Τ.Ε.Ι. Κρήτης Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος Εισαγωγή στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, e-mail: karapidakis@chania.teicrete.gr Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης Επίκουρος Καθηγητής XANIA 2007
Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή 2 1.1 Διαδικασίες Αδειοδότησης 1.2 Κλάδοι Οικονομικών Δραστηριοτήτων 1.3 Κατηγορίες Δραστηριοτήτων 1.4 Χωροθέτηση 1.5 Μητρώα Μελετητών Κεφάλαιο 2 Περιβαλλοντική Νομοθεσία 14 2.1 Περιβαλλοντική Αδειοδότηση 2.2 Διαδικασία Προέγκρισης Χωροθέτησης 2.3 Διαδικασία Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων 2.4 Σχηματική Απεικόνιση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης Κεφάλαιο 3 Περιβαλλοντικές Μελέτες 25 3.1 Σημαντικά Σημεία Μελετών 3.2 Δομή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Παράρτημα Α Μ.Π.Ε. Κατηγορίας Α - Τύπου 1 35 Α.1 Πίνακας 1 Παράρτημα Β Μ.Π.Ε. Κατηγορίας Α - Τύπου 2 48 Β.1 Πίνακας 2 Παράρτημα Γ Μ.Π.Ε. Κατηγορίας Β - Τύπου 1 53 Γ.1 Πίνακας 3 Γ.2 Ερωτηματολόγιο Παράρτημα Δ Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες 58 Δ.1 Πίνακας 4 Παράρτημα Ε Ορολογία Περιβαλλοντικών Μελετών 60 Βιβλιογραφία 62
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το μάθημα «Εισαγωγή στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» έχει ως στόχο την ουσιαστική και γρήγορη παροχή πληροφοριών γύρω από το θέμα των μελετών γενικότερα και των περιβαλλοντικών μελετών ειδικότερα. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν αποκλειστικά τις διαδικασίες σύνταξης μελετών και της αντίστοιχης έκδοσης αδειών για έργα και δραστηριότητες που ενεργοποιούνται ή πρόκειται να ενεργοποιηθούν στην ελληνική επικράτεια. Επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι η ενημέρωση των φοιτητών με κατανοητό και γρήγορο τρόπο, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος και η πολυπλοκότητα που συνδέεται σήμερα με την εκμάθηση των διαδικασιών αδειοδότησης. Η ελληνική νομοθεσία που ρυθμίζει την διαδικασία της αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων είναι ευρεία και σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, προβάλλει ένα πλήθος απαιτήσεων όσον αφορά τα δικαιολογητικά, τις εγκρίσεις και τις μελέτες που πρέπει να προσκομίσει ο ενδιαφερόμενος επενδυτής στις αρμόδιες υπηρεσίες για τη διεξαγωγή των απαραίτητων διαδικασιών. Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν κεφάλαιο των σημειώσεων του μαθήματος δεν καλύπτουν αναλυτικά τις εκάστοτε περιπτώσεις, ωστόσο, αποτελούν μία βασική εισαγωγή για την πλειονότητα των περιπτώσεων, οι οποίες διέπονται από τη γενική νομοθεσία. 1.1 Διαδικασίες Αδειοδότησης Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, το οποίο αποτελεί γενικότερα και διεθνή πρακτική, οποιαδήποτε δραστηριότητα ή ενέργεια απαιτεί νομιμοποίηση μέσα από ένα πλαίσιο κοινών κανόνων, μέσω της απόκτησης θεσμοθετημένων αδειών, προκειμένου να ικανοποιείται η υφιστάμενη νομοθεσία και γενικότερα το συλλογικό συμφέρον. Ειδικότερα, η διαδικασία αδειοδότησης μίας νέας δραστηριότητας μπορεί να είναι απλή και σύντομη, αλλά μπορεί να αποδειχθεί πολύπλοκη και χρονοβόρα. Το γεγονός αυτό εξαρτάται πάντα από τις ειδικές συνθήκες της εκάστοτε περίπτωσης, από το είδος και το μέγεθος της δραστηριότητας, καθώς και από την ακριβή τοποθεσία όπου πρόκειται να εγκατασταθεί. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνει λόγος για την γενική διαδικασία αδειοδότησης μίας νέας δραστηριότητας, η οποία αποτελείται από τα ακόλουθα βασικά βήματα: Αρχικά, θα πρέπει να ολοκληρωθούν (αν δεν υπάρχουν ήδη) όλες οι απαιτούμενες ενέργειες για τη σύστασή του προσώπου (φυσικό ή νομικό), το οποίο θα ασκεί την εξεταζόμενη δραστηριότητα. Ειδικότερα, τα νομικά πρόσωπα μπορεί να είναι, είτε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ), Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 2
είτε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ), είτε νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ειδικότερα, τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μπορούν να έχουν την νομική μορφή ανώνυμης εταιρείας (ΑΕ), εταιρείας περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ), ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας (ΟΕ ή ΕΕ). Το επόμενο βασικό βήμα είναι η έναρξη των απαραίτητων διαδικασιών για την λήψη της άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας, οι οποίες είναι αναγκαίες για την νόμιμη εγκατάσταση και την έναρξη των προβλεπομένων εργασιών. Οι άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας χορηγούνται από τη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας (ΓΓΒ) του Υπουργείου Ανάπτυξης ή τις αρμόδιες διευθύνσεις των κατά τόπους Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Για τη επιτυχή χορήγηση των εν λόγω αδειών απαιτείται σύνταξη θεσμοθετημένων μελετών, συνοδευόμενων από την κατάθεση προαπαιτούμενων εγκρίσεων και λοιπών δικαιολογητικών. Το είδος των μελετών και ο αριθμός των εγκρίσεων και των δικαιολογητικών ποικίλει κατά περίπτωση. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι, σε ειδικές περιπτώσεις όπως παράδειγμα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είτε από ανανεώσιμες πηγές είτε από συμβατικές πηγές, απαιτείται μία αρχική άδεια, η οποία ονομάζεται άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και εκδίδεται με γνωμοδότηση από την Ρυθμιστή Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και έγκριση από το Υπουργό Ανάπτυξης. Τέλος, το είδος της επιχείρησης, το οποίο πρόκειται να ιδρύσει ο επενδυτής (π.χ. μελετητικό γραφείο, εργαστήριο κατασκευής ευφυών συστημάτων), αλλά και το μέγεθος αυτής (η δυναμικότητά της καθώς και η εγκατεστημένη ιπποδύναμη σε ίππους ή ισχύς σε κιλοβατώρες) προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά της νέας επιχείρησης, όσον αφορά το βαθμό της επικινδυνότητας κατά τη λειτουργία της και της πιθανότητας δημιουργίας ατυχημάτων, τις επιπτώσεις που αυτή θα έχει στο περιβάλλον, το βαθμό στον οποίο απειλεί τη δημόσια υγεία, κ.α. Γενικότερα, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες κατατάσσονται σε τρεις διαφορετικές βασικές κατηγορίες ανάλογα το βαθμό όχλησης ή επικινδυνότητας και επιβάρυνση προς το περιβάλλον, όπως περιγράφεται στο νόμο Ν.1650/86, ο οποίος περιγράφεται αναλυτικότερα στο δεύτερο κεφάλαιο των σημειώσεων. Για κάθε οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα αντιστοιχεί ένας μοναδικός κωδικός αριθμός, σύμφωνα με την κατάταξη της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Ο κλάδος της οικονομικής δραστηριότητας, καθώς και η κατηγορία της δραστηριότητας στην οποία ανήκει, καθορίζει το είδος των μελετών και των δικαιολογητικών που ο επενδυτής καλείται να καταθέσει, αλλά και την αρμόδια αρχή για τη χορήγηση των αδειών, όπως θα περιγράφει στην συνέχεια. 1.2 Κλάδοι Οικονομικών Δραστηριοτήτων Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, κάθε δραστηριότητα αντιστοιχεί σε ένα Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 3
μοναδικό κωδικό αριθμό, σύμφωνα με την κατάταξη της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ο οποίος ονομάζεται στατιστική ταξινόμηση των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας (ΣΤΑΚΟΔ). Η νέα αναθεωρημένη στατιστική ταξινόμηση των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας (ΣΤΑΚΟΔ-03) προέρχεται από τις αντίστοιχες ονοματολογίες δραστηριοτήτων του γραφείου στατιστικής των Ηνωμένων Εθνών (ISIC) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (NACE) και εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο από την 1 η Ιανουαρίου του 2003 σε αντικατάσταση της προηγούμενης έκδοσης (ΣΤΑΚΟΔ-91). Η αναθεωρημένη έκδοση κρίθηκε αναγκαία προκειμένου να ενταχθούν οι μεταβολές που έχουν επέλθει στην διάρθρωση ορισμών κλάδων παραγωγής (προϊόντων και υπηρεσιών) κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, καθώς και να προστεθούν νέοι κλάδοι και δραστηριότητες, οι οποίες δεν υπήρχαν, και να καταργηθούν δραστηριότητες που έχουν εκλείψει. Η στατιστική ταξινόμηση των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας (ΣΤΑΚΟΔ- 03) είναι ένα ιεραρχικά δομημένο τετραψήφιο σύστημα, όπου υπάρχουν κατηγορίες (διψήφιοι κωδικοί), και υποκατηγορίες (τριψήφιοι και τετραψήφιοι κωδικοί) δραστηριοτήτων. Η ταξινόμηση ακολουθεί την σειρά, όπου πρώτα αναφέρονται οι δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα, στην συνέχεια του δευτερογενούς τομέα (μεταποίηση) και τέλος του τριτογενή (παροχή υπηρεσιών). Τέλος, ο αριθμός των διψήφιων, τριψήφιων και τετραψήφιων κλάδων της ΣΤΑΚΟΔ-03 ανέρχεται σε 62, 227 και 564, αντίστοιχα. Στην συνέχεια παραθέτονται τρία παραδείγματα αντίστοιχων τομέων. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 4
Σχήμα 1 Πρωτογενής Τομέας Σχήμα 2 Δευτερογενής Τομέας (μεταποίηση) Σχήμα 3 Τριτογενής Τομέας (παροχή υπηρεσιών) Μία επιχειρηματική δράση αποτελείται αρκετές φορές από περισσότερες από μία επιμέρους δραστηριότητες. Για το λόγο αυτό, εισάγεται ο όρος Κύρια Δραστηριότητα, η οποία καθορίζει την δραστηριότητα εκείνη που συμβάλει περισσότερο στην συνολική προστιθέμενη αξία, και ο όρος Δευτερεύουσα ή Δευτερεύουσες Δραστηριότητες που περιλαμβάνει το σύνολο τον υπολοίπων επιχειρηματικών δράσεων. 1.3 Κατηγορίες Δραστηριοτήτων Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενη παράγραφο, το σύνολο των Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 5
επιχειρηματικών δραστηριοτήτων κατατάσσεται σε τρεις (3) διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα το ποσοστό επιβάρυνσης στο άμεσο και στο ευρύτερο περιβάλλον, το βαθμό της επικινδυνότητας κατά τη λειτουργία της και της πιθανότητας δημιουργίας ατυχημάτων, το βαθμό στον οποίο απειλεί τη δημόσια υγεία, κ.α. Σύμφωνα με την Αριθ. 10537/93 ΚΥΑ για τον καθορισμό αντιστοιχίας της κατάταξης των βιομηχανικών-βιοτεχνικών δραστηριοτήτων της ΚΥΑ 69269/90, η οποία περιγράφεται αναλυτικά στο δεύτερο κεφάλαιο των σημειώσεων, με την αναφερόμενη στις πολεοδομικές ή και σε άλλες διατάξεις διάκριση των δραστηριοτήτων σε χαμηλή, μέση και υψηλή όχληση, ως ακολούθως: 1. Οι δραστηριότητες της υψηλής όχλησης αντιστοιχούν με τις δραστηριότητες της ομάδας Ι της πρώτης (Α) κατηγορίας της ΚΥΑ 69269/90. 2. Οι δραστηριότητες της μέσης όχλησης αντιστοιχούν με τις δραστηριότητες της ομάδας ΙΙ της πρώτης (Α) κατηγορίας της ΚΥΑ 69269/90. 3. Οι δραστηριότητες της χαμηλής όχλησης αντιστοιχούν με τις δραστηριότητες της δεύτερης (Β) κατηγορίας της ΚΥΑ 69269/90. Επιπρόσθετα, ένας άλλος τρόπος κατηγοριοποίησης των επιχειρήσεων (Ν.2516/1997) ορίζει ότι, οι επιχειρηματικές δραστηριότητας ή επιχειρήσεις που έχουν εγκατεστημένη κινητήρια ισχύ μικρότερη των δώδεκα κιλοβάτ (12KW) και θερμική ισχύ μικρότερη των πενήντα κιλοβάτ (50KW), χαρακτηρίζονται ως επαγγελματικά εργαστήρια και οι διαδικασίες που απαιτούνται για την αδειοδότησή τους είναι συγκριτικά απλές και λιγότερο απαιτητικές. 1.4 Χωροθέτηση Εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο για την έναρξη μίας δραστηριότητας είναι η περιοχή στην οποία πρόκειται αυτή να εγκατασταθεί. Γενικότερα, υπάρχουν περιοχές στην ελληνική επικράτεια, στις οποίες δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση μέρους ή του συνόλου των δραστηριοτήτων, ενώ υπάρχουν αντίστοιχα ειδικά θεσμοθετημένες περιοχές, οι οποίες και διευκολύνουν την εγκατάσταση βιομηχανικών επιχειρήσεων, όπως οι βιομηχανικές περιοχές (ΒΙ.ΠΕ). Επιπρόσθετα, υπάρχουν θεσμοθετημένη και συγκεκριμένοι κανόνες για την εγκατάσταση δραστηριοτήτων γύρω από οικισμούς, οι οποίοι επιβάλλονται από τη σχετική νομοθεσία. Τέλος, υπάρχουν τα εγκεκριμένα πολεοδομικά σχέδια, τα οποία προσδιορίζουν με ακρίβεια ποιες επιχειρήσεις και δραστηριότητες και πού, μπορούν να εγκατασταθούν μέσα στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου Δήμου. Από το 1937, η Ελλάδα άρχισε να αναγνωρίζει περιοχές με ειδικό οικολογικό ενδιαφέρον (δάση, υγροτόπους κτλ.) και να τις θέτει υπό καθεστώς προστασίας. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 6
Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε στα πρώτα στάδια του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών ήταν η απόλυτη προστασία φυσικών περιοχών και ο αποκλεισμός των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Στην πορεία, η προσέγγιση αυτή εγκαταλείπεται και δίνει τη θέση της στην αντίληψη της ενσωμάτωσης της προστατευόμενης περιοχής στον περιβάλλοντα χώρο και της στενής σύνδεσης της προστασίας με την αειφορική χρήση των φυσικών πόρων. Οι κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών φυσικού περιβάλλοντος, σύμφωνα με την υφιστάμενη εθνική νομοθεσία, είναι οι ακόλουθες: Εθνικοί Δρυμοί (Ν. 996/71) Εθνικά Πάρκα (Ν. 1650/86) Αισθητικά Δάση (Ν. 996/71) Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης (Ν. 996/71) Καταφύγια Άγριας Ζωής (Ν. 177/75, όπως τροποποιήθηκε από τον Ν. 2637/98) Ελεγχόμενες κυνηγετικές περιοχές (Ν. 177/75, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν. 2637/98) Εκτροφεία θηραμάτων (Ν. 177/75, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν. 2637/98) Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης (Ν. 1650/86) Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ν. 1650/86) Προστατευόμενοι Φυσικοί Σχηματισμοί και Τοπία (Ν. 1650/86) Περιοχές Οικοανάπτυξης (Ν. 1650/86) Εκτός από την εθνική νομοθεσία, ειδικές υποχρεώσεις για την προστασία της φύσης απορρέουν από σχετικές Διεθνείς Συμβάσεις τις οποίες η Ελλάδα έχει κυρώσει και από διεθνείς πρωτοβουλίες. Επιπλέον η Ελλάδα έχει προτείνει περιοχές για ένταξη στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 (Τόποι Κοινοτικού Ενδιαφέροντος και Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά). Οι προστατευόμενες περιοχές διεθνούς σημασίας είναι οι ακόλουθες: Υγρότοποι διεθνούς σημασίας σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ r http://ape.chania.teicrete.g Περιοχές του δικτύου Natura 2000 Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 7
Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βαρκελώνης Βιογενετικά Αποθέματα Αποθέματα Βιόσφαιρας Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς Περιοχές στις οποίες έχει απονεμηθεί το Ευρωδίπλωμα Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το πρώτο άρθρο της «Σύμβασης για τους Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας ως Ενδιαιτήματος Υδρόβιων Πουλιών», η οποία είναι γνωστή ως «Σύμβαση Ramsar» από το όνομα της περσικής πόλης στην οποία υπογράφηκε (1971), ως υγρότοποι θεωρούνται «... φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούμενες από έλη με ποώδη βλάστηση, από μη αποκλειστικώς ομβροδίαιτα έλη με τυρφώδες υπόστρωμα, από τυρφώδεις περιοχές ή από νερό. Οι περιοχές αυτές είναι μονίμως ή προσωρινώς κατακλυζόμενες με νερό το οποίο είναι στάσιμο ή ρέον, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό και περιλαμβάνουν επίσης εκείνες που καλύπτονται από θαλάσσιο νερό το βάθος του οποίου κατά την αμπώτιδα δεν υπερβαίνει τα έξι μέτρα. Στους υγρότοπους μπορούν να περιλαμβάνονται και οι παρόχθιες ή παράκτιες ζώνες που γειτονεύουν με υγρότοπους ή με νησιά ή με θαλάσσιες υδατοσυλλογές και που είναι βαθύτερες από έξι μέτρα κατά την αμπώτιδα». Οι φυσικοί υγρότοποι μπορεί να είναι παράκτιοι ή εσωτερικοί. Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται τα ρηχά θαλασσινά νερά, τα δέλτα και οι εκβολές των ποταμών, τα αλμυρά έλη, οι κλειστές ή ανοιχτές λιμνοθάλασσες, οι παράκτιοι θαμνώνες με υγροτοπικά φυτά κ.ά. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τους ποταμούς και τα ρυάκια, τις λίμνες, τα έλη, τα υγρά λιβάδια, τους καλαμώνες καθώς και τα παραλίμνια ή παραποτάμια δάση και θαμνώνες. Σύμφωνα με τα παραπάνω, στην ελληνική επικράτεια υπάρχει ένα ευρύ φάσμα περιοχών, στις οποίες είτε απαγορεύεται οποιαδήποτε δραστηριότητα, είτε επιτρέπεται ένας μικρός αριθμός δραστηριοτήτων, οι οποίες συνήθως είναι χαμηλής ή μηδενικής όχλησης. Συνεπώς, η διαδικασία του προσδιορισμού της χρήσης γης αποτελεί το πρώτο στάδιο για την αδειοδότηση μίας νέας δραστηριότητας, κατά το οποίο διερευνάται κατά πόσο επιτρέπεται η εγκατάσταση της συγκεκριμένης δραστηριότητας στη συγκεκριμένη περιοχή (άρθρο 7 του Ν.2516/97). Εφόσον διερευνηθεί μέσω αρμόδιων φορέων ότι, η συγκεκριμένη δραστηριότητα ή το έργο, επιτρέπεται να εγκατασταθεί σε μια δεδομένη περιοχή, τότε είναι δυνατό να προχωρήσει η διαδικασία της Προέγκρισης Χωροθέτησης. Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, στην περίπτωση κατά την οποία, η περιοχή εγκατάστασης διαθέτει οργανωμένους χώρους με κατάλληλη υποδομή για υποδοχή βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων (ΒΙ.ΠΕ., ΒΙ.ΠΑ. και Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 8
ΒΙΟ.ΠΑ), είναι κατ αρχήν δυνατή η εγκατάσταση, χωρίς να απαιτείται η προέγκριση χωροθέτησης καθώς και η άδεια εγκατάστασης, σύμφωνα με το Ν.2516/1997 και το άρθρο 4 του Ν.1650/1986. Για τους υπόλοιπους χώρους ισχύει η θεσμοθετημένη χρήση, όπως εξειδικεύεται στις καθορισμένες ζώνες. Γενικότερα, η χρήση γης σε μία συγκεκριμένη περιοχή της ελληνικής επικράτειας καθορίζεται από τα εξής στοιχεία: Μέσα στα πλαίσια δήμων για τους οποίους υπάρχει Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ), η χρήση γης καθορίζεται από αυτό το Γ.Π.Σ. Μέσα στα πλαίσια του Γ.Π.Σ περιγράφεται και η ύπαρξη στη συγκεκριμένη περιοχή, Βιομηχανικών Περιοχών. Η χρήση γης στα πλαίσια των Βιομηχανικών Περιοχών ορίζεται από το Π.Δ.3/ 6.3.1987 (ΦΕΚ166Δ ) και τον Ν.2545/1997. Εκτός των ορίων των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων, η χρήση γης διέπεται από συγκεκριμένους κανόνες οι οποίοι προσδιορίζονται στα Π.Δ. της 31.5.85 (ΦΕΚΔ 270), της 3.5.85 (ΦΕΚΔ 181), της 13.3.81 (ΦΕΚΔ 138) και της 16.5.89 (ΦΕΚΔ 293). Στα διατάγματα αυτά ορίζεται η ελάχιστη απόσταση από οικισμούς διαφορετικών πληθυσμιακών πυκνοτήτων, στην οποία μπορούν να εγκατασταθούν δραστηριότητες διαφορετικού βαθμού όχλησης. Έτσι, γύρω από πόλεις και οικισμούς με πληθυσμό μεγαλύτερο των 2000 κατοίκων βάσει της τελευταίας εκάστοτε απογραφής και σε ζώνη που εκτείνεται σε πλάτος 700 μέτρα, για πόλεις και οικισμούς με πληθυσμό από 2001 μέχρι και 10000 κατοίκους και 1000 μέτρα για πόλεις με πληθυσμό άνω των 10000 κατοίκων, απαγορεύεται η ανέγερση νέων βιομηχανικών εγκαταστάσεων μέσης ή υψηλής όχλησης. Για τους οικισμούς, οι οποίοι έχουν πληθυσμό μέχρι 2000 κατοίκους, απαγορεύεται η ανέγερση βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων μέσης και υψηλής όχλησης εντός των εγκεκριμένων ορίων των οικισμών και εντός ζώνης που εκτείνεται περιμετρικά του οικισμού και σε απόσταση 500 μέτρα από τα όρια του οικισμού, όπως αυτά ισχύουν. Το πλάτος της ζώνης αυτής μειώνεται μέχρι τα 200 μέτρα σε όλη την περίμετρο του οικισμού ή σε τμήμα αυτής, για τους στάσιμους οικισμούς, όπου ο όρος στάσιμος οικισμός, (ΦΕΚΔ 181). Οι παραπάνω προκαθορισμένες αποστάσεις ισχύουν υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν άλλες δεσμευτικές αποφάσεις για την περιοχή, οι οποίες να προσδιορίζουν συγκεκριμένους περιορισμούς λόγω ειδικών συνθηκών π.χ. περιοχές προστασίας υδροβιότοπων, αρχαιολογικοί χώροι, δασικές εκτάσεις ή φυσικού κάλλους, γη υψηλής παραγωγικότητας. 1.5 Μητρώα Μελετητών Σύμφωνα με τον νόμο Ν.3164/03 «Μητρώα Μελετητών, ανάθεση και εκπόνηση μελετών και παροχή συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις», δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών έχουν οι κάτοχοι τίτλου σπουδών ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος πανεπιστημιακού τομέα της Ελλάδας ή ισότιμου της Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 9
αλλοδαπής, οι οποίοι έχουν έδρα της επαγγελματικής τους εγκατάστασης την Ελλάδα, ασκούν κατά κύριο επάγγελμα το έργο του Μελετητή και πληρούν τους όρους και προϋποθέσεις εγγραφής. Δεν έχουν δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών όσοι είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) ή στο Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευών (ΜΕΚ), όπως προβλέπεται στα άρθρα 16 και 17 του Ν.1418/84, καθώς και όσοι παρέχουν τις υπηρεσίες τους με οποιονδήποτε τρόπο σε εργοληπτικές επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ, με εξαίρεση τις περιπτώσεις παροχής τέτοιων υπηρεσιών που προβλέπονται στη νομοθεσία για την εκτέλεση των δημόσιων έργων. Δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο Εταιρειών Μελετών έχουν τα νομικά πρόσωπα που έχουν την έδρα τους στην Ελλάδα, τα οποία δεν είναι εξαρτημένα από εργοληπτική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο ΜΕΕΠ ή άτομα εγγεγραμμένα στο ΜΕΚ που συμμετέχουν σε εργοληπτική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο ΜΕΕΠ και έχουν σύμφωνα με το καταστατικό τους ως κύριο σκοπό την εκπόνηση μελετών, εφόσον οι ομόρρυθμοι εταίροι, οι διαχειριστές, οι διευθύνοντες σύμβουλοι και γενικά όσοι ασκούν τη διαχείρισή τους είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο της προηγούμενης παραγράφου και πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις εγγραφής. Οι μετοχές των ανωνύμων εταιρειών μελετών που εγγράφονται στο Μητρώο είναι πάντοτε ονομαστικές. Η εγγραφή στο Μητρώο Μελετητών διενεργείται ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου, με κατάταξη σε μία ή δύο κατηγορίες μελετών, με βάση τις εξειδικευμένες επιστημονικές ή τεχνικές γνώσεις του αιτούντος, όπως αυτές προκύπτουν από τον τίτλο και τον τομέα των σπουδών του και σε τάξεις ανά κατηγορία, με βάση το δυναμικό του. Το δυναμικό υπολογίζεται σε μονάδες, ανάλογα με την εμπειρία στην εκπόνηση μελετών δημόσιων ή ιδιωτικών έργων, τον τομέα σπουδών και τα έτη από την απόκτηση του αντίστοιχου τίτλου σπουδών. Για την κατάταξη στο Μητρώο Εταιρειών Μελετών λαμβάνεται ως βάση το άθροισμα των δυναμικών των μελετητών που έχουν καταταχθεί στο αντίστοιχο Μητρώο ανά κατηγορία και τάξη και έχουν δεσμεύσει το πτυχίο στην εταιρεία. Κάθε μελετητής μπορεί να δεσμεύσει το πτυχίο του σε μία μόνο εταιρεία μελετών. Με την εγγραφή και κατάταξη στα Μητρώα χορηγείται βεβαίωση (πτυχίο), η οποία ακολουθεί τις μεταβολές του Μητρώου, εκδίδεται και ισχύει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και μνημονεύει τα δικαιολογητικά με βάση τα οποία διενεργήθηκε η εγγραφή και η κατάταξη. Κάθε μελετητής ή εταιρεία μελετών υποχρεούται κατά την εγγραφή στο Μητρώο να δηλώσει μία και μόνον επαγγελματική έδρα. Τέλος, παραθέτονται ορισμένα στοιχεία από τον Επαγγελματικό Οδηγό για Νέους Μηχανικούς του Τ.Ε.Ε. για την καλύτερη κατανόηση των χώρων δραστηριοτήτας, αλλά και των κατηγοριοποιήσεων που υπάρχουν. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 10
Ελεύθερος Επαγγελματίας χαρακτηρίζεται ο μηχανικός που δεν παρέχει εργασία µε εξαρτημένη υπαλληλική σχέση. Ο μηχανικός ελεύθερος επαγγελματίας εργάζεται ως μελετητής για τεχνικά έργα του δημοσίου και ιδιωτών, ως εργολήπτης για έργα δημοσίου και ιδιωτών, ως εμπορικός αντιπρόσωπος σε τεχνικά υλικά και προϊόντα, ως βιοτέχνης κ.λπ. Από τις δραστηριότητες αυτές είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους η δραστηριότητα του μελετητή και του εργολήπτη, όταν πρόκειται για έργα του δημόσιου τομέα που εκτελούνται σύμφωνα µε την ισχύουσα νομοθεσία. Επίσης, είναι ασυμβίβαστο να είναι κανείς υπάλληλος και παράλληλα μελετητής ή εργολήπτης για έργα του δημόσιου τομέα. Η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. παρακολουθεί το Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών (Μ.Ε.Κ.), και το Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (Μ.Ε.ΕΠ.). Για να είναι κανείς μελετητής έργων του Δημοσίου, πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Μελετητών του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.. Για την εγγραφή στο μητρώο μελετητών, απαιτείται να είναι διπλωματούχος μηχανικός, µέλος Τ.Ε.Ε., να έχει συμπληρώσει τέσσερα χρόνια από τη κτήση του πτυχίου του, να µην έχει υπαλληλική σχέση οποιασδήποτε μορφής, να µην είναι µέλος Δ.Ε.Π. ή Καθηγητής εν ενεργεία και να µην είναι εργολήπτης δημοσίων έργων. Στο Μητρώο Μελετητών έχουν δικαίωμα εγγραφής και κατάταξης όλοι οι Διπλωματούχοι Μηχανικοί, οι Οικονομολόγοι, οι Γεωτεχνικοί και οι Κοινωνιολόγοι. Το Π..541/1978 διακρίνει, ανάλογα µε το κύριο περιεχόμενό τους, τις Τεχνικές Μελέτες σε 26 κατηγορίες, και το Π.Δ.256/1998 συμπληρώνει το Π.Δ.541/1978 και προσθέτει και την κατηγορία 27. Οπότε συνολικά οι 27 κατηγορίες μελετών είναι: 1. Χωροταξικές - Ρυθμιστικές. 2. Πολεοδομικές - Ρυμοτομικές. 3. Οικονομικές 4. Κοινωνικές 5. Οργανώσεως και Επιχειρησιακής Έρευνας 6. Αρχιτεκτονικές Κτιριακών Έργων. 7. Ειδικές Αρχιτεκτονικές 8. Στατικές Μελέτες 9. Μελέτες Μηχανολογικές - Ηλεκτρολογικές - Ηλεκτρονικές. 10. Μελέτες Συγκοινωνιακών Έργων. 11. Μελέτες Λιμενικών Έργων. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 11
12. Μελέτες Μεταφορικών Έργων. 13. Μελέτες Υδραυλικών Έργων. 14. Ενεργειακές Μελέτες. 15. Μελέτες Βιομηχανιών. 16. Μελέτες Τοπογραφίας. 17. Χημικές Μελέτες και Έρευνες. 18. Χημικοτεχνικές Μελέτες. 19. Μεταλλευτικές Μελέτες και Έρευνες. 20. Μελέτες & Έρευνες Γεωλογικές, Υδρογεωλογικές & Γεωφυσικές. 21. Γεωτεχνικές Μελέτες & Έρευνες. 22. Εδαφολογικές Μελέτες και Έρευνες. 23. Μελέτες Γεωργικές. 24. Μελέτες Δασικές. 25. Μελέτες Φυτοτεχνικής Διαμόρφωσης Περιβάλλοντος Χώρων. 26. Μελέτες Αλιευτικές. 27. Περιβαλλοντικές Μελέτες. Καμία ειδικότητα μηχανικών δεν εξαιρείται από την εκπόνηση Μελετών Περιβάλλοντος, αρκεί να έχουν μελετητικό πτυχίο στην κατηγορία 27 µε τίτλο «Περιβαλλοντικές Μελέτες». Οι μηχανικοί μπορούν να γραφτούν σε μέχρι δύο κατηγορίες από τις εξής για κάθε ειδικότητα: 1. Αρχιτέκτονες (1, 2, 6, 7, 8, 27) 2. Πολιτικοί Μηχανικοί (1, 2, 6, 8, 10, 11, 13, 16, 21, 27) 3. Μηχανολόγοι Μηχανικοί (5, 9, 12, 14, 15, 27) 4. Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί (9, 14, 15, 27) 5. Ηλεκτρονικοί (9, 15, 27) 6. Μηχανολόγοι-Ηλεκτρολόγοι (9, 14, 15, 27) 7. Τοπογράφοι Μηχανικοί (1, 2, 10, 13, 16, 27) 8. Χημικοί Μηχανικοί (15, 17, 18, 27) 9. Μεταλλειολόγοι-Μεταλλουργοί (15, 19, 27) 10. Ναυπηγοί, Ναυπηγοί Μηχανολόγοι (9, 12, 15, 27) 11. Δομοστατικοί (6, 8, 27) Η αναφορά αυτή δεν είναι δεσμευτική και δεν ορίζεται από το νόμο. Μηχανικοί μπορούν να εγγραφούν και σε άλλες κατηγορίες αν αποδειγμένα έχουν σπουδές ή εμπειρία στο γνωστικό αντικείμενο αυτών. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 12
Για να είναι κανείς εργολήπτης έργων του δημοσίου, πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών (Μ.Ε.Κ.) του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., και στη συνέχεια να στελεχώνει εργοληπτική επιχείρηση, που για το νέο μηχανικό είναι ατομική επιχείρηση, η οποία είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (Μ.Ε.Ε.Π.) του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.. Για την εγγραφή στο Μ.Ε.Κ. και Μ.Ε.ΕΠ. πρέπει ο μηχανικός να έχει συμπληρώσει τρία χρόνια από την εγγραφή στο Τ.Ε.Ε., να µην είναι μισθωτός υπάλληλος και να µην είναι μελετητής έργων του Δημοσίου. Στο Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών (Μ.Ε.Κ.), έχουν δικαίωμα εγγραφής και κατάταξης όλοι οι διπλωματούχοι μηχανικοί µέλη Τ.Ε.Ε., καθώς επίσης Γεωτεχνικοί (Γεωπόνοι, Δασολόγοι, Γεωλόγοι), πτυχιούχοι υπομηχανικοί και πτυχιούχοι Α.Τ.Ε.Ι.. Στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (Μ.Ε.ΕΠ.) εγγράφονται επιχειρήσεις που είναι στελεχωμένες µε Μηχανικούς, κατόχους πτυχίου Μ.Ε.Κ., κατασκευάζουν έργα και έχουν μορφή εταιρείας, συνεταιρισμού ή ατομικής επιχείρησης. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ως ιστορική αναδρομή και όχι μόνο θα πρέπει να αναφερθεί ότι, η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων παρουσιάστηκε και θεσμοθετήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την Οδηγία 85/337 το 1985. Εν συνεχεία, η ελληνική νομοθεσία εναρμονίστηκε με την συγκεκριμένη Οδηγία μέσω της ψήφισης του νόμου Ν.1650/86 «Για την προστασία του περιβάλλοντος». Ειδικότερα, ο συγκεκριμένος νόμος όρισε τα κριτήρια κατάταξης έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες. Παράλληλα καθόρισε το είδος των μελετών ανά κατηγορία, τα περιεχόμενα τους και τα επιμέρους στάδια εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η ολοκλήρωση της εναρμόνισης της ελληνικής νομοθεσίας με την ευρωπαϊκή οδηγία πραγματοποιήθηκε με τις κοινές υπουργικές αποφάσεις Κ.Υ.Α.69269/5387/90 και Κ.Υ.Α.75308/5512/90, όπου αναλύονται πληρέστερα οι κατηγορίες έργων και δραστηριοτήτων, ενώ καθορίζονται και οι διαδικασίες δημοσιοποίησης. 2.1 Περιβαλλοντική Αδειοδότηση Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, το πλαίσιο που καθορίζει σήμερα την διαδικασία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι ο Ν.1650/86, όπως τροποποιήθηκε από τον Ν.3010/2002. Βασική φιλοσοφία του εν λόγω νόμου είναι η θέσπιση κανόνων και διαδικασιών για την προστασία του περιβάλλοντος από την ανάπτυξη ανθρώπινων έργων και δραστηριοτήτων. Ειδικότερα, το κείμενο του νόμου (δεύτερο κεφάλαιο) αναφέρεται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε), οι οποίες περιγράφονται στο επόμενο κεφάλαιο. Σημαντικό σημείο του εν λόγω νόμου είναι η εισαγωγή τριών κατηγοριών στις οποίες εντάσσονται τα εκάστοτε έργα ή δραστηριότητες σύμφωνα με (α) το είδος και το μέγεθος τους, (β) το είδος και την ποσότητα των ρύπων που εκπέμπουν, (γ) την δυνατότητα να προληφθεί η παραγωγή ρύπων και τέλος (δ) τον κίνδυνο πρόκλησης σοβαρού ατυχήματος. Η πρώτη (Α) κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες, τα οποία λόγω της φύσης, του μεγέθους ή της έκτασής τους είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον. Στα έργα και τις δραστηριότητες της κατηγορίας αυτής επιβάλλονται κατά περίπτωση, πέρα από τους γενικούς όρους και τις προδιαγραφές, ειδικοί όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος. Η δεύτερη (Β) κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες, τα οποία χωρίς να προκαλούν σοβαρούς κινδύνους ή οχλήσεις, θα πρέπει να υποβάλλονται σε γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισμούς, τα οποία προβλέπονται από τις κανονιστικές διατάξεις για την προστασία του Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 14
περιβάλλοντος. Η τρίτη (Γ) κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες που προκαλούν μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στο άρθρο 4 περιγράφεται η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου να δοθεί η έγκριση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Ε.Π.Ο), η οποία ανάλογα με την εκάστοτε κατηγορία αποτελεί προϋπόθεση για την χορήγηση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας μίας δραστηριότητας ή ενός έργου. Ειδικότερα, αναφέρει ότι για έργα και δραστηριότητες της πρώτης (Α) κατηγορίας απαιτείται υποχρεωτικά η υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 5, ενώ η έγκριση δίδεται από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ή κατ εξαίρεση από την αρμόδια Διεύθυνση της εμπλεκόμενης Περιφέρειας ή Νομαρχίας. Παράλληλα για τα έργα τις πρώτης κατηγορίας απαιτείται «Προέγκριση Χωροθέτησης», η οποία περιγράφεται στην επόμενη παράγραφο. Τα έργα της δεύτερης (Β) κατηγορίες απαιτούν υποβολή, είτε «περιβαλλοντικής έκθεσης» με την οποία τεκμηριώνεται η συμμόρφωση με τις διατάξεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, είτε «προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση» (Π.Π.Ε.Α.), οι οποίες επίσης περιγράφονται στο επόμενο κεφάλαιο. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για τα έργα και τις δραστηριότητες της δεύτερης κατηγορίας δίδεται από την αρμόδια Διεύθυνση της εμπλεκόμενης Νομαρχίας. Τέλος, τα έργα και οι δραστηριότητες της τρίτης (Γ) κατηγορίες απαιτούν την υποβολή δικαιολογητικών, τα οποία τεκμηριώνουν την συμμόρφωση με τις διατάξεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για τα έργα και τις δραστηριότητες της τρίτης κατηγορίας δίδεται από τον εμπλεκόμενο Δήμο. Σε περίπτωση κατά την οποία κριθεί από τον εν λόγω δήμο ότι, με την δημιουργία του εξεταζόμενου έργου μπορεί να προκύψουν κίνδυνοι ή οχλήσεις που δεν καλύπτονται από τις διατάξεις της συγκεκριμένης κατηγορίας, το θέμα είναι δυνατό να παραπεμφθεί στην οικεία Νομαρχιακή Διεύθυνση, η οποία θα απαιτήσει την υποβολή και αξιολόγηση περιβαλλοντικής έκθεσης. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων θέτει τις προϋποθέσεις βάσει των οποίων θα πρέπει να εκτελεστεί και να λειτουργήσει η δραστηριότητα ή το έργο, εξασφαλίζοντας τον σκοπό της για την προστασία του περιβάλλοντος. Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα για την λήψη της ΕΠΟ απαιτείται σε πολλές περιπτώσεις υποβολή Μ.Π.Ε. Το άρθρο 5 του Ν.1650/86 περιγράφει το γενικό περιεχόμενο της μελέτης, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει: 1. Την περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας με πληροφορίες για το χώρο εγκατάστασης, το σχεδιασμό και το μέγεθός του 2. Τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των βασικών επιπτώσεων στο περιβάλλον Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 15
3. Την περιγραφή των μέτρων για την πρόληψη, μείωση ή αποκατάσταση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον 4. Την εξέταση εναλλακτικών λύσεων και υπόδειξη των κύριων λόγων της επιλογής της προτεινόμενης λύσης 5. Μία σύντομη και απλή περίληψη του συνόλου της μελέτης Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται επίσης η υποχρέωση δημοσιοποίησης των στοιχείων των μελετών από τους αρμόδιους φορείς για την εξέταση των φακέλων. Σύμφωνα με τον Ν.1650/86 και προς εναρμόνιση με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες 85/337 και 84/360 εκδόθηκαν οι κοινές υπουργικές αποφάσεις 69269/5387/90 και 75308/5512/90. Η πρώτη ΚΥΑ καθορίζει περαιτέρω τα στάδια και τις προδιαγραφές των μελετών τόσο για την προέγκριση χωροθέτησης όσο και για τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αναλυτικότερα, καθορίζει: 1. το χρόνο υποβολής των φακέλων προέγκρισης χωροθέτησης και τον χρόνο εκπόνησης των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων 2. την υπηρεσία κατάθεσης και ελέγχου 3. το περιεχόμενο του φακέλου προέγκρισης χωροθέτησης 4. το περιεχόμενο της Μ.Π.Ε και ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (Ε.Π.Μ.) 5. το χρόνο αξιολόγησης και της τελικής έγκρισης περιβαλλοντικών όρων Συνεπώς, η πρώτη ΚΥΑ περιγράφει αναλυτικά την διαδικασία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Τέλος, η δεύτερη ΚΥΑ εκπληρώνει την απαίτηση του νόμου σχετικά με την ενημέρωση του κοινού και την δημοσιοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός έργου ή μίας δραστηριότητας. Τα άρθρα 4 και 5 της Κ.Υ.Α.69269/5387/90, κατατάσσουν τα έργα και δραστηριότητες σε περιβαλλοντικές κατηγορίες μεγάλης, μεσαίας ή μικρής σημαντικότητας (Α, Β και Γ, αντίστοιχα) που σύμφωνα με την απόφαση υπ Αριθ. 10537 (ΦΕΚ 139/Β/11-3-93) αντιστοιχεί στην αναφερόμενη στις πολεοδομικές διατάξεις διάκριση σε έργα και δραστηριότητες υψηλής, μέσης και χαμηλής όχλησης. Η συγκεκριμένη κατηγοριοποίηση παρατίθεται περιληπτικά εν συνεχεία: Πρώτη (Α) Κατηγορία (Υψηλής και μέσης όχλησης) Στην πρώτη κατηγορία κατατάσσονται τα έργα και οι δραστηριότητες, όπως αναγράφονται παρακάτω και υποδιαιρούνται σε ομάδες Ι και ΙΙ: Ομάδα Ι (Υψηλής όχλησης) Διυλιστήρια αργού πετρελαίου (με εξαίρεση τις επιχειρήσεις που παράγουν μόνο λιπαντικά από αργό πετρέλαιο), καθώς και εγκαταστάσεις για την αεριοποίηση και υγροποίηση 500 τουλάχιστον τόνων άνθρακα και ασφαλτούχων σχιστόλιθων την ημέρα. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 16
Θερμοηλεκτρικοί σταθμοί και άλλες εγκαταστάσεως καύσεως με ελάχιστη θερμική ισχύ 300MW καθώς και πυρηνικοί σταθμοί και άλλοι πυρηνικοί αντιδραστήρες (με εξαίρεση τα ερευνητικά κέντρα για την παραγωγή και κατεργασία σχάσιμου υλικού και πρώτων υλών, με ανώτατη διαρκή θερμική ισχύ που δεν υπερβαίνει το 1 KW). Εγκαταστάσεις με αποκλειστικό σκοπό την μόνιμη αποθήκευση ή οριστική διάθεση ραδιενεργών καταλοίπων. Ολοκληρωμένες μεταλλουργικές βιομηχανίες για την παραγωγή ακατέργαστου σιδήρου και χάλυβα. Εγκαταστάσεις για την εξόρυξη αμίαντου, καθώς και για την κατεργασία και μεταποίηση του αμίαντου και των προϊόντων του στην περίπτωση των προϊόντων αμιαντοτσιμέντου, εγκαταστάσεις με ετήσια παραγωγή άνω των 20.000 τόνων έτοιμων προϊόντων στην περίπτωση των υλικών τριβής εγκαταστάσεις με ετήσια παραγωγή άνω των 50 τόνων έτοιμων προϊόντων για τις άλλες χρήσεις του αμίαντου, εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν πάνω από 200 τόνους το χρόνο. Ολοκληρωμένες χημικές εγκαταστάσεις. Κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, οδών ταχείας κυκλοφορίας σιδηροδρομικών γραμμών μεγάλων αποστάσεων καθώς και αερολιμένων των οποίων οι διάδρομοι απογείωσης και προσγείωσης έχουν μήκος 2100m και πλέον. Λιμάνια θαλάσσιου εμπορίου, καθώς και πλωτές οδοί και λιμάνια εσωτερικής ναυσιπλοΐας για πλοία με εκτόπισμα μεγαλύτερο των 1350 τόνων. Εγκαταστάσεις διάθεσης αποβλήτων τοξικών και επικινδύνων με αποτέφρωση, χημική κατεργασία ή εναπόθεση στη γη. Ομάδα ΙΙ (Μέσης Όχλησης) Γεωργία Εξορυκτικές Βιομηχανίες Βιομηχανίες μη Μεταλλικών Ορυκτών Προϊόντων Ενεργειακή Βιομηχανία Μεταλλουργία Υαλουργία Χημική Βιομηχανία Βιομηχανία Τροφίμων Κλωστοϋφαντουργία, Βιομηχανία Δέρματος, Ξύλου και Χαρτιού Βιομηχανία Ελαστικού Σχέδια Έργων Υποδομής Άλλα Σχέδια Δεύτερη (Β) Κατηγορία (Χαμηλής Όχλησης) r http://ape.chania.teicrete.g Στη δεύτερη (Β) Κατηγορία κατατάσσονται όσα έργα και δραστηριότητες δεν αναφέρονται στην πρώτη (Α) κατηγορία εφόσον για την εγκατάσταση και Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 17
λειτουργία τους απαιτείται, κατά την ισχύουσα νομοθεσία, σχετική άδεια. Επίσης, σύμφωνα με την απόφαση 95209/94 (ΦΕΚ871/23.11.94), στην κατηγορία Β κατατάσσονται και οι ακόλουθες δραστηριότητες της Ομάδας ΙΙ της πρώτης (Α) κατηγορίας, όταν έχουν εγκατεστημένη ισχύ μικρότερη από τα αντίστοιχα όρια ή δυναμικότητα μικρότερη από τα αντίστοιχα κατώτερα όρια. 2.2 Διαδικασία Προέγκρισης Χωροθέτησης Η διαδικασία προέγκρισης χωροθέτησης αφορά τις περιπτώσεις νέων έργων ή δραστηριοτήτων, καθώς και τον εκσυγχρονισμό ή την επέκταση υφιστάμενων, εφόσον προκύπτουν σημαντικές διαφοροποιήσεις σχετικά με τις προηγούμενα εγκεκριμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Συνεπώς, η προέγκριση χωροθέτησης είναι μία άδεια που επιτρέπει στο προβλεπόμενο έργο ή δραστηριότητα την υλοποίηση του σε μία δεδομένη γεωγραφική περιοχή και αφορά κυρίως έργα της πρώτης (Α) κατηγορίας. Αδειοδοτούσα αρχή στην προκειμένη περίπτωση είναι το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. κατόπιν θετικής εισήγησης των αρμόδιων διευθύνσεων του. Η Προέγκριση Χωροθέτησης δεν απαιτείται για την ανανέωση της άδειας λειτουργίας υφιστάμενων βιομηχανικών και συναφών δραστηριοτήτων καθώς επίσης και για αρκετές περιπτώσεις της Ομάδας ΙΙ της πρώτης (Α) κατηγορίας. Τέλος, δεν απαιτείται Προέγκριση Χωροθέτησης για έργα και δραστηριότητες της Β κατηγορίας της ΚΥΑ 69269/5387/1990, όπως επίσης και για επιχειρήσεις που θα εγκατασταθούν εντός βιομηχανικών περιοχών (άρθρο 4 του Ν.1650/86) Ειδικότερα, Η προέγκριση χωροθέτησης εκδίδεται από (α) τη διεύθυνση Χωροταξίας του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας ΑΙ και (β) τις εμπλεκόμενες διευθύνσεις Χωροταξίας των Περιφερειών για έργα ή δραστηριότητες της κατηγορίας ΑΙΙ, αντίστοιχα. Σύμφωνα με το υφιστάμενο καθεστώς ο φάκελος της αίτησης για την λήψη προέγκρισης χωροθέτησης θα πρέπει να διαθέτει συνημμένα: 1. Τοπογραφικό διάγραμμα της ευρύτερης περιοχής σε κλίμακες από 1:50.000 έως 1:20.000, στο οποίο θα απεικονίζεται η ακριβής τοποθεσία του έργου ή της δραστηριότητας. 2. Τοπογραφικό διάγραμμα του πεδίου σε κλίμακες από 1:1000 έως 1:200 3. Φωτογραφίες της τοποθεσίας εγκατάστασης του έργου ή της δραστηριότητας 4. Το ερωτηματολόγιο, το οποίο απαιτείται αντί της Μ.Π.Ε για τα έργα της τρίτης (Γ) κατηγορίας, όπως περιγράφεται στην Κ.Υ.Α.69269/5387/90. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι, για περιπτώσεις επέκτασης ή εκσυγχρονισμού υφιστάμενου έργου ή δραστηριότητας, υποβάλλεται αίτηση συνοδευόμενη από τεχνική έκθεση. Εν συνεχεία, η αρμόδια διεύθυνση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. οφείλει να γνωμοδοτήσει, αν η συγκεκριμένη επέκταση ή Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 18
εκσυγχρονισμός απαιτεί προέγκριση χωροθέτησης. Σε περίπτωση αρνητικής γνωμοδότησης ο αιτών απαλλάσσεται από την υποχρέωση λήψης προέγκρισης χωροθέτησης, ενώ σε αντίθετη περίπτωση ακολουθείται η προβλεπόμενη διαδικασία για την έκδοση απόφασης έγκρισης, σχήμα 2.1. Σχήμα 2.1 Διάγραμμα Ροής Διαδικασίας Προέγκρισης Χωροθέτησης (www.ggb.gr) Σημαντικό σημείο της διαδικασίας θεωρείται, η ενημέρωση από την αρμόδια διεύθυνση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. μέσω αντιγράφων του υποβληθέντος φακέλου, των εμπλεκόμενων Δήμων, Νομαρχιών και Υπουργείων, προκειμένου να ολοκληρωθεί η συνολική εκτίμηση του εξεταζόμενου έργου ή δραστηριότητας. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 19
2.3 Διαδικασία Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Η διαδικασία για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων (ΕΠΟ) περιγράφεται αναλυτικά, όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, από την Κ.Υ.Α.69269/5387/90. Συνεπώς, αφορά έργα και δραστηριότητες της πρώτης (Α) και της δεύτερης (Β) κατηγορίας, είτε πρόκειται για υλοποίηση νέων, είτε για επέκταση ή εκσυγχρονισμό υφιστάμενων, εφόσον επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις του στο περιβάλλον. Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, η έγκριση χωροθέτησης, όταν αυτή απαιτείται, προηγείται της διαδικασίας χορήγησης ΕΠΟ και συνοδεύει τον φάκελο υποβολής. Ειδικότερα, για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων της ομάδας Ι της πρώτης κατηγορίας (όπως περιγράφεται στο άρθρο 4 της Κ.Υ.Α.69269/5387/90), ο αιτών ή ο αρμόδιος φορέας υποβάλλουν στην αρμόδια Διεύθυνση Περιβάλλοντος του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. σχετική αίτηση, η οποία συνοδεύεται από: α) Την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, όπως αυτή καθορίζεται από τον Πίνακα 1 (άρθρο 16, Κ.Υ.Α.69269/5387/90). Αντίγραφο της παραπάνω μελέτης αποστέλλεται κατά περίπτωση στα αρμόδια εμπλεκόμενα Υπουργεία και τις εκάστοτε Περιφέρειας και Νομαρχίες. β) Την Προέγκριση Χωροθέτησης. Ο πίνακας 1, ο οποίος καθορίζει τις προδιαγραφές των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων τύπου 1 για έργα και δραστηριότητες της πρώτης (Α) κατηγόριας, ή αλλιώς Α1, παρουσιάζεται αναλυτικά στο Παράρτημα Α των σημειώσεων. Για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων της ομάδας ΙΙ της Α' Κατηγορίας ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει αίτηση η οποία συνοδεύεται από: α) Την Προέγκριση Χωροθέτησης. β) Το ερωτηματολόγιο ή Μ.Π.Ε, εφόσον ήθελε κριθεί κατά το στάδιο της προέγκρισης χωροθέτησης, ότι πρέπει να συνταχθεί τέτοια μελέτη. Το περιεχόμενο της Μ.Π.Ε καθορίζεται στον αντίστοιχο Πίνακα 2 (άρθρο 16, Κ.Υ.Α.69269/5387/90). Ο πίνακας 2, ο οποίος καθορίζει τις προδιαγραφές των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων τύπου 2 για έργα και δραστηριότητες της πρώτης (Α) κατηγόριας, ή αλλιώς Α2, παρουσιάζεται αναλυτικά στο Παράρτημα Β των σημειώσεων. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για τις δραστηριότητες, οι οποίες Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 20
αναφέρθηκαν προηγούμενα, εγκρίνονται με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του αρμοδίου κατά περίπτωση Υπουργού. Ενώ, η εγκριτική απόφαση αναφέρεται τουλάχιστον στα παρακάτω θέματα: α) Στο είδος και στο μέγεθος της δραστηριότητας. β) Στις ειδικές οριακές τιμές εκπομπής ρυπαντικών φορτίων και συγκεντρώσεων σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. γ) Στις ειδικές οριακές τιμές στάθμης θορύβου και δονήσεων σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. δ) Στα τεχνικά έργα και μέτρα αντιρρύπανσης ή γενικότερα αντιμετώπισης της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, που επιβάλλεται να κατασκευασθούν λαμβανομένης υπόψη της καλύτερης διαθέσιμης τεχνολογίας, με τον όρο ότι η εφαρμογή τέτοιων μέτρων δεν συνεπάγεται υπερβολικό κόστος. ε) Στο περιβάλλον της περιοχής και ιδιαίτερα στα ευαίσθητα στοιχεία του και ενδεχομένως στις ειδικά προστατευόμενες ζώνες και στον καθορισμό αναγκαίων για την διατήρησή τους μέτρων και έργων. στ) Στον καθορισμό του χρονικού διαστήματος για το οποίο ισχύει η χορηγούμενη ΕΠΟ καθώς και των προϋποθέσεων για την αναθεώρησή της. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι, σε περίπτωση όπου από τη λειτουργία της εγκατάστασης προκύπτει ότι δεν προστατεύεται επαρκώς το περιβάλλον, με όμοια απόφαση επιβάλλονται πρόσθετοι όροι. Για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων των έργων και των δραστηριοτήτων της δεύτερης (Β) κατηγορίας, ο αιτών ή ο αρμόδιος φορέας υποβάλλουν στην αρμόδια Νομαρχιακή Υπηρεσία του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. σχετική αίτηση που συνοδεύεται από το ερωτηματολόγιο του Πίνακα 3 όπως δίδεται στο άρθρο 16 της Κ.Υ.Α.69269/5387/90. Εν συνεχεία, αντίγραφο του ανωτέρω ερωτηματολογίου διαβιβάζεται στην Νομαρχιακή Υπηρεσία του αρμόδιου κατά περίπτωση Υπουργείου. Ο αιτών υποχρεούται εφόσον ζητηθεί να αιτιολογεί εκ των υστέρων τις απαντήσεις του ερωτηματολογίου. Ο πίνακας 3, ο οποίος συνοδεύεται από το ερωτηματολόγιο για έργα και δραστηριότητες της Δεύτερης (Β) κατηγόριας, παρουσιάζεται αναλυτικά στο Παράρτημα Γ των σημειώσεων. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για τις δραστηριότητες, οι οποίες αναφέρθηκαν προηγούμενα, εγκρίνονται με απόφαση του οικείου Νομάρχη. Η απόφαση πρέπει να αναφέρεται τουλάχιστον στα ακόλουθα σημεία: α) Στο είδος και στο μέγεθος της δραστηριότητας. β) Στις ειδικές οριακές τιμές εκπομπής ρυπαντικών φορτίων και συγκεντρώσεων σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 21
γ) Στις ειδικές οριακές τιμές στάθμης θορύβου και δονήσεων σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. δ) Στα σχετικά έργα και μέτρα αντιρρύπανσης ή γενικότερα αντιμετώπισης της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, που επιβάλλεται να κατασκευασθούν λαμβανομένης υπόψη της καλύτερης διαθέσιμης τεχνολογίας με τον όρο ότι η εφαρμογή τέτοιων μέτρων δεν συνεπάγεται υπερβολικό κόστος. ε) Στον καθορισμό του χρονικού διαστήματος για το οποίο ισχύει η χορηγούμενη έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Τέλος, στην περίπτωση όπου τα έργα ή οι δραστηριότητες πρόκειται να εκτελεστούν σε προστατευόμενη περιοχή, τότε θα πρέπει να εκπονηθεί ειδική περιβαλλοντική μελέτη. Η διαδικασία πραγματοποίησης μίας τέτοιας μελέτης προϋποθέτει τα ακόλουθα: Προκήρυξη εκπόνησης ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης Πρόκριση της καλύτερης προσφοράς Χρηματοδότηση και ολοκλήρωση της μελέτης Υποβολή της μελέτης στην αρμόδια επιτροπή του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Τελική Έγκριση Γενικότερα, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η μόνη περίπτωση απόρριψης ενός προτεινόμενου έργου ή δραστηριότητας δικαιολογείται ουσιαστικά μόνο κατά το στάδιο της διαδικασίας προέγκρισης χωροθέτησης, αν κριθεί ακατάλληλη η εξεταζόμενη τοποθεσία. Διαφορετικά, στο στάδιο μετά την υποβολή της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και του αντίστοιχου φακέλου για την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων, ο εκάστοτε φορέας εξέτασης της αίτησης μπορεί να θεωρήσει τον φάκελο ελλιπή ή χαμηλής ποιότητας, με αποτέλεσμα να ζητήσει διορθωτικά ή συμπληρωματικά στοιχεία, προκειμένου να είναι σε θέση να εκδώσει του περιβαλλοντικούς όρους. Τέλος, πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο ότι η αρμόδια αρχή, η οποία εξέδωσε την ΕΠΟ έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να διεξάγει επιτόπιους ελέγχους τήρησης των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων. 2.4 Σχηματική Απεικόνιση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης Στα επόμενα σχήματα 2.2 και 2.3 παρουσιάζεται σχηματικά μέσω διαγραμμάτων ροής η συνολική διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τα έργα και τις δραστηριότητες της πρώτης (Α) και της δεύτερης (Β) κατηγορίας, αντίστοιχα. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 22
Σχήμα 2.2 Διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για την πρώτη (Α) κατηγορία Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 23
Σχήμα 2.3 Διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για την δεύτερη (Β) κατηγορία Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 24
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι η διαδικασία προσδιορισμού των πιο σημαντικών συνεπειών των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον. Ειδικότερα, η διαδικασία εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός έργου σε μία δεδομένη τοποθεσία απαιτεί την μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος, την πρόβλεψη των πιθανών επιπτώσεων και την εύρεση δράσεων και μεθοδολογιών για την επίλυση ή την αποφυγή των ανεπιθύμητων συνεπειών. Συνεπώς, με την προηγούμενη διαδικασία διευκολύνεται η λήψη αποφάσεων σχετικών με την πραγματοποίηση έργων, καθώς θεωρητικά συγκεντρώνονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για μία αξιόπιστη και εμπεριστατωμένη απόφαση. Επιπρόσθετα, η εκτέλεση αναπτυξιακών έργων και η πραγματοποίηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων υφίσταται έλεγχο και δεν γίνεται πλέον ανεξέλεγκτα. Στρατηγικός στόχος όλων των ανωτέρω είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η βιώσιμη ή αειφόρος ανάπτυξη. 3.1 Σημαντικά Σημεία Μελετών Όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα κεφάλαια, οι περιβαλλοντικές μελέτες, Προκαταρκτική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΜΠΕ) και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), είναι ένα από τα στάδια της συνολικής διαδικασίας έναρξης έργων ή δραστηριοτήτων, τα οποία οδηγούν στην λήψη της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης & Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) και στην Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ), αντίστοιχα. Μάλιστα πρόκειται για ενέργεια προληπτικού χαρακτήρα καθώς απαιτείται πριν από οποιαδήποτε άλλη απόφαση. Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι μία αρκετά δύσκολη μελέτη καθώς δεν πρόκειται για μια αντικειμενικά μετρίσιμη ποσότητα. Ο τελικός ορισμός μία σημαντικής επίπτωσης στο περιβάλλον είναι δύσκολος και ποικίλει από την εκάστοτε εποχή και το εκάστοτε εθνικό δίκαιο. Επιπρόσθετα, είναι αρκετά δύσκολο να προβλεφθούν όλες οι πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός έργου, κυρίως όταν η έκταση του είναι σημαντικά μεγάλη, πριν από την τελική υλοποίηση του. Συνεπώς, στις περιβαλλοντικές μελέτες, χρησιμοποιούνται πίνακες και διαγράμματα ροής, προκειμένου να επιτύχουν την μέγιστη δυνατή αντικειμενικότητα, μέσω αξιόπιστων αποτελεσμάτων. Γενικά, τα βασικά και πιο καίρια σημεία, τα οποία θα πρέπει να εξετάζονται αναλυτικά και λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, είναι: Όροι Δόμησης Το προτεινόμενο έργο ή δραστηριότητα, αν απαιτεί κτιριακές εγκαταστάσεις, θα πρέπει να έχει «Όρους Δόμησης» ως βεβαίωση από την αρμόδια Πολεοδομία. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 25
Νομοθεσία που διέπει την περιοχή εγκατάστασης Η περιοχή εγκατάστασης του προτεινόμενου έργου ή δραστηριότητας, θα πρέπει να εξεταστεί αναλυτικά βάσει των υφιστάμενων νόμων, νομοθετικών διατάξεων και ρυθμίσεων, προεδρικών διαταγμάτων και διεθνών συνθηκών, τα οποία διέπουν την υπό εξέταση τοποθεσία. Άδεια Διάθεσης (ή Θεώρηση Διάθεσης) Υγρών Αποβλήτων Αφορά την εγκεκριμένη μέθοδο διάθεσης των τυχών υγρών αποβλήτων της προτεινόμενης εγκατάστασης, η οποία είναι συνήθως επεξεργασία σε Μονάδες Βιολογικού Καθαρισμού εντός ή εκτός της εγκατάστασης. Μέθοδος κατακράτησης τυχών αέριων ρύπων ή οσμών της εγκατάστασης, αν κρίνονται σημαντικές σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Τρόπος επεξεργασίας ή αποκομιδής τυχών στερεών αποβλήτων ή απορριμμάτων της εγκατάστασης. Εκτίμηση θορύβου από την λειτουργία της εγκατάστασης και οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης του. 3.2 Δομή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Όπως έχει αναφερθεί στα προηγούμενα κεφάλαια, η σύνταξη της ΠΜΠΕ ή της ΜΠΕ γίνεται μετά την κατάταξη του έργου ή της δραστηριότητας σύμφωνα με την Κ.Υ.Α.69269/5387/90, ακολουθώντας την δομή δεδομένων πινάκων όπως περιγράφονται στα παραρτήματα Α, Β, Γ και Δ των σημειώσεων. Στην συγκεκριμένη παράγραφο ακολουθείται ως παράδειγμα η ΜΠΕ μίας βιομηχανικής εγκατάστασης κατηγορίας Α2 σε εκτός σχεδίου περιοχή. Λόγω της κατάταξης της εξεταζόμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Ομάδα 2 της πρώτης (Α) κατηγορίας, η δομή της μελέτης θα πρέπει να ακολουθεί την δομή του Πίνακα 2 (Παράρτημα 2). 3.2.1 Ονομασία και Είδος Δραστηριότητας Στην παρούσα παράγραφο αναφέρεται η επωνυμία, το είδος του έργου ή της δραστηριότητας, το μέγεθος, η έδρα, ο αρμόδιος για θέματα σχετικά με το περιεχόμενο της μελέτης και ο φορέας υλοποίησης. 3.2.2 Περίληψη Στην παρούσα παράγραφο πραγματοποιείται μία συνοπτική περιγραφή της εγκατάστασης του έργου ή της δραστηριότητας. Σε περίπτωση επέκταση ή εκσυγχρονισμού γίνεται αναφορά της υφιστάμενης κατάστασης των εγκαταστάσεων. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να γίνει αναφορά στον αριθμό των Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 26
ατόμων και το Νομό, Δήμο ή Δημοτικό Διαμέρισμα ανήκει το έργο. 3.2.3 Γεωγραφική Θέση Έργου Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζεται η τοποθεσία, (περιγραφή περιοχής, τοπογραφικό σκαρίφημα) σε ακτίνα 7 Km από τα όρια του γηπέδου, ενώ θα πρέπει να γίνεται αναφορά στην ανθρωπογενή και φυσικά οικοσυστήματα (π.χ. οικισμοί, γεωργικές ζώνες, δρυμοί, δασικές εκτάσεις, έργα υποδομής κ.λπ.). Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει αναφορά στις θεσμικές ή λοιπές ρυθμίσεις που διέπουν όλη ή μέρος της περιοχής (ZOE, ΒΙΠΕ, ΓΠΣ, κ.λπ.). Ειδικότερα: Γεωγραφική Θέση Η γεωγραφική θέση του γηπέδου εγκατάστασης περιγράφεται και τεκμηριώνεται σύμφωνα με τους απαιτούμενους συνημμένους χάρτες (κλίμακα από 1:5.000 έως 1:50.000) και τις αντίστοιχες γεωγραφικές συντεταγμένες (π.χ. ΕΓΣΑ 87) Περιγραφή Γηπέδου Η περιγραφή του γηπέδου αφορά το χώρο εγκατάστασης (εμβαδόν και ποιοτικά στοιχεία χώρου), την διοικητική υπαγωγή και τα ακριβή όρια, βάσει του προφανώς συνημμένου τοπογραφικού σχεδίου (κλίμακα από 1:200 έως 1:1000). Χρήσεις Γης Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διερευνηθεί και να αναφερθεί τυχόν χαρακτηρισμός της περιοχής επέμβασης ή μέρους αυτής σαν προστατευτέα περιοχή με Π.Δ. σύμφωνα με το άρθρο 21 του Ν. 1650/86 ή βάσει άλλης νομοθετικής ρύθμισης ή διεθνούς συνθήκης. Παράλληλα, με την αναφορά στην νομοθεσία που διέπει την εν λόγω περιοχή. Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μία συνοπτική περιγραφή της ευρύτερης περιοχής και της συσχέτισης του γηπέδου εγκατάστασης με αρχαιολογικούς χώρους, παραλίες, δασικές εκτάσεις, βιομηχανίες και λοιπές υποδομές. Περιγραφή Υφιστάμενων Δικτύων Υποδομής Περιγραφή του οδικού δικτύου, το οποίο συνδέει την ευρύτερη περιοχή και ειδικότερα του εξεταζόμενου γηπέδου με βασικούς οδικούς άξονες. Οι οδοί πρόσβασης θα πρέπει είναι σύμφωνα με τις προβλεπόμενες προδιαγραφές, το οποίο θα τεκμηριώνεται από αντίστοιχη βεβαίωση του εκάστοτε Δήμου όπου ανήκει το έργο. Τέλος, το σύνολο των προαναφερόμενων στοιχείων θα πρέπει να απεικονίζονται σε χάρτες κατάλληλης κλίμακας. Εισηγητής Δρ Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Κρήτης 27