Ο Τπολογιζηήρ ζηην Σάξη ηος Νηπιαγωγείος: Οι Πποηιμήζειρ ηων Παιδιών και η Ππόζβαζη ζε Τπολογιζηέρ και Σεσνογνωζία

Ο Τπολογιζηήρ ζηην Σάξη ηος Νηπιαγωγείος: Οι Πποηιμήζειρ ηων Παιδιών και η Ππόζβαζη ζε Τπολογιζηέρ και Σεσνογνωζία Άννα Υπονάκη 1 και Δςδοξία ηεπγίος 2 Δπίθνπξε Καζεγήηξηα 1, Πηπρηνύρνο ΠΤΠΔ 2 Παηδαγσγηθό Τκήκα Πξνζρνιηθήο Δθπαίδεπζεο Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο ΠΔΡΙΛΗΦΗ Τν λέν αλαιπηηθό πξόγξακκα ηνπ λεπηαγωγείνπ ηνλίδεη ηελ αλάγθε ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή από όια ηα πξν-λήπηα θαη ηα λήπηα θαη δίδεη έκθαζε ζηελ δεκηνπξγία δξαζηεξηνηήηωλ πνπ ζα βνεζήζνπλ ηα παηδηά, ηόζν ζην λα εμνηθεηωζνύλ κε ην κέζν, όζν θαη λα ην δνπλ ωο πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε γλωζηηθώλ δεμηνηήηωλ. Παξόιν πνπ ε κεγάιε πιεηνλόηεηα λεπηαγωγείωλ δελ έρεη αθόκε ππνινγηζηέο θαη θαηάιιεια επηκνξθωκέλν πξνζωπηθό, ωζηόζν ππάξρεη κηθξόο αξηζκόο ηάμεωλ, όπνπ ν ππνινγηζηήο έρεη εγθαηαζηαζεί θαη θάπνηεο θνξέο εληαρζεί ζην θαζεκεξηλό πξόγξακκα. Είλαη εύινγν ινηπόλ θαη ρξήζηκν λα αλαξωηεζνύκε γηα ην πνηα είλαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα ε ρξήζε, ε πξόζβαζε θαη ε ππνζηήξημε πνπ έρνπλ ηα κηθξά παηδηά ζηνλ ππνινγηζηή πνπ βξίζθεηαη ζηελ ηάμε ηνπο. Η κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζακε γηα ηελ δηεξεύλεζε ηωλ παξαπάλω είλαη εζλνγξαθηθή θαη βαζίδεηαη ζηελ ζύγθξηζε δύν ζρνιηθώλ ηάμεωλ (ζε αζηηθό θαη επαξρηαθό λεπηαγωγείν), πνπ δηαζέηνπλ ππνινγηζηή κέζα από παξαηήξεζε θαη εζηηαζκέλεο ζπλεληεύμεηο κε καζεηέο θαη λεπηαγωγνύο. ΛΔΞΔΙ ΚΛΔΙΓΙΑ: έληαμε ηνπ ππνινγηζηή ζηελ ζρνιηθή ηάμε, πξνζρνιηθή ειηθία, πξνηίκεζε ζηελ ρξήζε, πξόζβαζε, ππνζηήξημε ΔΙΑΓΧΓΗ Τηο ηειεπηαίεο δύν δεθαεηίεο γίλεηαη ιόγνο ζηελ Διιάδα θαη δηεζλώο γηα ηνλ επεξγεηηθό ξόιν ηνπ ππνινγηζηή ζε όιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο. Η επηρεηξεκαηνινγία ζρεηηθά κε ηελ έκθαζε ζηελ ελζσκάησζε ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ ζηελ ζρνιηθή ηάμε επηθεληξώλεη ζηελ ελδπλάκσζε ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ ππνζηήξημε ηεο αλάπηπμεο γλσζηηθώλ θαη κεηαγλσζηηθώλ δεμηνηήησλ κέζα από θαηάιιεια ινγηζκηθά θαη παηδαγσγηθά πιαίζηα (Salomon, 1994). Δπίζεο ηνλίδεηαη ε αλαβάζκηζε ηεο κάζεζεο θαη ηεο δηδαζθαιίαο ζηα επηκέξνπο γλσζηηθά αληηθείκελα κέζα από θαηάιιεια ινγηζκηθά θαη πεξηβάιινληα παξέκβαζεο θαζώο θαη ε πξνώζεζε πξννδεπηηθώλ παηδαγσγηθώλ, δηδαθηηθώλ θαη επηζηεκνινγηθώλ πξνζεγγίζεσλ (π.ρ. δηεξεπλεηηθή κάζεζε, ρξήζε δηαζεκαηηθώλ εξγαζηώλ, ζεκαηηθώλ πιαηζίσλ θαη γεληθόηεξα project, νκαδηθή θαη ζπλεξγαηηθή εξγαζία, επηθνηλσλία, θξηηηθή ζθέςε, γελίθεπζε, κνληεινπνίεζε, θιπ). Σύκθσλα κε πξόζθαηεο έξεπλεο, ηα παξαπάλσ ππνζηεξίδνληαη σο εθηθηά αθόκε θαη γηα ηηο κηθξέο ειηθίεο (δεο Clements and Sarama, 2003). Ωζηόζν, ζηελ ρώξα καο ε έληαμε ησλ ειεθηξνληθώλ ππνινγηζηώλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ηεο πξνζρνιηθήο ειηθίαο βξίζθεηαη αθόκε ζε εκβξπαθή θαηάζηαζε ελώ παξάιιεια δελ έρεη γίλεη επξεία θαη ζπζηεκαηηθή επηκόξθσζε ησλ λεπηαγσγώλ γηα ηελ ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ (βι. Καξηζηώηεο, Κέθθεξεο θαη Σαθνλίδεο, 2004). Ο πξνβιεκαηηζκόο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο ρξήζεο ησλ ππνινγηζηώλ ζην ζρνιηθό πξόγξακκα ζπνπδώλ θαη γηα ηελ δπλαηόηεηα αιιαγήο ησλ ξόισλ πνπ αλαπηύζζνληαη κεηαμύ δηδαζθόλησλ-καζεηώλ-γλώζεο ζε έλα πιαίζην θνηλσληθν-πνιηηηζκηθήο ή/θαη 1

θξηηηθήο παηδαγσγηθήο (βι. Chronaki, 2000) γίλεηαη ηδηαίηεξα θξίζηκνο ζε κία επνρή όπνπ ε αλακόξθσζε ησλ αλαιπηηθώλ πξνγξακκάησλ ζέιεη ηελ εθαξκνγή ησλ ππνινγηζηώλ (σο κέζν θαη πιαίζην κάζεζεο γηα όια ηα καζήκαηα) λα έρεη θεληξηθό ξόιν ζην ζρνιηθό πξόγξακκα από ηηο κηθξέο θηόιαο ειηθίεο. Γηα παξάδεηγκα, ην λέν αλαιπηηθό πξόγξακκα ηνπ λεπηαγσγείνπ (δεο ΦΔΚ, 2001) ηνλίδεη ηελ αλάγθε ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή από όια ηα πξν-λήπηα θαη ηα λήπηα θαη δίδεη έκθαζε ζηελ δεκηνπξγία δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηόζν ζην λα εμνηθεησζνύλ κε ην κέζν όζν θαη λα ην πξνζεγγίζνπλ σο πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε γλσζηηθώλ δεμηνηήησλ. Παξόιν πνπ ε κεγάιε πιεηνλόηεηα λεπηαγσγείσλ δελ έρεη αθόκε ππνινγηζηέο θαη θαηάιιεια επηκνξθσκέλν πξνζσπηθό, σζηόζν ππάξρεη κηθξόο αξηζκόο ηάμεσλ, όπνπ ν ππνινγηζηήο έρεη εγθαηαζηαζεί θαη θάπνηεο θνξέο εληαρζεί ζην θαζεκεξηλό πξόγξακκα. Δίλαη εύινγν ινηπόλ θαη ρξήζηκν λα αλαξσηεζνύκε γηα ην πνηα είλαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα ε ρξήζε θαη ε πξόζβαζε πνπ έρνπλ ηα κηθξά παηδηά ζηνλ ππνινγηζηή πνπ βξίζθεηαη ζηελ ηάμε ηνπο κε ζηόρν ηελ δηεξεύλεζε ησλ πξαγκαηηθώλ δπλαηνηήησλ πνπ ζα κπνξνύζε λα πξνζθέξεη σο δηδαθηηθό πιαίζην. Η έληαμε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζρνιείν ηνπ λεπηαγσγείνπ πξέπεη πξσηίζησο λα εζηηάδεη (θαη λα ζηνρεύεη) ζηελ ζπλνιηθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνύ. Η άπνςε όηη απιά ε εηζαγσγή ησλ ππνινγηζηώλ ζηελ ηάμε ζα κπνξνύζε λα επηθέξεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζρεηηθά κε ηελ κάζεζε (ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή, θιπ..) δελ ηζρύεη. Παξόιν πνπ ην θαηάιιειν ινγηζκηθό κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη δπλακηθό πεξηβάιινλ κάζεζεο, πξαγκαηηθό δηδαθηηθό όθεινο δεκηνπξγείηαη κε ηνλ παξάιιειν αλαπξνζδηνξηζκό ζηόρσλ, επηκόξθσζεο εθπαηδεπηηθώλ θαη αλαιπηηθώλ πξνγξακκάησλ (Vosniadou & Kollias, 2001). Πξνππόζεζε όκσο γηα ηα παξαπάλσ απνηεινύλ ε πνηόηεηα ρξήζεο, πξόζβαζεο θαη ππνζηήξημεο ησλ παηδηώλ ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα εμνηθεησζνύλ κε ηα λέα εξγαιεία θαη λα ηα ελζσκαηώζνπλ ζε θαζεκεξηλέο δξαζηεξηόηεηεο κάζεζεο. Σε ζρέζε κε ηνλ θξίζηκν παξάγνληα ηεο πξόζβαζεο, έρεη ηνληζηεί ζε πνιιέο κειέηεο όηη ε έιιεηςε πξόζβαζεο ζε πιηζκηθό (κεραλήκαηα, δηαδίθηπν) θαη ινγηζκηθό δεκηνπξγεί ζνβαξέο αληζόηεηεο ζρεηηθά κε ηελ κάζεζε (Sutton, 1991). Δίλαη ινηπόλ εύινγν, ρξήζηκν θαη επίθαηξν λα αλαξσηεζνύκε πνηα είλαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα ε ρξήζε πνπ θάλνπλ (ή ζέινπλ λα θάλνπλ) ηα κηθξά παηδηά ζηνλ ππνινγηζηή πνπ βξίζθεηαη ζηελ ηάμε ηνπο θαη πνηα ε ζπζρέηηζε κε ηελ πξόζβαζε πνπ έρνπλ ζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη ή ζε ππνζηήξημε γηα ηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή. Η παξνύζα έξεπλα εζηηάδεη ζηελ δηεξεύλεζε ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ παηδηώλ γηα ηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή πνπ έρνπλ ζηελ ηάμε, γηα ηελ πξόζβαζε πνπ έρνπλ ζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη θαη γηα ηελ επηινγή ηνπ πξνζώπνπ πνπ ζεσξνύλ σο βαζηθό γηα ηελ αλαδήηεζε βνήζεηαο θαη ππνζηήξημεο. Η κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζακε είλαη εζλνγξαθηθή θαη εζηηάδεη ζηελ ζύγθξηζε δύν ζρνιηθώλ ηάμεσλ (ζε αζηηθό θαη ζε επαξρηαθό λεπηαγσγείν) πνπ δηαζέηνπλ ππνινγηζηή. Βαζίδεηαη ζηελ παξαηήξεζε, ζηελ ρξήζε εζηηαζκέλσλ ζπλεληεύμεσλ κε καζεηέο θαη λεπηαγσγνύο θαη ζηελ αλάιπζε ηνπ ιόγνπ πνπ αλαπηύζζεηαη. Οη δηαθνξέο ησλ δύν ζρνιηθώλ θνηλνηήησλ βξίζθνληαη ηόζν ζε ζέκαηα πξόζβαζεο θαη ρξήζεο ησλ ππνινγηζηώλ από ηνπο κηθξνύο καζεηέο, όζν θαη ζε δεηήκαηα πξόζβαζεο ζε ηερλνγλσζία θαη ππνζηήξημε πνπ παξέρεηαη από ηελ νηθνγέλεηα (γνλείο, αδέξθηα), ην ζρνιείν (εθπαηδεπηηθνί, ζπκκαζεηέο) ή/θαη ην επξύηεξν θνηλσληθό πεξηβάιινλ (θίινη, ζπγγελείο). Σηόρνο είλαη ε δηεξεύλεζε ησλ πξαγκαηηθώλ ζπλζεθώλ κε ηηο νπνίεο έξρνληαη αληηκέησπα ηα παηδηά ζην ζρνιείν θαη ζην ζπίηη θαη νη νπνίεο παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ δηακόξθσζε ζηάζεσλ θαη επηινγώλ. 2

ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ Σηελ παξνύζα κειέηε ζα πξνζεγγίζνπκε ηα παξαπάλσ δεηήκαηα κέζα από ηελ αλάιπζε δύν ζρνιηθώλ κνλάδσλ, νη νπνίεο βξίζθνληαη ζηα πξσηαξρηθά ζηάδηα ελζσκάησζεο θαη έληαμεο ηνπ ππνινγηζηή ζηελ ηάμε ηνπ λεπηαγσγείνπ. Καη ηα δύν ζρνιεία είλαη δεκόζηα θαη, παξόιν πνπ αλήθνπλ ζε πνιύ δηαθνξεηηθά θνηλσληθννηθνλνκηθά πιαίζηα, έρνπλ πξνβεί ζηελ απόθηεζε κηθξνύ αξηζκνύ ππνινγηζηώλ (ελόο ή δύν ηεξκαηηθώλ) κε ηδίνπο πόξνπο ή δσξεέο γνλέσλ. Έηζη, ν ππνινγηζηήο ελζσκαηώζεθε ζηελ θαζεκεξηλόηεηα ηνπ ζρνιείνπ σο εξγαιείν ή γσληά δξαζηεξηόηεηαο θαη όρη σο εξγαζηήξην ππνινγηζηώλ όπσο, γηα παξάδεηγκα, ζπλεζίδεηαη ζην ακεξηθάληθν κνληέιν έληαμεο. Γηα παξάδεηγκα, κηα ηερλνινγηθάπινύζηα ηάμε, γλσζηή σο Ameritech Classroom δηαζέηεη πεξίπνπ 12 ππνινγηζηέο ζε δίθηπν, ζύλδεζε ζην δηαδίθηπν, ζαξξσηή, έγρξσκν εθηππσηή, θάκεξεο γηα βηληενδηάζθεςε, ςεθηαθέο θάκεξεο, θιπ (δεο Hyun, 2004). Έλα ηέηνην κνληέιν δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί αθόκε εθηθηό ζηα πιαίζηα ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθόηεηαο γηα ηα δεκόζηα λεπηαγσγεία. Δπίζεο ε θαηαιιειόηεηα ηνπ γηα ηάμε λεπηαγσγείνπ ζα κπνξνύζε λα ακθηζβεηεζεί, όζνλ αθνξά ηελ δπλαηόηεηα ζπζρέηηζεο θαη νκαιήο δηαζύλδεζεο ηνπ ππνινγηζηή κε ηηο ππόινηπεο δξαζηεξηόηεηεο ηνπ αλαιπηηθνύ πξνγξάκκαηνο. Οη λεπηαγσγνί θαη ζηα δύν ζρνιεία δελ ζεσξνύληαη έκπεηξεο ζε ζέκαηα ρξήζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ, ή ζε επηκέξνπο κνληέια θαη κεζόδνπο παηδαγσγηθώλ ή δηδαθηηθώλ εθαξκνγώλ. Δίραλ, όκσο, έληνλν ελδηαθέξνλ γηα ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο αλαβάζκηζε, ηελ δηεύξπλζε ηνπ ξόινπ ηνπο, ηνλ πεηξακαηηζκό κε λέα κέζα θαη ηνλ εκπινπηηζκό ηνπ πξνγξάκκαηόο ηνπο κε θαηάιιεια εξγαιεία ηα νπνία ζα κπνξνύζαλ δπλεηηθά λα βνεζήζνπλ ηελ αλάπηπμε ησλ παηδηώλ. Απηέο ήηαλ νη νπζηαζηηθέο ζέζεηο πνπ απνηέιεζαλ ηελ θηλεηήξηα δύλακε γηα ηελ έληαμε ησλ ππνινγηζηώλ ζηηο ηάμεηο ηνπο θαη όρη ε άξηηα ηερλνγλσζία ζε ζέκαηα ηερλνινγίαο. Από απηή ηελ άπνςε, κπνξνύκε λα ηζρπξηζηνύκε όηη ην δείγκα ησλ ζρνιηθώλ κνλάδσλ θαη ησλ λεπηαγσγώλ πνπ κειεηήζακε απνηειεί ηππηθό παξάδεηγκα κηαο κέζεο εθπαηδεπηηθήο πξαγκαηηθόηεηαο όπνπ νύηε νη ζρνιηθέο ηάμεηο είλαη ππνδεηγκαηηθά εξγαζηήξηα ππνινγηζηώλ, νύηε νη λεπηαγσγνί είλαη απαξαίηεηα εμεηδηθεπκέλεο ζε ζέκαηα πιεξνθνξηθήο ή θαηλνηόκσλ πξννδεπηηθώλ παηδαγσγηθώλ κεζόδσλ. Έηζη νη παξαηεξήζεηο θαη ηα επξήκαηά καο αληαπνθξίλνληαη ζηελ κέζε θαζεκεξηλόηεηα πνπ βηώλεηαη ζήκεξα ζηα ζρνιεία ηεο ρώξαο καο ε νπνία ζα κπνξνύζε λα ραξαθηεξηζηεί σο κηα πξώηε θάζε έληαμεο ησλ ππνινγηζηώλ ζηηο ηάμεηο λεπηαγσγείσλ. Απηή ε θάζε δελ ραξαθηεξίδεηαη από νξγαλσκέλν ή ζπζηεκαηηθό πξόγξακκα έληαμεο ησλ ππνινγηζηώλ ζην ζρνιηθό πξόγξακκα αιιά θπξίσο από ηηο απζόξκεηεο πξνζπάζεηεο ησλ εκπιεθνκέλσλ εθπαηδεπηηθώλ. Η κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζακε είλαη εζλνγξαθηθή θαη εζηηάδεη ζηελ ζύγθξηζε ησλ ζρνιηθώλ κνλάδσλ (κνλάδα επαξρηαθνύ θαη κνλάδα αζηηθνύ ζρνιείνπ) σο κειέηεο πεξίπησζεο. Μέζα από ην πξίζκα απηήο ηεο ζπγθξηηηθήο αλάιπζεο ζα πξνζπαζήζνπκε λα απνηππώζνπκε θαη λα εξκελεύζνπκε ηελ ρξήζε πνπ γίλεηαη ζήκεξα ζηνλ ππνινγηζηή από ηα παηδηά ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο ζρνιηθώλ κνλάδσλ. Η επηινγή ηεο εζλνγξαθηθήο πξνζέγγηζεο καο βνεζάεη λα δνύκε ηελ ζρνιηθή ηάμε σο κηα θνηλσληθή νκάδα όπνπ ηα δξώληα πξόζσπα κέζα από ηηο κεηαμύ ηνπο αιιειεπηδξάζεηο, ηηο πξνζσπηθέο ηνπο εκπεηξίεο θαη ηηο θνηλσληθέο ηνπο θαηαβνιέο έρνπλ ηελ δπλαηόηεηα λα ζπγθξνηνύλ θαη λα αλα-ζπγθξνηνύλ ηηο θαζεκεξηλόηεηεο πνπ βηώλνπλ. Δπηδίσμε καο ήηαλ ε κειέηε ησλ αλζξώπηλσλ επηινγώλ (π.ρ. ε επηινγή ησλ παηδηώλ λα ρξεζηκνπνηνύλ ηνλ ππνινγηζηή ηνπ ζρνιείνπ) σο ζπλάξηεζε κηαο ζεηξάο παξαγόλησλ όπσο ν πιηθόο πνιηηηζκόο, νη θνηλσληθν-πνιηηηζκηθέο δνκέο, θαη ε ζρέζε ζώκαηνο-λνπ (Erikson and Murphy, 1998). Πξόθεηηαη γηα κία ζπζηεκαηηθή 3

εξεπλεηηθή πξνζέγγηζε αθέξαησλ θνηλσληθώλ ζθελώλ θαη νκάδσλ, πνπ έρεη ζθνπό ηελ αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ ηξόπσλ πνπ ηα δξώληα πξόζσπα δεκηνπξγνύλ ηα θνηλσληθά θαηλόκελα ηεο νκάδαο ηνπο κέζα από ην λόεκα πνπ απνθηά γη απηά ε θνηλσληθή δσή θαη ν θόζκνο ηνπο. Η εζλνγξαθηθή καο πξνζέγγηζε βαζίδεηαη ζηελ παξαηήξεζε (ζπκκεηνρηθή θαη κε) θαη ζε εζηηαζκέλεο ζπλεληεύμεηο κε ηα παηδηά θαη ηηο λεπηαγσγνύο. Η πνζνηηθή απνηύπσζε ησλ απαληήζεσλ ησλ παηδηώλ βαζίδεηαη ζε θαηεγνξίεο νη νπνίεο πξνέθπςαλ κέζα από ηελ επεμεξγαζία ησλ ζπλεληεύμεσλ (Πεγηάθε, 1988, Chronaki, 1997). Σηα παξαθάησ, αθνύ πεξηγξάςνπκε ζπλνπηηθά ηηο δύν ζρνιηθέο κνλάδεο ζα πεξάζνπκε ζηελ παξνπζίαζε θαη ζπδήηεζε ησλ επξεκάησλ. Σο νηπιαγωγείο ηηρ Κάηω Καλλονήρ Τν λεπηαγσγείν ηεο Κάησ Καιινλήο αλήθεη ζε κηα επαξρηαθή θσκόπνιε, ηελ Κάησ Καινλή, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη θαηά θύξην ιόγν σο αγξνηηθή ελώ ην βηνηηθό επίπεδν ησλ θαηνίθσλ είλαη θαιό. Τν ζρνιείν είλαη έλα θιαζζηθό δηζέζην λεπηαγσγείν ην νπνίν θηινμελεί 49 παηδηά (λήπηα θαη πξνλήπηα) ηα νπνία ρσξίδνληαη ζε δύν ηκήκαηα (25 θαη 24 παηδηώλ αληίζηνηρα). Σην λεπηαγσγείν απηό εξγάδνληαη κόληκα πιένλ δύν έκπεηξεο λεπηαγσγνί, ε Αιεμία θαη ε Γάθλε κε πξνϋπεξεζία είθνζη ρξόλσλ πεξίπνπ. Καη νη δύν δέρηεθαλ πξόζπκα λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ έξεπλα ελώ από ην ζύλνιν ησλ παηδηώλ κέξνο ζηηο ζπλεληεύμεηο πήξαλ 24 λήπηα, ε επηινγή ησλ νπνίσλ έγηλε κεηά από εθδήισζε πξνζπκίαο ηνπο. Σην λεπηαγσγείν δηαηίζεηαη έλαο ππνινγηζηήο, ν νπνίνο είλαη παιηάο ηερλνινγίαο (γηα παξάδεηγκα δελ δηαζέηεη ππνδνρή γηα CDRom) ελώ παξάιιεια δελ ππάξρεη εθηππσηήο, ερεία, ζαξξσηήο ή ζύλδεζε κε ην δηαδίθηπν. Αμίδεη ηέινο λα ζεκεησζεί όηη ν ππνινγηζηήο είλαη ηνπνζεηεκέλνο κέζα ζην γξαθείν ησλ λεπηαγσγώλ γηα λα είλαη πξνζβάζηκνο θαη από ηα δύν ηκήκαηα ησλ λεπίσλ (βι. Δηθόλα 1). Παξόιν πνπ νη ζπλζήθεο κπνξεί λα ζεσξεζνύλ ηδηαίηεξα θησρέο, ηα παηδηά είραλ θαιή πξόζβαζε ζηνλ ππνινγηζηή θαη παξαηεξήζακε όηη ππήξρε άλεζε θαη πξνζπκία ζηελ ρξήζε από ηελ πιεηνλόηεηα ησλ παηδηώλ (δεο πίλαθα 1, επαξρηαθό ζρνιείν). Εικόνα 1: O ππνινγηζηήο ζην λεπηαγσγείν ηεο Κάησ Καιινλήο Σο 37 ο νηπιαγωγείο Μεγαλοςπόλεωρ Τν 37 ν λεπηαγσγείν Μεγαινππόιεσο βξίζθεηαη ζε αζηηθό θέληξν θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ πξσηεύνπζα λνκνύ κε αξθεηά θαιό βηνηηθό θαη πνιηηηζκηθό επίπεδν. Δίλαη κνλνζέζην, ιεηηνπξγεί σο νινήκεξν θαη θηινμελεί έλα ηκήκα 19 παηδηώλ (λεπίσλ θαη πξνλεπίσλ). Οη δύν λεπηαγσγνί πνπ εξγάδνληαη εθεί, ε Άξηεκηο θαη ε Ναπζηθά δηαζέηνπλ εμίζνπ κεγάιε εθπαηδεπηηθή εκπεηξία είθνζη θαη δεθαπέληε ρξόλσλ αληίζηνηρα. Σηελ έξεπλα ζπκκεηείρε κόλν ε Άξηεκηο, ε νπνία κάιηζηα έδεημε κεγάιν ελζνπζηαζκό ζε αληίζεζε κε ηελ Ναπζηθά, ε νπνία ήηαλ απξόζπκε γηα ζπκκεηνρή ζηελ έξεπλα (ίζσο ιόγσ αξλεηηθήο ζηάζεο γηα ηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ή έιιεηςεο εκπεηξίαο ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν). Γηαζέηεη ζπλνιηθά ηξεηο ππνινγηζηέο, ν έλαο εθ 4

ησλ νπνίσλ είλαη ηνπνζεηεκέλνο δίπια ζηελ βηβιηνζήθε δεκηνπξγώληαο έηζη γσληά δξαζηεξηόηεηαο (βι. Δηθόλα 2) θαη νη άιινη δύν είλαη ηνπνζεηεκέλνη ζην γξαθείν ησλ λεπηαγσγώλ. Οη ππνινγηζηέο είλαη λέαο ηερλνινγίαο (π.ρ. δέρνληαη CDRom) είλαη ζπλδεδεκέλνη κε εθηππσηή ελώ απνηειεί άκεζν ζρέδην ησλ λεπηαγσγώλ θαη ε ζύλδεζε κε ην δηαδίθηπν. Τα παηδηά έρνπλ επίζεο άλεζε πξόζβαζεο ζηνλ ππνινγηζηή παξόιν πνπ δελ επηδεηθλύνπλ ηνλ ίδην ελζνπζηαζκό κε ηα παηδηά ηνπ επαξρηαθνύ λεπηαγσγείνπ γηα ρξήζε ζην ζρνιείν (δεο πίλαθα 1, αζηηθό ζρνιείν). Εικόνα 2: O ππνινγηζηήο ζην 37 ν λεπηαγσγείν Μεγαινππόιεσο ΠΡΟΣΙΜΗΗ ΣΗ ΥΡΗΗ ΣΟΤ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ ΑΠΟ ΣΑ ΠΑΙΓΙΑ Καη ζηα δύν ζρνιεία παξαηεξήζακε όηη ζε γεληθέο γξακκέο ηα παηδηά πξνζεγγίδνπλ ηνλ ππνινγηζηή πνπ βξίζθεηαη ζηελ ηάμε ηνπο κε ελζνπζηαζκό. Οη λεπηαγσγνί αλαζέηνπλ ζηα παηδηά κηθξέο δξαζηεξηόηεηεο (π.ρ. γξαθή ιέμεσλ θαη αξηζκώλ ή δσγξαθηθή θαη ζρεδίαζε) νη νπνίεο ζηνρεύνπλ πεξηζζόηεξν ζηελ εμνηθείσζή ηνπο κε ην εξγαιείν θαη όρη ηόζν ζηελ ζπλεηδεηή ρξήζε ηνπ γηα ηελ δηδαζθαιία ή ηελ κάζεζε ζπγθεθξηκέλσλ ελνηήησλ. Όκσο, ε παξαηεηακέλε παξαηήξεζε καο ζηνλ ρώξν ηεο ηάμεο ηνπ λεπηαγσγείνπ καο επηηξέπεη λα ηζρπξηζηνύκε όηη ηα παηδηά δξνύλ ηειηθά σο ζθεπηόκελνη θαηαλαισηέο ηεο ηερλνινγίαο (δεο Selwyn, 2002) θαη νη πξνηηκήζεηο ηνπο γηα ηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή δελ είλαη πάληα ζεηηθέο θαη άθξηηεο. Μηα πνζνηηθή απνηππώζε ησλ απαληήζεσλ ησλ παηδηώλ βαζηζκέλνη ζηηο ζπλεληεύμεηο πνπ είρακε καδί ηνπο, απνδεηθλύεη όηη ε πξαγκαηηθή θαηάζηαζε είλαη πεξηζζόηεξν πεξίπινθε από ηελ ζηεξεόηππε άπνςε όηη ηα παηδηά έρνπλ δεδνκέλα ζεηηθή ζηάζε ζηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή (δεο Selwyn, 2002). Σηνλ πίλαθα 1 ινηπόλ βιέπνπκε όηη ελώ ζην 91,6% ησλ λεπίσλ ηνπ επαξρηαθνύ ζρνιείνπ αξέζεη λα ρξεζηκνπνηεί ηνλ ππνινγηζηή ζην λεπηαγσγείν, ην πνζνζηό απηό είλαη πνιύ κηθξόηεξν (66,6%) γηα ηα λήπηα ηνπ αζηηθνύ ζρνιείνπ. Προηίμηζη ζηην χρήζη ηου Η/Υ Προηίμηζη ζηην χρήζη ηου Η/Υ Σύνολο παιδιών 100 50 0 ΑγόπιαΚοπίτσια % Νήπια επαρχιακού ζχολείου ΝΑΙ Σύνολο παιδιών 100 50 ΟΧΙ 0 Αγόπια Κοπίτσια % Νήπια αζηικού ζχολείου ΝΑΙ ΟΧΙ Πποτίμηση Αγόπια Κοπίτσια % ΝΑΙ 8 14 91,6 ΟΧΙ 2 0 8,33 Πποτίμηση Αγόπια Κοπίτσια % ΝΑΙ 2 10 66,6 ΟΧΙ 4 2 33,3 Πίνακας 1: Πξνηίκεζε παηδηώλ γηα ηελ ρξήζε ππνινγηζηή ζην ζρνιείν Σπδεηώληαο κε ηα παηδηά δηαπηζηώζακε όηη ε πξνηίκεζε ηνπο δελ είλαη απαξαίηεηα ζεηηθή αιιά κπνξεί λα ραξαθηεξίδεηαη από ζπγθξαηεκέλν ελζνπζηαζκό ή/θαη αξλεηηθή ζηάζε. Δλδεηθηηθά παξαδείγκαηα αλαθέξνπκε παξαθάησ: Δξ: [..]Άξα δελ έρεηο ππνινγηζηή ζην ζπίηη; Απ: Όρη.. ζα κνπ πάξεη ν παππνύο κόιηο κεγαιώζσ. 5

Δξ: Μόιηο κεγαιώζεηο Σνπ αξέζεη ην θνκπηνύηεξ; Απ: Ναη. (Κσλζηαληίλνο, επαξρηαθό ζρνιείν,ζπγθξαηεκέλνο ελζνπζηαζκόο) Δξ: Γηα πεο κνπ Κσλζηαληίλα πεγαίλεηο ζην θνκπηνύηεξ; Απ: Πεγαίλσ κεξηθέο θνξέο Δξ: Γηαηί ζνπ αξέζεη ην θνκπηνύηεξ; Απ: Όηαλ θάλεηο ζε έλα θύιιν ραξηί θάπνηνο κπνξεί λα ζέιεη λα θάλεη έηζη θαη ζε.. θαη ζε κνπηδνπξώλεη ην ραξηί θαη ηα βξίζθεη απηά εθεί κέζα θαη κπνξεί λα ηα ηζαιαθώζεη [ελλνεί λα ηζαιαθώζεη ηα ραξηηά πνπ βξίζθνληαη ζηα ζπξηάξηα). Δλώ ζηνλ ππνινγηζηή δελ κπνξεί]. (Κσλζηαληίλα, αζηηθό ζρνιείν, ζπγθξαηεκέλνο ελζνπζηαζκόο) Δξ: Γηα πεο κνπ Μαλώιε παο ζην θνκπηνύηεξ; Απ: Ναη.. Δξ: Κάζε κέξα; Απ: Ναη.. όηαλ κε ξσηάεη ε θπξία αλ ζέισ λα πάσ πεγαίλσ. Δξ: Γηαηί ζνπ αξέζεη ην θνκπηνύηεξ; Απ: Γηαηί είλαη πην εύθνιν θαη δελ θνπληέηαη όπσο ν καξθαδόξνο πνπ πάεη πέξα δώζε. (Μαλώιεο, αζηηθό ζρνιείν, ζπγθξαηεκέλνο ελζνπζηαζκόο) Καη ζηελ ζπλέρεηα: Δξ: Γηα πεο κνπ θάζεζαη ζην θνκπηνύηεξ; Απ: Ναη. Δξ: Σπλέρεηα ή κεξηθέο θνξέο; Απ: Μεξηθέο. Δξ: Γηαηί κεξηθέο θνξέο; Απ: Γηαηί δε κ αξέζεη πνιύ (Άλλα, επαξρηαθό ζρνιείν, αξλεηηθή ζηάζε) Δξ: Γηα πεο κνπ Απόζηνιε πεγαίλεηο ζην θνκπηνύηεξ εδώ ζην ζρνιείν; Απ: Δ.. γηα λα δσγξαθίζσ όρη, γηα λα γξάθσ ην όλνκά κνπ λαη [..] Δξ: Πεγαίλεηο ζπλέρεηα ζην θνκπηνύηεξ; Απ: Όρη δελ πεγαίλσ ζπλέρεηα. Δξ: Πόηε πεγαίλεηο; Απ: Μία κέξα πεγαίλσ θαη κεηά ηειεηώλσ. Γελ πεγαίλσ μαλά. (Απόζηνινο, αζηηθό ζρνιείν, αξλεηηθή ζηάζε) Από ηηο ζπλεληεύμεηο ησλ παηδηώλ πξνθύπηεη όηη παξόιν πνπ ηα παηδηά δελ είλαη πάληνηε ζε ζέζε λα επηρεηξεκαηνινγνύλ θαη λα δηθαηνινγνύλ ηηο απόςεηο ηνπο, έρνπλ δηακνξθώζεη ζπγθεθξηκέλεο ζηάζεηο ή πξνηηκήζεηο. Απηέο νη ζηάζεηο κπνξεί λα κελ είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλεο κε ηελ θαηαλόεζε ηεο ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή αιιά ζρεηίδνληαη κε ηελ δπλαηόηεηα πνπ έρνπλ ηα ίδηα ηα παηδηά λα εμνηθεησζνύλ κε ηνλ ππνινγηζηή ζην θνηλσληθό πιαίζην όπνπ δνύλ (ζρνιηθή ηάμε, ζπίηη) ή λα θαηαθηήζνπλ θάπνηαο κνξθήο γλώζε ή ςπραγσγία κέζσ ηνπ ππνινγηζηή. Σπλδένληαη επίζεο άκεζα κε ηελ πξόζβαζε πνπ έρνπλ ηα παηδηά ζε ππνινγηζηή, θαζώο θαη κε ηελ ππνζηήξημε ηνπο γηα εμνηθείσζε ζηελ ρξήζε ηνπ κέζνπ ή/θαη κε ηελ δπλαηόηεηα ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή ζε θαηάιιειεο δξαζηεξηόηεηεο όπνπ ηα παηδηά ζπλεηδεηνπνηνύλ όηη καζαίλνπλ ή όηη αλαπηύζζνπλ λέεο δεμηόηεηεο. ΠΡΟΒΑΗ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ: ΥΟΛΔΙΟ και ΠΙΣΙ Παξόιν πνπ ν ιόγνο ησλ παηδηώλ, όπσο είδακε παξαπάλσ, επηβεβαηώλεη όηη ππάξρνπλ δηαθνξνπνηήζεηο αλάκεζά ηνπο ζρεηηθά κε ηηο ζηάζεηο ηνπο γηα ηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή νη νπνίεο ρξήδνπλ ζπζηεκαηηθόηεξεο έξεπλαο (π.ρ. κεγαιύηεξν πιήζνο ζρνιείσλ θαη παηδηώλ), είλαη εμίζνπ ζεκαληηθό λα αλαξσηεζνύκε γηαηί απηέο νη δηαθνξέο είλαη πεξηζζόηεξν ηζρπξέο θαη έληνλεο ζην αζηηθό ζρνιείν απ όηη ζην επαξρηαθό (δεο ζπγθξηηηθή αλάιπζε ζηνλ πίλαθα 1). Μπνξνύκε λα ηζρπξηζηνύκε όηη 6

Σύνολο παιδιών Σύνολο παιδιών 2 ν Σπκπόζην IOSTE ζηε Νόηηα Δπξώπε- International Organisation for Science and Technology Education ηα παηδηά ζην επαξρηαθό ζρνιείν είλαη ιηγόηεξν ζθεπηόκελνη θαηαλαισηέο ηεο ηερλνινγίαο θαη αλ λαη γηαηί άξαγε ζπκβαίλεη απηό; Τη ζρέζε κπνξεί λα έρεη ε πξνηίκεζε ηνπ παηδηνύ γηα ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζρνιείν κε ηελ πξόζβαζε πνπ έρεη ζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη ή κε ηελ πξόζβαζε ζε θαηάιιειε ππνζηήξημε γηα εμνηθείσζε κε ην κέζν; Μέζα από ζπλεληεύμεηο κε ηα ίδηα ηα παηδηά δηαπηζηώζακε όηη ηα παξαπάλσ εξσηήκαηα είλαη θαίξηα θαη ζεκαληηθά. Σπγθεθξηκέλα, ελώ νη πξνηηκήζεηο ησλ παηδηώλ γηα ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή δηαθέξνπλ ζεκαληηθά (91,6% ζην επαξρηαθό θαη 66,6% ζην αζηηθό, βι. Πίλαθα 1), ε πξαγκαηηθή ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζηελ ηάμε δελ δηαθέξεη ηόζν αλάκεζα ζηα δύν ζρνιεία (83,3% ζην επαξρηαθό θαη 72,2% ζην αζηηθό, βι. πίλαθα 2). Απηό ζπκβαίλεη γηαηί ε πξαγκαηηθή ρξήζε πνιιέο θνξέο επηβάιιεηαη κέζα από δξαζηεξηόηεηεο πνπ νξγαλώλεη ε λεπηαγσγόο θαη ζηηο νπνίεο ηα παηδηά πεηζαξρνύλ. Έηζη ε πξαγκαηηθή δηάζεζή ηνπο κπνξεί λα δηαθέξεη από ηελ θαζεκεξηλή επηβεβιεκέλε ρξήζε κέζα ζην πξόγξακκα ηνπ ζρνιείνπ. Κνηηάδνληαο όκσο ηελ πνζνηηθή απνηύπσζε ησλ απαληήζεσλ ησλ παηδηώλ ζηελ εξώηεζε ζρεηηθά κε ηελ δηάζεζε θαη πξόζβαζε ζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη δηαπηζηώλνπκε έληνλεο δηαθνξέο κεηαμύ ησλ δύν ζρνιηθώλ κνλάδσλ. Δλώ ζην αζηηθό ζρνιείν ην 61,1% δηαζέηεη ππνινγηζηή ζην ζπίηη, ζην επαξρηαθό ην πνζνζηό απηό είλαη 8,33% (βι. Πίλαθα 2) κε απνηέιεζκα ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία (91,6%) ησλ παηδηώλ ηνπ ζρνιείνπ ηεο Κάησ Καιινλήο λα κελ έρνπλ ηελ δπλαηόηεηα ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή πέξα από ην ζρνιηθό ρώξν. Απηά ηα ζηνηρεία καο πξνβιεκαηίδνπλ θαη εγείξνπλ εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ εξκελεία ησλ ζηάζεσλ πνπ δηακνξθώλνπλ ηα παηδηά γηα ηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή. Πνιύ ζσζηά ηα παηδηά ζεσξνύληαη θαηαλαισηέο ηερλνινγίαο αιιά ην θαηα πόζν ή όρη είλαη πξαγκαηηθά ζθεπηόκελνη θαηαλαισηέο επηθνηλσλίαο έρεη λα θάλεη θαηαξράο θαη κε ηελ δπλαηόηεηα πξόζβαζεο πνπ έρνπλ ζε ππνινγηζηέο θαη ζε ηερλνγλσζία ρξήζεο ησλ ππνινγηζηώλ. Παξάιεςε απηήο ηεο παξακέηξνπ κπνξεί λα νδεγήζεη όρη κόλν ζηελ δεκηνπξγία άληζσλ ζπλζεθώλ δξάζεο γηα ηα παηδηά αιιά θαη ζηελ ιαλζαζκέλε εξκελεία ησλ θαηλνκέλσλ (ή/θαη ηνπ ιόγνπ) πνπ παξαηεξνύκε. Αγόρια Κορίηζια % ΝΑΙ 8 12 83,3 ΟΧΙ 2 2 16,6 Αγόρια Κορίηζια % ΝΑΙ 4 9 72,2 ΟΧΙ 2 3 27,7 Πίνακας 2: Φξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζρνιείν από ηα παηδηά Διάθεζη Η/Υ ζηο ζπίηι Διάθεζη Η/Υ ζηο ζπίηι 100 50 0 Αγόπια Κοπίτσια % ΝΑΙ ΟΧΙ 80 60 40 20 0 Αγόπια Κοπίτσια % ΝΑΙ ΟΧΙ Νήπια επαρχιακού ζχολείου Νήπια αζηικού ζχολείου Αγόπια Κοπίτσια % ΝΑΙ 0 2 8,33 ΟΧΙ 10 12 91,6 Αγόπια Κοπίτσια % ΝΑΙ 4 7 61,1 ΟΧΙ 2 5 38,8 Πίνακας 3: Γηάζεζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζπίηη 7

Από ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα αιιά θαη από ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ ζπλεληεύμεσλ ησ παηδηώλ πξνθύπηεη όηη ε πξνηίκεζε γηα ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνύ ππνινγηζηή ζην ζρνιείν ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ δηάζεζε ππνινγηζηή ζην ζπίηη, θαζώο ηα παηδηά πνπ δηαζέηνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη απαζρνινύληαη πεξηζζόηεξν ζε απηόλ παξά ζηνλ ππνινγηζηή ηνπ ζρνιείνπ. Σπλεπώο όζν απμάλεηαη ην πνζνζηό ησλ παηδηώλ πνπ θάλνπλ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζπίηη κεηώλεηαη θαη ην πνζνζηό πξνηίκεζεο γηα ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζρνιείν. Δξ: Σην θνκπηνύηεξ παο θάζε κέξα; Απ: Όρη.. Δξ: Κάζεζαη εδώ ζην ζρνιείν ζην θνκπηνύηεξ ή κόλν ζην θνκπηνύηεξ ζην ζπίηη ζνπ; Απ: Κάζνκαη θαη εδώ. (Διέλε, αζηηθό ζρνιείν) Δξ: Πεγαίλεηο ζπλέρεηα ζην θνκπηνύηεξ; Απ: Όρη δελ πεγαίλσ ζπλέρεηα. Δξ: Πόηε πεγαίλεηο; Απ: Μία κέξα πεγαίλσ θαη κεηά ηειεηώλσ, δελ πεγαίλσ μαλά. (Απόζηνινο, αζηηθό ζρνιείν) Μέζα από ηηο απαληήζεηο ησλ παηδηώλ ππνδειώλεηαη όηη ηα παηδηά πνπ δηαζέηνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη ρξεζηκνπνηνύλ ηνλ ππνινγηζηή ηνπ ζρνιείνπ κε κέηξν. Αλακθίβνια θαηά ηελ δηάξθεηα νξγαλσκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζπκκεηέρνπλ όια ηα παηδηά θαη θάλνπλ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή αιιά θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ ειεύζεξσλ δξαζηεξηνηήησλ ε ζπκκεηνρή είλαη κηθξόηεξε. Αληίζεηα ηα παηδηά πνπ δελ δηαζέηνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη επηδεηθλύνπλ εληνλόηεξα ελζνπζηαζκό γηα ρξήζε ζην ζρνιείν. ΠΡΟΒΑΗ Δ ΣΔΥΝΟΓΝΧΙΑ: ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ για ΔΞΟΙΚΔΙΧΗ Σπδεηώληαο κε ηα παηδηά ζρεηηθά κε ην πνηόο ηειηθά ηα βνεζάεη όηαλ ρξεζηκνπνηνύλ ηνλ ππνινγηζηή ν ξόινο ηεο λεπηαγσγνύ θαίλεηαη λα έρεη ηελ πην ζεκαληηθή ζέζε ζηηο απόςεηο ησλ παηδηώλ. Σηνλ πίλαθα 4 θαίλεηαη όηη θαη ζηα δύν ζρνιεία ε λεπηαγσγόο πξνηάζζεηαη από ηα παηδηά σο ην πξόζσπν ζην νπνίν απεπζύλνληαη γηα ππνζηήξημε θαη βνήζεηα. Γηα παξάδεηγκα, ην 58,3% ηνπ επαξρηαθνύ λεπηαγσγείνπ απάληεζε όηη ηνπο βνεζά ε λεπηαγσγόο ελώ ζην αζηηθό λεπηαγσγείν ηελ ίδηα απάληεζε έδσζε έλα πνζνζηό 55,5% (βι. Πίλαθα 4). Παξόιν πνπ ην πνζνζηό είλαη κεγάιν, καο αθήλεη κηα εύινγε απνξία γηα ην πνηνο ηειηθά ππνζηεξίδεη ηα παηδηά ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο γηα εμνηθείσζε κε ηνλ ππνινγηζηή. Αλαηξέρνληαο ζηηο απαληήζεηο ηνπο βιέπνπκε όηη ηα παηδηά αλαθέξνληαη ζε πξόζσπα ηνπ ζπγγεληθνύ ή θηιηθνύ πεξηβάιινληνο θαζώο θαη ζε ζπκκαζεηέο-ηξηεο. Η απάληεζε δελ μέξσ (ελλνώληαο δελ μέξσ από πνηόλ λα δεηήζσ βνήζεηα) ζεκαηνδνηεί αξλεηηθή ζηάζε ζηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή πηζαλόηαηα ιόγσ θαθήο πξόζβαζεο ζε ηερλνγλσζία θαη ππνζηήξημε. 8

Αγόρια Κορίηζια % Νηπ/γόρ 8 6 58,3 Σςγγενήρ 0 2 8,33 Φίλορ-η 2 0 8,33 Σςμμαθητήρ 0 0 0 Όλοι αςτοί 0 0 0 Κανέναρ 2 4 25 Δεν ξέπω 0 2 8,33 Αγόρια Κορίηζια % Νηπ/γόρ 2 8 55,5 Σςγγενήρ 4 3 38,8 Φίλορ-η 0 0 0 Σςμμαθητήρ 0 4 22,2 Όλοι αςτοί 0 0 0 Κανέναρ 2 2 22,2 Δεν ξέπω 0 0 0 Πίνακας 4: Υπνζηήξημε ζηα παηδηά θαηά ηελ δηάξθεηα ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή Μηα ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ δειώλεη δηαθνξέο αλάκεζα ζηηο δύν ζρνιηθέο κνλάδεο θαη ηαπηόρξνλα αλαδεηθλύεη πξόζζεηα εξσηεκαηηθά. Δίλαη ζεκαληηθό λα πξνβιεκαηηζηεί θάπνηνο όηη ζην επαξρηαθό ζρνιείν ε νηθνγέλεηα (π.ρ. γνλείο, αδέξθηα, ζπγγελείο) πνπ ζα κπνξνύζε λα παξέρεη ππνζηεξηθηηθό ξόιν ζηελ εμνηθείσζε ησλ παηδηώλ κε ηνλ ππνινγηζηή βξίζθεηαη ζε πνιύ ρακειά πνζνζηά, ελώ ζην αζηηθό ζρνιείν είλαη ζε πνιύ πςειόηεξν πνζνζηό (38,8%). Απηό ζεκαίλεη όηη ηα παηδηά ηνπ αζηηθνύ ζρνιείνπ (ηα νπνία ζηελ πιεηνλόηεηά ηνπο δηαζέηνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη) δηαζέηνπλ επίζεο πξόζβαζε ζε ηερλνγλσζία θαη ζε ππνζηήξημε γηα ηελ εμνηθείσζή ηνπο. Έηζη πνιιά παηδηά ζην αζηηθό ζρνιείν έξρνληαη ήδε κε θαηεθηεκέλε γλώζε ηελ νπνία κπνξνύλ λα πξνζθέξνπλ ζε ζπκκαζεηέο ηνπο. Ίζσο απηή λα απνηειεί κηα εμήγεζε γηα ην γεγνλόο όηη ηα παηδηά ζην αζηηθό ζρνιείν αλαθέξνληαη θαη ζηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο σο πεγή ππνζηήξημεο (βι. Πίλαθα 4). Τα παξαπάλσ δηαγξάθνπλ κηα πξαγκαηηθόηεηα ε νπνία είλαη αξθεηά δηαθνξεηηθή αλάκεζα ζηηο δύν ζρνιηθέο κνλάδεο. Σπγθεθξηκέλα, ελώ ε λεπηαγσγόο είλαη ζεκαληηθή πεγή ππνζηήξημεο θαη ζηα δύν ζρνιεία ζην επαξρηαθό κνηάδεη λα είλαη θαη ηαπηόρξνλα ε κόλε ζεκαληηθή πεγή ππνζηήξημεο. Σην αζηηθό ζρνιείν πέξα από ηελ λεπηαγσγό ηα παηδηά μέξνπλ όηη κπνξνύλ λα απεπζύλνληαη ζηελ νηθνγέλεηα θαη ζηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. Η επίγλσζε απηήο ηεο πξαγκαηηθόηεηαο είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκε όζνλ αλαθνξά ζηηο πξνζπάζεηεο έληαμεο θαη εθαξκνγήο ησλ ππνινγηζηώλ ζην ζρνιηθό πεξηβάιινλ. Δίλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθό λα πξνβιεκαηηζηνύκε ηόζν γηα ηελ ζπλερή ελίζρπζε θαη ηελ επηκόξθσζε ησλ λεπηαγσγώλ όζν θαη γηα ηελ ελίζρπζε θαη ελεκέξσζε ησλ γνλέσλ. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Η παξνύζα κειέηε απνηειεί κηα πξώηε πηινηηθή δηεξεύλεζε ησλ δεηεκάησλ πξόζβαζεο πνπ ζπδεηήζακε ζηα παξαπάλσ. Παξόιν πνπ ε αλάγθε ζπζηεκαηηθόηεξεο έξεπλαο είλαη επηβεβιεκέλε, ε κειέηε απηή θηινδνμεί λα ηνλίζεη ζεκαληηθά εξσηήκαηα θαη πξνβιεκαηηζκνύο θαη λα ζέζεη ηελ βάζε γηα ηελ εξκελεία ησλ θαηλνκέλσλ. Μέζα από ηελ ζπγθξηηηθή κειέηε ησλ δύν ζρνιηθώλ κνλάδσλ πνπ αλαιύζακε κπνξνύκε λα επηζεκάλνπκε ζπκπεξαζκαηηθά ηα εμήο ζεκεία. Πξώηνλ, νη πξνηηκήζεηο ησλ παηδηώλ γηα ηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή αληαλαθινύλ ηελ θαζεκεξηλόηεηα πνπ βηώλνπλ ζην ζπίηη θαη ζην ζρνιείν. Η έληνλε θαη ελζνπζηώδεο ζηάζε ησλ παηδηώλ ζρεηίδεηαη κε ηελ απζόξκεηε αλάγθε ηνπο γηα εμεξεύλεζε ηνπ λένπ θαη άγλσζηνπ κέζνπ ην νπνίν βιέπνπλ σο θαηλνύξγην παηρλίδη. Έηζη ηα παηδηά πνπ δελ έρνπλ ππνινγηζηή ζην ζπίηη (εθ ησλ νπνίσλ ε πιεηνλόηεηα είλαη ζην επαξρηαθό ζρνιείν) έρνπλ κεγαιύηεξε αλάγθε γηα ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή ζην ζρνιείν. Τα παηδηά μεθηλνύλ λα δηαηππώλνπλ θξηηηθέο ζηάζεηο απέλαληη ζηελ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή εθόζνλ έρνπλ θαιύςεη απηή ηελ βαζηθή αλάγθε εμεξεύλεζεο. Γεύηεξνλ, θαίλεηαη όηη θαη ζηηο δύν ζρνιηθέο θνηλόηεηεο ε λεπηαγσγόο θαη ε νηθνγέλεηα είλαη νη πιένλ ζεκαληηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ θαη ππνζηεξίδνπλ 9

ηηο πξνζπάζεηεο ησλ παηδηώλ. Όκσο ζηελ επαξρηαθή θνηλόηεηα ε νηθνγέλεηα θαίλεηαη λα κελ κπνξεί λα πξνζθέξεη πξόζβαζε ζε ηερλνγλσζία. Έηζη ε βαζηθή ζηήξημε επαθίεηαη ζηελ λεπηαγσγό. Σην αζηηθό ε ύπαξμε κεγαιύηεξνπ αξηζκνύ νηθνγελεηώλ πνπ πξνζθέξεη ηερλνγλσζία ηείλεη λα δεκηνπξγεί ππξήλεο καζεηώλ νη νπνίεο κε ηελ ζεηξά ηνπο κπνξνύλ λα παίμνπλ ξόινπο ππνζηήξημεο κέζα ζηελ ηάμε. Τέινο, νη έληνλεο δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμύ επαξρηαθνύ θαη αζηηθνύ ζρνιείνπ ζε ζέκαηα πξόζβαζεο ζε ππνινγηζηέο θαη ζε ηερλνγλσζία ζεκαηνδνηνύλ ηνλ θίλδπλν γηα ηελ δεκηνπξγία θνηλσληθώλ αληζνηήησλ. Γηα παξάδεηγκα, ε άληζε πξόζβαζε ησλ παηδηώλ ζε ππνινγηζηέο δεκηνπξγεί άληζεο δπλαηόηεηεο γηα εμνηθείσζε κε ην κέζν θαη θαη επέθηαζε γηα κάζεζε κε ηελ ρξήζε ηνπ κέζνπ. Αλακθηζβήηεηα ρξεηάδεηαη κεγαιύηεξε έκθαζε ζηνλ εμνπιηζκό ησλ επαξρηαθώλ ζρνιείσλ θαζώο θαη ζηελ ελίζρπζε ηνπο κε θαηάιιειεο δνκέο πνπ ζα δηεπθνιύλνπλ ηελ πξόζβαζε ησλ παηδηώλ ζε ηερλνινγία θαη ηερλνγλσζία. ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Δπραξηζηνύκε ζεξκά ηηο λεπηαγσγνύο θαη ηα παηδηά πνπ κε θαιή δηάζεζε ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα θαη πνπ κε εκπηζηνζύλε θαη ππνκνλή κνηξάζηεθαλ καδί καο ηηο εκπεηξίεο θαη ηηο απόςεηο ηνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ ηερλνινγία. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Chronaki, A. 1997. Case Studies in the Teaching of Mathematics through the Use of Art-based Activities. Unpublished MED Dissertation. University of Bath. Bath. Chronaki, A. 2000. Computers in classroom: Learners and Teachers in new Roles. In B. Moon, M. Ben-Peretz, and S. Brown (eds.) Routledge International Companion to Education. Routledge. London (pp. 558-572) Clements, D. and Sarama, J. 2003. Young Children and Technology. What Does the Research Say. Young Children. 58(6): 34-40 Erikson, P. and Murphy, L. 1998. Ιζηνξία ηεο Αλζξσπνινγηθήο Σθέςεο. Δθδ. Κξηηηθή. Αζήλα. (κηθξ. Μπνπκπνπιή, Φ.) ΦΔΚ γηα ην Αλαιπηηθό Πξόγξακκα ζην Νεπηαγσγείν. η.β. αξ, θύιινπ 1376. 18/10/2001. ζει. 1720 Hyun, E. 2004. A study of 5- to 6-year-old children s peer dynamics and dialectical learning in a computer-based technology-rich classroom environment. Computers and Education. Elsevier Ltd. (pp. 1-23) Καξηζηώηεο, Θ., Κέθθεξεο, Γ., θαη Σαθνλίδεο, Φ. 2004. Δκπεηξίεο από ηελ πξώηε εηζαγσγή ησλ ΤΠΔ ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε: Πξνβιεκαηηζκνί θαη πξνηάζεηο. Δηζήγεζε ζηελ Ηκεξίδα Δθπαίδεπζε γηα ηηο ΤΠΔ ζηα Παηδαγσγηθά Τκήκαηα. Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο. Βόινο. Πεγηάθε, Π. 1988. Δζλνγξαθία: Η κειέηε ηεο αλζξώπηλεο δηάζηαζεο ζηελ θνηλσληθή θαη παηδαγσγηθή έξεπλα. εθδ. Γξεγόξε. Αζήλα. Salomon, G. 1993. (ed.) Distributed Cognitions: Psychological and educational considerations. New York: Cambridge University Press. Selwyn, N. 2002. Telling Tales on Technology: Qualitative studies of Technology and Education. Ashgate Publishing Limited, Hamphshire.UK. Sutton, R. 1991. Equity and Computers in the schools:a decade of research. Review of Educational Research. 61(4): 475-503 Vosniadou, S. and Kollias, V. 2001. Information and Communication Technology and the Problem of Teacher Training: Myths, Dreams, and the Harsh Reality. Themes in Education. 2(4): 341-365 10