ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ. Βρυξέλλες, C(2013) 6702 final. Κρατική ενίσχυση SA (2013/NN) Ελλάδα Σταθμός συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, C(2013) 6702 final ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗ Το παρόν έγγραφο αποτελεί εσωτερικό έγγραφο της Επιτροπής που διατίθεται μόνο για ενημέρωση. Θέμα: Κρατική ενίσχυση SA (2013/NN) Ελλάδα Σταθμός συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία Κύριε Υπουργέ, Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να ενημερώσει την Ελληνική Δημοκρατία ότι, αφού εξέτασε τις πληροφορίες που υποβλήθηκαν από τις αρχές της χώρας σας σχετικά με το προαναφερόμενο θέμα, αποφάσισε να μην εγείρει αντιρρήσεις όσον αφορά το κοινοποιηθέν μέτρο ενίσχυσης. I. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 1. Μετά από επαφές στο πλαίσιο της εκ των προτέρων κοινοποίησης, η Ελληνική Δημοκρατία γνωστοποίησε, με ηλεκτρονική κοινοποίηση της 27ης Νοεμβρίου 2012, σύμφωνα με το άρθρο 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ΣΛΕΕ), το σχέδιο χρηματοδότησης για την κατασκευή σταθμού συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία. 2. Η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες με επιστολή της 21ης Δεκεμβρίου Με επιστολή της 31ης Δεκεμβρίου 2012 (η οποία παρελήφθη και πρωτοκολλήθηκε Κύριο Ευάγγελο Βενιζέλο Υπουργό Εξωτερικών Βασιλίσσης Σοφίας 5 Grèce Αθήνα Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: (0)

2 στις 14 Ιανουαρίου 2013), οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι είχαν προβεί σε μερική καταβολή της χρηματοδότησης για το προαναφερόμενο σχέδιο την ίδια ημέρα. Η Επιτροπή ζήτησε περαιτέρω πληροφορίες οι οποίες παρασχέθηκαν από τις ελληνικές αρχές με επιστολές που πρωτοκολλήθηκαν στις 15 Φεβρουαρίου 2013, στις 30 Απριλίου 2013 και στις 19 Ιουλίου 2013.

3 II. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ Ιστορικό και στόχοι του κοινοποιηθέντος έργου 3. Το κοινοποιηθέν έργο αφορά την εγκατάσταση σταθμού συμπίεσης φυσικού αερίου στη Νέα Μεσημβρία, που βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Η νέα κατασκευή περιλαμβάνει δύο μονάδες συμπίεσης (η μία σε λειτουργία και η άλλη σε εφεδρεία) αποτελούμενες από φυγοκεντρικό συμπιεστή σε συνδυασμό με δύο αεριοστρόβιλους, ισχύος 7,7 MW εκάστη, καθώς και τις απαραίτητες βοηθητικές εγκαταστάσεις. Οι σταθμοί συμπίεσης είναι βασικές συνιστώσες κάθε συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου. 4. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, η υλοποίηση του έργου θα συμβάλει στην ασφάλεια τροφοδοσίας με την αύξηση της μεταφορικής ικανότητας του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (εφεξής ΕΣΦΑ) και την αναβάθμιση της υδραυλικής του ευστάθειας. 5. Οι ελληνικές αρχές εξήγησαν ότι οι κύριοι στόχοι του έργου είναι οι ακόλουθοι: Βελτίωση της ασφάλειας ενεργειακής τροφοδοσίας στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την αύξηση της συνολικής δυναμικότητας του ΕΣΦΑ και την προσθήκη μεγαλύτερης ευελιξίας στην ελληνική αγορά, και συνεπώς στην εσωτερική αγορά της ΕΕ: ως αποτέλεσμα του κοινοποιηθέντος επενδυτικού έργου, μπορούν να μεταφέρονται μεγαλύτεροι όγκοι αερίου από τον Βορρά, όπου βρίσκονται τα σημεία εισόδου φυσικού αερίου από τη Βουλγαρία και την Τουρκία, προς τον Νότο, όπου η κατανάλωση φυσικού αερίου είναι υψηλή σε ετήσια βάση. Έτσι, ο νέος σταθμός συμπίεσης εξυπηρετεί όλους τους καταναλωτές του ΕΣΦΑ της χώρας. Οι χρήστες είναι σε θέση να αποκτήσουν μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου με τις κατάλληλες προδιαγραφές (κυρίως όσον αφορά την πίεση) ακόμη και υπό συνθήκες αυξημένης ζήτησης. Ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής αγοράς αερίου, παρέχοντας τη δυνατότητα στον ελληνικό φορέα μεταφοράς αερίου να προσφέρει πρόσθετη μεταφορική ικανότητα στους χρήστες του συστήματος: όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς έχουν ίση πρόσβαση στο δίκτυο του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου, με βάση καθεστώς πρόσβασης τρίτων στο δίκτυο. Ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης, λόγω της πρόσθετης μεταφορικής δυναμικότητας των τοπικών φορέων που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά αερίου, οι οποίοι επιθυμούν να μεταφέρουν αέριο μέσω των δύο βόρειων σημείων εισόδου (σημεία εισόδου Σιδηροκάστρου και Κήπων) σε σχέση με τον κύριο προμηθευτή του φυσικού αερίου ο οποίος έχει κρατήσει το σύνολο σχεδόν της υφιστάμενης δυναμικότητας των προαναφερόμενων σημείων εισόδου. Αναβάθμιση των περιβαλλοντικών προτύπων με τη μείωση των εκπομπών CO 2 χάρη στην αυξημένη χρήση του φυσικού αερίου που εξυπηρετεί νέες περιοχές οι οποίες χρησιμοποιούσαν μέχρι τώρα λιγνίτη ή βαρύ πετρέλαιο για τις θερμικές τους δραστηριότητες. 2

4 Βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης λόγω των νέων ευκαιριών απασχόλησης που θα προκύψουν κατά τις φάσεις ανάπτυξης και λειτουργίας του κοινοποιηθέντος έργου. 6. Οι ελληνικές αρχές τόνισαν ότι, χωρίς δημόσια χρηματοδότηση, είτε δεν θα ήταν εφικτή η υλοποίηση του έργου είτε θα έπρεπε να αυξηθούν τα τιμολόγια. Επομένως, ένα άλλο αποτέλεσμα του κοινοποιηθέντος έργου σε αναδιανεμητικό και κοινωνικό επίπεδο είναι το γεγονός ότι, κατά τις ελληνικές αρχές, το κόστος της επένδυσης που αντιστοιχεί στη δημόσια χρηματοδότηση δεν θα μετακυλιστεί εξ ολοκλήρου στους καταναλωτές με τη μορφή αυξημένων τιμολογίων μεταφοράς φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τους διαθέσιμους υπολογισμούς, ελλείψει δημόσιας χρηματοδότησης, τα τιμολόγια θα έπρεπε να αυξηθούν έως 4,4%. Ο δικαιούχος 7. Δικαιούχος του μέτρου είναι ο Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου, «ΔΕΣΦΑ ΑΕ», η οποία ιδρύθηκε το 2007 ως πλήρως ελεγχόμενη θυγατρική της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου Ελλάδας, της «ΔΕΠΑ ΑΕ» Σύμφωνα με το άρθρο 68 του Νόμου 4001/2011, «Ο ΔΕΣΦΑ ΑΕ λειτουργεί, συντηρεί, διαχειρίζεται, εκμεταλλεύεται και αναπτύσσει το ΕΣΦΑ, προκειμένου το ΕΣΦΑ να είναι οικονομικά αποδοτικό, τεχνικά άρτιο και ολοκληρωμένο, ώστε να εξυπηρετούνται οι ανάγκες των χρηστών σε φυσικό αέριο, κατά τρόπο ασφαλή, επαρκή, αξιόπιστο και οικονομικά αποδοτικό και να διασφαλίζεται η λειτουργία μιας ενιαίας αγοράς φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η προστασία του περιβάλλοντος». 9. Ο ΔΕΣΦΑ είναι ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς (ΔΣΜ) στην Ελλάδα 2 και είναι ο μοναδικός φορέας που ασκεί δραστηριότητες μεταφοράς, αποθήκευσης φυσικού αερίου και αεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (εφεξής ΥΦΑ) εντός της ελληνικής επικράτειας (οι λεγόμενες «ρυθμιζόμενες δραστηριότητες»). Εντός του πεδίου των δραστηριοτήτων του, είναι επίσης αρμόδιος για τη διαχείριση της εξισορρόπησης και της συμφόρησης του αερίου και φέρει την ευθύνη για τη χωρίς διακρίσεις χορήγηση πρόσβασης τρίτων στο ΕΣΦΑ. Επιπλέον, παρέχει και άλλες (μη ρυθμιζόμενες) υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα κέντρα λειτουργίας και συντήρησης δικτύων διανομής και άλλων δικτύων μεταφοράς, διαχείριση έργων, παροχή συμβουλών, μέτρηση και ρύθμιση εγκαταστάσεων αερίου, ψύξη πλοίων, καθώς και επαγγελματική κατάρτιση. Το ΕΣΦΑ και τα σχεδιαζόμενα δίκτυα μεταφοράς αερίου στην Ελλάδα 10. Η Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσει το δίκτυο φυσικού αερίου μόλις τη δεκαετία του 1990 για να διαφοροποιήσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό και να αντικαταστήσει τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής καύσης λιγνίτη και πετρελαίου με λιγότερο ρυπογόνους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση αερίου. Επιπλέον, η Ελλάδα σκοπεύει να καταστεί χώρα διαμετακόμισης για το φυσικό αέριο που προέρχεται από την 1 Η ΔΕΠΑ με τη σειρά της ανήκει κατά 65% στο ελληνικό Δημόσιο και κατά 35% στα Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Επί του παρόντος έχει δρομολογηθεί και βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία ιδιωτικοποίησης των ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ. 2 Άλλες εταιρείες έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας για την ανάπτυξη σχεδίων διαμετακόμισης που συνδέονται με το ΕΣΦΑ. Ωστόσο, έχουν ζητήσει συγχρόνως εξαίρεση από τους κανόνες για την πρόσβαση τρίτων στα δίκτυα και από την κανονιστική ρύθμιση των τιμολογίων, σύμφωνα με τις διατάξεις της δεύτερης οδηγίας περί φυσικού αερίου 2003/55/ΕΚ. 3

5 Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή και προορίζεται για την Νοτιανατολική και την Κεντρική Ευρώπη. 11. Σήμερα, το σύνολο της τροφοδοσίας αερίου στην Ελλάδα βασίζεται στις εισαγωγές. Το ΕΣΦΑ είναι το μόνο δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα και περιλαμβάνει ένα κεντρικό αγωγό από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα μέχρι την περιοχή της Αττικής μήκους 512 χλμ. και κλάδους μεταφοράς συνολικού μήκους 779 χλμ, και τον σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) στη νήσο Ρεβυθούσα. Υπάρχουν δύο σημεία εισόδου αγωγών στο ΕΣΦΑ μέσω των οποίων εισάγεται αέριο στην Ελλάδα: το Σιδηρόκαστρο στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και οι Κήποι στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Ο σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου τροφοδοτείται (μέσω θαλάσσιας μεταφοράς) από διάφορες πηγές, όπως από την Αλγερία, την Αίγυπτο, τη Νιγηρία, το Τρινιδάδ και τη Νορβηγία. Το 2012, το 32% περίπου των ποσοτήτων επαναεριοποίησης ΥΦΑ εισήχθη από προμηθευτές διαφορετικούς από τη ΔΕΠΑ με χρήση των κανόνων για την πρόσβαση τρίτων μερών. Σχήμα 1: Χάρτης του υφιστάμενου και του σχεδιαζόμενου δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα 12. Οι ελληνικές αρχές τόνισαν ότι η ευελιξία του συστήματος μεταφοράς αερίου έχει φθάσει σε οριακό σημείο λόγω του χαμηλού επιπέδου αποθήκευσης αερίου στους αγωγούς (linepack) 3 και πίεσης των αγωγών στο δίκτυο. Επί του παρόντος, το ανώτατο όριο της 3 Η πραγματική ποσότητα αερίου σε αγωγούς ή σε σύστημα διανομής. 4

6 ημερήσιας ζήτησης αερίου που μπορεί να διεκπεραιωθεί από το ελληνικό δίκτυο αγωγών ανέρχεται σε περίπου 24,5 εκατ. Nm 3 /ημέρα, ενώ η μέγιστη ημερήσια ζήτηση που παρατηρήθηκε το 2012 ήταν περίπου 21,4 εκατ. Nm 3 /ημέρα. Η ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί κατά τα επόμενα έτη και να υπερβεί το επίπεδο των 27 εκατ. Nm 3 /ημέρα το Όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί, η διαθέσιμη δυναμικότητα των σημείων εισόδου από τον Βορρά, μετά την εγκατάσταση της μονάδας συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία, αυξάνεται κατά 37,4% δηλαδή 4,67 εκατ. Nm 3 /ημέρα. Ως αποτέλεσμα του κοινοποιηθέντος έργου, οι σημερινοί χρήστες του συστήματος μπορούν να κάνουν κρατήσεις για επιπλέον παραγωγική ικανότητα ή όταν πρόκειται για νέους χρήστες να δραστηριοποιηθούν στην ελληνική αγορά, ιδίως σε περιοχές όπου μέχρι τώρα η αντικατάσταση των συμβατικών καυσίμων δεν ήταν δυνατή. Επίσης, ο σταθμός συμπίεσης αυξάνει τα μέγιστα αποθέματα των αγωγών του δικτύου υψηλής πίεσης από 21,97 σε 29,9 εκατ. Nm3 (αύξηση κατά 36%). Επομένως, κατά τη γνώμη των ελληνικών αρχών, κάθε αναβολή του κοινοποιηθέντος έργου θα οδηγούσε σε ελλείψεις δυναμικότητας και ευελιξίας στο σύστημα. Επιπλέον, ο νέος σταθμός συμπίεσης εξασφαλίζει επίσης την κατάλληλη πίεση παροχής στα σημεία εξόδου, πράγμα που θα αποτελεί κατά πάσα πιθανότητα πολύ σημαντικό ή ακόμη και κρίσιμο παράγοντα σε περιόδους αιχμής της ζήτησης στη Νότια Ελλάδα όπου εντοπίζεται το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης φυσικού αερίου. Επιπλέον, η λειτουργία τερματικού σταθμού ΥΦΑ της Ρεβυθούσας στο σημείο εισόδου στην Αγία Τριάδα είναι πιο εύκολο να βελτιστοποιηθεί μόλις υλοποιηθεί το κοινοποιηθέν έργο. Πίνακας 1: Τεχνική δυναμικότητα των σημείων εισόδου πριν και μετά την κατασκευή του σταθμού συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία Έτος 2013 Τεχνική δυναμικότητα Τεχνική δυναμικότητα ΣΥΝΟΛΟ (Nm³/ημέρα) Ελληνοβουλγαρικά σύνορα (Nm³/ημέρα) Ελληνοτουρκικά σύνορα (Nm³/ημέρα) Πριν την εγκατάσταση του σταθμού συμπίεσης Μετά την εγκατάσταση του * ** σταθμού συμπίεσης * Επιβεβαιώθηκε από τον ανάντη ΔΣΜ (Bulgartransgaz) * * Ο ανάντη φορέας (BOTAS) επιβεβαίωσε Nm ³/ημέρα. 13. Επί του παρόντος, αρκετά έργα διαμετακόμισης βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης ή της εξέτασης, σε διάφορα στάδια εκτέλεσης ή σχεδιασμού, ως ανεξάρτητα συστήματα φυσικού αερίου (ΑΣΦΑ) στην Ελλάδα: ο αγωγός Trans Adriatic (TAP), ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Ιταλίας (IGI), ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream και ο Αγωγός Ανατολικής Μεσογείου. 5

7 14. Οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν και άλλα έργα για έγκριση κρατικής ενίσχυσης που συνδέονταν με διάφορες επενδύσεις με στόχο τη βελτίωση και την επέκταση του δικτύου μεταφοράς αερίου στην Ελλάδα 4. Όλα τα έργα αυτά συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα ανάπτυξης του ΕΣΦΑ. Οι ελληνικές αρχές ισχυρίζονται ότι όλα τα έργα συμβάλλουν στην ασφάλεια του εφοδιασμού αερίου και προωθούν την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς αερίου. Το έργο που εξετάζεται στην παρούσα απόφαση, μολονότι είναι λειτουργικά ανεξάρτητο από τα άλλα, πρέπει να τοποθετηθεί στο ευρύτερο πλαίσιο των κοινοποιηθέντων έργων που στηρίζονται με κρατικές ενισχύσεις, τα οποία συμβάλλουν στο σύνολό τους στην αναβάθμιση και/ή την επέκταση της λειτουργίας του ΕΣΦΑ. Τα έργα αυτά από κοινού αναμένεται i) να αυξήσουν τις δυνατότητες διαφοροποίησης των πηγών και να αυξήσουν την προμήθεια αερίου (ΥΦΑ) στην Ελλάδα, (ii) να αυξήσουν την ευελιξία και τη δυναμικότητα μεταφοράς του ΕΣΦΑ από τον Βορρά στον Νότο και (iii) να συμβάλουν στη σύνδεση του ΕΣΦΑ με γεωγραφικές περιοχές που ήταν απομονωμένες από αυτό. Συνεπώς, σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, το ΕΣΦΑ αναμένεται να αυξήσει την ετήσια μεταφορική του δυναμικότητα από Nm 3 /ημέρα (2011) σε Nm 3 /ημέρα (2017). Παρόλο που η εκτίμηση του έργου που αποτελεί αντικείμενο της παρούσας κοινοποίησης διενεργείται σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, δεν επηρεάζει την εκτίμηση των άλλων έργων που αναφέρθηκαν. 15. Οι ελληνικές αρχές τόνισαν ότι, δεδομένου ότι ο σταθμός συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ΕΣΦΑ, οποιοδήποτε προγραμματιζόμενο έργο μεταφοράς αερίου με πρόβλεψη σύνδεσης με το ΕΣΦΑ θα μπορεί να επωφεληθεί από την προστιθέμενη αξία που προσφέρει ο σταθμός συμπίεσης. Αυτό σημαίνει ότι ο σταθμός συμπίεσης μπορεί να αυξήσει τη ροή αερίου από έργο μεταφοράς στην ελληνική αγορά σε περίπτωση που το έργο αυτό συνδεθεί με το εθνικό δίκτυο Επιπλέον, μολονότι ότι ο σταθμός συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία είναι επί του παρόντος μονής κατεύθυνσης (και αυτό θα εξακολουθήσει να ισχύει μετά την υλοποίηση του κοινοποιηθέντος έργου), είναι τεχνικά εφικτό να προβλεφθούν μόνιμες ανάστροφες ροές αερίου από την Ελλάδα στη Βουλγαρία μέσω πρόσθετης αναβάθμισης του σταθμού συμπίεσης ώστε να λειτουργεί προς δύο κατευθύνσεις. Οι ελληνικές αρχές εξήγησαν ότι επί του παρόντος δεν υπάρχουν βραχυπρόθεσμες προοπτικές για τη διενέργεια μιας τέτοιας επένδυσης 6. Ωστόσο, μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αναβάθμισης του τερματικού σταθμού ΥΦΑ της Ρεβυθούσας 7, που θα αυξήσει την δυναμικότητα ανάστροφης ροής στη Βουλγαρία, ο ΔΕΣΦΑ θα εξετάσει τη σκοπιμότητα αναβάθμισης του σταθμού συμπίεσης για την παροχή ανάστροφης ροής, αξιολογώντας επίσης το ενδιαφέρον της αγοράς. 17. Τέλος, ο σταθμός συμπίεσης είναι συμπληρωματικός με την επέκταση του τερματικού ΥΦΑ. Όπως εξήγησαν οι ελληνικές αρχές, η αναβάθμιση του τερματικού ΥΦΑ πρέπει επίσης να θεωρηθεί ως τρόπος αύξησης της δυναμικότητας ενός σημείου εισόδου και κάλυψης των ημερήσιων και ωριαίων σημείων αιχμής της αγοράς, ενώ ο σταθμός 4 Βλ. αποφάσεις της Επιτροπής στις υποθέσεις SA.35165, SA.35166, SA.35167, SA και SA.35977, δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί. 5 Παραδείγματος χάρη, η TAP δήλωσε την πρόθεσή της να συνδεθεί με τον ΕΣΦΑ τουλάχιστον για λόγους ασφάλειας εφοδιασμού. Επίσης, σύμφωνα με έρευνες της αγοράς που διεξήχθηκαν στην Ελλάδα, υπογραμμίζεται το ενδιαφέρον των φορέων της αγοράς όσον αφορά τη σύνδεση του ΤΑΡ με το ΕΣΦΑ κοντά στη Νέα Μεσημβρία. Βλ. για παράδειγμα την κοινή γνώμη των ρυθμιστικών αρχών ενέργειας για τη χορήγηση εξαίρεσης στην εταιρεία ΤΑΡ ΑG. 6 Σύμφωνα με έρευνα της αγοράς, ο ΔΕΣΦΑ και η Bulgartransgaz αποφάσισαν να επενδύσουν μόνο στον συνοριακό σταθμό μέτρησης στο Σιδηρόκαστρο (στην Ελλάδα). 7 Βλ. αποφάσεις της Επιτροπής στις υποθέσεις SA και SA.35977, δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί. 6

8 συμπίεσης είναι η απαραίτητη υποδομή για τη μεταφορά της μεγαλύτερης δυναμικότητας. Ενώ προς το παρόν η ροή του αερίου είναι προς μία μόνο κατεύθυνση, μέσω του σταθμού συμπίεσης είναι δυνατό το αέριο να ρέει και προς τις δύο κατευθύνσεις, με την προϋπόθεση της διενέργειας συμπληρωματικών επενδύσεων. Αυτό σημαίνει ότι η διασύνδεση μεταξύ Νότου και Βορρά (καθώς και μεταξύ των γειτονικών χωρών) μπορεί να βελτιστοποιηθεί περαιτέρω μετά μια ενδεχόμενη αναβάθμιση της ανάστροφης ροής. Επιπλέον, μετά την υλοποίηση του κοινοποιηθέντος έργου, η λειτουργία του τερματικού σταθμού ΥΦΑ της Ρεβυθούσας θα βελτιστοποιηθεί, στο μέτρο που τα τελευταία χρόνια και λόγω της έλλειψης ισχύος συμπίεσης στο νότιο μέρος του ΕΣΦΑ, ο τερματικός ΥΦΑ χρησιμοποιείτο επίσης για τη διατήρηση του σωστού επιπέδου πίεσης για τους πιο απαιτητικούς πελάτες του συστήματος. Εθνικό κανονιστικό πλαίσιο για τη μεταφορά αερίου στην Ελλάδα 18. Ο νόμος 3428/2005 8, όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο 4001/2011 9, προσδιορίζει το νομικό πλαίσιο για τις δραστηριότητες προμήθειας, διανομής, αποθήκευσης και υγροποίησης φυσικού αερίου και της αεριοποίησης του ΥΦΑ εντός της ελληνικής επικράτειας. Σύμφωνα με τις διατάξεις του, οι δραστηριότητες της λειτουργίας, της διαχείρισης, της εκμετάλλευσης και της ανάπτυξης του ΕΣΦΑ μεταβιβάστηκαν από τον κατεστημένο φορέα, την ΔΕΠΑ (Δημόσια Επιχείρηση Αερίου Α.Ε.) στον ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου Α.Ε.) μέσω της σύστασης παράγωγης θυγατρικής εταιρείας (spin-off), δηλαδή νομικού, επιχειρησιακού λειτουργικού και λογιστικού διαχωρισμού. Μετά τη μεταβίβαση, ο ΔΕΣΦΑ απέκτησε πλήρη και αποκλειστική κυριότητα και έλεγχο του ΕΣΦΑ, συμπεριλαμβανομένου του τερματικού σταθμού ΥΦΑ στη Ρεβυθούσα. 19. Η υποδομή μεταφοράς φυσικού αερίου προσφέρεται από τον ΔΕΣΦΑ για χρήση από τα ενδιαφερόμενα μέρη με βάση το καθεστώς πρόσβασης τρίτων στο δίκτυο (TPA). Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι χρήστες έχουν ίση πρόσβαση στο δίκτυο μεταφοράς και τους παρέχονται οι βασικές πληροφορίες που απαιτούνται για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική χρήση του συστήματος, με βάση τις διατάξεις και τις αρχές του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 715/2009. Οι κανόνες και οι διατάξεις για την πρόσβαση βάσει των κανόνων TPA, διευκρινίζονται στον κώδικα δικτύου του ΕΣΦΑ και η διαδικασία κατανομής δυναμικότητας βασίζεται στην «αρχή της εξυπηρέτησης κατά σειρά προτεραιότητας» 10. Οι τεχνικές διαδικασίες και προδιαγραφές της πρόσβασης TPA καθορίζονται στον κανονισμό για τις μετρήσεις. 20. Η χωρίς διακρίσεις πρόσβαση στο ΕΣΦΑ πραγματοποιείται με τη σύναψη τυποποιημένης σύμβασης μεταφοράς μεταξύ του ΔΕΣΦΑ και του χρήστη του δικτύου. Η ελάχιστη διάρκεια της σύμβασης μεταφοράς είναι μία ημέρα. Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να συνάπτουν μακροπρόθεσμες ( 365 ημερών) ή/και βραχυπρόθεσμες (<365 ημερών) συμβάσεις. 21. Η πρόσβαση στο δίκτυο μπορεί να απορριφθεί μόνο για λόγους έλλειψης ικανότητας, σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις του κώδικα δικτύου του ΕΣΦΑ ή εάν η πρόσβαση στο σύστημα ενδέχεται να εμποδίζει τον ΔΕΣΦΑ να τηρεί τις υποχρεώσεις που του έχουν ανατεθεί. Η άρνηση πρόσβασης πρέπει να είναι ειδικά αιτιολογημένη και να 8 ΦΕΚ A 313/ ΦΕΚ A 179/ Θα μπορούσε να αντικατασταθεί αργότερα από μηχανισμό δημοπράτησης. 7

9 ανακοινώνεται στον(ους) ενδιαφερόμενο(ους) χρήστη(ες) και στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (εφεξής «ΡΑΕ»). Η άρνηση πρόσβασης επιτρέπεται εφόσον έχει τηρηθεί η διαδικασία που προβλέπεται δυνάμει του άρθρου 48 της οδηγίας 2009/73/ΕΚ και σε περίπτωση που υπάρχουν σοβαρές οικονομικές και χρηματοδοτικές δυσκολίες λόγω συμβάσεων που περιέχουν ρήτρες υποχρεωτικής αγοράς ανεξαρτήτως παραλαβής (ήτοι ρήτρες πάγιας χρέωσης). Σε όλες τις περιπτώσεις άρνησης πρόσβασης, οι προμηθευτές φυσικού αερίου μπορούν να προσφύγουν κατά της απόφασης στη ΡΑΕ και στα διοικητικά δικαστήρια. 22. Οι δραστηριότητες του ΔΕΣΦΑ εποπτεύονται από τη PAE. Σε αυτές περιλαμβάνεται η εκ των προτέρων έγκριση των επιπέδων των τιμολογίων για τη χρήση του ΕΣΦΑ. Την 1η Φεβρουαρίου 2013 τέθηκε σε ισχύ νέος κανονισμός ρύθμισης των τιμολογίων 11, ο οποίος, μεταξύ άλλων αλλαγών, εισήγαγε ένα σύστημα αποσύνδεσης της εισόδου και της εξόδου κατά τον καθορισμό των τιμών, αντί των σταθερών τιμών που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των χρεώσεων για τη δυναμικότητα μεταφοράς και των χρεώσεων για την ποσότητα του αγαθού (Υ. Α. 4955/ σύστημα ενιαίας χρέωσης (postage stamp system)).η τιμολόγηση βασίζεται σε διακριτές και ανεξάρτητες χρεώσεις μεταξύ των δυναμικοτήτων εισόδου και εξόδου αντί των παγίων χρεώσεων του συστήματος μεταφοράς. Η μεθοδολογία αυτή θεσπίστηκε με στόχο να διασφαλιστεί ότι οι χρεώσεις θα αντανακλούν το κόστος στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό και θα αποφεύγονται οι διακρίσεις μεταξύ των διάφορων τύπων χρηστών. Με το νέο σύστημα, ο ΔΕΣΦΑ θα ανακτά το σύνολο του ρυθμιζόμενου κόστους με εγκεκριμένη απόδοση κεφαλαίου (καθεστώς costplus [κόστος συν προσαύξηση]), εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την επέκταση του ελληνικού δικτύου φυσικού αερίου σε νέες περιοχές της χώρας. 23. Συνεπώς, με την τιμολόγηση ανακτάται το λειτουργικό κόστος και το κόστος κεφαλαίου (δηλαδή η απόσβεση και απόδοση του απασχολούμενου κεφαλαίου). Το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου υπολογίζεται από τη ΡΑΕ με βάση το μεσοσταθμικό κόστος κεφαλαίου (WACC), λαμβάνοντας υπόψη το πραγματικό κόστος του δανεισμού. Σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση της ΡΑΕ 722/2012, το WACC ανέρχεται σήμερα σε 10,99% σε ονομαστικούς όρους προ φόρων. Χρηματοδότηση: προϋπολογισμός, ένταση της ενίσχυσης και διάρκεια 24. Το κοινοποιηθέν έργο πρόκειται να συγχρηματοδοτηθεί από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ και τον προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους. Στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, η χρηματοδότηση θα υλοποιηθεί βάσει του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» (ΕΠΑΕ) του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) για την Ελλάδα για την περίοδο Η επιχορήγηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ, καθώς και η επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, παρέχονται στον ΔΕΣΦΑ μέσω του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων του ελληνικού δημοσίου. 25. Το ανώτατο ποσοστό συγχρηματοδότησης έργου από πλευράς επιλέξιμων δαπανών δεν μπορεί να υπερβεί το λεγόμενο χρηματοδοτικό κενό που εφαρμόζεται σε όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ, όπως ορίζεται στον κανονισμό 11 Απόφαση της ΡΑΕ 594/2012 και απόφαση της ΡΑΕ 722/2012, ΦΕΚ Β 2093 /

10 για τα Διαρθρωτικά Ταμεία 12. Ο κανονισμός για τα Διαρθρωτικά Ταμεία προβλέπει ότι η επιλέξιμη δαπάνη για έργα που παράγουν έσοδα δεν υπερβαίνει την τρέχουσα αξία του επενδυτικού κόστους, μείον την τρέχουσα αξία των καθαρών εσόδων από την επένδυση για συγκεκριμένη περίοδο αναφοράς για επενδύσεις σε υποδομή ή σε άλλα έργα στα οποία είναι δυνατή η εκ των προτέρων αντικειμενική εκτίμηση των εσόδων. Με άλλα λόγια, το χρηματοδοτικό κενό προσδιορίζεται βάσει του επενδυτικού κόστους, μείον τυχόν προβλεπόμενα έσοδα που προκύπτουν από τη λειτουργία της υποδομής μετά την επένδυση. Αυτό σημαίνει ότι η ενίσχυση πρέπει να περιορίζεται σε αυτές τις δαπάνες του έργου οι οποίες θα ήταν αδύνατο να χρηματοδοτηθούν από τα έσοδα που προκύπτουν από την υλοποίηση του έργου. 26. Το συνολικό επενδυτικό κόστος του κοινοποιηθέντος έργου εκτιμάται σε ,32 ευρώ. Η δημόσια χρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ ( ,88 ευρώ) και από τον προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους ( ,63 ευρώ) αντιστοιχεί στο 36,45 % του επιλέξιμου κόστους βάσει των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, που αντιστοιχεί στο ποσοστό χρηματοδοτικού κενού. Επομένως, η ένταση της ενίσχυσης ως ποσοστό του συνολικού επενδυτικού κόστους είναι 35,91 % 13. Το υπόλοιπο του συνολικού κόστους ( ,81 ευρώ) θα χρηματοδοτηθεί κατά κύριο λόγο από ίδια κεφάλαια του ΔΕΣΦΑ, που θα προέλθουν από τα τρέχοντα έσοδα από τη δραστηριότητα της εταιρείας. 27. Σύμφωνα με την ανάλυση κόστους-οφέλους, που υποβλήθηκε με την κοινοποίηση, οι χρηματοοικονομικές επιδόσεις του έργου χωρίς τη δημόσια χρηματοδότηση (από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ και από τον προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους) είναι πολύ χαμηλές ή αρνητικές. Μετά τη ζητούμενη δημόσια χρηματοδότηση, οι χρηματοοικονομικές επιδόσεις της εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλές ή αρνητικές (ΣΧΑ/Κ = 4,93 % και ΤΚΧΑ/Κ = -279,273 ευρώ), πράγμα που σημαίνει ότι το έργο δεν θα μπορούσε να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια γενικά και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της τρέχουσας οικονομικής κρίσης και αβεβαιότητας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, τα κύρια αποτελέσματα της χρηματοοικονομικής ανάλυσης του έργου παρουσιάζονται στον πίνακα 2: Πίνακας 2: Σύνοψη των κυριότερων αποτελεσμάτων της χρηματοοικονομικής ανάλυσης Ποσοστό χρηματοδοτικής απόδοσης (%) Καθαρή παρούσα αξία (ευρώ) χωρίς δημόσια χρηματοδότηση* 1,24% (ΣΧΑ/Σ) (ΤΚΧΑ/Σ) με δημόσια χρηματοδότηση* 4,93% (ΣΧΑ/Κ) -279,273 (ΤΚΧΑ/Κ) * περιλαμβάνει τόσο τις συνεισφορές από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ όσο και από τον προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους 12 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2006, περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1260/1999 (ΕΕ L 210 της , σ. 25). 13 Σύνολο των δημόσιων πόρων διαιρούμενο διά του 1% του συνολικού κόστους του έργου. 9

11 28. Οι ελληνικές αρχές εξήγησαν ότι το ποσό της δημόσιας χρηματοδότησης (όσον αφορά τη συνεισφορά τόσο από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ όσο και από τον προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους) για το κοινοποιηθέν έργο αφαιρείται από την ρυθμιζόμενη περιουσιακή βάση του ΔΕΣΦΑ και ότι το μέρος της υποδομής που αντιστοιχεί στη δημόσια χρηματοδότηση δεν παράγει αποσβέσεις για σκοπούς υπολογισμού των τιμολογίων. Αυτό σημαίνει ότι η ενίσχυση δεν θα πρέπει να θεωρείται απασχολούμενο κεφάλαιο (δηλαδή κεφάλαιο που λαμβάνεται υπόψη για τον προσδιορισμό του ρυθμιζόμενου τιμολογίου, και που αμείβεται συνεπώς από τα έσοδα που προκύπτουν από την εφαρμογή αυτών των τιμολογίων) και, ως εκ τούτου, δεν αποφέρει επιπρόσθετα έσοδα για τον δικαιούχο ως απόδοση επί του απασχολούμενου κεφαλαίου. Ως αποτέλεσμα του κοινοποιηθέντος έργου, η ρυθμιζόμενη περιουσιακή βάση του ΔΕΣΦΑ θα αυξηθεί για να συμπεριλάβει τη θέση των περιουσιακών στοιχείων που χρηματοδοτούνται με ίδια μέσα (παράγραφος 26) θεωρούμενη συνεπώς ως απασχολούμενο κεφάλαιο για τον σκοπό του υπολογισμού των τιμολογίων. 29. Στην πράξη, ο ΔΕΣΦΑ ζητεί συγχρηματοδότηση στο πλαίσιο του κοινοποιηθέντος έργου μετά την υποβολή των σχετικών τιμολογίων για τις πραγματοποιούμενες δραστηριότητες (προμήθεια, κατασκευή, επιθεώρηση, κ.λπ.). Κάθε τιμολόγιο υποβάλλεται επίσημα για πληρωμή στη Διαχειριστική Αρχή και ελέγχεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες και στη συνέχεια, εάν όλες οι σχετικές διαδικασίες έχουν εκπληρωθεί, εκταμιεύεται. Επιπλέον, ο ΔΕΣΦΑ οφείλει να υποβάλλει τακτικές εκθέσεις προς τη Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Περιβάλλοντος, που να παρουσιάζουν λεπτομερώς την πρόοδο στην εφαρμογή των τεχνικών και χρηματοοικονομικών πτυχών του έργου. Με βάση τις εκθέσεις αυτές, τυχόν εισπραχθέντα ποσά που είναι υπερβολικά υπόκεινται σε ανάκτηση συμπεριλαμβανομένων των τόκων Το έργο καλυπτόταν από δύο Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ για την Ελλάδα και από τον ελληνικό προϋπολογισμό. Αρχικά, η ΔΕΠΑ (πριν από την ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ ως χωριστό νομικό πρόσωπο) υπέβαλε αίτηση για χρηματοδότηση από το τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης (ΚΠΣ ΙΙΙ) στις 2 Ιουνίου 2005 και ενημερώθηκε σχετικά με την έγκριση της συγχρηματοδότησης στις 9 Αυγούστου Η αίτηση αυτή και η χορήγηση των κονδυλίων κάλυπταν το σύνολο του έργου. Ωστόσο, λόγω του γεγονότος ότι το ΚΠΣ ΙΙΙ για την Ελλάδα έληξε το 2006 και το έργο βρισκόταν ακόμη στη φάση της τεχνικοοικονομικής μελέτης, αποφασίστηκε τότε να χρηματοδοτηθούν μόνο οι μελέτες του έργου από το ΚΠΣ ΙΙΙ, και η κατασκευή να χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ Αυτό επιβεβαιώθηκε σε επιστολή της 29 ης Σεπτεμβρίου 2008 του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Ανάπτυξης, που εξέφρασε τη σαφή πρόθεση της Διαχειριστικής Αρχής να συμπεριλάβει το τμήμα του έργου που δεν χρηματοδοτείτο από το ΚΠΣ ΙΙΙ Συνεπώς, ο ΔΕΣΦΑ υπέβαλε αίτηση για συγχρηματοδότηση του έργου βάσει του ΕΣΠΑ στις 7 Απριλίου 2010 και τροποποίησε την αίτησή του στις 17 Δεκεμβρίου Η συγχρηματοδότηση εγκρίθηκε στις 21 Οκτωβρίου Η σύμβαση μελέτης, προμήθειας και κατασκευής υπεγράφη στις 9 Δεκεμβρίου Στις 31 Δεκεμβρίου 2012, η συγχρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ καταβλήθηκε εν μέρει στον δικαιούχο. 14 Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση ФA/E 3.4/58/4, ΦΕΚ B' 237/ Όλες οι ημερομηνίες αίτησης και χορήγησης των κονδυλίων συμπίπτουν τόσο για τον ελληνικό προϋπολογισμό όσο και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ. 10

12 31. Το έργο βρίσκεται τώρα στο στάδιο λειτουργίας. Η ολοκλήρωση των μηχανικών εγκαταστάσεων έγινε στις 9 Νοεμβρίου 2012, ενώ η λειτουργία του σταθμού άρχισε στις 17 Δεκεμβρίου III. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης 32. Σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, «ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής είναι ασυμβίβαστες με την κοινή αγορά, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ κρατών μελών συναλλαγές». Ενίσχυση που χορηγείται από κράτος ή με κρατικούς πόρους 33. Το έργο συγχρηματοδοτείται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ και τον κρατικό προϋπολογισμό της Ελληνικής Δημοκρατίας. 34. Προτού χορηγηθεί στη δικαιούχο επιχείρηση, η χρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ εκταμιεύεται προς το εν λόγω κράτος μέλος και, ως εκ τούτου, βρίσκεται υπό τον έλεγχο των αρχών του κράτους μέλους κατά τη στιγμή της τελικής καταβολής στον δικαιούχο. Στην προκειμένη περίπτωση, δεδομένου ότι η επιλογή του έργου και η τελική καταβολή της χρηματοδότησης των διαρθρωτικών ταμείων εξαρτάται από τη διακριτική ευχέρεια των ελληνικών αρχών και ότι η πρόσθετη συγχρηματοδότηση προέρχεται από τον προϋπολογισμό της Ελληνικής Δημοκρατίας, η ενίσχυση θεωρείται ότι χορηγείται από κρατικούς πόρους κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. Μέτρα που ευνοούν ορισμένες επιχειρήσεις ή την παραγωγή ορισμένων αγαθών 35. Η συνεισφορά στη χρηματοδότηση του έργου από τους κρατικούς πόρους μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ και του προϋπολογισμού του ελληνικού κράτους παρέχει στην δικαιούχο επιχείρηση, τον ΔΕΣΦΑ, συμπληρωματικούς πόρους για την κάλυψη του κόστους επένδυσης της εγκατάστασης του σταθμού συμπίεσης φυσικού αερίου στη Nέα Μεσημβρία. Υπό κανονικές συνθήκες της αγοράς, ο δικαιούχος θα έπρεπε να καλύψει αυτές τις δαπάνες με ίδια μέσα. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι ο ΔΕΣΦΑ λαμβάνει οικονομικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. 36. Καθώς το εν λόγω πλεονέκτημα παρέχεται μόνο στον ΔΕΣΦΑ, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι έχει επιλεκτικό χαρακτήρα. Στρέβλωση του ανταγωνισμού και επηρεασμός των συναλλαγών των κρατών μελών 37. Ο ΔΕΣΦΑ δραστηριοποιείται σε άλλες αγορές εκτός της μεταφοράς αερίου, όπως η αποθήκευση φυσικού αερίου και η αεριοποίηση ΥΦΑ, κέντρα λειτουργίας και συντήρησης για δίκτυα διανομής και άλλα δίκτυα μεταφοράς, διαχείριση έργων, παροχή συμβουλών, μέτρηση και ρύθμιση εγκαταστάσεων αερίου, ψύξη πλοίων και επαγγελματική κατάρτιση. Η δημόσια στήριξη που χορηγείται για τους σκοπούς του 11

13 κοινοποιηθέντος έργου μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ικανότητας του ΔΕΣΦΑ να ανταγωνίζεται στην αγορά δραστηριοτήτων ΥΦΑ, στην οποία θα μπορούσαν μελλοντικά να δραστηριοποιηθούν άλλες επιχειρήσεις. Επιπλέον, η ενίσχυση, με την ενδυνάμωση της θέσης του ΔΕΣΦΑ και την προώθηση της ανάπτυξης της εξεταζόμενης υποδομής φυσικού αερίου, μπορεί να επηρεάσει τη διάρθρωση του ανταγωνισμού μεταξύ των πηγών ενέργειας που δύνανται εν μέρει να υποκαταστήσουν το φυσικό αέριο, όπως ο άνθρακας ή ο λιγνίτης, για παράδειγμα όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Επίσης, όσον αφορά τις δραστηριότητες προμήθειας αερίου που ασκεί η ΔΕΠΑ, η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου Ελλάδας, μέσω άλλων θυγατρικών που συναγωνίζονται άλλους προμηθευτές αερίου, η δημόσια στήριξη στον ΔΕΣΦΑ μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ικανότητας της ΔΕΠΑ να ανταγωνίζεται στον τομέα της προμήθειας αερίου, που είναι αγορά ανοικτή στον ανταγωνισμό. Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι το φυσικό αέριο και άλλα ενεργειακά προϊόντα αποτελούν αντικείμενο συναλλαγών μεταξύ κρατών μελών, με την εφαρμογή του κοινοποιηθέντος έργου με δημόσια συγχρηματοδότηση, είναι πιθανό, πρώτον, να επηρεαστούν οι όροι των συναλλαγών εντός της ΕΕ. Δεύτερον, δεδομένου ότι η δημόσια στήριξη μπορεί τουλάχιστον εν δυνάμει να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό σε αγορές που είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό, δεν είναι απαραίτητο να αποδειχθεί ότι η σχεδιαζόμενη ενίσχυση πράγματι περιορίζει τον ανταγωνισμό στις πιθανές επηρεαζόμενες αγορές Το εμπόριο φυσικού αερίου διεξάγεται μεταξύ της Ελλάδας και άλλων κρατών μελών της ΕΕ και του ΕΟΧ. Το ίδιο ισχύει όσον αφορά τις άλλες αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται ο ΔΕΣΦΑ. Επομένως, είναι πιθανό, μέσω της εφαρμογής του κοινοποιηθέντος έργου με δημόσια συγχρηματοδότηση, να επηρεασθούν οι όροι των συναλλαγών σε όλον τον ΕΟΧ. Συμπέρασμα όσον αφορά την ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης 39. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η χρηματοδότηση του έργου συνεπάγεται κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. Νομιμότητα 40. Με την εκταμίευση της υπό εξέταση ενίσχυσης στις 31 Δεκεμβρίου 2012, οι ελληνικές αρχές έθεσαν σε εφαρμογή το μέτρο ενίσχυσης πριν από την τελική απόφαση της Επιτροπής. Έτσι, η Ελληνική Δημοκρατία παρέβη την υποχρέωση αναμονής που προβλέπει το άρθρο 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ. Συμβατότητα βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ 41. Η Επιτροπή σημειώνει ότι το μέτρο αποσκοπεί στην εγκατάσταση σταθμού συμπίεσης αερίου του ελληνικού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου στην τοποθεσία Nέα Μεσημβρία. Όσον αφορά τη στήριξη για υποδομή φυσικού αερίου, οι ενισχύσεις για τέτοια έργα δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κατευθυντηρίων γραμμών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις του Υπόθεση T-303/05, AceaElectrabel κατά Επιτροπής, Συλλογή 2009, σ. II-137, σκέψεις 48 κ.ε.. 17 ΕΕ C 82 της

14 42. Το έργο που καλύπτεται από το μέτρο βρίσκεται εντός των περιοχών οι οποίες είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, καθώς και ενισχυόμενων περιοχών σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) της ΣΛΕΕ, κατά την έννοια των κατευθυντήριων γραμμών για τις εθνικές περιφερειακές ενισχύσεις για την περίοδο Ωστόσο, ο στόχος των περιφερειακών ενισχύσεων είναι να συμβάλλουν στην περιφερειακή ανάπτυξη, με την υποστήριξη των επενδύσεων και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Προωθούν δε την οικονομική επέκταση και τη διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες στις λιγότερο ευνοημένες περιφέρειες, ιδίως ενθαρρύνοντάς τες να δημιουργήσουν εκεί νέες εγκαταστάσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, η δημιουργία θέσεων εργασίας είναι προσωρινή και αποτελεί δευτερεύοντα στόχο της ενίσχυσης. Όπως ανέφεραν οι ελληνικές αρχές και θα αξιολογηθεί στη συνέχεια, το μέτρο αποβλέπει πρωτίστως στην ενίσχυση της υδραυλικής σταθερότητας του ΕΣΦΑ και την αύξηση της δυναμικότητας μεταφοράς. 43. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί, σύμφωνα με την προηγούμενη πρακτική λήψης αποφάσεων 19, ότι η αξιολόγηση της συμβατότητας του μέτρου με την εσωτερική αγορά απαιτεί αξιολόγηση της συμβολής του μέτρου στην ανάπτυξη των αγορών αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην ασφάλεια του εφοδιασμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, το μέτρο αξιολογείται απευθείας βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ, το οποίο αναφέρει ότι: «ενισχύσεις για την προώθηση της αναπτύξεως ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων ή οικονομικών περιοχών, εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον», δύνανται να θεωρηθούν ότι συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά. 44. Προκειμένου ένα μέτρο ενίσχυσης να είναι συμβατό με την εσωτερική αγορά, σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ, πρέπει να προωθεί στόχο κοινού συμφέροντος, με τρόπο που να είναι αναγκαίος και εύλογος. Από την άποψη αυτή, η Επιτροπή κρίνει σκόπιμο να εξετάσει τα ακόλουθα θέματα: (1) Αποβλέπει το μέτρο ενίσχυσης στην εξυπηρέτηση σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού συμφέροντος (ήτοι αντιμετωπίζεται με την προτεινόμενη ενίσχυση κάποια αδυναμία της αγοράς ή υπάρχει άλλος στόχος κοινού συμφέροντος); (2) Είναι η ενίσχυση καταλλήλως σχεδιασμένη ώστε να οδηγήσει στην επίτευξη του στόχου κοινού συμφέροντος; Ειδικότερα: Αποτελεί η ενίσχυση κατάλληλο μέσο, ήτοι υπάρχουν άλλα μέτρα που είναι ενδεχομένως καλύτερα στοχευμένα; Δημιουργεί κίνητρο, δηλαδή αλλάζει η ενίσχυση τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων; 18 ΕΕ C 54 της , σ Βλ., ιδίως, την απόφαση της Επιτροπής στην υπόθεση SA Ενίσχυση στην PSE Operator S. A. για την κατασκευή του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Stanislawów και, μεταξύ άλλων υποθέσεων σχετικών με ενεργειακές υποδομές, αποφάσεις της Επιτροπής στις υποθέσεις N 594/2009 Αγωγοί φυσικού αερίου στην Πολωνία SA (2012/N) Ηλεκτρικό καλώδιο Aland Φινλανδία (ηπειρωτική χώρα) SA (2011/N) Κατασκευή τερματικού σταθμού ΥΦΑ στο Świnoujście, Πολωνία SA (N 660/2009) Ενίσχυση στην PGNiG για υπόγεια αποθήκευση φυσικού αερίου, Πολωνία SA (2012/N) Αγωγός αερίου Rembelszczyzna Gustorzyn (φάση III). 13

15 Είναι το μέτρο ενίσχυσης αναλογικό, δηλαδή θα μπορούσε η ίδια αλλαγή συμπεριφοράς να επιτευχθεί με μικρότερη ενίσχυση; (3) Είναι οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και οι συνέπειες για τις συναλλαγές περιορισμένες, με αποτέλεσμα η συνολική επίδραση του μέτρου να είναι θετική; Στόχος κοινού συμφέροντος 45. Το μέτρο ενίσχυσης πρέπει να στοχεύει σε ένα σαφώς προσδιορισμένο στόχο κοινού συμφέροντος. Όταν ένας στόχος έχει αναγνωριστεί από την ΕΕ ότι εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον των κρατών μελών της ΕΕ, πρόκειται για στόχο κοινού συμφέροντος. 46. Σύμφωνα με το άρθρο 194 της ΣΛΕΕ, «Στο πλαίσιο της εγκαθίδρυσης ή της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και λαμβανομένης υπόψη της απαίτησης να προστατευθεί και να βελτιωθεί το περιβάλλον, η πολιτική της Ένωσης στον τομέα της ενέργειας, σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών, έχει ως στόχο: α) να διασφαλίζει τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας β) να διασφαλίζει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης ( )» 47. Η Ελληνική Δημοκρατία υποστηρίζει ότι η εφαρμογή του επενδυτικού σχεδίου που καλύπτεται από την παρούσα κοινοποίηση είναι σημαντική για τους ακόλουθους λόγους: Βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ανάπτυξη ανταγωνιστικής αγοράς αερίου Ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης των τοπικών φορέων που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά αερίου Βελτίωση των περιβαλλοντικών προτύπων, με μείωση των εκπομπών CO 2 Βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. 48. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η κατασκευή σταθμού συμπίεσης αερίου στη Nέα Μεσημβρία συμβάλλει στην ανάπτυξη του ελληνικού συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου, αφού βελτιώνει την αποτελεσματικότητα του συστήματος με την αύξηση της δυναμικότητάς του. Το έργο εξασφαλίζει ελάχιστη πίεση παροχής σε όλα τα σημεία παράδοσης του δικτύου, πράγμα που έχει πολύ μεγάλη σημασία ιδίως σε περιπτώσεις αιχμής της ζήτησης στη Νότια Ελλάδα, ενώ συγχρόνως αυξάνει την τεχνική ικανότητα των δύο σημείων εισόδου του ΕΣΦΑ στον Βορρά κατά 37,4%. Το κοινοποιηθέν έργο ενισχύει το ακόμη ελλιπώς ανεπτυγμένο δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα, η περιορισμένη εμβέλεια του οποίου προβάλλεται στην αιτιολογική σκέψη 11, σχήμα 1, αυξάνοντας την ευελιξία του, όπως περιγράφεται ανωτέρω στην αιτιολογική σκέψη 12 και, ως εκ τούτου, συμβάλλει στην επίτευξη στόχων κοινού συμφέροντος, όπως η ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου και η αύξηση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, σύμφωνα με το άρθρο 194 της ΣΛΕΕ, καθώς και στη βελτίωση της μέχρι στιγμής ελάχιστα αναπτυγμένης υποδομής αερίου της Ελλάδας. 49. Το κοινοποιηθέν έργο έχει στρατηγική αξία, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και ως εναλλακτικό στοιχείο του συστήματος που συνδέει τις αγορές των κρατών μελών της ΕΕ στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 13 ανωτέρω, ορισμένα έργα διαμετακόμισης φυσικού αερίου στην ελληνική επικράτεια βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης ή εφαρμογής, με στόχο τη σύνδεση των δικτύων φυσικού 14

16 αερίου μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ και τρίτων χωρών στην περιοχή. Ο σταθμός συμπίεσης μπορεί να επιτρέπει την άντληση αερίου από τους αγωγούς αυτούς στο ελληνικό σύστημα εφόσον συνδεθεί το ΕΣΦΑ. 50. Επιπλέον, στην Ελλάδα η χρήση φυσικού αερίου έχει λιγότερο αρνητικές επιπτώσεις από περιβαλλοντική άποψη σε σχέση με τα καύσιμα που υποκαθιστά (δηλαδή το πετρέλαιο και τον λιγνίτη) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 20. Επιπλέον, μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως εφεδρική ικανότητα για διαλείπουσες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ειδικότερα, η εγκατάσταση σταθμού συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία και η προκύπτουσα αύξηση της δυναμικότητας του δικτύου διασφαλίζει τη συνεχή τροφοδοσία των υφισταμένων τελικών καταναλωτών και επιπλέον επιτρέπει την κατασκευή νέων κλάδων για τη σύνδεση νέων καταναλωτών σε περιφέρειες της χώρας, που έως σήμερα δεν υπήρχε η δυνατότητα αντικατάστασης καυσίμων όπως το βαρύ μαζούτ. 51. Η δημόσια συγχρηματοδότηση που χορηγήθηκε με σκοπό να καλύψει το κόστος των επενδύσεων για τον σταθμό συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία συμβάλλει στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι η εφαρμογή του κοινοποιηθέντος έργου συμβάλλει στην αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου και στη βελτιωμένη ενεργειακή ασφάλεια εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορεί, συνεπώς, να συναχθεί το συμπέρασμα ότι το έργο αποσκοπεί στην επίτευξη σαφώς προσδιορισθέντος στόχου κοινού ενδιαφέροντος. Κατάλληλο μέσο 52. Οι ελληνικές αρχές έχουν διερευνήσει εναλλακτικές δυνατότητες αντί για τη χρηματοδότηση της κατασκευής του σταθμού συμπίεσης φυσικού αερίου στη Νέα Μεσημβρία για την επίτευξη του προαναφερθέντος στόχου κοινού ενδιαφέροντος βελτίωσης της ασφάλειας του εφοδιασμού. 53. Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω και αναγράφεται και στον χάρτη στην αιτιολογική σκέψη 11 ανωτέρω, τα δύο σημεία εισόδου του ελληνικού δικτύου φυσικού αερίου βρίσκονται στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ η κύρια κατανάλωση είναι στη Νότια Ελλάδα (περιοχή της Αττικής). Προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση και να εξασφαλίσει την καλύτερη χρήση του δικτύου μεταφοράς αερίου μέσω υψηλότερων όγκων και με υψηλότερη πίεση προς τον Νότο, η εγκατάσταση του σταθμού συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία (Βόρεια Ελλάδα, περιοχή της Θεσσαλονίκης), δηλ. κάτω από τα σημεία εισόδου στο δίκτυο, αλλά επάνω από την περιοχή της Αττικής που παρουσιάζει αυξημένη κατανάλωση, φαίνεται να είναι η κατάλληλη τεχνική λύση. Επιπλέον, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης αερίου, που προβλέπεται να υπερβεί το επίπεδο άνω των 27 εκατ. Nm3/ημέρα το 2021, η αύξηση της δυναμικότητας του δικτύου μεταφοράς φαίνεται να αποτελεί κατάλληλο μέσο. 54. Στο πλαίσιο αυτό, επισημάνθηκε ότι μια εναλλακτική λύση θα ήταν η κατασκευή ενός νέου αγωγού από τη Βόρεια Ελλάδα προς τη Νότια Ελλάδα (πάνω από 400 χιλιόμετρα αγωγού υψηλής πίεσης από την περιοχή της Θεσσαλονίκης προς την περιοχή της Αττικής), έτσι ώστε να αυξηθεί η ικανότητα του συστήματος. Το εν λόγω έργο δεν αυξάνει απαραίτητα τη σύνδεση της Ελλάδας με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και δεν 20 Όπως ανέφεραν οι ελληνικές αρχές οι εκπομπές CO 2 για την παραγωγή 1 MWh ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από φυσικό αέριο είναι 0,45 τόνοι ενώ από λιγνίτη και μαζούτ είναι 1,4 τόνοι και 0,7 τόνοι αντιστοίχως. Μάλιστα, κατά την καύση φυσικού αερίου δεν εκπέμπονται οξείδια του θείου ή άλλοι ρύποι (αρωματικοί υδρογονάνθρακες, σωματίδια, κλπ.). 15

17 υπάρχουν πράγματι ενδείξεις ότι θα μπορούσε να εκτελεσθεί χωρίς ενίσχυση ή με μικρότερη ενίσχυση. Πράγματι, σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, αυτή η θεωρητική εναλλακτική λύση θα ήταν πολύ πιο δαπανηρή, καθώς και τεχνικά πιο περίπλοκη από τον σταθμό συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία, και για αυτό θεωρήθηκε ότι δεν είναι εφικτή από τεχνική και οικονομική άποψη, ιδιαίτερα σε σύγκριση με την επιλεγείσα εναλλακτική λύση. 55. Επιπλέον, ακόμη και αν ο σταθμός συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία είναι επί του παρόντος μονής κατεύθυνσης (βλ. αιτιολογική σκέψη 16), οι ελληνικές αρχές θεωρούν ότι ο σταθμός αυτός είναι συμπληρωματικός με την επέκταση του τερματικού ΥΦΑ στη Ρεβυθούσα, δεδομένου ότι και οι δύο είναι απαραίτητοι για την αύξηση της μεταφορικής ικανότητας και τον έλεγχο των ημερών και ωρών αιχμής της ζήτησης. Αν ο σταθμός συμπίεσης έχει τη δυνατότητα ανάστροφης ροής στο μέλλον, θα μπορούσε να μεταφερθεί φυσικό αέριο προερχόμενο από το τερματικό ΥΦΑ προς τον Βορρά ή ακόμη και σε γειτονικές χώρες (ιδίως στη Βουλγαρία). 56. Ο ΔΕΣΦΑ είναι η μόνη επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά τη στιγμή αυτή η οποία θα μπορούσε να αναλάβει ένα έργο όπως η εγκατάσταση του σταθμού συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία με δική της πρωτοβουλία. Το έργο έχει συντελεστή χρηματοοικονομικής απόδοσης 1,24% και αν χρηματοδοτείτο σε καθαρά εμπορική βάση είναι ιδιαίτερα απίθανο αυτό το χαμηλό ποσοστό απόδοσης να είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον του ΔΕΣΦΑ. Η κατασκευή ενός νέου σταθμού συμπίεσης για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη ευελιξία του συστήματος μεταφοράς αερίου και η δυνατότητα αυξημένων προμηθειών αερίου παρουσιάζει κατά κύριο λόγο ενδιαφέρον για τον ΔΣΜ, και συγκεκριμένα τον ΔΕΣΦΑ. Αυτό σημαίνει ότι θεωρείται απίθανο το έργο να είχε προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια εν γένει και ειδικότερα στη διάρκεια της παρούσας οικονομικής κρίσης και αβεβαιότητας στην Ελλάδα. 57. Ελλείψει δημόσιας χρηματοδότησης, το έργο θα έπρεπε να χρηματοδοτηθεί με αύξηση των ρυθμιζόμενων τιμολογίων. Ωστόσο, αυτό θα οδηγούσε σε σημαντική καθυστέρηση της εκτέλεσης του κοινοποιηθέντος έργου, πράγμα που θα υπονόμευε τον στόχο κοινού συμφέροντος, ήτοι την ασφάλεια του εφοδιασμού. 58. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι η συγχρηματοδότηση του κοινοποιηθέντος έργου από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ και τον προϋπολογισμό του ελληνικού κράτους αποτελεί το κατάλληλο μέσο για την επιτάχυνση των επενδύσεων στο δίκτυο του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα και, κατ επέκταση, για την εκπλήρωση των στόχων κοινού συμφέροντος, όπως προσδιορίστηκαν ανωτέρω. 16

18 Αποτέλεσμα κινήτρου 59. Υφίσταται παροχή κινήτρων εάν η ενίσχυση μεταβάλλει τη συμπεριφορά των αποδεκτών προς την επίτευξη του στόχου κοινού συμφέροντος. 60. Η ανάλυση που παρουσιάζεται στην αιτιολογική σκέψη 27 ανωτέρω σχετικά με την οικονομική επίδοση δείχνει ότι το κοινοποιηθέν έργο δεν θα είναι οικονομικώς επικερδές χωρίς τη δημόσια συγχρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ και τον ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό. Πράγματι, τόσο ο συντελεστής χρηματοοικονομικής απόδοσης όσο και η καθαρή παρούσα αξία είναι πολύ χαμηλοί ή και αρνητικοί, πράγμα που σημαίνει ότι τα έσοδα που θα προκύπτουν από το έργο δεν θα καλύπτουν τα προκαλούμενα έξοδα. Κατά συνέπεια, ένας ορθολογικός επενδυτής δεν θα προέβαινε σε αυτήν την επένδυση. Ακόμη και με δημόσια συγχρηματοδότηση, η χρηματοοικονομική επίδοση του έργου εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη από την κανονιστική απόδοση του κεφαλαίου που ο δικαιούχος μπορεί να αναμένει σήμερα από τις επενδύσεις του (10,99%, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 23 ανωτέρω). Συνεπώς, είναι εντελώς απίθανο ότι ο δικαιούχος, ή οποιοσδήποτε υποθετικός εναλλακτικός επενδυτής, θα υλοποιούσε το έργο χωρίς δημόσια χρηματοδοτική στήριξη. 61. Επιπλέον, η αίτηση συγχρηματοδότησης για το σύνολο του έργου υπεβλήθη και έγινε δεκτή βάση του ΚΠΣ ΙΙΙ και πριν από την έναρξη των κατασκευαστικών έργων το Η ανανέωση των αιτήσεων το 2010 ήταν αναγκαία μόνο λόγω του γεγονότος ότι η χρηματοδότηση μετατέθηκε στην επόμενη περίοδο προγραμματισμού των Διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ. 62. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η σχεδιαζόμενη ενίσχυση για το κοινοποιηθέν έργο θα παράσχει το αναγκαίο στοιχείο δημιουργίας κινήτρων. Αναλογικότητα 63. Ένα μέτρο κρατικής ενίσχυσης είναι αναλογικό εάν είναι σχεδιασμένο κατά τέτοιον τρόπο ώστε η ενίσχυση να περιορίζεται στο ελάχιστο απαραίτητο. 64. Στην προκειμένη περίπτωση, η χρηματοοικονομική ανάλυση που απεικονίζεται στην αιτιολογική σκέψη 23 δείχνει ότι, ακόμη και με τη σχεδιαζόμενη ενίσχυση, το έργο θα αποφέρει παρόλα αυτά πολύ χαμηλά κέρδη. Στο πλαίσιο αυτό, η ένταση ενίσχυσης 35,91% δεν φαίνεται ακατάλληλη. Ειδικότερα, η μεθοδολογία χρηματοδοτικού κενού (αιτιολογική σκέψη 26) για τον προσδιορισμό του προγραμματισμένου ποσού ενίσχυσης διασφαλίζει ότι όλα τα πλεονεκτήματα που μπορούν να προβλεφθούν για την σχετικά μακρά διάρκεια ζωής του έργου αφαιρούνται από την ενίσχυση. Συνάγεται ότι το προβλεπόμενο ποσό ενίσχυσης μπορεί εκ των προτέρων να θεωρηθεί ότι εμποδίζει την επίτευξη οποιασδήποτε υπερβολικής απόδοσης και ότι λειτουργεί αναλογικά ως κίνητρο για τον δικαιούχο. 17

19 65. Επιπλέον, το ύψος της δημόσιας συγχρηματοδότησης δεν θα ληφθεί υπόψη για τους σκοπούς της τιμολογιακής απόδοσης και επομένως δεν θα συμβάλλει άμεσα στη δημιουργία οποιωνδήποτε εσόδων. Αυτό δείχνει ότι η ενίσχυση δεν θα παρέχει στον ΔΕΣΦΑ σημαντικά κέρδη από την προγραμματισμένη υποδομή, σε σύγκριση με παρόμοια έργα που έχουν αναληφθεί αποκλειστικά από τον δικαιούχο. Επιπλέον, έχουν θεσπιστεί κατάλληλοι μηχανισμοί που εξασφαλίζουν τον σωστό υπολογισμό των οφελών και τον έλεγχο και την ανάκτηση τυχόν πλεονασμάτων, σε περίπτωση που προκύψουν αδικαιολόγητα (βλέπε στις αιτιολογικές σκέψεις ανωτέρω). 66. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η κρατική ενίσχυση για το κοινοποιηθέν έργο είναι αναλογική, δεδομένου ότι περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο για την επίτευξη του στόχου κοινού ενδιαφέροντος, όπως περιγράφεται ανωτέρω. Στρέβλωση του ανταγωνισμού και κριτήριο της εξισορρόπησης 67. Ο ΔΣΜ στην αγορά μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα έχει εκχωρηθεί από το κράτος και η ενίσχυση που χορηγήθηκε για το υπό αξιολόγηση έργο επέτρεψε στον ΔΕΣΦΑ να έχει στην κατοχή του και να εκμεταλλεύεται εγκαταστάσεις μεταφοράς, πράγμα που θα αποθάρρυνε οιουσδήποτε εναλλακτικούς φορείς εκμετάλλευσης να υποβάλουν αίτηση για εκχώρηση ΔΣΜ και να επενδύσουν στην προβλεπόμενη υποδομή, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Συνεπώς, η χρηματοδότηση του κοινοποιηθέντος έργου, στον βαθμό που συμβάλλει στην ανάπτυξη του υφιστάμενου δικτύου, έχει ως αποτέλεσμα να αποθαρρύνει οποιονδήποτε φορέα να επενδύσει σε νέα δίκτυα μεταφοράς αερίου. 68. Ωστόσο, η ύπαρξη ενός ενιαίου εθνικού ΔΣΜ είναι ευρέως διαδεδομένη στην ΕΕ. Επιπλέον, οι επιπτώσεις στον δυνητικό ανταγωνισμό στην αγορά μεταφοράς αερίου μετριάζονται στις αγορές επόμενου σταδίου, δεδομένου ότι ο δικαιούχος της ενίσχυσης υποχρεούται να διασφαλίζει την πρόσβαση τρίτων μερών στο δίκτυό του για όλους τους προμηθευτές αερίου. 69. Σύμφωνα με την οδηγία για το φυσικό αέριο, οι ΔΣΜ υποχρεούνται να αναπτύσσουν το σύστημα μεταφοράς, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διακίνηση των μεταξύ τους διασυνδέσεων. Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν την πρόσβαση στο δίκτυο μεταφοράς στους τρίτους. Στο πλαίσιο αυτών των απαιτήσεων, η εφαρμογή του κοινοποιηθέντος έργου μπορεί να θεωρηθεί ως τήρηση των υποχρεώσεων που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα βάσει των διατάξεων αυτών. Πράγματι η εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας για το φυσικό αέριο, ιδίως η πρόσβαση τρίτων στις υποδομές μεταφοράς αερίου, ενισχύει την ευρωπαϊκή διάσταση των προβλεπόμενων επενδύσεων. 70. Οι κανόνες για την πρόσβαση τρίτων σε αγωγούς μεταφοράς εξασφαλίζουν επαρκή δικαιώματα πρόσβασης των επιχειρήσεων αερίου στο δίκτυο μεταφοράς αερίου στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, οι κατάλληλες διατάξεις για την πρόσβαση τρίτων μερών στο δίκτυο διασφαλίζουν ότι η πρόσβαση αυτή παρέχεται με τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις και το κοινοποιηθέν έργο διασφαλίζει θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την αυξημένη αλληλοδιείσδυση των δικτύων φυσικού αερίου στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς. Η αυξημένη ροή φυσικού αερίου εντός του ελληνικού δικτύου μεταφοράς η οποία καθίσταται δυνατή από το κοινοποιηθέν έργο αναμένεται να έχει θετική επίδραση στον ανταγωνισμό στην αγορά προμήθειας φυσικού αερίου. Κατά συνέπεια, οι σχετικά 18

20 χαμηλές αρνητικές επιπτώσεις στον δυνητικό ανταγωνισμό της σχεδιαζόμενης ενίσχυσης μπορούν να αντισταθμιστούν από τα προσδιορίσιμα θετικά αποτελέσματα της ενίσχυσης. 71. Επίσης, η Επιτροπή επισημαίνει ότι, στο πλαίσιο της εφαρμογής των διατάξεων της οδηγίας για το φυσικό αέριο, έχουν ληφθεί μέτρα προς την κατεύθυνση του διαχωρισμού του δικαιούχου ΔΕΣΦΑ από τη μητρική του εταιρεία, τη ΔΕΠΑ Α.Ε. Επιπλέον, η Ελλάδα έχει εφαρμόσει τις διατάξεις της οδηγίας για το φυσικό αέριο, όσον αφορά τους κανόνες πρόσβασης τρίτων μερών σε αγωγούς μεταφοράς. Η άρνηση παροχής πρόσβασης δεν είναι δυνατή εάν υπάρχουν τεχνικές δυνατότητες μετάδοσης, ο προμηθευτής έχει το νόμιμο δικαίωμα να χρησιμοποιεί το δίκτυο μεταφοράς, υπάρχει εξοπλισμός μέτρησης που μετρά την ποσότητα και την ποιότητα του παρεχόμενου αερίου και η μεταφορά φυσικού αερίου δεν θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των μεταφερόμενου αερίου για τους άλλους προμηθευτές. Σε όλες τις περιπτώσεις απόρριψης της πρόσβασης, οι προμηθευτές φυσικού αερίου μπορούν να προσφύγουν κατά της απόφασης στη ΡΑΕ και στα διοικητικά δικαστήρια. Αυτές οι διατάξεις φαίνονται να διασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα των εταιρειών φυσικού αερίου για πρόσβαση στο δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα ικανοποιούνται. 72. Επιπλέον, το κοινοποιηθέν έργο αποσκοπεί στην ενίσχυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ΕΣΦΑ. Οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης τονίσει ότι η λειτουργία του ΔΕΣΦΑ υπόκειται σε αξιολόγηση από τη ΡΑΕ με τον έλεγχο των λειτουργικών δαπανών και εσόδων, ο οποίος διασφαλίζει τον καθορισμό εύλογων και αντικειμενικών τιμολογίων. Ειδικότερα, όπως ανέφεραν οι ελληνικές αρχές, η νέα μεθοδολογία για τον υπολογισμό των τιμολογίων βάσει αποσυνδεδεμένων τιμολογίων εισόδου-εξόδου, που ισχύουν από 1ης Φεβρουαρίου 2013, θα βελτιώσουν περαιτέρω την ανακλαστικότητα των επιβαρύνσεων στον μέγιστο δυνατό βαθμό και θα αποφεύγεται κάθε διάκριση μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών χρηστών του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου. 73. Ως εκ τούτου, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι οι πιθανές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και των εμπορικών συναλλαγών που απορρέουν από την κρατική ενίσχυση για τα προβλεπόμενα μέτρα είναι περιορισμένες και ότι το συνολικό αποτέλεσμα όσον αφορά τον στόχο κοινού συμφέροντος είναι θετικό. Συμπέρασμα όσον αφορά τη συμβατότητα του μέτρου 74. Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή θεωρεί ότι το κοινοποιηθέν σχέδιο χρηματοδότησης επιδιώκει στόχο κοινού συμφέροντος κατά τρόπο που ανταποκρίνεται στις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας και, ως εκ τούτου, είναι συμβατό με την εσωτερική αγορά βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ. IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 75. Η Επιτροπή εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Ελληνική Δημοκρατία έθεσε σε εφαρμογή την ενίσχυση για την κατασκευή του σταθμού συμπίεσης φυσικού αερίου του ελληνικού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου στη Νέα Μεσημβρία, κατά παράβαση του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 76. Ωστόσο, η Επιτροπή αποφάσισε, βάσει της ανωτέρω εκτίμησης, να θεωρήσει την ενίσχυση συμβατή με την εσωτερική αγορά δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ. 19