ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ. Αμφίπλευρα συμμετρικά ζώα με ακτινωτή συμμετρία!!! Δευτεροστόμια. Γ. Κουμουνδούρος ΒΙΟΛ-263 Βιοποικιλότητα - Ζώα

Transcript

1 ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ Αμφίπλευρα συμμετρικά ζώα με ακτινωτή συμμετρία!!! Δευτεροστόμια Εικόνες: από Ολοκληρωμένες Αρχές Ζωολογίας, Hickman et al (εκτός και αν δίνεται άλλη πηγή) Γ. Κουμουνδούρος ΒΙΟΛ-263 Βιοποικιλότητα - Ζώα

2 Μονοκύτταρος Πρόγονος Η οργάνωση των ζώων Πολυκύτταρος Μονοκύτταρος Συνάθροιση κυττάρων Παράζωα, Μεσόζωα Ακτινόζωα Ευμετάζωα Ιστοί, Βλαστικές στιβάδες, Στόμα & Πεπτική κοιλότητα Αμφίπλευρη Συμμετρία Ακοιλωματικά Κοιλωματικά «Σωλήνας μέσα σε σωλήνα» Νημερτίνοι Τυφλός πεπτικός σωλήνας Πλατυέλμινθες Πλήρης πεπτικός σωλήνας Κυκλοφορικό σύστημα Ψευδοκοιλωματικά Ευκοιλωματικά Σχιζοκοιλωματικά Εντεροκοιλωματικά Δακτυλιοσκώληκες Αρθρόποδα Μαλάκια Εχινόδερμα Ημι- & Χορδωτά

3 Θαλάσσια διαβίωση

4 Γενικά χαρακτηριστικά των Εχινοδέρμων Πεντακτινωτή συμμετρία (βαδιστικές μεσοβαδιστικές περιοχές) Αμφιπλευροσυμμετρικά νυμφικά στάδια (πλαγκτονικά) Ασβεστολιθικός ενδοσκελετός που καλύπτεται από επιδερμίδα Παρουσία υδροφορικού συστήματος (κοιλωματικής προέλευσης) Απουσία κεφάλης Πεπτικό: πλήρες (απουσία έδρας στους Οφίουρους) Νευρικό: απουσία εγκεφάλου και εξειδικευμένων αισθητηρίων Περιστοματικός δακτύλιος και ακτινωτά νεύρα Κοίλωμα: ευρύ (εντεροκοιλωματικού τύπου), βλεφαριδοφόρο περιτόναιο αμοιβαδοκύτταρα στο κοιλωματικό υγρό Κυκλοφορικό: υποπλασμένο Απεκκριτικό: απουσιάζει Αναπνευστικό: βράγχια, ποδίσκοι, αναπν. δέντρα ή σάκοι Αναπαραγωγή: κυρίως γονοχωριστικά με εξωτερική γονιμοποίηση κυρίως έμμεση ανάπτυξη δευτεροστόμια (ακτινωτή αυλάκωση) μη καθοριστική ανάπτυξη

5 Κύριες ομάδες - )m0 Αστεροειδή Οφιουροειδή Ολοθουροειδή Εχινοειδή Κρινοειδή Ομοκεντροκυκλοειδή

6 Αστεροειδή

7 Αστεροειδή: Εξωτερική μορφολογία Κεντρικός δίσκος Βραχίονας Μητροπόρος πλάκα Βραχίονες Έδρα Άκανθες Στόμα Υδροφόροι αύλακες Βαδιστικοί ποδίσκοι Αισθητήριες κεραίες

8 Αστεροειδή: Εσωτερική ανατομία Βαδιστικοί ποδίσκοι Υδροφορικό σύστημα Πυλωρικά τυφλά Έδρα Πυλωρικός αγωγός Γονάδα Εντερικό τυφλό Πυλωρικός στόμαχος Καρδιακός στόμαχος Οφθαλμική κηλίδα

9 Αστεροειδή: Εσωτερική ανατομία Υδροφορικό σύστημα Κυστίδιο Poli Μητροπόρος πλάκα Πετρώδης σωλήνας Κυκλικός σωλήνας Σωμάτιο Tiedemann Πλευρικό σωληνάριο Ακτινωτό σωληνάριο Φύσιγγα Βαδιστικός ποδίσκος Κοτύλη

10 Αστεροειδή: Υδροφορικό σύστημα - Κίνηση Βαδιστικός ποδίσκος Κοτύλη Starfish Locomotion (youtube)

11 Οφιουροειδή

12 Οφιουροειδή: Εξωτερική μορφολογία Σάκοι Στόμα Μητροπόρος πλάκα Άκανθες Ασπίδιο βραχιόνων Σιαγώνα

13 Εχινοειδή Κανονικά

14 Εχινοειδή Ακανόνιστα

15 Εχινοειδή: Εσωτερική ανατομία Πετρώδης σωλήνας Γονάδα Έντερο Έδρα Οισοφάγος Στομάχι Γεννητικός πόρος Μητροπόρος πλάκα Σίφωνας Κυστίδιο Poli Πρωτοταγές φυμάτιο Άκανθα Φύσιγγα Βαδιστικός ποδίσκος Ακτινωτός σωλήνας Κυκλικός σωλήνας Κάψα Νευρικός δακτύλιος Ακτινωτό Νεύρο Λύχνος του Αριστοτέλη Ποδολαβίδα Πόροι Υδροφορικού (για τους βαδιστικούς ποδίσκους)

16 Εχινοειδή: Μορφολογία κάψας Γεννητική πλάκα Έδρα Περιεδρική περιοχή Μητροπόρος πλάκα Μεσογεννητική πλάκα Γεννητικός πόρος Πρωτοταγή φυμάτια Mεσοβαδιστικές πλάκες Βαδιστικές πλάκες

17 Ολοθουροειδή

18 Έδρα Ολοθουροειδή: Εσωτερική ανατομία Κυκλικοί & επιμήκεις μύες Υδροστατικός σκελετός Κεραίες Φάρυγγας Μητροπόρος πλάκα Στομάχι Κυκλικός σωλήνας Κυστίδιο Poli Γονάδα Έντερο Βαδιστικός ποδίσκος Σωματικό τοίχωμα Αναπνευστικό δέντρο Αμάρα Αμαρικοί μύες

19 Κρινοειδή

20 Κρινοειδή: Εξωτερική μορφολογία Πτερύγια Βραχίονας Υδροφόροι αύλακες Κάλυκας Στόμα Βραχίονες Μίσχος Έδρα

21 Συστηματική κατάταξη & γενικά χαρακτηριστικά εχινοδέρμων Πεντακτινωτή συμμετρία (βαδιστικές μεσοβαδιστικές περιοχές) Αμφιπλευροσυμμετρικά νυμφικά στάδια (πλαγκτονικά) Ασβεστολιθικός ενδοσκελετός που καλύπτεται από επιδερμίδα Παρουσία υδροφορικού συστήματος (κοιλωματικής προέλευσης) Απουσία κεφάλης Θαλάσσια διαβίωση ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ OMOΤΑΞΙΑ ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ ΠΕΛΜΑΤΟΖΩΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΖΩΑ Κρινοειδή (630 είδη) Ομοκεντροκυκλοειδή (2 είδη) Αστεροειδή (1500 είδη) Οφιουροειδή (2000 είδη) Εχινοειδή (1000 είδη) Ολοθουροειδή (1500 είδη)

22 Εργαστηριακό υλικό προς παρατήρηση και μελέτη

23 Μακροσκοπικά Παρασκευάσματα ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ OMOΤΑΞΙΑ ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ ΠΕΛΜΑΤΟΖΩΑ Κρινοειδή (630 είδη) ΕΛΕΥΘΕΡΟΖΩΑ Ομοκεντροκυκλοειδή (2 είδη) Αστεροειδή (1500 είδη) Οφιουροειδή (2000 είδη) Εχινοειδή (1000 είδη) Ολοθουροειδή (1500 είδη) Αστεροειδές σώμα Συνήθως με 5 βραχίονες που δεν διακρίνονται από τον κεντρικό δίσκο Στόμα και έδρα σε αντιπολική διάταξη Υδροφορικές αύλακες: ανοικτές Με άκανθες, ποδολαβίδες, μητροπόρο πλάκα (νωτιαία) Ελεύθερη διαβίωση

24 Μακροσκοπικά Παρασκευάσματα ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ OMOΤΑΞΙΑ ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ ΠΕΛΜΑΤΟΖΩΑ Κρινοειδή (630 είδη) ΕΛΕΥΘΕΡΟΖΩΑ Ομοκεντροκυκλοειδή (2 είδη) Αστεροειδή (1500 είδη) Οφιουροειδή (2000 είδη) Εχινοειδή (1000 είδη) Ολοθουροειδή (1500 είδη) Αστεροειδές σώμα Με 5 αρθρωτούς βραχίονες που διακρίνονται από τον κεντρικό δίσκο Χωρίς έδρα Υδροφορικές αύλακες: κλειστές Με άκανθες, μητροπόρο πλάκα (κοιλιακά) Χωρίς ποδολαβίδες Ελεύθερη διαβίωση

25 Μακροσκοπικά Παρασκευάσματα ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ OMOΤΑΞΙΑ ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ ΠΕΛΜΑΤΟΖΩΑ Κρινοειδή (630 είδη) Σχεδόν σφαιρικό ή δισκοειδές σώμα Χωρίς βραχίονες Ενδοσκελετική κάψα Στόμα και έδρα σε αντιπολική διάταξη Υδροφορικές αύλακες: κλειστές Με άκανθες (κινητές), ποδολαβίδες, μητροπόρο πλάκα (νωτιαία) Ελεύθερη διαβίωση ΕΛΕΥΘΕΡΟΖΩΑ Ομοκεντροκυκλοειδή (2 είδη) Αστεροειδή (1500 είδη) Οφιουροειδή (2000 είδη) Εχινοειδή (1000 είδη) Ολοθουροειδή (1500 είδη)

26 Μακροσκοπικά Παρασκευάσματα ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ OMOΤΑΞΙΑ ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ ΠΕΛΜΑΤΟΖΩΑ Κρινοειδή (630 είδη) Σκωληκοειδές ή σακοειδές σώμα Χωρίς βραχίονες Στόμα και έδρα σε αντιπολική διάταξη Με στοματικές κεραίες Μικροσκοπικά οστάρια, εγκλεισμένα στους μύες Υδροφορικές αύλακες: κλειστές Με μητροπόρο πλάκα (εσωτερική) Χωρίς ποδολαβίδες & άκανθες Ελεύθερη διαβίωση ΕΛΕΥΘΕΡΟΖΩΑ Ομοκεντροκυκλοειδή (2 είδη) Αστεροειδή (1500 είδη) Οφιουροειδή (2000 είδη) Εχινοειδή (1000 είδη) Ολοθουροειδή (1500 είδη) Cucumaris (POM 1327, Χ1)

27 Μακροσκοπικά Παρασκευάσματα ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ OMOΤΑΞΙΑ ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ ΠΕΛΜΑΤΟΖΩΑ Κρινοειδή (630 είδη) ΕΛΕΥΘΕΡΟΖΩΑ Ομοκεντροκυκλοειδή (2 είδη) Αστεροειδή (1500 είδη) Οφιουροειδή (2000 είδη) Εχινοειδή (1000 είδη) Ολοθουροειδή (1500 είδη) Καλυκοειδές σώμα με ασβεστολιθικό μίσχο 5 διακλαδισμένοι βραχίονες Στόμα και έδρα στη ίδια (νωτιαία) επιφάνεια Υδροφορικές αύλακες: ανοικτές & βλεφαριδοφόρες Χωρίς άκανθες, ποδολαβίδες, μητροπόρο πλάκα Μόνιμα ή παροδικά εδραίοι οργανισμοί

28 ΧΟΡΔΩΤΑ Υπόφυλο Ουροχορδωτά Υπόφυλο Κεφαλοχορδωτά Υπόφυλο Σπονδυλωτά Μια ουρά μετά την έδρα, μερικές σχισμές στο φάρυγγα, η νωτοχορδή και ένα νευρικό σχοινί όχι «τύπου δακτυλιοσκώληκα» Εικόνες: από Ολοκληρωμένες Αρχές Ζωολογίας, Hickman et al (εκτός και αν δίνεται άλλη πηγή) Γ. Κουμουνδούρος ΒΙΟΛ-263 Βιοποικιλότητα - Ζώα

29

30 Ασκίδια (Ουροχορδωτά)

31 Μονοκύτταρος Πρόγονος Η οργάνωση των ζώων Πολυκύτταρος Μονοκύτταρος Συνάθροιση κυττάρων Παράζωα, Μεσόζωα Ακτινόζωα Ευμετάζωα Ιστοί, Βλαστικές στιβάδες, Στόμα & Πεπτική κοιλότητα Αμφίπλευρη Συμμετρία Ακοιλωματικά Κοιλωματικά «Σωλήνας μέσα σε σωλήνα» Νημερτίνοι Τυφλός πεπτικός σωλήνας Πλατυέλμινθες Πλήρης πεπτικός σωλήνας Κυκλοφορικό σύστημα Ψευδοκοιλωματικά Ευκοιλωματικά Σχιζοκοιλωματικά Εντεροκοιλωματικά Δακτυλιοσκώληκες Αρθρόποδα Μαλάκια Εχινόδερμα Ημι- & Χορδωτά

32 Γενικά χαρακτηριστικά των Χορδωτών Αμφίπλευρα συμμετρικά ζώα. Τριπλοβλαστικά, δευτεροστόμια με καλά ανεπτυγμένο κοίλωμα και διακριτές σωματικές περιοχές Παρουσία νωτοχορδής σε κάποια τουλάχιστο στάδια του κύκλου ζωής Επίνευρα που συνήθως φέρουν εγκεφαλικά κυστίδια ή εγκέφαλο Παρουσία μεταεδρικής ουράς σε κάποια τουλάχιστο στάδια του κύκλου ζωής Παρουσία φαρυγγικών σχισμών σε κάποια τουλάχιστο στάδια του κύκλου ζωής Μεταμέρεια μυών αλλά όχι και κορμού Κλειστό κυκλοφορικό με κοιλιακή καρδιά και νωτιαία και κοιλιακά αγγεία Πλήρες πεπτικό σύστημα Ακτινωτή ακαθόριστη αυλάκωση Το δέρμα αποτελείται από μονόστιβη επιδερμίδα

33 Νωτοχορδή Κύτταρα νωτοχορδής Ινώδης θήκη Ελαστική θήκη

34 Συστηματική Κατάταξη ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΟΜΟΤΑΞΙΑ ΟΜΟΤΑΞΙΑ ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Γναθόστομα Άγναθα Μυξίνοι Πετρόμυζοι Χονδριχθύες Οστεϊχθύες Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Ακράνια Κρανιωτά Κεφαλοχορδωτά Λεπτοκάρδια Ουροχορδωτά Ασκίδια Κωπηλάτες Θαλειοειδή Νωτοχορδή Ουρά Στομάχι Γονάδες Οισοφάγος Φάρυγγας Στόμα Έδρα Τροποποιημένες φαρυγγικές σχισμές Κάλυμμα Φίλτρα εισόδου Κορμός Ουρά Φίλτρα διατροφής Είσοδος νερού Έξοδος νερού Στοματικός σίφωνας Εδρικός σίφωνας Γάγγλιο Γεννητικός αγωγός Έδρα Έντερο Χιτώνας Στομάχι Γονάδες Καρδιά Μανδύας Φαρυγγικές σχισμές Ενδόστυλο Φάρυγγας

35 Υπόφυλο Ουροχορδωτά Εδρικός σίφωνας Γεννητικός αγωγός Έδρα Γάγγλιο Ομοταξία Ασκίδια Στοματικός σίφωνας Φάρυγγας Ενδόστυλο Φαρυγγικές σχισμές Ασκοειδές σώμα Εξωτερικό χιτώνας Στοματικός και εδρικός σίφωνας Ενήλικα χωρίς νωτοχορδή, μεταεδρική ουρά & νευρική χορδή Θαλάσσια Εδραία ενήλικα, μονήρη ή σε αποικίες Ερμαφρόδιτα (περίπου 3000 είδη) Νωτοχορδή Έντερο Μανδύας Νευρική χορδή Ουρά Χιτώνας Καρδιά Φάρυγγας Καρδιά Στομάχι Γονάδες

36 Υπόφυλο Ουροχορδωτά Γονάδες Στομάχι Οισοφάγος Φάρυγγας Στόμα Ομοταξία Κωπηλάτες Κάλυμμα Έδρα Τροποποιημένες φαρυγγικές σχισμές Έξοδος νερού Νωτοχορδή Φίλτρα εισόδου Κορμός Ουρά Είσοδος νερού Ουρά Φίλτρα διατροφής Μικροσκοπικό ασκοειδές σώμα Με συνήθως εξωτερικό κάλυμμα Με στοματικό και εδρικό σίφωνα Ενήλικα με νωτοχορδή & μεταεδρική ουρά Θαλάσσιοι, πλαγκτονικοί, μονήρεις Ερμαφρόδιτοι (70 περίπου είδη)

37 Υπόφυλο Ουροχορδωτά Ομοταξία Θαλιοειδή Ασκοειδές ή σωληνοειδές σώμα Με εξωτερικό κάλυμμα Με στοματικό και εδρικό σίφωνα Απουσία νωτοχορδής και μεταεδρικής ουράς Πλαγκτονικοί οργανισμοί, μονήρεις ή σε αποικίες Θαλάσσιοι Ερμαφρόδιτοι (περίπου 70 είδη) Κίνηση νερού με κυκλικούς μύες!!!

38 Υπόφυλο Κεφαλοχορδωτά Ομοταξία Λεπτοκάρδια (Αμφίοξος) Πλευρικά συμπιεσμένο, επίμηκες σώμα Ενήλικα με νωτοχορδή & μεταεδρική ουρά Εγκεφαλικό κυστίδιο στο πρόσθιο τμήμα της νευρικής χορδής. Νευρική χορδή και στα ενήλικα Απουσία οφθαλμών Μεταμέρεια μυών Στοματικές βλεφαρίδες για κίνηση νερού Ενδόστυλο στο φάρυγγα Αίμα χωρίς ερυθροκύτταρα ή αιμοσφαιρίνη Θαλάσσιοι βενθικοί οργανισμοί Γονοχωριστικοί Ρύγχος Μεμβράνη (με κεραίες) Νευρική χορδή Νωτοχορδή Ραχιαίο πτερύγιο Mυομερές Ουραίο πτερύγιο Στοματικά έλυτρα Βραγχιακές σχισμές Βραγχιακές δοκίδες Γονάδα Ηπατικό τυφλό Ατριοπόρος Έντερο Έδρα

39 Η θέση του αμφίοξου: Αδελφή ομάδα με τα σπονδυλωτά Τα σπονδυλωτά δεν προήλθαν από κάποιο Κεφαλοχορδωτό Έχουν Εγκέφαλο και αισθητήρια Βράγχια στο φάρυγγα Αντλούν το νερό με φαρυγγικούς μύες Τα κεφαλοχορδωτά ΟΧΙ και στόμα Κοινός πρόγονος αμφίοξου και σπονδυλωτών Εμφάνιζε κεφαλοποίηση (με εγκέφαλο και αισθητήρια) Διατηρήθηκε στα σπονδυλωτά και χάθηκε στα Κεφαλοχορδωτά H. Gee Nature 453:

40 Υποθέσεις για την εξέλιξη των σπονδυλωτών Υπόθεση Garstang (1928) Οστρακόδερμο Νύμφη Μεταμόρφωση Ενήλικο Ασκίδιο Παιδομορφικός πρόγονος των σπονδυλωτών

41

42 Συστηματική Κατάταξη ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΟΜΟΤΑΞΙΑ ΟΜΟΤΑΞΙΑ ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Γναθόστομα Άγναθα Μυξίνοι Πετρόμυζοι Χονδριχθύες Οστεϊχθύες Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Ακράνια Κρανιωτά Κεφαλοχορδωτά Λεπτοκάρδια Ουροχορδωτά Ασκίδια Κωπηλάτες Θαλειοειδή Νωτοχορδή Ουρά Στομάχι Γονάδες Οισοφάγος Φάρυγγας Στόμα Έδρα Τροποποιημένες φαρυγγικές σχισμές Κάλυμμα Φίλτρα εισόδου Κορμός Ουρά Φίλτρα διατροφής Είσοδος νερού Έξοδος νερού Στοματικός σίφωνας Εδρικός σίφωνας Γάγγλιο Γεννητικός αγωγός Έδρα Έντερο Χιτώνας Στομάχι Γονάδες Καρδιά Μανδύας Φαρυγγικές σχισμές Ενδόστυλο Φάρυγγας

43 Υπόφυλο Σπονδυλωτά: Βασικά Χαρακτηριστικά Χορδωτά αλλά και Πολύστιβη επιδερμίδα, δερμίδα, δερμικά παράγωγα Ενδοσκελετός, ζώνες εξαρτημάτων και κρανίο Μυώδης πεπτικός σωλήνας Πλήρες πεπτικό με ήπαρ και πάγκρεας Καρδιά 2 4 χώρων, λευκά και ερυθρά αιμοσφαίρια Βραγχιακή ή πνευμονική αναπνοή Καλά αναπτυγμένο κοίλωμα Ζεύγος νεφρών (μέσο- ή μετανεφρικού τύπου) Αναπτυγμένος εγκέφαλος, αυτόνομο νευρικό σύστημα Ενδοκρινικό σύστημα

44

45 Υπερομοταξία Άγναθα Μυξίνοι Άγναθα, χωρίς ζυγά πτερύγια Απουσία ραχιαίου πτερυγίου Υποπλασμένα μάτια 1-16 βραγχιακά ανοίγματα Απουσία λεπιών Βλεννογόνοι αδένες Μονός ανοικτός ρώθωνας Δόντια στη γλώσσα 3 ζεύγη στοματικών κεραιών Χόνδρινος και ινώδης σκελετός Απουσία σπονδύλων Βράγχια για αναπνοή 1 ζεύγος ημικυκλικών σωλήνων Θαλάσσια, βενθική διαβίωση Πτωματοφάγοι ή ενεργοί θηρευτές 43 είδη

46 Υπερομοταξία Άγναθα Πετρόμυζοι (Λάμπρενες) Άγναθα, χωρίς ζυγά πτερύγια 1 2 ραχιαία πτερυγία Αναπτυγμένα μάτια 7 βραγχιακά ανοίγματα Απουσία λεπιών Τυφλοί ρώθωνες Δόντια στο στοματικό δίσκο Χωρίς στοματικές κεραίες Χόνδρινος και ινώδης σκελετός Παρουσία σπονδύλων Βράγχια για αναπνοή 2 ζεύγη ημικυκλικών σωλήνων Γλυκών υδάτων ή Ανάδρομα Κυρίως παράσιτα ψαριών 41 είδη

47 Υπερομοταξία Άγναθα Πετρόμυζοι (Λάμπρενες) Η αμμόκοιτος προνύμφη παρουσιάζει εξαιρετικές ομοιότητες με τον αμφίοξο. ΑΛΛΆ και διαφορές! Αρχέτυπο των σπονδυλωτών Νωτοχορδή Ακ.. κυστίδιο Οφθαλμός Εγκέφαλος Ρώθωνας Στοματική θηλή Θυρ. αδένας Στόμαχος Χολ. κύστη Καρδιά Ήπαρ Φαρυγ. τόξα Ραχ. αορτή Νευρικό σχοινί Έντερο Έδρα

48 Υπερομοταξία Γναθόστομα

49 Υπερομοταξία Γναθόστομα Η προέλευση των γνάθων Υογναθικό Φαρυγγικές σχισμές Φαρυγγο- Υπερώιο & τετράγωνο Έπι- Κερατο- Χόνδρος του Meckel Βάσι- Ύπο- Γναθικό τόξο Υοειδές τόξο Βραγχιακά τόξα Τροποποίηση από Liem et al Functional Anatomy of the Vertebrates: An Evolutionary Perspective

50 Υπόφυλο Σπονδυλωτά ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΟΜΟΤΑΞΙΑ ΟΜΟΤΑΞΙΑ ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Γναθόστομα Άγναθα Μυξίνοι Πετρόμυζοι Χονδριχθύες Οστεϊχθύες Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Ακράνια Κρανιωτά Κεφαλοχορδωτά Λεπτοκάρδια Ουροχορδωτά Ασκίδια Κωπηλάτες Θαλειοειδή Νωτοχορδή Ουρά Στομάχι Γονάδες Οισοφάγος Φάρυγγας Στόμα Έδρα Τροποποιημένες φαρυγγικές σχισμές Κάλυμμα Φίλτρα εισόδου Κορμός Ουρά Φίλτρα διατροφής Είσοδος νερού Έξοδος νερού Στοματικός σίφωνας Εδρικός σίφωνας Γάγγλιο Γεννητικός αγωγός Έδρα Έντερο Χιτώνας Στομάχι Γονάδες Καρδιά Μανδύας Φαρυγγικές σχισμές Ενδόστυλο Φάρυγγας

51 Ομοταξία Χονδριχθύες Υφομοταξίες: Ελασματοβράγχιοι (820 είδη περ.) Ολοκέφαλοι (30 είδη περ.)

52 Χονδριχθύες: Κύρια χαρακτηριστικά Ετερόκερκο ουραίο πτερύγιο (διφύκερκο στους ολοκέφαλους) Με ζυγά πτερύγια & 2 ραχιαία πτερύγια Χόνδρινος ενδοσκελετός, με σπονδύλους, ζώνες εξαρτημάτων, σπλαχνοκρανίο και νευροκρανίο Τυφλοί ρώθωνες (ανοικτοί στους ολοκέφαλους) Κοιλιακή τοποθέτηση στόματος Δέρμα με πλακοειδή λέπια ή γυμνό 5-7 ζεύγη βραγχίων Καρδιά με δύο κύριους χώρους (κόλπος και κοιλία). Μονή κυκλοφορία Χωρίς βραγχιακό επικάλυμμα (εκτός από ολοκέφαλους) Χωρίς νηκτική κύστη ή πνεύμονες Έντερο με σπειροειδή βαλβίδα Ανεπτυγμένο νευρικό, με πλευρική γραμμή 3 ζεύγη ημικυκλικών σωλήνων Κυρίως θαλάσσιας διαβίωσης

53 Ελασματοβράγχιοι χονδριχθύες Ρουθούνι Φυσητήρας Άκανθα 1 ο και 2 ο Ραχιαίο πτερύγιο Ουραίο πτερύγιο Φυσητήρας Βραγχιακές σχισμές Μάτι Βρ. σχισμές Θωρακικά πτερύγια Ρουθούνι Κοιλιακά πτερύγια Στόμα + Εδρικό πτερύγιο σε πολλά είδη Εσωτερική γονιμοποίηση με γονοπόδια (claspers)

54 Οστεϊχθύες: τα ψάρια με ενδοχονδρικό οστίτη ιστό + Βραγ. Επικάλυμμα + Νηκτική κύστη ή πνεύμονες Ομοταξίες Ακτινοπτερύγιοι (>30000 είδη) Χονδρόστεοι Νεοπτερύγιοι Ολόστεοι Τελεόστεοι Σαρκοπτερύγιοι (11 είδη)

55 Ακτινοπτερύγιοι: Κύρια χαρακτηριστικά Οστέινος ενδοσκελετός, με σπονδύλους, ζώνες εξαρτημάτων, σπλαχνοκρανίο και νευροκρανίο Ζυγά και άζυγα πτερύγια με κινούμενες ακτίνες (δερμικής προέλευσης) Swimming fish (youtube) Συνήθως ομόκερκο ουραίο πτερύγιο. Σε κάποια ετερόκερκο (χονδρόστεους) ή διφύκερκο

56 Ακτινοπτερύγιοι: Κύρια χαρακτηριστικά Πτερύγια και κίνηση Θωρακικά Ραχιαίο Ουραίο Κοιλιακά Εδρικό Ουραίο: Ώθηση, & σταθεροποίηση, επιβράδυνση, ανασήκωμα κρανίου Ραχιαίο : Πηδάλιο, τροπίδα, & ώθηση, επιβράδυνση, σταθεροποίηση Εδρικό : Τροπίδα, & ώθηση, επιβράδυνση, σταθεροποίηση Θωρακικά : Πηδάλιο, επιβράδυνση, σταθεροποίηση, αργή ώθηση Κοιλιακά : Πηδάλιο, επιβράδυνση

57 Ακτινοπτερύγιοι: Κύρια χαρακτηριστικά Βραγχιακά τόξα, βράγχια και βραγχιακό επικάλυμμα Νηκτική κύστη

58 Ακτινοπτερύγιοι: Κύρια χαρακτηριστικά Γανοειδή (εκτός Τελεόστεων), κυκλοειδή ή κτενοειδή (Τελεόστεοι) Καρδιά με δύο κύριους χώρους (κόλπος και κοιλία). Μονή κυκλοφορία Τυφλοί ρώθωνες Ανεπτυγμένο νευρικό, με πλευρική γραμμή 3 ζεύγη ημικυκλικών σωλήνων Θαλάσσια και γλυκών υδάτων Coombs and Van Nette Fish Biomechanics, 23:

59 Ακτινοπτερύγιοι: Κύρια χαρακτηριστικά Τρεις τύποι γνάθων Α γενής (άνω και κάτω) Β γενής άνω (γναθικό και προγναθικό) Φαρυγγική Epibulus insidiator, the slingjaw wrasse (youtube) Suction feeding by Petenia splendida, the red bay snook (youtube)

60 Ακτινοπτερύγιοι: Δομή και Λειτουργία Εξωτερική μορφολογία, σχήμα & χρώμα

61 Ακτινοπτερύγιοι: Δομή και Λειτουργία ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ Κίνηση: το σχήμα τα λέει όλα Θέση και Μέγεθος Πτερυγίων Σχήμα σώματος ΓΕΝΙΚΕΥΤΕΣ ΤΑΧΕΙΑ ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗ ΕΛΙΓΜΟΙ

62 Ακτινοπτερύγιοι: Δομή και Λειτουργία Αναπαραγωγή και ανάπτυξη Όλα τα γνωστά πρότυπα Συμπεριφοράς Ανατομίας Φυλετικότητας Φυλοκαθορισμού Ανάπτυξης Στόμαχος Έντερο

63 ΣΑΡΚΟΠΤΕΡΥΓΙΟΙ Κροσσοπτερύγιοι Δίπνοοι

64 Walking frogfish (youtube) Σαρκοπτερύγιοι τα Λοβοειδή πτερύγια, μόνο, δεν κάνουν τη διαφορά (υπάρχουν και ακτινοπτερύγιοι που περπατάνε) Mudskipper - Fish of Awesomeness (youtube) Πνεύμονες & Καρδιά για παράλληλη κυκλοφορία!

65 Εργαστηριακό υλικό προς παρατήρηση και μελέτη

66 Μικροσκοπικά Παρασκευάσματα Εδρικός σίφωνας Γάγγλιο Στοματικός σίφωνας Φύλο Χορδωτά Υπόφυλο Ουροχορδωτά Ομοταξία Ασκίδια Γεννητικός αγωγός Φάρυγγας Ενδόστυλο Έδρα Φαρυγγικές σχισμές Έντερο Μανδύας Χιτώνας Καρδιά Στομάχι Γονάδες Ciona (POM 2693, Χ3)

67 Μικροσκοπικά Παρασκευάσματα Amphioxus (POM 2710, Χ3) Φύλο Χορδωτά Υπόφυλο Κεφαλοχορδωτά Ομοταξία Λεπτοκάρδια Amphioxus immature adult ( , Χ1) Ρύγχος Μεμβράνη (με κεραίες) Νευρική χορδή Νωτοχορδή Ραχιαίο πτερύγιο Mυομερές Ουραίο πτερύγιο Στοματικά έλυτρα Βραγχιακές σχισμές Βραγχιακές δοκίδες Γονάδα Ηπατικό τυφλό Ατριοπόρος Έντερο Έδρα

68 Μικροσκοπικά Παρασκευάσματα Φύλο Χορδωτά Υπόφυλο Σπονδυλωτά Υπερομοταξία Άγναθα Ομοταξία Πετρόμυζοι Ammocoetes larva (POM 2725, Χ2) Νωτοχορδή Ακ.. κυστίδιο Οφθαλμός Εγκέφαλος Ρώθωνας Στοματική θηλή Θυρ. αδένας Στόμαχος Χολ. κύστη Καρδιά Ήπαρ Φαρυγ. τόξα Ραχ. αορτή Νευρικό σχοινί Έντερο Έδρα

69 Μικροσκοπικά Παρασκευάσματα Φύλο Χορδωτά Υπόφυλο Σπονδυλωτά Υπερομοταξία Γναθόστομα Ομοταξία Οστεϊχθύες ΤΥΠΟΙ ΛΕΠΙΩΝ ΠΛΑΚΟΕΙΔΗ ΓΑΝΟΕΙΔΗ ΚΥΚΛΟΕΙΔΗ ΚΤΕΝΟΕΙΔΗ Fish Scales (Z3115, Χ3)

70 Μακροσκοπικά Παρασκευάσματα ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΟΜΟΤΑΞΙΑ ΟΜΟΤΑΞΙΑ Άγναθα Μυξίνοι Πετρόμυζοι ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Γναθόστομα Χονδριχθύες Οστεϊχθύες Πρόπλασμα ακτινοπτερύγιου Παρασκεύασμα μυξινοειδούς (συντηρημένο) Σκελετός ακτινοπτερύγιου Σκελετός χονδριχθύος Συντηρημένα δείγματα ψαριών

71 Mudskipper- a fish that lives on land