A systematic study of the universal properties and of the structure of cartographical language is still at an elementary stage. The fundamental basis

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "A systematic study of the universal properties and of the structure of cartographical language is still at an elementary stage. The fundamental basis"

Τίτος Αγγελόπουλος
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 A systematic study of the universal properties and of the structure of cartographical language is still at an elementary stage. The fundamental basis for such a study is seen in semiotics. (SALITCHEV, 1983) Ησηµειωτική προσέγγιση στην απεικόνιση του χάρτη παρέχει ένα υπόβαθρο για την εξερεύνηση του τρόπου που οι χάρτες δοµούν τις γνώσεις. Παραδοχή: οι χάρτες περιέχουν νοήµατα χάρη των σηµειωτικών σχέσεων. σηµειωτική & γλωσσολογία οµοιότητες & διαφορές σηµειωτική θεωρία & θεωρία «σχηµάτων» ενδιάµεσες σχέσεις

2 σηµειωτική θεωρία επιστήµησηµάτων ανάλυση τυπολογίας & αναπαριστώµενων εννοιών σηµειολογία σηµειωτική θεωρία κωδικών µελέτη συστηµάτων σηµάτων θεµελιώδη θέµατα σηµειωτικής έρευνας σχετίζονται µε την απεικόνιση του χάρτη η φύση των σηµάτων ενός χάρτη (σχέσεις συµβόλων και χαρακτηριστικών) λεκτικές συνιστώσες (είδη νοηµάτων) ηφύση των συστηµάτων των σηµάτων ενός χάρτη (σχέσεις µεταξύ των σηµάτων του χάρτη) λειτουργικές συνιστώσες (µηχανισµός αναπαράστασης)

3 Ηφύση των σηµάτων Σήµα: (σηµειωτική) δεν είναι σύµβολο, σηµάδι ή συσκευή είναι η σχέση µεταξύ µιας «έκφρασης» (παράστασης) και της «έννοιας» (οντότητας) που αυτή αναφέρεται Τριαδικό µοντέλο σήµατος όχηµα σήµατος «µεταφορέας έννοιας» (µπλε γραµµή) αναφερόµενο «αντικείµενο αναφοράς» (οντότητα ποταµός) ερµηνεύον ή αναφορά «έννοια» ή σηµασία (έννοια όρου ποταµός)

4 Το δυαδικό µοντέλο σήµατος και η αναλογία του µε το σήµα ενός χάρτη έννοια εικόνα ήχου δέντρο καµπινγκ Το τριαδικό µοντέλο σήµατος σήµα -όχηµα αναφερόµενο ερµηνεύον ερµηνεύον σήµα -όχηµα αναφερόµενο

5 Χαρτογραφική προσέγγιση τριαδικού µοντέλου σήµατος ερµηνεύον όχηµασήµατος ερµηνεύον ερµηνεύον αναφερόµενο ερµηνεύον όχηµα σήµατος όχηµα όχηµα αναφερόµενο αναφερόµενο σήµατος σήµατος αναφερόµενο

6 αξιολόγηση χαρτογραφικών συµβόλων (τριαδικό µοντέλο σήµατος) σύνδεση «συµβόλων» και αναφερόµενων σύλληψη της έννοιας των αναφερόµενων από το χρήστη Αξιολόγηση µε βάση τον τρόπο αντιστοίχησης συµβόλων και πραγµατικού ή φανταστικού κόσµου Αξιολόγηση µε βάση τις έννοιες που υπαγορεύονται ή τα σχήµατα γνώσεων που προκύπτουν

7 Τυπολογία των σηµάτων ποιοτικά σήµατα όχηµασήµατος σήµατα αντικειµένου σήµατα νόµου ρήµατος (ένα σήµα ποιοτικής δυνατότητας) αναφερόµενο συµφωνίας (ένα σήµα που δηλώνει κάποια αλήθεια) δήλωσης (ένα σήµα που δηλώνει την ύπαρξη...) ερµηνευτής εικόνα δείκτης σύµβολο Τα πιο σηµαντικά κριτήρια κατηγοριοποίησης σε σχέση µε τις χαρτογραφικές εφαρµογές

8 εικόνα βάση αναπαράστασης: ηοµοιότητα µε το αναφερόµενο εικόνες (οπτικές οµοιότητες) διαγράµµατα (αναπαράσταση σχέσεων) δείκτης µεταφορές (αναπαράσταση µέσω παραλληλισµού) βάση αναπαράστασης: ηδυναµική σύνδεση µε το αναφερόµενο σύµβολο βάση αναπαράστασης: η ύπαρξη νόµου, κανόνα ή σύµβασης

9 Τυπολογία των σηµάτων µε βάση τη «λειτουργική σηµειωτική» φυσικοί δείκτες φυσικά σήµατα δείκτες (ο καπνός δηλώνει φωτιά) εικόνες ύπαρξη έντονης οµοιότητας µεταξύ οχήµατος σήµατος και αναφερόµενου σύµβολα ο σύνδεσµος οχήµατος σήµατος και αναφερόµενου είναι µερικώς υποκινούµενος, µερικώς αυθαίρετος σήµατα ο σύνδεσµος οχήµατος σήµατος και αναφερόµενου είναι αυθαίρετος

10 Τυπολογία των σηµάτων µε βάση τις «όψεις των σηµάτων» εικόνα δείκτης σύµβολο σινιάλο σύµπτωµα όνοµα προκαθορισµένης αντίδρασης αποκλείονται διαφορετικές ερµηνείες δηλωτικής φύσης για τον ορισµό του αναφερόµενου αναγκαστικό, αυτόµατο και µη αυθαίρετο σήµα

11 Τυπολογία κειµένου συµπεριφορική προσέγγιση των σηµάτων «τάση αντίδρασης µε συγκεκριµένο τρόπο εξαιτίας ενός σήµατος» αναφορικά το σήµα κατευθύνει την προσοχή στο αναφερόµενο «σηµαίνοντας» παρατηρούµενες ιδιότητες ρυθµιστικά το σήµα κατευθύνει την προσοχή στην εκτέλεση µιας αντίδρασης εκτιµητικά το σήµα κατευθύνει την προσοχή σε εκτιµήσεις εισάγοντας µια τιµή αξιολόγησης διαµορφωτικά το σήµα επισηµαίνει µε «λογικό» «γραµµατικό» ή «δοµικό» τρόπο προσδιοριστικά το σήµα κατευθύνει την προσοχή σε συγκεκριµένη χωρο-χρονική περιοχή

12 ιαστάσεις χρησιµότητας σήµατος «ποιος ο σκοπός ενός οργανισµού να παράγει ένα σήµα που ερµηνεύεται από αυτόν ή άλλους οργανισµούς;» πληροφοριακή το σήµα προτίθεται να πληροφορήσει για κάτι υποκινητική το σήµα προτίθεται να υποκινήσει σειρά αντιδράσεων εκτιµητική το σήµα προτίθεται να βοηθήσει στην επιλεκτική προτίµηση συστεµική το σήµα προτίθεται να οργανώσει µια παραγόµενη από σήµατα συµπεριφορά εντός καθορισµένου συνόλου

13 Πως σηµαίνουν τα σήµατα: χαρακτηριστικά ή επίπεδα νοήµατος Βάση ανάλυσης η αµεσότητα/σαφήνεια της σύνδεσης οχήµατος - σήµατος και ερµηνεύοντος µοναδικό σήµα το ερµηνεύον επιδέχεται µόνον ένα αναφερόµενο γενικό σήµα το ερµηνεύον επιδέχεται περισσότερα από ένα αναφερόµενο διαπροσωπικό σήµα αρκετά ερµηνεύοντα επιδέχονται το αναφερόµενο ταυτόσηµο σήµα έχει το ίδιο νόηµα για το ερµηνεύον και τον παράγοντα οργανισµό αόριστο σήµα δεν καθορίζει αν µια οντότητα ανήκει στο αναφερόµενο σαφές όχηµα-σήµα έχει ένα ερµηνεύον ασαφές όχηµα-σήµα έχει αρκετά ερµηνεύοντα

14 κωδικοποίηση σηµάτων Η σχέση µεταξύ οχήµατος σήµατος και ερµηνεύοντος ορίζεται από έναν κώδικα ο κώδικας µπορεί να είναι σαφής ή ασαφής κωδικοποίηση: συµφωνία µεταξύ των χρηστών ενός σήµατος που αναγνωρίζουν τη σχέση µεταξύ οχήµατος σήµατος και ερµηνεύοντος και τη σέβονται ηκωδικοποίηση χαρακτηρίζεται από βαθµό ακρίβειας και σαφήνειας σήµατα µονοσήµαντα και ακριβή σήµατα πολυσήµαντα και ανακριβή σήµατα συνειδητά σήµατα ασυνείδητα σήµατα σαφή σήµατα ασαφή σήµατα αναφοράς σήµατα ενδεικτικά Τα χαρτογραφικά σύµβολα τι σήµατα είναι;

15 Όλοι οι κώδικες είναι πολυσηµικοί (άποψη σηµειολόγων) (δυο ή περισσότερα επίπεδα έννοιας) 1ο επίπεδο: πρωταρχικό, συνειδητό, σαφές «η αναφορά του σήµατος» εκφράζει την πρόθεση της έννοιας 2ο επίπεδο: δευτερεύον, ασυνείδητο, ασαφές «η συνδήλωση του σήµατος» εκφράζει την επέκταση της έννοιας οπτικές εικόνες κυριολεκτικές «δείχνουν τι είναι τα πράγµατα» (αναφορικές) δευτερεύον σήµα συνδήλωση πρωτεύον σήµα αναφορά έκφραση 2 σχέση 1 έκφραση 1 περιεχόµενο 1 συµβολικές «αντικαθιστούν τα πράγµατα» (συνδηλωτικές) σχέση 2 περιεχόµενο 2

16 Τυπολογία συνδηλώσεων του Eco 1. Συνδήλωση της εξ ορισµού σηµασίας 2. Συνδηλώσεις των συνιστωσών στοιχείων 3. Ιδεολογική συνδήλωση 4. Συναισθηµατική συνδήλωση 5. Συνδηλώσεις που προκύπτουν από υποδηλούµενα 6. Συνδηλώσεις από ενδοσηµειωτική µετάφραση 7. Συνδηλώσεις ρητορικών εικόνων (π.χ. µεταφορές) 8. Συνδηλώσεις ρητορικές -µορφοποιηµένες 9. Σφαιρικές αξιολογικές συνδηλώσεις Ανεξάρτητα του βαθµού ακρίβειας ή επιπέδων συµβατικής σχέσης του οχήµατος-σήµατος και του ερµηνευτή, η σχέση είναι ή αυθαίρετη ή υποκινούµενη π.χ. αφαιρετικά σύµβολα π.χ. εικονογραφικά σύµβολα

17 Τυπολογία κατανόησης ή τρόπος λειτουργίας σηµάτων Θεµελιακή αρχή λειτουργίας σήµατος: η αναγνώριση της συγκεκριµένης κατηγορίας που ανήκει το όχηµα-σήµα, η εξαγωγή συµπεράσµατος ότι η ενδεικνυόµενη οντότητα ανήκει σε µια συγκεκριµένη τάξη «σύµπαν λόγου» πεδίο σηµάτων «σύµπαν λόγου» νοητικό πεδίο υνατότητες κατανόησης: απόλυτη επιτυχία µερική αποτυχία πλήρης αποτυχία αποτυχία λόγω παραγόντων που οφείλονται σε καταστάσεις

18 ηφύση των συστηµάτων των σηµάτων Οι διαστάσεις της σηµειολογίας σύνταξη σηµασιολογία πραγµατολογία Σχέση µεταξύ των οχηµάτων-σηµάτων Σχέση µεταξύ οχήµατος σήµατος και της υποδηλούµενης έννοιας Σχέση µεταξύ οχήµατοςσήµατος και ερµηνεύοντος

19 αναφερόµενο σηµασιολογικές διαστάσεις της σηµειωτικής πραγµατολογικέςδιαστάσεις της σηµειωτικής συντακτικές διαστάσεις της σηµειωτικής σήµαόχηµα σήµαόχηµα σήµαόχηµα σήµαόχηµα ερµηνεύον

Σχετικά έγγραφα

µια λειτουργική προσέγγιση στην απεικόνιση του χάρτη σηµασιολογία και και σύνταξη των των χαρτογραφικών σηµάτων

µια λειτουργική προσέγγιση στην απεικόνιση του χάρτη σηµασιολογία και και σύνταξη των των χαρτογραφικών σηµάτων όχηµα-σήµα Σε «λειτουργικό» επίπεδο ανάλυσης, τα σήµατα του χάρτη λειτουργούν ως µεσολαβητής