Συμπληρωματικός Φάκελος ΜΠΚΕ Εναλλακτικές λύσεις στην περιοχή των Τεναγών

Transcript

1 Συμπληρωματικός Φάκελος ΜΠΚΕ Εναλλακτικές λύσεις στην περιοχή των Τεναγών

2 Συμπληρωματικός Φάκελος ΜΠΚΕ Εναλλακτικές λύσεις στην περιοχή των Τεναγών O παρόν Φάκελος έχει εκπονηθεί από την EXERGIA S.A. σε συνεργασία με πιστοποιημένους Έλληνες Μελετητές Περιβάλλοντος. Κώστας Μπάτος Διευθυντής Έργου της EXERGIA S.A. για το έργο στην Ελλάδα Αρ. Πτυχίου Κατηγορία Πτυχίου:27

3 Δήλωση Ο Συμπληρωματικός Φάκελος της ΜΠΚΕ έχει συνταχθεί στην αγγλική γλώσσα. Η ελληνική έκδοση των εγγράφων του υποβαλλόμενου φακέλου αποτελεί μετάφραση από τα αγγλικά. Σε περίπτωση που το ΥΠΕΚΑ διαπιστώσει τυχόν ασάφειες της αίτησης παρακαλώ επικοινωνήστε με τον κ. Κωνσταντίνο Τσιρίκη ή τον κ. Bernhard Rasch, οι οποίοι θα κάνουν έλεγχο ως προς την αγγλική έκδοση και θα παρέχουν διευκρινήσεις και/ή τροποποίηση της ελληνικής έκδοσης. Κωνσταντίνος Τσιρίκης Συντονιστής ΜΠΚΕ και αδειοδοτήσεων για την Ελλάδα Κιν. Τηλ Λ. Μεσογείων 2-4, 21 ος όροφος Πύργος Αθηνών, Αθήνα Bernhard Rasch Επικεφαλής Συντονιστής Αδειοδοτήσεων Trans Adriatic Pipeline Αλβανίας-Ελλάδας- Ιταλίας Κιν. Τηλ Alexander-von-Humboldt-Straße Gelsenkirchen GERMANY

4 Σελίδα 2 από 64 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 6 2 Παρουσίαση της όδευσης της ΜΠΚΕ και των εναλλακτικών οδεύσεων Η όδευση της ΜΠΚΕ 8 Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ 8 Η Νότια Εναλλακτική 9 Η Βόρεια Εναλλακτική 10 3 Σύγκριση των Εναλλακτικών Περιγραφή των Εναλλακτικών 11 Τεχνική Δυνατότητα Υλοποίησης 12 Δυνατότητα Κατασκευής 12 Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ 12 Η Νότια Εναλλακτική 12 Η Βόρεια Εναλλακτική 13 Γεωλογικοί Κίνδυνοι και Ασφάλεια 14 Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ 14 Η Νότια Εναλλακτική 14 Η Βόρεια Εναλλακτική 14 Σύνοψη Τεχνικής Δυνατότητας Υλοποίησης 15 Περιβαλλοντικοί Περιορισμοί 17 Περιοχές Natura 2000 και RAMSAR 17 Αισθητικά Δάση 17 Καταφύγια Άγριας Ζωής 17 Σύνοψη Περιβαλλοντικών Περιορισμών 18 Περιορισμοί Περιβαλλοντικής Κληρονομιάς 18 Κοινωνικοί Περιορισμοί 19 Διέλευση από την Περιοχή Τύρφης 19 Ενδεχόμενη Αλληλεπίδραση με Γειτονικούς Οικισμούς 22 Αλληλεπίδραση με Άλλα Έργα 23 Περιοχές Παραχώρησης και Στρατιωτικές Περιοχές 23 Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 23 Διέλευση από Υποδομές 23 4 Η Νέα Προτεινόμενη Όδευση 24 5 Μελέτη Βάσης της Νέας Προτεινόμενης Όδευσης Μεθοδολογία 25 Φυσικό Περιβάλλον 26 Επισκόπηση 26 Γεωλογία, Σεισμικότητα και Γεωμορφολογία 27 Υπέδαφος και Τύποι Εδαφών 28

5 Σελίδα 3 από Υπόγεια και Επιφανειακά Νερά 28 Κλίμα και Ποιότητα της Ατμόσφαιρας 28 Ακουστικό Περιβάλλον 28 Τοπίο και Οπτικές Επιπτώσεις 29 Βιολογικό Περιβάλλον 29 Χλωρίδα και Οικότοποι 29 Παραποτάμια Βλάστηση 30 Οικότοποι με Ενδιαφέρον Διατήρησης 30 Είδη Χλωρίδας 31 Ορνιθοπανίδα 31 Υδάτινη Οικολογία 32 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον 33 Πολιτιστική Κληρονομιά 35 6 Εκτίμηση και Αξιολόγηση Επιπτώσεων και Μέτρα Αντιμετώπισης Φυσικό Περιβάλλον 40 Κλίμα και Ποιότητα Ατμοσφαιρικού Αέρα 40 Ακουστικό Περιβάλλον 40 Υπόγεια και Επιφανειακά Ύδατα 41 Υπεδάφη και Έδαφος 42 Τοπίο και Οπτικές Επιπτώσεις 44 Βιολογικό Περιβάλλον 44 Φάση Κατασκευής και Δοκιμαστικής Λειτουργίας 44 Πιθανές Επιπτώσεις 44 Απώλειες Οικοτόπων Χλωρίδας 44 Απώλεια ειδών / πληθυσμών 45 Μέτρα Αντιμετώπισης 46 Απώλεια Οικοτόπων Χλωρίδας 46 Απώλεια ειδών / πληθυσμών 47 Υπολειμματικές Επιπτώσεις 48 Φάση Λειτουργίας και Συντήρησης 49 Φάση Τερματισμού Λειτουργίας 49 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον 49 Πολιτιστική Κληρονομιά 50 Φάση Κατασκευής και Δοκιμαστικής Λειτουργίας 51 Ενδεχόμενες Επιπτώσεις 51 Άμεση Φυσική Όχληση ή Φθορά σε Θέσεις Πολιτιστικής Κληρονομιάς 51 Υποβάθμιση ή Φθορά των Θέσεων Πολιτιστικής Κληρονομιάς Λόγω Ρύπανσης ή Κραδασμών 53 Όχληση της Πρόσβασης Επισκεπτών σε Θέσεις Πολιτιστικής Κληρονομιάς 53 Αρνητικές Επιπτώσεις στο Σκηνικό ή το Χαρακτήρα των Θέσεων Πολιτιστικής Κληρονομιάς 54 Μέτρα Αντιμετώπισης 54 Υπολειμματικές Επιπτώσεις 54 Φάση Λειτουργίας και Συντήρησης 57 Φάση Τερματισμού Λειτουργίας 57

6 Σελίδα 4 από 64 7 Σύνοψη και Συμπεράσματα Τεχνική Αξιολόγηση των Εναλλακτικών Οδεύσεων 59 Οικολογική Αξιολόγηση των Εναλλακτικών Οδεύσεων 59 Πολιτιστική Αξιολόγηση των Εναλλακτικών Οδεύσεων 60 Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση των Εναλλακτικών Οδεύσεων 60 Συλλογή Πληροφοριών σχετικά με την Υφιστάμενη Κατάσταση στην νέα Προτεινόμενη Όδευση 61 Μέτρα Αντιμετώπισης που θα εφαρμοστούν στην νέα Προτεινόμενη Όδευση 62 8 Παραρτήματα 64 Λίστα Εικόνων Εικόνα 2-1 Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ και η Όδευση της ΜΠΚΕ 8 Εικόνα 2-2 Η Νότια Εναλλακτική και η Όδευση της ΜΠΚΕ 10 Εικόνα 2-3 Η Βόρεια Εναλλακτική και η Όδευση της ΜΠΚΕ 11 Εικόνα 3-1 Υψομετρικό Προφίλ κατά Μήκος της Νότιας Εναλλακτικής 13 Εικόνα 3-2 Η Περιοχή της Τύρφης σύμφωνα με τη Μελέτη του ΕΘΙΑΓΕ 20 Εικόνα 3-3 Η Περιοχή της Τύρφης σύμφωνα με το ΙΓΜΕ 21 Εικόνα 5-1 Σημείο Διέλευσης της Νέας Προτεινόμενης Όδευσης με Φυσικό Υδάτινο Σώμα στην πεδιάδα των Φιλίππων 30 Εικόνα 7-1 Επισκόπηση των εναλλακτικών οδεύσεων και της όδευσης της ΜΠΚΕ στην πεδιάδα των Φιλίππων 58 Λίστα Πινάκων Πίνακας 3-1 Συνολικό Μήκος των Εναλλακτικών Οδεύσεων 11 Πίνακας 3-2 Σύγκριση Εναλλακτικών Οδεύσεων στην πεδιάδα των Φιλίππων 15 Πίνακας 3-3 Περιοχές Natura Πίνακας 3-4 Αισθητικά Δάση 17 Πίνακας 3-5 Καταφύγια Άγριας Ζωής 18 Πίνακας 3-6 Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα 18 Πίνακας 3-7 Αρχαιολογικοί Χώροι 18 Πίνακας 3-8 Μήκη Διέλευσης 21 Πίνακας 3-9 Οι Εναλλακτικές Οδεύσεις και τα Διοικητικά Όρια 22 Πίνακας 3-10 Διασταυρώσεις Υποδομών 23 Πίνακας 5-1 Συνολικός Αριθμός Παρατηρήσεων Πτηνών 32 Πίνακας 5-2 Συλλήψεις Ιχθύων του Γλυκού Νερού (Ιούνιος 2014) 33 Πίνακας 5-3 Αποστάσεις Οικισμών 34 Πίνακας 5-4 Ανασκόπηση των Χρήσεων Γης 34 Πίνακας 5-5 Κατάλογος με Θέσεις Αρχαιολογικού Ενδιαφέροντος στην Περιοχή της Νέας Προτεινόμενης Όδευσης 37 Πίνακας 6-1 Ενδεχόμενες Βασικές Επιπτώσεις Ποιότητα της Ατμόσφαιρας 40 Πίνακας 6-2 Ενδεχόμενες Βασικές Επιπτώσεις Ακουστικό Περιβάλλον 41 Πίνακας 6-3 Πιθανές Βασικές Επιπτώσεις Υδάτινοι Πόροι 42 Πίνακας 6-4 Ενδεχόμενες Βασικές Επιπτώσεις - Υπέδαφος & Έδαφος 43 Πίνακας 6-5 Ενδεχόμενες βασικές επιπτώσεις Χερσαία Οικολογία 44

7 Σελίδα 5 από 64 Πίνακας 6-6 Σημαντικότητα των Υπολειμματικών Επιπτώσεων του Έργου Φάση Κατασκευής και Δοκιμαστικής Λειτουργίας 48 Πίνακας 6-7 Βασικές Επιπτώσεις Πολιτιστική Κληρονομιά 51 Πίνακας 6-8 Μέτρα Αντιμετώπισης και Αναμενόμενες Υπολειμματικές Επιπτώσεις για τη Φάση της Κατασκευής και Θέσης σε Δοκιμαστική Λειτουργία 55 Πίνακας 7-1 Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα 60 Συντομεύσεις AHAP ΔΕΣΦΑ ΕΘΙΑΓΕ ΖΕΠ ΙΓΜΕ ΚΑΖ ΜΠΚΕ TAP TEE-AM ΥΠΕΚΑ ΧΘ Περιοχή Υψηλής Αρχαιολογικής Πιθανότητας Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας Ζώνη Ειδικής Προστασίας Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών Καταφύγιο Άγριας Ζωής Μελέτη Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων Διαδριατικός αγωγός φυσικού αερίου Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Τμήμα Ανατολικής Μακεδονίας Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Χιλιομετρική Θέση

8 Σελίδα 6 από 64 1 Εισαγωγή Από την κατάθεσή της στο ΥΠΕΚΑ τον Ιούνιο του 2013, η ΜΠΚΕ του Ελληνικού τμήματος του έργου TAP έγινε αντικείμενο εκτεταμένης διαβούλευσης με ένα μεγάλο αριθμό αρμόδιων αρχών, οργανισμών, κυβερνητικών και μη-κυβερνητικών οργανώσεων, περιφερειακών και τοπικών αρχών και με το κοινό. Στο πλαίσιο αυτής της διαβούλευσης, εξετάστηκαν ή εξετάζονται ακόμα διάφορες μικρές ή μεγαλύτερες τροποποιήσεις της όδευσης του αγωγού οι οποίες προτάθηκαν από ενδιαφερόμενα μέρη. Ανάμεσα σε αυτές, η όδευση του αγωγού από την πεδιάδα των Φιλίππων έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Αντιδράσεις σχετικά με την όδευση του αγωγού από την πεδιάδα των Φιλίππων, όπως αυτή παρουσιάστηκε στη ΜΠΚΕ, εκφράστηκαν από το ΤΕΕ Τμήμα Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΕΕ-ΑΜ), το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος - Τμήμα Ανατολικής Μακεδονίας, και τον Αγροτικό Σύνδεσμο Δήμου Καβάλας, και υιοθετήθηκαν από τις περιφερειακές και τοπικές αρχές. Το κυριότερο επιχείρημα όσον αφορά τις αντιδράσεις είναι ότι η διέλευση του αγωγού από την περιοχή της τύρφης, η οποία έχει υψηλή συγκέντρωση σε οργανική ουσία, συνδέεται με σημαντικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις για τους αγρότες της περιοχής και λειτουργικούς κινδύνους για τον ίδιο τον αγωγό. Το TEE-AM πρότεινε επίσης μια εναλλακτική όδευση του αγωγού στο νότιο τμήμα της πεδιάδας των Φιλίππων, το οποίο αποφεύγει τη διέλευση από την περιοχή της τύρφης. Η σχετική αλληλογραφία επισυνάπτεται σε αυτόν το Συμπληρωματικό Φάκελο για περισσότερες πληροφορίες. Εξαιτίας των αντιδράσεων στη διέλευση του αγωγού από την πεδιάδα των Φιλίππων, το Περιφερειακό Συμβούλιο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης εξέδωσε αρνητική γνωμοδότηση για το έργο TAP. Ως βασική αρχή του Έργου, η εταιρεία TAP έχει δεσμευτεί για έναν ανοιχτό και διαρκή διάλογο με την κοινωνία λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των ενδιαφερόμενων μερών και αντιμετωπίζοντας τις ανησυχίες τους. Σε συμμόρφωση με αυτήν την αρχή η οποία ακολουθήθηκε σε όλη τη διαδικασία εκπόνησης της ΜΠΚΕ, το παρόν Προσάρτημα παρουσιάζει τα αποτελέσματα της ανάλυσης μιας σειράς εναλλακτικών οδεύσεων οι οποίες απαντούν στις ανησυχίες της κοινωνίας σχετικά με την όδευση του αγωγού στην πεδιάδα των Φιλίππων. Οι εναλλακτικές αυτές είναι οι εξής: Η εναλλακτική που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ (εναλλακτική ΔΕΣΦΑ) Η νότια εναλλακτική (που προτάθηκε από το TEE-AM) Η βόρεια εναλλακτική

9 Σελίδα 7 από 64 Στις επόμενες ενότητες, οι εναλλακτικές αυτές οδεύσεις παρουσιάζονται συγκριτικά με την όδευση της ΜΠΚΕ και αξιολογούνται αναφορικά με την τεχνική δυνατότητα υλοποίησής τους, τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς τους (συμπεριλαμβανομένου του φυσικού και κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος, και της πολιτιστικής κληρονομιάς) καθώς και την εμπλοκή τους με άλλες υποδομές και έργα στην περιοχή, με στόχο της επιλογή της νέας προτεινόμενης όδευσης. Η νέα προτεινόμενη όδευση παρουσιάζεται στη συνέχεια με λεπτομέρειες, σε επίπεδο ανάλυσης ισοδύναμο της ΜΠΚΕ. Ειδικότερα: Η Ενότητα 2 παρουσιάζει τις 3 εναλλακτικές οδεύσεις καθώς και την όδευση της ΜΠΚΕ για το συγκεκριμένο τμήμα του αγωγού. Η Ενότητα 3 παρουσιάζει τη σύγκριση των εναλλακτικών οδεύσεων. Παρουσιάζονται και αξιολογούνται τα κυριότερα χαρακτηριστικά της κάθε εναλλακτικής και οι εναλλακτικές τελικά αποτιμούνται με όρους δυνατότητας κατασκευής και επιπτώσεων στο φυσικό και το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. Η Ενότητα 4 συνοψίζει την ανάλυση της Ενότητας 3 και καταλήγει με την επιλογή της βέλτιστης εναλλακτικής της νέας προτεινόμενης όδευσης στην πεδιάδα των Φιλίππων. Η Ενότητα 5 παρέχει βασικές πληροφορίες για την υφιστάμενη κατάσταση για τη νέα προτεινόμενη όδευση. Το φυσικό, βιολογικό, κοινωνικοοικονομικό και πολιτιστικό περιβάλλον κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης περιγράφεται με βάση βιβλιογραφικές αναφορές και στοιχεία που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια των ερευνών πεδίου. Η Ενότητα 6 παρουσιάζει την αξιολόγηση των επιπτώσεων της νέας προτεινόμενης όδευσης κατά τη διάρκεια της κατασκευής, λειτουργίας και τερματισμού λειτουργίας του αγωγού, καθώς και τα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων και τις υπολειμματικές επιπτώσεις, όπου υπάρχουν. Η Ενότητα 7 συνοψίζει τα κύρια αποτελέσματα της ανάλυσης και τα ευρήματα του Προσαρτήματος. Τα Παραρτήματα στο τέλος του Προσαρτήματος παρουσιάζουν τους χάρτες της νέας προτεινόμενης όδευσης καθώς και την αλληλογραφία μεταξύ της εταιρείας TAP και των αρμόδιων αρχών ή των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με την όδευση του αγωγού στην πεδιάδα των Φιλίππων.

10 Σελίδα 8 από 64 2 Παρουσίαση της όδευσης της ΜΠΚΕ και των εναλλακτικών οδεύσεων 2.1 Η όδευση της ΜΠΚΕ Η όδευση της ΜΠΚΕ διασχίζει ορεινές περιοχές κατά μήκος κορυφογραμμών σε δασικές εκτάσεις φθάνοντας σε μέγιστο υψόμετρο 700 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στη συνέχεια, περνά βόρεια του Παγγαίου όρους, διασχίζοντας ομαλές καλλιεργήσιμες εκτάσεις κατά μήκος των ορίων της περιοχής όπου υπήρχαν στο παρελθόν τα αποξηραμένα έλη των Φιλίππων. Η πεδιάδα των Φιλίππων καλύπτει περίπου 32 χιλιόμετρα της όδευσης της ΜΠΚΕ και αποτελεί κυρίως καλλιεργήσιμη γη με δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι) που διακόπτεται από ημιφυσικούς θαμνώδεις φράχτες. Περισσότερες λεπτομέρειες για την όδευση της ΜΠΚΕ δίνονται στην Ενότητα 6 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00-trGR). 2.2 Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ Η εναλλακτική αυτή όδευση αρχίζει από τη ΧΘ 182 της όδευσης της ΜΠΚΕ. Βρίσκεται βόρεια από την όδευση της ΜΠΚΕ, σε απόσταση περίπου 1.1 km. Στη συνέχεια, η εναλλακτική περνά νότια από την περιοχή της Τύρφης και διέρχεται παράλληλα με τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ για απόσταση περίπου 5.5 km. Η όδευση της ΜΠΚΕ και η εναλλακτική που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ παρουσιάζονται στην Εικόνα 2-1 παρακάτω. Εικόνα 2-1 Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ και η Όδευση της ΜΠΚΕ Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ: Όδευση ΜΠΚΕ: Πηγή: ETG (2014) κίτρινη γραμμή ανοιχτή μπλε γραμμή

11 Σελίδα 9 από 64 Η εναλλακτική που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ διασχίζει τους Δήμους Καβάλας, Παγγαίου και Αμφίπολης. Η εναλλακτική αυτή διερευνήθηκε κατά την Οριοθέτηση του Περιεχομένου της ΜΠΚΕ (ESIA Scoping) και στα πρώτα στάδια προετοιμασίας της ΜΠΚΕ. Τα ευρήματα από τη διαβούλευση με τις αρμόδιες αρχές και τις γειτονικές κοινότητες καθώς και η πρόσθετη τεχνική διερεύνηση οδήγησε στην απόρριψη της συγκεκριμένης εναλλακτικής. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εναλλακτικής όδευσης που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ, από άποψη φυσικού και κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς, παρουσιάζονται στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE- 0050_00-trGR). Στο Παράρτημα 1.1 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0050_01-trGR) παρέχεται το λεπτομερές μητρώο αξιολόγησης με τους δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για την συγκριτική αξιολόγηση των εναλλακτικών οδεύσεων. 2.3 Η Νότια Εναλλακτική Η νότια εναλλακτική διέρχεται από την ορεινή περιοχή βόρεια της Καβάλας, παράλληλα με την όδευση της ΜΠΚΕ. Στη ΧΘ 31 η νότια εναλλακτική αλλάζει κατεύθυνση, περνά από το Αισθητικό Δάσος Καβάλας Αμυγδαλεώνα και ακολουθεί κατεύθυνση στα νότια της περιοχής της Τύρφης προς την Αμφίπολη. Συνεχίζει δυτικά περνώντας ημιδασωμένες εκτάσεις και μεγάλες εκτάσεις με καλλιέργειες. Διασχίζει τον ποταμό Ακροπόταμο περνώντας νότια του οικισμού Ορφανός. Στη συνέχεια η όδευση ακολουθεί βορειοδυτική κατεύθυνση μέσα από μια τραχιά ορεινή δασική περιοχή. Το τελευταίο τμήμα της εναλλακτικής διέρχεται από επίπεδη περιοχή με αρκετά αρδευτικά κανάλια. Η περιοχή αυτή καλλιεργείται με ετήσιες καλλιέργειες. Η όδευση της ΜΠΚΕ και η νότια εναλλακτική παρουσιάζονται στην Εικόνα 2-2 παρακάτω.

12 Σελίδα 10 από 64 Εικόνα 2-2 Η Νότια Εναλλακτική και η Όδευση της ΜΠΚΕ Νότια Εναλλακτική: Όδευση ΜΠΚΕ: Ροζ κύκλοι: Πηγή: ETG (2014) κόκκινη γραμμή ανοιχτή μπλε γραμμή περιοχές με εντοπισμένα τεχνικά προβλήματα 2.4 Η Βόρεια Εναλλακτική Η γενική αρχή αυτής της εναλλακτικής όδευσης είναι η μετακίνηση σε σχέση με τον όδευση της ΜΠΚΕ όσο το δυνατό πιο μακριά από την περιοχή της Τύρφης. Η εναλλακτική όδευση αρχίζει στη ΧΘ 193, βόρεια του οικισμού Νέος Ζυγός, ακολουθεί διαδρομή νοτίως των Φιλίππων και των Κρηνιδών και εισέρχεται στο νατιονανατολικό τμήμα του Αρχαιολογικού Χώρου των Φιλίππων, διατρέχει σχεδόν παράλληλα το νότιο όριο της Αρχαιολογικής Ζώνης (εκτός των ζωνών προστασίας Α & Β) και στη συνέχεια ακολουθεί βορειοδυτική κατεύθυνση. Η βόρεια εναλλακτική όδευση διέρχεται νότια από τις κοινότητες Φίλιπποι και Κρηνίδες, βρίσκεται εντελώς εκτός της περιοχής της Τύρφης και διασχίζει μια επίπεδη περιοχή με ετήσιες καλλιέργειες και λίγα αρδευτικά κανάλια. Η όδευση της ΜΠΚΕ και η βόρεια εναλλακτική παρουσιάζονται στην Εικόνα 2-3 παρακάτω.

13 Σελίδα 11 από 64 Εικόνα 2-3 Η Βόρεια Εναλλακτική και η Όδευση της ΜΠΚΕ Βόρεια Εναλλακτική: Όδευση ΜΠΚΕ: Πηγή: ETG (2014) μωβ γραμμή ανοιχτή μπλε γραμμή 3 Σύγκριση των Εναλλακτικών 3.1 Περιγραφή των Εναλλακτικών Το συνολικό μήκος των εναλλακτικών οδεύσεων που περιγράφηκαν ανωτέρω δίνεται στον επόμενο πίνακα. Πίνακας 3-1 Συνολικό Μήκος των Εναλλακτικών Οδεύσεων Εναλλακτική Νότια Όδευση ΜΠΚΕ ΔΕΣΦΑ Εναλλακτική 40,0 Μήκος (km) 47,8 84,2 (11,2* + 28,8) *Τα 11,2km συμπίπτουν για τις δύο οδεύσεις Πηγή: ETG (2014) Βόρεια Εναλλακτική 39,1 (11,2* + 27,9) Και οι τέσσερις εναλλακτικές οδεύσεις αρχίζουν από τη ΧΘ 182 της όδευσης της ΜΠΚΕ. Για την όδευση της ΜΠΚΕ και τη βόρεια εναλλακτική, η χάραξη από τη ΧΘ 182 μέχρι τη ΧΘ 193,2 ταυτίζεται. Η ΧΘ 222 αποτελεί την κατάληξη της όδευσης της ΜΠΚΕ, της εναλλακτικής όδευσης που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ και της βόρειας εναλλακτικής. Η νότια

14 Σελίδα 12 από 64 εναλλακτική καταλήγει στη ΧΘ 246 της όδευσης της ΜΠΚΕ καθώς ακολουθεί εντελώς διαφορετική διαδρομή σε σχέση με τις άλλες εναλλακτικές. Στις επόμενες Ενότητες παρουσιάζονται και αξιολογούνται τα κυριότερα χαρακτηριστικά της κάθε εναλλακτικής και οι εναλλακτικές τελικά αποτιμούνται με όρους δυνατότητας κατασκευής και επιπτώσεων στο φυσικό και το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. Επισημαίνεται ότι η αξιολόγηση της βόρειας εναλλακτικής αναφέρεται στο τμήμα των 27,9 km κατά το οποίο η χάραξη διαφοροποιείται από την όδευση της ΜΠΚΕ Τεχνική Δυνατότητα Υλοποίησης Δυνατότητα Κατασκευής Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ Στα βουνά της Καβάλας, η εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ διέρχεται βόρεια της όδευσης της ΜΠΚΕ σε απόσταση περίπου 1,1 km, διέρχεται από ένα Καταφύγιο Άγριας Ζωής και μια περιοχή μεγαλύτερου υψομέτρου η οποία θα απαιτήσει αυξημένη κατασκευαστική προσπάθεια και δυσκολία. Στην πεδιάδα των Φιλίππων, η όδευση της ΜΠΚΕ διέρχεται βόρεια της περιοχής της Τύρφης ενώ η εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ διέρχεται νότια από αυτήν. Η εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ θα απαιτήσει κατασκευαστικές λύσεις υψηλής πολυπλοκότητας για να αντιμετωπίσει τις διασταυρώσεις με τον αρχαιολογική χώρο στο Παγγαίο Όρος και με ένα νοσοκομείο που είναι σε φάση κατασκευής. Η όδευση αυτή διέρχεται επίσης από την περιοχή της Τύρφης για μήκος m Η Νότια Εναλλακτική Η νότια εναλλακτική έχει συνολικό μήκος 84,2 km ενώ αρχίζει από τη ΧΘ 188 της όδευσης της ΜΠΚΕ και καταλήγει στη ΧΘ 222. Η νότια εναλλακτική παρουσιάζει σοβαρά τεχνικά προβλήματα καθώς διασχίζει απότομες οριζόντιες και κάθετες κλίσεις με συνεπαγόμενα προβλήματα ευστάθειας του εδάφους. Σε μερικές θέσεις οι κλίσεις είναι τόσο απότομες (πάνω από 60%) που καθιστούν την κατασκευή του αγωγού εξαιρετικά δύσκολη. Κάποιες περιοχές δεν διαθέτουν οδικές υποδομές, οι οποίες είναι απαραίτητες για την πρόσβαση στη ζώνη κατασκευής του αγωγού, απαιτώντας την κατασκευή νέων δρόμων πρόσβασης. Τέλος, η νότια εναλλακτική θα πρέπει να διασταυρώσει ένα τούνελ

15 Σελίδα 13 από 64 της Εγνατίας Οδού και καλλιεργήσιμες εκτάσεις με πολυετείς καλλιέργειες (αμπέλια, ελιές, καρυδιές και οπωροφόρα). Το υψομετρικό προφίλ της νότιας εναλλακτικής θέτει σημαντικούς περιορισμούς στον χρόνο κατασκευής (κατά τη διάρκεια του χειμώνα) και στις κατασκευαστικές μεθόδους εξαιτίας του σχετικά μεγάλου υψομέτρου για μεγάλο μήκος της όδευσης. Οι δυσχέρειες λόγω του δύσκολου ανάγλυφου φαίνονται στο υψομετρικό προφίλ στη συνέχεια. Εικόνα 3-1 Υψομετρικό Προφίλ κατά Μήκος της Νότιας Εναλλακτικής Πηγή: ETG (2014) Η Βόρεια Εναλλακτική Η βόρεια εναλλακτική ακολουθεί κυρίως υφιστάμενους δρόμους και αρδευτικά κανάλια στην πεδιάδα των Φιλίππων, ώστε να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις στην καλλιεργήσιμη γη. Δεν προέκυψαν σημαντικά ευρήματα σχετικά με την δυνατότητα κατασκευής της όδευσης κατά τη διάρκεια των μελετών ή των εργασιών πεδίου. Λόγω του ανάγλυφου και των τοπογραφικών συνθηκών δεν προβλέπεται να απαιτηθεί σημαντική προσπάθεια ή μεγάλη διάρκεια κατασκευής αυτής της εναλλακτικής όδευσης. Ο υδροφόρος ορίζοντας αναμένεται να βρίσκεται χαμηλότερα από την όδευση της ΜΠΚΕ, καθιστώντας τις κατασκευαστικές συνθήκες ακόμα πιο ευνοϊκές. Η βόρεια εναλλακτική διέρχεται από τα όρια της περιφερειακής ζώνης του Αρχαιολογικού Χώρου των Φιλίππων αν και σε περιοχή που δεν ανήκει σε θεσμοθετημένες ζώνες προστασίας. Προγραμματίζονται μη-καταστροφικές γεωφυσικές έρευνες σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχαιολογικές αρχές ώστε να εξασφαλιστεί ότι η βόρεια εναλλακτική δεν προκαλεί επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά.

16 Σελίδα 14 από Γεωλογικοί Κίνδυνοι και Ασφάλεια Η Εναλλακτική που Διέρχεται Παράλληλα με τον Αγωγό του ΔΕΣΦΑ Η εναλλακτική όδευση διέρχεται από τα όρια της πεδιάδας των Φιλίππων με ενδεχόμενο κίνδυνο να διασχίζει αργιλικά στρώματα του υπεδάφους με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική τύρφη που μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες αστάθειας για την εγκατάσταση του αγωγού. Η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα αναμένεται να είναι υψηλή. Η εναλλακτική όδευση δεν διασταυρώνεται με ενεργά ρήγματα Η Νότια Εναλλακτική Η νότια εναλλακτική όδευση στην περιοχή του Παγγαίου-Συμβόλου οδηγεί σε ένα σύνθετο δίκτυο ενεργών ρηγμάτων, μερικά από τα οποία διασταυρώνονται απευθείας με την όδευση ή βρίσκονται παράλληλα και πολύ κοντά σε αυτήν. Το γεγονός ότι η εναλλακτική όδευση διασταυρώνεται με σημαντικά ενεργά ρήγματα κάθετα, ιδίως στην περιοχή Οφρύνιου - Γαληψού, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές επιφανειακές συν-σεισμικές στατικές μετατοπίσεις, οι οποίες λαμβάνουν τοπικά μέσες τιμές από cm και μέγιστες τιμές έως περίπου 50 cm. Παρά το γεγονός ότι το Όρος Σύμβολο είναι ένα σχετικά χαμηλό παράκτιο βουνό, η προτεινόμενη όδευση κινείται παράλληλα με μεγάλα πρανή, που συχνά υπερβαίνουν το 20%, αυξάνοντας τις πιθανότητες αστοχίας του αγωγού, ειδικά στην περίπτωση εδαφικών κινήσεων που προκαλούνται από τη σεισμική δραστηριότητα. Πιο συγκεκριμένα, η εναλλακτική όδευση περνά μέσα από προβληματικές περιοχές (περιοχή Μέλισσα Μονοκαρυδιά - Φωλιά), που διασχίζουν κοιλάδες με τοπικά απότομα πρανή μεγάλης κλίσης (> 20%), τα οποία σε πολλά σημεία διασχίζονται παράλληλα, δηλαδή με δυσμενή προσανατολισμό Η Βόρεια Εναλλακτική Η βόρεια εναλλακτική όδευση στην πεδιάδα των Φιλίππων δεν παρουσιάζει προβλήματα στατικών μετατοπίσεων, δεδομένου ότι δεν διασταυρώνεται με σημαντικά ενεργά ρήγματα. Οι δυναμικές σεισμικές κινήσεις αναμένεται να είναι πανομοιότυπες με εκείνες της όδευσης της ΜΠΚΕ, ενώ οι εκτιμώμενες κινήσεις εδάφους για τα σενάρια ενεργοποίησης ήταν χαμηλές και, συνεπώς, εύκολα διαχειρίσιμες. Οι αναμενόμενες δυναμικές σεισμικές κινήσεις λόγω της ενεργοποίησης των σεισμικών / ενεργών ρηγμάτων για τη βόρεια εναλλακτική όδευση αναμένεται να είναι παρόμοιες με αυτές της όδευσης

17 Σελίδα 15 από 64 της ΜΠΚΕ λόγω της εγγύτητας των δύο οδεύσεων. Δεν υφίσταται θέμα ευστάθειας πρανών, λόγω της σχετικά επίπεδης μορφολογίας της πεδιάδας των Φιλίππων Σύνοψη Τεχνικής Δυνατότητας Υλοποίησης Τα κύρια χαρακτηριστικά των διαφορετικών εναλλακτικών οδεύσεων σε σύγκριση με την όδευση της ΜΠΚΕ παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα. Πίνακας Θέμα Ειδικά σημεία / Ειδικές διασταυρώσεις όπου η όδευση είναι μη κατασκευάσιμη Διέλευση από ειδικές περιοχές Κατασκευή δρόμων πρόσβασης Κύριες διασταυρώσεις Πρόσθετα μέτρα ασφάλειας του αγωγού Γεωλογικοί κίνδυνοι / Προβληματικές ζώνες Σύγκριση Εναλλακτικών Οδεύσεων στην πεδιάδα των Φιλίππων Όδευση ΜΠΚΕ Κανένα Διέλευση από τα όρια της περιοχής της Τύρφης, για μήκος 1.5 km Δεν απαιτείται Καμία διασταύρωση με κύριους δρόμους Καμία διασταύρωση με σημαντικά ποτάμια Κάλυψη με καλούπια από σκυρόδεμα στην περιοχή της Τύρφης, για έλεγχο της άνωσης, σε μήκος 1.5 km Καμιά Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Εγγύτητα σε νοσοκομείο Διέλευση από την περιοχή της Τύρφης, για μήκος 1.7 km Δεν απαιτείται Καμία διασταύρωση με κύριους δρόμους Καμία διασταύρωση με σημαντικά ποτάμια Κάλυψη με καλούπια από σκυρόδεμα στην περιοχή της Τύρφης, για έλεγχο της άνωσης, σε μήκος 1.7 km Περιοχή Τύρφης, μήκος 1.7 km Νότια Εναλλακτική 5 περιοχές Km: 34, Κλίση > 70% Km: 37, Κλίση > 55% Κλίση > 60% (km & 58-59) Προβλήματα ευστάθεια εδάφους (km 71-73) Σημαντικά προβλήματα ευστάθεια εδάφους (km 89-92) Περιοχές με κλίσεις πάνω από 60% Διέλευση πάνω από τούνελ της Εγνατίας Οδού Περίπου 20km νέων δρόμων πρόσβασης και 20km βελτίωση υφιστάμενου δικτύου 1 Εγνατία Οδός 1 Ποταμός Ακροπόταμος Άγκυρες και τοιχία αντιστήριξης για τη σταθεροποίηση του αγωγού σε απότομα πρανή. Προστασία από επιφανειακή διάβρωση. Σύστημα αποστράγγισης κάτω από τον αγωγό. Μόνιμα συστήματα παρακολούθησης του αγωγού. Η όδευση ακολουθεί πορεία παράλληλη προς το ρήγμα του Παγγαίου για 28 km, με αποτέλεσμα σημαντικά επίπεδα μέγιστων αναμενόμενων σεισμικών (δυναμικών) κινήσεων (ΧΘ 47-75) Βόρεια Εναλλακτική Κανένα Καμιά Δεν απαιτείται Καμία διασταύρωση με κύριους δρόμους Καμία διασταύρωση με σημαντικά ποτάμια Κανένα Καμιά

18 Σελίδα 16 από 64 8 Θέμα Γεωλογικοί κίνδυνοι / Προβληματικά σημεία Όδευση ΜΠΚΕ Κανένα Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Κανένα Νότια Εναλλακτική Περιοχή γεωλογικών κινδύνων π.χ. αστάθεια πρανών Η όδευση διασχίζει τα ενεργά ρήγματα Οφρυνίου Γαλυψού και Καστρίου - Μεσολακκιάς (ΧΘ 89,96) Βόρεια Εναλλακτική Κανένα Πηγή: ETG (2014) Συνοπτικά, η τεχνική αποτίμηση των εναλλακτικών οδεύσεων του αγωγού στην πεδιάδα των Φιλίππων οδηγεί στα ακόλουθα συμπεράσματα: Η όδευση της ΜΠΚΕ παρουσιάζει μερικές τεχνικές δυσκολίες που σχετίζονται κυρίως με τη διέλευση από την περιοχή της Τύρφης για 1.5 km. Οι δυσκολίες αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν με την λήψη κατάλληλων μέτρων ασφάλειας (π.χ. προσθήκη καλουπιών από σκυρόδεμα («σαμάρια») για έλεγχο της άνωσης). Η εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ παρουσιάζει παρόμοιες δυσκολίες με την όδευση της ΜΠΚΕ για ελαφρά μεγαλύτερο τμήμα της όδευσης. Επιπρόσθετα, η εναλλακτική παρουσιάζει μια σειρά από τεχνικές δυσκολίες που σχετίζονται με τη δυνατότητα κατασκευής της καθώς διέρχεται από την (κύρια) περιοχή της Τύρφης για μήκος 1,7 km με σκοπό να αποφύγει την αρχαιολογική περιοχή του Παγγαίου, διασχίζει τη μεταβατική ζώνη της περιοχής της Τύρφης και διέρχεται πλησίον νοσοκομείου. Η νότια εναλλακτική παρουσιάζει τόσο σημαντικά τεχνικά προβλήματα που τίθεται υπό αμφισβήτηση η δυνατότητα κατασκευής της. Τα προβλήματα αυτά συνδέονται με τη διέλευση από περιοχές με μεγάλες κλίσεις σε κάθετη και παράλληλη διεύθυνση απαγορευτικά μεγάλες για αγωγούς αυτού του μεγέθους καθώς και με τη διασταύρωση ή την παράλληλη όδευση με ενεργά ρήγματα (π.χ. Παγγαίο, Οφρύνιο, Καστρί). Σε αντιδιαστολή, η βόρεια εναλλακτική όδευση δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες τεχνικές δυσκολίες και αποφεύγει τη διέλευση από την περιοχή της Τύρφης. Ως εκ τούτου, η βόρεια εναλλακτική παρουσιάζει ξεκάθαρα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις υπόλοιπες εναλλακτικές όσον αφορά την τεχνική δυνατότητα υλοποίησης.

19 Σελίδα 17 από Περιβαλλοντικοί Περιορισμοί Περιοχές Natura 2000 και RAMSAR Η νότια εναλλακτική όδευση διέρχεται για περίπου 9 km από την περιοχή Natura 2000 GR (ΖΕΠ) και την αντίστοιχη Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά. Καμία από τις άλλες εναλλακτικές οδεύσεις δεν παρουσιάζει οποιαδήποτε εμπλοκή με περιοχές προστασίας του περιβάλλοντος. Πίνακας 3-3 Περιοχές Natura 2000 Περιοχή GR017 Όρος Παγγαίο. Συμπίπτει 100% με την ΖΕΠ GR 'Όρος Παγγαίο και νότιες υπώρειές του' Όδευση ΜΠΚΕ Μήκος Διέλευσης (m) Εναλλακτική Νότια ΔΕΣΦΑ Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική Πηγή: ETG (2014) Αισθητικά Δάση Σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία, ως αισθητικό δάσος χαρακτηρίζεται το δάσος που παρουσιάζει ειδική αισθητική και οικολογική αξία. Η νότια όδευση διασχίζει το Αισθητικό Δάσος Καβάλας Αμυγδαλεώνα για περισσότερα από 4 km. Καμία από τις άλλες εναλλακτικές οδεύσεις δεν παρουσιάζει οποιαδήποτε εμπλοκή με αισθητικά δάση. Πίνακας 3-4 Αισθητικά Δάση Περιοχή Αισθητικό Δάσος Καβάλας Αμυγδαλεώνα Πηγή: ETG (2014) Όδευση ΜΠΚΕ Μήκος Διέλευσης (m) Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Νότια Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική Καταφύγια Άγριας Ζωής Τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) παρέχουν προστασία στα διάφορα είδη πανίδας από το κυνήγι, τους θηρευτές ή ανταγωνιστικά είδη. Οι περιοχές αυτές καθορίζονται από τα κατά τόπους Δασαρχεία με στόχο την προστασία των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση ή έχουν σχεδόν εκλείψει. Η όδευση της ΜΠΚΕ διέρχεται από το ΚΑΖ Άγιος Τιμόθεος Κιούπια για λίγο περισσότερο από 4 km, ενώ η εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ διέρχεται από το ίδιο ΚΑΖ για 700m. Η νότια εναλλακτική διέρχεται από δύο ΚΑΖ, με συνολικό μήκος διέλευσης 9,4 km.

20 Σελίδα 18 από 64 Πίνακας 3-5 Καταφύγια Άγριας Ζωής Μήκος Διέλευσης (m) Περιοχή Όδευση ΜΠΚΕ Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Νότια Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική 1 ΚΑΖ Άγιος Τιμόθεος Κιούπια ΚΑΖ Μεσολακκιά - Παλαιοκόμη Σύνολο Πηγή: ETG (2014) Σύνοψη Περιβαλλοντικών Περιορισμών Το συνολικό μήκος των περιοχών προστασίας του περιβάλλοντος που επηρεάζεται από τις εναλλακτικές οδεύσεις, όπως περιγράφεται παραπάνω, δίνεται στον επόμενο πίνακα. Πίνακας 3-6 Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα Περιοχές προστασίας του περιβάλλοντος Πηγή: ETG (2014) Όδευση ΜΠΚΕ Μήκος Διέλευσης (m) Εναλλακτική Νότια ΔΕΣΦΑ Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική Σημειώνεται ότι το Αισθητικό Δάσος Καβάλας Αμυγδαλεώνα επικαλύπτεται με το ΚΑΖ Άγιος Τιμόθεος - Κιούπια. Από τον παραπάνω πίνακα συμπεραίνεται ότι η νότια εναλλακτική παρουσιάζει αυξημένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα όσον αφορά τη διέλευση από περιοχές προστασίας του περιβάλλοντος σε σύγκριση με τις άλλες εναλλακτικές. Η βόρεια εναλλακτική πλεονεκτεί καθώς δεν επηρεάζει καθόλου περιοχές προστασίας του περιβάλλοντος. 3.4 Περιορισμοί Περιβαλλοντικής Κληρονομιάς Η εμπλοκή των εναλλακτικών οδεύσεων με αρχαιολογικούς χώρους παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 3-7 Αρχαιολογικοί Χώροι 1 2 Χώροι Χαρακτηρισμένος αρχαιολογικός χώρος του Όρους Παγγαίο Αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Αμφίπολης (ο χαρακτηρισμός εκκρεμεί καθώς η έρευνα είναι σε εξέλιξη) Όδευση ΜΠΚΕ 0 Απόσταση από όρια (m) / Μήκος διέλευσης (m) Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Πλησίον του αρχαιολογικού χώρου Νότια Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική άγνωστο 0

21 Σελίδα 19 από 64 Χώροι Αρχαιολογικός 3 Φιλίππων Πηγή: ETG (2014) χώρος Όδευση ΜΠΚΕ Πλησίον του αρχαιολογικού χώρου Απόσταση από όρια (m) / Μήκος διέλευσης (m) Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Νότια Εναλλακτική 0 0 Βόρεια Εναλλακτική Ο αγωγός διέρχεται από την περιφερειακή ζώνη του αρχαιολογικού χώρου για m Όπως είναι εμφανές, η νότια εναλλακτική αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την πολιτιστική κληρονομιά, καθώς διέρχεται από τον χαρακτηρισμένο αρχαιολογικό χώρο του Παγγαίου Όρους για πάνω από 10km, ενώ θα διέρχεται πιθανότατα και από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αμφίπολης, στον οποίο η αρχαιολογική έρευνα είναι σε εξέλιξη και είναι πιθανόν να αποκαλυφθούν σημαντικά ευρήματα. Η βόρεια εναλλακτική όδευση διέρχεται από την περιφερειακή ζώνη του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων για περίπου 7 χιλιόμετρα. Κατά τη διερεύνηση της βόρειας εναλλακτικής, η εταιρεία TAP έχει έρθει σε επαφή με την Γενική Γραμματεία Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού / Γραφείο Συντονισμού και Παρακολούθησης Αρχαιολογικών Εργασιών στο Πλαίσιο Μεγάλων Έργων, και έχει επιβεβαιώσει ότι η εναλλακτική όδευση που διέρχεται από την περιφερειακή ζώνη του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων παρουσιάζει σχετικά χαμηλό κίνδυνο για αρχαιολογικά ευρήματα. Η όδευση της ΜΠΚΕ και η εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ διέρχονται πλησίον των αρχαιολογικών χώρων των Φιλίππων και του Όρος Παγγαίο χωρίς να τους διασχίζουν. Οι εναλλακτικές αυτές οδεύσεις πλεονεκτούν από άποψη πολιτιστικής κληρονομιάς σε σχέση με τις άλλες δύο Κοινωνικοί Περιορισμοί Διέλευση από την Περιοχή Τύρφης Το 2001 το Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) εκπόνησε εδαφολογική μελέτη για την περιοχή των Τεναγών της πεδιάδας των Φιλίππων. Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, τα όρια της περιοχής στην οποία το έδαφος χαρακτηρίζεται πλήρως οργανικό είναι διακριτά και ταξινομούνται ανάλογα με τη συγκέντρωση σε οργανική ύλη. Για λόγους πληρότητας, η μελέτη περιέχει επίσης μια περιμετρική ζώνη η οποία χαρακτηρίζεται ως μη-οργανική. Τα οργανικά

22 Σελίδα 20 από 64 εδάφη των Τεναγών θεωρούνται πλεονεκτικά για ετήσιες καλλιέργειες, π.χ. καλαμπόκι, καπνός, ζαχαρότευτλα καθώς και λαχανικά. Ο χάρτης της πεδιάδας των Φιλίππων όπου φαίνονται τα αποτελέσματα της μελέτης του ΕΘΙΑΓΕ παρουσιάζεται στη συνέχεια. Σημειώνεται ότι η νότια εναλλακτική δεν φαίνεται σε αυτόν τον χάρτη καθώς διέρχεται νοτιότερα. Εικόνα 3-2 Η Περιοχή της Τύρφης σύμφωνα με τη Μελέτη του ΕΘΙΑΓΕ Πηγή: ETG (2014) Παράλληλα, σύμφωνα με στοιχεία διαθέσιμα από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), η περιοχή των Τεναγών ταξινομείται σε δύο κύριες ζώνες, την περιοχή της Τύρφης και την μεταβατική ζώνη (περιοχή στην οποία το έδαφος μετατρέπεται σε μη-οργανικό). Τα όρια αυτών των ζωνών (βλέπε χάρτη στην Εικόνα 3-3) είναι σε γενικές γραμμές συμβατά με

23 Σελίδα 21 από 64 τα όρια της μελέτης του ΕΘΙΑΓΕ. Σημειώνεται ότι η νότια εναλλακτική δεν φαίνεται σε αυτόν τον χάρτη καθώς διέρχεται νοτιότερα. Εικόνα 3-3 Η Περιοχή της Τύρφης σύμφωνα με το ΙΓΜΕ Πηγή: ETG (2014) Με βάση τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα από τα δύο Ινστιτούτα, ο παρακάτω πίνακας δείχνει το μήκος διέλευσης των διαφορετικών εναλλακτικών οδεύσεων από τις περιοχές που περιγράφηκαν. Πίνακας 3-8 Μήκη Διέλευσης Μήκος Διέλευσης (m) Περιοχή Όδευση ΜΠΚΕ Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Νότια Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική 1 Οργανικό έδαφος (ΕΘΙΑΓΕ) Ζώνη μη-οργανικού εδάφους (ΕΘΙΑΓΕ) Ζώνη Τύρφης (ΙΓΜΕ) Μεταβατική ζώνη (ΙΓΜΕ) Πηγή: ETG (2014)

24 Σελίδα 22 από 64 Όπως φαίνεται στον πίνακα, η βόρεια και η νότια εναλλακτική όδευση πλεονεκτούν εμφανώς αναφορικά με τις επιπτώσεις στο οργανικό έδαφος των Τεναγών, καθώς δεν διασχίζουν την περιοχή της Τύρφης. Στην περίπτωση της νότιας όδευσης όμως, αυτό αντισταθμίζεται με τη διέλευση για 13 km από ετήσιες καλλιέργειες (οπωροφόρα, καρυδιές και αμπέλια) Ενδεχόμενη Αλληλεπίδραση με Γειτονικούς Οικισμούς Οι υπό διερεύνηση εναλλακτικές οδεύσεις διασχίζουν την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Η νότια εναλλακτική διασχίζει επίσης περιοχές της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. ΟΙ Δήμοι από τους οποίους διέρχονται οι εναλλακτικές οδεύσεις είναι οι Δήμοι Καβάλας, Δοξάτου, Προσοτσάνης, Παγγαίου, Αμφίπολης και Νέας Ζίχνης. Συνοπτική εικόνα των αποστάσεων των διαφορετικών οδεύσεων από οικισμούς δίνεται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 3-9 Οι Εναλλακτικές Οδεύσεις και τα Διοικητικά Όρια A/A Διοικητικά Όρια Όδευση ΜΠΚΕ Αριθμός επηρεαζόμενων οικισμών Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Νότια Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική 1 Περιφέρειες Δήμοι Οικισμοί σε απόσταση < 200 m Οικισμοί μεταξύ 200 m και m Οικισμοί μεταξύ m και m Οικισμοί σε απόσταση >10.000m Πηγή: ETG (2014) Η εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ και η νότια εναλλακτική όδευση παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εγγύτητα προς οικισμούς, με 4 και 3 οικισμούς (αντίστοιχα) σε απόσταση μικρότερη των 200 m.

25 Σελίδα 23 από Αλληλεπίδραση με Άλλα Έργα Περιοχές Παραχώρησης και Στρατιωτικές Περιοχές Δεν υπάρχουν εμπλοκές με περιοχές παραχώρησης για καμία από τις εναλλακτικές οδεύσεις. Παρόλα αυτά, η ευρύτερη περιοχή της πεδιάδας των Φιλίππων θεωρείται περιοχή υψηλού δυναμικού αναφορικά με αποθέματα μεταλλευμάτων. Δεν είναι διαθέσιμες πληροφορίες για ενδεχόμενους στρατιωτικούς περιορισμούς για καμία από τις εναλλακτικές οδεύσεις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Δεν υπάρχουν εμπλοκές με καταγεγραμμένα ή λειτουργούντα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην πεδιάδα των Φιλίππων Διέλευση από Υποδομές Η ενδελεχής μελέτη πρόσφατων δορυφορικών εικόνων της περιοχής αποκάλυψε τις παρακάτω διασταυρώσεις για τις διαφορετικές εναλλακτικές οδεύσεις. Η συνεχιζόμενη επικοινωνία με τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων Ελλάδος ενδεχομένως να καταστήσει διαθέσιμες πιο λεπτομερείς πληροφορίες στο μέλλον. Οι γενικές μέθοδοι διασταυρώσεων παρουσιάζονται στην Ενότητα 4 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0052_01-trGR) και στο Παράρτημα 3.6 (GPL00-ASP-642-Y- TAE-0052_00-trGR). Η διασταύρωση δρόμων με τη μέθοδο ανοιχτής εκσκαφής (open trench) ενδεχομένως να προκαλέσει επιπτώσεις στη κυκλοφορία για μικρά χρονικά διαστήματα και όχληση στους κατοίκους των περιοχών. Πίνακας 3-10 Υποδομές Οδοί Σιδηροδρομικές γραμμές Διασταυρώσεις Υποδομών Είδος RD-1 (Οδοί Ταχείας Κυκλοφορίας, Εθνικές Οδοί) - νέες RD-1 (Οδοί Ταχείας Κυκλοφορίας, Εθνικές Οδοί) - παλαιές Όδευση ΜΠΚΕ Πλήθος διασταυρώσεων Εναλλακτική Νότια ΔΕΣΦΑ Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική RD-2 (Κύριες Οδοί) RW (Σιδηρόδρομος)

26 Σελίδα 24 από 64 Υποδομές Είδος Όδευση ΜΠΚΕ Πλήθος διασταυρώσεων Εναλλακτική Νότια ΔΕΣΦΑ Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική Βιομηχανικές Υφιστάμενα Περιοχές, Έργα έργα υποδομών Εμπορικής Ανάπτυξης Βιομηχανικές Ανάπτυξης Μελλοντικά έργα Περιοχές, Έργα υποδομών Εμπορικής RD-1-νέες: Νέα Εθνική Οδός και Εγνατία Οδός RD-1-παλαιές: Παλαιές Εθνικές Οδοί Πηγή: ETG (2014) 4 Η Νέα Προτεινόμενη Όδευση Οι προηγούμενες ενότητες παρουσίασαν μια τεκμηριωμένη αξιολόγηση των διαφορετικών εναλλακτικών οδεύσεων για τη διέλευση της πεδιάδας των Φιλίππων, βάσει των τεχνικών χαρακτηριστικών τους, των ισχυόντων περιβαλλοντικών περιορισμών (όσον αφορά το φυσικό, κοινωνικοοικονομικό και πολιτιστικό περιβάλλον) και των εμπλοκών με άλλα έργα και υποδομές. Η αξιολόγηση κατέδειξε ότι η νότια εναλλακτική όδευση και εναλλακτική όδευση που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ παρουσιάζουν σημαντικά τεχνικά προβλήματα που καθιστούν την κατασκευή τους εξαιρετικά δύσκολη και απαιτητική, και απαιτούν πολύπλοκα μέτρα αντιμετώπισης που θα αυξήσουν περαιτέρω τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις. Ως εκ τούτου, αυτές οι εναλλακτικές οδεύσεις απορρίπτονται. Η όδευση της ΜΠΚΕ για τη διέλευση από την πεδιάδα των Φιλίππων αποδείχθηκε ότι αποτελεί μια καλά μελετημένη όδευση από όλες τις οπτικές γωνίες, με εξαίρεση τη διέλευση από ένα μικρό τμήμα της περιοχής της Τύρφης, το οποίο έχει εγείρει ανησυχίες για τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις και τους κινδύνους για την ασφάλεια του αγωγού σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η βόρεια εναλλακτική όδευση διατηρεί όλα τα πλεονεκτήματα της όδευσης της ΜΠΚΕ ενώ αποφεύγει τη διέλευση από την περιοχή της Τύρφης. Επιπλέον, ακολουθεί κυρίως υφιστάμενους δρόμους και κανάλια, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις στις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η βόρεια εναλλακτική όδευση θεωρείται ότι αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις τοπικές ανησυχίες και ταυτόχρονα εξασφαλίζει μια τεχνικά εφικτή και περιβαλλοντικά πλεονεκτική όδευση για αυτήν την ευαίσθητη περιοχή. Ως μειονέκτημα, η βόρεια εναλλακτική όδευση διέρχεται από την περιφερειακή ζώνη του Αρχαιολογικού Χώρου των Φιλίππων, και παρόλο που υπάρχει ήδη η συγκατάθεση του αρμόδιου υπουργείου, θα

27 Σελίδα 25 από 64 απαιτηθούν συμπληρωματικές εργασίες και έρευνες σε συνεργασία με τις αρμόδιες Εφορείες ώστε να διασφαλιστεί ότι η κατασκευή του αγωγού δεν θα έχει επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά. Με βάση τα παραπάνω, η βόρεια εναλλακτική όδευση επιλέγεται ως η νέα προτεινόμενη όδευση για την πεδιάδα των Φιλίππων. Οι επόμενες ενότητες θα περιγράψουν τις υφιστάμενες συνθήκες κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης, θα εντοπίσουν ενδεχόμενες επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της κατασκευής, λειτουργίας και τερματισμού λειτουργίας του αγωγού, και θα προτείνουν κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης. 5 Μελέτη Βάσης της Νέας Προτεινόμενης Όδευσης 5.1 Μεθοδολογία Η συλλογή των δεδομένων της υφιστάμενη κατάστασης του αβιοτικού, βιολογικού, κοινωνικοοικονομικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και η σχετική εκτίμηση των επιπτώσεων καθώς και των μέτρων αντιμετώπισης έγινε σύμφωνα με την μεθοδολογία η οποία ακολουθήθηκε κατά την διεξαγωγή της ΜΠΚΕ, η οποία περιγράφεται αναλυτικά στο Κεφάλαιο 5 - Προσέγγιση και Μεθοδολογία της Μελέτης Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων της ΜΠΚΕ (GPL00- ASP-642-Y-TAE-0053_00-trGR). Για την νέα προτεινόμενη όδευση, πραγματοποιήθηκαν προκαταρκτικές βιβλιογραφικές έρευνες προκειμένου να καθοριστούν οι απαραίτητες έρευνες πεδίου και η συλλογή των επιπρόσθετων δεδομένων. Μια ομάδα από έμπειρους αρχαιολόγους πραγματοποίησαν έρευνα πεδίου στην περιοχή της πεδιάδας των Φιλίππων. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μόνο κατά την διάρκεια της ημέρας και η ομάδα πραγματοποίησε αυτοψίες στα σημεία ενδιαφέροντος. Ο στόχος της έρευνας πεδίου ήταν να προσδιορίσει πιθανές επιπλέον θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην περιοχή της νέας προτεινόμενης όδευσης, και να προχωρήσει στην εκτίμηση των θέσεων αυτών καθώς και να προτείνουν μέτρα αντιμετώπισης πιθανών επιπτώσεων όπου αυτό ήταν αναγκαίο. Η έρευνα πεδίου στην περιοχή της νέας προτεινόμενης όδευσης, για το βιολογικό περιβάλλον, πραγματοποιήθηκε από 3 διαφορετικές ομάδες εμπειρογνωμόνων οι οποίες ήταν οι εξής: Ομάδα Μελέτης πτηνών, αποτελούμενη από δύο εμπειρογνώμονες, για την εκτίμηση της παρουσίας σπάνιων η προστατευόμενων ειδών ορνιθοπανίδας τα οποία χρησιμοποιούν χορτολιβαδικές εκτάσεις και υγροτόπους

28 Σελίδα 26 από 64 Ομάδα μελέτης ιχθυοπανίδας, αποτελούμενη από δύο εμπειρογνώμονες υδροβιολόγους, για την εκτίμηση της παρουσίας των πληθυσμών των ειδών ιχθυοπανίδας Ομάδα μελέτης χλωρίδας και οικότοπων, αποτελούμενη από δύο εμπειρογνώμονες βοτανικούς, για την εκτίμηση των χορτολιβαδικών οικότοπων, υγροτόπων καθώς και σπανίων ή προστατευόμενων ειδών χλωρίδας H προκαταρτική βιβλιογραφική έρευνα για την νέα προτεινόμενη όδευση έδειξε ότι δεν ήταν απαραίτητες περαιτέρω οικολογικές έρευνες πεδίου για την περιγραφή των υφιστάμενων συνθηκών περιβάλλοντος. Τα αποτελέσματα των βιβλιογραφικών ερευνών και των ερευνών πεδίου παρουσιάζονται παρακάτω Φυσικό Περιβάλλον Επισκόπηση Το κεφάλαιο αυτό περιγράφει τα χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος της νέας προτεινόμενης όδευση. Παρουσιάζονται τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:: Γεωλογία, σεισμικότητα, και γεωμορφολογία; Υπόγεια και επιφανειακά ύδατα; Κλίμα και ποιότητα ατμόσφαιρας; Ακουστικό περιβάλλον; και Τοπίο και οπτική ανάλυση Λόγω της μακροσκοπικής φύσης των χαρακτηριστικών του φυσικού περιβάλλοντος και της σχετικά μικρής απόστασης της νέας προτεινόμενης όδευσης από την όδευση της ΜΠΚΕ, κάποια από τα χαρακτηριστικά δεν παρουσιάζουν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των δύο οδεύσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προκειμένου να αποφεύγεται η επανάληψη στοιχείων, γίνεται παραπομπή στα σχετικά κεφάλαια της ΜΠΚΕ.

29 Σελίδα 27 από Γεωλογία, Σεισμικότητα και Γεωμορφολογία 1 Η γεωλογική δομή της περιοχής αποτελείται κυρίως από Παλαιοζωικά πετρώματα της Ζώνης της Ροδόπης, εισβάλοντα από γρανοδιορίτες της Καβάλας- Συμβόλου, και το σύμπλεγμα αυτό καλύπτεται από νεότερα ιζήματα τα οποία εναποτίθενται στις ιζηματογενής λεκάνες της περιοχής. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί είναι οι εξής: Κρυσταλλικό υπόστρωμα (Παλαιοζωικός) o o o Κατώτερη σειρά γνευσίων - σχιστόλιθων Μάρμαρα Ανώτερη σειρά γνευσίων - σχιστόλιθων Πυριγενή πετρώματα (Τεταρτογενές) o Γρανίτες της Καβάλας-Σύμβολο Όρος και μαγματικοί σχηματισμοί του όρους Παγγαίου Νεότερα ιζήματα o Νεογενείς σχηματισμοί o Πλειστοκαινικές αποθέσεις. Ιζηματογενής αναβαθμίδες (άμμος και λεπτόκοκκη άμμος, και άργιλο) κροκαλοπαγή και εναλλαγές ψαμμίτη ασβεστόλιθου o Ολοκαινικές αποθέσεις. Διάφορα ιζήματα, κυρίως ποτάμιες αλλουβιακές αποθέσεις και μεγάλα αλλουβιακά ριπίδια στα βόρεια όρια της λεκάνης της Μουσθέσης. Η νέα προτεινόμενη όδευση διασχίζει κυρίως αλλουβιακές προσχώσεις, χερσαίες αποθέσεις και αναβαθμίδες. Λόγω των γεωλογικών σχηματισμών που διασχίζει, η νέα προτεινόμενη όδευση παρουσιάζει είτε μεγάλη πιθανότητα ρευστοποίησης (στην περίπτωση των αλλουβιακών αποθέσεων) είτε μικρή (σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις). Ωστόσο, ακόμα και στην περίπτωση των αλλουβιακών προσχώσεων, η εκτιμώμενη καθίζηση λόγω της υγροποίησης (μέσος όρος 3-6 εκ., χειρότερο σενάριο εκ.) είναι απίθανο να έχει κάποια επίπτωση στον αγωγό TAP λόγω του μεγέθους τους και της διασποράς της καθίζησης κατά μήκος μιας ζώνης στις περιοχές με τους μαλακούς γεωλογικούς σχηματισμούς. Όσον αφορά στην σεισμικότητα, η νέα προτεινόμενη όδευση δεν φαίνεται να επηρεάζεται από κάποιο ενεργό ρήγμα σε άμεση γειτνίαση ή να σχετίζεται με κάποια σημαντική σεισμική δραστηριότητα. Λεπτομερής περιγραφή των κινδύνων σχετικών με την γεωλογία της περιοχής παρατίθεται στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00-trGR). 1 Οι πληροφορίες στην Ενότητα αυτή προέρχονται από Κ. Β. Παπαζάχος et al., Μελέτη των αναμενόμενων σεισμικών κινήσεων, του νεοτεκτονικού περιβάλλοντος & σχετιζόμενοι γεωκίνδυνοι κατά μήκος της εναλλακτικής διαδρομής του αγωγού TAP στην περιοχή Παγγαίου-Συμβόλου, 2014

30 Σελίδα 28 από Υπέδαφος και Τύποι Εδαφών Οι κυρίαρχοι τύποι εδαφών ανήκουν στα Rhodric Luvisol και Calcaric Fluvisol εδάφη. Είναι γενικώς εδάφη μέτριας ποιότητας και γενικά καλής αποστράγγισης. Τα δομικά τους χαρακτηριστικά και η επίπεδη μορφολογία του εδάφους αποτελούν γενικά υψηλό κίνδυνο για συμπίεση του εδάφους. Λόγω της εντατικής καλλιέργειας και της χρήσης λιπασμάτων, η περιοχή είναι επιρρεπής σε μόλυνση του εδάφους με νιτρικά άλατα. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με του τύπους των εδαφών και τα χαρακτηριστικά τους υπάρχουν στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00-trGR) Υπόγεια και Επιφανειακά Νερά Η νέα προτεινόμενη όδευση, ομοίως με την όδευση της ΜΠΚΕ, διασχίζει το Πορώδες Υδροφόρο Στρώμα Δράμας (1105), σύμφωνα με την ταξινόμηση η οποία προτάθηκε από το ΙΓΜΕ και εγκρίθηκε από ΥΠΕΚΑ σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας πλαισίου για τα νερά (2000/60/ΕΚ). Με βάση το βάθος του υδροφόρου ορίζοντα, την διαπερατότητα του υλικού του υδροφόρου ορίζοντα και της διαπερατότητας των υπερκείμενων στρωμάτων, η ευαισθησία των υπόγειων υδάτων θεωρείται υψηλή. Κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης, δεν βρίσκονται μεγάλα επιφανειακά υδάτινα σώματα εκτός από αρδευτικά κανάλια. Η παρουσία φυσικών η ημι-φυσικών ρεμάτων είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Περισσότερες λεπτομέρειες για τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, περιλαμβάνονται στις Ενότητες και της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00-trGR) αντίστοιχα Κλίμα και Ποιότητα της Ατμόσφαιρας Τα χαρακτηριστικά του κλίματος και της ποιότητας της ατμόσφαιρας παραμένουν ίδια για την νέα όδευση όπως και στην όδευση της ΜΠΚΕ. Γίνεται παραπομπή στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00-trGR) Ακουστικό Περιβάλλον Τα δεδομένα για το ακουστικό περιβάλλον της νέας όδευσης παραμένουν ίδια με αυτά που παρουσιάζονται για την όδευση της ΜΠΚΕ. Γίνεται αναφορά στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00-trGR).

31 Σελίδα 29 από Τοπίο και Οπτικές Επιπτώσεις Όσον αφορά στον χαρακτήρα του τοπίου, η πεδιάδα των Φιλίππων ανήκει στις επίπεδες αγροτικές εκτάσεις, το τοπίο προσφέρει ελεύθερη θέα χωραφιών που απλώνονται συνεχή σε όλη την περιοχή και διακόπτονται μόνο από μικρά χωριά που ενσωματώνονται ομαλά στο τοπίο. Όπως παρουσιάζεται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP- 642-Y-TAE-0054_00-trGR), τέτοιου τύπου τοπία, χαρακτηρίζονται από χαμηλή ευαισθησία στις προτεινόμενες αλλαγές και από αλλαγές μικρής κλίμακας. 5.3 Βιολογικό Περιβάλλον Το κεφάλαιο αυτό περιγράφει το βιολογικό περιβάλλον κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευση, εστιάζοντας εντός ενός διαδρόμου 500 μ. (250μ σε κάθε πλευρά του αγωγού). Τα παρακάτω χαρακτηριστικά του βιολογικού περιβάλλοντος έχουν ληφθεί υπόψη: Χλωρίδα και οικότοποι Ορνιθοπανίδα Ιχθυοπανίδα γλυκών υδάτων Άλλα είδη για τα οποία υπάρχουν αναφορές από την πεδιάδα των Φιλίππων, θεωρούνται είτε ευκαιριακά ή περιπλανώμενα στην περιοχή (π.χ. μεγάλα θηλαστικά) ή θεωρούνται λιγότερο ευαίσθητα στις αλλαγές που θα προκληθούν στους διάφορους τύπους οικοτόπων από το έργο (π.χ. Rana και Bufo είδη) και επομένως δεν εξετάζονται Χλωρίδα και Οικότοποι Η περιοχή γύρω από την νέα προτεινόμενη όδευση αποτελείται από εκτενή αγροτική γη με ετήσιες καλλιέργειες κυρίως καλαμπόκι, βαμβάκι και σιτάρι. Πολυετής καλλιέργειες, καταλαμβάνουν πολύ μικρότερη έκταση, βρίσκονται διασκορπισμένες και δεν επηρεάζονται από την νέα προτεινόμενη όδευση. Άλλοι τύποι οικοτόπων προκύπτουν σπάνια και αποτελούνται μόνο από εναπομείναντες συστάδες παραποτάμιας βλάστησης κατά μήκος ρεμάτων και αρδευτικών καναλιών, ή χαλαρές συστάδες δέντρων οι οποίες έχουν καταλάβει κομμάτια γης που έχουν εγκαταλειφθεί. Κατά μήκος της νέας προτεινόμενης χάραξης δεν καταγράφονται ευαίσθητοι ή θεσμοθετημένοι οικότοποι.

32 Σελίδα 30 από Παραποτάμια Βλάστηση Υπολειπόμενη παραποτάμια βλάστηση είναι εξαιρετικά περιορισμένη και καταγράφεται κατά μήκος αρδευτικών καναλιών. Αποτελείται κυρίως από κοινά καλάμια (Phragmites australis) και συστάδες βούρλων (Typha sp.) καθώς και συστάδες δέντρων όπως είναι η μαύρη λεύκα Populus nigra) και σε μικρότερο βαθμό από ιτιά (Salix alba), τα οποία όμως δεν σχηματίζουν τυπικές φυσικές στοές. Καταγράφεται μόνο μια διασταύρωση με ρέμα μόνιμης ροής (X: , Y: ): μαύρη λεύκα (Populus nigra) και ιτιές (Salix alba) αναπτύσσονται κατά μήκος της όχθης καθώς και τα είδη Nasturtium officinale, Veronica anagallis-aquatica, Mentha spicata, Melissa officinalis subsp. officinalis και Xanthium strumarium. Συστάδες νούφαρων (Potamogeton nodosus) παρατηρήθηκαν εντός του ρέματος. Παρατηρήθηκαν επίσης Ξενικά/ εισβλητικά είδη όπως είναι τα Solanum eleagnifolium, Ballota nigra, Malva sylvestris και Urtica sp. Εικόνα 5-1 Σημείο Διέλευσης της Νέας Προτεινόμενης Όδευσης με Φυσικό Υδάτινο Σώμα στην πεδιάδα των Φιλίππων Πηγή: EXERGIA (2014) Οικότοποι με Ενδιαφέρον Διατήρησης Ευρωπαϊκός Οικότοπος 7230 Αλκαλικά Έλη Στην Ελλάδα, τα αλκαλικά έλη παρουσιάζονται εκεί όπου γίνεται δημιουργία νέου εδάφους όπως είναι στις επιχωματώσεις λιμνών και/ή από τη βύθιση από τις πλημμύρες των πεδινών περιοχών λόγω της σχετικής αύξησης του υδροφόρου ορίζοντα. Στην Ευρώπη και στην Ελλάδα τα αλκαλικά έλη είναι σπάνια και αποτελούν οικοτόπους με υψηλό ενδιαφέρον διατήρησης (Dafis et al. 2001, Dimopoulos et al. 2006) καθώς αποτελούν σημαντικές λειτουργίες στην αποτροπή πλημμύρων, στην διήθηση του νερού και στην ρύθμιση του κλίματος λόγω της αποθηκευτικής

33 Σελίδα 31 από 64 τους ικανότητας (Raeymaekers 2000, Šefferová Stanová et al. 2008). Κάποια αλκαλικά έλη αποτελούν αξιόπιστη καταγραφή περασμένων περιβαλλοντικών συνθηκών και κλιματικών αλλαγών (Mommersteeg et al. 1995). Τα αλκαλικά έλη είναι ευαίσθητα σε μεταβολές της υδρολογικής ισορροπίας τους, με δρόμους ή άλλες υποδομές στην περιοχή να έχουν ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις λόγω της χρήσης εξοπλισμού βαρέως τύπου (Raeymaekers 2000). Κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης, καταγράφονται δύο θέσεις με εναπομείναντα αλκαλικά έλη (συντεταγμένες Χ: Υ: και Χ: Υ: ). Η απόσταση από την όδευση του αγωγού είναι περίπου 140μ και πάνω από 500μ αντίστοιχα. Καλαμώνες (Phragmition) οι οποίοι αναπτύσσονται κατά μήκος των όχθεων αποτελούν μέρος του οικοσυστήματος των αλκαλικών ελών. Τα κύρια φυτά περιλαμβάνουν τα είδη Phragmites australis, Typha angustifolia, T. latifolia, το γένος Cyperaceae, είδη όπως το Cladium mariscus, τα γένη Carex spp., Scirpus spp., τα υποείδη Alisma plantago-aquatica, Lythrum salicaria, Iris pseudacorus, του γένους Sparganium, είδη των γενών Equisetum, Eleocharis, και Salix, καθώς και υδρόβια φυτά όπως τα Nuphar lutea, Nymphaea alba, και τα είδη των Myriophyllum, Ceratophyllum, Potamogeton κτλ Είδη Χλωρίδας Δεν καταγράφηκαν είδη με ενδιαφέρον διατήρησης κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης Ορνιθοπανίδα Τα στοιχεία της έρευνας πεδίου, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2014, δεν παρείχαν αποδείξεις ότι σπάνια ή απειλούμενα είδη αναπαράγονται ή τρέφονται σε μεγάλους αριθμούς κατά μήκος της νέας προτεινόμενη όδευσης. Παρατηρήθηκαν κοινά είδη τα οποία βρίσκονται σε υγρότοπους καθώς και σε αγροτικές περιοχές και πεδινές εκτάσεις. Η έρευνα πεδίου περιελάμβανε τέσσερις (4) συνεχόμενες δειγματοληψίες (Ιούνιος 2014) σε πέντε (5) τυχαία επιλεγμένα σημεία κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τα είδη που παρατηρήθηκαν (Σημείωση: παρουσιάζονται μη- περιπλανώμενα είδη με παραπάνω από 5 παρατηρήσεις).

34 Σελίδα 32 από 64 Πίνακας 5-1 Συνολικός Αριθμός Παρατηρήσεων Πτηνών Είδος 1 η δειγματοληψία 2 η δειγματοληψία Παρατηρήσεις 3 δειγματοληψία 4 η δειγματοληψία Cuculus canorus Galerida cristata Hirundo rustica Motacilla flava Luscinia megarhynchos Acrocephalus arundinaceus Cettia cetti Hippolais pallida Miliaria calandra Sturnus vulgaris Oriolus oriolus Passer domesticus Πηγή: EXERGIA (2014) Υδάτινη Οικολογία Για την υδάτινη οικολογία, πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία με ηλεκτραλιεία κατά τον Ιούνιο του 2014, σε εφτά (7) επιλεγμένα σημεία διασταύρωσης με αρδευτικά κανάλια και ένα ρέμα, κοντά ή πολύ κοντά στην νέα προτεινόμενη όδευση. Είδη με ενδιαφέρον διατήρησης αποτελεί η παρουσία του Eudontomyzon hellenicus σε έναν δειγματοληπτικό σταθμό (Σταθμός Φίλιπποι_3) και του είδους Cobitis punctilineata σε τρείς (3) δειγματοληπτικούς σταθμούς (Σταθμός Φίλιπποι_3, Σταθμός Φίλιπποι 5, Σταθμός Φιλιπποι 9). Το είδος Eudontomyzon hellenicus είναι ένα είδος με εξαιρετικά περιορισμένη εξάπλωση στην Ελλάδα. Είναι ενδημικό κατάντη του ποταμού Στρυμόνα, συμπεριλαμβανομένων και τον ρεμάτων που έχουν νερό κατά την άνοιξη κοντά στην περιοχή της Δράμας (Κεφαλάρι και Μυλοπόταμος). Μη-παρασιτικό, έχει μια πολύ μακρά προνυμφική περίοδο (έως 6 έτη) και ένα πολύ σύντομο ενήλικο στάδιο (μόνο λίγες εβδομάδες). Ζει σε ρηχά και δροσερά, σχετικά ορμητικά ρέματα με χαλικο-αμμώδη υποστρώματα και υδρόβια βλάστηση. Ως προνύμφη, παραμένει σε μικρές κοιλότητες στο μαλακό πυθμένα, και τρέφεται με σωματίδια τα οποία έχουν παρασύρονται από το τρεχούμενο (καθαρό) νερό. Η αναπαραγωγή λαμβάνει χώρα από τον Δεκέμβριο έως τον Ιανουάριο. Εξαιτίας των κρυπτικών στρατηγικών επιβίωσης του, είναι απαραίτητα τα μέτρα προστασίας του ενδιαιτήματος του καθώς και μέτρα που αφορούν ενημερωτικές εκστρατείες από τους σχετικούς φορείς της περιοχής.

35 Σελίδα 33 από 64 Η κατανομή του είδους Cobitis punctilineata περιορίζεται στον ποταμό Αγγίτη και τους σχετιζόμενους υγροτόπους, όπως η πεδιάδα των Φιλίππων (λεκάνη Στρυμόνα). Ζει σε στάσιμα ή με μέτρια ροή νερά, με λασπώδες και αμμώδες υπόστρωμα, όπου μένει κρυμμένο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η έκτασή της εξάπλωσης του υπολογίζεται σε λιγότερο από 10 km2. Θεωρείται είδος ευαίσθητο σε αλλοίωση των ενδιαιτημάτων του καθώς και σε ρύπανσης των υδάτων, κυρίως λόγω της γεωργικής δραστηριότητας. Πίνακας 5-2 Συλλήψεις Ιχθύων του Γλυκού Νερού (Ιούνιος 2014) Είδος Σταθμός Φίλιπποι _1 Σταθμός Φίλιπποι _2 Σταθμός Φίλιπποι _3 Σταθμός Φίλιπποι _4 Σταθμός Φίλιπποι _5 Σταθμός Φίλιπποι _8 Σταθμός Φίλιπποι _9 Α/Α 1 Alburnoides bipunctatus Alburnus sp. Volvi Barbus strumicae Carassius cf. gibelio Chondrostoma vardarense 2 6 Cobitis punctilineata Cobitis strumicae Eudontomyzon hellenicus 3 9 Gambusia holbrooki Gobio bulgaricus 11 Lepomis gibbosus Leucaspius delineatus 13 Oxynoemacheilus bureschi Petroleuciscus borysthenicus Rhodeus amarus Rutilus rutilus Squalius orpheus Vimba melanops 1 Σύνολο Πηγή: EXERGIA (2014) 5.4 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον Η νέα προτεινόμενη όδευση δεν διασταυρώνεται με νέους δήμους ή περιφέρειες σε σχέση με την όδευση της ΜΠΚΕ. Και οι δύο οδεύσεις διασχίζουν την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης καθώς και τους δήμους Καβάλας, Δοξάτου και Προσοτσάνης. Λεπτομερής και σε βάθος ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων ανά δήμο, συμπεριλαμβανομένων των παραπάνω δήμων, περιλαμβάνεται στο Κεφάλαιο 6 - Περιγραφή Υφιστάμενης Κατάστασης Φυσικού, Κοινωνικοοικονομικού Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00-trGR), όπου αναλύονται εκτενώς σημαντικά

36 Σελίδα 34 από 64 δεδομένα του υφιστάμενου κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος όπως δημογραφικά (πληθυσμός, ηλικιακή κατανομή, θρησκεία και εθνικότητες), οικονομία, απασχόληση και εισόδημα, χρήσεις γης και ιδιοκτησία, υποδομές των δήμων, δημόσιες υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευση. Για λόγους πληρότητας, μια σύντομη περίληψη των υφιστάμενων κοινωνικοοικονομικών συνθηκών που αφορούν την νέα προτεινόμενη όδευση παρουσιάζονται παρακάτω. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τους οικισμούς οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 1000μ από την νέα προτεινόμενη όδευση. Πίνακας 5-3 Αποστάσεις Οικισμών Δήμος Καβάλα Δοξάτο Προσοτσάνη Πηγή: ETG (2014) Οικισμοί σε απόσταση < 1000μ Κρηνίδες Καλαμώνας Αγία Παρασκευή Νεροφράκτης Δεν υπάρχουν οικισμοί Το μέγεθος του πληθυσμού κυμαίνεται μεταξύ περίπου 3000 (Κρηνίδες) και 500 κατοίκων (Αγία Παρασκευή). Η περιοχή είναι κυρίως αγροτική, με τη γεωργική δραστηριότητα να αποτελεί την κυρίως οικονομική δραστηριότητα και να παρέχει την κύρια πηγή απασχόλησης. Πολλά νοικοκυριά μπορεί να διατηρούν συμπληρωματικές οικονομικές δραστηριότητες, αλλά η κύρια πηγή εισοδήματος προέρχεται από γεωργικές δραστηριότητες καθώς και από τις συντάξεις οι οποίες επίσης παρέχουν ένα συμπληρωματικό εισόδημα. Η πλειοψηφία των αγροτών είναι ιδιοκτήτες της γης που καλλιεργούν (80% στο Δήμο Δοξάτου). Η κύρια καλλιέργεια της περιοχής είναι το καλαμπόκι, ο ηλίανθος, το βαμβάκι και το σιτάρι. Δεν υπάρχουν μόνιμες καλλιέργειες που καλλιεργούνται στην περιοχή. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τις χρήσεις γης στους Δήμους της Καβάλας και του Δοξάτου. Πίνακας 5-4 Ανασκόπηση των Χρήσεων Γης Καβάλα Πολύ παραγωγικός κάμπος με ίχνη από εντατικές καλλιέργειες σιτάρι και καλαμπόκι), περιλαμβανομένων πολυετών καλλιεργειών (ελαιόδεντρα και οπωροφόρα) Μεγάλη περιοχή δασικής έκτασης Οργανωμένη βιομηχανική ζώνη κοντά στην περιοχή μελέτης και κάποια βιομηχανική δραστηριότητα στην περιοχή μελέτης Δοξάτο Καλλιεργημένη γη με ετήσιες καλλιέργειες (σιτάρι, καλαμπόκι, καπνό, ηλίανθος). Καλλιέργεια λαχανικών (ως πηγή εισοδήματος) Κτηνοτροφία (πρόβατα, αγελάδες, πουλερικά) Δίκτυο ύδρευσης γεωτρήσεων και παλιά αρδευτικά κανάλια τα

37 Σελίδα 35 από 64 οποία είναι εκτός χρήσης Μερικές δασικές εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για ξυλεία Κάποια βιομηχανική δραστηριότητα στην περιοχή μελέτης Πηγή: ASPROFOS (2013) Όσον αφορά τα επίπεδα απασχόλησης, οι άνεργοι αποτελούν ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού στους δήμους της Καβάλας και του Δοξάτου (12% στην Καβάλα, 20% στο Δοξάτο). 5.5 Πολιτιστική Κληρονομιά Εντοπίστηκαν συνολικά 14 θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σε απόσταση 1000μ από την νέα προτεινόμενη όδευση, 7 αρχαιολογικές θέσεις και 7 Περιοχές Υψηλής Αρχαιολογικής Πιθανότητας (AHAP). Οι έρευνες πεδίου πραγματοποιήθηκαν σε 11 από αυτές τις θέσεις προκειμένου να συλλεχτεί περισσότερη πληροφορία. Η έρευνα επιβεβαίωσε και την ακριβή θέση των θέσεων στο πεδίο. Ο Αρχαιολογικός Χώρος των Φιλίππων (CH-76LK-E), είναι ένας επίσημος κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος και ένα σημαντικό αρχαιολογικό στοιχείο της περιοχής. Αυτός ο κηρυγμένος χώρος περιλαμβάνει την αρχαία πόλη των Φιλίππων, τα Τείχη και την Ακρόπολη αυτής. Επίσης, περιλαμβάνει τμήμα της τοποθεσίας Καλαμίτσα στην περιοχή της αρχαίας πόλης Αντισάρας, μεταξύ άλλων αρχαιοτήτων. Ο αγωγός διέρχεται από την περιφερειακή ζώνη του αρχαιολογικού χώρου. Όλες οι παραπάνω θέσεις περιλαμβάνονται στον επίσημα κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού. Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, η αρχαία πόλη των Φιλίππων είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ανατολικής Μακεδονίας. Χωροθετείται στις παρυφές των ελών που κάλυπταν το νοτιοανατολικό τμήμα της πεδιάδας της Δράμας. Οι πρώτοι οικιστές της ήταν άποικοι από τη Θάσο, οι οποίοι γνωρίζοντας τον πλούτο της περιοχής σε πολύτιμα μέταλλα, ξυλεία και γεωργικά προϊόντα, ίδρυσαν στα 360 π.χ. την αποικία των Κρηνίδων. Πολύ γρήγορα (365 π.χ.) η νέα αποικία, που απειλείται από τους Θράκες, ζητά τη βοήθεια του Φιλίππου Β, βασιλιά της Μακεδονίας. Αυτός διαβλέποντας την οικονομική και στρατηγική σημασία της πόλης την καταλαμβάνει, την οχυρώνει και της δίνει το όνομά του. Κατά την περίοδο ανάπτυξης της, στα ελληνιστικά χρόνια η πόλη απέκτησε το τείχος της, το θέατρο, δημόσια οικοδομήματα και ιδιωτικές κατοικίες. Η διέλευση μέσα από τους Φιλίππους της Εγνατίας οδού (Via Egnatia), το 2ο π.χ. αι., προσέδωσε στην πόλη μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς τη μετέτρεψε σε σημείο αναφοράς της περιοχής. Το 42 π.χ. η δραματική μάχη των Φιλίππων έξω από τα δυτικά τείχη της πόλης άλλαξε εντελώς το χαρακτήρα της, αφού μετά την επικράτησή

38 Σελίδα 36 από 64 του ο Οκταβιανός τη μετέτρεψε σε ρωμαϊκή αποικία (Colonia Augusta Julia Philippensis). Έτσι η πόλη μεγαλώνει και αναδεικνύεται σε οικονομικό, διοικητικό και καλλιτεχνικό κέντρο. Ο Πίνακας 5-5 παρουσιάζει τις Αρχαιολογικές Θέσεις οι οποίες βρίσκονται κοντά στην νέα προτεινόμενη όδευση. Ο Χάρτης 2.5 του Παραρτήματος ΙΙ παρουσιάζει μια συνολική εικόνα των θέσεων που έχουν βρεθεί στην περιοχή της νέας προτεινόμενης όδευσης.

39 Σελίδα 37 από 64 Πίνακας 5-5 Κατάλογος με Θέσεις Αρχαιολογικού Ενδιαφέροντος στην Περιοχή της Νέας Προτεινόμενης Όδευσης Αρ. Θέσης Όνομα Θέσης Source of Site Information Τύπος Θέσης Απόσταση από Αγωγό (m) Περιγραφή Θέσης Περίοδος Θέση Υψηλής Αρχαιολογικής Πιθανότητας (Ν/Ο) Σημασίας Θέσης και/ή Ποιότητα AM16 ΦίλιπποιA Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιανουάριος 2014 A Τμήματα κεραμιδιών, μέτριας συγκέντρωσης. Η θέση πιθανώς επεκτείνεται και περαιτέρω. Η θέση παρέχει καλή θέα προς τους Φιλίππους Άγνωστο Ν M AM17 ΦίλιπποιB Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιανουάριος 2014 AHAP Στην άκρη του χωραφιού μερικά μη διακοσμημένα τμήματα αγγείων Άγνωστο Ν Χ AM18 ΦίλιπποιC Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιανουάριος 2014 AHAP Τμήμα αγγείου στην άκρη του χωραφιού. Η θέση παρέχει καλή θέα προς τους Φιλίππους Άγνωστο Άγνωστο Χ AM19 ΦίλιπποιD Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A 34 Μικρά θραύσματα κεραμικών Άγνωστο Ν M AM20 ΦίλιπποιE Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 AHAP 7 Ο αγωγός διασχίζει ένα ρέμα. Μικρή ορατότητα λόγω υψηλών σπαρτών. Η θέση παρέχει καλή θέα προς τους Φιλίππους. Άγνωστο Ν Χ AM21 ΦίλιπποιJ Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 AHAP 704 Επίπεδη αγροτική περιοχή. Δεν ήταν δυνατή η αυτοψία εξαιτίας υψηλών σπαρτών Άγνωστο Ν Χ AM22 ΦίλιπποιF Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A Ποσότητα από μικρές πέτρες στο χωράφι. Διαφοροποιημένη ανάπτυξη βλάστησης σε μια έκταση περίπου 12x3μ. Ένα θραύσμα αγγείου. Διάσπαρτα κεραμικά. Χαμηλή ορατότητα. Άγνωστο Ν Χ AM23 ΦίλιπποιG Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 AHAP 42 Μερικά θραύσματα αγγείων. Διαφοροποιημένη ανάπτυξη βλάστησης. Καλή θέα προς τους Φιλίππους Άγνωστο Ν Χ AM24 ΦίλιπποιH Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A 33 Τύμβος από πέτρες στην άκρη του χωραφιού, πιθανώς από καθάρισμα του χωραφιού, δίπλα σε ένα ρέμα. Μεταξύ αυτών και ένα πέτρινο θραύσμα, επεξεργασμένο, με απεικόνιση του ποδιού ενός ζώου. Πιθανώς μέρος μια επιτύμβιας στήλης. Άγνωστο Ν Υ AM25 ΦίλιπποιI Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A 10 Τύμβος από πέτρες στην άκρη του χωραφιού, πιθανώς από καθάρισμα του χωραφιού Άγνωστο Ν Υ

40 Σελίδα 38 από 64 AM112 ΦίλιπποιJ Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιανουάριος 2014 AHAP Μέρος της ακρότατου ορίου της περιφερειακής αρχαιολογικής ζώνης των Φιλίππων. Επίπεδη αγροτική περιοχή, οργωμένα χωράφια, σιτάρι. Στο σημείο αυτό υπάρχει ανύψωση του εδάφους από έναν χωματόδρομο. Μερικά κεραμικά στην άκρη των χωραφιών. Καλή θέα προς τους Φιλίππους. Άγνωστο Ν Χ AM113 ΦίλιπποιK Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιανουάριος 2014 AHAP Μερικά κεραμικά στην άκρη του χωραφιού. Άγνωστο Ν Χ CH-73- LK-E Αρχαιολογικός Χώρος Φιλίππων A 1. Αρχαία πόλη των Φιλίππων, τείχη, ακρόπολη μέρος της περιοχής Καλαμίτσα, της περιοχής της αρχαίας πόλης Αντισάρα. Το βόρειο όριο του διαδρόμου των 2χλμ βρίσκεται σχετικά κοντά με το όριο του αρχαιολογικού χώρου και της ζώνης Α του Ντικιλί Τας.. 2. Τούμπα. Προϊστορικός οικισμός. Επίσημα αναγνωρισμένος αρχαιολογικός χώρος. Εκτενής αρχαιολογική θέση Προϊστορική περίοδος Ν Υ AM26 Καλαμώνας2 Βιβλιογραφική έρευνα A 458 Ελληνιστικό νεκροταφείο Ελληνιστική Άγνωστο Υ AM27 Καλαμώνας3 Βιβλιογραφική έρευνα A 725 Αρχαία πόλη κάτω από την ρωμαϊκή αποικία των Φιλίππων αναφέρεται στην περιοχή. Τυχαία ευρήματα, μαρμάρινη κεφαλή του Διονύσου. 2 ος Π.Χ. Άγνωστο Υ AM28 ΚαλαμώναςA Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 AHAP 53 Διάσπαρτα κεραμικά (δύο τμήματα αγγείων μη διακοσμημένα) Αβέβαιο Ν Χ AM29 ΚαλαμώναςB Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 AHAP 224 Διάσπαρτα κεραμικά (δύο κεραμίδια) Αβέβαιο Ν Χ AM30 ΚαλαμώναςC Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A 89 Μικρή πυκνότητα κεραμικών Αβέβαιο Ν Χ AM31 ΚαλαμώναςD Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A 4 Μεγάλη πυκνότητα κεραμικών θραυσμάτων, σε εκτεταμένη περιοχή. Μη διακοσμημένα τμήματα αγγείων. Κεραμικά, κεραμίδια, λαβές, ερυθρό επιχρυσωμένο σκεύος Αβέβαιο Ν Υ AM32 ΚαλαμώναςE Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A 15 Στην άκρη του χωραφιού, πέτρες μικρού και μεσαίου μεγέθους, ένα τμήμα κεραμιδιού. Αβέβαιο Ν Υ AM33 Καλαμώνας F Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 A 14 Μικρή πυκνότητας κεραμικά, κυρίως μη διακοσμημένα τμήματα αγγείων Αβέβαιο Ν Χ AM34 Καλαμώνας G Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 AHAP 0 Μερικά κεραμικά. Ένα τμήμα μαρμάρου Αβέβαιο Ν Χ

41 Σελίδα 39 από 64 AM35 AM36 AM98 AM99 C/AM2 6 Καλαμώνας H Καλαμώνας I Καλαμώνας J Καλαμώνας K Καλαμώνας 1 Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 Επιβεβαίωση στο πεδίο Ιούνιος 2014 Βιβλιογραφική έρευνα A 4 AHAP 80 Ένα τμήμα κεραμικού αγγείου. Τύμβος από πέτρες στην άκρη του χωραφιού απέναντι του δρόμου Χωράφι με νεαρό βαμβάκι. Μεσαίου διαμετρήματος βότσαλα. Ένα μη διακοσμημένο τμήμα αγγείου Αβέβαιο Ν M Αβέβαιο Ν Χ A 91 Πληροφορίες για αρχαιολογικές δομές στα χωράφια νοτίως του αγωγού Αβέβαιο Ν Υ A 361 A Πληροφορίες για αρχαιολογική θέση στην περιοχή των φωτοβολταϊκών βορείως του αγωγού Τυχαία ευρήματα. Αναφορές για ελληνιστικό νεκροταφείο στην περιοχή του Καλαμώνα. Αβέβαιο Ν Υ Ελληνιστική Ν Υ Σημειώσεις Είδη Θέσεων A AHAP ΑΠΚ M Σημαντικότητα Υ Μ Χ Πηγή: EXERGIA (2014) Αρχαιολογικός Χώρος Περιοχή Υψηλής Αρχαιολογικής Πιθανότητας Θέση Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Μνημείο Υψηλή Μέτρια/ Μεσαία Χαμηλή

42 Σελίδα 40 από 64 6 Εκτίμηση και Αξιολόγηση Επιπτώσεων και Μέτρα Αντιμετώπισης Φυσικό Περιβάλλον Κλίμα και Ποιότητα Ατμοσφαιρικού Αέρα Οι πιθανές βασικές επιπτώσεις στο κλίμα και την ποιότητα της ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια της φάσης της κατασκευής, της λειτουργίας και της φάσης τερματισμού της λειτουργίας των τμημάτων του αγωγού παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 6-1 Ενδεχόμενες Βασικές Επιπτώσεις Ποιότητα της Ατμόσφαιρας Φάση Κατασκευής Φάση Λειτουργίας Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Προσωρινές επιπτώσεις στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα τοπικά λόγω ατμοσφαιρικών εκπομπών κατά τη διάρκεια της κατασκευής του Έργου από κατασκευαστικό εξοπλισμό και κυκλοφορία οχημάτων. Οι κύριοι ρύποι που αναμένονται είναι αιωρούμενα σωματίδια (σκόνη). Πηγή: ERM (2013) Οι κινήσεις των οχημάτων που σχετίζονται με τη συντήρηση θα είναι ελάχιστες, επομένως δεν αναμένονται βασικές επιπτώσεις. Δεν αναμένονται βασικές επιπτώσεις Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οικισμοί σε απόσταση μικρότερη των 200μ από την νέα προτεινόμενη όδευση στην πεδιάδα των Φιλίππων, δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στο κλίμα και την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα κατά την διάρκεια της κατασκευής. Σε κάθε περίπτωση, τα προβλεπόμενα μέτρα αντιμετώπισης όπως είναι η καταστολή της σκόνης με διαβροχή των χώρων εργασίας και των οδικών προσβάσεων με νερό θα εφαρμόζονται όταν οι δραστηριότητες που παράγουν σκόνη, όπως χωματουργικές εργασίες ή μεταφορές σε μη ασφαλτοστρωμένους δρόμους λαμβάνουν χώρα σε άμεση γειτνίαση με οικισμούς. Λεπτομέρειες όσον αφορά στην αξιολόγηση των επιπτώσεων και τα μέτρα αντιμετώπισης για το κλίμα και την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα παρέχονται στην Ενότητα 8.2 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR) Ακουστικό Περιβάλλον Οι πιθανές βασικές επιπτώσεις στο ακουστικό περιβάλλον κατά τη διάρκεια της φάσης της κατασκευής, της λειτουργίας και της φάσης τερματισμού της λειτουργίας των τμημάτων του αγωγού παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

43 Σελίδα 41 από 64 Πίνακας 6-2 Ενδεχόμενες Βασικές Επιπτώσεις Ακουστικό Περιβάλλον Φάση Κατασκευής Φάση Λειτουργίας Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Όχληση παρακείμενων οικισμών από τα εργοτάξια Δεν αναμένονται βασικές επιπτώσεις Όχληση παρακείμενων οικισμών από τα εργοτάξια. Ενδεχόμενη διαταραχή του ύπνου, όχληση κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας και ενδεχόμενη πρόκληση άγχους από τον θόρυβο κατά την κατασκευή Ενδεχόμενη προσωρινή όχληση και/ή εκτόπιση πανίδας (π.χ. μείωση χρήσης οικοτόπου) από τον θόρυβο κατά την κατασκευή Ενδεχόμενη διαταραχή του ύπνου, Ενδεχόμενη πρόκληση άγχους από τον θόρυβο κατά τη φάση τερματισμού λειτουργίας Ενδεχόμενη προσωρινή όχληση και/ή εκτόπιση πανίδας (π.χ. μείωση χρήσης οικοτόπου) από τον θόρυβο κατά τη φάση τερματισμού λειτουργίας Πηγή: ERM (2013) Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οικισμοί σε απόσταση μικρότερη των 200μ από την νέα προτεινόμενη όδευση στην πεδιάδα των Φιλίππων, καθώς και ότι η χρήση σφυρών ή εκρηκτικών δεν είναι απαραίτητη λόγω των εδαφολογικών συνθηκών της περιοχής, δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στο ακουστικό περιβάλλον. Προβλεπόμενα μέτρα αντιμετώπισης, όπως είναι ο περιορισμός των εργασιών κατασκευής κατά την διάρκεια της ημέρας θα εφαρμοστούν σε κάθε περίπτωση. Λεπτομέρειες όσον αφορά στην αξιολόγηση των επιπτώσεων και τα μέτρα αντιμετώπισης το ακουστικό περιβάλλον παρέχονται στην Ενότητα 8.3 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR) Υπόγεια και Επιφανειακά Ύδατα Οι πιθανές βασικές επιπτώσεις στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα κατά τη διάρκεια της φάσης της κατασκευής, της λειτουργίας και της φάσης τερματισμού της λειτουργίας των τμημάτων του αγωγού παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

44 Σελίδα 42 από 64 Πίνακας 6-3 Πιθανές Βασικές Επιπτώσεις Υδάτινοι Πόροι Φάση Κατασκευής Φάση Λειτουργίας Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Τροποποίηση της μορφολογίας των υδάτινων ρεμάτων με αύξηση πλημμυρών και όχληση των δικτύων αποστράγγισης Επιπτώσεις στα επιφανειακά ύδατα λόγω διασποράς ιζημάτων που προκαλείται από τις διασταυρώσεις υδάτινων ρευμάτων, τη διάνοιξη τάφρου κ.λπ.. Ατυχηματική ρύπανση υδάτινων πόρων από στερεά και υγρά απόβλητα Έλεγχος διάβρωσης Πηγή: ERM (2013) Περιορισμός μελλοντικών αρδευτικών δικτύων Κατανάλωση των υδάτινων πόρων Ατυχηματική ρύπανση υδάτινων πόρων από στερεά και υγρά απόβλητα και υδρογονάνθρακες/καύσιμα. Ατυχηματική ρύπανση υδάτινων πόρων από στερεά, υγρά απόβλητα και υδρογονάνθρακες/ καύσιμα Λαμβάνοντας υπόψη την μη παρουσία φυσικών ή ημι-φυσικών ρεμάτων κατά μήκος της νέας προτεινόμενη χάραξης στην Πεδιάδα των Φιλίππων, δεν αναμένονται άμεσες επιπτώσεις στα επιφανειακά ύδατα ως αποτέλεσμα της διασταύρωσης με υδάτινα ρεύματα. Πιθανές επιπτώσεις στα υπόγεια ύδατα εξαιτίας του υψηλού υδροφόρου ορίζοντα στην περιοχή, θα διαχειριστούν μέσω του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων, το οποίο θα αναπτυχθεί για τον εντοπισμό και τη διαχείριση τυχόν αναγκών άντλησης υπόγειων υδάτων και για τη διαχείριση της επιφανειακής απορροής, ενώ ένας Σχέδιο Πρόληψης Διαρροών και Ανταπόκρισης θα αναπτυχθεί για την αποφυγή οποιασδήποτε ρύπανσης υδάτινων σωμάτων. Λεπτομέρειες όσον αφορά στην αξιολόγηση των επιπτώσεων και τα μέτρα αντιμετώπισης για τα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα παρέχονται στην Ενότητα 8.4 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR) Υπεδάφη και Έδαφος Οι πιθανές βασικές επιπτώσεις στο έδαφος και υπέδαφος κατά τη διάρκεια της φάσης της κατασκευής, της λειτουργίας και της φάσης τερματισμού της λειτουργίας των τμημάτων του αγωγού παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

45 Σελίδα 43 από 64 Πίνακας 6-4 Ενδεχόμενες Βασικές Επιπτώσεις - Υπέδαφος & Έδαφος Φάση Κατασκευής Φάση Λειτουργίας Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Όχληση και υποβάθμιση του εδάφους λόγω συμπύκνωσης Ατυχηματική ρύπανση του εδάφους από στερεά και υγρά απόβλητα ή διαρροές υδρογονανθράκων/ καυσίμων Ενδεχόμενη όχληση σε περίπτωση που η ρύπανση του υπεδάφους αποκαλυφθεί κατά την εκσκαφή ορύγματος / εργοταξίου. Πηγή: ERM (2013) Δεν αναμένονται βασικές επιπτώσεις Ατυχηματική ρύπανση του εδάφους με ατυχηματικές διαφυγές, στερεά και υγρά απόβλητα Λαμβάνοντας υπόψη ότι η νέα προτεινόμενη όδευση δεν περιλαμβάνει καμία μόνιμη εγκατάσταση, δεν αναμένονται μόνιμες αλλαγές στο υπέδαφος και απώλειες εδάφους. Δεδομένου ότι το έδαφος είναι ουσιαστικά επίπεδο, δεν αναμένεται ούτε διάβρωση του εδάφους. Ωστόσο, λόγω των χαρακτηριστικών του εδάφους και του υψηλού υδροφόρου ορίζοντα, κατασκευαστικές δραστηριότητες (κυρίως απομάκρυνση της βλάστησης και εκσκαφή τάφρων) που θα πραγματοποιηθούν κατά μήκος της ζώνης εργασίας μπορεί να οδηγήσουν σε συμπύκνωση του εδάφους. Για να αποφευχθεί ή να περιοριστεί η συμπύκνωση, θα εφαρμοστούν καθιερωμένες μέθοδοι αντιμετώπισης κατά την κατασκευή και την αποκατάσταση και αναμένεται η φυτική γη στη ζώνη εργασίας να επιστρέψει στην προγενέστερη γεωργική χρήση. Η αφαίρεση και αποθήκευση της φυτικής γης, υπεδάφους και τυχόν μητρικού υλικού θα ελέγχεται για τη διευκόλυνση του σταδίου της αποκατάστασης. Αμέσως μετά την κατασκευή θα γίνει αναβλάστηση των θέσεων. Στις περιοχές οι οποίες αναφέρονται σαν τυχόν ευαίσθητες, η κατασκευή θα περιορίζεται στις περιόδους ξηρασίας. Επιπλέον, θα πραγματοποιηθεί όργωμα σε βάθος αμέσως μετά από την κατασκευή. H πιθανότητα ρύπανσης του εδάφους λόγω της τυχαίας διαρροής καυσίμων και λιπαντικών ή της ακατάλληλης διάθεσης απορριμμάτων και αποβλήτων θα περιοριστεί μέσω βιολογικού καθαρισμού, διαχείρισης αποβλήτων, κατάλληλης αποθήκευσης και αποθήκευσης επιβλαβών ουσιών, δηλ. καλή πρακτική διαχείρισης της κατασκευής από τον ανάδοχο EPC. Θα εφαρμοστεί Σχέδιο Αντιμετώπισης Διαρροών για την παρεμπόδιση και την αντιμετώπιση κάθε διαρροής. Το έδαφος που έχει ρυπανθεί θα αντικατασταθεί και θα διατεθεί ως απόβλητο, ανάλογα με το είδος της ρύπανσης.

46 Σελίδα 44 από 64 Λεπτομέρειες όσον αφορά στην αξιολόγηση των επιπτώσεων και τα μέτρα αντιμετώπισης για το έδαφος και τα υπεδάφη παρέχονται στην Ενότητα 8.5 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE- 0056_00-trGR) Τοπίο και Οπτικές Επιπτώσεις Η νέα προτεινόμενη όδευση στην πεδιάδα των Φιλίππων θα διέρχεται από αγροτική έκταση με ετήσιες καλλιέργειες, σε τοπίο που χαρακτηρίζεται ως χαμηλής ευαισθησίας (γίνεται αναφορά στην Ενότητα 8.6 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR), όπου αναφέρονται λεπτομέρειες σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων και την αντιμετώπισή τους). Οποιαδήποτε επίπτωση στο φυσικό κάλλος θα περιοριστεί στην φάση της κατασκευής, ενώ μετά την αποκατάσταση, ο αγωγός δεν θα είναι καθόλου ορατός. Επομένως, οι επιπτώσεις στο τοπίο και το φυσικό κάλλος θεωρούνται μη σημαντικές. 6.2 Βιολογικό Περιβάλλον Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τις βασικές πιθανές επιπτώσεις της νέας προτεινόμενης όδευσης του έργου στη χερσαία οικολογία κατά τη διάρκεια των βασικών φάσεων του Έργου. Πίνακας 6-5 Ενδεχόμενες βασικές επιπτώσεις Χερσαία Οικολογία Πηγή: ERM (2013) Δραστηριότητα Φάση Κατασκευής Φάση Λειτουργίας & Συντήρησης Φάση τερματισμού λειτουργίας Απώλεια / υποβάθμιση οικοτόπων χλωρίδας X X Απώλεια ειδών (τραυματισμός / θνησιμότητα ζώων) X X Στις παρακάτω ενότητες, αναλύεται η κάθε πιθανή βασική επίπτωση, παρέχοντας πληροφορίες για το πώς η κάθε πηγή ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στους αποδέκτες και τα μέτρα αντιμετώπισης που έχουν ενσωματωθεί στο Έργο Φάση Κατασκευής και Δοκιμαστικής Λειτουργίας Πιθανές Επιπτώσεις Απώλειες Οικοτόπων Χλωρίδας Η νέα προτεινόμενη όδευση διέρχεται κυρίως από γεωργική γη, δηλ. η παρουσία των φυσικών οικοτόπων είναι πολύ περιορισμένη. Αξιοσημείωτοι οικότοποι είναι οι παρακάτω: Παρόχθιες συστάδες που παραμένουν στα σημεία διέλευσης με αρδευτικά κανάλια ή κατά μήκος της μίας φυσικής ροής που διασχίζει η όδευση. Ωστόσο, αυτές οι συστάδες περιλαμβάνουν κοινά παρόχθια δέντρα ή δεν έχουν παρατηρηθεί να σχηματίζουν τυπικό

47 Σελίδα 45 από 64 φυσικό παρόχθιο βιότοπο. Ως αποτέλεσμα, η ευαισθησία των οικοτόπων θεωρείται χαμηλή και οι επιπτώσεις δεν είναι σημαντικές. Ευρωπαϊκός Οικότοπος Κοινότητες αλκαλικών ελών καταγράφονται σε δύο περιπτώσεις. Τα αλκαλικά έλη έχουν μια σημαντική λειτουργία στον καθαρισμό του νερού, την πρόληψη των πλημμυρών και τη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, τα αλκαλικά έλη έχουν αποξηρανθεί επιλεκτικά στο παρελθόν και έχουν γίνει πολύ σπάνια και απειλούμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι η ευαισθησία τους είναι υψηλή, το μέγεθος των επιπτώσεων αναμένεται να είναι χαμηλό, δεδομένου ότι βρίσκονται σχετικά μακριά από την όδευση του αγωγού (ένας σε 140 μ και άλλος πάνω από 500 μ). Η αντίστοιχη επίπτωση είναι μέτριας σημασίας Απώλεια ειδών / πληθυσμών Δεν εντοπίστηκαν είδη χλωρίδας ενδιαφέροντος διατήρησης κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης του αγωγού. Οι κατασκευαστικές εργασίες για την νέα προτεινόμενη όδευση θα μπορούσαν δυνητικά να επιβάλουν κάποια επίπτωση στους πληθυσμούς των ψαριών και την κοινοτική τους δομή. Η σημαντικότερη επίπτωση κατά τη διάρκεια της κατασκευής θα είναι οι εργασίες εκσκαφής για τον αγωγό στα σημεία διέλευσης με ρέματα ή κανάλια, τα οποία θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα βαρύ φορτίο λεπτών σωματιδίων στο νερό. Αιωρούμενα σωματίδια επηρεάζουν, άμεσα ή έμμεσα, σχεδόν όλα τα είδη των ψαριών, με διαφορετικούς τρόπους και βαθμό σοβαρότητας, ανάλογα με την οικολογία τους και τις στρατηγικές συμπεριφοράς. Για τα περισσότερα από τα αναφερόμενα είδη του γλυκού νερού, αναμένεται ότι η συνολική επίπτωση της κατασκευής και λειτουργίας της νέας προτεινόμενης όδευσης θα είναι ελάχιστης σημασίας καθώς οι στρατηγικές ζωής τους και το εύρος της κατανομής κατά πάσα πιθανότητα θα τα βοηθήσει να ξεπεράσουν τυχόν μείωση του πληθυσμού. Πιο σημαντική επίπτωση αναμένεται για δύο είδη πολύ περιορισμένης έκτασης που αναφέρονται στην περιοχή, E. hellenicus και C. punctilineata. Οι εργασίες κατασκευής στα σημεία διέλευσης υδάτινων περιοχών αναμένεται να επηρεάσουν άμεσα τους οικότοπους τους και τους πληθυσμούς τους, στα σημεία διέλευσης και την ευρύτερη κατάντη περιοχή. Η ευαισθησία των ειδών θεωρείται υψηλή και, πριν από την εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης, η σημασία των επιπτώσεων για το συγκεκριμένο είδος χαρακτηρίζεται ως μέτρια.

48 Σελίδα 46 από 64 Τα αναπαραγόμενα είδη είναι επίσης πολύ πιθανό να διαταραχθούν τοπικά κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων της νέας προτεινόμενης όδευσης. Τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στο εργοτάξιο θα είναι η πιο σημαντική πηγή πιθανών θορύβων, καθώς και οι γεννήτριες, η συναρμολόγηση των μηχανημάτων, η κίνηση, γενικός θόρυβος κατασκευής, ανθρώπινες φωνές κ.λπ. Πάντως, τα υφιστάμενα στοιχεία δείχνουν ότι τα είδη που συχνάζουν κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης, είτε για να μεγαλώσουν τα μικρά τους είτε ως κυνηγοί, είναι συνηθισμένα στην ανθρώπινη παρουσία και συχνά ευδοκιμούν σε αγροτικά ή και αστικά περιβάλλοντα. Εξαίρεση αποτελεί η τσιχλοποταμίδα (Acrocephalus arundinaceus), η οποία μεγαλώνει τα μικρά της και συνδέεται με τον συγκεκριμένο βιότοπο κατά μήκος της νέας προτεινόμενης όδευσης. Η κατανομή των αμφιθαλών ειδών της καλαμοποταμίδας (Acrocephalus scirpaceus) στην κεντρική Ιταλία 2 έχει αποδείξει ότι είναι ανεξάρτητα από την ποσότητα των διαθέσιμων οικοτόπων (καλαμιώνες) που παραμένουν στην περιοχή και είναι πιθανό ότι η τσιχλοποταμίδα (Acrocephalus arundinaceus) αντιδρά με παρόμοιο τρόπο. Σε αυτήν την περίπτωση, ο τοπικός πληθυσμός μπορεί να επηρεαστεί από την απώλεια των υπολοίπων παρόχθιων συστάδων στα σημεία διέλευσης με κανάλια άρδευσης και ρέματα. Υποθέτοντας ότι οι τοπικοί πληθυσμοί τσιχλοποταμίδας (Acrocephalus arundinaceous) δείχνουν μια ισχυρή εξάρτηση από την ποσότητα των διαθέσιμων οικοτόπων (δηλαδή η ευαισθησία των ειδών είναι υψηλή), και πριν από την εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης, η σημασία των επιπτώσεων για το συγκεκριμένο είδος χαρακτηρίζεται ως μέτρια Μέτρα Αντιμετώπισης Απώλεια Οικοτόπων Χλωρίδας Γενικά μέτρα ελαχιστοποίησης της απώλειας οικοτόπων χλωρίδας περιγράφονται στην Ενότητα της ΜΠΚΕ Εκτίμηση και Αξιολόγηση Επιπτώσεων και Μέτρα Αντιμετώπισης (GPL00- ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR). Τα πιο σχετικά μέτρα από αυτά είναι: Καθορισμός ζώνης εργασίας για τον περιορισμό της περιοχής επιπτώσεων εντός του διαδρόμου εργασίας 2 Mortelliti & al (2012)

49 Σελίδα 47 από 64 Εφαρμογή μειωμένης ζώνης εργασίας (28 μ ) σε ευαίσθητους οικότοπους (Ευρωπαϊκούς ή Ελληνικούς), ανά περίπτωση Εφαρμογή ελάχιστης ζώνης εργασίας (18 μ) σε Ευρωπαϊκούς Οικότοπους Προτεραιότητας. Θα πρέπει πριν την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών να διεξαχθεί έρευνα οικοτόπων για τον εντοπισμό συγκεκριμένων θεμάτων Η αναβάθμιση των οδικών προσβάσεων θα ακολουθεί τα υπάρχοντα μονοπάτια όπου αυτό είναι εφικτό Τα αλκαλικά έλη να προστατεύονται με επαρκή περίφραξη όταν βρίσκονται πλησίον δρόμων πρόσβασης στη ζώνη εργασίας Η υποδομή για την κατασκευή θα τοποθετείται σε μη χρησιμοποιούμενη έκταση που δεν έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία Δεν θα λαμβάνονται κατασκευαστικά υλικά από το γύρω περιβάλλον, εκτός και αν έχει ληφθεί σχετική έγκριση από την αρμόδια αρχή Καθορισμός δεδομένων υφιστάμενης κατάστασης βιοποικιλότητας (πριν την κατασκευή) ώστε να μπορεί να εκτιμηθεί η αντιμετώπιση, η αποκατάσταση και η απώλεια / υποβάθμιση Προσπάθεια διατήρησης περάσματος για τα είδη όσο το δυνατόν περισσότερο κατά μήκος του αγωγού και μετά τις εργασίες για την αποκατάσταση που θα διεξαχθούν αμέσως μετά την περάτωση του τμήματος του αγωγού Εκπαίδευση οικολογικής ευαισθητοποίησης πρέπει να παρασχεθεί σε όλο το προσωπικό Απώλεια ειδών / πληθυσμών Γενικά μέτρα ελαχιστοποίησης της απώλειας ειδών / πληθυσμών περιγράφονται στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR). Μέτρα αντιμετώπισης για να ελαχιστοποιήσουν κάθε πιθανή επίπτωση στον πληθυσμό των ειδών E. hellenicus και C. punctilineata είναι τα ακόλουθα: Εφαρμογή τεχνικής διασταύρωσης χωρίς διάνοιξη τάφρου στο σημείο διέλευσης Φίλιπποι_3 με το αντίστοιχο ρέμα Εκτίμηση πανίδας ψαριών γλυκών υδάτων πριν την κατασκευή για να εκτιμηθεί ο πληθυσμός και ανάπτυξη Σχεδίων Διέλευσης Υδάτινων Σωμάτων ώστε να μειωθεί το

50 Σελίδα 48 από 64 φορτίο ιζημάτων στα ρέματα Φίλιπποι_5 και Φίλιπποι_9, τα οποία θα διασταυρωθούν χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ανοιχτής εκσκαφής Εκτίμηση πανίδας ψαριών γλυκών υδάτων ακριβώς μετά την κατασκευή στα ρέματα Φίλιπποι_5 και Φίλιπποι_9 Μέτρα αντιμετώπισης για να ελαχιστοποιήσουν κάθε πιθανή επίπτωση στο πληθυσμό των ειδών της τσιχλοποταμίδας (Acrocephalus arundinaceus) είναι τα ακόλουθα: Εκτίμηση πληθυσμού τσιχλοποταμίδας (Acrocephalus arundinaceus) πριν την κατασκευή, έρευνα εξάρτησης του υπολειπόμενου οικότοπου Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των παραπάνω, εφαρμογή μειωμένης ζώνης εργασίας κατά την κατασκευή σε παρόχθιες περιοχές που χρησιμοποιούνται από τους πληθυσμούς των ειδών Υπολειμματικές Επιπτώσεις Ο παρακάτω πίνακας εκτιμά την σημασία των επιπτώσεων σχετικά με την νέα προτεινόμενη όδευση μετά την εφαρμογή των αναφερόμενων μέτρων αντιμετώπισης. Πίνακας 6-6 Σημαντικότητα των Υπολειμματικών Επιπτώσεων του Έργου Φάση Κατασκευής και Δοκιμαστικής Λειτουργίας Επίπτωση Μέτρα για την Αντιμετώπιση της Επίπτωσης Απώλεια οικοτόπων Εντοπισμός των κοινοτήτων αλκαλικών ελών πριν την κατασκευή και να διασφαλιστεί ότι εργασίες Κοινότητες αλκαλικών ελών κατασκευής ή άλλες εργασίες (π.χ. δρόμοι πρόσβασης) δεν θα διακινδυνεύσουν τις συστάδες. Παροχή επαρκούς περίφραξης Απώλεια Ειδών / Πληθυσμών Acrocephalus arundius Eudontomyzon hellenicus, Cobitis punctilineata Εκτίμηση πληθυσμού Acrocephalus arundinaceus πριν τις εργασίες κατασκευής, έρευνα εξάρτησης του υπολειπόμενου οικότοπου Μειωμένη ζώνη εργασίας κατά την κατασκευή στις παρόχθιες περιοχές Εφαρμογή τεχνικής διασταύρωσης χωρίς διάνοιξη τάφρου στο σημείο διέλευσης Φίλιπποι_3 με το αντίστοιχο ρέμα Εκτίμηση πανίδας ψαριών γλυκών Σημασία της Υπολειμματικής Επίπτωσης Μη σημαντική Μικρή Μικρή

51 Σελίδα 49 από 64 Επίπτωση Πηγή: EXERGIA (2014) Μέτρα για την Αντιμετώπιση της Επίπτωσης υδάτων πριν την κατασκευή για να εκτιμηθεί ο πληθυσμός και ανάπτυξη Σχεδίων Διέλευσης Υδάτων ώστε να μειωθεί το φορτίο ιζημάτων στα ρέματα Φίλιπποι_5 και Φίλιπποι_9, τα οποία θα διασταυρωθούν χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ανοιχτής εκσκαφής Εκτίμηση πανίδας ψαριών γλυκών υδάτων ακριβώς μετά την κατασκευή στα ρέματα Φίλιπποι_5 και Φίλιπποι_9 Σημασία της Υπολειμματικής Επίπτωσης Φάση Λειτουργίας και Συντήρησης Δεν αναμένονται επιπτώσεις στο βιολογικό περιβάλλον κατά τη φάση λειτουργίας και συντήρησης της νέας προτεινόμενης όδευσης. Αναφορά σχετικά με τα γενικά μέτρα αντιμετώπισης κατά την λειτουργία και συντήρηση του αγωγού γίνεται στο κεφάλαιο της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR) Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Αναμένεται ότι το ίδιο είδος εξοπλισμού, μηχανημάτων και οχημάτων, με αυτές που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή, θα χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της φάσης τερματισμού λειτουργίας. Ως αποτέλεσμα, οι επιπτώσεις, τα μέτρα αντιμετώπισης και οι υπολειμματικές επιπτώσεις αναμένονται παρόμοιες με τη φάση της κατασκευής. 6.3 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον Πιθανές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις μπορεί να ανακύψουν από οποιαδήποτε αλλαγή στο έργο που επηρεάζει το πλαίσιο διαβίωσης των ατόμων, τα νοικοκυριά, τις κοινότητες ή κοινωνίες. Οι επιπτώσεις στους ανθρώπους μπορεί να είναι άμεσες, έμμεσες ή επαγόμενες ως ακολούθως: Άμεσες συνέπειες μπορεί να προκληθούν άμεσα από τις δραστηριότητες του έργου. Ένα παράδειγμα είναι η κατάληψη γης από το έργο, η οποία θα απομακρύνει τη γεωργική γη στην οποία βασίζεται ένα νοικοκυριό. Συνήθως ένα έργο έχει σημαντικό έλεγχο όσον αφορά την αποφυγή ή την άμβλυνση των άμεσων επιπτώσεων.

52 Σελίδα 50 από 64 Έμμεσες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις συμβαίνουν συχνά όταν η ποιότητα του περιβάλλοντος επηρεάζεται από τις δραστηριότητες του έργου και εν συνεχεία προκαλεί επιπτώσεις στους ανθρώπους. Για παράδειγμα, η υγεία αυτών με προ-υπάρχοντα αναπνευστικά προβλήματα μπορεί να επιδεινωθεί όταν μειωθεί η ποιότητα του αέρα ως αποτέλεσμα της σκόνης που θα προκληθεί από την κατασκευή. Έμμεσες επιπτώσεις στους ανθρώπους λαμβάνονται συχνά υπόψη στα κριτήρια αξιολόγησης των άμεσων περιβαλλοντικών επιπτώσεων (π.χ. ποιότητα αέρα, θόρυβος κλπ). Επαγόμενες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις είναι αυτές που το έργο δεν προκαλεί άμεσα, αλλά ενθαρρύνονται ή διεγείρονται από το έργο. Ένα πιθανό παράδειγμα είναι η μετανάστευση σε τοπικές κοινότητες ατόμων που αναζητούν εργασία, με τη ελπίδα ότι θα αποκτήσουν απασχόληση στο έργο. Τυπικά ένα έργο δεν είναι ικανό να ελέγξει πλήρως τις επαγόμενες επιπτώσεις, παρότι μέτρα αντιμετώπισης μπορούν να εφαρμοστούν για να μειωθεί η πιθανότητα ή η κλίμακα των επιπτώσεων. Αναλυτική εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων και των αντίστοιχων μέτρων αντιμετώπισης των δραστηριοτήτων του έργου στην οικονομία, την απασχόληση και το εισόδημα, στη γη και στα μέσα διαβίωσης, στις υποδομές και τις δημόσιες υπηρεσίες αλλά και πιθανές επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια της κοινότητας και κυκλοφορία και μεταφορές παρουσιάζεται στην Ενότητα της ΜΠΚΕ - Εκτίμηση και Αξιολόγηση Επιπτώσεων και Μέτρα Αντιμετώπισης (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056_00-trGR). 6.4 Πολιτιστική Κληρονομιά Αυτό το κεφάλαιο εκτιμά τις πιθανές επιπτώσεις της νέας προτεινόμενης όδευσης στους πόρους πολιτιστικής κληρονομιάς, δηλαδή τις επιπτώσεις σε: Αρχαιολογικούς χώρους Μνημεία, και Χώρους αξίας Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΑΠΚ). Οι βασικές πιθανές επιπτώσεις σχετικές με την νέα προτεινόμενη όδευση είναι οι ακόλουθες.

53 Σελίδα 51 από 64 Πίνακας 6-7 Βασικές Επιπτώσεις Πολιτιστική Κληρονομιά Φάση Κατασκευής Φάση Λειτουργίας Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Άμεση φυσική όχληση ή φθορά των θέσεων Υποβάθμιση ή φθορά των υπέργειων δομών λόγω ρύπανσης ή κραδασμών Όχληση επισκεπτών θέσεων πολιτιστικής κληρονομιάς Αρνητικές επιπτώσεις στο σκηνικό και το χαρακτήρα των θέσεων πολιτιστικής κληρονομιάς.. Πηγή: ERM (2013) Δεν αναμένονται επιπτώσεις σε γνωστές θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς. Υποβάθμιση ή φθορά των υπέργειων δομών λόγω ρύπανσης ή κραδασμών. Τα ακόλουθα κεφάλαια αναφέρονται στις πιθανές επιπτώσεις και καταγράφουν απαραίτητα μέτρα αντιμετώπισης για να αντιμετωπίσουν αναγνωρισμένες επιπτώσεις/ρίσκα Φάση Κατασκευής και Δοκιμαστικής Λειτουργίας Ενδεχόμενες Επιπτώσεις Άμεση Φυσική Όχληση ή Φθορά σε Θέσεις Πολιτιστικής Κληρονομιάς Οι δραστηριότητες όχλησης του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της αφαίρεσης βλάστησης και των φυτικών γαιών, της διαμόρφωσης και των εκσκαφών είναι πιθανές πηγές επιπτώσεων για τις Θέσεις Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η κυκλοφορία βαρέων μηχανημάτων και οχημάτων στη ζώνη εργασίας ενδέχεται να συμπιέσει θαμμένους αρχαιολογικούς πόρους. Τα σχετικά μέτρα αντιμετώπισης παρατίθενται στην Ενότητα της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0054_00- trgr). Η προετοιμασία των εργοταξίων και άλλες κατασκευαστικές δραστηριότητες πιθανόν να επιφέρουν όχληση των φυτικών γαιών και του υπεδάφους εντός ζώνης εργασίας πλάτους 38 m γύρω από την κεντρικό άξονα της προτεινόμενης όδευσης. Συνεπώς, στην περίπτωση που αρχαιολογικοί χώροι κοντά στον αγωγό δεν μπορούν να αποφευχθούν με επιτόπου μικροτροποποιήσεις, ενδέχεται να υιοθετηθεί μειωμένη ζώνη εργασίας 28 m ή ελάχιστη ζώνη εργασίας 18 m. Επιπλέον, όχληση ή φθορά των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς ενδέχεται να σημειωθεί κατά την αναβάθμιση των δρόμων και σε περιοχές που απαιτούνται για τις κατασκευές που συνδέονται με τους σταθμούς συμπίεσης και βαλβιδοστασίων, τους χώρους αποθήκευσης σωλήνων, τα εργοτάξια και άλλα στοιχεία εφοδιασμού και μεταφοράς του Έργου. Η περιοχή άμεσων φυσικών επιπτώσεων ορίζεται ως το αποτύπωμα του Έργου. Για τον αγωγό, το ελάχιστο πλάτος που θα επηρεαστεί από τις δραστηριότητες της φάσης κατασκευής είναι η ελάχιστη ζώνη εργασίας 18 m. Η ελάχιστη ζώνη εργασίας είναι ασύμμετρη και ενδέχεται να

54 Σελίδα 52 από 64 εκτείνεται 9,3 m από την κεντρική γραμμή στην μεγαλύτερη πλευρά της. Με βάση αυτές τις διαστάσεις, η εκτίμηση υποθέτει ότι οποιεσδήποτε θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς σε απόσταση 10 m ή μικρότερη από τον άξονα θα υποστούν φυσικές επιπτώσεις από την κατασκευή. Οι άμεσες φυσικές επιπτώσεις αναμένονται μόνο κατά τη διάρκεια της φάσης κατασκευής του Έργου. Οι χώροι στους οποίους αναμένονται άμεσες φυσικές επιπτώσεις είναι (βλ. χάρτη 2.5 στο Παράρτημα ΙΙ): Θέση ΑΜ20 - Φίλιπποι E (θέση υψηλής αρχαιολογικής πιθανότητας) Διασταύρωση αγωγού με ρέμα. Καλή θέαση των κορυφών των βουνών στους Φιλίππους Θέση ΑΜ16 - Φίλιπποι (A) - Πέτρα τύμβος κατά μήκος της άκρης του ενός χωραφιού, δύο από αυτούς κατεργασμένοι. Πιθανώς από εργασίες καθαρισμούς χωραφιού. Θέση ΑΜ32 - ΚαλαμώναςE (A) Πέτρες μικρού-μεσαίου μεγέθους στα όρια αγρού και τμήματα από κεραμίδια. Θέση ΑΜ31- ΚαλαμώναςD (A) Εκτεταμένη πυκνή κεραμική, μη διακοσμημένα όστρακα, τμήματα αγγείων, τμήματα από κεραμίδια, πέτρινος τύμβος Θέση ΑΜ33 - ΚαλαμώναςF (A) - Αραιή κεραμική, κυρίως μη διακοσμημένα όστρακα Θέση ΑΜ34 - ΚαλαμώναςG (θέση υψηλής αρχαιολογικής πιθανότητας) Λίγα και μακρινά τμήματα κεραμιδιών, ένα τμήμα μαρμάρου. Θέση ΑΜ35 - ΚαλαμώναςH (A) Κεραμικά όστρακα και πέτρινος τύμβος στην άκρη του χωραφιού. Θέση ΑΜ18 - ΦίλιπποιC (θέση υψηλής αρχαιολογικής πιθανότητας) Όστρακα εμφανή στα όρια του αγρού. Καλή θέαση των κορυφών των βουνών στους Φιλίππους. Θέσεις οι οποίες έχουν εντοπιστεί έξω από τη ζώνη κατασκευής του αγωγού αλλά εντός 50 m από την όδευση θα έχουν ενδεχομένως άμεσες φυσικές επιπτώσεις. Τέτοιες θέσεις είναι: Θέση ΑΜ19 - ΦίλιπποιD (A) Μικροσκοπικά τμήματα κεραμικής Θέση ΑΜ22- ΦίλιπποιF (A) Ποσότητα από μικρές πέτρες στον αγρό, κεραμικά όστρακα. Διαφοροποιημένη βλάστηση σε μια περιοχή 12χ3μ.

55 Σελίδα 53 από 64 Θέση ΑΜ23 - ΦίλιπποιG (θέση υψηλής αρχαιολογικής πιθανότητας) Λίγα κεραμικά όστρακα. Διαφοροποιημένη βλάστηση σε μια περιοχή. Καλή θέαση των κορυφών των βουνών στους Φιλίππους. Θέση ΑΜ24 - Φίλιπποι H (A) Πέτρινος τύμβος, από καθαρισμό χωραφιού, δίπλα σε ρέμα. Ανάμεσα σε αυτά ένα πέτρινο τμήμα με απεικόνιση μέρους ποδιού ζώου. Πιθανώς από επιτύμβια στήλη. Θέση ΑΜ28 - ΚαλαμώναςA (AHAP) Σποραδική κεραμική Θέση ΑΜ17 - ΦίλιπποιB (θέση υψηλής αρχαιολογικής πιθανότητας) Λίγα μη διακοσμημένα όστρακα, εμφανή στην άκρη του χωραφιού Υποβάθμιση ή Φθορά των Θέσεων Πολιτιστικής Κληρονομιάς Λόγω Ρύπανσης ή Κραδασμών Τα υπέργεια τμήματα χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς υπόκεινται σε επιπτώσεις από τη ρύπανση της ατμόσφαιρας (κυρίως σκόνη) και τους κραδασμούς που προκαλούνται από τη λειτουργία μηχανημάτων, την κυκλοφορία βαρέων οχημάτων και τις δραστηριότητες με σημαντικές επιπτώσεις, όπως οι δραστηριότητες εκρηκτικών και μηχανοκίνητων σφυρών. Ανάλογα με τη στατική τους κατάσταση, οι χώροι με ιστάμενα ή μερικώς ιστάμενα χαρακτηριστικά, όπως μνημεία, ιστορικά κτίρια ή αρχιτεκτονικά ευρήματα ενδέχεται να βρίσκονται σε κίνδυνο υποβάθμισης ή κατάρρευσης λόγω των κραδασμών. Αέριοι ρύποι ενδέχεται επίσης να επικαθίσουν στην εξωτερική επιφάνεια των δομών με τη μορφή σκόνης και αιθάλης, προκαλώντας αποχρωματισμό και διάβρωση του υλικού. Οι πέτρινες δομές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στις διαβρωτικές επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Θέσεις με ιστάμενα ή μερικώς ιστάμενα ευρήματα δεν έχουν εντοπιστεί στην περιοχή της νέας προτεινόμενης όδευσης. Κατά συνέπεια δεν προβλέπονται επιπτώσεις λόγω ρύπανσης ή κραδασμών Όχληση της Πρόσβασης Επισκεπτών σε Θέσεις Πολιτιστικής Κληρονομιάς Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δραστηριότητες του Έργου ενδέχεται να προκαλέσουν όχληση στην πρόσβαση των επισκεπτών στους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτός ο τύπος επιπτώσεων είναι πιθανότερο να σημειωθεί κατά τη διάρκεια της φάσης κατασκευής. Όχληση της πρόσβασης των επισκεπτών στους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς

56 Σελίδα 54 από 64 κατά μήκος/σε γειτνίαση με την όδευση του αγωγού δεν αναμένεται να σημειωθεί κατά τη φάση λειτουργίας ή τερματισμού λειτουργίας, καθώς δεν θα χρειαστεί θα αναβαθμιστούν ή να κατασκευαστούν δρόμοι οι οποίοι είναι η πρωτογενής πηγή περιορισμού της πρόσβασης. Στην περιοχή της νέας προτεινόμενης όδευσης θα σημειωθεί ενδεχόμενη όχληση στη λειτουργία του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων, αλλά η διαταραχή θα είναι προσωρινή και προβλέπονται μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων Αρνητικές Επιπτώσεις στο Σκηνικό ή το Χαρακτήρα των Θέσεων Πολιτιστικής Κληρονομιάς Οι θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς σχετίζονται στενά με το τοπίο και τη θέαση. Οι επιπτώσεις στο σκηνικό ή στο χαρακτήρα μιας θέσης πολιτιστικής κληρονομιάς μπορούν να επηρεάσουν την αξία του για τους επισκέπτες και τους χρήστες. Αυτός ο τύπος επίπτωσης επηρεάζει τους επισκέπτες μνημείων, δημοφιλών αρχαιολογικών χώρων και τους χρήστες θέσεων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Στην περιοχή της νέας προτεινόμενης όδευσης οι όποιες επιπτώσεις στη θέαση θα είναι προσωρινές και σχετίζονται με τις κατασκευαστικές δραστηριότητες Μέτρα Αντιμετώπισης Λεπτομερής ανάλυση των μέτρων αντιμετώπισης που εφαρμόζονται στο σύνολο του Έργου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που αναλύθηκαν παραπάνω δίνεται στην Ενότητα 8 της ΜΠΚΕ Εκτίμηση και Αξιολόγηση Επιπτώσεων και Μέτρα Αντιμετώπισης (GPL00-ASP-642-Y- TAE-0056_00-trGR). Ειδικά μέτρα αντιμετώπισης παρουσιάζονται στον Πϊνακα 6-8 παρακάτω Υπολειμματικές Επιπτώσεις Η φάση κατασκευής αναμένεται να προκαλέσει τις περισσότερες επιπτώσεις και τις πιο σημαντικές. Τα μέτρα αντιμετώπισης για την αποφυγή άμεσων φυσικών επιπτώσεων θα εφαρμοστούν κατά προτεραιότητα σε σχέση με τα μέτρα για έμμεσες επιπτώσεις.

57 Σελίδα 55 από 64 Πίνακας 6-8 Μέτρα Αντιμετώπισης και Αναμενόμενες Υπολειμματικές Επιπτώσεις για τη Φάση της Κατασκευής και Θέσης σε Δοκιμαστική Λειτουργία Θέση Επίπτωση / Κίνδυνος Μέτρα για την Αντιμετώπιση της Επίπτωσης Άμεση φυσική όχληση ή φθορά των αρχαιολογικών χώρων ΦίλιπποιE (ΑΜ20) ΚαλαμώναςF (ΑΜ33) ΚαλαμώναςG (ΑΜ23) ΦίλιπποιC (A18) ΚαλαμώναςH (ΑΜ35) ΦίλιπποιI (ΑΜ25) ΚαλαμώναςE (ΑΜ20) ΚαλαμώναςD (ΑΜ31) ΦίλιπποιF (ΑΜ22) ΦίλιπποιG (ΑΜ23) ΚαλαμώναςA (ΑΜ28) ΦίλιπποιB (ΑΜ17) Άμεση φυσική όχληση ή φθορά θέσης εντός της ελάχιστης ζώνης εργασίας του αγωγού Άμεση φυσική όχληση ή φθορά θέσης πλησίον της ελάχιστης ζώνης εργασίας του αγωγού, και πιθανώς της τάφρου του αγωγού Άμεση φυσική όχληση ή φθορά θέσης πλησίον της ελάχιστης ζώνης εργασίας του αγωγού Άμεση φυσική όχληση ή φθορά θέσης εντός 50 m από τον αγωγό Επαφές και διαβούλευση με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολογική παρακολούθηση και διαδικασία «τυχαίων ευρημάτων») Περαιτέρω έρευνα και αξιολόγηση της θέσης Περαιτέρω έρευνα και αξιολόγηση της θέσης Σήμανση και προστασία Ελάχιστη ζώνη εργασίας Καθοδήγηση στον Κώδικα Δεοντολογίας Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολογική παρακολούθηση και διαδικασία «τυχαίων ευρημάτων») Επαφές και διαβούλευση με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Περαιτέρω έρευνα και αξιολόγηση της θέσης Σήμανση και προστασία Καθοδήγηση στον Κώδικα Δεοντολογίας Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολογική παρακολούθηση και διαδικασία «τυχαίων ευρημάτων») Επαφές και διαβούλευση με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ελάχιστη ζώνη εργασίας Περαιτέρω έρευνα και αξιολόγηση της θέσης Σήμανση και προστασία Καθοδήγηση στον Κώδικα Δεοντολογίας Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολογική παρακολούθηση και διαδικασία «τυχαίων ευρημάτων») Επαφές και διαβούλευση με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Σημασία της Υπολειμματικής Επίπτωσης Μη Σημαντική Μικρή Μέτρια Μη Σημαντική ΦίλιπποιD Άμεση φυσική Περαιτέρω έρευνα και αξιολόγηση της Μη Σημαντική

58 Σελίδα 56 από 64 Θέση Επίπτωση / Κίνδυνος (ΑΜ19) ΦίλιπποιH (ΑΜ24) όχληση ή φθορά θέσης εντός 50 m από τον αγωγό Άμεση φυσική όχληση ή φθορά θέσης εντός 50 m από τον αγωγό Μέτρα για την Αντιμετώπιση της Επίπτωσης θέσης Συμμετοχή αρμόδιων αρχών Σήμανση και προστασία Διάσωση Καθοδήγηση στον Κώδικα Δεοντολογίας Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολογική παρακολούθηση και διαδικασία «τυχαίων ευρημάτων») Επαφές και διαβούλευση με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Περαιτέρω έρευνα και αξιολόγηση της θέσης Σήμανση και προστασία Καθοδήγηση στον Κώδικα Δεοντολογίας Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολογική παρακολούθηση και διαδικασία «τυχαίων ευρημάτων») Επαφές και διαβούλευση με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ελάχιστη ζώνη εργασίας Όχληση στην πρόσβαση χρηστών στον πόρο πολιτιστικής κληρονομιάς Αρχαιολογική περιοχή Φιλίππων Όχληση στην πρόσβαση χρηστών στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, λόγω της διέλευσης του αγωγού από την περιφερειακή ζώνη του χώρου. Σχεδιασμός για την αποφυγή περιορισμών σην πρόσβαση χρηστών Εναλλακτική πρόσβαση Δημοσιοποίηση στο κοινό Διαχείριση πρόσβασης από την ομάδα επαφών με την κοινότητα Αρνητικές επιπτώσεις στο σκηνικό και στο τοπίο του πόρου πολιτιστικής κληρονομιάς Αρχαιολογική περιοχή Φιλίππων Πηγή: EXERGIA (2014) Αρνητικές επιπτώσεις στο σκηνικό και στο τοπίο του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων, λόγω της διέλευσης του αγωγού από την περιφερειακή ζώνη του χώρου. Αξιολόγηση Διαβούλευση με τις αρμόδιες αρχές Παρακολούθηση θορύβου και κραδασμών Καθοδήγηση στον Κώδικα Δεοντολογίας Τεχνικές μετριασμού οπτικών επιπτώσεων και εφαρμογή ηχοπετασμάτων Σημασία της Υπολειμματικής Επίπτωσης Μη Σημαντική Μέτρια Μη Σημαντική

59 Σελίδα 57 από Φάση Λειτουργίας και Συντήρησης Δεν αναμένονται υπολειμματικές επιπτώσεις κατά τη φάση λειτουργίας και συντήρησης του Έργου Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Οι επιπτώσεις κατά τη διάρκεια του τερματισμού λειτουργίας είναι δύσκολο να προβλεφθούν δεδομένου ότι ο τερματισμός λειτουργίας του αγωγού δεν αναμένεται να πραγματοποιηθεί για τουλάχιστον 50 χρόνια. Τη στιγμή του τερματισμού λειτουργίας, οι συνθήκες υφιστάμενης κατάστασης της πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή μελέτης ενδέχεται να έχουν αλλάξει για λόγους που δεν σχετίζονται με το Έργο. Οι τεχνικές τερματισμού λειτουργίας ενδέχεται επίσης να έχουν αλλάξει μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή, μολονότι οποιαδήποτε προσέγγιση υιοθετηθεί θα είναι η πλέον σύγχρονη τη στιγμή που θα πραγματοποιηθεί ο τερματισμός λειτουργίας. Η εκτίμηση των υπολειμματικών επιπτώσεων βασίζεται στους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι γνωστοί αυτή τη στιγμή εντός της περιοχής μελέτης. Οι προβλεπόμενες πηγές υπολειμματικών επιπτώσεων είναι η κυκλοφορία βαρέων οχημάτων και οι δραστηριότητες κατεδάφισης που συνδέονται με τις εγκαταστάσεις του Έργου. Η εγκατάλειψη του αγωγού επιτόπου (στο έδαφος) συνιστά την τρέχουσα διεθνή βέλτιστη πρακτική. Αν υποθέσουμε ότι αυτή η προσέγγιση θα είναι η ίδια τη στιγμή του τερματισμού λειτουργίας, οι επιπτώσεις κατά μήκος του αγωγού θα είναι ελάχιστες. Η άμεση φυσική όχληση ή φθορά δεν είναι αναμενόμενη επίπτωση κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, δεδομένου ότι ο τερματισμός λειτουργίας θα πραγματοποιηθεί μόνο σε περιοχές που είχαν υποστεί προηγούμενες επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της κατασκευής.

60 Σελίδα 58 από 64 7 Σύνοψη και Συμπεράσματα Στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης για τη ΜΠΚΕ του Ελληνικού τμήματος του έργου TAP, εκφράστηκαν αντιδράσεις από το ΤΕΕ Τμήμα Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΕΕ-ΑΜ), το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος - Τμήμα Ανατολικής Μακεδονίας, και τον Αγροτικό Σύνδεσμο Δήμου Καβάλας σχετικά με την όδευση του αγωγού από την πεδιάδα των Φιλίππων. Το κυριότερο επιχείρημα πίσω από τις αντιδράσεις είναι ότι η διέλευση του αγωγού από την υψηλής οργανικής σύστασης περιοχή της τύρφης συνδέεται με κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις για τους αγρότες της περιοχής και λειτουργικούς κινδύνους για τον ίδιο τον αγωγό. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις αντιδράσεις, η ομάδα του Έργου προχώρησε σε ανάλυση ενός αριθμού εναλλακτικών οδεύσεων στην περιοχή της πεδιάδας των Φιλίππων. Οι εναλλακτικές αυτές είναι οι εξής: Η εναλλακτική που διέρχεται παράλληλα με τον αγωγό του ΔΕΣΦΑ (εναλλακτική ΔΕΣΦΑ) Η νότια εναλλακτική (που προτάθηκε από το TEE-AM) Η βόρεια εναλλακτική Εικόνα 7-1 Επισκόπηση των εναλλακτικών οδεύσεων και της όδευσης της ΜΠΚΕ στην πεδιάδα των Φιλίππων Ανοιχτή μπλε γραμμή: Κίτρινη γραμμή: Κόκκινη γραμμή: Μωβ γραμμή: Πράσινη διαγραμμισμένη περιοχή: Όδευση ΜΠΚΕ Εναλλακτική ΔΕΣΦΑ Νότια Εναλλακτική Βόρεια Εναλλακτική Τενάγη Φιλίππων (Τύρφη) Πηγή: ETG (2014)