Ώριμη Ηλικία Ενημέρωση και Πρόληψη για τα συχνότερα νοσήματα
Οστεοπόρωση Τι είναι η οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι η συχνότερη πάθηση των οστών. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η προοδευτική απώλεια της φυσιολογικής μάζας καθώς και η διαταραχή της δομικής κατασκευής των οστών με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Τα οστά σταδιακά χάνουν τα δομικά συστατικά που τα αποτελούν (με κύριο συστατικό το ασβέστιο) με αποτέλεσμα με την πάροδο του χρόνου να χάνουν την αντοχή τους, να γίνονται πιο ευαίσθητα στις καταπονήσεις και να σπάζουν ευκολότερα με πολύ μικρά χτυπήματα ή πτώσεις και σε κάποιες περιπτώσεις, απλά σπάζουν διότι δεν μπορούν να αντέξουν το βάρος του ίδιου του ατόμου. Η συχνότητα της οστεοπόρωσης αυξάνεται με την ηλικία και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση έχουν ταχύτερη απώλεια οστικής μάζας μάλλον λόγω της απώλειας της προστατευτικής δράσης που έχουν οι ορμόνες του φύλου στα οστά. Για τον λόγο αυτό, η οστεοπόρωση είναι πολύ συχνότερη αλλά και σοβαρότερη στις γυναίκες.
Ποια είναι τα συμπτώματα και οι απώτερες επιπλοκές της οστεοπόρωσης; Η γενικότερη αντίληψη του κόσμου είναι ότι η οστεοπόρωση προκαλεί κυρίως πόνο. Αυτό στην πραγματικότητα δεν ισχύει. Η οστεοπόρωση είναι μια ύπουλη σιωπηρή νόσος που δεν δίνει καθόλου συμπτώματα για πολλά-πολλά χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι περνάνε αρκετά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η οστεοπόρωση συνεχώς χειροτερεύει από πλευράς απώλειας οστικής μάζας και διαταραχής της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών, μέχρι να εμφανιστεί το πρώτο της σύμπτωμα, που είναι το κάταγμα. Ο πόνος ουσιαστικά ξεκινά όταν η οστεοπόρωση είναι αρκετά προχωρημένη ώστε να παρουσιαστούν κατάγματα. Η κύρια κλινική εκδήλωση της οστεοπόρωσης είναι τα κατάγματα χαμηλής ενέργειας, δηλ. τα κατάγματα που συμβαίνουν μετά από ελαφρού βαθμού τραυματισμό, όπως είναι π.χ. η πτώση από την όρθια θέση. Σε προχωρημένα στάδία όπου έχουμε πολλαπλά κατάγματα σε σπονδύλους οι ασθενείς έχουν πλέον παραμορφώσεις στην σπονδυλική στήλη που οδηγούν σε απώλεια ύψους και κύφωση ή σκολίωση. Η οστεοπόρωση είναι νόσος όλων των οστών και γι αυτό κατάγματα μπορεί να συμβούν σε διάφορες θέσεις του σκελετού, αλλά συνήθως συμβαίνουν στους σπονδύλους, στον αυχένα του μηριαίου οστού και στο αντιβράχιο. Οι επιπλοκές τις οστεοπόρωσης αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά κοινωνικά προβλήματα. Κυρίως οι υπερήλικες ασθενείς, όταν πάθουν οστεοπορωτικά κατάγματα ακόμα και αν είναι εντελώς υγιείς, διαταράσσεται η υγεία τους σε τέτοιο βαθμό ώστε ένα μεγάλο ποσοστό πεθαίνει. Ακόμα και αυτοί που ξεπερνούν τον κίνδυνο, η αποκατάσταση τους είναι αργή και συχνά ελλιπής. Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί ασθενείς να μην αυτοεξυπηρετούνται και να χρειάζονται μόνιμη φροντίδα κατ οίκον ή να παραμένουν τελικά μόνιμα σε ιδρύματα μετά από τα κατάγματα αν δεν έχουν άτομα να τους φροντίζουν στο σπίτι.
Οστεοπόρωση Τα πλέον σοβαρά και θανατηφόρα κατάγματα είναι τα κατάγματα στο ισχίο που είναι και τα πιο συχνά στην 3 η ηλικία. Πως μπορώ να προλάβω ή να διαγνώσω έγκαιρα την οστεπόρωση; Το μόνο που ίσως μειώνει την πιθανότητα να εμφανίσουμε οστεοπόρωση είναι η διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και η βιταμίνη D σε νεανική ηλικία πριν τα 25 αλλά και μετά την εμμηνόπαυση. Επίσης, η τακτική σωματική άσκηση. Ο μόνος τρόπος για να διαπιστωθεί ο κίνδυνος της οστεοπόρωσης είναι να γίνεται τακτικός έλεγχος κυρίως στα άτομα που έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν οστεοπόρωση. Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της οστεοπόρωσης είναι οι παρακάτω: η ηλικία (άνω των 50) το φύλο (γυναίκες συχνότερα) η κληρονομικότητα το χαμηλό σωματικό βάρος η εθνικότητα (λευκή φυλή συχνότερα)
η φτωχή διατροφή σε ασβέστιο και βιταμίνη D η καθιστική ζωή το κάπνισμα ή η κατάχρηση αλκοόλ η κύηση-γαλουχία (όταν δεν προσλαμβάνουν αρκετό ασβέστιο) διάφορες παθήσεις όπως υπερπαραθυρεοειδισμός ρευματοειδής αρθρίτιδα κίρρωση του ήπατος υπογοναδισμός υπερθυρεοειδισμός υπερκορτιζολαιμία σύνδρομο δυσαπορρόφησης διάφορα φάρμακα (κορτικοστεροειδή / αγχολυτικά / αντιψυχωσικά κ.α.) Η διάγνωση γίνεται με ειδικές απεικονιστικές μεθόδους καθορισμού της οστικής πυκνότητας αλλά και με εργαστηριακές εξετάσεις αίματος και ούρων όπου κριθεί απαραίτητο για να διαπιστωθούν και τα ακριβή αίτια της νόσου. Θεραπεία Κυκλοφορούν πολλά διαφορετικά φάρμακα για την θεραπεία της οστεοπόρωσης το κάθε ένα με διαφορετικό μηχανισμό δράσης. Ο γιατρός αποφασίζει την κατάλληλη θεραπεία κατά περίπτωση. Πάντως, τα συμπληρώματα διατροφής δηλαδή ασβέστιο και βιταμίνη D θεωρούνται απαραίτητα στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.
Διαταραχές μνήμης και άνοια τύπου Alzheimer Τι είναι η νόσος Alzheimer; Η άνοια τύπου Alzheimer συνίσταται στην προοδευτική έκπτωση της μνήμης και των άλλων νοητικών λειτουργιών ενός ατόμου. Οφείλεται στην σταδιακή εκφύλιση κυττάρων του εγκεφάλου που ασχολούνται με τη μνήμη και τις άλλες νοητικές λειτουργίες. Από αυτήν πάσχει περίπου ένας στους 20 ανθρώπους άνω της ηλικίας των 65 ετών. Τα αίτια που οδηγούν σε αυτή την καταστροφή κυττάρων δεν έχουν εξακριβωθεί πλήρως μέχρι σήμερα Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου Alzheimer; Με την πάροδο της ηλικίας, η μνήμη μας αρχίζει να παρουσιάζει σημάδια κόπωσης και εξασθενεί. Υπάρχουν ωστόσο άνθρωποι που παρουσιάζουν προβλήματα μνήμης, που επιδεινώνονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, ενώ εμφανίζουν προβλήματα και σε άλλες νοητικές λειτουργίες (π.χ. προσανατολισμό, προσοχή, συγκέντρωση, σκέψη, ομιλία). Ποιες είναι οι επιπλοκές της νόσου Alzheimer; Tα προβλήματα είναι συχνά τέτοιας βαρύτητας ώστε το
άτομο αρχίζει να έχει προβλήματα σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, ξεχνά σημαντικά πρόσφατα γεγονότα, χάνει τον προσανατολισμό του σε γνωστούς χώρους, ξεχνά το «μάτι» της κουζίνας ανοιχτό, κλειδώνεται έξω από το σπίτι κ.λπ.). Στα προχωρημένα στάδια της νόσου, ο ασθενής χάνει την αυτονομία του: αδυνατεί να εκτελέσει απλές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (ντύσιμο, καθαριότητα κ.λ.π.) Πως μπορώ να προλάβω ή να διαγνώσω έγκαιρα την νόσο Alzheimer; Η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστερολαιµία και το κάπνισµα είναι δυνατόν να παραβλάψουν και τις νοητικές λειτουργίες, και έτσι η σωστή αντιμετώπιση τους οδηγεί σε μείωση των πιθανοτήτων για εμφάνιση της νόσου. Μία ισορροπηµένη, υγιεινή διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες μπορεί επίσης να δρα προστατευτικά. Παράλληλα, η πνευµατική άσκηση φαίνεται ότι επίσης βοηθά στην πρόληψη της άνοιας τύπου Alzheimer. Τίποτα όμως δεν αντικαθιστά την έγκαιρη προσέλευση του ανθρώπου που έχει αρχίσει να εμφανίζει διαταραχές μνήμης στον νευρολόγο, ο οποίος με τη σειρά του θα αποκλείσει άλλα πιθανά αίτια της διαταραχής των νοητικών λειτουργιών (π.χ. κατάθλιψη, διαταραχές του θυρεοειδούς, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια) και θα θέσει τις βάσεις για την επιτυχημένη αντιμετώπιση της νόσου. Θεραπεία Η φροντίδα ενός ασθενούς με προχωρημένη άνοια επιβαρύνει σοβαρά τον οικογενειακό του περίγυρο και ιδιαίτερα τα άτομα που την έχουν επωμιστεί. Πρόσφατα, έχουν αναπτυχθεί ειδικά σκευάσματα για την άνοια, με τα οποία μπορούμε πλέον να καθυστερήσουμε την επιδείνωση και να βελτιώσουμε τα συμπτώματα της νόσου. Στόχος αυτών των φαρμάκων είναι να ενισχύσουν τη δραστηριότητα της ακετυλοχολίνης, η οποία είναι η βασική ουσία με την οποία επικοινωνούν μεταξύ τους τα κύτταρα του εγκεφάλου που επιτελούν τη λειτουργία της μνήμης.
Γλαύκωμα Τι είναι το γλαύκωμα; Το γλαύκωμα αντιπροσωπεύει μια ομάδα νοσημάτων του ματιού που προσβάλλει ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού. Eμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 40 ετών, ενώ παρουσιάζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν συγγενείς που πάσχουν από τη νόσο. Είναι συχνότερο σε άτομα με μυωπία, με σακχαρώδη διαβήτη ή όσους λαμβάνουν κορτιζόνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ποια είναι τα συμπτώματα του γλαυκώματος; Το αίτιο του είναι η διαταραχή στην ισορροπία μεταξύ της παραγωγής και της κυκλοφορίας του υγρού που φυσιολογικά παράγεται στο εσωτερικό του ματιού. Η διαταραχή αυτή μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη πίεση στο εσωτερικό του ματιού και τελικά βλάβη στο οπτικό νεύρο. Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι αυξημένη πίεση στο εσωτερικό του ματιού δε συνεπάγεται πάντα εμφάνιση γλαυκώματος και μπορεί να χρειάζεται απλώς στενή παρακολούθηση.
Ποιες είναι οι επιπλοκές του γλαυκώματος; Το γλαύκωμα μπορεί να μην έχει εμφανή συμπτώματα και εφόσον δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να οδηγήσει ακόμα και στην τύφλωση. Πώς μπορώ να προλάβω ή να διαγνώσω έγκαιρα το γλαύκωμα; Η πρόληψη κατά του γλαυκώματος έχει εξέχουσα σημασία. Άτομα που έχουν πάσχοντες από γλαύκωμα στην οικογένειά τους, όπως και μύωπες, διαβητικοί ή ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα θα πρέπει να ελέγχονται μια φορά το χρόνο προληπτικά από τον οφθαλμίατρό τους. Όλος ο πληθυσμός μέχρι την ηλικία των 40 ετών θα πρέπει να έχει υποβληθεί σε μία οφθαλμιατρική εξέταση ρουτίνας, ενώ από τότε και μετά θα πρέπει να υποβάλλεται σε εξέταση μια φορά κάθε 1-2 χρόνια. Το γλαύκωμα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν προκαλεί συμπτώματα και έτσι σημαντικό ποσοστό ασθενών ανακαλύπτεται τυχαία. Θεραπεία Ο κύριος σκοπός της θεραπείας στο γλαύκωμα είναι η πρόληψη της βλάβης του οπτικού νεύρου διατηρώντας έτσι ακέραιο το οπτικό πεδίο. Οι σημερινές διαθέσιμες θεραπείες με οφθαλμικές σταγόνες, χάπια, και λέιζερ ή χειρουργικές επεμβάσεις στοχεύουν κυρίως στη διατήρηση χαμηλής ενδοφθάλμιας πίεσης και στην καθυστέρηση περαιτέρω βλάβης. Ο ασθενής με γλαύκωμα μπορεί να ζει μια κανονική ζωή, ακολουθώντας βέβαια με ακρίβεια τόσο τις οδηγίες όσο και την αγωγή που του έχει συστηθεί από τον οφθαλμίατρο του.
Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς (ΗΕΩ) Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς (ΗΕΩ); Η ΗΕΩ είναι μια πάθηση που μπορεί να επηρεάσει την ευκρίνεια της κεντρικής όρασης που απαιτείται για δραστηριότητες όπως το διάβασμα, η οδήγηση, η ανάγνωση ώρας και η αναγνώριση προσώπων. Οι μεγαλύτεροι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη ΗΕΩ είναι η αυξημένη ηλικία, το κάπνισμα, η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού (συγγενής που να έχει εκδηλώσει το νόσημα), δίαιτα φτωχή σε συγκεκριμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία καθώς και το φύλο, με τις γυναίκες να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τους άνδρες. Ποια είναι τα συμπτώματα της ΗΕΩ; Τα συμπτώματα της ΗΕΩ περιλαμβάνουν μειωμένη, θολωμένη ή λιγότερο ευκρινή όραση, τυφλά σημεία στην όραση, ενώ συχνά οι ασθενείς βλέπουν αντικείμενα κυματιστά ή με καμπύλες και τα χρώματα να φαίνονται ξεπλυμένα και θαμπά.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της ΗΕΩ; Υπάρχουν δύο τύποι ΗΕΩ, η ξηρή και η υγρή. Στην ξηρή ΗΕΩ (αφορά το 85% των ασθενών) καταστρέφονται οι φωτοϋποδοχείς του αμφιβληστροειδή, ενώ στην υγρή ΗΕΩ η οποία εξελίσσεται ταχύτερα και αφορά περίπου το 15% των ασθενών) η κύρια αιτία απώλειας της όρασης είναι η ανάπτυξη μη φυσιολογικών αγγείων πίσω από τον αμφιβληστροειδή. Η σημαντικότερη επιπλοκή της νόσου είναι η απώλεια της όρασης. Πως μπορώ να προλάβω ή να διαγνώσω έγκαιρα την ΗΕΩ; Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι αν παρατηρήσετε αλλαγές στην όραση σας, πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας το ταχύτερο. Kάποιοι ασθενείς αγνοούν τα συμπτώματα απώλειας όρασης γιατί τα θεωρούν φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας της γήρανσης. H συνήθης όμως οφθαλμολογική εξέταση μπορεί να εντοπίσει τα πρώτα σημάδια της ΗΕΩ, ενώ η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσετε την όραση που έχετε ακόμα. Τα πιο σημαντικά βήματα πρόληψης είναι η τακτική οφθαλμολογική εξέταση, η διακοπή του καπνίσματος, η ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά καθώς και η χρήση γυαλιών ηλίου για την προστασία των ματιών από την υπεριώδη ακτινοβολία. Θεραπεία Οι υπάρχουσες θεραπείες δεν μπορούν συνήθως να επαναφέρουν την κεντρική όραση που έχει ήδη χαθεί. Μπορούν όμως να σταθεροποιήσουν ή/και να καθυστερήσουν την απώλειας όρασης. Τέτοιες είναι η φωτοδυναμική θεραπεία το λέιζερ φωτοπηξίας, η λήψη πολυβιταμινούχων αντιοξειδωτικών σκευασμάτων, ενώ καινοτόμες θεραπείες με ενδοφθάλμιες ενέσεις παρέχουν αποτελεσματικότερη προστασία από την πάθηση.
www.novartis.gr NOV/2009/DV/14