ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΓΙΟΙΚΗΗ Γξ. Βαζίιεο Π. Αγγειίδεο Σκήκα Μεραληθψλ Παξαγσγήο & Γηνίθεζεο Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο Γηαθάλεηεο βαζηζκέλεο ζην βηβιίν: Laudon & Laudon, Management Information Systems, 6 ε έθδ., Prentice-Hall, 2006
ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6 Ο Γηαρείξηζε Πφξσλ Γεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 2
ηόρνη ηνπ Μαζήκαηνο Γηα πνην ιφγν νη επηρεηξήζεηο δπζθνιεχνληαη λα βξνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη ζηα Πιεξνθνξηαθά ηνπο πζηήκαηα Πσο έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ βνεζά ηηο επηρεηξήζεηο λα βειηηψζνπλ ηελ νξγάλσζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπο Πσο νη βαζηθνί ηχπνη κνληέισλ βάζεσλ δεδνκέλσλ επεξεάδνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα πξνζπειάζνπλ θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο πιεξνθνξίεο Πνηεο είλαη νη δηνηθεηηθέο θαη νξγαλσζηαθέο απαηηήζεηο ελφο πεξηβάιινληνο βάζεσλ δεδνκέλσλ Πνηα λέα εξγαιεία θαη ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα θάλνπλ πην πξνζηηέο θαη ρξήζηκεο ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 3
Οξγάλσζε αξρείσλ βαζηθέο έλλνηεο Bit Η κηθξφηεξε κνλάδα δεδνκέλσλ Byte Έλα ζχλνιν απφ bits πνπ παξηζηάλεη έλα ραξαθηήξα Πεδίν (field) Έλα ζχλνιν απφ ραξαθηήξεο πνπ παξηζηάλεη κία ιέμε, έλα ζχλνιν απφ ιέμεηο ή έλαλ αξηζκφ Δγγξαθή ή ελόηεηα δεδνκέλσλ (record) Έλα ζχλνιν απφ πεδία πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ινγηθά Αξρείν (file) Έλα ζχλνιν απφ records ηνπ ηδίνπ ηχπνπ Βάζε δεδνκέλσλ (database) Έλα νξγαλσκέλν ζχλνιν απφ πιεξνθνξίεο ην νπνίν πξνθχπηεη απφ ηελ ελνπνίεζε ζπλαθψλ αξρείσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 4
Η ηεξαξρία δεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 5
Βαζηθέο έλλνηεο Οληόηεηα (entity) Μηα εγγξαθή (ή ελφηεηα δεδνκέλσλ) πεξηγξάθεη κηα νληφηεηα Μπνξεί λα είλαη έλα πξφζσπν, κηα ζπλαιιαγή ή έλα γεγνλφο, γηα ην νπνίν ζέινπκε λα έρνπκε πιεξνθνξίεο Υαξαθηεξηζηηθά (attributes) Σα ηδηαίηεξα γλσξίζκαηα πνπ πεξηγξάθνπλ κηα νληφηεηα Πεδίν θιεηδί (key field) Αθνξά έλα πεδίν πνπ πξνζδηνξίδεη κνλαδηθά κηα εγγξαθή - Υξεζηκεχεη ζηελ αλαδήηεζε, ελεκέξσζε, ηαμηλφκεζε κηαο εγγξαθήο - Πξσηεχνλ θαη δεπηεξεχνλ θιεηδί πζρεηίζεηο / ρέζεηο Δίλαη επίζεο (εηδηθά) αληηθείκελα πνπ αληηζηνηρνχλ δχν ή πεξηζζφηεξεο μερσξηζηέο νληφηεηεο κε έλα ζπγθεθξηκέλν λφεκα (ηππηθά, κηα πζρέηηζε είλαη έλα ηαμηλνκεκέλν ζχλνιν νληνηήησλ) Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 6
Παξαδνζηαθή νξγάλσζε αξρείσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 7
Πξνβιήκαηα ηεο παξαδνζηαθήο νξγάλσζεο αξρείσλ Πιενλαζκόο δεδνκέλσλ (data redundancy) Δπαλάιεςε ζηνηρείσλ εγγξαθψλ ζε πνιιά αξρεία δεδνκέλσλ πρλά ππάξρεη ζχγρπζε, ιφγσ ηεο ζπιινγήο θαη θαηαγξαθήο ηνπο απφ δηαθνξεηηθέο νκάδεο εξγαζίεο Αιιειεμάξηεζε πξνγξάκκαηνο & δεδνκέλσλ Οπνηαδήπνηε αιιαγή ζε θάπνηνλ ηχπν δεδνκέλσλ απαηηεί θαη αιιαγή ζε φια ηα πξνγξάκκαηα πνπ ηνλ ρξεζηκνπνηνχλ Έιιεηςε επειημίαο Αδπλακία παξαγσγήο ad-hoc αλαθνξψλ ή απάληεζεο ζε κε πξνθαζνξηζκέλεο απαηηήζεηο Με ηθαλνπνηεηηθή αζθάιεηα δεδνκέλσλ Διάρηζηνο έιεγρνο θαη δηαρείξηζε δεδνκέλσλ Αδπλακία θνηλήο ρξήζεο δεδνκέλσλ (data sharing) Η θαθή νξγάλσζε ησλ δεδνκέλσλ θαζηζηά πξαθηηθά αδχλαηε ηελ θνηλή ρξήζε θαη ηελ απνηειεζκαηηθή πξφζβαζε ζε απηά Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 8
Βάζε Γεδνκέλσλ (ΒΓ) πιινγή δεδνκέλσλ πνπ νξγαλψλνληαη έηζη ψζηε λα εμππεξεηνχλ απνδνηηθά δηάθνξεο εθαξκνγέο Δζηίαζε ζηα δεδνκέλα Διαρηζηνπνίεζε πιενλαδφλησλ δεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 9
πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Βάζεο Γεδνκέλσλ Μηα ζπιινγή πξνγξακκάησλ γηα ηελ δεκηνπξγία θαη ηελ δηαρείξηζε ησλ βάζεσλ δεδνκέλσλ (απνηειεί ζπλήζσο έλα νινθιεξσκέλν παθέην ινγηζκηθνχ). Δίλαη ην ινγηζκηθφ κε ην νπνίν επηηπγράλεηαη ε απνζήθεπζε, αλάθηεζε, ζπληήξεζε θαη, γεληθφηεξα, ε δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ. Έλα ΓΒΓ (Database Management System - DBMS) απνηειεί νπζηαζηηθά ηε δηαζχλδεζε (interface) αλάκεζα ζηα πξνγξάκκαηα εθαξκνγψλ θαη ηα αξρεία δεδνκέλσλ. χζηεκα Βάζεο Γεδνκέλσλ (Database System) ε Βάζε + έλα DBMS Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 10
Έλα απινπζηεπκέλν πεξηβάιινλ πζηήκαηνο Βάζεο Γεδνκέλσλ Υξήζηεο/ Πξνγξακκαηηζηέο χζηεκα Βάζεο Γεδνκέλσλ Δθαξκνγέο / Γνκεκέλα Δξσηήκαηα(Queries) DBMS Λνγηζκηθφ γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ εξσηεκάησλ Λνγηζκηθφ γηα πξφζβαζε ζηα δεδνκέλα Οξηζκνί Βάζεσλ (Meta-Data) Απνζεθεπκέλεο Βάζεηο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 11
πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Βάζεο Γεδνκέλσλ Μέζσ ηνπ DBMS ππάξρεη ε δπλαηόηεηα: Οξηζκνχ κηαο Βάζεο: ηχπνο δεδνκέλσλ, δνκή, πεξηνξηζκνί Γεκηνπξγίαο κηαο Βάζεο: απνζήθεπζε δεδνκέλσλ Υεηξηζκνχ κηαο Βάζεο: δνκεκέλα εξσηήκαηα, ελεκεξψζεηο, αλαθνξά Παξάιιειεο ρξήζεο ηεο βάζεο: απφ πνιιά πξνγξάκκαηα θαη ρξήζηεο ηαπηφρξνλα Πξνζηαζίαο ηεο Βάζεο Γεδνκέλσλ Έλα ύζηεκα Γηαρείξηζεο ΒΓ απνηειείηαη από: Γιψζζα πξνζδηνξηζκνχ δεδνκέλσλ (data definition language) Γιψζζα ρεηξηζκνχ δεδνκέλσλ (data manipulation language) Λεμηθφ δεδνκέλσλ (data dictionary) Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 12
Γιώζζεο Γιώζζα πξνζδηνξηζκνύ δεδνκέλσλ Δίλαη κηα γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ, ε νπνία θαζνξίδεη ην πεξηερφκελν θαη ηε δνκή κηαο ΒΓ Οξίδεη ην πσο ζα εκθαλίδεηαη ζηε ΒΓ θάζε ζηνηρείν δεδνκέλσλ (πξηλ απηφ κεηαηξαπεί ζηε κνξθή ηελ νπνία απαηηεί θάπνηα ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή) Γιώζζα ρεηξηζκνύ δεδνκέλσλ Γιψζζα ζηελά ζπλδεδεκέλε κε έλα ΓΒΓ, ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηειηθνχο ρξήζηεο θαη πξνγξακκαηηζηέο γηα εμαγσγή δεδνκέλσλ πξνο ηθαλνπνίεζε εξσηήζεσλ, αιιά θαη αλάπηπμε εθαξκνγψλ Υξεζηκνπνηείηαη καδί κε κηα ζπκβαηηθή γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ (ηξίηεο ή ηέηαξηεο γεληάο) SQL (structured query language): ην standard γηα ζρεζηαθέο ΒΓ. Δίλαη κηα θαηαλνεηή γιψζζα γηα ΥΔΙΑΚΔ βάζεηο δεδνκέλσλ ρεδηάζηεθε θαη πινπνηήζεθε απφ ηελ IBM Τηνζεηήζεθε απφ ζρεδφλ φινπο ηνπο εκπνξηθνχο παξφρνπο βάζεσλ Γεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 13
Λεμηθό δεδνκέλσλ Δίλαη έλα αξρείν (ελεκεξψλεηαη απηφκαηα ή απφ ηνλ πξνγξακκαηηζηή) ζην νπνίν απνζεθεχνληαη ν θαηάινγνο ησλ αξρείσλ κηαο ΒΓ, ηα δηάθνξα επξεηήξηα (πξνγξακκάησλ, εθαξκνγψλ, θιπ.), νη νξηζκνί φισλ ησλ πεδίσλ αιιά θαη ραξαθηεξηζηηθά φπσο ε ρξήζε, θπζηθή αλαπαξάζηαζε, ηδηνθηεζία, αζθάιεηα θιπ. ησλ δεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 14
πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Βάζεο Γεδνκέλσλ Πιενλεθηήκαηα ΓΒΓ Πεξηνξηζκφο πιενλαζκνχ δεδνκέλσλ (data redundancy) Πεξηνξηζκφο αληηθαηηθφηεηαο (inconsistency) δεδνκέλσλ Πεξηνξηζκφο ηεο πνιππινθφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο Μείσζε θφζηνπο αλάπηπμεο θαη ζπληήξεζεο Καιχηεξνο (θεληξηθφο) έιεγρνο ηεο δεκηνπξγίαο θαη ηνπ πξνζδηνξηζκνχ ησλ δεδνκέλσλ (Καιχηεξε πξφζβαζε θαη δηαζεζηκφηεηα πιεξνθνξίαο) Πεξηνξηζκφο ηεο εμάξηεζεο πξνγξακκάησλ εθαξκνγψλ θαη δεδνκέλσλ (Αχμεζε επειημίαο ζπζηήκαηνο) Πφηε ΓΔΝ ζπλίζηαηαη ε ρξήζε ελφο DBMS Δπηβαξπληηθφ θφζηνο ρξήζεο ελφο DBMS (Τςειφ αξρηθφ θφζηνο επέλδπζεο: software, hardware, εθπαίδεπζε) Πφηε ελδείθλπηαη ε ρξήζε αξρείσλ Απιέο εθαξκνγέο ρεηξηζκνχ δεδνκέλσλ - Ύπαξμε ζηαηηθήο πιεξνθνξίαο (κε δπλακηθήο) -Γελ απαηηείηαη ρξήζε απφ δχν ηαπηφρξνλνπο ρξήζηεο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 15
Υαξαθηεξηζηηθά θαη Ιδηόηεηεο ησλ DBMS (1) Απηόπξνζδηνξηδόκελα δεδνκέλα Οκνηνγέλεηα ζηελ Γεκηνπξγία, Πξφζβαζε θαη Έιεγρν ησλ Γεδνκέλσλ Γνκεκέλε απνζήθεπζε νξηζκνχ θαη πεξηγξαθήο ηεο δνκήο ηεο βάζεο ηνπ ηχπνπ ησλ δεδνκέλσλ ησλ ινγηθψλ πεξηνξηζκψλ ησλ δεδνκέλσλ Πνιιαπιέο όςεηο ησλ δεδνκέλσλ Γηαθνξεηηθέο πξννπηηθέο ηεο ίδηαο βάζεο Κάζε θνξά παξνπζηάδεηαη έλα ππνζχλνιν ησλ απνζεθεπκέλσλ δεδνκέλσλ Τπνζηήξημε θαλφλσλ Αθεξαηφηεηαο, Αζθάιεηαο, Γηθαηνδνζίαο ζηα Γεδνκέλα Κεληξηθφο έιεγρνο Λεηηνπξγίαο (Database Administration) Πνιιαπινί Σξόπνη Πξόζβαζεο Έιεγρνο πλδξνκηθόηεηαο θαη Μεραληζκνί γηα Αλάθακςε Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 16
Υαξαθηεξηζηηθά θαη Ιδηόηεηεο ησλ DBMS (2) Απνκόλσζε κεηαμύ πξνγξάκκαηνο θαη δεδνκέλσλ-αθαηξεηηθή πξνζέγγηζε δεδνκέλσλ Αθαηξεηηθή πξνζέγγηζε Η ιεηηνπξγία ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη αλεμάξηεηε απφ ηελ κνξθή ησλ δεδνκέλσλ program-operation independence Μνληέιν δεδνκέλσλ conceptual representation of data hides storage and implementation details Κνηλή ρξήζε δεδνκέλσλ Πνιιαπινί ρξήζηεο κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζηε βάζε ΣΑΤΣΟΣΥΡΟΝΑ Απηνκαηνπνηεκέλνο έιεγρνο πξφζβαζεο ζε πνιπ-ρξεζηηθφ πεξηβάιινλ Σππνπνηήζεηο Αύμεζε ηεο Παξαγσγηθόηεηαο ζηελ Αλάπηπμε Δθαξκνγψλ ΑΠΟΓΟΗ!!! (Performance -Performance Performance) Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 17
Οη ρξήζηεο ησλ DBMS Γηαρεηξηζηέο (Database Administrators) Τπεχζπλνη γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο Βάζεο (βνεζνχλ ρξήζηεο λα νξίδνπλ φςεηο, επηιέγνπλ ελαιιαθηηθέο δνκέο κλήκεο θαη κεζφδνπο πξφζβαζεο, επίζεο είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ αζθάιεηα θαη ηελ αθεξαηφηεηα ηεο Βάζεο, γηα ηελ απφδνζε ηνπ πζηήκαηνο, θιπ.) ρεδηαζηέο (Database Designers) Τπεχζπλνη γηα ηνλ ρεδηαζκφ θαη Αλάπηπμε ηεο Βάζεο Αλαιπηέο πζηεκάησλ θαη Πξνγξακκαηηζηέο (Application Programmers / Systems Analysts) Αλαπηχζζνπλ ηηο Δθαξκνγέο Σειηθνί Υξήζηεο (End-Users) Κάλνπλ ρξήζεηο ησλ εθαξκνγψλ, θάλνπλ εξσηαπνθξίζεηο, θιπ. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 18
Καηεγνξίεο κνληεινπνίεζεο δεδνκέλσλ Δλλνηνινγηθό Θεκειηώδεο (πςεινχ επηπέδνπ) κνληέιν Έλλνηεο: Οληφηεηα, ραξαθηεξηζηηθφ, ζρέζε Γηάγξακκα Οληνηήησλ πζρεηίζεσλ (αλεμαξηεζία απφ DBMS) Αληηπξνζσπεπηηθό - Λνγηθό (επίπεδν πινπνίεζεο) κνληέιν Σα δεδνκέλα αληηπξνζσπεχνληαη απφ ηελ δνκή ησλ εγγξαθψλ (record structure) Φπζηθό (ρακεινχ επηπέδνπ) κνληέιν Πεξηγξάθεη πσο ηα δεδνκέλα απνζεθεχνληαη ζην ζχζηεκα αξρείσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 19
Δλλνηνινγηθό Θεκειηώδεο Μνληέιν Αλαγλσξίδνπκε ηηο πξαγκαηηθφηεηεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο νξγάλσζεο θαη ζηε ζπλέρεηα αλαιχνπκε ηα δεδνκέλα. Οη πξαγκαηηθφηεηεο εθθξάδνληαη κέζσ αληηθεηκέλσλ πνπ απνθαινχληαη νληόηεηεο (entities) θαη δεδνκέλσλ πνπ αθνξνχλ ηηο νληφηεηεο θαη θαινχληαη ηδηόηεηεο (attributes). ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑ: ε έλα παλεπηζηεκηαθφ ηκήκα ΜΑΘΗΜΑΣΑ, ΦΟΙΣΗΣΔ θαη ΚΑΘΗΓΗΣΔ ζα κπνξνχζαλ λα εθθξάδνληαη απφ νληφηεηεο. Η νληφηεηα ΜΑΘΗΜΑ ζα έρεη ηδηφηεηεο φπσο φλνκα_καζήκαηνο, πεξηγξαθή, δηάξθεηα, έηνο θ.α. Μαο ελδηαθέξνπλ αθφκε νη ζρέζεηο (relationships) κεηαμχ ησλ νληνηήησλ. Έηζη, νη ΦΟΙΣΗΣΔ δηδάζθνληαη απφ πνιινχο ΚΑΘΗΓΗΣΔ. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 20
Αληηπξνζσπεπηηθό - Λνγηθό Έρνληαο θαηαιήμεη ζε έλα ζεκειηψδεο κνληέιν κπνξνχκε απηφ λα ην αληηζηνηρίζνπκε ζε έλα χζηεκα Γηαρείξηζεο Βάζεσλ Γεδνκέλσλ (DBMS). Η κνξθή πνπ ζα έρεη κία ηέηνηα αληηζηνίρηζε ιέγεηαη ινγηθφ κνληέιν θαη απηή εμαξηάηαη απφ ην ζχζηεκα DBMS πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. ηηο ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ ην ινγηθφ κνληέιν νξίδεηαη ζηε βάζε ζρέζεσλ (πηλάθσλ), αιιά ζε άιινπ ηχπνπ DBMS κπνξεί απηφ λα παίξλεη κία άιιε κνξθή. MANAGER Assistant manager A Assistant manager B SUPPLIER NAME SUPPLIER ADDRESS SUPPLIER NUMBER 1 2 3 4 PART NUMBER A B C D DESCRIPTION Clerk 1 Clerk 2 Clerk 3 Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 21
Φπζηθό Μνληέιν Αληηζηνίρηζε ησλ δνκψλ δεδνκέλσλ ηνπ ινγηθνχ κνληέινπ ζε έλα απνζεθεπηηθφ κέζν θαη απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ. ΟΡΓΑΝΩΗ ΑΡΥΔΙΩΝ: πσο είλαη νξγαλσκέλα ηα δεδνκέλα ζην δίζθν ΠΡΟΠΔΛΑΗ ΑΡΥΔΙΩΝ: πσο ηα δεδνκέλα πξνζπειαχλνληαη ζην δίζθν Τπάξρνπλ δηάθνξεο επηινγέο απφ ηα δηάθνξα DBMS γηα ηελ νξγάλσζε ησλ αξρείσλ (π.ρ. θεληξηθά ή θαηαλεκεκέλα, κε ή ρσξίο εθεδξηθά αληίγξαθα, ρξήζε επξεηεξίσλ ή φρη θ.ν.θ.). Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 22
Απιή Δηθόλα ελόο DBMS Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 23
Η ηππνπνηεκέλε Αξρηηεθηνληθή 3-επηπέδσλ (ANSI/SPARC) Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 24
Θεώξεζε δεδνκέλσλ Φπζηθή ζεψξεζε δεδνκέλσλ (physical view) Η αλαπαξάζηαζε ησλ δεδνκέλσλ φπσο απηά είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα νξγαλσκέλα θαη δνκεκέλα ζην θπζηθφ κέζν απνζήθεπζεο Λνγηθή ζεψξεζε δεδνκέλσλ (logical view) Η αλαπαξάζηαζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ απαηηείηαη απφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγέο θαη ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο π.ρ., φλνκα, ηχπνο, κήθνο πεδίνπ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 25
Καηεγνξηνπνίεζε ησλ DBMS Ιεξαξρηθφ κνληέιν Σα δεδνκέλα αληηπξνζσπεχνληαη σο ηεξαξρηθή δελδξηθή δνκή Γηθηπσηφ κνληέιν νξγάλσζεο(network Data Model) XML κνληεινπνίεζε Η XML είλαη πξφηππν γηα αληαιιαγέο κελπκάησλ ζην internet Τηνζέηεζε ηεξαξρηθνχ κνληέινπ απνζήθεπζεο Σα δεδνκέλα απνηεινχλ XML elements ρεζηαθφ κνληέιν δεδνκέλσλ Η βάζε αληηπξνζσπεχεηαη απφ κηα ζπιινγή πηλάθσλ. Κάζε πίλαθαο αληηπξνζσπεχεηαη ζε έλα μερσξηζηφ αξρείν. Υξεζηκνπνηείηαη γιψζζα πςεινχ επηπέδνπ (SQL) Αληηθεηκελνζηξαθέο κνληέιν δεδνκέλσλ Η βάζε νξίδεηαη ζε φξνπο αληηθεηκέλσλ, ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ηειεζηψλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 26
Ιεξαξρηθό κνληέιν Σα δεδνκέλα νξγαλψλνληαη ζε κηα δνκή δέληξνπ ε θάζε εγγξαθή, ηα δεδνκέλα νξγαλψλνληαη ζε ηκήκαηα (segments) ηνλ ρξήζηε, θάζε εγγξαθή κνηάδεη ζαλ έλα νξγαλφγξακκα κε έλα βαζηθφ ηκήκα (root segment) ζηελ θνξπθή ηνπ Οξγάλσζε κε βάζε ηε ζρέζε «παηέξαο-παηδί» Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 27
Ιεξαξρηθό κνληέιν ε έλα ηεξαξρηθφ ΓΒΓ, ηα δεδνκέλα ζπλδένληαη θπζηθά κεηαμχ ηνπο κέζσ κηαο ζεηξάο δεηθηψλ πνπ νξίδνπλ ζχλνια απφ ζρεηηθά ηκήκαηα δεδνκέλσλ Οη δείθηεο απηνί είλαη δεδνκέλα πνπ επηζπλάπηνληαη ζην ηέινο ελφο ηκήκαηνο δεδνκέλσλ (ηνπ «παηέξα») θαη δίλνπλ ηε θπζηθή δηεχζπλζε ησλ ζρεηηθψλ ηκεκάησλ δεδνκέλσλ (ησλ «παηδηψλ») Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 28
Γηθηπαθό κνληέιν Παξαιιαγή ηνπ ηεξαξρηθνχ κνληέινπ Ιδηαίηεξα ρξήζηκν γηα many-to-many ζρέζεηο Έλα «παηδί» κπνξεί λα έρεη πάλσ απφ έλαλ «παηέξα» Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα Διαρηζηνπνίεζε πιενλαζκνχ δεδνκέλσλ θαη, ζπρλά, κείσζε ηνπ ρξφλνπ απφθξηζεο Ραγδαία αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ δεηθηψλ, κε απνηέιεζκα ε ζπληήξεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο λα γίλεηαη ζπρλά πνιχπινθε Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 29
ρεζηαθό κνληέιν Αλαπαξάζηαζε φισλ ησλ δεδνκέλσλ κέζσ δηζδηάζηαησλ πηλάθσλ πνπ νλνκάδνληαη «ζρέζεηο» (relations) Μπνξεί λα ζπζρεηίζεη δεδνκέλα ηέηνησλ πηλάθσλ, αξθεί νη πίλαθεο απηνί λα έρνπλ έλα θνηλφ ζηνηρείν δεδνκέλσλ Λεηηνπξγίεο (εληνιέο ή πξάμεηο) select, join, project Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 30
πξάμεηο Η πξάμε ηεο επηινγήο (select) δεκηνπξγεί έλα ππνζχλνιν πνπ απνηειείηαη απφ εθείλεο ηηο εγγξαθέο ελφο αξρείνπ πνπ ηθαλνπνηνχλ νξηζκέλα θξηηήξηα. Η πξάμε ηεο έλσζεο (join) ζπλδπάδεη ζρεζηαθνχο πίλαθεο θαη πξνζθέξεη ζηνπο ρξήζηεο πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο απφ απηέο πνπ είλαη δηαζέζηκεο ζηνπο επηκέξνπο πίλαθεο. Η πξάμε ηεο πξνβνιήο (project) δεκηνπξγεί έλα ππνζχλνιν πνπ απνηειείηαη απφ ηηο ζηήιεο ελφο πίλαθα πνπ επηηξέπεη ζην ρξήζηε λα δεκηνπξγεί λένπο πίλαθεο (ιέγνληαη θαη απφςεηο views) πνπ ζα πεξηέρνπλ κφλνλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 31
πγθξηηηθή ζεώξεζε κνληέισλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 32
ύγρξνλνη ηύπνη ΒΓ Αληηθεηκελνζηξαθείο ΒΓ (object-oriented DBs) Απνζήθεπζε δεδνκέλσλ θαη δηαδηθαζηψλ καδί (σο «αληηθείκελα» ηα νπνία κπνξνχλ λα αλαθηνχληαη θαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη απφ πνιινχο ρξήζηεο) Παξάδεηγκα: CAD ΒΓ Αληηθεηκελνζηξαθή ΓΒΓ (OODBMS) Τβξηδηθέο ΒΓ (hybrid DBs) πλδπαζκφο πιενλεθηεκάησλ ζρεζηαθψλ θαη αληηθεηκελνζηξαθψλ ΒΓ ΒΓ ππεξκέζσλ (hypermedia DBs) Δλφηεηεο πιεξνθνξίαο απνζεθεχνληαη σο θφκβνη (nodes) νη νπνίνη ζπλδένληαη κε ζπλδέζκνπο (links) πνπ νξίδεη ν ρξήζηεο Οη θφκβνη κπνξεί λα πεξηέρνπλ θείκελν, γξαθηθά, ήρν, βίληεν, ή αθφκα θαη εθηειέζηκα (κεηαγισηηηζκέλα) πξνγξάκκαηα πλήζσο, θάζε ηέηνηνο θφκβνο απνηειεί έλα πιαίζην πνπ κπνξεί λα πξνβιεζεί ζηελ νζφλε ηνπ Η/Τ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 33
ρεζηαθέο θαη Αληηθεηκελνζηξαθείο Βάζεηο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 34
Μνληέια Γεδνκέλσλ Οξγάλσζε Έλα ΜΟΝΣΔΛΟ ΓΔΓΟΜΔΝΩΝ έρεη ηξεηο βαζηθέο ζπληζηψζεο: ΓΟΜΔ (Structures) Αληηθείκελα (αθαηξεηηθά) objects Γελίθεπζε ζηα ραξαθηεξηζηηθά Π.ρ. Μηα δνκή ζηα Μαζεκαηηθά: ΤΝΟΛΑ ΠΡΑΞΔΙ (Operations) ρεηξηζκφο ησλ δνκψλ δεκηνπξγία ΝΔΩΝ δνκψλ απφ ΠΑΛΑΙΔ Αιιαγή ηνπ κνληέινπ απφ ζηαηηθφ ζε δπλακηθφ Π.ρ. Πξάμε ζε ΤΝΟΛΑ: ΣΟΜΗ ΓΟΜΙΚΟΙ ΠΔΡΙΟΡΙΜΟΙ (Constraints) Ιδηφηεηεο πνπ νη Γνκέο ηνπ Μνληέινπ πξέπεη λα ΙΚΑΝΟΠΟΙΟΤΝ Π.ρ. φινη νη θαιιηηέρλεο έρνπλ εκεξνκελία ζαλάηνπ πνπ ΔΠΔΣΑΙ ηεο εκεξνκελίαο γέλλεζήο ησλ Τπάξρνπλ 3 εηδψλ δνκηθνί πεξηνξηζκνί: Έκθπηνη (INHERENT), Ρεηνί (EXPLICIT), πλεπαγφκελνη (IMPLICIT). Οη δνκηθνί πεξηνξηζκνί είλαη ην εξγαιείν πνπ επηηξέπεη λα εθθξάδνληαη θαη λα παξίζηαληαη ζηελ βάζε δεδνκέλσλ νη θαλφλεο ηεο επηρείξεζεο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 35
Αλάπηπμε Βάζεσλ Γεδνκέλσλ Γεδνκέλσλ (1) Η δηαδηθαζία ηεο αλάπηπμεο ΒΓ είλαη: Μηα καθξά θαη επίπνλε δηαδηθαζία κεηαηξνπήο ηεο ΓΝΩΗ ελφο πξαγκαηηθνχ κηθξφθνζκνπ ζε κηα ΒΑΗ ΓΔΓΟΜΔΝΩΝ πνπ ζα ηελ δηαρεηξίδεηαη έλα DBMS Γηα ελλνηνινγηθή δηεπθφιπλζε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο, απηή δηαθξίλεηαη ζε ζπλερφκελεο απηνηειείο δηαδηθαζίεο (ΦΑΔΙ), θάζε κηα ησλ νπνίσλ δεκηνπξγεί ελδηάκεζεο πεξηγξαθέο. Πξαγκαηηθφο Κφζκνο Data Model Data Base Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 36
Αλάπηπμε Βάζεσλ Γεδνκέλσλ Γεδνκέλσλ (2) Σα πέξαζκα απφ ηνπο Δπηρεηξεζηαθνχο Καλφλεο (πξαγκαηηθφο θφζκνο) πξνο ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ζπλαξηεζηαθέο εμαξηήζεηο θαη απφ απηέο ζηα ζπλαξηεζηαθά ζρήκαηα (ινγηθή ζρεδίαζε, θφζκνο πιεξνθνξίαο) ζεσξνχληαη δχζθνια αθφκε θαη γηα εηδηθεπκέλνπο ηερληθνχο. Αθφκε, ην λα νκαινπνηνχκε πξψηα ηα ραξαθηεξηζηηθά κε βάζε ηηο ζπλαξηεζηαθέο εμαξηήζεηο θαη λα ςάρλνπκε εθ ησλ πζηεξψλ λα θαηαιάβνπκε ην θπζηθφ λφεκα ησλ πηλάθσλ δελ είλαη δφθηκν. Μηα ηδέα, πνπ απνδείρζεθε πνιχ απνδνηηθή ζηε ρξήζε ηεο, ρξεζηκνπνίεη έλα «ελδηάκεζν βήκα» απφ ηηο νληφηεηεο θαη ζπζρεηίζεηο ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ ζηηο νληφηεηεο θαη ζπζρεηίζεηο πνπ είλαη απαξαίηεηεο ζηνλ θφζκν ηεο πιεξνθνξίαο. Ο Peter Chen πξφηεηλε λα ζπλζέηνπκε, γηα θάζε πξφβιεκα, έλα κνληέιν πνπ παξηζηάλεη ηηο νληφηεηεο πνπ καο ελδηαθέξνπλ, κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, ηηο ζπζρεηίζεηο (κεηαμχ ησλ νληνηήησλ) πνπ καο ελδηαθέξνπλ, κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 37
Φάζεηο αλάπηπμεο Βάζεο Γεδνκέλσλ πιινγή Απαηηήζεσλ θαη Αλάιπζε (Requirements Collection and Analysis) Καηαλφεζε-θαηαγξαθή είδνπο δεδνκέλσλ, επηζήκαλζε ιεηηνπξγηψλ πνπ ζπκβαίλνπλ ζπρλφηεξα θαη επεξεάδνπλ ηελ απφδνζε ηνπ ζπζηήκαηνο, θαηαγξαθή απαηηήζεσλ ρξεζηψλ. ρεδηαζκόο Ιδεαηήο ΒΓ - Δλλνηνινγηθόο ρεδηαζκόο Βάζεο (Conceptual Database Design) Υξήζε ER κνληέινπ. ρεδηαζκόο ηεο Λνγηθήο ΒΓ (Logical Database Design) Δπηινγή DBMS (έρνπλ επηθξαηήζεη ηα ζρεζηαθά), δεκηνπξγία ινγηθνχ ζρήκαηνο. Σειεηνπνίεζε ηνπ ρήκαηνο ρεδηαζκόο ηνπ Φπζηθνύ ρήκαηνο (Physical Database Design) ρεδηαζκόο ηεο Πνιηηηθήο Αζθάιεηα Πιήξσζε ηεο Βάζεο κε Γεδνκέλα (Database Loading) Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 38
Πιήξεο Γηαδηθαζία Αλάπηπμεο ΒΓ Αλεμάξηεηα ηνπ DBMS Δμαξηώκελνπ ηνπ επηιεγκέλνπ ηνπ DBMS Μηθξόθνζκνο Απαηηήζεηο ΒΓ πιινγή Απαηηήζεσλ θαη Αλάιπζε Δλλνηνινγηθόο ζρεδηαζκόο π.ρ. κε E-R κνληέιν Λνγηθόο ζρεδηαζκόο Λνγηθό Μνληέιν ρήκαηα / Όςεηο Φπζηθόο ζρεδηαζκόο Φπζηθό Μνληέιν Δζσηεξηθό ρήκα Πιήξσζε Βάζεο Δλλνηνινγηθό Μνληέιν (ρήκα) ρήκα E-R Βάζε Γεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 39
Καηαλεκεκέλεο Βάζεηο Γεδνκέλσλ Μία βάζε πνπ βξίζθεηαη απνζεθεπκέλε ζε πεξηζζφηεξεο απφ κία θπζηθέο ζέζεηο. Δίλαη ιηγφηεξν εππξφζβιεηεο απφ ηα ζπγθεληξσηηθά ηεξάζηηα ζπζηήκαηα Βειηηψλνπλ ηελ εμππεξέηεζε θαη ηελ αληαπφθξηζε ζηηο αλάγθεο ησλ ηνπηθψλ ρξεζηψλ Δίλαη ζε ζέζε λα ιεηηνπξγνχλ ζε ιηγφηεξν αθξηβνχο ππνινγηζηέο Όκσο Δπεξεάδνληαη ζεκαληηθά απφ ηηο γξακκέο ηειεπηθνηλσληψλ νη νπνίεο είλαη εππξφζβιεηεο Τπάξρνπλ πξνβιήκαηα αζθάιεηαο ιφγσ ηεο επξείαο θαηαλνκήο ησλ επαίζζεησλ δεδνκέλσλ Μπνξνχλ λα απνθιίλνπλ απφ ηα θεληξηθά πξφηππα θαη πξνδηαγξαθέο ησλ δεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 40
Γηνηθεηηθέο απαηηήζεηο γηα ζπζηήκαηα ΒΓ Καζνξηζκφο θαη νξγάλσζε ηεο δνκήο θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ΒΓ Καζνξηζκφο απαηηήζεσλ γηα δεδνκέλα (εζσηεξηθέο θαη εμσηεξηθέο πεγέο) Παξαθνινχζεζε ξνψλ εξγαζίαο θαη πιεξνθνξίαο Αλάπηπμε δηαδηθαζηψλ ειέγρνπ θαη αζθαιείαο ηεο ΒΓ Θέκαηα πξνζηαζίαο, πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, θιπ. Πνιηηηθή πιεξνθφξεζεο Σεθκεξίσζε ηεο ΒΓ Δηδηθά εγρεηξίδηα γηα ηνπο πξνγξακκαηηζηέο ηεο ΒΓ αιιά θαη φιεο ηηο νκάδεο ρξεζηψλ (ηειηθνί ρξήζηεο, πξνζσπηθφ επηρείξεζεο, ) πληήξεζε ηεο ΒΓ Γηνξζσηηθή / Σειεηνπνίεζεο / Πξνζαξκνγήο Ιζρπξφ ηκήκα Πιεξνθνξηθήο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 41
Πνιπδηάζηαηε αλάιπζε δεδνκέλσλ Σα ζηειέρε ησλ επηρεηξήζεσλ πνιιέο θνξέο ρξεηάδνληαη λα αλαιχζνπλ ηα δεδνκέλα κε ηξφπνπο ζηνπο νπνίνπο δελ κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ηα παξαδνζηαθά κνληέια Β.Γ. Γηα ηελ εμαγσγή απηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ εξγαιεία ηα νπνία δεκηνπξγνχλ πνιπδηάζηαηεο πξνβνιέο δεδνκέλσλ ζε ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ. Μία άιιε νξνινγία γηα ηελ πνιπδηάζηαηε αλάιπζε δεδνκέλσλ είλαη ε αλαιπηηθή επεμεξγαζία άκεζεο επηθνηλσλίαο (on line analytical process OLAP) ην δηπιαλφ ζρέδην ε φςε πνπ θαίλεηαη είλαη ηα πξντφληα αλά πεξηνρή. Αλ πεξηζηξαθεί ν θχβνο θαηά 90 κνίξεο ε φςε ηνπ ζα παξνπζηάδεη ηηο πξαγκαηηθέο θαη ηηο πξνβιεπφκελεο πσιήζεηο αλά πξντφλ. Αλ πεξηζηξαθεί μαλά ν θχβνο θαηά 90 κνίξεο ε φςε ηνπ ζα παξνπζηάδεη ηηο πξαγκαηηθέο θαη ηηο πξνβιεπφκελεο πσιήζεηο αλά πεξηνρή Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 42
Απνζήθεο θαη εμόξπμε δεδνκέλσλ Απνζήθε δεδνκέλσλ (Data warehouse): κηα βάζε δεδνκέλσλ κε εξγαιεία παξαγσγήο αλαθνξψλ θαη εξσηεκάησλ ζηελ νπνία απνζεθεχνληαη ηξέρνληα θαη ηζηνξηθά δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθά επηρεηξεζηαθά ζπζηήκαηα θαη ελνπνηνχληαη κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή δηνηθεηηθψλ αλαθνξψλ θαη αλαιχζεσλ. Δμφξπμε δεδνκέλσλ (data mining):αλάιπζε ζε κεγάιεο δεμακελέο δεδνκέλσλ γηα ηελ εχξεζε κνηίβσλ θαη θαλφλσλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ θαζνδήγεζε ηεο ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηελ πξφβιεςε ηεο κειινληηθήο ζπκπεξηθνξάο Πξνζθέξνπλ Βειηησκέλεο πιεξνθνξίεο θαη δπλαηφηεηα πξφζβαζεο Γπλαηφηεηα λα δηακνξθσζνχλ θαη λα αλαδηακνξθσζνχλ ηα δεδνκέλα Δπηηξέπνπλ ηελ πξφζβαζε ζηα δεδνκέλα ρσξίο λα παξελνριείηαη ε απφδνζε ησλ ππνθείκελσλ επηρεηξεζηαθψλ ζπζηεκάησλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 43
ηνηρεία κηαο απνζήθεο δεδνκέλσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 44
Βάζε δεδνκέλσλ ππεξκέζσλ Μία πξνζέγγηζε ζηελ δηαρείξηζε δεδνκέλσλ κε ηελ νπνία ηα δεδνκέλα νξγαλψλνληαη ζε δίθηπν θφκβσλ πνπ ζπλδένληαη κε νπνηαδήπνηε δηάηαμε νξίδεη ν ρξήζηεο. Οη θφκβνη κπνξεί λα πεξηέρνπλ θείκελν γξαθηθά, ήρν, βίληεν πιήξνπο θίλεζεο, ή εθηειέζηκα πξνγξάκκαηα Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 45
Γηα πνην ιόγν νη επηρεηξήζεηο δπζθνιεύνληαη λα βξνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη ζηα Πιεξνθνξηαθά ηνπο πζηήκαηα Έλα ζχζηεκα ππνινγηζηή νξγαλψλεη ηα δεδνκέλα ζε κηα ηεξαξρία πνπ μεθηλάεη απφ ηα bit θαη ηα byte θαη πξνρσξάεη ζε πεδία, εγγξαθέο, αξρεία θαη Βάζεηο δεδνκέ λσλ. Οη παξαδνζηαθέο ηερληθέο δηαρείξηζεο αξρείσλ δπζθνιεχνπλ ηνπο νξγαληζκνχο λα παξαθνινπζνχλ φια ηα δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ θαηά ζπζηεκαηηθφ ηξφπν, ή λα νξγαλψλνπλ ηα δεδνκέλα απηά έηζη πνπ λα είλαη επρεξήο ε πξφζβαζε ζηα δεδνκέλα. Γηάθνξα ηκήκαηα θαη κνλάδεο ηνπ νξγαληζκνχ αθέζεθαλ λα αλαπηχζζνπλ ηα αξρεία ηνπο αλεμάξηεηα. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, ην παξαδνζηαθφ πεξηβάιινλ αξρείσλ δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα φπσο πιενλαζκφ θαη αζπλέπεηα δεδνκέλσλ, αιιειεμάξηεζε πξνγξακκάησλ θαη δεδνκέλσλ, έιιεηςε επειημίαο, κε ηθαλνπνηεηηθή αζθάιεηα θαη έιιεηςε κεξηζκνχ θαη δηαζεζηκφηεηαο ησλ δεδνκέλσλ. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 46
Πσο έλα ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ βνεζά ηηο επηρεηξήζεηο λα βειηηώζνπλ ηελ νξγάλσζε ησλ πιεξνθνξηώλ ηνπο Έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ (ΟΒΜS) απνηειείηαη απφ ινγηζκηθφ πνπ επηηξέπεη ηε ζπγθέληξσζε θαη ηε δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ θαηά ηξφπν ψζηε νη επηρεηξήζεηο λα έρνπλ κία ζπλεπή πεγή γηα φιεο ηηο αλάγθεο δεδνκέλσλ ηνπο. Μηα εληαία Βάζε δεδνκέλσλ εμππεξεηεί πνιιαπιέο εθαξκνγέο. Σν ζχζηεκα δηαρείξηζεο Βάζεσλ δεδνκέλσλ πεξηιακβάλεη κηα γιψζζα νξηζκνχ δεδνκέλσλ, κηα γιψζζα ρεηξηζκνχ δεδν κέλσλ, θαη δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ιεμηθνχ δεδνκέλσλ. Η πην ζεκαληηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ είλαη ε δπλαηφηεηα ηνπ λα δηαρσξίδεη ηε ινγηθή απφ ηε θπζηθή πξνβνιή ησλ δεδνκέλσλ. Ο ρξήζηεο δνπιεχεη κε ηε ινγηθή πξνβνιή ησλ δεδνκέλσλ. Σν ζχζηεκα αλαθηά ηηο πιεξνθνξίεο κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε ν ρξήζηεο δε ρξεηάδεηαη λα αζρνιεζεί κε ηε θπζη θή ηνπο ζέζε. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 47
Πσο νη βαζηθνί ηύπνη κνληέισλ βάζεσλ δεδνκέλσλ επεξεάδνπλ ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν νη επηρεηξήζεηο κπνξνύλ λα πξνζπειάζνπλ θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο πιεξνθνξίεο Οη θχξηνη ηχπνη βάζεσλ δεδνκέλσλ ζήκεξα είλαη ηα ζρεζηαθά θαη ηα αληηθεηκελνζηξαθή ζπζηήκαηα δηαρείξη ζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ. Σα ζρεζηαθά ζπζηήκαηα είλαη πνχ επέιηθηα ζηελ ππνζηήξημε έθηαθησλ αηηεκάησλ γηα πιεξνθνξίεο θαη ζην ζπλδπαζκφ πιεξνθνξηψλ απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο. Τπνζηεξίδνπλ πνιπζήκαληεο ζρέζεηο κεηαμχ νληνηήησλ θαη είλαη απνδνηηθά ζηελ απνζήθεπζε αιθαξηζκεηηθψλ δεδνκέλσλ πνπ κπνξνχλ λα νξγαλσζνχλ ζε πεδία θαη εγγξαθέο, πνπ αλαπαξίζηαληαη απφ ηδηφηεηεο θαη ζπζηνηρίεο ζηα δηζδηάζηαηα κνληέια κνξθήο πίλαθα. Απηή ε επειημία δελ ήηαλ εθηθηή ζηα παιηφηεξα ηεξαξρηθά θαη δηθηπαθά κνληέια Βάζεσλ δεδνκέλσλ. Σα αληηθεηκελνζηξεθή ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ είλαη ζε ζέζε λα απνζεθεχνπλ γξαθηθά θαη άιινπο ηχπνπο δεδνκέλσλ, εθηφο απφ ην παξαδνζηαθφ θείκελν, γηα ηελ ππνζηήξημε εθαξκνγψλ πνιπκέζσλ. Οη νξγαληζκνί πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχλ ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ πνπ αληαπνθξίλεηαη θαιιίηεξα ζην κνληέιν δεδνκέλσλ ηνπο. Ο ζρεδηαζκφο κηαο Βάζεο δεδνκέλσλ πεξηιακβάλεη ινγηθφ θαη θπζηθφ ζρεδηαζκφ. Ο ινγηθφο ζρεδηαζκφο δεκηνπξγεί κνληέιν ηεο Βάζεο δεδνκέλσλ απφ επηρεηξεκαηηθή νπηηθή γσλία. Σν κνληέιν δεδνκέλσλ ηνπ νξγαληζκνχ πξέπεη λα αληαλαθιά ηηο Βαζηθέο επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο ηνπ θαη ηηο απαηηήζεηο ιήςεο απνθάζεσλ. Η δηαδηθαζία ηεο δεκηνπξγίαο κηθξψλ θαη ζηαζεξψλ δνκψλ δεδνκέλσλ απφ ζχλζεηεο νκάδεο θαηά ην ζρεδηαζκφ κηαο ζρεζηαθήο Βάζεο δεδνκέλσλ νλνκάδεηαη κανονικοποίηση. Ο ζρεδηαζκφο Βάζεσλ δεδνκέλσλ εμεηάδεη επίζεο θαηά πφζνλ κηα νιφθιεξε Βάζε δεδνκέλσλ ή ηκήκαηα ηεο κπνξνχλ λα είλαη θαηαλεκεκέλα ζε πεξηζζφηεξεο απφ κία ζέζεηο ψζηε λα βειηησζεί ε ηθαλφηεηα απφθξηζεο θαη λα κεησζεί ην εππξφζβιεην θαη ην θφζηνο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ. Τπάξρνπλ δχν θχξηνη ηχπνη θαηαλεκεκέλσλ βάζεσλ δεδνκέλσλ: νη αληηγξακκέλεο Βάζεηο δεδνκέλσλ θαη νη δηακεξηζκέλεο. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 48
Πνηεο είλαη νη δηνηθεηηθέο θαη νξγαλσζηαθέο απαηηήζεηο ελόο πεξηβάιινληνο βάζεσλ δεδνκέλσλ Η δεκηνπξγία ελφο πεξηβάιινληνο βάζεσλ δεδνκέλσλ είλαη θάηη πνιχ πεξηζζφηεξν απφ ηελ επηινγή ηερλνινγίαο. Πξνυπνζέηεη κηα επίζεκε πνιηηηθή πιεξνθνξηψλ πνπ λα δηέπεη ηελ ηήξεζε, ηε δηαλνκή θαη ηε ρξήζε πιεξνθνξηψλ ζηνλ νξγαληζκφ. Ο νξγαληζκφο πξέπεη επίζεο λα δεκηνπξγήζεη κηα κνλάδα δηαρείξηζεο δεδνκέλσλ θαζψο θαη κηα κεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ δεδνκέλσλ. Ο ζρεδηαζκφο δεδνκέλσλ κπνξεί λα είλαη απαξαίηεηνο ψζηε λα εμαζθαιηζηεί φηη ην κνληέιν δεδνκέλσλ ηνπ νξγαληζκνχ πξνζθέξεη απνηειεζκαηηθά πιεξνθνξίεο γηα ηηο επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο θαη εληζρχεη ηελ απφδνζε ηνπ νξγαληζκνχ. ηνπο νξγαληζκνχο ζπρλά αλαπηχζζεηαη πνιηηηθή αληίζηαζε ζε πνιιέο απφ ηηο Βαζηθέο έλλνηεο ησλ Βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη εηδηθά ζηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ νη νπνίεο έσο ηψξα ειέγρνληαλ απφ κία κνλάδα ηνπ νξγαληζκνχ. Ο ζρεδηαζκφο κηαο βάζεο δεδνκέλσλ θαη ελφο πεξηβάιινληνο βάζεσλ δεδνκέλσλ είλαη έλα νξγαλσζηαθφ εγρείξεκα πνπ κπνξεί λα απαηηεί εθηεηακέλεο αιιαγέο. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 49
Πνηα λέα εξγαιεία θαη ηερλνινγίεο κπνξνύλ λα θάλνπλ πην πξνζηηέο θαη ρξήζηκεο ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ. Τπάξρνπλ δηαζέζηκα ηζρπξά εξγαιεία γηα ηελ αλάιπζε πιεξνθνξηψλ απφ Βάζεηο δεδνκέλσλ θαη ηελ αμηνπνί εζε ησλ πφξσλ πιεξνθνξηψλ ηνπ Παγθφζκηνπ Ιζηνχ. Η πνιπδηάζηαηε αλάιπζε δεδνκέλσλ, γλσζηή θαη σο αλαιπηηθή επεμεξγαζία άκεζεο επηθνηλσλίαο (ΟLΑΡ), παξνπζηάδεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ σο κηα πνιπδηάζηαηε δνκή, ε νπνία κπνξεί λα αλαπαξαζηαζεί νπηηθά κε θχβνπο δεδνκέλσλ θαη θχβνπο κέζα ζε θχβνπο δεδνκέλσλ, θάηη πνπ επηηξέπεη πην πξνσζεκέλε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. Η αλάιπζε δεδνκέλσλ κπνξεί λα γίλεηαη πην εχθνια ζε φιε ηελ έθηαζε ηεο επηρείξεζεο κε ηηο απνζήθεο δεδνκέλσλ, ζηηο νπνίεο ηεξνχληαη ηξέρνληα θαη ηζηνξηθά ζηνηρεία πνπ πξνέξρνληαη απφ πνιιά δηαθνξεηηθά επηρεηξεζηαθά ζπζηήκαηα θαη ελνπνηνχληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηε ιήςε δηνηθεηηθψλ απνθάζεσλ. Η εμφ ξπμε δεδνκέλσλ αλαιχεη κεγάιεο δεμακελέο δεδνκέλσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πεξηερνκέλσλ απνζεθψλ δεδνκέλσλ, γηα λα βξεη κνηίβα θαη θαλφλεο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ πξφβιεςε ηεο κειινληηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ηελ θαζνδήγεζε ηεο ιήςεο απνθάζε σλ. Οη βάζεηο δεδνκέλσλ ππεξκέζσλ απνζεθεχνπλ ηα δεδνκέλα ζε θφκβνπο ζπλδεδεκέλνπο κεηαμχ ηνπο κε δηάθνξνπο ηξφπνπο πνπ θαζνξίδνληαη απφ ην ρξήζηε θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ απνζήθεπζε πιεξνθνξηψλ ζε ηνπνζεζίεο Ιζηνχ. πκβαηηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ κπν ξνχλ λα ζπλδένληαη κε ηνλ Ιζηφ γηα λα δηεπθνιχλεηαη ε πξφζβαζε ησλ ρξεζηψλ ζηα εζσηεξηθά δεδνκέλα ελφο νξγαληζκνχ. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά Σσζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 50