«Βασικές λειτουργίες ναυτιλιακής επιχείρησης»

«Βασικές λειτουργίες ναυτιλιακής επιχείρησης» Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Κουκέλης Γεώργιος ΧΙΟΣ 2009

Κουκέλης Γεώργιος «Βασικές λειτουργίες ναυτιλιακής επιχείρησης» Νοέμβριος 2009 Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Συγγραφέας: Κουκέλης Γεώργιος Επιβλέπων: Θεοτοκάς Ιωάννης Χίος 1

ΣΥΝΟΨΗ...4 Λέξεις κλειδιά 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Το τμήμα ναυλώσεων 7 1.1. Ο ρόλος των ναυλομεσιτών.7 1.2. Τύποι ναυλώσεων.8 1.3. Διαπραγμάτευση όρων ναυλοσυμφώνου..10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Το τμήμα επιχειρήσεων.14 2.1. Αποστολή του τμήματος 14 2.2. Βασικές λειτουργίες 16 2.3. Σύνδεση με τα υπόλοιπα τμήματα..19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Το τεχνικό τμήμα.21 3.1. Γενικά..21 3.2. Επιθεωρήσεις.23 3.3. Συντήρηση..24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Το τμήμα προμηθειών..26 4.1. Γενικά 26 4.2. Ο ρόλος του τμήματος 29 4.3. Διαδικασία εφοδιασμού..31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Το τμήμα ασφαλίσεων και ασφαλιστικών απαιτήσεων 33 5.1. Γενικά 33 5.2. Στόχος του τμήματος.36 5.3. Εκπαίδευση προσωπικού.38 5.4. P+I Clubs.39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Το τμήμα διαχείρισης πληροφοριών και επικοινωνιών 41 6.1. Απαιτήσεις για ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφοριών.41 6.2. Ο ρόλος των ηλεκτρονικών εφαρμογών.43 6.3. Μελέτη περιπτώσεων ναυτιλιακών εταιρειών.48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Το τμήμα χρηματοοικονομικής διαχείρισης..49 7.1. Λογιστική λειτουργία 49 7.2. Υπολογισμός κόστους 50 7.3. Ναυτιλιακή χρηματοδότηση..53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Το τμήμα ασφάλειας και ποιότητας.56 8.1. Ποιότητα 56 8.1.1. ISO 9001:2000..59 8.1.2. ISO 14001..61 8.2.Ασφάλεια.63 8.2.1. Παρουσίαση ISM Code.64 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ TRANSMAN S.A..75 2

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ PIKEY NAVIGATION S.A..83 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ QUEENSWAY NAVIGATION CO.LTD 85 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ TREFIN TANKERS Ltd.88 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ KRISTEN MARINE S.A.91 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΟΜΙΛΟΥ ΒΑΦΕΙΑ..95 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 98 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.99 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α 101 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β 102 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ 112 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ 113 3

ΣΥΝΟΨΗ Παραδοσιακά η Ελληνική ναυτιλία χαρακτηρίζεται από την οικογενειακή επιχειρηματική δομή και είναι γνωστές πολλές οικογένειες οι οποίες συνεχίζουν από γενιά σε γενιά να διοικούν τους στόλους τους και να αποτελούνται από ολιγομελής ομάδες απαρτιζόμενες από συγγενείς και στενούς συνεργάτες. Οι αλλαγές της εποχής μας δεν έχουν αφήσει ανεπηρέαστες και τις δομές διοίκησης των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Οι αυστηροί κανονισμοί που έχουν επιβληθεί για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος από διεθνής οργανισμούς, έχουν υποχρεώσει τις ναυτιλιακές εταιρείες να δώσουν μεγάλη έμφαση στη συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού τους σε θέματα ασφάλειας και αποφυγής ενεργειών που βλάπτουν το περιβάλλον. Ακόμα η ίδια η καθημερινή διαχείριση των ναυτιλιακών γραφείων περνά σε μία τεχνοκρατική διάσταση και προσαρμογής στις δομές μίας σύγχρονης επιχειρηματικής μονάδας. Οι νέες απαιτήσεις, είναι η εφαρμογή του ISM Code, οι απαιτήσεις και οι κανονισμοί που προέκυψαν από το Συνέδριο του STCW του 1995, η εφαρμογή του ISO 9002, η εφαρμογή του Oil Pollution Act του 1990, η εφαρμογή νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος και η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις των κατά τόπους λιμενικών αρχών. Σκοπός της διπλωματικής αυτής εργασίας είναι μια εκτενέστερη ανάλυση των βασικών λειτουργιών και αρμοδιοτήτων των τμημάτων μιας ναυτιλιακής εταιρείας. Για την αποτελεσματική διοίκηση μιας ναυτιλιακής εταιρείας, οι ενδοεταιρικές δραστηριότητες έχουν διαμοιραστεί σε κατάλληλα διαμορφωμένα τμήματα. Σε γενικές γραμμές, τα σημαντικότερα τμήματα μιας ναυτιλιακής εταιρείας είναι το Τεχνικό τμήμα, το τμήμα Λειτουργίας ή Operation,το τμήμα διαχείρισης πληροφοριών, το τμήμα Ναυλώσεων, το τμήμα Προμηθειών, το Νομικό τμήμα,το τμήμα που είναι υπεύθυνο για την χρηματοοικονομική λειτουργία της επιχείρησης και το τμήμα που ασχολείται με θέματα ασφάλειας, ποιότητας και εκπαίδευσης Στα πρώτα οχτώ κεφάλαια της παρούσας διπλωματικής εργασίας πραγματοποιείτε μια ανάλυση των βασικών τμημάτων μιας ναυτιλιακής εταιρείας, όπου περιγράφονται οι δραστηριότητες τους, τι κάνει δηλαδή το κάθε τμήμα μέσα στην εταιρεία. Μια πιο εκτενής ανάλυση θα πραγματοποιηθεί για το τμήμα ασφάλειας και ποιότητας λόγω της σημαντικότητας της εφαρμογής του ISM Code ο οποίος είναι το κατευθυντήριο όργανο για την ασφαλή διαχείριση της λειτουργίας του πλοίου. Στη συνέχεια ακολουθούν έξι μελέτες περιπτώσεων ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών, όπου γίνεται αναφορά στην οργανωτική τους δομή, τα τμήματά τους, με την βοήθεια των οργανογραμμάτων των εταιρειών. Επιπλέον πραγματοποιείται σχολιασμός σε ότι αφορά τις διαφορές που παρατηρούνται κυρίως λόγω της διαφοράς στο μέγεθός τους. 4

Λέξεις κλειδιά Οργανωτική δομή, οργανόγραμμα, τμηματοποίηση, ενδοεταιρικές δραστηριότητες. 5

Κατάλογος σχημάτων Σχήμα 1. Οργανόγραμμα τμήματος επιχειρήσεων..15 Σχήμα 2. Οργανόγραμμα τεχνικού τμήματος 22 Σχήμα 3. Ο κύκλος συντήρησης..24 Σχήμα 4. Οργανόγραμμα τμήματος προμηθειών..27 Σχήμα 5. Παραδοσιακός τρόπος ροής της εφοδιαστικής.32 Σχήμα 6. Οργανόγραμμα τμήματος ασφαλίσεων..34 Σχήμα 7. Ανάλυση κόστους εταιρείας τακτικών γραμμών 52 Σχήμα 8. Ναυτιλιακή εταιρεία ποιότητας.58 Σχήμα 9. Παραστατικό διάγραμμα ανάλυσης των άρθρων του ISM Code 65 Σχήμα 10. Οργανόγραμμα Transman Shipmanagers S.A 76 Σχήμα 11. Οργανόγραμμα Pikey Navigation S.A..83 Σχήμα 12. Οργανόγραμμα Queensway Navigation Co.Ltd.86 Σχήμα 13. Οργανόγραμμα Trefin Tankers Ltd..89 Σχήμα 14. Οργανόγραμμα Kristen Marine S.A.93 Σχήμα 15. Οργανόγραμμα Ομίλου Βαφειά 96 Κατάλογος πινάκων Πίνακας 1. Κριτήρια επιλογής προμηθευτών..29 Πίνακας 2. Δάνεια ελληνικών ν.ε. από τράπεζες 54 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Το τμήμα ναυλώσεων Το τμήμα ναυλώσεων μιας ναυτιλιακής είναι υπεύθυνο για την εμπορική προώθηση των πλοίων και την σύναψη ναυλοσύμφωνων για την εμπορική εκμετάλλευση των πλοίων. Είναι τμήμα, η λειτουργία του οποίου μπορεί να δοθεί και εκτός εταιρίας, σε ειδικευμένες εταιρίες που κλείνουν ναυλοσύμφωνα. Αυτό εξαρτάται από το πλήθος των πλοίων της εταιρίας, του πλήθους και της ομοιογένειας του στόλου και της τεχνογνωσίας για κάθε τύπο πλοίου εντός της εταιρίας. Όσο μεγαλύτερη η εταιρία και με πιο ομοιογενή στόλο, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες και η αναγκαιότητα της ύπαρξης Chartering department εντός της εταιρείας. 1.1. Ο Ρόλος των Ναυλομεσιτών. Η εύρεση εργασίας σε πλοία αποτελεί το αντικείμενο του κλάδου των ναυλομεσιτών. Ο ρόλος του μεσίτη είναι να φέρει τα ενδιαφερόμενα μέρη σε επαφή, δηλαδή τον πλοιοκτήτη και τον ναυλωτή, προκειμένου να συνάψουν συμβόλαιο για την μεταφορά φορτίου ή τον πλοιοκτήτη με κάποιον υποψήφιο αγοραστή του πλοίου. Οι εργασίες που εκτελεί ο μεσίτης είναι πολύπλοκες και μπορούν να συνοψιστούν στις ακόλουθες κατηγορίες: Απόκτηση πληροφοριών και διοχέτευση στο δίκτυο πελατών ή συναδέλφων. Δίνει συμβουλές εξαιτίας των γνώσεών του για την αγορά. Διαπραγματεύεται τα συμβόλαια και εκπροσωπεί τον πελάτη του. Βοηθάει στην διαιτησία μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών. Ένας πλοιοκτήτης θα επιλέξει τον μεσίτη σύμφωνα με την φήμη του, τις ικανότητές του και τις διαπροσωπικές σχέσεις που έχουν μεταξύ τους. Ένας καλός μεσίτης θεωρείται εκείνος που έχει τις σωστές πληροφορίες, καλό δίκτυο συνεργατών, καλή γνώση της αγοράς, καλές διαπραγματευτικές ικανότητες με αποτέλεσμα να συνάπτει συμφέροντα συμβόλαια και να δίνει συμβουλές σε νομικά και ασφαλιστικά θέματα. Οι ναύλοι που εισπράττουν οι πλοιοκτήτες από 7

την σύναψη του συμβολαίου για προσφορά μεταφορικών υπηρεσιών αποτελούν και το μοναδικό έσοδο, συνεπώς η σωστή και συμφέρουσα ναύλωση ενός πλοίου είναι επιτακτική για την βιωσιμότητα του πλοίου. Πρέπει να υπογραμμισθεί η σημαντικότητα της προσωπικής σχέσης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Η εμπιστοσύνη χτίζεται με μακροχρόνια και επιτυχή συνεργασία και οι μεσίτες τηρούν ένα κώδικα τιμής όπου η καλή φήμη γίνεται πρωταρχικής σημασίας. 1.2. Τύποι Ναυλώσεων Στη ναυλαγορά charter διακρίνονται τα ακόλουθα είδη ναύλων και συμβολαίων: 1)Οι ναυλώσεις ταξιδιού(voyage charter party) και 2)Οι ναυλώσεις χρόνου(time charter party). Υπάρχουν και οι ναυλώσεις πλοίου γυμνού(bareboat charter party),οι οποίες προσομοιάζουν στις χρονοναυλώσεις. Ναυλώσεις ταξιδιού Στη ναύλωση κατά ταξίδι η βασική υποχρέωση του εκναυλωτή (πλοιοκτήτης ή εφοπλιστής) είναι να παραχωρήσει το πλοίο του στη διάθεση του ναυλωτή για να μεταφέρει φορτίο για ένα συγκεκριμένο ταξίδι, μεταξύ δύο ή περισσοτέρων λιμανιών και η βασική υποχρέωση του ναυλωτή είναι να καταβάλλει στον εκναυλωτή χρηματικό αντάλλαγμα(ναύλος-freight) για την παραχώρηση του πλοίου. Ο εκναυλωτής επανδρώνει το πλοίο και διατηρεί τον εμπορικό και ναυτικό έλεγχό του. Το ποσό του ναύλου καθορίζεται είτε κατ αποκοπή (lump sum) είτε σε συνάρτηση με την ποσότητα βάρους ή όγκου ή αριθμού του φορτίου που φορτώθηκε. Πιο συγκεκριμένα τα κόστη που επιβαρύνουν τον εκναυλωτή είναι η μισθοδοσία, τρόφιμα εφόδια, συντήρηση και επισκευές,προμήθειες,λιπαντικά,νερό,ασφάλειες/επιθεωρήσεις,γενικά έξοδα, αποσβέσεις, καύσιμα, κόστη λιμένων,κόστη φορτοεκφόρτωσης, καθαρισμός δεξαμενών, κόστη υλικών σταθεροποίησης φορτίων, μεσιτικά,κόστη απαιτήσεων (claims). Η ναύλωση μονού ταξιδιού μπορεί να είναι: 1. Άμεση: εκτελείται μέσα σε μερικές εβδομάδες από τη στιγμή της υπογραφής του συμβολαίου και ο αντίστοιχος ναύλος λέγεται στιγμιαίος ναύλος (spot rate). 2. Μελλοντική (forward charter): εκτελείται κάποια στιγμή στο μέλλον, π.χ. σε δύο μήνες από την υπογραφή του συμβολαίου. 3. Επαναληπτική (consecutive): αφορά σε έναν αριθμό από όμοια επαναληπτικά ταξίδια. 8

Χρονοναυλώσεις Στη χρονοναύλωση, η βασική υποχρέωση του εκναυλωτή (πλοιοκτήτης ή εφοπλιστής) είναι να παραχωρήσει το πλοίο στη διάθεση του ναυλωτή για ορισμένο χρονικό διάστημα για μεταφορά αγαθών και η βασική υποχρέωση του ναυλωτή είναι να καταβάλλει στον εκναυλωτή χρηματικό αντάλλαγμα (ναύλοςhire) για την παραχώρηση του πλοίου.στην περίπτωση αυτή, ο ναυλωτής έχει δικαίωμα να εκτελέσει όσα ταξίδια επιθυμεί (συνήθως τίθενται όμως γεωγραφικά όρια ) αρκεί αυτό να είναι εφικτό μέσα στο χρονικό διάστημα που του έχει παραχωρηθεί το πλοίο. Ο εκναυλωτής επανδρώνει το πλοίο του αλλά διατηρεί μόνο τον ναυτικό έλεγχο αυτού και όχι τον εμπορικό ο οποίος μεταφέρεται στον ναυλωτή. Ο ναύλος στη χρονοναύλωση είναι πάντα προκαταβλητέος και συμφωνείτε να προκαταβάλλεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Συμβόλαιο φόρτωσης (contract of affreightment) Είναι παρόμοιο με επαναληπτική ναύλωση, με τη διαφορά ότι σε αυτή την περίπτωση το όνομα του πλοίου δεν προκαθορίζεται. Ο πλοιοκτήτης είναι ελεύθερος να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε πλοίο θελήσει για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του σύμφωνα με το συμβόλαιο, ακόμα και με πλοίο που δεν έχει υπό τον έλεγχό του τη στιγμή της υπογραφής του συμβολαίου (π.χ. μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του μπαίνοντας στη ναυλαγορά σαν αγοραστής).όλα τα λειτουργικά έξοδα του πλοίου καλύπτονται από τον πλοιοκτήτη και ο ναύλος ορίζεται σε $/τόνο εμπορεύματος. Η επιλογή μεταξύ χρονοναύλωσης και ναύλωσης κατά ταξίδι είναι συνάρτηση της γενικότερης στάσης του πλοιοκτήτη απέναντι στο ρίσκο. Μια πιο ορθολογική συμπεριφορά για τους πλοιοκτήτες, στο βαθμό που διαχειρίζονται στόλους με περισσότερα από 2 πλοία είναι να δημιουργούν ένα χαρτοφυλάκιο ναυλώσεων, στο οποίο να περιλαμβάνονται τόσο ναυλώσεις κατά ταξίδι όσο και χρονοναυλώσεις. Το ποσοστό της κάθε μορφής ναύλωσης στην περίπτωση αυτή καθορίζεται από την εκτίμηση της συγκυρίας στις ναυλαγορές και από τις εκτιμήσεις για την μελλοντική τους πορεία, καθώς και από τον επιθυμητό για τον κάθε πλοιοκτήτη βαθμό ανάληψης ρίσκου. Η στρατηγική ναυλώσεων που ευνοεί αποκλειστικά είτε τη χρονοναύλωση είτε τη ναύλωση κατά ταξίδι μπορεί να οδηγήσει σε μη επιθυμητά αποτελέσματα, ειδικά όταν η συγκυρία στις ναυλαγορές περιλαμβάνει ακραίες μεταβολές στα επίπεδα της ζήτησης,άρα και των ναύλων. Σε κάθε περίπτωση βέβαια, η επιλογή της χρονοναύλωσης μπορεί να μην δημιουργεί την μέγιστη κερδοφορία για την επιχείρηση, είναι όμως χαμηλού ρίσκου επιλογή, που σπάνια μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες καταστάσεις. 9

Σημαντικό είναι να παραθέσουμε παρακάτω ζητήματα που έχουν σχέση με τα ναυλοσύμφωνα τα οποία μας προσδιορίζουν και μας βοηθούν να κατανοήσουμε την σύμβαση της θαλάσσιας μεταφοράς εξηγώντας και αναλύοντας σημαντικούς όρους.. 1.4. Διαπραγμάτευση Όρων Ναυλοσυμφώνου Το ναυλοσύμφωνο είναι μια σύμβαση θαλάσσιας μεταφοράς φορτίων που συνάπτεται μεταξύ του εκμεταλλευομένου του πλοίου (πλοιοκτήτης ή εφοπλιστής) που ονομάζεται εκναυλωτής και του ναυλωτή και έχουν ως αντικείμενο την παραχώρηση ολόκληρου του πλοίου για τη μεταφορά αγαθών έναντι ανταλλάγματος που ονομάζεται ναύλος Το ναυλοσύμφωνο στην αρχή, σαν πρόλογο, περιλαμβάνει στοιχεία όπως το όνομα του ναυλωτή και του εκναυλωτή και την εθνικότητα της σημαίας του πλοίου. 1. Χρονοναυλοσύμφωνα. Οι σημαντικότεροι όροι που συναντώνται στα περισσότερα χρονοναυλοσύμφωνα είναι οι ακόλουθοι: Ημερομηνία,όνομα και διεύθυνση του ή των πλοιοκτητών και του ναυλωτή. Περιγραφή του πλοίου (όνομα,λιμάνι νηολόγησης,χωρητικότητα, βυθίσματα,ισχύς,ταχύτητα,καταναλώσεις,φορτοεκφορτωτικά μέσα,αντλίες,πιθανά συστήματα θέρμανσης του φορτίου,κλπ.) Κατάσταση και κλάση του πλοίου (νηογνώμονας). Γεωγραφικά όρια πλού. Ημερήσιος ναύλος,τρόπος πληρωμής,νόμισμα,και τόπος πληρωμής, και διαστήματα μεταξύ των πληρωμών. Όροι και συνθήκες που προσδιορίζουν τις περιόδους που το πλοίο είναι εκτός ναύλου (off hire clauses). Ημερομηνίες και τοποθεσίες (ακριβές λιμάνι) έναρξης και λήξης της περιόδου ναύλωσης. Οδηγίες και εντολές προς τον πλοίαρχο ή τον πρώτο μηχανικό ή ακόμη και δικαίωμα των ναυλωτών για απομάκρυνσή τους. Επίσης, υπάρχουν ρήτρες που αφορούν απεργίες, πολεμικές αναταραχές, περιοχές με πάγους κλπ. 10

Όρο για την διαιτησία σε περίπτωση διαφωνίας. Σε περίπτωση διαφωνίας που μπορεί να προκύψει κατά την εκτέλεση της σύμβασης μεταφοράς τα δύο εμπλεκόμενα μέρη καταφεύγουν στη διαιτησία, γι αυτό ορίζεται αρμόδιο ένα δικαστήριο, συνήθως αγγλικό. Διευθέτηση τυχόν απαιτήσεων Γενικής Αβαρίας. Διευθέτηση θεμάτων όπως η ετήσια επιθεώρηση και ο δεξαμενισμός. 2. Ναυλοσύμφωνα ταξιδιού. Οι σημαντικότεροι όροι που συναντώνται στα περισσότερα ναυλοσύμφωνα ταξιδιού είναι οι ακόλουθοι: Εισαγωγή: Καθορίζονται επακριβώς τα δύο μέρη (όνομα και διεύθυνση του πλοιοκτήτη και του ναυλωτή),το πλοίο (όνομα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως τύπος, σημαία, χωρητικότητα. βύθισμα κ.α.),καθώς επίσης και η ημερομηνία υπογραφής του συμβολαίου μεταφοράς. Περιγραφή και φύση του φορτίου που πρόκειται να μεταφερθεί. Λιμάνι φόρτωσης (με την αντίστοιχη ημερομηνία που το πλοίο πρέπει να φτάσει καθώς και ορισμός της canceling date). Λιμάνι εκφόρτωσης. Εναλλακτικά λιμάνια εκφόρτωσης. Πληρωμή του ναύλου (το ποσό και το νόμισμα). Επισταλίες και χρήματα επισπεύσεως (demurrage and dispatch money). Περιορισμός της ρήτρας ευθύνης; Σύμφωνα με την εν λόγω ρήτρα η ευθύνη των ναυλωτών παύει αν και εφόσον έχει ολοκληρωθεί η φόρτωση και έχουν ολοκληρωθεί όλες οι υποχρεώσεις τους προς τον πλοιοκτήτη (ναύλος, σταλίες, επισταλίες). Ρήτρα επισχέσεως, η οποία παραχωρεί το δικαίωμα στον πλοιοκτήτη να παρακρατήσει όλο ή μέρος του φορτίου, σε περίπτωση που ο ναύλος δεν πληρωθεί. Έξοδα φόρτωσης/εκφόρτωσης. Ορισμός των πρακτόρων και των στοιβαδόρων, καθώς και το ποιος είναι υπεύθυνος για την πληρωμή τους, Ο τρόπος διευθέτησης θεμάτων όπως απεργίες, ύπαρξη πάγου,συμφόρηση στα λιμάνια, παράδοση ελλειμματικού φορτίου,κ.α. Παρέκκλιση και ρήτρα διάσωσης: Επιτρέπεται η παρέκκλιση της πορείας του πλοίου μόνο σε περιπτώσεις ανωτέρας βίας (π.χ καιρός) ή για λόγους διάσωσης ζωής ή περιουσίας. Ρήτρα φορτωτικής. Εξαιρέσεις από τη ρήτρα υπευθυνότητας του πλοιοκτήτη. 11

Σημαντικό είναι να εξεταστούν αναλυτικότερα τα παρακάτω θέματα που αφορούν τα ναυλοσύμφωνα: Warranty-voyage Είναι διαβεβαιώσεις σχετικά με το πλοίο. Το πλοίο που αναφέρεται στο πρώτο μέρος πρέπει να είναι αξιόπλοο. Αυτό σημαίνει να είναι κατασκευαστικά και μηχανικά ασφαλές, να έχει σωστή επάνδρωση δηλαδή να διαθέτει επαρκές σε αριθμό και ικανό πλήρωμα και να είναι εφοδιασμένο με καύσιμα, νερό, εφόδια, προμήθειες και τα απαραίτητα ναυτιλιακά έγγραφα. Freight Ο ναύλος πρέπει να είναι ο προαναφερόμενος στο πρώτο μέρος. Θα υπολογιστεί ανάλογα με την ποσότητα του φορτίου που θα φορτωθεί και θα παρουσιάζεται στο πιστοποιητικό που θα εκδώσει ο επιθεωρητής. Η πληρωμή του ναύλου θα γίνει από τον ναυλωτή, χωρίς έκπτωση, όταν παραδοθεί το φορτίο στον προορισμό του. Οι υπηρεσίες του επιθεωρητή καυσίμων θα πληρωθούν από τον ναυλωτή ο οποίος θα δώσει στον ιδιοκτήτη ένα αντίγραφο του πιστοποιητικού του επιθεωρητή. Deadfreight Ο ναυλωτής υποχρεούται να φορτώσει πλήρες φορτίο. Η σκοπιμότητα της ύπαρξης αυτού του όρου είναι να μη χάσει ο εκναυλωτής ναύλο επειδή κάποιο μέρος της χωρητικότητας του πλοίου του δεν χρησιμοποιείται, σε περίπτωση που ο ναυλωτής αποτύχει να φορτώσει πλήρες φορτίο. Έτσι ο ναυλωτής, οφείλει ναύλο όχι μόνο για το φορτίο που πραγματικά φορτώθηκε αλλά και για εκείνο που θα μπορούσε να φορτωθεί και να μεταφερθεί αλλά δεν φορτώθηκε. Καθορισμός λιμανιού φόρτωσης-εκφόρτωσης Ο ναυλωτής οφείλει να υποδείξει ένα ασφαλές λιμάνι προορισμού.η ασφάλεια πρέπει να αποφασίζεται σε κάθε περίπτωση με κριτήριο: α)το πλοίο, β)την εργασία που πρόκειται να κάνει το πλοίο εκεί(φόρτωση, εκφόρτωση, ανεφοδιασμός καυσίμων),γ)τις συνθήκες που επικρατούν στο λιμάνι τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Το λιμάνι γίνεται ανασφαλές όταν διατρέχει κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν φυσική ζημιά στο πλοίο όπως όταν έχει αποκλειστεί από πάγους,είναι εκτεθειμένο σε ανεμοθύελλες, υπάρχει έλλειψη αξιόπιστου βυθού στην περιοχή αγκυροβολίας του πλοίου, δεν διαθέτει τα απαραίτητα ρυμουλκά. Επίσης μπορεί να διατρέχει κινδύνους πολιτικής φύσεως, υπό την έννοια ότι το λιμάνι που θα ορίσει ο ναυλωτής πρέπει να διαθέτει και πολιτική ασφάλεια, να μην εγκυμονεί δηλαδή κινδύνους κατάσχεσης, κράτησης του πλοίου για πολιτικούς λόγους,(όπως π.χ εξαιτίας αναταραχής ή επαναστάσεων ή συρράξεων ή πολεμικών καταστάσεων). Laydays Είναι ο χρόνος κατά τον οποίο το πλοίο πρέπει να έχει φθάσει στο λιμάνι για να γίνει η φόρτωση. Αυτές οι μέρες αναμονής προσφέρονται χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα στον ναυλωτή ο οποίος θεωρείται ότι έχει πληρώσει για αυτές στο 12

ναύλο. Επίσης αναφέρεται ο όρος «X days» ο οποίος σημαίνει συνεχείς ημερολογιακές μέρες των 24 ωρών με αφετηρία έναρξης/λήξης τα μεσάνυχτα. Ο όρος «X working days» περιλαμβάνει τις ημέρες που επιτρέπεται η εργασία στο συγκεκριμένο λιμάνι,χωρίς να υπολογίζονται Κυριακές και εορτές. Τέλος, ο όρος «X weather working days» στον οποίο υπολογίζονται οι εργάσιμες μέρες που επιτρέπει ο καιρός να εκτελούνται εργασίες φόρτωσης ή εκφόρτωσης. Notice of readiness Κατά την άφιξη στο αγκυροβόλιο στο λιμάνι φόρτωσης ή εκφόρτωσης, ο πλοίαρχος πρέπει να επιδείξει την επιστολή ετοιμότητας στον ναυλωτή μέσω ασύρματου τηλέγραφου ή τηλεφώνου ότι το πλοίο είναι έτοιμο για φόρτωση ή εκφόρτωση. Το laytime θα αρχίσει να μετράει όταν το πλοίο έχει φθάσει στο λιμάνι και είναι έτοιμο για φόρτωση ή εκφόρτωση. Χρόνος για φόρτωση και εκφόρτωση Το laytime δεν θα αρχίσει να μετρά πριν να είναι έτοιμο το πλοίο από κάθε άποψη για παραλαβή ή εκφόρτωση του φορτίου. Το πλοίο θεωρείται ότι είναι έτοιμο όταν είναι διαθέσιμος ολόκληρος ο χώρος φορτίου του πλοίου για φόρτωση ή εκφόρτωση. Δηλαδή το πλοίο δεν θεωρείται έτοιμο ακόμα και όταν ένα πολύ μικρό μέρος του προηγούμενου φορτίου παραμένει για την εκφόρτωσή του. Demurrage Είναι το ποσό που πληρώνεται από τον ναυλωτή ως αποζημίωση του πλοιοκτήτη για την καθυστέρηση πέραν του χρόνου αναμονής. Εκφράζει την αποτυχία του ναυλωτή να κατορθώσει να φορτώσει και να εκφορτώσει μέσα στο συμφωνημένο χρόνο. Safe berthing/shifting Το πλοίο θα πρέπει να φορτώσει ή να εκφορτώσει σε ασφαλή αποβάθρα. Ο ναυλωτής θα αναλάβει όλα τα έξοδα ρυμούλκησης και πλοήγησης αν χρειαστεί να αλλάξει το αγκυροβόλιο, καθώς και τα έξοδα τελωνειακών υπερωριών και οποιεσδήποτε λιμενικές δαπάνες. Χαρίλαος Ν. Ψαραύτης, Οικονομική Θαλασσίων Μεταφορών 1,Ε.Μ.Π, Αθήνα 1999 Ευδοκία Φουρνατζοπούλου, Πανεπιστημιακές Παραδόσεις,ΤΝΕΥ,Χίος,2005 Ελ.Γεωργαντόπουλος-Γ.Π.Βλάχος,Ναυτιλιακή Οικονομική,Παν.Πειραιώς,2003 Ναυλοσύμφωνο GENCON Ναυλοσύμφωνο Baltime 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Τμήμα Επιχειρήσεων 2.1. Αποστολή Το τμήμα operation έχει ως στόχο την αποτελεσματική διαχείριση όλων των πλοίων τα οποία βρίσκονται υπό την ευθύνη του-ακολουθώντας διαδικασίες σύμφωνα με τα πρότυπα της εταιρείας, το κράτος σημαίας και τη διεθνή νομοθεσία. Επίσης οι ενέργειές του τμήματος operation πρέπει να συμφωνούν με τις υποχρεώσεις της εταιρείας για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και του περιβάλλοντος. Επίσης, πρέπει να συμμορφώνεται με τους τοπικούς και κρατικούς κανόνες και κανονισμούς, σχετικά με την πλοήγηση, τις υγειονομικές διαδικασίες και τα περιβαλλοντικά θέματα. Σε μεγάλες εταιρείες έχει το παρακάτω οργανόγραμμα: 14

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ OPERATORS ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Φορτηγά Δ/Ξ ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΝΑΥΛΩΝ / ΣΤΑΛΙΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΛΟΓ/ΜΩΝ ΠΡΑΚΤΟΡΩΝ Σχήμα 1. Οργανόγραμμα τμήματος επιχειρήσεων. Πηγή: A.M. Γουλιέλμος. 15

2.2. Βασικές λειτουργίες τμήματος Το τμήμα Επιχειρήσεων αναπτύσσει τις πιο κάτω λειτουργίες: Τήρηση των φακέλων των ταξιδιών (Voyage Files). Ο operator μόλις λάβει το ναυλοσύμφωνο από το τμήμα Ναυλώσεων, οφείλει να δημιουργήσει ένα φάκελο ταξιδιού και να προετοιμάσει την πορεία του πλοίου. Εξετάζονται προσεκτικά οι εντολές του ταξιδιού, σχολιάζονται και τονίζονται τα πιο σημαντικά σημεία. Εξετάζονται ζητήματα που έχουν σχέση με τις οδηγίες ταξιδιού για τον πλοίαρχο όπως η φόρτωση, στοιβασία, θέρμανση, ετοιμότητα των αμπαριών, μεταφοράς και εκφόρτωσης του φορτίου κ.α. συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην αξιοπλοΐα και την ακεραιότητα των πλοίων της εταιρείας. Σχετικά με την οργάνωση των φακέλων των ταξιδιών πρέπει να είναι πολύ προσεγμένη, ώστε να δίνει τις πληροφορίες που χρειάζονται στον ελάχιστο δυνατό χρόνο. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί ότι οι φάκελοι αυτοί είναι ογκώδεις και ο εντοπισμός μιας πληροφορίας απαιτεί σχετικά πολύ χρόνο. Παραγγελία και έλεγχο των προμηθειών των καυσίμων. Σχετικά με την προμήθεια καυσίμων, ο operator πλοίου, μετά την ολοκλήρωση της μελέτης της πορείας που πρέπει να ακολουθήσει το πλοίο, επιλέγει το ή τα λιμάνια λήψης καυσίμων. Στα λιμάνια σχεδιασμένης επίσκεψης του πλοίου επιλέγεται ένας αριθμός πιθανών προμηθευτών, από τους οποίους ζητούνται προσφορές για την προμήθεια των καυσίμων. Με την λήψη των προσφορών ο διαχειριστής αποφασίζει να επιλέξει το φθηνότερο προμηθευτή, προωθεί σε αυτόν τη σχετική παραγγελία και πληροφορεί ταυτόχρονα το πλοίο, τον πράκτορα και το λογιστήριο της εταιρείας. Έπειτα, ελέγχονται τα τιμολόγια των προμηθειών έτσι ώστε να συμφωνούν με τις αποδείξεις προμηθειών των πλοίων και προωθούνται στον διευθυντή του τμήματος operation έτσι ώστε να εγκρίνει την πληρωμή τους. Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες κάθε χρόνο διεξάγουν έρευνα αγοράς και κάνουν διαπραγματεύσεις με όλες τις κύριες εταιρείες πετρελαίου, για την υπογραφή συμβάσεων, για την εξυπηρέτηση των πλοίων από πλευράς καυσίμων στη διάρκεια του επόμενου έτους. Τήρηση σχετικών αρχείων / ημερολογίων (logs) των πλοίων, καθώς και των στατιστικών που αφορούν στην ταχύτητα και στην κατανάλωση των πλοίων. 16

Το ημερολόγιο αυτό παρουσιάζει περιληπτικά τις πληροφορίες που έχει ο φάκελος ταξιδιού του πλοίου και δίνει τη δυνατότητα της γρήγορης αναφοράς σε πληροφορίες, ώστε ο operator να ανταποκρίνεται γρήγορα στις ερωτήσεις πληροφοριών και στο χειρισμό ενός θέματος όταν απαιτείται. Ενημέρωση του τμήματος Ασφαλιστικών απαιτήσεων για τις παραβιάσεις όρων του ασφαλιστήριου συμβολαίου. Προετοιμασία και αποστολή των Position Lists (Καταστάσεις γεωγραφικού προσδιορισμού της θέσης των πλοίων και άλλων σχετικών στοιχείων). Έγκριση προκαταβολών στους πλοιάρχους. Σχετικά με τις προκαταβολές προς τους πλοιάρχους, γίνεται λεπτομερής προϋπολογισμός σε κάθε αίτηση για την προκαταβολή προς τον πλοίαρχο πριν εγκριθούν. Επιλογή πρακτόρων και έγκριση προκαταβολών. Η επιλογή των πρακτόρων σε κάθε λιμάνι γίνεται με την πείρα της εταιρείας από προηγούμενες συνεργασίες με πράκτορες, οι οποίοι υπάρχουν στον εγκεκριμένο κατάλογο της εταιρείας, ή όπως απαιτούν οι ναυλωτές. Συνεπώς, κάθε πράκτορας έχει τον φάκελό του στην εταιρεία με τα πλήρη στοιχεία του και αναφορά στην προηγούμενη πείρα της εταιρείας από την συνεργασία μαζί του. Ο operator μόλις λάβει το ναυλοσύμφωνο οφείλει να ειδοποιήσει με επιστολή τον πράκτορα και να του δώσει πλήρεις λεπτομέρειες και οδηγίες για τον τρόπο που πρέπει να μεταχειριστεί το πλοίο. Μερικά από τα βασικά καθήκοντα των πρακτόρων είναι να φροντίζουν για το ασφαλές, γρήγορο και χωρίς εμπόδια 'πέρασμα' (turnaround) των υπό πρακτόρευσή τους πλοίων από το λιμάνι/α. Επίσης, κανονίζουν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες με κρατικούς, λιμενικούς φορείς κτλ και συντονίζουν ότι άλλες υπηρεσίες έχουν ζητηθεί από την εταιρεία (παράδοση ανταλλακτικών / προμηθειών, εκτελωνισμός ανταλλακτικών πριν την παράδοση στο πλοίο, ρυμούλκηση, αλλαγές πληρωμάτων, άδειες εξόδου πληρωμάτων, μεταφορά επισκεπτών πλοίου / πληρωμάτων, διέλευση στενών, πληρωμή φόρων ναύλου κτλ). Σχετικά με τις προκαταβολές των πρακτόρων, στέλνονται από τους ίδιους οι λογαριασμοί δαπανών που αντιστοιχούν στις προγραμματισμένες υπηρεσίες τους. Επειδή οι δαπάνες δεν αναφέρονται αθροιστικά συνήθως στέλνονται στους πράκτορες μεγαλύτερα ποσά από αυτά που έχουν ζητηθεί. 17

Έλεγχος του Statement of facts*, και μεταβίβαση των σχετικών πληροφοριών για την είσπραξη εσόδων από ναύλους, ενοίκια και σταλίες. Προετοιμασία απαιτήσεων από τους ιδιοκτήτες των χρονοναυλωμένων πλοίων. *Είναι έκθεση που καθορίζει ο πράκτορας του πλοίου στα λιμάνια φόρτωσης και εκφόρτωσης που αναφέρει τις ημερομηνίες και τις ώρες άφιξης του πλοίου και την έναρξη και ολοκλήρωση της φόρτωσης και της εκφόρτωσης.αναφέρει με λεπτομέρεια την ποσότητα του φορτίου που φορτώθηκε ή εκφορτώθηκε κάθε μέρα, τις ώρες εργασίας και τις ώρες διακοπής με τις αιτίες διακοπών (καιρός, απεργία, ζημιές). 18

2.3. Σύνδεση με τα υπόλοιπα τμήματα Το τμήμα δραστηριοποιείται στην πληροφόρηση των άλλων τμημάτων : Για τυχόν ατύχημα πάνω στο πλοίο. Για προοπτικές πλοίων για αγορά ή πώληση. Για το αν συντρέχει περίπτωση αλλαγών σημαίας, βυθίσματος (λόγω αλλαγής μεγέθους) κ.λπ. του πλοίου. Πιο συγκεκριμένα, ξεχωριστά για κάθε τμήμα, δραστηριοποιείται με τις παρακάτω ενέργειες: Προς τη Γενική Διεύθυνση: Για θέματα είσπραξης ναύλων. Για θέματα αμφισβητούμενα από τους ναυλωτές. Για την επιλογή πρακτόρων. Για προβλήματα των πλοίων. Για προβλήματα του τμήματος. Προς την Οικονομική Διεύθυνση: Για την πορεία είσπραξης ναύλων. Για θέματα ισχύος των πιστωτικών επιστολών. Προς το τμήμα Ναυλώσεων: Πληροφόρηση για τη θέση του πλοίου, τις κινήσεις του, καύσιμα που έχει, λεπτομέρειες χειρισμού του φορτίου. Παροχή τεχνικών λεπτομερειών, όπως η κατάσταση των αμπαριών και το βύθισμα του πλοίου. Πληροφόρηση για θέματα πρακτόρων, αρχών των λιμανιών καθώς και διεθνή προβλήματα ή περιορισμοί που μπορεί να προκύψουν. Προς το Λογιστήριο: Δίνει εντολές αποστολής προκαταβολών για τον πλοίαρχο και τα εξοδολόγια των πρακτόρων. Λαμβάνει από το λογιστήριο καταστάσεις με ανεξόφλητα ποσά από τους πράκτορες. Δίνει πληροφορίες για οικονομικά θέματα των πρακτόρων, λήψης προμηθειών καυσίμων. Δίνει οδηγίες για προκαταβολές προς τους αρχιμηχανικούς και τους αρχιπλοιάρχους. 19

Με το τμήμα Ασφαλίσεων: Ειδοποιεί το τμήμα για θέματα των αλληλοασφαλιστικών ενώσεων των πλοιοκτητών για προστασία και αποζημίωση (P+I Clubs) και συνεργάζεται για την ασφάλιση του πλοίου. Με το τμήμα Προμηθειών: Πληροφορεί για τις κινήσεις των πλοίων, για τους πράκτορες και ότι άλλο είναι αναγκαίο για τον χειρισμό και την αποστολή αντικειμένων, που έχουν αγοραστεί για το πλοίο. Ζητά επίσης να εφοδιάσει το πλοίο με ναυτικούς χάρτες, συρματόσχοινα και άλλα υλικά, που χρειάζονται για το χειρισμό του φορτίου. Με το Τεχνικό τμήμα: Μαζί με το τμήμα Ναυλώσεων συντονίζει το δεξαμενισμό και τις ειδικές επιθεωρήσεις του πλοίου. Ενημερώνει για την απόδοση και κατανάλωση του κάθε πλοίου καθώς και σε περίπτωση ζημιάς του πλοίου και την έκτασή της. Συντονισμός των κινήσεων του πλοίου και παροχή οδηγιών αποδοχής και παραλαβής του πλοίου που αγοράστηκε ή πουλήθηκε. Α.Μ.Γουλιέλμος,Management ναυτιλιακών επιχειρήσεων,τόμος β,πειραιάς,2005 Προσωπική συνέντευξη από τον Κ. Ιωάννη Λάμπρου D.P.A-M.R Operations DEPT of Transman Shipmanagers S.A. 20

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Τεχνικό Tμήμα Ναυτιλιακής Εταιρείας 3.1. Γενικά Τα τελευταία χρόνια όσοι ασχολούνται με τη διαχείριση και παρακολούθηση εμπορικών πλοίων,είναι μάρτυρες μιας συνεχούς προσπάθειας επίλυσης προβλημάτων που ανακύπτουν στο χώρο της ναυτιλίας με την εισαγωγή νέων κανονισμών και διατάξεων.οι κανονισμοί αυτοί δεν αφορούν μόνο τεχνικά θέματα,αλλά καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που άπτονται της εμπορικής ναυτιλίας και θεσπίζονται από εθνικούς αλλά και από διεθνείς φορείς. Οι απαιτήσεις των νέων αυτών κανονισμών και διατάξεων επιφέρουν μια σειρά πρόσθετων οργανωτικών δυσκολιών και οικονομικών επιβαρύνσεων στις πλοιοκτήτριες εταιρείες,οι οποίες καλούνται να ανταποκριθούν κάτω από συνθήκες έντονου ανταγωνισμού στο χώρο της παγκόσμιας ναυτιλίας. Η νέα πρόκληση που καλούνται τώρα να αντιμετωπίσουν οι πλοιοκτήτριες εταιρείες είναι αυτή της τεχνολογικής καινοτομίας και της εφαρμογής κανονισμών που αφορούν θέματα όπως:η λειτουργία της εταιρείας,η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, η μετάβαση σε νέους τύπους πλοίων για τον περιορισμό της περιβαλλοντικής ρύπανσης κ.α. Παράλληλα με τη θέσπιση των νέων κανονισμών η πρόοδος της τεχνολογίας που σχετίζεται με το πλοίο έχει επιφέρει ριζικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Η ανάπτυξη αλλά και εισαγωγή τεχνολογίας από άλλους χώρους έχει αλλάξει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται ο μελετητής ναυπηγός, λειτουργεί το ναυπηγείο, αλλά και εκτελείται η επισκευή του πλοίου και παρακολουθείται η κατάστασή του. Το τεχνικό τμήμα της ναυτιλιακής εταιρείας έχει την ευθύνη της παραγωγής των εκθέσεων επιθεωρήσεων (attendance reports) και των αναφορών ζημιών (damage reports).το μέγεθος του τμήματος εξαρτάται από τον αριθμό των πλοίων και την τεχνική τους κατάσταση αλλά και από το πόσο στενή τεχνική επίβλεψη επιθυμεί η Διεύθυνση. Το οργανόγραμμα του τμήματος παρουσιάζεται παρακάτω. 21

ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΡΧΙΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΠΛΟΙΩΝ Συνεργείο τεχνιτών Έλεγχος ανταλλακτικών Υπερωρίες μηχανής Μηχανικός απόδοσης Σχήμα 2. Οργανόγραμμα τεχνικού τμήματος. Πηγή: Α.Μ. Γουλιέλμος 22

3.2.Επιθεωρήσεις Οι επιθεωρήσεις που γίνονται στη μεταλλική κατασκευή του πλοίου μπορούν γενικά να υποδιαιρεθούν στις παρακάτω δύο κατηγορίες: Αυτές που γίνονται από ή παρουσία επιθεωρητών (surveyors) κάποιου εξωτερικού φορέα (νηογνώμονα κ.ά.) για την εξακρίβωση της κατάστασης του πλοίου και την έκδοση πιστοποιητικού ικανότητας (certificate).οι επιθεωρήσεις αυτές είναι υποχρεωτικές. Αυτές που γίνονται από ή για λογαριασμό των πλοιοκτητών (owners surveys),από επιθεωρητές που είτε έχουν αναλάβει σε συνεχή βάση την παρακολούθηση της κατάστασης του πλοίου είτε καλούνται να το πράξουν σε μια συγκεκριμένη περίπτωση. Σε αυτή την κατηγορία επιθεωρήσεων περιλαμβάνονται και αυτές που εκπονούνται για λογαριασμό των ναυτασφαλιστών. Επιθεωρήσεις της μεταλλικής κατασκευής του πλοίου γίνονται σε ένα μεγάλο αριθμό περιπτώσεων. Σε πολλές από αυτές η κατασκευή εξετάζεται όχι σε σχέση με τις απαιτήσεις συγκεκριμένων κανονισμών, αλλά για να αποκτηθεί μια γενικότερη εικόνα της κατάστασης του πλοίου και της μελλοντικής εξέλιξής της, με τις αντίστοιχες οικονομικές επιπτώσεις. Στην προετοιμασία κάθε επιθεώρησης ο αρχιμηχανικός των πλοιοκτητών, το προσωπικό του ναυπηγείου, η ομάδα επιθεώρησης και, όπου είναι δυνατόν, ο επιθεωρητής του νηογνώμονα πρέπει να βεβαιωθούν ότι έχει καθορισθεί το αντικείμενο της επιθεώρησης, ο εξοπλισμός είναι έτοιμος και το πλοίο έχει προετοιμασθεί για τον έλεγχο. Σε γενικές γραμμές, η ομάδα επιθεώρησης πρέπει να ελέγξει την κατάσταση της κατασκευής και το σύστημα ελέγχου διάβρωσης, να μελετήσει το ιστορικό του πλοίου και των αδελφών πλοίων και να αποφανθεί για τυχόν δεδομένα προβλήματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Πριν από την επιθεώρηση είναι απαραίτητη και μια συνάντηση με τον πλοίαρχο, για να συζητηθούν θέματα πρόσβασης, προγραμματισμού κ.ά. 23

3.3. Συντήρηση Η συντήρηση παίζει κυρίαρχο ρόλο στη λειτουργία των πλοίων και, επειδή συνεπάγεται υψηλά κόστη, απαιτεί προσεκτικό προγραμματισμό. Αποτελεί πειρασμό το να αποφύγει κανείς να διαθέσει σήμερα κεφάλαια για συντήρηση, αλλά να εκπονεί επισκευές μόνο όταν αυτές απαιτούνται από τις Αρχές, όπως για παράδειγμα οι νηογνώμονες. Προγραμματισμός Ανάλυση Εκτέλεση εργασιών Αναφορά Και καταγραφή Σχήμα 3. Ο κύκλος συντήρησης (maintenance cycle). Πηγή: Πέτρος Α.Καρύδης, Επιθεώρηση,συντήρηση και επισκευή της μεταλλικής κατασκευής του πλοίου,αθήνα 2002. 24

Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι οι εργασίες συντήρησης απαιτούνται όταν οι ιδιότητες μιας κατασκευής ή ενός μηχανήματος υποβαθμισθούν με το χρόνο, σε τέτοιο βαθμό ώστε να επηρεάζεται η λειτουργία τους. Ο πρωταρχικός ρόλος της συντήρησης είναι ο έλεγχος ή η επιβράδυνση του ρυθμού επιδείνωσης της λειτουργίας ή της συμπεριφοράς του οργάνου ή της κατασκευής. Όταν πρόκειται να καταρτιστεί ένα πρόγραμμα συντήρησης, θεωρούμε ότι υφίσταται μια βέλτιστη στρατηγική συντήρησης (optimum maintenance strategy) για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Η στρατηγική αυτή δεν είναι πάντα εύκολο να καθορισθεί, διότι διαφέρει από πλοίο σε πλοίο και επηρεάζεται από αντικειμενικά κριτήρια (κατάσταση του πλοίου) αλλά και υποκειμενικά κριτήρια (π.χ στρατηγική εκμετάλλευσης της πλοιοκτήτριας εταιρείας).τα νέα πλοία απαιτούν διαφορετική στρατηγική συντήρησης από τα πιο παλιά, για τα οποία ο όρος επισκευή είναι ίσως πιο δόκιμος. Μια στρατηγική συντήρησης πρέπει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις των: Αρχών (νηογνώμονες,ism),από πλευράς ασφάλειας και ναυτοσύνης. Πλοιοκτητών. Οι απαιτήσεις των πλοιοκτητών αφορούν: 1.Τη συνέχιση της λειτουργίας του πλοίου ως μεταφορικού μέσου και την ανελλιπή διαθεσιμότητά του. Έτσι εξασφαλίζεται ότι το πλοίο είναι διαθέσιμο για ναύλωση και ότι μπορούν να τηρηθούν οι όροι του ναυλοσυμφώνου. 2.Τη διατήρηση του κεφαλαίου, με επέκταση της οικονομικής ζωής του πλοίου και την ενδεχόμενη βελτίωση της αξίας μεταπώλησής του. 3.Τη διατήρηση της αποδοτικότητάς του όσον αφορά τα λειτουργικά έξοδα. 4.Την αποφυγή επιζήμιων επιδράσεων στο περιβάλλον. Οι προτεραιότητες που δίνονται στα παραπάνω σημεία διαφέρουν από εταιρεία σε εταιρεία και επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως τα προσόντα του πληρώματος, η διαθεσιμότητα ανταλλακτικών, οι όροι ναύλωσης κ.ά. Πέτρος Α.Καρύδης, Επιθεώρηση,συντήρηση και επισκευή της μεταλλικής κατασκευής του πλοίου,αθήνα 2002. Αλ.Γλύκας, πανεπιστημιακές σημειώσεις,τνευ,χίος,2004 Α.Μ.Γουλιέλμος,Management ναυτιλιακών επιχειρήσεων,τόμος β,πειραιάς,2005 25

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Τμήμα Προμηθειών Ναυτιλιακής Εταιρείας 4.1. Γενικά Η επάρκεια, η διαθεσιμότητα και ο άμεσος εφοδιασμός των απαραίτητων για την παραγωγική διαδικασία προμηθειών, αποτελεί για κάθε επιχείρηση, λειτουργία ιδιαίτερης σημασίας. Επιπλέον οι προμήθειες αποτελούν σημαντική πηγή δαπάνης για το σύνολο των επιχειρήσεων. Το τμήμα προμηθειών της ναυτιλιακής επιχείρησης έχει την ευθύνη του εφοδιασμού των πλοίων με τρόφιμα και κάθε είδους αναλώσιμα υλικά καθώς και ανταλλακτικά. Στελεχώνεται συνήθως από πλοίαρχο ή μηχανικό Ε.Ν. καθώς και από στελέχη έμπειρα στο χώρο των προμηθειών ναυτιλιακών και άλλων υλικών. Το τμήμα προμηθειών έχει σχετικά απλή οργάνωση η οποία παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα: 26

ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Γραφείο εφοδίων Γραφείο provisions Γραφείο ανταλλακτικών Γραφείο λιπαντικών, χρωμάτων, Χημικών κ.λ.π Έλεγχος Έλεγχος Έλεγχος Έλεγχος Σχήμα 4. Οργανόγραμμα τμήματος προμηθειών. Πηγή: Α.Μ. Γουλιέλμος Η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει να αντιμετωπίσει μία επιπλέον πρόκληση δυσκολία σε σχέση με επιχειρήσεις άλλων κλάδων αναφορικά με την προμήθεια των απαραίτητων εφοδίων για την απρόσκοπτη λειτουργία του πλοίου. Αυτή είναι η απόσταση μεταξύ της διοικητικής και οργανωτικής αρχής, δηλαδή των γραφείων της εταιρίας, και της παραγωγικής μονάδας, δηλαδή του πλοίου. Ο παγκόσμιος χαρακτήρας επιπλέον της ναυτιλιακής βιομηχανίας αποτρέπει τη δημιουργία σταθερών, διαχρονικών, μόνιμων και αποκλειστικών σχέσεων μεταξύ ναυτιλιακής εταιρίας και προμηθευτών. Πέρα από τη σημαντικότητα των προμηθειών σε παραγωγικό επίπεδο για το σύνολο των βιομηχανιών, στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις ενυπάρχει και σε επίπεδο βιωσιμότητας τόσο για το πλοίο όσο και το πλήρωμά αυτού. Αυτό καθώς με μεγάλη συχνότητα πραγματοποιούνται ταξίδια κατά τη διάρκεια των οποίων δεν προσεγγίζεται ξηρά για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ παράλληλα ο εφοδιασμός των πλοίων σε οποιαδήποτε περιοχή πέρα των λιμένων είναι αδύνατη. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν το πλοίο θα πρέπει να διαθέτει το σύνολο των απαραίτητων εφοδίων ώστε να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε βλάβη και κίνδυνο σε κάθε δεδομένη χρονική στιγμή. Οι εργασίες 27

του τμήματος προμηθειών της εκάστοτε ναυτιλιακής εταιρίας θα πρέπει να χαρακτηρίζονται ως αλάνθαστες, με δεδομένη τη διάθεση ελαχιστοποίησης του κόστους. Συνολικά το κόστος εφοδιασμού των ναυτιλιακών εταιριών αποτελεί το 25% του συνολικού τρέχοντος κόστους. Αναλυτικότερα το 9% αφορά προμήθειες ανταλλακτικών, το 5% λιπαντικά, το 3% τα προϊόντα ενδιαίτησης πληρώματος και το 6% λοιπά εφόδια. 28

4.2. Ο Ρόλος του Τμήματος. Το τμήμα προμηθειών μίας ναυτιλιακής εταιρίας είναι υπεύθυνο για την επαρκή, άμεση και έγκαιρη τροφοδοσία του πλοίου με το σύνολο των αντικειμένων που είναι απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία του καθώς και την διαβίωση του πληρώματος. Ασχολείται με την προμήθεια των πλοίων με ανταλλακτικά, εφόδια μηχανής, εφόδια καταστρώματος, εφόδια ενδιαίτησης, λιπαντικών, χρωμάτων και τροφίμων. Οι ιδιαιτερότητες της ναυτιλιακής βιομηχανίας, επιβάλλουν την επιλογή των εκάστοτε προμηθευτών με διαφοροποιημένα κριτήρια σε σύγκριση με τις λοιπές βιομηχανίες. Πιο συγκεκριμένα η ποιότητα και η διαθεσιμότητα των προϊόντων προσδιορίζουν τον επιλεγμένο προμηθευτή, τη στιγμή που η τιμή και τα εργαλεία μάρκετινγκ υπολείπονται βαρύτητας. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΩΝ Κριτήρια % Προτίμησης 1. Ποιότητα προϊόντος 97 2. Διαθεσιμότητα προϊόντος 96 3. Τιμή 65 4. Μάρκετινγκ 55 Πίνακας 1. Κριτήρια επιλογής προμηθευτών. Πηγή: Νορβηγική μελέτη σε 300 διευθυντές προμηθειών για τις απαιτήσεις πελατών. Κατά τον έλεγχο του κόστους, κάθε εταιρία θα πρέπει να σχεδιάζει και να ακολουθεί συγκεκριμένη πολιτική στην επικοινωνία του πλοίου με το τμήμα προμηθειών καθώς και αυτού με τους προμηθευτές. Οι δίαυλοι επικοινωνίας καθώς και οι εργαζόμενοι που είναι εξουσιοδοτημένοι να τις επιτελούν θα πρέπει να είναι σαφείς ώστε να αποφεύγεται κατ αρχήν οποιαδήποτε σύγχυση και παρερμηνείες καθώς και να μειώνεται το κόστος επικοινωνίας το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Συνήθως ο υπεύθυνος υπάλληλος του γραφείου για τον εφοδιασμό του πλοίου και ο πλοίαρχος αυτού είναι εξουσιοδοτημένοι να επικοινωνούν μεταξύ τους, ενώ ο πρώτος επικοινωνεί και με τον εκάστοτε προμηθευτή. Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις (συνήθως όταν ανακύπτουν προβλήματα) τον υπάλληλο του γραφείου αντικαθιστά ο διευθυντής του τμήματος. Η απόσταση πλοίου - γραφείων προκαλεί πολλαπλά προβλήματα και σε επίπεδο ελέγχου, τα οποία επιδιώκεται να αντιμετωπιστούν με την ανάπτυξη και εφαρμογή συγκεκριμένων μεθόδων και διαδικασιών. Οι πιο συνηθισμένες είναι οι μηνιαίες και οι επί τόπου απογραφές. Κάθε μήνα το πλοίο θα πρέπει να συμπληρώνει ειδικές φόρμες στις οποίες καταγράφει το σύνολο των εφοδίων που διαθέτει στις αποθήκες του και την ποσότητα αυτών. Οι φόρμες αποστέλλονται στα γραφεία της εταιρίας. Με την κατάλληλη επεξεργασία αυτών οι εργαζόμενοι έχουν μία σαφή εικόνα 29

της κατάστασης που επικρατεί στο πλοίο ενώ παράλληλα υπολογίζεται και η μέση μηνιαία κατανάλωση. Στην περίπτωση λοιπόν που το πλοίο ζητήσει μία ασυνήθιστα μεγάλη ποσότητα συγκεκριμένου αντικειμένου, το γραφείο έχει τη δυνατότητα να το αντιληφθεί και να ζητήσει διευκρινήσεις. Ακόμη όμως και με αυτό τον τρόπο δεν εξασφαλίζεται ότι όσα αναγράφονται στη μηνιαία απογραφή ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Έτσι κάθε φορά που κάποιος υπάλληλος του γραφείου επισκέπτεται το πλοίο φροντίζει ώστε να λαμβάνει μία σαφή εικόνα της κατάστασης των αποθηκών και να τη μεταφέρει στους εργαζόμενους του τμήματος προμηθειών. 30

4.3. Διαδικασία Εφοδιασμού Η διαδικασία πραγματοποίησης των εφοδιασμών σήμερα, παρ όλη την ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και την εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων και δυνατοτήτων τους από το σύνολο σχεδόν των λοιπών τμημάτων των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, χαρακτηρίζεται από παλαιωμένες μεθόδους, σπατάλη χρόνου, υψηλό λειτουργικό κόστος και μειωμένη αποδοτικότητα. Η παραγγελία ξεκινάει με μια αίτηση αγοράς (purchase requisition) από το πλοίο. Ο καπετάνιος ή κάποιος αξιωματικός γράφει μια λίστα με τα επιθυμητά αντικείμενα / είδη και μέσω του δορυφορικού συστήματος που έχει το πλοίο αποστέλλονται στα γραφεία της εταιρείας. Η λίστα μπορεί να σταλεί μέσω telex,fax ή e-mail στο τμήμα αγορών. Στην αίτηση περιγράφονται με λεπτομέρεια τα είδη των προμηθειών και οι ποσότητές τους. Ο υπεύθυνος του γραφείου για τις αγορές ελέγχει την λίστα προκειμένου να βεβαιωθεί ότι οι προδιαγραφές των εφοδίων είναι σωστές και ότι οι αιτούμενες ποσότητες δεν είναι υπερβολικές. Στις περισσότερες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί αυτοί να μειώνουν τις παραγγελίες κατά 15 %.Εν συνεχεία ζητούν προσφορές από διάφορους προμηθευτές ώστε να επιτύχουν την χαμηλότερη δυνατή τιμή. Οι προμηθευτές στέλνουν τις προσφορές τους στον υπεύθυνο και αυτός με την σειρά του τις ελέγχει και ξεκινάει διαπραγματεύσεις για την τιμή. Έπειτα οι προμηθευτές στέλνουν καινούρια προσφορά με πιο ανταγωνιστικές τιμές προκειμένου να έχουν μεγαλύτερες ελπίδες για να αναλάβουν τη δουλειά. Ο υπεύθυνος αγορών συγκρίνει τις προσφορές που του έχουν σταλεί και τότε επιλέγει έναν ή περισσότερους προμηθευτές. Στέλνει την παραγγελία στον επιλεγμένο προμηθευτή και εκείνος επανέρχεται με επιβεβαίωση παραγγελίας (order confirmation).ο προμηθευτής λαμβάνει τις οδηγίες παράδοσης των εφοδίων και κανονίζει την αποστολή τους στον ορισμένο τόπο και χρόνο που έχει προ-συμφωνηθεί. Με την παραλαβή των εφοδίων ένα μέλος του πληρώματος ελέγχει τα εφόδια, τόσο όσον αφορά την ποιότητά τους όσο και την ποσότητά τους και εφόσον όλα βρεθούν κανονικά σύμφωνα με την παραγγελία που είχε γίνει, ο καπετάνιος υπογράφει και σφραγίζει με την σφραγίδα του πλοίου το τιμολόγιο και κρατάει ένα αντίγραφο. Έπειτα ο προμηθευτής αποστέλλει το τιμολόγιο στην εταιρεία προκειμένου να πληρωθεί. Η εταιρεία εξετάζει το τιμολόγιο και διαθέτει την πληρωμή του. Η πληρωμή του προμηθευτή μπορεί να γίνει είτε της μετρητής είτε επί πιστώσει. Ο παραδοσιακός τρόπος διεξαγωγής εφοδιασμού ενός πλοίου μπορεί εύκολα να κατανοηθεί από το παρακάτω διάγραμμα. 31

ΠΛΟΙΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΑΣ ΑΙΤΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΕΦΟΔΙΩΝ ΑΙΤΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΕΥΡΕΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΩΝ ΑΙΤΗΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΝΕΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ ΑΓΟΡΑΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΕΦΟΔΙΑ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟΥ ΠΛΗΡΩΜΗ Σχήμα 5. Παραδοσιακός τρόπος ροής της εφοδιαστικής (Gram,2002) Περιοδικό Logistics & Management,άρθρο κ.θωμά Βιτσούνη Αλέξανδρος Γουλιέλμος, Management ναυτιλιακών επιχειρήσεων, 2005 32

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Τμήμα Ασφαλίσεων και Ασφαλιστικών Απαιτήσεων 5.1. Γενικά Το τμήμα Ασφαλίσεων /Απαιτήσεων σε μια ναυτιλιακή εταιρεία αποτελεί ένα από τα κυριότερα στο μηχανισμό λειτουργίας της. Ελαχιστοποιούνται με αυτό όλες οι απαιτήσεις τρίτων που στρέφονται κατά της εταιρείας. Τοποθετούνται σε σωστή βάση οι απαιτήσεις της εταιρείας κατά των ασφαλιστών, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή αποζημίωση κατά περίπτωση, βασιζόμενη πάντοτε στους όρους του ασφαλιστήριου συμβολαίου. Επιπλέον, μεθοδεύονται και αξιοποιούνται κατά τον καλύτερο τρόπο οι απαιτήσεις της εταιρείας εναντίον κάθε τρίτου. Παράλληλα, μέσω αυτού του τμήματος,επιδιώκεται και επιτυγχάνεται η λύση οποιουδήποτε ασφαλιστικού προβλήματος που παρουσιάζεται στην καθημερινή επιχειρησιακή λειτουργία των πλοίων με τη βοήθεια Ασφαλιστών, Ασφαλειομεσιτών, Διακανονιστών αβαριών (Adjusters) και P+I. Έχει απλή οργάνωση, η οποία εμφανίζεται στο παρακάτω σχήμα. 33

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ & CLAIMS ΟΜΑΔΕΣ ΠΛΟΙΩΝ ΒΟΗΘΟΙ ΣΤΕΛΕΧΩΝ Σχήμα 6. Οργανόγραμμα τμήματος ασφαλίσεων. Πηγή: Α.Μ.Γουλιέλμος Το τμήμα αυτό ασχολείται με όλα τα είδη των ασφαλειών των πλοίων: Σκάφους και Μηχανών (Hull & Machinery). Προστασίας και Αποζημιώσεων (Protection &Indemnity). Κινδύνων Πολέμου (War Risks). Επίσης αν υπάρχουν χρονοναυλωμένα πλοία τρίτων, τότε το τμήμα χειρίζεται και την ασφάλεια για οφειλές ή υποχρεώσεις των Ναυλωτών (Charterers liabilities). Το τμήμα ασχολείται με τα ασφαλιστικά ζητήματα και τα ζητήματα απαιτήσεων για αποζημίωση των πλοίων, και φυσικά ετοιμάζει και διεκπεραιώνει όλες τις απαιτήσεις της εταιρείας σχετικά με τις διεκδικήσεις των ασφαλιστικών αποζημιώσεων των πλοίων. Τα πλοία, αν είναι πολλά, κατανέμονται σε ομάδες και μπορεί σε μεγάλες εταιρείες κάθε κύριο στέλεχος του ασφαλιστικού τμήματος της εταιρείας να φροντίζει για 20 πλοία και να χειρίζεται περίπου 80 υποθέσεις ασφαλιστικών απαιτήσεων. Οι διάφορες απαιτήσεις (claims) που χειρίζεται το τμήμα, μπορούν να κατανεμηθούν στις εξής βασικές κατηγορίες: 1. Απαιτήσεις που προέρχονται από ζημιές του πλοίου και των μηχανημάτων του. Οφείλονται κυρίως σε κακοκαιρία, σφάλματα πληρώματος, μετακινήσεις φορτίων, συγκρούσεις /προσκρούσεις, προσαράξεις, πυρκαγιές, κ.λπ. 34

2. Απαιτήσεις που καλύπτουν την αστική ευθύνη των Πλοιοκτητών προς τρίτους και οι οποίες οφείλονται κυρίως σε ζημιές ή ελλείμματα φορτίων, πρόστιμα από διάφορες αιτίες, ατυχήματα μελών του πληρώματος ή εργατών στοιβασίας, παλλινοστήσεις λαθρεπιβατών και λιποτακτών, ζημιές σε περιουσίες τρίτων, όπως σε προβλήτες, φορτοεκφορτωτικούς εξοπλισμούς ξηράς, ρυπάνσεις κ.λπ. 3. Απαιτήσεις που προκύπτουν από ζημιές του πλοίου και των μηχανημάτων του οφειλόμενες σε κινδύνους πολέμου. 4. Απαιτήσεις που αφορούν στην αστική ευθύνη της εταιρείας σαν ναυλωτών ξένων πλοίων, οφειλόμενες κυρίως σε ζημιές ή ελλείμματα φορτίων, αλλά και σε ζημιές του ναυλωμένου πλοίου, που μπορεί να προξενηθούν με ιδία υπαιτιότητα των ναυλωτών. 5. Απαιτήσεις που αφορούν στην ασφαλιστική κάλυψη των ναύλων των δεξαμενοπλοίων και της μεταφοράς ανταλλακτικών. Οι περισσότερες απαιτήσεις οφείλονται σε αμέλειες και σφάλματα των πληρωμάτων. Συγκρούσεις και πυρκαγιές, προσαράξεις, ζημιές σε μηχανήματα του πλοίου, ρυπάνσεις και ζημιές φορτίων, αποτελούν συχνά περιπτώσεις πίσω από τις οποίες υπάρχει ανθρώπινο σφάλμα από μέρους ενός ή περισσοτέρων μελών του πληρώματος. 35

5.2. Στόχος του τμήματος Στόχος του τμήματος είναι να πετύχει τα μικρότερα δυνατά ασφάλιστρα. Η προσπάθεια για την επίτευξη όσο το δυνατόν καλύτερων ασφαλίστρων (Insurance Rates),επικεντρώνεται στις δύο κυριότερες ασφαλιστικές καλύψεις του πλοίου, δηλαδή την ασφάλεια Σκάφους και Μηχανής (Hull & Machinery) και την αστική ευθύνη προς τρίτους (Protection & Indemnity).Τα ασφάλιστρα (Insurance Rates) και στις δύο ανωτέρω ασφαλιστικές καλύψεις, εξαρτώνται σε γενικές γραμμές από την ηλικία του πλοίου, την ασφαλιστική του αξία, το μέγεθός του (dwt/grt),το είδος των καλυπτόμενων κινδύνων και από την αξιοπιστία και την σωστή διαχείριση της εταιρείας που θέλει να ασφαλίσει τα πλοία της. Όσο επιβαρύνονται τα ιστορικά στοιχεία (records) ενός πλοίου, τόσο αυξάνονται τα ασφάλιστρα από τους ασφαλιστές. Άλλοι βασικοί παράγοντες για το ύψος του ασφαλίστρου στο πλοίο είναι και ο αριθμός των πλοίων ενός στόλου και φυσικά τα ατυχήματα που έχει αυτός υποστεί. Αυτοί οι παράγοντες μελετώνται πριν από κάθε αίτηση για ασφάλιση και καταχωρούνται σε σχετικούς πίνακες και διαγράμματα. Η όλη διαδικασία, δηλαδή της ανάλυσής τους, προϋποθέτει εκτός από τη σωστή γνώση των προβλεπόμενων διατάξεων, και κάποια ευελιξία στο να γίνουν οι σωστές κοστολογήσεις, αυξήσεις ή μειώσεις και μεταθέσεις πλοίων, από και προς άλλους στόλους. Είναι αλήθεια ότι συγκερασμός υψηλών απαιτήσεων και χαμηλών ασφαλίστρων δεν μπορεί να υπάρξει. Η αρχή «υψηλές απαιτήσεις-υψηλά ασφάλιστρα» είναι βασικός κανόνας στην Ναυτασφάλιση. Υπάρχουν όμως δυνατότητες, όταν το στέλεχος του τμήματος είναι αρκετά έμπειρο, να μην έχει πλήρη εφαρμογή στην πράξη ο κανόνας αυτός. Η χρησιμοποίηση ορισμένων επιχειρημάτων σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό που υπάρχει στις διεθνείς ασφαλιστικές αγορές και το μέγεθος του προς ασφάλιση στόλου, μπορεί πολλές φορές να καταλήξει σε κάποιο συγκερασμό υψηλών απαιτήσεων με όχι υψηλά ασφάλιστρα, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Το τμήμα στελεχώνεται με ειδικευμένα στελέχη. Κατ αρχήν πρέπει αυτά να γνωρίζουν σε μεγάλο βαθμό την θεωρία του αντικειμένου της ασφάλισης. Πρέπει να παρακολουθούν όλες τις μεταβολές των νομοθεσιών που αφορούν στην θαλάσσια μεταφορά και να είναι ενήμεροι ακόμη και των δικαστικών αποφάσεων και διαδικασιών που από καιρό σε καιρό ενέχονται στην ασφαλιστική θεωρία και επηρεάζουν την θεσπισμένη μέχρι τότε έννοιά της. Να είναι έντονα ανεπτυγμένη η επαγγελματική συνείδηση, να έχουν βαθειά γνώση των όρων των ασφαλιστηρίων συμβολαίων και της ακολουθητέας πρακτικής για κάθε περίπτωση, γνώση βασικών διατάξεων του Ναυτικού Δικαίου, κυρίως του Αγγλικού, και των Διεθνών Κανόνων που διέπουν τις θαλάσσιες μεταφορές. Επίσης, είναι απαραίτητο το στέλεχος αυτού του τμήματος να γνωρίζει πολύ καλά το πλοίο και τις λειτουργίες του, καθώς επίσης και τον ναυτικό κόσμο με τις ιδιαιτερότητές του, την νοοτροπία και την ψυχολογία του. 36

Όλα αυτά πρέπει να εφαρμόζονται με τάξη και μεθοδικότητα από ένα δραστήριο άτομο, στο οποίο βασική προϋπόθεση πρέπει να είναι η γρήγορη κρίση και η δυνατότητα να εκτιμά τα θέματα, έτσι ώστε αν δώσει μια κατεύθυνση, να είναι για το όφελος του πλοίου και της επιχείρησης. Το τμήμα πρέπει να είναι συνεργάσιμο. Μικρή παραφωνία στην καλή συνεργασία είναι η αναγκαστική απουσία σε επισκευές των Αρχιμηχανικών του τεχνικού τμήματος, που δημιουργεί μια καθυστέρηση στην εξελιγκτική πορεία των υποθέσεων. Επίσης υπάρχει πρόβλημα όταν οι Πλοίαρχοι και οι Α Μηχανικοί των πλοίων δεν έχουν ακόμη εμπεριστατωμένη γνώση του ασφαλιστικού αντικειμένου, που θα διευκόλυνε στις διάφορες ενέργειες, οι οποίες πρέπει να γίνουν. Αυτό, βέβαια στην πράξη τις περισσότερες φορές ξεπερνιέται με την ειδική φροντίδα του γραφείου, αλλά οπωσδήποτε θα ήταν καλύτερα να δίνονται συμβουλές και κατευθύνσεις με σεμινάρια, όταν τα στελέχη του πλοίου βρίσκονται εκτός πλοίου. 37

5.3. Εκπαίδευση προσωπικού Αν και το επίπεδο πείρας των πληρωμάτων των ελληνικών πλοίων είναι υψηλό, χρειάζεται ακόμη αρκετή δουλειά για να φτάσει κανείς στον καλύτερο δυνατό βαθμό απόδοσης. Το βάρος της βελτίωσης της ποιότητας των πληρωμάτων είναι κυρίως θέμα των εταιρειών, που πρέπει να καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για την επιτυχία αυτού του σκοπού. Οπωσδήποτε δημιουργείται πρόσθετο κόστος, αλλά αυτό είναι αμελητέο σε σύγκριση με το ύψος των ζημιών που αποφεύγονται. Πρέπει να φροντιστεί ( με σεμινάρια, εγκυκλίους, ενημερώσεις) η τελειότερη κατάρτιση των στελεχών των πλοίων στα ασφαλιστικά θέματα, δίνοντας άμεση προτεραιότητα στους Πλοιάρχους/ Α Μηχανικούς. Οι Διεθνείς Ασφαλιστικοί Οργανισμοί διαθέτουν μεγάλα ποσά στον τομέα αποφυγής ατυχήματος (loss prevention),εκπαιδεύοντας τα στελέχη των πλοίων που έχουν ασφαλίσει για τη σωστή αντιμετώπιση μεγάλων ναυτικών κινδύνων. Είναι αναγκαία η οργάνωση τακτικών σεμιναρίων με θέματα προσεκτικά επιλεγμένα, ο εφοδιασμός των πλοίων με υλικό ναυτασφαλιστικού περιεχομένου,η συμπλήρωση των εγκυκλίων με νεώτερες που θα καλύπτουν πλήρως τα θέματα ασφαλίσεων/απαιτήσεων. 38