Εισαγωγή στις ευρωεκλογές του 2014 [29-11-2013-11:00]

Εισαγωγή στις ευρωεκλογές του 2014 [29-11-2013-11:00] Ευρωεκλογές του 2014: αυτή τη φορά είναι διαφορετικά Οι ευρωεκλογέςπου θα διεξαχθούν τον Μάιο του 2014 θα δώσουν στους ψηφοφόρους τη δυνατότητα να επηρεάσουν τη μελλοντική πολιτική πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκλέγοντας τους 751 βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που θα εκπροσωπήσουν τα συμφέροντά τους για την επόμενη πενταετία. Πότε θα διεξαχθούν οι ευρωεκλογές στη χώρα μου; Κάθε κράτος μέλος εφαρμόζει τους δικούς του εκλογικούς νόμους και αποφασίζει την ημερομηνία για τη διεξαγωγή των εκλογών επιλέγοντας μια ημέρα από τις 22 έως τις 25 Μαΐου 2014. Οι έλληνες ψηφοφόροι θα προσέλθουν στις κάλπες στις 25 Μαΐου για να εκλέξουν 21 βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι κύπριοι ψηφοφόροι θα αναδείξουν 6 μέλη του ΕΚ, επίσης στις 25 Μαΐου. Τα αποτελέσματα από το σύνολο των 28 κρατών μελών θα ανακοινωθούν το βράδυ της Κυριακής 25 Μαΐου. Πόσοι ευρωβουλευτές θα εκλεγούν; Από τον Ιούλιο του 2013 που εντάχθηκε η Κροατία στην ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαρτίζεται από 766 βουλευτές. Ωστόσο, στις εκλογές του 2014 ο αριθμός αυτός θα μειωθεί στους 751 βουλευτές και θα διατηρηθεί στο ίδιο επίπεδο και στο μέλλον. Οι 751 βουλευτές του ΕΚ θα εκπροσωπούν περισσότερους από 500 εκατομμύρια πολίτες σε 28 κράτη μέλη. Βάσει των Συνθηκών της ΕΕ, οι έδρες κατανέμονται μεταξύ των κρατών σύμφωνα με την αρχή της «φθίνουσας αναλογικότητας», το οποίο σημαίνει ότι οι χώρες με μεγαλύτερο πληθυσμό διαθέτουν περισσότερες έδρες από τις μικρότερες χώρες, αλλά και ότι οι μικρότερες χώρες διαθέτουν μεγαλύτερο αριθμό εδρών σε σχέση με εκείνον που θα διέθεταν εάν εφαρμοζόταν αυστηρή αναλογικότητα. Γιατί είναι διαφορετικές αυτές οι εκλογές; Καθώς η Ένωση καταβάλλει προσπάθειες για να εξέλθει από την οικονομική κρίση και οι ηγέτες της προβληματίζονται σχετικά με το πώς θα κινηθούν στο μέλλον, οι προσεχείς εκλογές αναδεικνύονται ως οι σημαντικότερες ευρωεκλογέςπου έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα. Με τις εκλογές αυτές θα δοθεί η δυνατότητα στους ψηφοφόρους να εκφράσουν όχι μόνο τη γνώμη τους για τις προσπάθειες των ηγετών της ΕΕ να αντιμετωπίσουν την κρίση στη ζώνη του ευρώ αλλά και την άποψή τους όσον αφορά τα σχέδια για μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση. Επιπλέον, πρόκειται για τις πρώτες εκλογές που διενεργούνται από την εκχώρηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σειράς σημαντικών νέων εξουσιών, βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας του 2009. Μια βασική αλλαγή που εισήγαγε η εν λόγω Συνθήκη είναι ότι το φθινόπωρο του 2014, όταν τα κράτη μέλη της ΕΕ θα διορίσουν τον/τη νέο/νέα Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που θα διαδεχθεί τον José Manuel Barroso, θα πρέπει, για πρώτη φορά, να λάβουν υπόψη τα αποτελέσματα των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το νέο Κοινοβούλιο πρέπει να εγκρίνει EL Υπηρεσία Τύπου Διεύθυνση Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Διευθυντής - Εκπρόσωπος Τύπου : Jaume DUCH GUILLOT Αριθμός αναφοράς:20131112pkh24411 www.ekloges2014.eu 1/8

τον/την εν λόγω υποψήφιο/υποψήφια: ουσιαστικά, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη Συνθήκη, «εκλέγει» τον/την Πρόεδρο της Επιτροπής. Αυτό σημαίνει ότι οι ψηφοφόροι έχουν σαφή λόγο στην επιλογή του επικεφαλής της κυβέρνησης της ΕΕ. Από τα 13 μεγάλα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, πέντε έχουν ορίσει τον υποψήφιό τους για τη διαδοχή του σημερινού Προέδρου της Επιτροπής. Υποψήφιος από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είναι ο Jean-Claude Juncker, πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρώην πρόεδρος της Ευρωομάδας, ενώ υποψήφιος των Σοσιαλιστών είναι ο Martin Schulz, ο σημερινός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι Φιλελεύθεροι και Δημοκράτες έχουν επιλέξει τον Guy Verhofstadt, πρώην πρωθυπουργό του Βελγίου και νυν πρόεδρο της Ομάδας των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι Πράσινοι έχουν προτιμήσει δύο υποψηφίους, το Γάλλο José Bové και τη Γερμανίδα Franziska Keller, ενώ η Ευρωπαϊκή Αριστερά προτείνει τον Αλέξη Τσίπρα, ηγέτη του ελληνικού ΣΥΡΙΖΑ. Οι νέοι πολιτικοί συσχετισμοί που θα προκύψουν από τις εκλογές θα διαμορφώσουν επίσης την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την επόμενη πενταετία σε διάφορους τομείς, από την ενιαία αγορά μέχρι τις πολιτικές ελευθερίες. Το Κοινοβούλιο, το οποίο είναι το μοναδικό άμεσα εκλεγόμενο θεσμικό όργανο της ΕΕ, αποτελεί πλέον βασική συνιστώσα του ευρωπαϊκού συστήματος λήψης αποφάσεων και έχει ισότιμο λόγο με τα εθνικά κοινοβούλια για όλα σχεδόν τα νομοθετήματα της ΕΕ. Ποιος είναι ο ρόλος του Κοινοβουλίου και ποιες εξουσίες διαθέτει; Από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών του 2014 θα εξαρτηθεί για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ η επιλογή του/της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που συνιστά το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ. Οι υποψήφιοι για τα υπόλοιπα χαρτοφυλάκια της Επιτροπής θα πρέπει να υποβληθούν σε αυστηρή κοινοβουλευτική διαδικασία εξέτασης προτού αναλάβουν καθήκοντα. Από τη στιγμή που θα διαμορφωθεί η σύνθεση της Επιτροπής, οι βουλευτές του ΕΚ επιστρέφουν στα βασικά τους κοινοβουλευτικά καθήκοντα, τα οποία συνίστανται στη διαμόρφωση νόμων που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των πολιτών της Ευρώπης και στον καθορισμό του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ, εξουσίες τις οποίες το Κοινοβούλιο μοιράζεται με το Συμβούλιο Υπουργών (μέλη των εθνικών κυβερνήσεων των 28 κρατών μελών της ΕΕ) στο πλαίσιο ενός οιονεί συστήματος με δύο σώματα. Το Κοινοβούλιο διαθέτει επίσης εξουσία ελέγχου ή εποπτείας επί των υπόλοιπων θεσμικών οργάνων της ΕΕ: παρακολουθεί τις εργασίες τους και τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τα χρήματα των φορολογουμένων. Τέλος, το Κοινοβούλιο συνιστά το όργανο που απηχεί τους προβληματισμούς των πολιτών και έχει τη δυνατότητα να προωθεί νέα ζητήματα στην ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα. Στη συνέχεια ακολουθεί μια επισκόπηση των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 1. Διαδικασία διορισμού των μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Αυτή θα είναι η πρώτη φορά που τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να λάβουν υπόψη τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών προτού επιλέξουν υποψήφιο/υποψήφια για τη θέση του/της Προέδρου της Επιτροπής. Η διαδικασία θα είναι η ακόλουθη: 20131112PKH24411-2/8

λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών προτείνουν έναν/μία υποψήφιο/υποψήφια για τη θέση του/της Προέδρου της Επιτροπής ο/η υποψήφιος/υποψήφια παρουσιάζει τις πολιτικές του/της κατευθύνσεις (πρόκειται στην ουσία για μια πολιτική πλατφόρμα) στο Κοινοβούλιο ο/η υποψήφιος/υποψήφια πρέπει να λάβει την έγκριση της απόλυτης πλειοψηφίας των βουλευτών του ΕΚ (δηλαδή των 376 από τους 751 ευρωβουλευτές) εφόσον λάβει την έγκριση της απόλυτης πλειοψηφίας, θεωρείται «εκλεγείς/εκλεγείσα» από το Κοινοβούλιο εάν δεν λάβει την έγκριση της απόλυτης πλειοψηφίας, τα κράτη μέλη πρέπει να προτείνουν νέο/νέα υποψήφιο/υποψήφια ο/η εκλεγείς/εκλεγείσα Πρόεδρος και οι κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ προτείνουν από κοινού έναν κατάλογο υποψηφίων για τα υπόλοιπα χαρτοφυλάκια της Επιτροπής (ένας υποψήφιος από κάθε χώρα) στη συνέχεια διενεργούνται ακροάσεις επιβεβαίωσης των υποψηφίων στο Κοινοβούλιο (οι εν λόγω ακροάσεις δεν έχουν τυπικό χαρακτήρα: κατά το παρελθόν το Κοινοβούλιο έχει απορρίψει υποψηφίους τους οποίους έκρινε ακατάλληλους) ακολούθως, ο/η Πρόεδρος και οι υπόλοιποι Επίτροποι υπόκεινται ως σώμα σε μία και μόνο ψήφο έγκρισης του Κοινοβουλίου, το οποίο αποφασίζει με απλή πλειοψηφία (πλειοψηφία των ψηφισάντων) εάν λάβει την έγκριση του Κοινοβουλίου, η νέα Επιτροπή διορίζεται επισήμως από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ. 2. Νομοθετικές εξουσίες Οι βουλευτές του ΕΚ είναι οι νομοθέτες της ΕΕ: χωρίς τη συμβολή τους και την έγκρισή τους, οι περισσότερες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ δεν μπορούν να τεθούν σε ισχύ. Χάρη στη Συνθήκη της Λισαβόνας του 2009, το Κοινοβούλιο απέκτησε πραγματική εξουσία όσον αφορά σημαντικούς τομείς πολιτικής, και ιδίως τους τομείς της γεωργίας και των πολιτικών ελευθεριών, στους οποίους προηγουμένως είχε μόνο συμβουλευτικό ρόλο. Τα βασικά είδη νομοθετικής εξουσίας είναι τα ακόλουθα: Συνήθης νομοθετική διαδικασία: η εν λόγω διαδικασία, γνωστή και ως «διαδικασία συναπόφασης», είναι η βασική νομοθετική διαδικασία της ΕΕ που χρησιμοποιείται για την κατάρτιση και την έγκριση όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών νομοθετικών πράξεων (σε περίπου 70-80 τομείς πολιτικής). Παρέχει στο Κοινοβούλιο την εξουσία να εγκρίνει, να απορρίπτει ή να τροποποιεί νομοσχέδια για την ενιαία αγορά, το περιβάλλον, την προστασία των καταναλωτών, τις πολιτικές ελευθερίες, τη γεωργία, τις μεταφορές, την έρευνα καθώς και για άλλους τομείς. Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, παραδείγματος χάριν, οι βουλευτές του ΕΚ αξιοποίησαν τις νομοθετικές τους εξουσίες για να επιμείνουν στη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων για την προστασία των δεδομένων, τον καθορισμό ανώτατων ορίων για τα πριμ των τραπεζιτών και την άσκηση αυστηρότερου δημοκρατικού ελέγχου στο καινούριο σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ. Διαβούλευση: Για ορισμένα είδη νομοθετικών πράξεων (π.χ. σχετικά με τη φορολογία, τον ανταγωνισμό, την ένταξη νέων μελών στη ζώνη του ευρώ), το Κοινοβούλιο διαθέτει μόνο συμβουλευτικό ρόλο. Ωστόσο, ο αριθμός των τομέων πολιτικής που υπάγονται στην εν λόγω διαδικασία έχει συρρικνωθεί σημαντικά, με την πλειονότητα των νομοθετικών πράξεων να υπόκειται πλέον στη διαδικασία συναπόφασης. Συναίνεση: Σε περίπτωση που η ΕΕ σχεδιάζει την ένταξη νέων κρατών μελών ή τη σύναψη συμφωνιών με τρίτες χώρες, είναι απαραίτητη η συναίνεση του Κοινοβουλίου, παρά το γεγονός ότι το ΕΚ δεν δύναται να τροποποιεί επιμέρους λεπτομέρειες των εν λόγω συμφωνιών. Κατά την τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδο, οι βουλευτές του ΕΚ απέρριψαν την Εμπορική Συμφωνία Καταπολέμησης της Παραποίησης (Anti-Counterfeiting Trade Agreement, γνωστή και ως «ACTA») και αρνήθηκαν να επιτρέψουν τη διαβίβαση τραπεζικών δεδομένων στις ΗΠΑ μέσω του δικτύου SWIFT. Δικαίωμα πρωτοβουλίας: Το Κοινοβούλιο μπορεί να ζητήσει από την Επιτροπή να προτείνει νέα νομοθεσία και συχνά ασκεί το εν λόγω δικαίωμα αφού εξετάσει το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής. 3. Εξουσίες επί του προϋπολογισμού 20131112PKH24411-3/8

Ευρωπαϊκές πολιτικές όπως αυτές που αφορούν τη γεωργία, την περιφερειακή ανάπτυξη, την ενέργεια, τις μεταφορές, το περιβάλλον, την αναπτυξιακή βοήθεια και την επιστημονική έρευνα χρηματοδοτούνται όλες από την ΕΕ. Ως εκ τούτου, ο πολυετής προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να εγκριθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις και τους βουλευτές του ΕΚ και, στη συνέχεια, κάθε χρόνο οι δύο πλευρές αποφασίζουν από κοινού τον τρόπο με τον οποίο θα δαπανηθούν τα κονδύλια του ετήσιου προϋπολογισμού. Το Κοινοβούλιο είναι επίσης αρμόδιο να ελέγχει απολογιστικά κατά πόσον τα χρήματα των φορολογουμένων χρησιμοποιήθηκαν σύμφωνα με τα προβλεπόμενα και να προσυπογράφει τους λογαριασμούς εφόσον συμφωνεί. Σε διάφορες περιπτώσεις έχει ζητήσει να διενεργηθούν αυστηρότεροι έλεγχοι, και το 1999 ανάγκασε ολόκληρη την Επιτροπή να παραιτηθεί λόγω της πλημμελούς δημοσιονομικής διαχείρισης. 4. Δημοκρατικός έλεγχος και εποπτικές εξουσίες Βασική λειτουργία κάθε κοινοβουλίου είναι ο έλεγχος ή η εποπτεία των υπόλοιπων εξουσιών ώστε να διασφαλίζεται η δημοκρατική λογοδοσία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκτελεί το καθήκον αυτό με διάφορους τρόπους. Εξουσίες διορισμού Πέραν του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει στην εκλογή της Επιτροπής, το Κοινοβούλιο διεξάγει ακροάσεις του/της Προέδρου και των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καθώς και των υποψηφίων για το Ελεγκτικό Συνέδριο. Κοινοβουλευτικός έλεγχος της ΕΚΤ Για τη διασφάλιση της λογοδοσίας όσον αφορά την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική, ο/η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) λογοδοτεί στην Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του ΕΚ κάθε τρεις μήνες και υποβάλλει την ετήσια έκθεση της ΕΚΤ στο Κοινοβούλιο. Στο πλαίσιο της νέας της ιδιότητας ως επόπτη των τραπεζών της ΕΕ, η ΕΚΤ θα υπόκειται σε αυστηρή κοινοβουλευτική εποπτεία από τους βουλευτές του ΕΚ, οι οποίοι θα είναι επίσης αρμόδιοι για την έγκριση των ανώτατων στελεχών του εποπτικού οργάνου. Κοινοβουλευτικές έρευνες Το Κοινοβούλιο έχει την εξουσία συγκρότησης προσωρινής επιτροπής είτε για τη διερεύνηση θέματος δημοσίου συμφέροντος (μια πρόσφατη περίπτωση ήταν η επιτροπή για το οργανωμένο έγκλημα, τη διαφθορά και τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές ενέργειες) είτε για την εξέταση περιπτώσεων εικαζόμενης παραβίασης του κοινοτικού δικαίου ή κακοδιοίκησης. Κοινοβουλευτικές ερωτήσεις Προκειμένου να διασφαλίζεται η λογοδοσία των υπόλοιπων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, οι βουλευτές του ΕΚ μπορούν να υποβάλλουν προφορικές και γραπτές ερωτήσεις. Κατά τον τρόπο αυτόν, η Επιτροπή και το Συμβούλιο καλούνται τακτικά να απαντήσουν σε διάφορα ερωτήματα, να παράσχουν λεπτομερείς πληροφορίες ή να συμμετάσχουν σε συζητήσεις στο Κοινοβούλιο για συγκεκριμένα θέματα πολιτικής. 5. Εξωτερική πολιτική και ανθρώπινα δικαιώματα Ο/Η Ύπατος/Ύπατη Εκπρόσωπος για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ λογοδοτεί στο Κοινοβούλιο, το οποίο έχει δικαίωμα να ενημερώνεται και να 20131112PKH24411-4/8

διατυπώνει τη γνώμη του για την εν λόγω πολιτική, ενώ παράλληλα μπορεί να χρησιμοποιεί τις εξουσίες του επί του προϋπολογισμού ώστε να διαμορφώνει την κλίμακα και το πεδίο εφαρμογής της. Η συναίνεση του Κοινοβουλίου είναι απαραίτητη για οποιαδήποτε διεύρυνση της ΕΕ, καθώς και για τη σύναψη εμπορικών και άλλων διεθνών συμφωνιών με τρίτες χώρες. Οι βουλευτές του ΕΚ καταβάλλουν επίσης σημαντικές προσπάθειες για θέματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την προαγωγή των δημοκρατικών αξιών παγκοσμίως, με την απονομή του Βραβείου Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης να αποτελεί το σημαντικότερο ετήσιο γεγονός των εργασιών του Κοινοβουλίου στον εν λόγω τομέα. 6. Αναφορές Το ΕΚ διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην προώθηση της διαφάνειας, του ανοικτού πνεύματος και της δημόσιας πρόσβασης στον ενίοτε περίπλοκο κόσμο των Βρυξελλών. Κάθε ευρωπαίος πολίτης έχει το δικαίωμα να υποβάλει αναφορά στους βουλευτές του ΕΚ σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα, διαφορές με τελωνειακές αρχές, μεταφορές συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και διάφορα άλλα θέματα, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πολίτες μπορούν επίσης να απευθύνονται στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, ο οποίος αποτελεί ανεξάρτητη αρχή που διορίζεται από το Κοινοβούλιο και έχει την εξουσία να διερευνά καταγγελίες κακοδιοίκησης ή κατάχρησης εξουσίας από θεσμικό όργανο της ΕΕ. Πολιτικές ομάδες: η κινητήριος δύναμη του ΕΚ Οι συζητήσεις, οι αντιπαραθέσεις και οι συγκρούσεις είναι η πηγή ζωής ενός δημοκρατικά εκλεγμένου σώματος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεδομένου ότι απαρτίζεται από πολιτικούς με, ενίοτε, εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, δεν αποτελεί εξαίρεση. Προκειμένου το σύστημα αυτό το οποίο αποτελείται από ένα ευρύ φάσμα απόψεων και εθνικοτήτων να λειτουργήσει αποτελεσματικά, οι βουλευτές του ΕΚ ενεργούν μέσω διεθνικών «πολιτικών ομάδων», καθεμία από τις οποίες απαρτίζεται από μέλη που προέρχονται από διαφορετικές χώρες αλλά έχουν παρόμοιες πολιτικές πεποιθήσεις. Η στενή συνεργασία με βουλευτές από άλλες χώρες αλλά με παρόμοιες σε μεγάλο βαθμό πολιτικές απόψεις, είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος που έχουν στη διάθεσή τους οι βουλευτές του ΕΚ για να επιτύχουν τους στόχους τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επί του παρόντος υπάρχουν επτά ομάδες στο ΕΚ, οι οποίες καλύπτουν όλο το πολιτικό φάσμα και εκπροσωπούν πάνω από 160 εθνικά κόμματα. Οι ομάδες διαδραματίζουν καίριας σημασίας ρόλο στις εργασίες του Κοινοβουλίου. Αποτελούν τους βασικούς παράγοντες για την εξασφάλιση πλειοψηφίας σε ψηφοφορίες για θέματα νομοθεσίας, προϋπολογισμού και άλλα. Διαμορφώνουν την κοινοβουλευτική ατζέντα και διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του/της Προέδρου του Κοινοβουλίου και άλλων υψηλόβαθμων αξιωματούχων. Σύμφωνα με τον Κανονισμό του Κοινοβουλίου, τα μέλη μιας ομάδας πρέπει να έχουν «συγγενή πολιτική τοποθέτηση» ενώ κάθε ομάδα πρέπει να συσπειρώνει κατ ελάχιστον 25 μέλη από τουλάχιστον το ένα τέταρτο των κρατών μελών (δηλαδή επί του παρόντος από επτά κράτη μέλη). Οι μη εγγεγραμμένοι βουλευτές του ΕΚ, δηλαδή εκείνοι που δεν επιθυμούν ή δεν είναι σε θέση να ενταχθούν σε μια ομάδα, κάθονται χωριστά. Φιλοσοφία συμβιβασμού και ισορροπία δυνάμεων Ποτέ στην ιστορία του Κοινοβουλίου μία μόνο ομάδα δεν έχει συγκεντρώσει την πλειοψηφία των βουλευτών του ΕΚ. Συνεπώς, για την έγκριση των νομοθετικών πράξεων της ΕΕ και του προϋπολογισμού, οι ομάδες καλούνται μέσω διαλόγου και συμβιβασμών να διαμορφώσουν μια επαρκή πλειοψηφία. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των ομάδων είναι ως εκ τούτου απαραίτητες, 20131112PKH24411-5/8

παρότι, ασφαλώς, όσο μεγαλύτερη είναι μια ομάδα τόσο μεγαλύτερη επιρροή διαθέτει. Η πειθαρχία εντός των ομάδων του ΕΚ είναι λιγότερο αυστηρή σε σχέση με αυτήν που παρατηρείται σε ορισμένα εθνικά κοινοβούλια: ορισμένες φορές τα μέλη της ίδιας ομάδας μπορεί να ψηφίζουν με βάση διαφορετικές γραμμές (βάσει εθνικών ή περιφερειακών συμφερόντων). Ωστόσο, όπως συμβαίνει και στα εθνικά κοινοβούλια, ο συνηθέστερος πολιτικός διαχωρισμός είναι μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Την ημέρα των ευρωεκλογών οι ψηφοφόροι θα καθορίσουν το συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ των ομάδων. Επί του παρόντος οι περισσότερες ομάδες του ΕΚ συνδέονται με ένα πανευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα, και τα κόμματα αυτά αναμένεται να προτείνουν υποψηφίους για τη θέση του/της Προέδρου της Επιτροπής. Το έργο των βουλευτών του ΕΚ Μετά την καταμέτρηση των ψήφων και την εκλογή των βουλευτών του ΕΚ, ποιο είναι το καθημερινό τους πρόγραμμα εργασίας και τι επιρροή ασκούν στις πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο; Προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντα των ψηφοφόρων τους, οι περισσότεροι βουλευτές του ΕΚ προσχωρούν σε μια «πολιτική ομάδα» ώστε να συμμαχήσουν με μέλη του ΕΚ από άλλα κράτη της ΕΕ τα οποία έχουν παρόμοιες πολιτικές απόψεις. Οι βουλευτές του ΕΚ συμμετέχουν επίσης σε κοινοβουλευτική επιτροπή, αφιερώνοντας χρόνο και ενέργεια στον έλεγχο της νομοθεσίας. Στο Κοινοβούλιο υπάρχουν 20 μόνιμες επιτροπές, έκαστη εκ των οποίων εξειδικεύεται σε έναν συγκεκριμένο τομέα πολιτικής. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές αποτελούν τους σταθμούς παραγωγής νομοθεσίας του ΕΚ, εντός των οποίων πραγματοποιούνται οι βασικές διαπραγματεύσεις, ακούγονται τα ισχυρότερα πολιτικά επιχειρήματα και επιτυγχάνονται οι απαιτούμενες συμφωνίες, παρότι οι τελικές αποφάσεις λαμβάνονται από το σύνολο των 751 βουλευτών του Κοινοβουλίου. Επιπλέον, οι βουλευτές του ΕΚ μπορούν να συμμετέχουν σε διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες, ο ρόλος των οποίων είναι η ανάπτυξη επαφών με τα κοινοβούλια τρίτων χωρών. Αξιωματούχοι του Κοινοβουλίου Ο/Η Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, που εκλέγεται μεταξύ των 751 μελών με θητεία δυόμισι ετών, είναι ο/η εκπρόσωπος του Κοινοβουλίου στον υπόλοιπο κόσμο, προεδρεύει των συνόδων ολομέλειας και επιβλέπει το σύνολο των εργασιών του Κοινοβουλίου. Στο έργο του συνεπικουρείται από δεκατέσσερις Αντιπροέδρους. Οι πρόεδροι επιτροπής ή αντιπροσωπείας κατευθύνουν τις εργασίες του εκάστοτε οργάνου. Οι συντονιστές είναι οι βασικοί εκπρόσωποι της πολιτικής τους ομάδας σε μια επιτροπή, ενώ οι εισηγητές είναι βουλευτές του ΕΚ που έχουν επιλεγεί για την προώθηση ενός συγκεκριμένου ψηφίσματος ή νομοθετικού κειμένου μέσω του Κοινοβουλίου. Τα διοικητικά όργανα του Κοινοβουλίου Για την εσωτερική διαχείριση του Κοινοβουλίου είναι υπεύθυνα διάφορα όργανα: οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων, η οποία αποτελείται από τον/την Πρόεδρο του Κοινοβουλίου και τους προέδρους των πολιτικών ομάδων με τα οικονομικά, οργανωτικά και διοικητικά θέματα ασχολείται το Προεδρείο, το οποίο απαρτίζουν ο/η Πρόεδρος και οι Αντιπρόεδροι, ενώ τα διοικητικά και οικονομικά θέματα των βουλευτών εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Σώματος των Κοσμητόρων (το οποίο αποτελείται από πέντε ευρωβουλευτές που εκλέγονται από το Κοινοβούλιο). 20131112PKH24411-6/8

Εκλογικός νόμος Οι εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξακολουθούν να διοργανώνονται σε μεγάλο βαθμό σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες και παραδόσεις. Σύμφωνα με κοινούς κανόνες της ΕΕ, οι εκλογές πρέπει να διεξάγονται με άμεση, καθολική, ελεύθερη και μυστική ψηφοφορία. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρέπει να εκλέγονται στα κράτη μέλη βάσει του συστήματος αναλογικής εκπροσώπησης. Ωστόσο, εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίζει αν θα χρησιμοποιήσει σύστημα εκλογής με σταυρό προτίμησης ή με λίστα. Όταν στην ψηφοφορία εφαρμόζεται σύστημα εκλογής με σταυρό προτίμησης, οι ψηφοφόροι μπορούν να εκφράσουν την προτίμησή τους για έναν ή περισσότερους υποψηφίους του ψηφοδελτίου. Αυτό το σύστημα εφαρμόζεται στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, τη Δανία, την Εσθονία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, την Κροατία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, την Πολωνία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία. Στην περίπτωση του συστήματος εκλογής με λίστα, τα πολιτικά κόμματα καθορίζουν τη σειρά εκλογής των υποψηφίων και οι ψηφοφόροι ψηφίζουν απλώς το κόμμα της προτίμησής τους. Το σύστημα αυτό εφαρμόζουν η Γαλλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (εξαιρουμένης της Βορείου Ιρλανδίας). Στην Ιρλανδία, τη Βόρειο Ιρλανδία και τη Μάλτα χρησιμοποιείται το σύστημα ενιαίου ψηφοδελτίου με έκφραση προτιμήσεων. Κάθε κράτος μέλος μπορεί να ορίσει εκλογικές περιφέρειες για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή να υποδιαιρέσει την εκλογική του περιφέρεια με διαφορετικό τρόπο. Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν επιλέξει να ορίσουν ολόκληρη την εθνική τους επικράτεια ως μία εκλογική περιφέρεια. Το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν διάφορες εκλογικές περιφέρειες. Στη Γερμανία, την Ιταλία και την Πολωνία οι ψηφοφόροι ψηφίζουν σε διάφορες εκλογικές περιφέρειες, ωστόσο τα εκλογικά αποτελέσματα διαμορφώνονται σε εθνικό επίπεδο. Η περίοδος των εκλογών καθορίζεται σε επίπεδο ΕΕ αλλά η ακριβής ημερομηνία των εκλογών και οι ώρες λειτουργίας των εκλογικών τμημάτων ποικίλλουν ανάλογα με τους εθνικούς εκλογικούς νόμους. Στο Βέλγιο, την Ελλάδα, την Κύπρο, και το Λουξεμβούργο η ψήφος είναι υποχρεωτική. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά το κατώτατο όριο ηλικίας για την άσκηση των δικαιωμάτων του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Σε αρκετά κράτη μέλη επιτρέπεται η άσκηση αμφότερων των δικαιωμάτων στην ηλικία των 18 ετών (Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβενία και Σουηδία). Ωστόσο, στην Αυστρία το κατώτατο όριο ηλικίας για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν είναι το 16ο έτος ενώ για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγεσθαι το 18ο έτος. Στην Ελλάδα και την Ιταλία τα κατώτατα όρια ηλικίας είναι το 18ο έτος (εκλέγειν) και το 25ο έτος (εκλέγεσθαι). Σε ορισμένες χώρες όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, απαιτείται η προεγγραφή σε εκλογικό κατάλογο. Σε πολλές άλλες χώρες η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται αυτόματα. Οι πολίτες της ΕΕ που ζουν σε χώρα της ΕΕ διαφορετική από τη χώρα καταγωγής τους έχουν δικαίωμα να ψηφίζουν και να θέτουν υποψηφιότητα στις ευρωεκλογέςστη χώρα διαμονής τους, παρότι, στην περίπτωση αυτή, ο εθνικός εκλογικός νόμος μπορεί να προβλέπει ειδικές διαδικασίες. Συνήθως, έχουν επίσης το δικαίωμα να επιλέξουν να ψηφίσουν στη χώρα καταγωγής τους (για παράδειγμα, μέσω ταχυδρομείου ή στην πρεσβεία). Ωστόσο, και αυτό εξαρτάται από τα προβλεπόμενα στον εθνικό εκλογικό νόμο. Οι πολίτες της Κοινοπολιτείας, όπως οι Καναδοί και οι Αυστραλοί, τα ονόματα των οποίων εμφανίζονται στον εκλογικό κατάλογο του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν επίσης δικαίωμα ψήφου. Υπάρχουν σήμερα διάφορα παραδείγματα εκλεγμένων βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που έχουν θέσει υποψηφιότητα σε χώρα διαφορετική από τη χώρα καταγωγής τους. Σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ, υπάρχουν διάφορες θέσεις που είναι ασυμβίβαστες με το 20131112PKH24411-7/8

βουλευτικό αξίωμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι βουλευτές του ΕΚ δεν μπορούν να είναι μέλη εθνικής κυβέρνησης ή εθνικού κοινοβουλίου ούτε εν ενεργεία υπάλληλοι σε ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Σε ορισμένες χώρες, ο νόμος προβλέπει το ασυμβίβαστο σε περισσότερες περιπτώσεις. Ορισμένα στοιχεία για προηγούμενες ευρωεκλογές Η πρώτη άμεση εκλογή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πραγματοποιήθηκε το 1979. Παλαιότερα, από το 1958 έως το 1974, οι βουλευτές του ΕΚ διορίζονταν από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών με αποτέλεσμα να έχουν λάβει διπλή εντολή. Η Απόφαση και η Πράξη για την εκλογή των αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με άμεση καθολική ψηφοφορία υπεγράφησαν στις Βρυξέλλες, στις 20 Σεπτεμβρίου 1976. Μετά την επικύρωση αυτών από όλα τα κράτη μέλη, οι πρώτες εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 7 και στις 10 Ιουνίου 1979 και εξελέγησαν 410 βουλευτές. Έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί έξι ακόμα εκλογικές διαδικασίες. Εκλογές διεξάγονται πάντοτε στα νέα κράτη μέλη που εντάσσονται στην ΕΕ, ώστε τα κράτη αυτά να μπορέσουν να εκλέξουν τους δικούς τους αντιπροσώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ακόμα και εν μέσω κοινοβουλευτικής περιόδου. Αυτό συνέβη στην Ελλάδα το 1981, στην Πορτογαλία και την Ισπανία το 1987, στη Σουηδία το 1995, στην Αυστρία και τη Φινλανδία το 1996 και στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία το 2007. Εκλογές διεξήχθησαν επίσης στην Κροατία τον Απρίλιο του 2013 με σκοπό οι εκλεγέντες βουλευτές της να μπορέσουν να αναλάβουν τα καθήκοντά τους αμέσως μετά την ένταξη της χώρας στην ΕΕ την 1η Ιουλίου 2013. Συμμετοχή Η συμμετοχή στις ευρωεκλογέςαπό το 1979 παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών μελών. Ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι χαμηλή, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα αριθμητικά στοιχεία δεν παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση από εκείνα που αφορούν τις εθνικές εκλογές. Παρατηρείται επί σειρά ετών μια καθοδική τάση, η οποία ωστόσο εντάσσεται στο πλαίσιο μιας γενικότερης κάμψης που έχει διαπιστωθεί τις τελευταίες δεκαετίες στα ποσοστά συμμετοχής στις εκλογές στις δυτικές δημοκρατίες. 20131112PKH24411-8/8