ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος"

Transcript

1

2 1. Γενικά χαρακτηριστικά - Παρουσία μεταμέρειας* (γραμμικές επαναλαμβανόμενες μονάδες με αυτοτέλεια). - Είναι όλα κοιλωματικά Πρωτοστόμια. - Ανήκουν στην υποομάδα των Λοφοτροχόζωων. - Κοινή προγονική τροχοφόρο προνύμφη. *Μεταμέρεια: διαίρεση σώματος σε μια σειρά όμοιων τμημάτων, το καθένα από τα οποία περιλαμβάνει όμοια στοιχεία όλων των κύριων οργανικών συστημάτων, π.χ. κυκλοφορικό, νευρικό, απεκκριτικό σύστημα. Γνήσια μεταμέρεια παρατηρείται στους Δακτυλιοσκώληκες, τα Αρθρόποδα και τα Χορδωτά (μη ομόλογος χαρακτήρας). Σημασία εμφάνισης μεταμέρειας 1. Ανάπτυξη δομικής και λειτουργικής πολυπλοκότητας. 2. Αύξηση της αποτελεσματικότητας διείσδυσης. 3. Ανεξάρτητη κίνηση των όμοιων τμημάτων (μεταμερών) του σώματος των οργανισμών. 4. Εξέλιξη πολυπλοκότερου νευρικού συστήματος. 5. Παροχή ασφάλειας στους οργανισμούς με μεταμέρεια. Πολύχαιτος Chloeia sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

3 1.1 Γενικά χαρακτηριστικά Κλαδόγραμμα Δακτυλιοσκωλήκων * ** ** * Στους Δακτυλιοσκώληκες μελετάμε και τα Πωγωνοφόρα (κλάδος Σιβογλινίδες) της ομοταξίας των Πoλυχαίτων ** Φέρουν σώμα χωρίς μεταμέρεια

4 2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Βασίλειο: Animalia Υπερσυνομοταξία/Υπερφύλο: Λοφοτροχόζωα Συνομοταξία/Φύλο: Δακτυλιοσκώληκες + Πωγωνοφόρα ( είδη) Ομοταξία: Πολύχαιτοι (>10000 θαλάσσια, βενθικά ή/και πελαγικά είδη, Παραφυλετική ομάδα) Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού) Ομοταξία: Βδελλίδια (βδέλλες των γλυκών νερών και της θάλασσας) Μονοφυλετικές ομάδες* Συνομοταξία/Φύλο: Εχίουρα (140 είδη θαλάσσιων σκωλήκων) Συνομοταξία/Φύλο: Σιπούνκουλα ( 250 είδη θαλάσσιων σκωλήκων) * Επισαγματοφόρα: χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη χαρακτηριστικής αναπαραγωγικής δομής (επίσαγμα)

5 Γενικά χαρακτηριστικά του φύλου Σχέδιο Οργάνωσης του Σώματος - Φέρουν μεταμερή (όμοιοι δακτύλιοι) σε σειρά που διαχωρίζονται εξωτερικά με δακτύλιους (κυκλικά αυλάκια) και εσωτερικά με διαφράγματα (ένωση περιτόναιων διαδοχικών μεταμερών) - Οι περισσότεροι Δακτυλιοσκώληκες (με εξαίρεση τις Βδέλλες) φέρουν μικροσκοπικές χιτινώδεις «τρίχες» (σμήριγγες) - Παρουσιάζουν παγκόσμια εξάπλωση Σχέδιο οργάνωσης του Σώματος Κεφάλι: Αποτελείται από 2 μέρη (προστόμιο και περιστόμιο) Μεταμερικό σώμα: Ακολουθεί το κεφάλι και φέρει τα μεταμερή Πυγίδιο: Τελικό τμήμα το οποίο φέρει την έδρα (μπροστά από το πυγίδιο σχηματίζονται νέα μεταμερή κατά την ανάπτυξη) Κεφάλι Μεταμερικό σώμα Πυγίδιο Πολύχαιτος Nereis diversicolor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

6 Σχέδιο σώματος (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Γενικά χαρακτηριστικά του φύλου Σχέδιο Οργάνωσης του Σώματος - Το τοίχωμα των σωματικών μεταμερών επενδύονται από το περιτόναιο (μεσοδερμικό επιθήλιο), το οποίο σχηματίζει ραχιαία και κοιλιακά μεσεντέρια που καλύπτουν όλα τα όργανα - Το κοίλωμα στους Δακτυλιοσκώληκες (εκτός από τις Βδέλλες) φέρει υγρό που λειτουργεί ως υδροστατικός σκελετός (συστολή των επιμήκων και κυκλικών μυών μεταβάλλουν το μήκος του σώματος) Εγκάρσια τομή σώματος πολύχαιτου Nereis diversicolor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

7 Σχέδιο σώματος (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Γενικά χαρακτηριστικά του φύλου Σχέδιο Οργάνωσης του Σώματος - Φέρουν εξωτερική χιτινώδη στιβάδα (επιδερμίδιο) που περιβάλλει την επιδερμίδα και ζεύγη επιδερμικών σμηρίγγων - Πεπτικό σύστημα χωρίς μεταμέρεια (διατρέχει όλο το σώμα), ομοίως για ραχιαίο/κοιλιακό αιμοφόρο αγγείο και νευρικό σχοινί Εγκάρσια τομή σώματος πολύχαιτου Nereis diversicolor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

8 2.1.1 Ομοταξία: Πολύχαιτοι (>10000 θαλάσσια, βενθικά ή/και πελαγικά είδη, Παραφυλετική ομάδα) - Σκώληκες μήκους 5-10 cm (μπορεί και μικρότεροι από 1 mm, αλλά και μεγαλύτεροι από 2 m). - Ικανότητα ανοχής μεταβολών στην αλατότητα (ευρύαλα είδη). - Ζουν μέσα σε βράχους, σε σχισμές κοραλλιών ή όστρακα (παρουσιάζουν ικανότητα διείσδυσης στη λάσπη ή στην άμμο κατασκευή σωλήνων). - Σημαντικός κρίκος της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας (τρώγονται από ψάρια, Καρκινοειδή, Υδρόζωα κλπ.). - Διακρίνονται σε 2 μορφολογικές ομάδες Α) Εδραίοι Πολύχαιτοι και Β) Πλανήτες ή ελεύθερους μετακινούμενους Πολύχαιτους (θηρευτές με σιαγόνα και δόντια). Εδραίος Πολύχαιτος Spirobranchus giganteus μέσα σε ασβεστολιθικό σωλήνα (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Πλανήτης Nereis diversicolor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

9 2.1.1 Ομοταξία: Πολύχαιτοι (>10000 θαλάσσια, βενθικά ή/και πελαγικά είδη, Παραφυλετική ομάδα) Χαρακτηριστικά της ομοταξίας - Διαθέτουν καλά διαφοροποιημένο κεφάλι με εξειδικευμένα αισθητήρια όργανα, ζεύγη εξαρτημάτων (παραπόδια) με σμήριγγες. - Έντονη διαφοροποίηση των μεταμερών τους. - Δεν φέρουν επίσαγμα. Εδραίος Πολύχαιτος Spirobranchus giganteus μέσα σε ασβεστολιθικό σωλήνα (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Πλανήτης Nereis diversicolor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

10 2.1.1 Ομοταξία: Πολύχαιτοι (>10000 θαλάσσια, βενθικά ή/και πελαγικά είδη, Παραφυλετική ομάδα) Μορφή και Λειτουργία - Προστόμιο (συσταλτό ή μη) με μάτια, κεραίες και αισθητήριες προσακτρίδες. - Περιστόμιο με σμήριγγες, προσακτρίδες ή χιτινώδεις σιαγώνες (στους θηρευτές). - Φέρουν παραπόδια για έρπυση, κολύμβηση ή γάντζωμα στους σωλήνες αποτελούν κύρια όργανα αναπνοής (μπορεί να φέρουν και βράγχια π.χ. Arenicola). Κεραία Βράγχια Κεφάλι Πολύχαιτου Nereis diversicolor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Νευροπόδια Νωτοπόδια Πολύχαιτος Arenicola (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Πολύχαιτος Amphitrite (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

11 2.1.1 Ομοταξία: Πολύχαιτοι (>10000 θαλάσσια, βενθικά ή/και πελαγικά είδη, Παραφυλετική ομάδα) Διατροφή - Οι Πλανήτες Πολύχαιτοι είναι θηρευτές ή πτωματοφάγοι. - Οι Εδραίοι Πολύχαιτοι είναι αιωρηματοφάγοι ή ιζηματοφάγοι. - Ύπαρξη πεπτικού συστήματος με Προέντερο: περιλαμβάνει στομαδαίο, φάρυγγα και πρόσθιο οισοφάγο. Μεσέντερο: έκκριση πεπτικών ενζύμων (πρόσθιο τμήμα) απορρόφηση (οπίσθιο τμήμα). Οπισθέντερο: σύνδεση μεσέντερου με το εξωτερικό περιβάλλον (περιλαμβάνει την έδρα στην περιοχή του πυγιδίου). Κυκλοφορία και Αναπνοή - Λειτουργία της αναπνοής με τη μεσολάβηση των παραποδίων και των βραγχίων (αν υπάρχουν), καθώς και της επιφάνειας του σώματος. - Ποικίλες μορφές κυκλοφορίας του αίματος, στις οποίες το κοιλωματικό υγρό παίζει σημαντικό ρόλο. - Μπορεί να φέρουν αναπνευστικές χρωστικές (αιμοσφαιρίνη, χλωροκρουορίνη και αιμορυθρίνη).

12 2.1.1 Ομοταξία: Πολύχαιτοι (>10000 θαλάσσια, βενθικά ή/και πελαγικά είδη, Παραφυλετική ομάδα) Απέκκριση - Ύπαρξη πρωτονεφριδίων και ανάμικτων πρώτο- και μετα- νεφριδίων Κυρίως φέρουν ζεύγος μετανεφριδίων σε κάθε μεταμερές. Νευρικό Σύστημα και Αισθητήρια όργανα - Βασικό πρότυπο Δακτυλιοσκωλήκων. - Οφθαλμοί (με φωτοευαίσθητα ραβδόμορφα κύτταρα, φακό, αμφιβληστροειδή και κερατοειδή), αυχενικά όργανα (με βλεφαριδοφόρα αισθητικά βοθρία, χημειοϋποδοχείς) και στατοκύστεις (προσανατολισμός σώματος). Αναπαραγωγή και Ανάπτυξη - Γονοχωριστικά με απλά αναπαραγωγικά όργανα (μη μόνιμα) και εξωτερική γονιμοποίηση. - Φέρουν τροχοφόρο προνύμφη.

13 2.1.1 Ομοταξία: Πολύχαιτοι (>10000 θαλάσσια, βενθικά ή/και πελαγικά είδη, Παραφυλετική ομάδα) Αντιπροσωπευτικοί Πολύχαιτοι Σκώληκας Nereis (σκουλήκι της άμμου) Σκώληκες με Έλυτρα π.χ. Hesperonoe adventor Σκώληκες της Φωτιάς π.χ. Hermodice carunculata (σμήριγγες με δηλητηλιώδες έκκριμα) Σωληνόβιοι Πολύχαιτοι π.χ. Amphitrite, Arenicola, Chaetopterus Πλανήτης Nereis diversicolor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Hermodice carunculata (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Chaetopterus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Hesperonoe adventor (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

14 2.1.1 Ομοταξία: Πολύχαιτοι Κλάδος: Σιβογλινίδες (Πωγωνοφόρα, 150 είδη) - Θαλάσσιες μορφές (διάμετρος < 1 mm και μήκος cm) στη ιλύ των ωκεανών (βάθος m). - Εδραίοι οργανισμοί με επιμήκεις χιτινώδεις σωλήνες (κάθετα στο ίζημα του πυθμένα). - Σώμα μακρύ και κυλινδρικό που καλύπτεται από επιδερμίδιο (επιδερμίδα, κυκλικοί και επιμήκεις μύες). - Το σώμα χωρίζεται σε πρόσωμα (βραχύ εμπρόσθιο τμήμα), κορμός (επιμήκης και λεπτός) και οπισθόσωμα. - Δεν φέρουν στόμα και/ή πεπτικό σωλήνα (απορρόφηση θρεπτικών συστατικών με τα πτερύγια και τις μικρολάχνες των κεραίων τους). - Η συμβιωτική τους σχέση με χημειοαυτότροφα βακτήρια (στο τροφόσωμα) καλύπτει τις ενεργειακές τους ανάγκες. - Είναι γονοχωριστικά είδη (ένα ζεύγος γονάδων και γεννητικών αγωγών στον κορμό). Τυπική μορφή Πωγωνοφόρου Lamellisabella (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

15 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι Ομοταξία: Βδελλίδια - Τα μέλη του κλάδου φέρουν επίσαγμα (δακτύλιος από εκκριτικά κύτταρα στην επιδερμίδα). - Το επίσαγμα είναι ορατό στους Ολιγόχαιτους, ενώ στα Βδελλίδια μόνο κατά την περίοδο της αναπαραγωγής. - Δεν φέρουν παραπόδια. Κλάδος: Επισαγματοφόρα - Είναι μόνοικα ερμαφρόδιτα με άμεση ανάπτυξη (ανάπτυξη νεαρών ατόμων σε βομβύκιο μικροί σκώληκες). Επίσαγμα

16 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) - Φέρουν σμήρριγες (μακριές, κοντές, ευθείες ή καμπύλες, μυτερές ή αμβλείες, μονές ή σε δεσμίδες). - Τυπικό κυκλοφορικό και απεκκριτικό σύστημα με των Δακτυλιοσκωλήκων. - Πεπτικό και νευρικό σύστημα χαρακτηριστικό των Ολιγόχαιτων. - Κίνηση με περισταλτικές κινήσεις (συσπάσεις μυών για επιμήκυνση και βράχυνση του σώματος). - Κάθε μεταμερές φέρει 4 ζεύγη χιτινωδών σμηρίγγων (σπάνια 100 και περισσότερες).

17 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Τυπικός γεωσκώληκας Lumbricus terrestris και δομή σμήριγγας (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

18 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Διατροφή - Οι περισσότεροι είναι πτωματοφάγοι (αποσυντιθέμενο οργανικό υλικό, φύλλα και βλάστηση, σκουπίδια και ζωϊκά υλικά). - Φέρουν ασβεστογόνους αδένες στον οισοφάγο που ρυθμίζουν την ισορροπία οξέων-βάσεων στα σωματικά υγρά, καθώς και τη συγκέντρωση του ασβεστίου στο αίμα. - Προστόμιο φάρυγγας οισοφάγος πρόλοβος (προσωρινή αποθήκευση τροφής) προστόμαχος (άλεση τροφής) έντερο & τυφλοσωλήνας (πέψη και απορρόφηση). - Χλωραγωγός ιστός στην περιφέρεια του εντέρου (κέντρο σύνθεσης γλυκογόνου και λίπους, με ικανότητα αναγέννησης και απέκκρισης). Πεπτικό σύστημα γεωσκώληκα Lumbricus terrestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

19 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Κυκλοφορία και αναπνοή - Φέρουν διπλό σύστημα μεταφοράς: το κοιλωματικό και το κλειστό κυκλοφορικό σύστημα. - 5 αιμοφόρα αγγεία διατρέχουν το σώμα σε όλο το μήκος του - 1 ραχιαίο αγγείο που εκτείνεται πάνω από τον πεπτικό σωλήνα λειτουργεί σαν πραγματική καρδιά. Διοχετεύει το αίμα που δέχεται από τα αγγεία του τοιχώματος και του πεπτικού σωλήνα προς τα εμπρός σε 5 ζεύγη αορτικών τόξων, διατηρώντας σταθερή πίεση στο κοιλιακό αγγείο (λειτουργεί ως κοιλιακή αορτή). - Ύπαρξη ενός κοιλιακού αγγείου (αίμα από τα αορτικά τόξα εγκέφαλος και υπόλοιπο σώμα μέσω μεταμερικών αγγείων. - Αίμα με άχρωμα αμοιβαδοκύτταρα και αιμοσφαιρίνη και ανταλλαγή αερίων μέσω του υγρού δέρματος Κυκλοφορία και αναπνοή γεωσκώληκα Lumbricus terrestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

20 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Απέκκριση - Ζεύγος μετανεφριδίων σε κάθε μεταμερές, εκτός των 3 πρώτων και του τελευταίου. - Τα άχρηστα υλικά μεταφέρονται στο νεφρόστομα και στο σωληνίσκο του νεφριδίου και τελικά στο νεφριδιοπόρο. - Οι υδρόβιοι Ολιγόχαιτοι απεκκρίνουν αμμωνία, ενώ οι χερσαίοι εκκρίνουν ουρία (και οι 2 ουσίες παράγονται από τα χλωραγωγά κύτταρα). Δομή νεφριδίων του γεωσκώληκα Lumbricus terrestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

21 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Νευρικό σύστημα και Αισθητήρια Όργανα - Φέρουν κεντρικό σύστημα (ζεύγος εγκεφαλικών γαγγλίων, ζεύγος συνδετικών νεύρων, ενιαίο κοιλιακό νευρικό σχοινί, ζεύγος συντηγμένων γαγγλίων με αισθητήριες και κινητικές ίνες) και περιφερειακά νεύρα. - Φέρουν νευροεκκριτικά κύτταρα στον εγκέφαλο και τα γάγγλια με ενδοκρινή λειτουργία (ρύθμιση αναπαραγωγής, δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου και ικανότητα αναγέννησης). - Φέρουν γιγαντιαίους άξονες ή ίνες που ελέγχουν την κίνηση - Φέρουν απλά αισθητήρια όργανα σε ολόκληρο το σώμα (π.χ. φωτοϋποδοχείς, χημειοασθητήρια κλπ.) - Εμφανίζουν αρνητικό φωτοτακτισμό στο δυνατό φως και θετικό στο αμυδρό, ενώ αντιδρούν σε μηχανικά και χημικά ερεθίσματα. Νευρικό σύστημα και αισθητήρια όργανα του γεωσκώληκα Lumbricus terrestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

22 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Αναπαραγωγή και Ανάπτυξη - Τα αναπαραγωγικά συστήματα βρίσκονται σε ορισμένα μεταμεροί (π.χ στο είδος Lumbricus terrestris). - Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος σύζευξης μεταξύ των ατόμων. Αναπαραγωγικό σύστημα του γεωσκώληκα Lumbricus terrestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

23 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Αναπαραγωγή και Ανάπτυξη - Σύζευξη γεωσκωλήκων Σύζευξη στον γεωσκώληκα Lumbricus terrestris (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

24 2.1.2 Ομοταξία: Ολιγόχαιτοι (γεωσκώληκες & σκώληκες του γλυκού νερού, >3000 είδη) Χαρακτηριστικοί αντιπρόσωποι Ολιγόχαιτοι του γλυκού νερού π.χ. Aeolosoma, Stylaria, Dero, Tubifex Aeolosoma chemprichi (πηγή: Tubifex tubifex (πηγή: Stylaria lacustris (πηγή:

25 2.1.3 Ομοταξία: Βδελλίδια (βδέλλες των γλυκών νερών και της θάλασσας) - Η ομοταξία περιλαμβάνει 3 τάξεις: Ακανθοβελλίδια (27 μεταμεροί), Βραγχιοβελλίδια (14-15 μεταμεροί) και Βδελλίδια (γνήσιες βδέλλες με 34 μεταμεροί). - Οι γνήσιες βδέλλες στερούνται διακριτών κοιλωματικών διαμερισμάτων (εξαφάνιση διαφράγματος και κοίλωμα γεμάτο με συνδετικό ιστό και χάσματα). - Οι περισσότερες τρέφονται με υγρά ιστών και αίμα π.χ. Hirundo medicinalis. - Δεν φέρουν σμήριγγες. - Φέρουν μυζητήρες για απορρόφηση αίματος. Ραχιαία όψη Hirundo medicinalis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

26 2.1.3 Ομοταξία: Βδελλίδια (βδέλλες των γλυκών νερών και της θάλασσας) - Φέρουν μυζητήρες για απορρόφηση αίματος. - Ανταλλαγή αερίων μέσω του δέρματος (σπάνια η ύπαρξη βραγχίων σε ορισμένα παρασιτικά είδη των ψαριών). - Φέρουν ζεύγη μετανεφριδίων. - Φέρουν 2 εγκεφάλους (πρόσθιος με 6 ζεύγη συντηγμένων γαγγλίων και οπίσθιος με 7 ζεύγη συντηγμένων γαγγλίων). - Ύπαρξη 21 ζευγών μεταμερικών γαγγλίων κατά μήκος του νευρικού σχοινίου. - Ύπαρξη ελεύθερων αισθητήριων απολήξεων, κυτταρικών φωτοϋποδοχέων, αισθητηδίων (εξειδικευμένα αισθητήρια όργανα) και οφθαλμιδίων με χρωστική. - Επικρατεί ο ερμαφροδιτισμός, ενώ μπορεί να αναπαραχθούν με ετερογονιμοποίηση (ανταλλαγή γεννητικού υλικού με σύζευξη). - Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από ένα σύστημα κοιλωματικών κόλπων και αγωγών. Κοιλιακή όψη και ανατομία Hirundo medicinalis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

27 2.2 ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Εχίουρα (140 είδη θαλάσσιων σκωλήκων) - Απαντώνται σε όλους τους ωκεανούς, μέσα στη λάσπη ή στην άμμο, καθώς και σε κενά όστρακα Γαστερόποδων. - Ποικίλο μέγεθος (μέγιστο μήκος cm). - Φέρουν κυλινδρικό σώμα. - Στόμα με εκτατή προβοσκίδα με βλεφαριδοφόρο αύλακα (έκταση μέχρι και 2 m στο είδος Bonellia sp.) Χαρακτηριστικοί αντιπρόσωποι Εχίουρων Bonelia sp. (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Echiurus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Anelassorhynchus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

28 2.2 ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Εχίουρα (140 είδη θαλάσσιων σκωλήκων) - Σχετικά απλό νευρικό σύστημα. - Μπορεί να φέρουν ζεύγος πρόσθιων σμηρίγγων ή μια σειρά σκληρών τριχών γύρω από το πρόσθιο άκρο του σώματος. - Μακρύς και αναδιπλωμένος πεπτικός σωλήνας. - Κλειστό κυκλοφορικό σύστημα με άχρωμο αίμα (περιέχουν αιμοσφαιρίνη στα κοιλωματοκύτταρα του μεγάλου κοιλώματός τους). - Ένα ή πολλά ζεύγη νεφριδίων (μπορεί να λειτoυργήσουν ως γεννητικοί αγωγοί). - Απουσία εξειδικευμένων αισθητήριων οργάνων. - Ανταλλαγή αερίων κυρίως από το οπισθέντερο. - Είναι γονοχωριστικά είδη (ύπαρξη γονάδων και εξωτερική γονιμοποίηση με εμφάνιση τροχοφόρου προνύμφης μεταμόρφωση σε σκωληκοειδές ενήλικο άτομο). Εσωτερική οργάνωση Echiurus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

29 2.3 ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Σιπούνκουλα ( 250 είδη θαλάσσιων σκωλήκων) - Απαντώνται στη μεσοπαραλιακή ζώνη και σε βάθοι 5000 m, μέσα σε στοές, σε όστρακα Γαστερόποδων, σε σχισμές κοραλλιών και ανάμεσα σε φυτά. - Μικρά σε μέγεθος (μήκος 3-10 cm), με μυώδη σωματικό τοίχωμα. - Απουσία μεταμέρειας και σμηρίγγων. - Φέρουν μια εσώστροφη προβοσκίδα. Themiste (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Phascolosoma (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

30 2.3 ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ/ΦΥΛΟ: Σιπούνκουλα ( 250 είδη θαλάσσιων σκωλήκων) - Αιωρηματοφάγα, ιζηματοφάγα ή θρυμματοφάγα (μεταφορά της τροφής από την προβοσκίδα στο στόμα με τη βοήθεια δακτυλίου από κεραίες και βλέννας). - Φέρουν απλό πεπτικό σύστημα (μακρύς πεπτικός σωλήνας που αναδιπλώνεται και καταλήγει στην έδρα). - Φέρουν ένα ζεύγος νεφριδίων (μπορεί να λειτουργήσουν ως γεννητικού αγωγοί). - Απουσία κυκλοφορικού και αναπνευστικού συστήματος (ανταλλαγή αερίων διαμέσου κεραιών και προβοσκίδας). - Νευρικό σύστημα με δίλοβο εγκεφαλικό γάγγλιο και κοιλιακό νευρικό σχοινί κατά μήκος του σώματος. - Γονοχωριστικά είδη με μη μόνιμες γονάδες (ωοθήκες και όρχεις) και τροχοφόρο προνύμφη. - Παρατηρείται και αγενής αναπαραγωγή. Εσωτερική δομή Sipunculus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

31 Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. Γενικά χαρακτηριστικά - Παρουσία μεταμέρειας* (γραμμικές επαναλαμβανόμενες μονάδες με αυτοτέλεια). - Είναι όλα κοιλωματικά Πρωτοστόμια. - Ανήκουν στην υποομάδα των Λοφοτροχόζωων. - Κοινή προγονική τροχοφόρο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ & ΣΥΓΓΕΝΗ ΤΑΞΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. Γενικά χαρακτηριστικά - Παρουσία μεταμέρειας* (γραμμικές επαναλαμβανόμενες μονάδες με αυτοτέλεια). - Είναι όλα κοιλωματικά Πρωτοστόμια. - Ανήκουν στην υποομάδα των Λοφοτροχόζωων. - Κοινή προγονική τροχοφόρο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Σώμα νηματοειδούς μορφής, καλύπτεται εξωτερικά από παχύ, υαλώδες και ελαστικό στρώμα (εφυμενίδα): είναι διαπερατή στο νερό αλλά αδιαπέραστη σε πολλές ουσίες προστατεύει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης Βασίλειο: Animalia Υπερσυνομοταξία/Υπερφύλο: Λοφοτροχόζωα Συνομοταξία/Φύλο: Μαλάκια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ- ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ-ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ- ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ-ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ- ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ-ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΖ Ι ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Νταϊλιάνης Στέφανος ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Ακοιλωματικά Πρωτοστόμια,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ- ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ-ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ- ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ-ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ- ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ-ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΖ Ι ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Νταϊλιάνης Στέφανος 3. ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Platyhelminthes) Ακοιλωματικά

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς

Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Iάσμη Στάθη Δέσποινα Δοκιανάκη Ηράκλειο, Σπονδυλωτά Ασπόνδυλα Καρκινοειδή ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Χαρακτηριστικά Μεταμέρεια

Διαβάστε περισσότερα

Από τους Σπόγγους στα σχιζοκοιλωματικά Πρωτοστόμια

Από τους Σπόγγους στα σχιζοκοιλωματικά Πρωτοστόμια Από τους Σπόγγους στα σχιζοκοιλωματικά Πρωτοστόμια Προέλευση Μεταζώων Την εμφάνιση του ευκαρυωτικού κυττάρου ακολούθησε μια διαφοροποίηση σε πολλές διακριτές γενεαλογικές γραμμές μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ = 34 ΦΥΛΑ

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ = 34 ΦΥΛΑ ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΖΩΩΝ = 34 ΦΥΛΑ Πολυκύτταροι, ευκαρυωτικοί οργανισμοί, με υψηλό βαθμό κυτταρικής εξειδίκευσης. Τα κύτταρα οργανώνονται σε ιστούς και στη συνέχεια σε όργανα. Είναι ετερότροφοι οργανισμοί.

Διαβάστε περισσότερα

Από τους Σπόγγους στα σχιζοκοιλωματικά Πρωτοστόμια

Από τους Σπόγγους στα σχιζοκοιλωματικά Πρωτοστόμια Από τους Σπόγγους στα σχιζοκοιλωματικά Πρωτοστόμια Προέλευση Μεταζώων Την εμφάνιση του ευκαρυωτικού κυττάρου ακολούθησε μια διαφοροποίηση σε πολλές διακριτές γενεαλογικές γραμμές μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΖΩΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ & ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΖΩΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ & ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μελέτη Πρωτοστομίων (σχηματισμός στόματος από τον εμβρυϊκό βλαστοπόρο) που διαιρούνται σε 2 μεγάλους κλάδους: τα Λοφοτροχόζωα και τα Εκδυσόζωα. Τα Λοφοτροχόζωα είναι ακοιλωματικά,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Το πρώτο σύστημα κατάταξης των ζώων κατά τον Αριστοτέλη

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Το πρώτο σύστημα κατάταξης των ζώων κατά τον Αριστοτέλη ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Το πρώτο σύστημα κατάταξης των ζώων κατά τον Αριστοτέλη Επόμενα συστήματα κατάταξης John Ray (1627-1705): Νέο σύστημα κατάταξης και εισαγωγή έννοιας του είδους Charles Linnaeus

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία και μορφολογία πτηνού

Ανατομία και μορφολογία πτηνού Ανατομία και μορφολογία πτηνού Τα πτηνά είναι ομοιόθερμα σπονδυλωτά που φυλογενετικά σχετίζονται με τους Δεινοσαύρους Τα αρτίγονα πουλιά (Νεόρνιθες) διαιρούνται σε δύο ομάδες: (1) Παλαιόγναθα (κίβι, έμου,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης Γενικά χαρακτηριστικά - Πλευρικά πεπιεσμένοι οργανισμοί. - Φέρουν 2 θυρίδες (μήκος 1-2 mm μέχρι 1 m, π.χ.

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΞΕΛΙΞΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ 128

Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΞΕΛΙΞΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ 128 Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΖΩΟΛΟΓΙΑ: Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 25 Περίγραμμα του Κεφαλαίου 25 Ζωολογία: Η Εξελικτική Προσέγγιση 26 Ζωολογία: Η Οικολογική Προσέγγιση 30 Προειδοποίηση για την Άγρια

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 15/9/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 15/9/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων Κύτταρα και ιστοί: Πλήθος κυττάρων ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων

Διαβάστε περισσότερα

Βδέλλα (Hirudo medicinalis) τρέφεται με αίμα από το χέρι ενός ανθρώπου

Βδέλλα (Hirudo medicinalis) τρέφεται με αίμα από το χέρι ενός ανθρώπου Βδέλλα (Hirudo medicinalis) τρέφεται με αίμα από το χέρι ενός ανθρώπου Για πολλούς αιώνες η ιατρική βδέλλα (Hirudo medicinalis) χρησιμοποιούνταν για «αιμοληψίες» εξαιτίας της λανθασμένης αντίληψης ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΜΑ 1ο 1. Κυτταρική διαφοροποίηση ονομάζουμε: α. Την δομική κυρίως εξειδίκευση των συστημάτων β. Την δομική και λειτουργική εξειδίκευση των κυττάρων γ. Την λειτουργική εξειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

Σκελετικό σύστημα. Λειτουργίες: 1. Στηρικτικό πλαίσιο του σώματος των ζώων 2. Κινητική ποικιλομορφία. 2. Σκληροί σκελετοί

Σκελετικό σύστημα. Λειτουργίες: 1. Στηρικτικό πλαίσιο του σώματος των ζώων 2. Κινητική ποικιλομορφία. 2. Σκληροί σκελετοί Σκελετικό σύστημα Λειτουργίες: 1. Στηρικτικό πλαίσιο του σώματος των ζώων 2. Κινητική ποικιλομορφία Τύποι: 1. Υδροστατικοί σκελετοί 2. Σκληροί σκελετοί Ενδοσκελετός Εξωσκελετός Σκελετικό σύστημα υδροστατικοί

Διαβάστε περισσότερα

2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο

2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο 2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο Απολιθώματα πολλά και σε όλο το γεωλογικό χρόνο Οικοσυστήματα Μέγεθος Διάρκεια ζωής Θηρευτές χρήσεις από τον άνθρωπο κόσμηματα τέχνη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΜΑΛΑΚΙΑ Νταϊλιάνης Στέφανος. Γιγαντιαία αχιβάδα Tridacna maxima (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΜΑΛΑΚΙΑ Νταϊλιάνης Στέφανος. Γιγαντιαία αχιβάδα Tridacna maxima (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Γιγαντιαία αχιβάδα Tridacna maxima (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΜΑΛΑΚΙΑ Η ανάπτυξη του κοιλώματος αποτελεί ένα μεγάλο βήμα στην ανάπτυξη πολυπλοκότερων μορφών Το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ

ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Τα Αρθρόποδα αποτελούν τους πολυπληθέστερους οργανισμούς πάνω στη Γη (περίπου το 55-60% όλων των ειδών φυτών και ζώων) Είναι γνωστά περίπου 1.000.000 είδη Το σώμα

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος. Συστηµατική κατάταξη

Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος. Συστηµατική κατάταξη 2 η ΑΣΚΗΣΗ Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος Συστηµατική κατάταξη Κλάση Τάξη Οστεϊχθύες Perciformes Οικογένεια Cichlidae Γένος Tilapia Γενικά : Η οικογένεια Cichlidae περιλαµβάνει

Διαβάστε περισσότερα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες O εγκέφαλος Ο εγκέφαλος είναι το κέντρο ελέγχου του σώματος μας και ελέγχει όλες τις ακούσιες και εκούσιες δραστηριότητες που γίνονται μέσα σε αυτό. Αποτελεί το

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΙ Ο ανθρώπινος οργανισμός συνίσταται α- πό τρισεκατομμύρια κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά εμφανίζουν σημαντική ποικιλομορφία, που αφορά το μέγεθος,

Διαβάστε περισσότερα

BIOΛ 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Μ. Παυλίδης Ηράκλειο, Νοέμβριος 2018

BIOΛ 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Μ. Παυλίδης Ηράκλειο, Νοέμβριος 2018 BIOΛ 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Μ. Παυλίδης (pavlidis@uoc.gr) Ηράκλειο, Νοέμβριος 2018 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗ ΓΗ A TIMELINE 13.8 ΒΥΑ Origin of the Universe 4.6 BYA Formation of the Solar System/Earth

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ: ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΓΑΡΙΔΑΣ

ΑΣΚΗΣΗ: ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΓΑΡΙΔΑΣ ΑΣΚΗΣΗ: ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ Ομοταξία: Βραγχιόποδα Κλαδοκεραιωτά (Daphnia μικροσκοπικό παρασκεύασμα) Ανόστρακα (Artemia, ενήλικα αυγά και ναύπλιοι σε διάφορα στάδια ανάπτυξης σε μικροσκοπικό παρασκεύασμα και ζωντανό

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Εργαστηριακή Άσκηση Σκώληκες

Ζωολογία Ι. Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Εργαστηριακή Άσκηση Σκώληκες Ζωολογία Ι Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Εργαστηριακή Άσκηση Σκώληκες Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Περιεχόμενο εργαστηρίου 1. Εισαγωγή-Παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. Εργαστηριακή άσκηση: Αρθρόποδα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. Εργαστηριακή άσκηση: Αρθρόποδα Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας Τομέας Βιολογίας Ζώων ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι Εργαστηριακή άσκηση: Αρθρόποδα Επιμέλεια: Σίνος Γκιώκας Πάτρα 2015 ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ & ΜΥΡΙΑΠΟΔΑ ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΑΡΑΧΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά.

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Στον πεπτικό σωλήνα πραγματοποιείται ο τεμαχισμός της τροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΑ. Καρβουντζή Ηλιάνα (Βιολόγος) 1

ΚΥΤΤΑΡΑ. Καρβουντζή Ηλιάνα (Βιολόγος) 1 ΚΥΤΤΑΡΑ ΖΥΓΩΤΟ: Το πρώτο κύτταρο του οργανισμού από το οποίο με συνεχείς κυτταρικές διαιρέσεις προκύπτουν όλα. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ: Διαδικασία με την οποία τα κύτταρα αποκτούν διαφορετικά μορφολογικά και λειτουργικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:././2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Από το κύτταρο στον οργανισμό ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις θεωρίας. 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό

Ερωτήσεις θεωρίας. 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό Ερωτήσεις θεωρίας 1ο Κεφάλαιο Από το κύτταρο στον οργανισμό 1. Ποια είναι τα βασικά είδη ιστών του ανθρώπινου οργανισμού; Τα βασικά είδη ιστών του ανθρώπινου οργανισμού είναι ο επιθηλιακός, ο μυικός, ο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονικό πρότυπο ενός Ζώου. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης

Αρχιτεκτονικό πρότυπο ενός Ζώου. Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Αρχιτεκτονικό πρότυπο ενός Ζώου Εισηγητής: Ν. Πουλακάκης Η βασική ομοιομορφία της βιολογικής οργάνωσης προέρχεται από την κοινή καταγωγή των οργανισμών Κάθε οργανισμός έχει κληρονομήσει ένα σχέδιο σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ. Ζωολογία Ι. -Ανατοµ ή σε χερσαίο γαστερόποδο-

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ. Ζωολογία Ι. -Ανατοµ ή σε χερσαίο γαστερόποδο- ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Ζωολογία Ι -Ανατοµ ή σε χερσαίο γαστερόποδο- Υπεύθυνος µαθήµατος: Καθ. Μυλωνάς Μωυσής Επιµέλεια σηµειώσεων: Παρµακέλης Άρης ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2000

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Από τι αποτελείται ο ανθρώπινος οργανισμός; Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από περίπου 10 τρισεκατομμύρια κύτταρα, που οργανώνονται σε ιστούς, οι ιστοί σε όργανα και τα όργανα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Ζωολογία (ΒΙΟΛ-101): Εργαστηριακή άσκηση: Μορφολογία και Ανατομία δεκάποδου καρκινοειδούς

Εισαγωγή στη Ζωολογία (ΒΙΟΛ-101): Εργαστηριακή άσκηση: Μορφολογία και Ανατομία δεκάποδου καρκινοειδούς Ονοματεπώνυμο:... Α.Μ.:... Ημερομηνία:... Ώρα:... Τι θα κάνετε στην εργαστηριακή άσκηση; Α Εξωτερική μορφολογία 1. Παρατηρείστε τις δύο διαφορετικές σωματικές περιοχές, τους σωμίτες με τα εξαρτήματά τους

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης

Κεφάλαιο 6. Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης Κεφάλαιο 6 Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων Μαριάνθη Χατζηιωάννου Δημήτρης Βαφείδης 6. Συγκριτική ιστολογική μελέτη τού συστήματος εξωτερικών περιβλημάτων Σύνοψη Η 4

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα. Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Ζωολογία Ι. Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα. Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Ζωολογία Ι Ενότητα 14: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Περιεχόμενα ενότητας Θα αναπτυχθούν τα εξής θέματα: Παρουσίαση των φύλων.

Διαβάστε περισσότερα

4-7 έτη. ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

4-7 έτη. ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Το HELIX ASPERSA ανήκει στη συνομοταξία Μαλάκια, στην ομοταξία Γαστερόποδα, και στην υφομοταξία Πνευμονοφόρα, στο γένος Helix και στο είδος Aspersa. Η λατινική ονομασία Helix,προέρχεται απο το ελικοείδες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ & ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ & ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ & ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΓΝΑΘΟΦΟΡΑ- ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ Νταϊλιάνης Στέφανος 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μελέτη Πρωτοστομίων (σχηματισμός

Διαβάστε περισσότερα

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΤΑΞΗ Τ... ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΟΓΑΜΜΑ ΠΟΥΔΝ ΚΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΥΤΤΑΟ ΚΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΥΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΥΚΛΟΦΟΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΙΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΠΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Πεπτικό Σύστημα Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Το γαστρεντερικό σύστημα (ΓΕΣ) αποτελείται από τα κοίλα όργανα που εκτείνονται από το στόμα έως τον πρωκτό και τους επικουρικούς αδένες που ευθύνονται για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Στοματικά μόρια, σιελογόνοι αδένες, πεπτικός σωλήνας (πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο έντερο)

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Στοματικά μόρια, σιελογόνοι αδένες, πεπτικός σωλήνας (πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο έντερο) ΑΝΑΤΟΜΙΑ-ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Στοματικά μόρια, σιελογόνοι αδένες, πεπτικός σωλήνας (πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο έντερο) ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πρόσθιο έντερο (φάρυγγας, οισοφάγος, πρόλοβος, προκοιλίδιο) Μέσο έντερο (κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας...

ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας... ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας... Κύτταρο Η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Πρώτος ο Βρετανός Robert Hooke το 1665 παρατηρώντας

Διαβάστε περισσότερα

Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς

Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Μορφολογία και Ανατομία Δεκάποδου Καρκινοειδούς Δρ Iάσμη Στάθη (Ε.ΔΙ.Π.) Σχολή Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Ζώων Ι. ίνος Γκιώκας. Πανεπιστήμιο Πατρών Σμήμα Βιολογίας. Πάτρα 2015

Βιολογία Ζώων Ι. ίνος Γκιώκας. Πανεπιστήμιο Πατρών Σμήμα Βιολογίας. Πάτρα 2015 Βιολογία Ζώων Ι ίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πατρών Σμήμα Βιολογίας Πάτρα 2015 Πατρών 2015 1 Αρχιτεκτονικό Πρότυπο των Ζώων Πατρών 2015 2 Ιεραρχική Οργάνωση της Πολυπλοκότητας των Ζώων Από απλούς οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ ΧΟΡΔΩΤΑ ΥΠΟΦΥΛΟ Σπονδυλωτά ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ Άγναθα Γναθόστομα ΚΛΑΣΗ Μυξίνοι Χονδριχθύες Πετρόμυζοι Οστεϊχθύες*

ΦΥΛΟ ΧΟΡΔΩΤΑ ΥΠΟΦΥΛΟ Σπονδυλωτά ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ Άγναθα Γναθόστομα ΚΛΑΣΗ Μυξίνοι Χονδριχθύες Πετρόμυζοι Οστεϊχθύες* ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ ΚΛΑΣΗ Ουροχορδωτά Ασκίδια Κωπηλάτες Θαλειοειδή ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Άγναθα Γναθόστομα Κεφαλοχορδωτά Λεπτοκάρδια Μυξίνοι Πετρόμυζοι Χονδριχθύες Οστεϊχθύες* Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Το πεπτικό σύστημα στον άνθρωπο αποτελείται από: Τον Πεπτικό ή γαστρεντερικό σωλήνα στον οποίο υπάρχουν : Η στοματική κοιλότητα Ο φάρυγγας Ο οισοφάγος Το στομάχι Το λεπτό έντερο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ο. Έντομα (Μορφολογία Κατηγορίες)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ο. Έντομα (Μορφολογία Κατηγορίες) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ο Έντομα (Μορφολογία Κατηγορίες) Δασική Εντομολογία Αντικείμενο: Μελέτη των εντόμων που βλάπτουν τα δασικά δέντρα και το ξύλο σε χρήση. Στη δασική πράξη: α. Εντοπισμός προσβολής επιδημικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΤΜΗΜΑ: ΑΡ. Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο.

ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΤΜΗΜΑ: ΑΡ. Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο. Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΒΑΘΜΟΣ:.... /100 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ:... ΤΑΞΗ: B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01.06.2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2011-2012 ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1:30 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:...

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά

Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Είναι σπονδυλωτά που φέρουν σωματικά εξαρτήματα χειριδία (και όχι πτερύγια, όπως τα ψάρια) Μερικά έχουν χάσει ένα ή δυο ζεύγη εξαρτημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΙ Ως προς τη µορφή και τη λειτουργία τους. Κυτταρική διαφοροποίηση.

ΙΣΤΟΙ Ως προς τη µορφή και τη λειτουργία τους. Κυτταρική διαφοροποίηση. ΙΣΤΟΙ 1. Τα κύτταρα που αποτελούν τον οργανισµό µας, διακρίνονται σε διάφορους τύπους, παρά το γεγονός ότι όλα, τελικώς, προέρχονται από το ζυγωτό, δηλαδή το πρώτο κύτταρο µε το οποίο ξεκίνησε η ζωή µας.

Διαβάστε περισσότερα

Από το κύτταρο στον οργανισμό. Κεφάλαιο 1ο

Από το κύτταρο στον οργανισμό. Κεφάλαιο 1ο Από το κύτταρο στον οργανισμό Κεφάλαιο 1ο Ι. Ανάμεσα στους μεικτούς αδένες του ανθρώπινου οργανισμού περιλαμβάνεται και το πάγκρεας. α) Ποια είναι τα προϊόντα που παράγει το πάγκρεας (παγκρεατικό υγρό,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Β ΜΕΡΟΣ)

ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Β ΜΕΡΟΣ) ΑΝΑΤΟΜΙΑ και ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Β ΜΕΡΟΣ) ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΥΪΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Οι µύες είναι συσταλτά όργανα που χρησιµεύουν για να επιτελούνται οι ενεργητικές κινήσεις του οργανισµού. Οι µύες αποτελούνται

Διαβάστε περισσότερα

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΙΑΛΕΞΗ 5. ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ Ι ΑΣΚΩΝ Μιχάλης Παυλίδης (pavlidis@biology.uoc.gr) Ηράκλειο, Νοέμβριος 2012 1 ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ Ισοζύγιο νερού και ωσμωρύθμιση Ρύθμιση των εξωκυττάριων υγρών

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης

Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή 1 Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης 2019 2 Δομή μαθήματος-ενότητες Μυϊκό -Δομή και λειτουργία ΚΝΣ-Νευρομυϊκός έλεγχος Επίδραση της

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 0-0 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 0 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ-ΧΗΜΕΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 0/6/0 ΒΑΘΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ:... ΤΑΞΗ: Γ Αριθμητικά.. ΧΡΟΝΟΣ: ώρες Ολογράφως:... Υπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο 1. Ποιος είναι ο ρόλος των ερυθρών κυττάρων του αίματος; α. μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα β. μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά, άλατα, ορμόνες και πρωτεΐνες γ. μεταφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Στον ανθρώπινο οργανισµό a) όλα τα κύτταρα έχουν το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία b) υπάρχουν κύτταρα µε το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό 1o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11207, 2o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11208 ΘΕΜΑ Δ Το ανθρώπινο σώμα, όπως και το σώμα κάθε πολυκύτταρου οργανισμού αποτελείται από πολλά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:./04/2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ενδοκρινείς αδένες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

=... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

=... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ «ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘΜΟΣ: 25 = 20 =... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/05/2018 ΜΑΘΗΜΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ 11 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΘΕΜΑ Β

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ 11 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΘΕΜΑ Β ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ 11 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΘΕΜΑ Β 1. Το σύστημα των ενδοκρινών αδένων είναι το ένα από τα δύο συστήματα του οργανισμού μας που συντονίζουν και

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ, ΨΕΥΔΟΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ, ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ. Ενότητα 14η: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ, ΨΕΥΔΟΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ, ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ. Ενότητα 14η: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Ζωολογία Ι Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ, ΨΕΥΔΟΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ, ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ Ενότητα 14η: Δακτυλιοσκώληκες και Συγγενή Τάξα Συγγραφέας: Α. Λεγάκις Διδάσκων: Σκ. Ντέντος Τμήμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, Τομέας Ζωολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ 2017

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ 2017 Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΑΘΜΟΣ: ΤΑΞΗ: Β ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26-05-2017 ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΧΡΟΝΟΣ: 1ώρα 30

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. ΜΑΛΑΚΙΑ Νταϊλιάνης Στέφανος. Πάτρα Γιγαντιαία αχιβάδα Tridacna maxima (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι. ΜΑΛΑΚΙΑ Νταϊλιάνης Στέφανος. Πάτρα Γιγαντιαία αχιβάδα Tridacna maxima (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ Ι ΜΑΛΑΚΙΑ Νταϊλιάνης Στέφανος Πάτρα 2017 Γιγαντιαία αχιβάδα Tridacna maxima (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΜΑΛΑΚΙΑ Η ανάπτυξη του κοιλώματος αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Μύες Θώρακα - Κορμού

Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες μαστικής περιοχής Μύες πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος Μύες κοιλιακού τοιχώματος Μύες ράχης Μύες οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος 1 2 3 1 Μείζων θωρακικός 1 Ελάσσων θωρακικός 2 3Υποκλείδιος

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία ΙΙ. Ενότητα 1 η. Υποφύλα Χορδωτών. Παναγιώτης Παφίλης, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Ζωολογία ΙΙ. Ενότητα 1 η. Υποφύλα Χορδωτών. Παναγιώτης Παφίλης, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Ζωολογία ΙΙ Ενότητα 1 η. Υποφύλα Χορδωτών Παναγιώτης Παφίλης, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Τα υποφύλα των Χορδωτών Ουροχορδωτά Κεφαλοχορδωτά Σπονδυλόζωα Ενότητα 1η. Υποφύλα Χορδωτών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Page1 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μαθητές: Ρουμπάνης Γιάννης και Οικονομίδης Αριστείδης Τάξη: Γ γυμνασίου Κερατέας Τμήμα: Γ 4 Οκτώβριος 2013 Page2 ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το νευρικό σύστημα μαζί

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. 2. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο Αρτηρίες Λεμφικά τριχοειδή Φλέβες

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις

Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 10 Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις Ειδικές Αισθήσεις Όραση Ακοή Δομή του οφθαλμικού βολβού Οφθαλμικός βολβός Σκληρός χιτώνας Χοριοειδής χιτώνας Αμφιβληστροειδής χιτώνας Μ.Ντάνος Σκληρός

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 1o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11207, 96ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11303 Ι. Το σύστημα των ενδοκρινών αδένων είναι το ένα από τα δύο συστήματα του οργανισμού μας που συντονίζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το Νευρικό Σύστημα έχει δύο μοίρες Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός) Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (Σωματικό και Αυτόνομο τμήμα) ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ. Εργαστηριακή άσκηση. Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας Τομέας Βιολογίας Ζώων

ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ. Εργαστηριακή άσκηση. Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας Τομέας Βιολογίας Ζώων ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ Εργαστηριακή άσκηση Σίνος Γκιώκας Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Βιολογίας Τομέας Βιολογίας Ζώων Πάτρα 2015 Συστήνοντας τα Αρθρόποδα Ποια είναι τα Αρθρόποδα; Τι είναι ένα Αρθρόποδο; Βασικές ερωτήσεις:

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο. Φυλογενετικό δέντρο

Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο. Φυλογενετικό δέντρο Σχολές Συστηματικής Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο Φυλογενετικό δέντρο Σκορπιός Χειλόποδο Διπλόποδο Ορθόπτερο Ημίπτερο Υμενόπτερο Κολεόπτερο 14 12 11 7 Φαινόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα 2 Ο Τι είναι οι ιστοί και τι τα όργανα σε έναν οργανισμό; Δώστε από ένα παράδειγμα. Θέμα 3 Ο

Θέμα 2 Ο Τι είναι οι ιστοί και τι τα όργανα σε έναν οργανισμό; Δώστε από ένα παράδειγμα. Θέμα 3 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΤΑΞΗ: Α ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Θέμα 1 Ο Nα γράψετε τρεις διαφορές μεταξύ των ζωικών και των φυτικών κυττάρων.

Διαβάστε περισσότερα

Ποια κύτταρα έχουν κυτταροσκελετό; Όλα τα ευκαρυωτικά!

Ποια κύτταρα έχουν κυτταροσκελετό; Όλα τα ευκαρυωτικά! Ποια κύτταρα έχουν κυτταροσκελετό; Όλα τα ευκαρυωτικά! Αρχικά πιστευόταν ότι τα µικροϊνίδια είναι χαρακτηριστικό µόνο των γραµµωτών µυών. Το ΗΜ υπερ-υψηλής τάσης συνέβαλε (άθελά του) στην ανακάλυψη του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι Μάθημα 1ο ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΟΙΛΙΑ ΠΥΕΛΟΣ-ΠΕΡΙΝΕΟ ΡΑΧΗ Ροβίθης Μιχαήλ 500 Π.Χ Εισαγωγή στην Ανατομία 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης Ανά----- τομή Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ ΙΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΟΝΔΡΙΧΘΥΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας Ρόλος του νευρικού συστήματος Το νευρικό σύστημα (Ν.Σ.) ελέγχει, ρυθμίζει και συντονίζει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα