ΚΔΦΑΛΑΙΟ 8 ΑΛΤΙΓΑ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΚΑΙ ΤΝΔΡΓΙΔ

Transcript

1 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 8 ΑΛΤΙΓΑ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΚΑΙ ΤΝΔΡΓΙΔ 8.1 ΔΦΟΓΙΑΣΙΚΗ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΚΑΙ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΗ Οη εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο ησλ επηκέξνπο αγξνηηθψλ πξντφλησλ παξνπζηάδνπλ θάπνηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά, ηα νπνία ζπλδένληαη κε ην θφζηνο δσήο, ηελ πνηφηεηα πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, ηε δηαηξνθηθή αιπζίδα θαη ηε δεκφζηα πγεία, ιφγσ ηνπ θζαξηνχ θαη ηεο βηνινγηθήο ζπνπδαηφηεηάο ηνπο. Τπάξρνπλ σζηφζν ζεκαληηθέο ηδηαηηεξφηεηεο γηα θάζε αγξνηηθφ πξντφλ, κε πιεζψξα δξάζεσλ, θνξέσλ θαη πξαθηηθψλ, απφ ηνλ αγξφ κέρξη ηελ ηειηθή δηάζεζε ησλ πξντφλησλ ζηελ αγνξά. Η δηαθίλεζε θαη δηαρείξηζε αγξνηηθψλ πξντφλησλ ζηεξίδεηαη ζήκεξα ζηε ρξήζε ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο, κε εηδηθνχο ςπθηηθνχο ζαιάκνπο, πνηνηηθνχο ειέγρνπο, λνκνζεηηθνχο πεξηνξηζκνχο πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο θαηά ηε κεηαθνξά θαη ηε απνζήθεπζε αγξνηηθψλ πξντφλησλ, κέρξη θαη δηαρείξηζε θξίζεσλ ζε πεξηπηψζεηο αιινίσζεο ησλ θνξηίσλ, θιπ. τήμα 8.1: Δθνδηαζηηθή Αιπζίδα Αγξνηηθψλ Πξντφλησλ Η εθνδηαζηηθή αιπζίδα αγξνηηθψλ πξντφλησλ έρεη θηάζεη ζήκεξα ζε άκβιπλζε ηεο επνρηθφηεηαο, κε ηελ παξαγσγή ζε ζεξκνθήπηα, ηα κεηαιιαγκέλα πξντφληα, ηα ζχγρξνλα κεηαθνξηθά κέζα, ηε κείσζε ηνπ κεηαθνξηθνχ θαη απνζεθεπηηθνχ θφζηνπο, θιπ., ψζηε ν θαηαλαισηήο λα κπνξεί πιένλ λα πεγαίλεη ζε κεγάια νπσξνπσιεία ή super-markets θαη λα αγνξάδεη έλα κήιν, ιίγα ιεκφληα, κηα θέηα θαξπνχδη, έλα κάλγθν, κία ζπζθεπαζκέλε δπάδα θαιακπνθηψλ γηα ζαιάηα, θιπ., φιεο ηηο επνρέο ηνπ έηνπο. Η κεγάιε αλάπηπμε ησλ ππνδνκψλ ησλ δηθηχσλ δηαλνκήο θαη ε νξγάλσζε ηνπο ζην λέν πεξηβάιινλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, έρεη ζπκβάιιεη ζηελ ηαρεία θαη νινθιεξσκέλε δηαθίλεζε ησλ επαίζζεησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ ζε κεγάινπ κήθνπο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο θαη ζηε δηάζεζε πνηνηηθψλ πξντφλησλ ζε κέξε φπνπ δελ ηα θαιιηεξγνχλ. Έηζη, γηα παξάδεηγκα γηα λα παξαζθεπαζηεί ε ζαιάηα ηνπ Άγγινπ θαηαλαισηή, ηα ζρεηηθά εηζαγφκελα πξντφληα (π.ρ. ληνκάηεο, θαξψηα, αγγνχξηα θιπ) ρξεηάδεηαη λα ηαμηδέςνπλ πάλσ απφ 1600 ρηι (Μπνπξιάθεο, 2005). Η νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζεκαζία ηνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο, παξάιιεια κε ην θαηλφκελν ηεο δηεζλνπνίεζεο ησλ αγνξψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ, έρνπλ νδεγήζεη κάιηζηα ζηελ νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε θνηλήο αγξνηηθήο πνιηηηθήο (ΚΑΠ) ζε νιφθιεξν ην ρψξν ηεο ΔΔ. Οη απμαλφκελεο θαη πνηνηηθά αλαβαζκηζκέλεο αλάγθεο ησλ θαηαλαισηψλ επεξεάδνπλ άκεζα ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ, κε πξνυπφζεζε νινθιεξσκέλν πξνζεθηηθφ ζρεδηαζκφ θαη ζπληνληζκφ εθαξκνγήο θαη πξνζαξκνγή ηεο ιηαληθήο ησλ ηξνθίκσλ θιπ. αγξνηηθψλ θαη θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ. Ο (αλα)ζρεδηαζκφο κε αθεηεξία ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ησλ θαηαλαισηψλ, έρεη ζηφρεπζε ηελ πνηνηηθή εμππεξέηεζε θαη ηθαλνπνίεζε ηνπο, επαλαζεσξφληαο φιεο νη δηαδηθαζίεο παξαγσγήο θαη δηαθίλεζεο.

2 Δηδηθφηεξα, νη αλάγθεο ησλ θαηαλαισηψλ γηα αγξνηηθά πξντφληα ζρεηίδνληαη ελδεηθηηθά κε ηα αθφινπζα: πνηφηεηα ζε ζρέζε κε ηελ δηαηξνθηθή αμία θαη ηε γεχζε ηνπ πξντφληνο πνηφηεηα ζε ζρέζε κε ηελ εηθφλα (ζρήκα, κέγεζνο, ρξψκα, νζκή, ζπζθεπαζία) ζπζρέηηζε ζπζθεπαζίαο ζε αληαπφθξηζε ζηηο πξαγκαηηθέο θαηά κέζν φξν αλαιψζεηο (αξηζκφο θαη κέγεζνο πξντφλησλ, θηι.) πνηθηιία πξνζθνξάο αγξνηηθψλ πξντφλησλ, γηα επξχηεξε δπλαηφηεηα επηινγψλ ηνπ θαηαλαισηή πξνζθνξά ζπγθεληξσηηθά πνιιψλ πξντφλησλ ζε ιίγα ζεκεία ζηελ ιηαληθή ( one stop shopping, εμαηηίαο βαζηθά ηνπ πεξηνξηζκέλνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ) ζεβαζκφο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη παξαγσγή βηνινγηθψλ, νηθνινγηθψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ Όζνλ αθνξά ηα ηειεπηαία, ε βηνινγηθή έθξεμε ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ραξαθηεξίδεη ηελ αγνξά, κε ηελ πξνζθνξά αγξνηηθψλ πξντφλησλ θαη ηξνθίκσλ πνπ πξννξίδνληαη πξνο ην παξφλ ζε ζπγθεθξηκέλεο αγνξέο, εμαηηίαο ηεο πςειφηεξεο ηηκήο δηάζεζεο ηνπο. Οπζηαζηηθά, κε ηηο βηνθαιιηέξγεηεο ε καδηθή παξαγσγή πξντφλησλ ζηε θάξκα κεηαηξέπεηαη ζε βηνκεραλία πνπ παξάγεη πξντφληα κε πξνδηαγξαθέο απζηεξά θαζνξηζκέλεο πνηφηεηαο θαη ζχζηαζεο θαη ρξεζηκνπνηεί ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο γηα ζηελφ έιεγρν ηεο δηαδηθαζίαο θαη ησλ ηερληθψλ παξαγσγήο θαη δηαθίλεζεο ηνπο. 8.2 ΔΦΟΓΙΑΣΙΚΑ ΚΑΝΑΛΙΑ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ Η δηαθίλεζε ησλ πξντφλησλ γεσξγηθήο παξαγσγήο γίλεηαη ζήκεξα ζηε Υψξα καο κέζσ (Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ, 2006): θεληξηθψλ ιαραλαγνξψλ - εηδηθφηεξα, ε Κεληξηθή Λαραλαγνξά Αζελψλ απνηειεί ηελ θαξδηά ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο γηα ηα αγξνηηθά θνξηία πνπ δηαθηλνχληαη ζηε Υψξα καο. Οη δξφκνη πέξημ ηεο ΚΛΑ πιεκκπξίδνπλ απφ ηηο 7 κκ κε θνξηεγά νρήκαηα φισλ ησλ ηχπσλ. Μέρξη ηηο 5 πκ γίλνληαη θνξηνεθθνξηψζεηο αγξνηηθψλ πξντφλησλ. Έκπνξνη, παξαγσγνί θαη επηρεηξεκαηίεο καδηθήο εζηίαζεο πεξλνχλ απφ ηα θαηαζηήκαηα ησλ ρνλδξεκπφξσλ γηα λα αγνξάζνπλ ηηο πξνκήζεηεο πνπ εθηηκνχλ λα δηαζέζνπλ απηνί ζηελ αγνξά. κεηαπψιεζεο ησλ πξντφλησλ απφ ηνπο επαγγεικαηίεο ησλ ιατθψλ αγνξψλ, είηε κε απεπζείαο πψιεζε ησλ πξντφλησλ απηψλ απφ ηα παξαγσγηθά θέληξα (ρσξίο σζηφζν ζηελ πεξίπησζε απηή λα παξαηεξείηαη αηζζεηή κείσζε ηηκψλ). πψιεζεο ησλ πξντφλησλ παξαγσγήο ηνπο ζηηο ιατθέο αγνξέο, απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο αγξφηεο - παξαγσγνχο. ιεηηνπξγίαο ησλ ζπλνηθηαθψλ θαηαζηεκάησλ νπσξνιαραληθψλ, αιιά θαη κέζσ ηκεκάησλ πψιεζεο ησλ πνιπθαηαζηεκάησλ (super-markets). Οη αγξφηεο παξαδνζηαθά, κεηέθεξαλ ηα πξντφληα παξαγσγήο ηνπο ζηελ ηνπηθή αγνξά θαη ηα δηέζεηαλ, δηαπξαγκαηεπφκελνη πςειφηεξε δπλαηή ηηκή. Με ηελ ηερλνινγηθή πξφνδν θαη ηελ καδηθνπνίεζε ηεο παξαγσγήο, ηελ εμέιημε ησλ αγνξψλ, ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηεο εμεηδίθεπζεο, είλαη αληηνηθνλνκηθφ γηα αηνκηθνχο παξαγσγνχο λα αλαιακβάλνπλ πιένλ αηνκηθά φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ ηεο παξαγσγήο ηνπο. Χζηφζν, ιφγσ έιιεηςεο ζπλεξγαηηθνχ πλεχκαηνο ησλ αγξνηψλ, θάπνηεο επηκέξνπο ελδηάκεζεο ιεηηνπξγίεο ηεο αγξνηηθήο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο έρνπλ επηκειψο νξγαλσζεί θαη αλαιεθζεί απφ εηδηθεπκέλνπο ελδηάκεζνπο θνξείο πνπ αμηνπνηνχλ νηθνλνκίεο θιίκαθαο απφ ηελ αλάιεςε δξαζηεξηνηήησλ κεγάινπ εχξνπο, πνπ κεηψλνπλ ζεκαληηθά ην θφζηνο δηαλνκήο ζε φθειφο ηνπο. Παξάιιεια, νη αγξφηεο παξαγσγνί έρνπλ επηθεληξσζεί θαη απνθνκίζεη θάπνηα νθέιε, κε ηελ βειηίσζε ησλ θαιιηεξγεηψλ θαη καδηθνπνίεζε ηεο παξαγσγήο, πεξηνξηδφκελνη ζηελ θαζαπηφ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη φρη ζηε δηάζεζε ησλ πξντφλησλ ζηελ αγνξά. εκεησηένλ φηη κεηαμχ παξαγσγνχ θαη θαηαλαισηή είλαη δπλαηά πνιπάξηζκα θαλάιηα

3 δηαλνκήο θαη ελδηάκεζνη θφκβνη. Σν εχξνο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ζπλαξηάηαη κε ην πξντφλ θαη κε ηελ αλάπηπμε ηεο αγνξάο, ηελ νξγάλσζε ησλ ελδηάκεζσλ/κεζαδφλησλ, θηι. ηελ πνιπκνξθία απηή, έρνπλ νξγαλσζεί θαη εμφθζαικα αθξαίεο πεξηπηψζεηο, φπνπ παξεκβάιινληαη έσο θαη δέθα (10) ελδηάκεζνη ζηε δηαθίλεζε πξντφλησλ απφ ηνλ παξαγσγφ ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή. ηηο πεξηπηψζεηο απηέο αλαθχπηεη δηπιφ πξαγκαηηθφ πξφβιεκα: ηηκνινγηαθήο επηβάξπλζεο ηνπ θαηαλαισηή, αχμεζεο ηεο ςαιίδαο ηηκψλ παξαγσγνχ/θαηαλαισηή θαη δηαζθάιηζεο πνηφηεηαο, ηδίσο ζηα λσπά νπσξνθεπεπηηθά πνπ είλαη θζαξηά θαη ηδηαίηεξα εππαζή, θαη ζα πξέπεη λα κεηαθέξνληαη απφ ηνλ παξαγσγφ ζηνλ θαηαλαισηή, ην ηαρχηεξν δπλαηφλ. ηε δηακφξθσζε ηεο ςαιίδαο αθξαίσλ επηπέδσλ κέρξη θαη 500% ζπλεπηθνπξνχλ θαη ελδείμεηο αδηαθαλνχο ζπλεξγαζίαο νιηγνπσιηαθνχ ραξαθηήξα κεηαμχ ελδηακέζσλ θνξέσλ ζε νξηζκέλα αγξνηηθά πξντφληα (θαξηεινπνίεζε, θηι.) ηελ Διιάδα, ε ζπιινγή ηεο εζνδείαο γίλεηαη ζηαδηαθά κε ηελ σξίκαλζή ηνπο θαη ηα πξντφληα θξαηνχληαη πξνζσξηλά ζε ρψξνπο πνπ επηιέγεη ν παξαγσγφο. Παιαηφηεξα ρξεζηκνπνηνχληαλ κηθξέο απνζήθεο. Με ηελ αλάπηπμε ηεο ςπθηηθήο ηερλνινγίαο, έρεη βαζκηαία απμεζεί ε ρξήζε ςπθηηθψλ ζαιάκσλ ζπληήξεζεο ησλ πξντφλησλ, κέρξη ηελ ηειηθή δηάζεζε ησλ νπσξνιαραληθψλ ή ησλ θξνχησλ. Οη παξαγσγνί έξρνληαη, ζπλήζσο κφλνο ηνπ ν θαζέλαο, ζε επαθή κε ηνπο έκπνξνπο, ηνπο ζπζθεπαζηέο, ηνπο επεμεξγαζηέο, πνπ απνηεινχλ ην δεχηεξν επίπεδν ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ. Με ην θιείζηκν ζπκθσληψλ αλάκεζα ζηνλ παξαγσγφ θαη ηνλ έκπνξν, πξνζηίζεηαη έλαο επηπιένλ θξίθνο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Σε ζπζθεπαζία αθνινπζεί ζπλήζσο ζήκεξα ε κεηαθνξά ησλ θνξηίσλ ζε νγθψδε πιαζηηθά θνπηηά (πνπ παξνκνηάδνπλ κε παιηέο θινχβεο αιιά ηεξνχλ πην ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο πγηεηλήο θαη ηππνπνίεζεο). Αληίζεηα, ζηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο Δ.Δ., γίλεηαη παξάδνζε απφ ηνλ παξαγσγφ ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ζπλεηαηξηζκνχ θαη απφ ηε ζηηγκή εθείλε, ε πξνψζεζε, ε ηππνπνίεζε θαη ηα Logistics, αλαιακβάλνληαη απφ ηερλνθξάηεο. Οη παξαγσγνί, ηφζν ζηε Υψξα καο φζν θαη ζηελ ππφινηπε Δπξψπε, κπνξνχλ λα δηνρεηεχνπλ ζηελ αγνξά ηα πξντφληα ηνπο εγθαζηζηψληαο απνηειεζκαηηθνχο δηαχινπο πξνψζεζεο, κε ρξήζε ζχγρξνλσλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ θαη απνζεθεπηηθψλ ππνδνκψλ. Η εηδνπνηφο δηαθνξά κε ηελ Δπξψπε έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη νη κηθξνθαιιηεξγεηέο έρνπλ νξγαλσζεί ζε δξαζηεξηνπνηεκέλνπο ζπλεηαηξηζκνχο θαη νη κεγαινθαιιηεξγεηέο έρνπλ ηδξχζεη εκπνξηθέο εηαηξείεο γηα ηε βέιηηζηε δηαρείξηζε ησλ πξντφλησλ ηεο παξαγσγήο ηνπο. Με ηηο εηαηξείεο απηέο ζπλεξγάδνληαη θαη νη απνθαινχκελνη πξάθηνξεο αγνξάο, πνπ είλαη επηθνξηηζκέλνη κε ηνλ έιεγρν ησλ δηαδηθαζηψλ Logistics κέρξη ηελ ηειηθή δηάζεζή ησλ πξντφλησλ ζηνπο θαηαλαισηέο, ειέγρνληαο ηηο δηαδηθαζίεο πνηνηηθήο δηαηήξεζεο ησλ πξντφλησλ απφ ηνλ έκπνξν, ηελ απνζήθε θαη ην ζνχπεξ κάξθεη. εκεηψλεηαη φηη ππάξρεη απμεηηθή ηάζε αλάπηπμεο ζπλεξγαζηψλ δηαθφξσλ κνξθψλ κεηαμχ παξαγσγψλ, κε επέθηαζε ηεο αλάκημήο ηνπο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ηξνθίκσλ θαη πνηψλ. Κπξίαξρε κνξθή ζπλεξγαζηψλ είλαη ε δεκηνπξγία δπλακηθψλ ζπλεηαηξηζκψλ κεηαμχ παξαγσγψλ, κε επδνθίκεζε ηδηαίηεξα ζηελ Βφξεηα θαη Γπηηθή Δπξψπε. Οη ζπλεηαηξηζκνί παξαγσγψλ απνιακβάλνπλ εθεί δηνηθεηηθή θαη νηθνλνκηθή αλεμαξηεζία θαη θαηαβάινπλ ζχληνλεο πξνζπάζεηεο λα γίλνπλ απνδνηηθφηεξνη, πξνβαίλνληαο ζε ρξήζε δηαδηθαζηψλ Logistics, κε δεκηνπξγία απνζεθεπηηθψλ ρψξσλ, αλάπηπμε ζηφισλ θνξηεγψλ γηα ηελ δηαθίλεζε ησλ πξντφλησλ ηνπο. Έηζη, νη αγξφηεο παξαγσγνί εληζρχνπλ ηε ζέζε ηνπο απφ αδχλακν θξίθν ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ηξνθίκσλ, θαη πεξηνξίδεηαη ε ζεκαληηθή επηξξνή θαη δχλακε πνπ είραλ επηηχρεη νη κεζνιαβνχληεο θνξείο. 8.3 ΜΔΑ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ Κπξίαξρν κέζν κεηαθνξάο νπσξνιαραληθψλ, θξνχησλ θαη εζπεξηδνεηδψλ είλαη ζήκεξα

4 ην θνξηεγφ. Χζηφζν, ε επηινγή κέζνπ(σλ) κεηαθνξάο είλαη ζεκαληηθή, θαζφηη ε κεηαθνξά ζπλδέεηαη ην θφζηνο, ηελ ηαρχηεηα, ηελ αζθάιεηα, θζνξέο, θαη απαηηήζεηο ζπζθεπαζίαο. Με ζθνπφ ηελ δηεπθφιπλζε ηεο ζσζηήο επηινγήο κεηαθνξψλ (κεηαθνξηθφ πξφβιεκα), κε ιήςε ππφςε ησλ αιιειεμαξηήζεσλ κε άιιεο δηαδηθαζίεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, φπσο ηελ πξνκεζεπηηθή, ηελ απνζεθεπηηθή, θηι., αξθνχκαζηε εδψ ζε κηα αλαθνξά ζε κεξηθά βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ κέζσλ κεηαθνξάο ζε ζρέζε κε ηα αγξνηηθά πξντφληα. Η επηινγή κεηαθνξηθψλ κέζσλ, κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ζπλδπαζκφ πεξηζζφηεξσλ κέζσλ κε ζθνπφ ηελ κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ κεηαθνξηθνχ θφζηνπο, ηελ ηαρχηεηα θιπ., κε ρξεζηκνπνίεζε ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ, ζηα πιαίζηα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Σα θνξηεγά απνηεινχλ θπξίαξρν κέζν κεηαθνξψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ ζηελ Διιάδα. Μεηά ηε θαηεγνξηνπνίεζε θαη ηππνπνίεζε ηνπο, πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κε κεγάιε ηαρχηεηα, ε κεηαθνξά δηεμάγεηαη κε θνξηεγά πξνο ηηο θεληξηθέο αγνξέο ησλ αζηηθψλ πεξηνρψλ ή πξνο κεγάιεο απνζήθεο. Σν θνξηεγφ θπξηαξρεί επίζεο θαη ζηηο εηζαγσγέο πξντφλησλ. Η κεηαθνξά ησλ πεξηζζφηεξσλ θξνχησλ κε πξνέιεπζε ην λφηην εκηζθαίξην θαη ηελ Αθξηθή, γίλεηαη κε θνξηεγά πινία, πνπ θαηαιήγνπλ ζηελ Ιηαιία. Απφ εθεί κεηαθέξνληαη ζηελ Πάηξα, φπνπ θνξηψλνληαη ζε θνξηεγά θαη δηαθηλνχληαη ζηελ ΚΛΑ ζηνπ Ρέληε. εκαληηθά θνξηία κε ηα ιεγφκελα «απνηθηαθά πξντφληα» έξρνληαη αεξνπνξηθψο θαη απφ ηελ Οιιαλδία. Δπίζεο αεξνπιάλα ρξεζηκνπνηνχληαη θαη γηα ηε κεηαθνξά εμσηηθψλ θπξίσο θξνχησλ απφ ηε Λαηηληθή Ακεξηθή, ηα νπνία εκπνξεχνληαη θπξίσο Οιιαλδνί. Πινία θαη πξνζθάησο πδξνπιάλα εμππεξεηνχλ ζηελ πξνψζεζε αγξνηηθψλ πξντφλησλ απφ παξαγσγηθά λεζηά φπσο ε Κξήηε, ε Νάμνο, ε Λέζβνο θαη ε Υίνο. Σν ηξέλν θαηείρε ζεκαληηθφ κεξίδην ζηηο κεηαθνξέο αγξνηηθψλ πξντφλησλ κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 1980 θαη κάιηζηα, αθφκα ππάξρνπλ νη ξάγεο εληφο ηεο ΚΛΑ πνπ ζπκίδνπλ ηελ παξαθκή ηνπ κέζνπ απηνχ ζηηο ειιεληθέο κεηαθνξέο αγξνηηθψλ πξντφλησλ. ε νπνηνδήπνηε κέζν κεηαθνξάο αγξνηηθψλ πξντφλησλ, κπνξεί λα πξνθιεζνχλ θζνξέο θαη απψιεηεο θπξίσο θξέζθσλ θξνχησλ θαη ιαραληθψλ, εμαηηίαο θπξίσο ιφγσ : ηξαπκαηηζκψλ: ηα πξντφληα ρξεηάδεηαη λα αλπςψλνληαη θαη λα πέθηνπλ ζπλήζσο πνιιέο θνξέο µεηαμχ ζπγθνκηδήο θαη ηειηθήο δηάζεζεο, ζηηο δηαδηθαζίεο θφξησζεο θαη εθθφξησζεο. Δπίζεο, νη δνλήζεηο, ην θαθφ ζηνίβαγκα (πνπ επηηξέπεη ζηα θηβψηηα λα θάλνπλ πιεπξηθέο θηλήζεηο κε θίλδπλν λα θαηαξξεχζεη ε ζηνίβα), ην ζηνίβαγκα ησλ παθέησλ ζε κεγάιν χςνο µε απνηέιεζκα ε κεηαθίλεζε ηνπ πξντφληνο µέζα ζε παθέηα λα απμάλεηαη φζν απμάλεη ην χςνο ηνπνζέηεζεο. ππεξβνιηθή αχμεζε ζεξκνθξαζίαο: ηα πξντφληα είηε σξηκάδνπλ ηαρχηεξα θαη παξαθκάδνπλ, είηε έρνπλ απψιεηα λεξνχ. Η ππεξζέξκαλζε κπνξεί λα πξνθιεζεί απφ έιιεηςε αεξηζµνχ ζηα νρήκαηα, έθζεζε ηνπο ζηνλ ήιην θαηά ηελ αλαµνλή ηεο µεηαθνξάο ή φηαλ ηα θνξηεγά αλακέλνπλ ζηελ νπξά γηα εθθφξησζε ζηνλ πξννξηζµφ ηνπο, απφ ηε δεµηνπξγία ζεξµφηεηαο απφ ηα πξντφληα µέζα ζηελ ίδηα ηε ζπζθεπαζία θαη απφ ηελ ππθλή ηνπνζέηεζε ζε ζηνίβεο πνπ εκπνδίδεη ηελ θπθινθνξία αέξα αλάκεζα ζε απηέο. Πνιχ ζεκαληηθφ ζέκα ινηπφλ, θπξίσο φζνλ αθνξά ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ησλ εηζαγνκέλσλ θξνχησλ, είλαη ε δηαηήξεζε ζηαζεξήο ζεξκνθξαζίαο ζε φια ηα ζηάδηά ηεο. 8.4 ΣΤΠΟΠΟΙΗΗ ΤΚΔΤΑΙΑ ΚΑΙ ΗΜΑΝΗ Με ηελ ηππνπνίεζε επηδηψθεηαη, κεηαμχ άιισλ, ε κείσζε ηεο θζνξάο ησλ νχησο ή άιισο επαίζζεησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ θαζψο θαη ε βέιηηζηε ρξήζε ηνπ φγθνπ ησλ νρεκάησλ κεηαθνξάο (παξάδεηγκα ηα ηεηξαγσληζκέλα θαξπνχδηα ζηελ Ιαπσλία!).

5 εικ Σππνπνίεζε παξαγσγήο θαη ζπζθεπαζίαο ε εηδηθνχο ρψξνπο καλαβηθήο ησλ super-markets, ζηα νπσξνπσιεία θαη ιηγφηεξν ζηηο ιατθέο αγνξέο, κπνξεί λα δεη θαλείο ράξηηλα θηβψηηα κε ηελ έλδεημε TUV Hellas θαη πηζηνπνηήζεηο ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο πνηφηεηαο (ISO 9000), πεξηβαιινληηθήο δηαρεηξίζεσο (ISO 14000) θαη αζθαιείαο ηξνθίκσλ (HACCP). Λεκφληα, θξεκκχδηα, παηάηεο, πνξηνθάιηα, θηι. ηνπνζεηνχληαη ζε δηρηάθηα, πεπφληα ηαμηλνκνχληαη ζε ραξηφθνπηα αλά ηεκάρην, θαξπνχδηα ππνρξεσηηθά θνξηψλνληαη ζε θαιάζηα κε ζηδεξέλην ζθειεηφ, αγγνχξηα ηππνπνηνχληαη γηα ρξήζε ζπζθεπαζίαο ζηαζεξνχ βάξνπο. Πξέπεη λα ζεκεησζεί πσο αιπζίδεο μέλσλ ζπκθεξφλησλ αλαγθάδνληαη ζπρλά λα αγνξάζνπλ απφ ην εμσηεξηθφ, πξντφληα ειιεληθήο παξαγσγήο, θαζφηη εδψ δελ ππάξρεη επαξθήο ηππνπνίεζε. Δπίζεο, ηα πιηθά ζπζθεπαζίαο πξέπεη λα θπιάζζνληαη ζε απνζήθεο ψζηε λα κελ κνιχλνληαη απφ επηβιαβείο νξγαληζκνχο. Αλ ε ζπζθεπαζία γίλεηαη ζηελ χπαηζξν ηφηε ηα πιηθά ζπζθεπαζίαο ζπληζηάηαη λα κελ παξακέλνπλ ηε λχρηα εθηεζεηκέλα, θαζφηη απμάλεη ν θίλδπλνο κφιπλζεο. Αλ ην πιηθφ ζπζθεπαζίαο πξφθεηηαη λα μαλαρξεζηκνπνηεζεί, ζπληζηάηαη λα θαζαξηζηεί επηκειψο, ψζηε λα απνκαθξπλζνχλ νη μέλεο χιεο πνπ κπνξεί λα παξείθξπζαλ θαη έρνπλ δπζκελή επίδξαζε ζην πξντφλ θαη ζηελ πγεία ησλ θαηαλαισηψλ. ε φηη αθνξά ζηε ζήμανζη, ν δεκνθηιέζηεξνο ηξφπνο ζήκαλζεο ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ είλαη ζήκεξα νη εηηθέηεο, κε ελδείμεηο ζρεηηθά κε ηελ πξνέιεπζε ηεο παξαγσγήο. Σν βαζηθφ πξφβιεκα ησλ απηνθφιιεησλ εηηθεηψλ είλαη ην ζηξψκα ηεο θφιιαο πνπ επηθάζεηαη ζηα πξντφληα αθφκα θαη κεηά ηελ απνθφιιεζε ηεο εηηθέηαο, αθνχ ρξεζηκνπνηνχληαη ζεξκαληηθά κέζα. Γηα ην ζθνπφ απηφ έρεη πξνβιεθζεί ε ζηαδηαθή αληηθαηάζηαζε ηνπο απφ ηελ ηερλνινγία ηνπ ιέηδεξ. Η ρξήζε ιέηδεξ επηηξέπεη ηε ράξαμε γξακκάησλ θαη αξηζκψλ ζηε θινχδα ησλ θξνχησλ θαη ιαραληθψλ. Η ζήκαλζε είλαη επηδεξκηθή ψζηε λα κελ αιινηψλεηαη εζσηεξηθά ην πξντφλ. Δθηφο απφ γξάκκαηα θαη ραξαθηήξεο, ην ιέηδεξ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ραξάμεη κηθξνζθνπηθνχο γξακκσηνχο θψδηθεο, νη νπνίνη αλαγλσξίδνληαη απφ ζπκβαηηθνχο ζαξσηέο θαη δίλνπλ επηπιένλ πιεξνθνξίεο, φπσο ην φλνκα ηνπ παξαγσγνχ ή αθφκα θαη ν αξηζκφο ησλ ζεξκίδσλ αλά κεξίδα. Ήδε ζε ηεξάζηηεο ακεξηθαληθέο αιπζίδεο ζνχπεξ κάξθεη, φπσο ε Wal-Mart, ν θαηαλαισηήο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα αγνξάζεη θξνχηα, ιαραληθά αθφκα θαη απγά κε επηδεξκηθή ζήκαλζε. Μηα ηδαληθή ιχζε ζήκαλζεο εθηηκάηαη φηη απνηειεί ζε θαηαλαισηηθά πξντφληα, ησλ νπνίσλ ν θινηφο δελ επηηξέπεη ηελ επηθφιιεζε νπνηαζδήπνηε εηηθέηαο, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ηα αγγνχξηα. Τπάξρνπλ θαη νξηζκέλα είδε θξνχησλ φπσο ην ζηαθχιη πνπ είλαη αδχλαηε ε εθαξκνγή ηεο λέαο κεζφδνπ ζήκαλζεο γηα επλφεηνπο ιφγνπο. Σν κηθξφηεξν θξνχην ζε φγθν θαη ζρήκα πνπ εθαξκφδεηαη κέρξη ζηηγκήο ε ζήκαλζε κε ιέηδεξ είλαη ην θεξάζη. ηα πιενλεθηήκαηα ηεο λέαο ηερλνινγίαο ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ην γεγνλφο φηη ν θαηαλαισηήο δελ ρξεηάδεηαη λα αθαηξέζεη ηελ απηνθφιιεηε εηηθέηα θαη ηδηαίηεξα φηαλ πξφθεηηαη γηα θξνχηα πνπ δελ απαηηνχλ μεθινχδηζκα. Βξίζθεη δε ηέιεηα εθαξκνγή ζε θξνχηα πνπ ν θινηφο ηνπο είλαη ηδηαίηεξα επαίζζεηνο, φπσο είλαη ην ξνδάθηλν. Η αθαίξεζε ηεο απηνθφιιεηεο εηηθέηαο ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη θζνξά ζηε ζάξθα ηνπ πξντφληνο.

6 8.5 ΑΠΟΘΗΚΔΤΗ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ εκεηψλεηαη, φηη πιένλ ηνπ νκαινχ αλεθνδηαζκνχ ηεο αγνξάο πξνο φθεινο ησλ θαηαλαισηψλ, ε απνζήθεπζε ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ ζπληειεί ζηα αθφινπζα : επηηξέπεη ζηηο κνλάδεο επεμεξγαζίαο λα κελ πεξηνξίδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπο κφλν ζηε ρξνληθή πεξίνδν παξαγσγήο θαη ζπγθνκηδήο ηνπ πξσηνγελνχο επνρηθά παξαγφκελνπ αγξνηηθνχ πξντφληνο. Με ηνλ ηξφπν απηφ κεηψλεηαη ην θφζηνο παξαγσγήο ησλ κνλάδσλ απηψλ. δίλεη ηε δπλαηφηεηα, ππφ ειεγρφκελεο ζπλζήθεο, σξίκαλζεο ζπγθεθξηκέλσλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ δεκηνπξγεί επαξθή απνζέκαηα γηα ηελ θάιπςε έθηαθησλ αλαγθψλ εμαζθαιίδεη ηελ πξνζσξηλή δηαηήξεζε ηνπο ζε ειεγρφκελνπο ρψξνπο, ψζηε λα αληηκεησπηζηεί ε αλεπάξθεηα κεηαθνξηθψλ κέζσλ Η απνζήθεπζε κπνξεί λα είλαη κεγάιεο θιίκαθαο γηα νξηζκέλα πξντφληα, φπσο νη παηάηεο, κε ζθνπφ ηελ θάιπςε ηεο ζπλερνχο δήηεζεο θαη ηελ εμαζθάιηζε ελφο βαζκνχ ζηαζεξφηεηαο ησλ ηηκψλ, αιιά κπνξεί λα ηθαλνπνηεί θαη άιιεο αλάγθεο παξνρήο νιφθιεξν ην ρξφλν επνρηαθψλ εμσηηθψλ θξνχησλ θαη ιαραληθψλ. Πνιιά θεπεπηηθά πξντφληα είλαη αξθεηά εππαζή θαη κπνξνχλ λα απνζεθεπηνχλ κφλν γηα κεξηθέο κέξεο, ελψ άιια πξντφληα απνζεθεχνληαη γηα κεγαιχηεξα ρξνληθά δηαζηήκαηα. ηε ζχγρξνλε επνρή, ν ζεζκφο ηεο ρξήζεο εμσηεξηθψλ ζπλεξγαηψλ (outsourcing) ζηνλ ηνκέα ηεο Δθνδηαζηηθήο, έρεη γλσξίζεη ζεκαληηθή πξφνδν. Δηδηθφηεξα, ζηνλ ηνκέα ηεο ςπθηηθήο δηαδηθαζίαο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, έρνπλ δξαζηεξηνπνηεζεί Φπγεία Γεκφζηαο Υξήζεο (ΦΓΥ), ηα νπνία πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο ζε εηαηξίεο ηξνθίκσλ. Οη εηαηξείεο παξαγσγήο, ρνλδξεκπνξίαο θαη ιηαληθήο ηξνθίκσλ, ρξεζηκνπνηψληαο ηηο ππεξεζίεο ΦΓΥ, ειεπζεξψλνπλ θεθάιαην πνπ ζα δηέζεηαλ γηα ηελ απνζήθεπζε ηξνθίκσλ, θαη κπνξνχλ λα ην ρξεζηκνπνηήζνπλ ζε άιιεο παξαγσγηθφηεξεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο αλάπηπμε πξντφληνο, marketing ή άιιεο επθαηξίεο πξνζπφξηζεο εηζνδήκαηνο (Διιεληθή Έλσζε Βηνκεραληψλ Φχρνπο, 2006). Σα ΦΓΥ παξάγνπλ νηθνλνκίεο θιίκαθαο, κέζσ νκαδνπνηεκέλσλ θνξηνεθθνξηψζεσλ, ζπληήξεζεο θαη επηκεξηζκνχ ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο ή δηαλνκήο ζε πεξηζζφηεξνπο ρξήζηεο. 8.6 ΙΓΙΑΙΣΔΡΟΣΗΣΔ ΣΗ ΓΙΑΚΙΝΗΗ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ Σα αγξνηηθά πξντφληα δηαθνξνπνηνχληαη ζεκαληηθά απφ νπνηνδήπνηε άιιν πξντφλ φζνλ αθνξά ηηο απαηηήζεηο θαηά ηελ κεηαθνξά ή απνζήθεπζε ηνπο, εμαηηίαο βαζηθά ηεο θχζεο ηνπο θαη ησλ αιιειεπηδξάζεσλ κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηνπο. Έηζη, ζηε ζπλέρεηα, αλαιχεηαη ε επίδξαζε ηεο ζεξκνθξαζίαο, ηεο πγξαζίαο θαη ηνπ αηζπιελίνπ θαη νη αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ κε ζηφρν πάληνηε ηελ δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ηνπο θαη ηεο πγείαο ησλ θαηαλαισηψλ. Δπίδραζη ηης θερμοκραζίας Οη απαηηήζεηο ζε ςχμε θαη ζε θπθινθνξία αέξα ζηνπο απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο θαη ζηα νρήµαηα πνπ µεηαθέξνπλ φινπο ηνπο ηχπνπο ησλ θξέζθσλ θξνχησλ θαη ιαραληθψλ είλαη πην ζεµαληηθέο ζε ζχγθξηζε µε νπνηνδήπνηε άιιν πξντφλ ζε ςχμε ή θαηάςπμε γηαηί ε ζεξµφηεηα δελ εηζέξρεηαη µφλν απφ έμσ αιιά δεµηνπξγείηαη θαη απφ ην ίδην ην πξντφλ. Γηα ηε µαθξφρξνλε απνζήθεπζε είλαη ζεµαληηθή ε θαιή θπθινθνξία ηνπ αέξα ζηνλ ζάιαµν, µε ραµειή φµσο ηαρχηεηα ψζηε ε δηαπλνή θαη ε απψιεηα λεξνχ απφ ην πξντφλ

7 λα δηαηεξείηαη ζην ειάρηζην. Η ζεξµνθξαζία ηνπ απνζεθεπηηθνχ ρψξνπ πξέπεη λα δηαηεξείηαη ζηαζεξή ελψ ε χπαξμε θάπνηαο µνξθήο αεξηζµνχ είλαη δσηηθήο ζεµαζίαο γηα ηελ πξφιεςε ηφζν ηεο ζπζζψξεπζεο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη αηζπιελίνπ φζν θαη ηεο εμάληιεζεο ηνπ νμπγφλνπ ζε επηβιαβή επίπεδα. Σα δηάθνξα θξνχηα θαη ιαραληθά απνζεθεχνληαη θαη µεηαθέξνληαη ζε πνηθίιεο ζεξµνθξαζίεο. Γηα παξάδεηγµα, ηα ζηαθχιηα δηαηεξνχληαη ζε ζεξµνθξαζίεο 0-1 ν C, ηα πνξηνθάιηα ζηνπο 4-8 ν C, ηα µήια ζηνπο 0 ν C, ηα πεπφληα 8-10 ν C, θηι. Δπηπξφζζεηα, ηα ξφδηα, ηα µαληαξίληα, ηα πνξηνθάιηα, νη θαπηεξέο πηπεξηέο, νη παηάηεο, ηα πξάζηλα θαζνιάθηα, νη πηπεξηέο, ηα θαξπνχδηα, ηα ιεµφληα, ηα πεπφληα, ηα αγγνχξηα, ηα θνινθπζάθηα, νη πξψηµεο παηάηεο, νη πξάζηλεο ηνµάηεο, νη εµηψξηµεο ηνµάηεο θαη νη σεηδείο παηάηεο είλαη ηδηαίηεξα επαίζζεηα ζε ρακειέο ζεξκνθξαζίεο. Η πεξηεθηηθφηεηα ζε πγξαζία ησλ πεξηζζφηεξσλ θξνχησλ θαη ιαραληθψλ επίζεο πνηθίιεη : πγξαζία χςνπο 90% είλαη άξηζηε γηα ηε δηαηήξεζε θξέζθσλ θξνχησλ, ελψ πγξαζία % είλαη θαιή γηα θπιιψδε ιαραληθά θαη µεξηθά. Γηα πξντφληα επαίζζεηα ζε µπθεηνινγηθέο πξνζβνιέο, φπσο ηα θξεµµχδηα, πξνηείλεηαη επίπεδν πγξαζίαο 65-70%. Δίλαη ζεµαληηθφ λα ξπζµηζηεί ζσζηά ε θίλεζε ηνπ αέξα γχξσ απφ ηα πξντφληα θξνχησλ θαη ιαραληθψλ γηα λα επηηεπρζεί ε ζσζηή θπθινθνξία γηα ηελ απνθπγή ππεξβνιηθψλ ζεξµνθξαζηψλ θαη λα επηθξαηνχλ ηα επηηξεπηά επίπεδα πγξαζίαο ηα νπνία ζα µεηψλνπλ ηε δηαπλνή. Δπίδραζη ηοσ αιθσλενίοσ Σν αέξην ηνπ αηζπιελίνπ παξάγεηαη ζηνπο πεξηζζφηεξνπο θπηηθνχο ηζηνχο θαη απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα γηα ηελ σξίκαλζε ησλ θξνχησλ. Υξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζην εκπφξην δηφηη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ ηερλεηή σξίκαλζε ησλ θιηκαθηεξηαθψλ θαξπψλ (κήια, πεπφληα, κπαλάλα, αβνθάλην, κάλγθν, θηι.). Απηφ έρεη θαηαζηήζεη δπλαηή ηε ζπγθνκηδή ηέηνησλ θξνχησλ ελψ είλαη αθφκε πξάζηλα θαη ηε κεηαθνξά ηνπο ζε καθξηλέο αγνξέο, φπνπ σξηκάδνπλ ππφ ειεγρφκελεο ζπλζήθεο. Η θπζηθή παξαγσγή αηζπιελίνπ απφ ηα θξνχηα κπνξεί λα πξνθαιέζεη πξνβιήκαηα δηφηη ην αηζπιέλην θαηαζηξέθεη ην πξάζηλν ρξψκα ησλ θπηψλ. Έηζη, ηα ιαραληθά πνπ δηαηίζεληαη ζηελ αγνξά ζε ψξηκν πξάζηλν αιιά κε πιήξσο ψξηκν ζηάδην θαηαζηξέθνληαη φηαλ απνζεθεχνληαη καδί κε ψξηκα θξνχηα. Δπίζεο, ε παξαγσγή αηζπιελίνπ απμάλεηαη φηαλ ηα θξνχηα ηξαπκαηίδνληαη ή πξνζβάιινληαη απφ κχθεηεο πνπ πξνθαινχλ απνζχλζεζε. Απηφ κπνξεί λα μεθηλήζεη ηε δηαδηθαζία σξίκαλζεο θαη λα νδεγήζεη ζηελ πξφσξε σξίκαλζε θιηκαθηεξηαθψλ θαξπψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κεηαθνξάο. Όια ηα πξντφληα ζα πξέπεη λα ππνβάιινληαη ζε πξνζεθηηθφ ρεηξηζκφ γηα ηελ απνθπγή ηξαπκαηηζκψλ, νη νπνίνη νδεγνχλ ζηελ απνζχλζεζε. Σα ηξαπκαηηζκέλα πξντφληα ή απηά ζε απνζχλζεζε δελ ζα πξέπεη λα απνζεθεχνληαη. Έλα επηπιένλ πξφβιεκα πνπ πξνθχπηεη απφ ην αηζπιέλην νθείιεηαη ζηελ αλάκεημε ησλ θνξηίσλ θξνχησλ θαη ιαραληθψλ. Απηφ κπνξεί λα πξνθαιέζεη απνξξφθεζε ησλ αξσκάησλ απφ ηα πξντφληα. Σα θξέζθα θξνχηα θαη ιαραληθά ηαμηλνκνχληαη ζε απηά ηα νπνία παξάγνπλ αηζπιέλην (βεξίθνθα, ξνδάθηλα, θπδψληα, αριάδηα, κήια, θηι.), απηά ηα νπνία είλαη επαίζζεηα ζην αηζπιέλην (βεξίθνθα, αριάδηα, ηα ξνδάθηλα, κήια, ιάραλν, θαξψηα, κατληαλφο, καξνχιη, ζπαλάθη, πνξηνθάιηα, πηπεξηέο, θαξπνχδη, ιεκφληα, αγγνχξη, θηι.) θαη ηέινο, απηά πνπ δελ παξάγνπλ ζεκαληηθά πνζά αηζπιελίνπ θαη δελ επεξεάδνληαη δπζκελψο κε ηελ έθζεζε ζε απηφ (ζηαθχιηα, θεξάζηα, θξάνπιεο, νη μεξνί θαξπνί, ξαδίθηα, θαιακπφθη, ην θνπλνππίδη, θξεκκχδηα, ζθφξδα, ηα καληαξίληα, θνινθπζάθηα, παηάηεο, θηι.) Καηά ηε κεηαθνξά θνξηίσλ κηθηψλ πξντφλησλ, ην αέξην ηνπ αηζπιελίνπ πνπ παξάγεηαη απφ κεξηθά πξντφληα αξρίδεη λα επεξεάδεη απηά ηα επαίζζεηα θξνχηα θαη ιαραληθά θαη ε ζπγθέληξσζε πνπ ρξεηάδεηαη είλαη ζπρλά ππεξβνιηθά ρακειή. Μεξηθά πξντφληα είλαη ηδηαίηεξα επαίζζεηα ζην αηζπιέλην, φπσο ηα καξνχιηα, πνπ θαίλεηαη κε θαθέηηαζκα ησλ άθξσλ ησλ θχιισλ θαη ηα αγγνχξηα θαη ην ζέιηλν (κφληκν θηηξίληζκα). Άιια πξντφληα

8 απνξξνθνχλ ηηο κπξσδηέο ησλ άιισλ. Γηα παξάδεηγκα, ηα εζπεξηδνεηδή απνξξνθνχλ ηηο κπξσδηέο ησλ άιισλ πξντφλησλ θαη ε κπξσδηά ησλ θξεκκπδηψλ απνξξνθάηαη απφ ηα κήια, ηα αριάδηα θαη ηα εζπεξηδνεηδή. Δάλ ηα πξντφληα ζηα κηθηά θνξηία δελ είλαη ζπκβαηά (ζχκθσλα κε ηελ παξαπάλσ ηαμηλφκεζε), κπνξεί λα πξνθιεζνχλ απψιεηεο ζε πνηφηεηα θαη επνκέλσο κείσζε ζηελ ηηκή πψιεζεο θαη κείσζε ζηα θέξδε. Γηα λα κεησζνχλ νη επηδξάζεηο ηνπ αηζπιελίνπ, είλαη ζεκαληηθφο ν αεξηζκφο ηνπ ξπκνπιθνχ ηεο κεηαθνξάο (ή νη πφξηεο λα αλνίγνληαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα). Η θαιή θπθινθνξία αέξα αλάκεζα ζηα ςπθηηθά ηκήκαηα είλαη επίζεο ζεκαληηθή γηα ηε κείσζε ηεο αλάπηπμεο αηζπιελίνπ ζε ζηεγαλά ζεκεία. Η ζσζηή ζεξκνθξαζία θαη ε ζπκβαηφηεηα ησλ πξντφλησλ κπνξεί λα είλαη πνιχ ζεκαληηθέο φηαλ πξνθχπηνπλ απξφζκελεο θαζπζηεξήζεηο. 8.7 ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΜΟ : ΜΔΙΩΗ - ΑΤΞΗΗ ΤΚΔΤΑΙΑ Οη βαζηθνί πξνβιεκαηηζκνί ζρεηηθά κε ηελ κείσζε ή αχμεζε ηεο ζπζθεπαζίαο ζπλνςίδνληαη ζηα αθφινπζα δεηήκαηα : Η κείσζε ηεο ζπζθεπαζίαο ησλ επαίζζεησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ κπνξεί λα πξνθαιέζεη αχμεζε ησλ θζνξψλ κε ζπλεπαγφκελε αχμεζε ησλ απνβιήησλ απφ ηα ραιαζκέλα αγξνηηθά πξντφληα. Η αχμεζε ηεο ζπζθεπαζίαο απφ ηελ άιιε πξνθαιεί αχμεζε ησλ απνβιήησλ απφ ηηο ίδηεο ηηο ζπζθεπαζίεο. Μάιηζηα ε αλαπνηειεζκαηηθή ζπζθεπαζία θαη έιιεηςε αεξηζκνχ ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ κπνξεί λα πξνθαιέζεη αχμεζε ησλ θζνξψλ ηνπο. Η ρξήζε ηεο πιαζηηθήο ζπζθεπαζίαο ε νπνία είλαη δπζθνιφηεξν λα αλαθπθισζεί, είλαη ελαθπόηεπη απφ άιια πιηθά (π.ρ. γπαιί) κε απνηέιεζκα λα πξνθαιεί ιηγφηεξε ελεξγεηαθέο ζπλέπεηεο θαηά ηε δηαθίλεζε ησλ πξντφλησλ. Η ζπζθεπαζία ησλ πξντφλησλ ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο απνηειεί απαίηεζε (ή/θαη ζπλήζεηα) απφ ηνπο θαηαλαισηέο (π.ρ. γπάιηλα κπνπθάιηα θξαζηνχ, γηνξηηλέο ζπζθεπαζίεο). πκπεξαζκαηηθά, νη έξεπλεο ζήκεξα ζηνρεχνπλ ζην πξνζδηνξηζκφ ησλ πνζνηηθψλ θαη πνηνηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ησλ ζπζθεπαζηψλ, κε ζθνπφ ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ θαη ε απάληεζε ζην ζρεηηθφ εξψηεκα είλαη αξθεηά δχζθνιε. Σν κφλν ζίγνπξν είλαη φηη πξέπεη ε ζπζθεπαζία λα είλαη αλαθπθιψζηκε. 8.8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΜΟ : ΣΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Η κείσζε ησλ απνζηάζεσλ πνπ δηαλχνπλ ηα πξντφληα παγθνζκίσο θαη πνπ ζα νδεγνχζε ζε κείσζε ησλ ξχπσλ, θζνξψλ, θηι., κπνξεί λα πξνθιεζεί απφ ηελ δήηεζε ηνπηθψλ πξντφλησλ, εθφζνλ είλαη εθηθηή ε παξαγσγή ηνπο ηνπηθά. Γηφηη γηα παξάδεηγκα θάπνηα πξντφληα δελ είλαη δπλαηφλ λα παξαρζνχλ ηνπηθά, π.ρ. θξνχηα πνπ παξάγνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο ηνπ πιαλήηε. Βέβαηα ε ζχγρξνλε ηερλνινγία δίλεη ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ηερλεηψλ επλντθψλ ζπλζεθψλ παξαγσγήο αγξνηηθψλ πξντφλησλ (ζε ζεξκνθήπηα). Οη επλντθέο φκσο ζπλζήθεο πξνθαινχλ αχμεζε ηεο ρξήζεο ιηπαζκάησλ θαη ελέξγεηαο, ην νπνίν επηβαξχλεη ην πεξηβάιινλ. Δπηπξφζζεηα, ην θφζηνο παξαγσγήο ησλ πξντφλησλ απμάλεηαη κε ζπλεπαγφκελεο

9 επηπηψζεηο ζηελ νηθηαθή νηθνλνκία. Δπίζεο, νη νηθνλνκίεο θιίκαθαο ζηελ παξαγσγή επηβάιινπλ ηελ παξαγσγή ζε ιηγφηεξα ζεκεία ζε κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο θαη κεηαθνξά ηνπο κε αλεπηπγκέλα δίθηπα δηαλνκψλ (εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο) ζε φιεο ηηο αγνξέο ηνπ θφζκνπ, ψζηε θαη ην θφζηνο παξαγσγήο λα είλαη ρακειφ θαη λα κελ επηβαξχλεηαη ε νηθηαθή νηθνλνκία κε ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ θφζηνπο Logistics. Σειηθά ινηπφλ ηίζεηαη ην εξψηεκα : Η ηοπική παπαγωγή εςνοεί ηελικά ηην οικιακή οικονομία και ηο θςζικό πεπιβάλλον ; 8.9 LOGISTICS - ΤΝΔΡΓΙΔ - ΒΙΩΙΜΟΣΗΣΑ Σν ζέκα ηεο βησζηκφηεηαο κέζσ ζπλεξγηψλ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα, αθνξά φινπο ηνπο θιάδνπο σο δπλαηφηεηεο δηαθφξσλ κνξθψλ ζπλεξγαζηψλ, κε ζθνπφ ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ζεκεξηλνχ ζθνδξνχ αληαγσληζηηθνχ πεξηβάιινληνο. Βαζηθφ θίλεηξν γηα ηελ δεκηνπξγία δηαθφξσλ κνξθψλ ζπλεξγαζηψλ (θνηλνπξαμηψλ, ζπγρσλεχζεσλ, εμαγνξψλ, ζπλεηαηξηζκψλ, θηι..), είλαη ε εθκεηάιιεπζε ησλ πιενλεθηεκάησλ απφ εθπηψζεηο ζηηο αγνξέο ησλ πξντφλησλ απφ ηνπο πξνκεζεπηέο. Με άιια ιφγηα, νη νηθνλνκίεο θιίκαθαο πεξηνξίδνληαη ζηε θάζε απηή ζηηο πξνκήζεηεο, θαζφηη επηηπγράλνληαη ζηαδηαθά ρακειφηεξεο ηηκέο πξνκεζεηψλ φζν απμάλνληαη νη πνζφηεηεο παξαγγειίαο. Σιμή μονάδος Σ1 Σ2 Σ3 Σ4 Σ5 Π1 Π2 Π3 Π4 Ποζόηηηα παραγγελίας τήμα 8.2: Οηθνλνκίεο Κιίκαθαο ζηηο αγνξέο Η δηαδηθαζία επεθηείλεηαη ζηε ζπλέρεηα ζην εξψηεκα: είλαη ην πιενλέθηεκα ησλ εθπηψζεσλ ζηηο πξνκήζεηεο ηζρπξφ, ψζηε λα απνηειέζεη κνριφ επηβίσζεο αξρηθά θαη αθνινχζσο επηηπρίαο ζηνλ ζθνδξφ ζήκεξα αληαγσληζκφ; Σν ελδηαθέξνλ πξνζαλαηνιίδεηαη ζηε θάζε απηή ζην ππεξβνιηθά πςειφ θφζηνο απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο, ζηελ έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θαηαζηεκάησλ θαη ζηε ζπγθξφηεζε νινθιεξσκέλνπ επηρεηξεκαηηθνχ θνξέα, κε ζθνπφ ηελ εκμεηάλλεςζη ηων δςναηοηήηων μείωζηρ ηος κόζηοςρ και πληπέζηεπηρ αξιοποίηζηρ ηων οικονομιών κλίμακαρ, πνπ απαζρνινχλ ζήκεξα ηηο επηρεηξήζεηο ζηε ράξαμε ζηξαηεγηθψλ κε ζπλέλσζε ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπο. Με κηα ηέηνηα δηαδηθαζία είλαη δπλαηφλ λα δηεπθνιπλζεί ν ξηδηθφο επηρεηξεκαηηθφο αλαζρεδηαζκφο, κε κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ θπθιψκαηνο Logistics κέζσ επέθηαζεο ηεο ζπλεξγαζίαο θαη δηακφξθσζεο ελφο δηθηχνπ νινθιεξσκέλσλ ζπλεξγαζηψλ, γηα ηελ ζπλαμηνπνίεζε ησλ νηθνλνκηψλ θιίκαθαο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ζέκαηνο ηεο πνηφηεηαο ησλ πξντφλησλ θαη ηεο πνηνηηθήο εμππεξέηεζεο ησλ πειαηψλ, φπσο πξναλαθέξακε, ζπκπεξηιακβάλνληαο ζπλεξγαζία ησλ παξαγσγψλ ζηνπο εμήο

10 ηνκείο: ηνλ ηνκέα ησλ πξνκεζεηψλ π.ρ. ιηπάζκαηα γηα ηα ακπέιηα εμνηθνλνκήζεηο ζε αγνξέο κείσζε θφζηνπο παξαγσγήο ηνλ ηνκέα ηεο ζπζθεπαζίαο, απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο ζηα ζεκεία πψιεζεο - είηε κε δεκηνπξγία εγθαηαζηάζεσλ θαη ηδίσλ θνηλψλ κέζσλ κεηαθνξάο, είηε κε ζπλεξγαζία κε εηαηξίεο παξνρήο ππεξεζηψλ Logistics έιεγρνο θφζηνπο απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο, ηα νπνία ζα είλαη ρακειφηεξα εμαηηίαο νηθνλνκηψλ θιίκαθαο ( κνίξαζκα ηνπ θφζηνπο ) ηα πξντνληα ζα θηάλνπλ ζηα ζεκεία πψιεζεο θζελφηεξα απφ φζν ην δηαζέηεη ν έκπνξνο. Υξήζε δηθηχνπ πσιεηψλ γηα ηελ εχξεζε θαλαιηψλ δηαλνκήο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ (π.ρ. Ηιεθηξνληθά θαλάιηα) ΤΝΔΡΓΙΔ ΚΡΑΙΟΤ ΜΔ ΔΛΑΙΟΛΑΓΟ ηα logistics είλαη ζεκαληηθέο νη δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνληαη ζηηο κεηαθνξέο απφ ην ζπλδπαζκφ ησλ εθνδηαζηηθψλ αιπζίδσλ θξαζηψλ κε ηα αληίζηνηρα ειαηφιαδα. Π.ρ. βαζηθφηεξε ρψξα εηζαγσγήο ειαηφιαδνπ ζηε γεξκαληθή αγνξά είλαη ε Ιηαιία, θπξίσο ιφγσ ηνπ φηη ζηηο εηζαγσγέο θξαζηνχ ηεο ρψξαο πξνεγείηαη θαη επνκέλσο είλαη απινχζηεξε γηα ηνπο εηζαγσγείο ε ζπλ-θφξησζε θξαζηνχ κε ειαηφιαδν (βαζηθφ «θπζηθφ» αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηεο Ιηαιίαο απέλαληη ζηε Γαιιία, ε νπνία παξάγεη ειάρηζηεο πνζφηεηεο ειαηφιαδνπ) Δπίζεο, αξθεηέο νίλν-βηνκεραλίεο «πξνζαλαηνιίδνληαη» θαη ζηελ εκθηάισζε ειαηφιαδνπ - πνιχ πεξηζζφηεξν θάησ απφ ηηο έληνλεο ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ πνπ επηθξαηνχλ ζήκεξα ζην θξαζί ζε αληίζεζε κε ην ειαηφιαδν, ζην νπνίν «επηηπγράλνληαη» ζεκαληηθά πςειφηεξα πνζνζηά κηθηνχ θέξδνπο. Σέινο ζηελ πξνψζεζε, νη δηάθνξεο «πνηνηηθέο θαηεγνξίεο» θξαζηψλ κπνξνχλ λα ηνληζηνχλ αθφκε πεξηζζφηεξν κε ηε βνήζεηα ησλ ειαηνιάδσλ (ηνπηθά, νλνκαζίαο πξνέιεπζεο αλψηεξεο πνηφηεηαο). ΤΝΔΡΓΙΔ ΓΙΑΦΟΡΔΣΙΚΩΝ ΚΛΑΓΩΝ Δπίζεο, ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε oξγάvσζε ησv δηθηχσv δηαvoµήο ζπληειεί ε ζπvεξγαζία εηαηξηψv. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην παξάδεηγµα πoπ εθαξµφζηεθε ζηεv oπεδία: Ο oξγαvηζµφο θαξµάθσv ηεο ηoθρφιµεο ηξoθoδoηεί, δχo θαη ηξεηο θoξέο ηεv εµέξα ηα θαξµαθεία ηεο πφιεο. Η αvάγθε απηή δεµηoπξγήζεθε απφ ηo γεγovφο φηη ηα ηειεπηαία δεv δηέζεηαv ρψξoπο γηα ηεv απoζήθεπζε µεγάισv πoζoηήησv θαξµάθσv, θαη ηαπηφρξovα δεv ηoπο ζπvέθεξε oηθovoµηθά. Γηα ηεv δηαvoµή ρξεζηµoπoηείηo έvαο ζηφιoο µηθξψv θoξηεγψv, φρη απoηειεζµαηηθά δηφηη δεv ππήξρε πιήξεο θάιπςε ηoπ φγθoπ ησv θoξηεγψv. Έvαο άιιoο θιάδoο, ηα βηβιηoπσιεία ηεο πφιεο, αvηηµεηψπηδαv ηo ίδηo πξφβιεµα. Έπξεπε δειαδή vα ηξoθoδoηoχvηαη θάζε µέξα µε βηβιία, δηφηη oη ρψξoη απoζήθεπζεο πoπ δηέζεηαv ήηαv µηθξoί θαη δεv ήζειαv vα έρoπv πoιιά αvηίγξαθα απφ ηo ίδηo βηβιίo. Οη δχo θιάδoη θαηέιεμαv ζε έvα γξήγoξo απoηειεζµαηηθφ θαη µεγάιεο ζπρvφηεηαο ζχζηεµα δηαvoµήο, µε θoξηεγά πoπ πξoµήζεπαv ηφζo ηα θαξµαθεία φζo θαη ηα βηβιηoπσιεία. Τπήξμε ιoηπφv θέξδoο θαη γηα ηηο δχo πιεπξέο. Παξφκνηεο ζπvεξγαζίεο έρoπv ήδε αξρίζεη λα εκθαλίδνληαη θαη ζηov ειιεvηθφ ρψξo, ζπρvά µάιηζηα ππo ηεv

11 µoξθήv ζπγρψvεπζεο εηαηξηψv.