό ποδήλατο σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν τα όρια τους όσον αφορά την άσκηση και να μην τα υπερβαίνουν. Η φυσική άσκηση είναι επιθυμητή σε επίπεδα που να μην προκαλεί συμπτώματα.
Σεξουαλική δραστηριότητα Αρκετές μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με την Κ.Α όσον αφορά τη σεξουαλική λειτουργία,το 60%-87% των ασθενών αναφέρουν σεξουαλικά προβλήματα.
Μια ενδιαφέρουσα μελέτη (ESC Heart Failure (2016) DOI: 10.1002/ehf2.12108), που συνέκρινε 438 υγιείς ηλικιωμένους και 459 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, έδειξε ότι υπάρχει παρόμοιο ποσοστό σεξουαλικής λειτουργίας (56%-59% αντίστοιχα), ωστόσο η ιδιαιτερότητα στους ασθενείς με Κ.Α ήταν ότι ανέφεραν συχνά προβλήματα στυτικής λειτουργίας.
Στην ίδια μελέτη,στις γυναίκες η κατάσταση ήταν ακόμη χειρότερη. Υγιείς γυναίκες ηλικίας 50-59 ετών αναφέρουν σεξουαλική δυσλειτουργία 23%-27%, ενώ σε γυναίκες της ίδιας ηλικίας με Κ.Α, το ποσοστό αυτό φτάνει 76%-80%.
Η στυτική δυσλειτουργία οδηγεί σε άγχος και κατάθλιψη και επηρεάζει την ποιότητα ζωής κι ευημερία των ασθενών. (Lauman et al, 1999)
Παράγοντες που σχετίζονται με τα σεξουαλικά προβλήματα σε ασθενείς με Κ.Α καθιστική ζωή κάπνισμα ψυχολογικοί παράγοντες(κατάθλιψη, φόβος επιπλοκών) ελάττωση ανδρογόνων
Τροποποιήση παραγόντων κινδύνου δίαιτα απώλεια βάρους αύξηση φυσικής δραστηριότητας μείωση της χοληστερίνης
Φαρμακευτική αντιμετώπιση PDE5 Inhibitors: sildenafil(viagra),tadalafil(cialis), vardenafil(levitra) - Tadalafil has the longest period of onset (2 hours) and lasts up to 36 hours, whereas as sildenafil is effective up to 12 hours and vardenafil is only effective 4-5 hours after administration PDE5 inhibitors are generally safe and effective for the treatment of ED in patients with compensated heart failure No studies have shown one agent to be more effective or safer than the others Large trials and meta-analyses suggest that they are not associated with an increase in MI or cardiac events Circulation 2012;125: 10581072
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η σεξουαλική δραστηριότητα μπορεί να ξαναρχίσει σταδιακά, εφ όσον υπάρχει διάθεση. Θυμηθείτε ότι η λήψη κάποιων φαρμάκων μπορεί να προκαλέσει κάποιου βαθμού γενετήσια ανικανότητα η οποία όμως είναι παροδική. Η συμμετοχή του ασθενή στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας είναι απαραίτητη και αναγκαία για να νιώθει ο ασθενής οτι έχει τον έλεγχο της κατάστασης στα χέρια του και να αντιμετωπίζει θετικά την ζωή.
Able to climb 2 flights of stairs), then safe to resume sexual activity. DeBusk et al. (2000) American Journal of Cardiology 86(2): 175-181
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ