Ε δουσι δí ρέων κορυφαί τε καú φάραγγες Dormono le cime dei monti e le gole

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ε δουσι δí ρέων κορυφαί τε καú φάραγγες Dormono le cime dei monti e le gole"

Ευτροπια Ελευθερόπουλος
5 χρόνια πριν
Προβολές:

nutre la nera terra θῆρές τí ρεσκῴοι καú γένος μελισσᾶν e le fiere che hanno la tana nei monti e la specie delle api καú κνώδαλí ἐν βένθεσσι πορφυρέας ἁλός e le bestie nelle profondità del mare

1 1. Il notturno di Alcmane Lettura e commento del fr. 89 Davies Ε δουσι δí ρέων κορυφαί τε καú φάραγγες Dormono le cime dei monti e le gole πρώονές τε καú χαράδραι i promontori e le forre φῦλά τí ἑρπέτ ὅσα τρέφει μέλαινα γαῖα e le stirpi di animali che nutre la nera terra θῆρές τí ρεσκῴοι καú γένος μελισσᾶν e le fiere che hanno la tana nei monti e la specie delle api καú κνώδαλí ἐν βένθεσσι πορφυρέας ἁλός e le bestie nelle profondità del mare cangiante ε δουσι δí οἰωνῶν φῦλα τανυπτερύγων. dormono le stirpi degli uccelli dalle ali distese. Note: φάραγγες: nominativo plurale di φάραγξ, φάραγγος, che Esichio chiosa: τάφρος, κοίλωμα («fossa»). χαράδραι: anche in questo caso ci è d aiuto una glossa di Esichio: χαράδραι κοῖλοι τόποι ἀπὸ τῶν καταφερομένων ὀμβρίων ὑδάτων «luoghi scavati dalle precipitazioni piovane». ἑρπετ(ά): si tratta di aggettivo connesso con il verbo ἕρπω, che in età arcaica significa semplicemente «il muoversi» dei piccoli animali (più tardivamente arriverà a significare «strisciare», come in latino serpo). μέλαινα γαῖα: «nera terra» è un epiteto di ascendenza omerica. κνώδαλ(α): sostantivo (secondo alcuni connesso con il verbo κνάω) che in origine indica genericamente le bestie selvatiche, poi arriva a individuare ogni genere di animale. πορφυρέας ἁλός: si tratta di ulteriore espressione omerica. L aggettivo πορφύρεος (oppure, contratto: πορφυροῦς) può avere duplice significato, a seconda che venga etimologicamente collegato con πορφύρα, il mollusco da cui si estraeva la sostanza colorante, oppure dal verbo πορφύρω «sono agitato», «ribollisco». Lezione

2 2. Annotazione metrica Ε δουσι δí ρέων κορυφαί τε καú φάραγγες prosodiaco + reiziano πρώονές τε καú χαράδραι dimetro trocaico φῦλά τí ἑρπέτ ὅσα τρέφει μέλαινα γαῖα ferecrateo + dim. giamb. catal. θῆρές τí ρεσκῴοι καú γένος μελισσᾶν reiziano + dim. giamb. catal. καú κνώδαλí ἐν βένθεσσι πορφυρέας ἁλός trimetro giambico ε δουσι δí οἰωνῶν φῦλα τανυπτερύγων. reiziano + prosodiaco La struttura metrica del frammento è controversa: propongo l ipotesi attualmente più accreditata. 3. I verbi contratti τιμάω «onoro» φιλέω «amo» δηλόω «mostro» tema in - άω tema in - έω tema in - όω 1 S 2 S 3 S τιμά-ω > τιμῶ τιμά-ε-ις > τιμᾷς τιμά-ε-ι > τιμᾷ φιλέ-ω > φιλῶ φιλέ-ε-ις > φιλεῖς φιλέ-ε-ι > φιλεῖ δηλό-ω > δηλῶ δηλό-ε-ις > δηλοῖς δηλό-ε-ι > δηλοῖ 2 D 3 D τιμά-ε-τον> τιμᾶτον τιμά-ε-τον > τιμᾶτον φιλέ-ε-τον> φιλεῖτον φιλέ-ε-τον > φιλεῖτον δηλό-ε-τον> δηλοῦτον δηλό-ε-τον > δηλοῦτον 1 P 2 P 3 P τιμά-ο-μεν > τιμῶμεν τιμά-ε-τε > τιμᾶτε τιμά-ουσι > τιμῶσι φιλέ-ο-μεν > φιλοῦμεν φιλέ-ε-τε > φιλεῖτε φιλέ-ουσι > φιλοῦσι δηλό-ο-μεν > δηλοῦμεν δηλό-ε-τε > δηλοῦτε δηλό-ουσι > δηλοῦσι Seguiranno schemi con la coniugazione completa del sistema del presente attivo e medio-passivo e l imperfetto attivo e medio-passivo. Lezione

3 4. Terza declinazione: Temi in nasale Tema in -εν- Tema in -ον- Tema in -αν- Tema in -ιν- (nom. sigmatico) maschile maschile maschile maschile N. G. D. A. V. λιμήν λιμέν-ος λιμέν-ι λιμέν-α λιμήν δαίμων δαίμον-ος δαίμον-ι δαίμον-α δαῖμον παιάν παιᾶν-ος παιᾶν-ι παιᾶν-α παιάν δελφίς δελφῖν-ος δελφῖν-ι δελφῖν-α δελφίς N. A. V. G. D. λιμέν-ε λιμέν-οιν δαίμον-ε δαιμόν-οιν παιᾶν-ε παιάν-οιν δελφῖν-ε δελφίν-οιν N. G. D. A. V. λιμέν-ες λιμέν-ων λιμέσι(ν) λιμέν-ας λιμέν-ες δαίμον-ες δαιμόν-ων δαίμοσι(ν) δαίμον-ας δαίμον-ες παιᾶν-ες παιάν-ων παιᾶσι(ν) παιᾶν-ας παιᾶν-ες δελφῖν-ες δελφίν-ων δελφῖσι(ν) δελφῖν-ας δελφῖν-ες Note: I sostantivi in nasale della terza declinazione sono per lo più maschili (pochi femminili). I sostantivi ossitoni hanno il vocativo singolare uguale al nominativo (λιμήν), mentre quelli baritoni hanno il vocativo uguale al tema puro (δαῖμον). 5. Frasi sui temi in nasale Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, προσεύχεσθε περὶ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς. Ἡττᾶται στρατηγὸς τολμηρὸς καὶ δεξιός οὐκ ἂν οὖν δόξης ἀξιοῖτο; Ὁ Ἀγησίλαος τὴν σοφίαν ἔργῳ ἤσκει, ἀλλ οὐ λόγῳ. Οἱ παλαιοὶ ἐδόκουν καλὸν μὲν εἶναι τὸ σιωπᾶν, κακὸν δὲ τὸ φλυαρεῖν. Ὁ ἄγγελος Ἀθήνας ἀφικνεῖται καὶ ἀγγέλλει τὴν στρατιάν μάχῃ ἡττᾶσθαι πᾶσαν τὴν ἡμέραν οἱ μὲν κλαίουσι, οἱ δὲ σιωπῶσι, οἱ δὲ θυσίας ποιοῦσι. Lezione

4 8. Pagine di vita ateniese Melissa attinge acqua una seconda volta ἘπεÚ δó προσχωρεῖ ἡ Μέλιττα, καλοῦσιν αãτὴν καί, «Χαῖρε, Μέλιττα», φασίν, «τί ποιεῖς; ΔιÏ τί πρùς τὴν κρήνην α θις σπεύδεις;». Ἡ δó Μέλιττα, «Χαίρετε», φησίν «ἡ μήτηρ κελεύει με ἄλλην Õδρίαν φέρειν», καú τὴν Õδρίαν γεμίζει. Αἱ δέ, «ΔιÏ τί», φασίν, «ἡ μήτηρ κελεύει σε ἄλλην Õδρίαν φέρειν; Ἆρ οãχ ἅλις δατος ἔχει ἐν τῇ οἰκίᾳ;». Ἡ δó Μέλιττα τῶν γυναικῶν ἀκούει ἀλλ οãδóν λέγει οã γïρ ἐθέλει λέγειν αãταῖς ὅτι τὴν Õδρίαν κατέβαλεν. ἘπεÚ δó τὴν Õδρίαν γεμίζει, οἴκαδε βαδίζει. Μεγάλη δέ ἐστιν ἡ Õδρία ἡ ο ν Μέλιττα βραδέως βαδίζει. 9. Pagine di vita ateniese L amica Panfila accorre in aiuto Δι λίγου δó κόρη τις, νόματι Παμφίλη, αãτὴν διώκει καú καλεῖ «Μένε, φίλη», φησίν «ἐγὼ γïρ μέλλω σοι συλλαμβάνειν μεγάλη γάρ ἐστιν ἡ Õδρία, σˆ δó μάλα κάμνεις». Μένει ο ν ἡ Μέλιττα καú τὴν Õδρίαν τῇ Παμφίλῃ παρέχει. Ο τως ο ν πρùς τὴν οἰκίαν βραδέως βαδίζουσιν. Δι λίγου δó ἡ Παμφίλη μάλα κάμνει καί, «Μεγάλη ἐστúν ἡ Õδρία καú μόλις δυνατόν ἐστιν αãτὴν φέρειν. Κάθιζε ο ν καú ἡσύχαζε μάλα γïρ κάμνω». Καθίζουσιν ο ν παρï τὴν δùν καú ἡσυχάζουσιν. Δι λίγου δó ἡ Μέλιττα, «Οἴμοι», φησίν. «Èρα ἐστú σπεύδειν οἴκαδε». Lezione

5 10. Pagine di vita ateniese Melissa cade di nuovo! Αἴρει ο ν τὴν Õδρίαν καú ταχέως βαδίζει. Δι λίγου δó πταίει πίπτει ο ν πρùς τὴν γῆν καú θραύει τὴν Õδρίαν. Στενάζει ο ν καú δακρύει καί, «Í Ζεῦ», φησίν, «τί ποτε λέγειν μέλλει ἡ μήτηρ;». Ἡ δó Παμφίλη, «Μὴ δάκρυε, Μέλιττα», φησίν «ἐγὼ γάρ σοι συλλαμβάνω μέλλω γïρ οἴκαδε τρέχειν καú ἄλλην Õδρίαν ἐκ τῆς ἐμῆς οἰκίας φέρειν. Σˆ μóν ο ν μένε, ἐγὼ δó δι λίγου ἐπάνειμι». Ἡ μóν ο ν Μέλιττα παρï τὴν δùν καθίζει, ἡ δó Παμφίλη οἴκαδε τρέχει καú ἄλλην Õδρίαν φέρει. ûπειτα δó πρùς τὴν κρήνην σπεύδει καú τὴν Õδρίαν γεμίζει. Τέλος δó πρùς τὴν Μέλιτταν σπεύδει καú τὴν Õδρίαν αãτῇ παρέχει. Ἡ δó Μέλιττα χαίρει καú τὴν Παμφίλην φιλεῖ. Ο τως ο ν τὴν Õδρίαν οἴκαδε φέρει. Lezione

Σχετικά έγγραφα

1. Correzione degli esercizi

1. Correzione degli esercizi Οἱ Κύκλοπες τïς αἶγας ἔτρεφον ἐν ταῖς νομαῖς ταῖς περú τὴν Αἴτνην. Ὁ στρατιώτης τὴν λόγχην εἰς τùν πολέμιον βάλλει καú αãτùν διï τοῦ θώρακος τιτρώσκει. ΤÙ ἔλαιον ταῖς θριξú