ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η εφαρμογή των αρχών του μάνατζμεντ από τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις Εισηγητής: Ορφανίδης Βάιος Επιβλέπων Καθηγητής: Χατζούδης Δημήτριος ΚΑΒΑΛΑ Νοέμβριος, 2011

2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... I ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ...VI ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Ορισμός Για ποιους λόγους δημιουργούνται επιχειρήσεις; Στοιχεία Είδη επιχειρήσεων Επιχειρήσεις εξ αντικειμένου δράσης Επιχειρήσεις εκ του φορέα τους Νομικές μορφές επιχειρήσεων Επιχειρήσεις κατά μέγεθος Ανάπτυξη επιχείρησης...9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο: ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Εισαγωγή...12 I

4 2.2. Ορισμός της διοίκησης του Μάνατζμεντ Ο Προγραμματισμός (Planning) Η Οργάνωση (Organizing) Η Στελέχωση (Staffing) Η Διεύθυνση (Leading) Ο Έλεγχος (Controlling) Ο Συντονισμός (Coordination) ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Η σημασία του «Μάνατζμεντ» για την οικονομία κάθε χώρας Η σημασία του «Μάνατζμεντ» στη λειτουργία των οικονομικών οργανισμών Ιστορική Εξέλιξη του Μάνατζμεντ Το management σήμερα...33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Τι είναι και πώς λειτουργεί το ECRM (e-customer relationship management) Τι είναι το CRM (customer relationship management) Σύγχρονες εφαρμογές CRM & ECRM Το ως εργαλείο ECRM Διαθέσιμες λύσεις CRM & ECRM...39 II

5 3.2. Facility Management Τι είναι το Facility Management Τι περιλαμβάνει Fleet Management Τι είναι το Fleet Management Τι είδους πληροφορίες παρέχει ένα σύστημα διαχείρισης στόλου Τα πλεονεκτήματα εφαρμογής μιας λύσης Διαχείρισης Στόλου Document Management Τι είναι το Document Management Τρόπος και δομή λειτουργίας Τα οφέλη του Document Management ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο: ΤΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Εισαγωγή Σχεδιασμός της έρευνας Σχεδιασμός και περιγραφή του ερωτηματολογίου Επιλογή του δείγματος Συλλογή δεδομένων Μέθοδοι ανάλυσης δεδομένων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εισαγωγή...58 III

6 5.2. Στοιχεία περιγραφικής στατιστικής Πληροφορίες που αφορούν το άτομο που συμπληρώνει το ερωτηματολόγιο Πληροφορίες που αφορούν στην εταιρία στην οποία εργάζεστε Οργάνωση Προγραμματισμός - Στρατηγικές επιχείρησης Έλεγχος Εσωτερικό - εξωτερικό περιβάλλον Διοίκηση ανθρώπινων πόρων Απόδοση επιχείρησης - Κερδοφορία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6Ο: Συμπεράσματα Εισαγωγή Γενικές παρατηρήσεις Τα οφέλη της χρήσης του Μάνατζμεντ Παράγοντες που εμποδίζουν τις επιχειρήσεις να εφαρμόσουν τις αρχές του μάνατζμεντ Διαπιστώσεις από την ανάλυση του ερωτηματολογίου...79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Παράρτημα 1: Ερωτηματολόγιο IV

7 Παράρτημα 2: Πίνακες συχνοτήτων 99 V

8 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Σχεδιάγραμμα 1: Ηλικία...58 Σχεδιάγραμμα 2: Επίπεδο σπουδών Σχεδιάγραμμα 3 Θέση στην εταιρία Σχεδιάγραμμα 4: Συνολικός αριθμός υπαλλήλων...60 Σχεδιάγραμμα 5: Κύκλος εργασιών το Σχεδιάγραμμα 6: Η επιχείρησή σας έχει τυπικό οργανόγραμμα;...62 Σχεδιάγραμμα 7: Η επιχείρησή σας διατηρεί έγγραφα στα οποία καταγράφονται οι ενέργειες που θα πρέπει να εκτελούν τα στελέχη σε δεδομένες καταστάσεις; Σχεδιάγραμμα 8: Έχετε πιστοποίηση Ιβϋ ή κάτι αντίστοιχο; Σχεδιάγραμμα 9: Η επιχείρησή σας ορίζει συγκεκριμένους προς επίτευξη στόχους(βραχυχρόνιους και μακροχρόνιους); Σχεδιάγραμμα 10: Πόσο σημαντική θεωρείται η διαδικασία του ομαδικού προσδιορισμού των μελλοντικών στόχων από τα στελέχη της επιχείρησης;..64 Σχεδιάγραμμα 11: Η επιχείρησή σας πραγματοποιεί επαναπροσδιορισμό των στόχων στα μέσα του έτους για τυχόν διορθώσεις της στρατηγικής που ακολουθεί;...65 Σχεδιάγραμμα 12: Η επιχείρησή σας πραγματοποιεί απολογισμό στο τέλος του έτους προκειμένου να διαπιστωθεί αν οι τεθέντες στόχοι έχουν επιτευχθεί; Σχεδιάγραμμα 13: Η επιχείρησή σας πραγματοποιεί ανάλυση SWOT; Σχεδιάγραμμα 14: Η επιχείρησή σας πραγματοποιεί ανάλυση PEST; Σχεδιάγραμμα 15: Η επιχείρησή σας γνωρίζει τη δύναμη αγοραστών/προμηθευτών του κλάδου; VI

9 Σχεδιάγραμμα 16: Η επιχείρησή σας γνωρίζει τη φύση των προϊόντων που διαθέτει στο χαρτοφυλάκιο της(αστέρια, ερωτηματικά, αγελάδες ρευστότητας, σκύλοι);...68 Σχεδιάγραμμα 17: Η επιχείρησή σας γνωρίζει τους βασικούς της ανταγωνιστές; Σχεδιάγραμμα 18: Η επιχείρησή σας γνωρίζει τις στρατηγικές της ικανότητες που την οδηγούν στην δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων; Σχεδιάγραμμα 19: Η επιχείρησή σας γνωρίζει τις στρατηγικές ικανότητες των βασικότερων ανταγωνιστών της; Σχεδιάγραμμα 20: Η επιχείρησή σας προσλαμβάνει εργαζομένους έπειτα από ενδελεχή αναζήτηση και αυστηρή εφαρμογή των αρχών της στρατολόγησης προσωπικού;...71 Σχεδιάγραμμα 21: Η επιχείρησή σας στέλνει τους εργαζομένους σε σεμινάρια προκειμένου να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους;...72 Σχεδιάγραμμα 22: Η επιχείρησή σας πραγματοποιεί ατομικές αξιολογήσεις απόδοσης των εργαζομένων; Σχεδιάγραμμα 23: Απασχολείται στην επιχείρησή σας στελέχη τα οποία έχουν σπουδές σχετικές με την διοίκηση επιχειρήσεων;...73 Σχεδιάγραμμα 24: Πόσο ικανοποιημένοι είστε από την οικονομική απόδοση της εταιρίας σας;...74 Σχεδιάγραμμα 25: Η επιχείρηση θα επιβιώσει από την τρέχουσα οικονομική κρίση; VII

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1

11 Οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις αποτελούν σήμερα έναν σημαντικό παράγοντα της οικονομικής ζωής, λόγω του μεγάλου αριθμού τους, αλλά κυρίως λόγω της συμβολής τους στην απασχόληση. Στη χώρα μας, ειδικότερα, ο όρος επιχείρηση σημαίνει πρακτικά μικρομεσαία επιχείρηση, αφού από το σύνολο των επιχειρήσεων το 99,6% είναι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις με απασχολούμενο προσωπικό μέχρι 100 άτομα, ενώ το 99% από αυτές δεν απασχολεί πάνω από 50 άτομα. Ένα μεγάλο ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα μάνατζμεντ, που αφορούν στον σχεδιασμό, τον προγραμματισμό, τον έλεγχο, την πληροφόρηση και, γενικότερα την οργάνωση των παραγωγικών, εμπορικών, χρηματοοικονομικών και λοιπών δραστηριοτήτων τους. Η ανάγκη για μεθοδική αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, αν και επισημαίνεται πολύ συχνά, δε φαίνεται να έχει καλυφτεί, ενώ όσες προσπάθειες γίνονται αποδίδουν μάλλον περιορισμένα αποτελέσματα Το Μάνατζμεντ αποτελεί ένα θέμα μεγάλης επικαιρότητας και εξαιρετικής χρησιμότητας για την οικονομική και ευρύτερα για την κοινωνική ζωή. Στην σύγχρονη εποχή που ζούμε η οικονομική δραστηριότητα καταλαμβάνει πλανητικές διαστάσεις και η βελτίωση της ανταγωνιστικής ικανότητας μιας επιχείρησης αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα γι αυτήν. Εκτός από τον ανταγωνισμό όμως, μια άλλη προτεραιότητα (και ίσως η πιο κύρια επειδή από αυτήν εξαρτάται και η ύπαρξή της) είναι η αποτελεσματική κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών. Η αποτελεσματικότητα όμως αυτή δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το αποτελεσματικό Μάνατζμεντ. Σκοπός αυτής της εργασίας αρχικά είναι να εστιάσει στην έννοια του Μάνατζμεντ, στις λειτουργίες του και στους συντελεστές του. Μετά εστιάζει, στις Θεμελιώδεις Αρχές της Οργάνωσης κάνοντας μια αναφορά στην έννοια αλλά και στα είδη της οργάνωσης, στην οργανωτική δομή αλλά και στην τμηματοποίηση. Στο επόμενο σημείο που εστιάζει είναι τα Διοικητικά Στελέχη αναφέροντας ποια είναι τα Διοικητικά Στελέχη. Ο σκοπός της έρευνας είναι αν εφαρμόζονται οι αρχές του μάνατζμεντ από τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Για το σκοπό αυτό τέθηκαν κάποιοι στόχοι. Οι βασικότεροι από αυτούς είναι: 2

12 Σε τι βαθμό οι επιχειρήσεις γνωρίζουν τις αρχές του μάνατζμεντ. Πόσοι από αυτούς εφαρμόζουν τις αρχές του μάνατζμεντ. Ποιες δυσκολίες και εμπόδια αντιμετωπίζουν από τις αρχές του μάνατζμεντ. Για τη διερεύνηση των παραπάνω στόχων καθώς και άλλων, δευτερεύουσας σημασίας αποφασίσθηκε η εκπόνηση έρευνας συλλογής πρωτογενών δεδομένων μέσω δημοσκόπησης. Ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου στηρίχθηκε στη χρήση όσο το δυνατόν πιο απλών λέξεων, στην αποφυγή λέξεων με αμφίβολη / ασαφή έννοια, στην αποφυγή ερωτήσεων που οδηγούν στην ανεπιθύμητη απάντηση και τέλος στην αποφυγή υποθέσεων με σκοπό την εξάλειψη της πιθανότητας ο ερωτώμενος να απαντήσει λανθασμένα, επειδή δεν κατανόησε την ερώτηση, ή να μην απαντήσει καθόλου. Επίσης προσπαθήσαμε η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου να γίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τα βασικότερα ευρήματα της εργασίας αποκαλύπτουν την υστέρηση που υπάρχει στην Ελλάδα σε σχέση με την χρήση των αρχών του Μάνατζμεντ από τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις. 3

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 4

14 1.1. Ορισμός Γενικά για τον ακριβή καθορισμό της οικονομικής έννοιας της "επιχείρησης" οι απόψεις των οικονομολόγων μάλλον συγκρούονται. Σαν κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας επιχείρησης άλλοι προτείνουν τη συγκέντρωση των παραγωγικών μέσων και την τεχνοπαραγωγική διαρρύθμιση αυτών, άλλοι την αναδοχή του κινδύνου. Άλλοι το μέγεθος και την έκταση των εργασιών, άλλοι το οικονομικό κίνητρο, ενώ κάποιοι άλλοι ακόμη, προσθέτουν ως απαραίτητους όρους την παραγωγή για άγνωστους καταναλωτές και την αυτοτέλειά της. Με βάση όλα τα προηγούμενα προκύπτει ο ακόλουθος ορισμός που φέρεται πλέον σήμερα ως ο ευρύτερα αποδεκτός. Επιχείρηση χαρακτηρίζεται η ποριστική οικονομική μονάδα που αποτελεί αυτοτελή και υπεύθυνη οργάνωση παραγωγικών συντελεστών και διαχείρισης συναλλαγών με τις οποίες και επιδιώκει το μέγιστο δυνατό κέρδος. Το δε κέρδος κατά κανόνα θα πρέπει να υπερβαίνει την αντίστοιχη συνήθη αμοιβή (ως αντιμισθία) της διοικητικής ή εκτελεστικής εργασίας που επιτελείται σ' αυτήν. Έτσι με τον παραπάνω ορισμό δίδεται σαφώς ως κύριο κριτήριο το κέρδος, δια του οποίου και ξεχωρίζει από κάποια άλλη οικονομική μονάδα, αφού όλα τα άλλα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά είναι κοινά και αφηρημένα, με συνέπεια να μη λαμβάνονται ως κριτήρια διάκρισης μεταξύ των δύο εννοιών. (Βικιπαίδεια,2010) 1.2. Γ ια ποιους λόγους δημιουργούνται επιχειρήσεις; Οι επιχειρήσεις δημιουργούνται είτε από έμπνευση, είτε από απόγνωση. Δημιουργούνται είτε επειδή κάποιος αντιλαμβάνεται μια επιχειρηματική ευκαιρία, είτε επειδή ευρισκόμενος σε δεινή θέση πρέπει οπωσδήποτε κάτι να κάνει για να επιζήσει. Για να δημιουργηθεί μια επιχείρηση χρειάζεται η ύπαρξη επιχειρηματία. Επιχειρηματίας είναι ο άνθρωπος που θα αντιληφθεί μια 5

15 επιχειρηματική ευκαιρία και θα δραστηριοποιηθεί για την αξιοποίησή της, διαθέτοντας τον εαυτό του. (Κολοβός, 2010) 1.3. Στοιχεία Κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία - γνωρίσματα μιας επιχείρησης είναι τα ακόλουθα που αποτελούν και τις αναγκαίες προϋποθέσεις: 1. Οικονομική μονάδα που να προϋποθέτει μόνιμο συνδυασμό συντελεστών παραγωγής 2. Οικονομική μονάδα αυτοτελής. 3. Η παραγωγή της να απευθύνεται σε άγνωστο καταναλωτικό κοινό και τέλος 4. Να μην είναι πρωτογενής, αλλά να διαμορφώνεται σε ορισμένο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον χαρακτηριζόμενο τόσο εις χρήμα αποτίμηση, όσο και στην επιδίωξη κέρδους. (Βικιπαίδεια,2010) 1.4. Είδη επιχειρήσεων Γενικά οι επιχειρήσεις διακρίνονται ανάλογα εκ του αντικειμένου της δράσης τους, του ιδιοκτησιακού επιχειρηματικού κεφαλαίου, εκ της νομικής μορφής τους και κατά μέγεθος: Επιχειρήσεις εξ αντικειμένου δράσης 1. Επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής. 2. Επιχειρήσεις παραγωγής ή μεταποίησης ή μετασχηματισμού. Στη κατηγορία αυτή εντάσσονται όλες οι Βιομηχανίες και Βιοτεχνίες. 3. Επιχειρήσεις γενικού εμπορίου, ή εμπορικές. 4. Επιχειρήσεις ασφαλιστικές. 5. Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. 6. Τραπεζικές επιχειρήσεις. 6

16 7. Επιχειρήσεις μεταφορών, που διακρίνονται σε χερσαίες, θαλάσσιες και εναέριες. (Βικιπαίδεια,2010,) Επιχειρήσεις εκ του φορέα τους 1. Ιδιωτικές επιχειρήσεις 2. Δημόσιες επιχειρήσεις 3. Μικτές επιχειρήσεις Νομικές μορφές επιχειρήσεων Στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον, η επιχειρηματικότητα μπορεί να εκδηλωθεί είτε με ατομική είτε με συλλογική μορφή, χωρίς κατ ανάγκη να συνδέεται ούτε με το μέγεθος ούτε με την επιτυχία μιας επιχειρηματικής προσπάθειας. Ωστόσο, η νομική μορφή μιας επιχείρησης αποτελεί μία πολύ σημαντική παράμετρο και η επιλογή της θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο διερεύνησης λόγω των νομικών και φορολογικών παραμέτρων που αυτή συνεπάγεται. Παράλληλα, κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των εναλλακτικών νομικών μορφών επιχειρηματικότητας τα οποία επιτρέπονται από την ελληνική νομοθεσία, εκτός από τις νομικές και φορολογικές παραμέτρους θα πρέπει να συνεκτιμώνται και καθαρά οικονομικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα ο κλάδος στον οποίο θα δραστηριοποιηθεί η επιχείρηση, αν τα πρόσωπα που συμμετέχουν θα ενεργούν ως επιχειρηματίες ή ως επενδυτές, η δυνατότητα απεμπλοκής κ.λπ1.(γιαλέλης, 2011) 1. Ατομικές Η ατομική επιχείρηση αποτελείται από ένα φυσικό πρόσωπο το οποίο ασκεί τη δραστηριότητά της. Ο επιχειρηματίας είναι ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης και έχει προσωπική ευθύνη για τη λειτουργία της. Η ατομική επιχείρηση δεν έχει νομική οντότητα 2. Λ lhttp://aigiojobs.gr/data/index.php?option=com_content&view=category&layou t=blog&id=9&itemid=29 7

17 2. Ομόρρυθμες Εταιρίες (Ο.Ε.) Η Ομόρρυθμη Εταιρεία δημιουργείται από τη συνύπαρξη δύο ή περισσοτέρων ατόμων κάτω από μια κοινή εμπορική επωνυμία. Ονομάζεται ομόρρυθμη γιατί καθένας προσφέρει ανάλογα με τις δυνατότητές του. Η Ο.Ε. προσφέρεται για κάποιους που έχουν καλές προσωπικές σχέσεις και αυτοπεποίθηση για την επιτυχία της επιχείρησης και γι αυτό δέχονται να ευθύνονται με το σύνολο της ο περιουσίας τους για να μπορούν να δανειστούν τα αναγκαία κεφάλαια 2 3. Ετερόρρυθμες Εταιρίες (Ε.Ε.) Η Ετερόρρυθμη Εταιρεία συνδυάζει τουλάχιστον έναν επιχειρηματία διατεθειμένο να ριψοκινδυνεύσει το σύνολο της περιουσίας του (ομόρρυθμος εταίρος), με άλλους που τον ενισχύουν στην πρωτοβουλία του ο ριψοκινδυνεύοντας μόνο συγκεκριμένο 2 4. Εταιρίες Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) Η Ε.Π.Ε. είναι ένας συνδυασμός Α.Ε. και προσωπικής εταιρείας (Ο.Ε. και Ε.Ε.). Παρουσιάζει χαρακτηριστικά τόσο μίας Α.Ε. (π.χ. περιορισμένη ευθύνη) όσο και προσωπικών εταιρειών (π.χ. η διπλή πλειοψηφία που απαιτείται για ο τη λήψη αποφάσεων από τη Συνέλευση των Εταίρων)2. 5. Ανώνυμες (Α.Ε.) Η Ανώνυμη Εταιρεία ιδρύεται από ένα ή περισσότερα πρόσωπα με αρχικό κεφάλαιο που δεν μπορεί να είναι κατώτερο των ευρώ. Το κεφάλαιο διαιρείται σε μετοχές, οι οποίες μπορεί να είναι είτε ανώνυμες είτε ονομαστικές. Κάθε μετοχή αντιπροσωπεύει μία ψήφο στη γενική συνέλευση των μελών. Η λήψη αποφάσεων γίνεται κατά πλειοψηφία. Υπάρχουν δύο όργανα διαχείρισης, η 2 Γενική Συνέλευση των Μετόχων και το Διοικητικό Συμβούλιο. ο 2http://aigiojobs.gr/data/index.php?option=com_content&view=category&layou t=blog&id=9&itemid=29 8

18 Επιχειρήσεις κατά μέγεθος 1. Μικρές επιχειρήσεις 2. Μεσαίες επιχειρήσεις 3. Μεγάλες επιχειρήσεις 4. Επιχειρήσεις κολοσσοί Τελευταία αναφέρονται και οι "μικρομεσαίες επιχειρήσεις" (ΜΜΕ), όχι τόσο ως ενδιάμεση κατηγορία των δύο πρώτων, αλλά αθροιστικά αυτών, για λόγους πολιτικής ανάπτυξης και ένταξής τους σε προγράμματα επιχορηγήσεων. (Βικιπαίδεια,2010,) 1.5. Ανάπτυξη επιχείρησης Σήμερα μια επιχείρηση αποτελεί ένα νομικό πρόσωπο που δραστηριοποιείται στο κοινωνικό σύνολο με ένα σύνολο πόρων τόσο έμψυχων όσο και άψυχων. Κύριος στόχος της είναι η επίτευξη κέρδους (κερδοφορίας). Η κερδοφορία αυτή αποδίδεται σε χρηματικές μονάδες. Οι έμψυχοι πόροι της επιχείρησης είναι το ανθρώπινο δυναμικό της επιχείρησης, δηλαδή το σύνολο των εργαζομένων σε αυτή (εργάτες, υπάλληλοι και στελέχη). Όσον αφορά τους άψυχους πόρους, αυτοί συνίστανται στις εγκαταστάσεις (εργοστάσια, καταστήματα, γραφεία, αποθήκες κ.α.), τον πάσης φύσης εξοπλισμό (μηχανικό, ηλεκτρονικό, επικοινωνιακό, μέσα μεταφοράς κ.λπ.), στα άυλα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης όπως π.χ. η επωνυμία, το εμπορικό σήμα (λογότυπο) και η υπεραξία (φήμη), και τέλος στα διάφορα άλλα στοιχεία που αποσκοπούν στην υποβοήθηση της λειτουργίας της επιχείρησης (π.χ. τεχνογνωσία, χρηματικά διαθέσιμα, αποθέματα κ.α.). Η επιχείρηση προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικά χωρίζεται σε διάφορα τμήματα ανάλογα με τα κατάλληλα κριτήρια που ομαδοποιούν τις λειτουργίες και τις δραστηριότητες της ή που επιτυγχάνουν την καλύτερη δυνατή οργάνωσή της. 9

19 Στο σύγχρονο επιχειρηματικό κόσμο με τους κολοσσιαίους πολυεθνικούς ομίλους και τις εκατοντάδες θυγατρικές, με τις συνεχείς εξαγορές και συγχωνεύσεις, οι δομές γίνονται πολύ πιο σύνθετες και πολύπλοκες. (Βικιπαίδεια,2010,) 10

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ 11

21 2.1. Εισαγωγή Ο αγγλικός όρος Management αποδίδεται μερικώς με τον ελληνικό όρο Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων. Επειδή όμως ο αγγλικός όρος έχει ευρύτερη σημασία από τον ελληνικό, μεταγραμματίστηκε σε Μάνατζμεντ και καθιερώθηκε με αυτήν κυρίως τη μορφή στους σχετικούς οικονομικούς και επιστημονικούς κύκλους. Πρόσφατα, ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (έκδ. 1998) χρησιμοποιεί έναν νέο ελληνικό όρο για την απόδοση του όρου Management, τον όρο Διοικητική ο οποίος φαίνεται να αποδίδει καλύτερα την έννοια του αγγλικού όρου. Έτσι ο όρος "Μάνατζμεντ" περιλαμβάνει το σύνολο των ενεργειών που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική πηδαλιούχηση των διαδικασιών απόδοσης σε μια επιχείρηση ή οργανισμό. Τέτοιες ενέργειες εταιρικής διακυβέρνησης περιέχουν δραστηριότητες Προγραμματισμού, Υλοποίησης και Ελέγχου του ο προγράμματος*3 (Harvard Business Essentials, 2009) Η πλήρης εννοιολογική απόδοση του περιεχομένου του όρου Μάνατζμεντ, παρά τις μακρόχρονες προσπάθειες δεν έγινε μέχρι σήμερα, δυνατό να αποδοθεί επαρκώς με έναν ελληνοπρεπή όρο. Απόδειξη αυτής της αδυναμίας, αποτελεί το γεγονός ότι στη σύγχρονη ελληνική ειδική βιβλιογραφία ο όρος αποδίδεται άλλοτε ως Διοίκηση και άλλοτε ως Διαχείριση. Και τούτο παρά το γεγονός ότι αποτελούν έννοιες διακριτές, καθώς (σύμφωνα με τον Mackenzie 1969)Διοίκηση σημαίνει να πετυχαίνεις αντικειμενικούς στόχους μέσα από άλλους, ενώ Διαχείριση να διευθύνεις τις λεπτομέρειες της εκτελεστικής δουλειάς.η αδυναμία απόδοσης του όρου με σαφήνεια και πληρότητα οδηγεί πολύ συχνά στην ταυτόχρονη επιστράτευση και των δύο αυτών όρων με σκοπό να αποδώσουν από κοινού, ως συμπληρωματικές έννοιες, το περιεχόμενο του ξενικού όρου. Η περιφραστική, όμως, διατύπωση της έννοιας πέραν του ότι είναι μακροσκελής, αποδεικνύεται στην πράξη και ανεπαρκής, καθώς αδυνατεί να εκφράσει τις ποικίλες διαστάσεις του όρου στο σύνολό τους. Πέραν τούτου, είναι δυνατόν να οδηγήσει και σε παρανοήσεις εξαιτίας μιας πιθανής λανθασμένης χρησιμοποίησή της. (Τερζίδης, 2004) ο

22 Για τους λόγους αυτούς, στην ανάλυση που ακολουθεί υιοθετείται ο ξενικός όρος, γραμμένος όμως με το ελληνικό αλφάβητο, καθώς κατά την άποψή μας η ελληνοποίηση του επιτελέσθηκε ήδη προ πολλού, εκ των πραγμάτων, προφανώς εξαιτίας των αντικειμενικών δυσχερειών που προαναφέρθηκαν. Μολαταύτα, χρησιμοποιούνται εναλλακτικά οι όροι Διοίκηση και Διαχείριση στις περιπτώσεις που κατά την κρίση μας αποδίδουν σε ικανοποιητικό βαθμό συγκεκριμένες πτυχές του αντικειμένου της ανάλυσης. (Πετρίδου, 2001) 2.2. Ορισμός της διοίκησης του Μάνατζμεντ Αν επιχειρήσουμε να δώσουμε έναν ορισμό στην Διοίκηση- Μάνατζμεντ, θα βρούμε πολλούς, οι όποιοι αποδίδουν βέβαια την κοινή έννοια, αλλά δίνουν έμφαση ο καθένας σε διαφορετικές δραστηριότητες της Διοίκησης. Είναι δύσκολο να βρούμε έναν ορισμό ο οποίος θα ικανοποιεί πλήρως τόσο τους θεωρητικούς όσο και τους επαγγελματίες «μάνατζερ»(πετρίδου, 2001) Ο όρος Διοίκηση- «Μάνατζμεντ» έχει περισσότερο από κάθε άλλον ταλαιπωρηθεί στην ελληνική του μετάφραση. Γι αυτό και είναι χρήσιμη η προσφυγή στη Σημαντική, έναν κλάδο της γλωσσολογικής επιστήμης ο οποίος ασχολείται με τη σημασία των λέξεων. Υπό το φως της Σημαντικής, ο καθηγητής Σπ. Ζευγαρίδης επιχείρησε να διερευνήσει τις ρίζες της ορολογίας της Διοίκησης και τις σχέσεις των διεθνών χρησιμοποιούμενων όρων με τους αντίστοιχους ελληνικούς. Έτσι, υπογραμμίζει ότι οι όροι Management, administration, Organization, δεν μπορούν να μεταφραστούν σε καμία άλλη γλώσσα χρησιμοποιώντας όρους που προϋπήρχαν και να εξακολουθούν ακόμα να αποδίδουν ότι αποδίδουν στην αγγλική. Η μεγαλύτερη σύγχυση γίνεται μεταξύ των όρων Management και Administration διότι στην ελληνική γλώσσα πολλές φορές ο όρος Διοίκηση' (Management) θεωρείται συνώνυμος με τον όρο Διεύθυνση (Administration). (Ζευγαρίδης, 1972, Πετρίδου, 2001) Η Διοίκηση (Management) περιλαμβάνει ένα σύνολο διαδικασιών με τα επιμέρους στοιχειά- λειτουργίες τους, που περιγράφουν τη συμπεριφορά των διοικητικών στελεχών βάσει αρχών και αξιωμάτων της επιστήμης. Με αυτή τη σημασία η Διοίκηση είναι ευρύτερη έννοια της Διεύθυνσης, η οποία θεωρείται 13

23 ως μια από τις λειτουργίες της Διοίκησης αναφερόμενη κυρίως στο χειρισμό του ανθρώπινου παράγοντα. (Γιαλέλης, 2011) Ο όρος «Μάνατζμεντ» αναφέρεται επίσης και στα πρόσωπα τα οποία διοικούν μια επιχείρηση- οργανισμό, ενώ το ουσιαστικό «μάνατζερ»- διοικητικό στέλεχος θεωρείτε συνώνυμο του Διευθυντή, προϊσταμένου, επιβλέποντα. (Πετρίδου, 2001) Για να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της έννοιας του «Μάνατζμεντ» αναφέρουμε παρακάτω ορισμούς που κατά καιρούς επικράτησαν: «Μάνατζμεντ» είναι η πρακτική του να επιτυγχάνοντα αποτελέσματα μέσω άλλων ανθρώπων. (Ζώης, Γαρουφάλης, 2008) Ο ορισμός αυτός είναι ο πιο απλός που συναντούμε στη διεθνή βιβλιογραφία και εξηγεί ότι όσοι διοικούν οργανισμούς ασχολούνται με την ανάθεση σε άλλους του έργου που πρέπει να εκτελεστεί και όχι με την εκτέλεση του έργου από αυτούς τους ίδιους. Δηλαδή προετοιμάζουν και παρακολουθούν την επιτυχία των στόχων του οργανισμού και καθορίζουν ενέργειες που θα εκτελέσουν άλλοι. (Πετρίδου, 2001) Ένας άλλος ορισμός του «Μάνατζμεντ» είναι: 'Το σύνολο διαδικασιών και ελέγχων με τις οποίες εξασφαλίζεται η διατήρηση της οργανωτικής σύνδεσης και η κατεύθυνση μιας ομάδας ανθρώπων που επιδιώκει ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα '.(ΜΒββίθ 1979). Εδώ, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον έλεγχο και στην οργάνωση μιας ομάδας ανθρώπων, ώστε να εξασφαλιστεί η επιτυχία των στόχων της. Δηλαδή να ισορροπήσουν αντιτιθέμενα συμφέροντα και πιέσεις μέσα στον οργανισμό, να επιτευχθεί μια σύμμετρη επιτυχία σε όλους τους στόχους τους και να εξασφαλιστεί η ελαχιστοποίηση της σπατάλης των πόρων και η μείωση των αντιθέσεων. (Πετρίδου, 2001) «Μάνατζμεντ», λοιπόν, είναι ο συντονισμός όλων των παραγωγικών πόρων(άψυχων και έμψυχων)για να επιτευχθούν ειδικά αποτελέσματα. 14

24 Στον ορισμό που ακολουθεί γίνεται πιο συγκεκριμένη η έννοια της διαδικασίας της Διοίκησης, ενώ προσδιορίζονται και τα στοιχεία-λειτουργίες αυτής: «Μάνατζμεντ» είναι η διαδικασία του προγραμματισμού, της οργάνωσης, της ηγεσίας και του ελέγχου, οι προσπάθειες των μελών της οργάνωσης και των άλλων παραγωγικών πόρων, για την επιτυχία των καθορισμένων στόχων της οργάνωσης. (Πετρίδου, 2001) Τα σημεία που χρειάζεται να ερμηνευθούν εδώ είναι: - Διαδικασία είναι ο συστηματικός τρόπος επίτευξης των στόχων. - Προγραμματισμός είναι η εκ των προτέρων οριοθέτηση των στόχων και ενεργειών. - Οργάνωση είναι ο συντονισμός των ανθρώπινων και υλικών πόρων. - Ηγεσία είναι η καθοδήγηση και επηρεασμός των υφισταμένων για να εκτελέσουν το συγκεκριμένο έργο. - Έλεγχος είναι οι ενέργειες που βεβαιώνουν ότι ο οργανισμός οδηγείται στην κατεύθυνση των στόχων. Ένας ακόμη ορισμός θεωρεί ότι: «Μάνατζμεντ» είναι ο τρόπος δουλειάς με άλλους και μέσω άλλων για την επιτυχία των αντικειμενικών στόχων του οργανισμού, αλλά και των μελών του. Διοίκηση, λοιπόν, είναι μια σειρά λειτουργιών με τις οποίες απασχολούνται τα διοικητικά στελέχη για να συντονίσουν την εργασία αυτών που εκτελούν, ώστε να επιτευχθούν οι αντικειμενικοί στόχοι των οργανισμών και ουσιαστικά εμπίπτουν στις παρακάτω 5+1 λειτουργίες του μάνατζμεντ (functions of management). Οι λειτουργίες αυτές είναι:(πετρίδου, 2001,4) 1. Ο προγραμματισμός (planning) 2. Η οργάνωση (organizing) 3. Η στελέχωση (staffing)

25 4. Η διεύθυνση (leading) 5. Ο έλεγχος (controlling) 6. Ο συντονισμός (coordination) Ο Προγραμματισμός (Planning) Η λειτουργία αυτή περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της κατάστασης και της θέσης της κοινωνικής οργάνωσης στο μέλλον της πορείας που θα ακολουθηθεί και των μέσων που θα χρειαστούν για να επιτευχθεί η επιθυμητή κατάσταση. Δηλαδή, ο Προγραμματισμός συνίσταται στον προσδιορισμό των στόχων, της στρατηγικής, των τακτικών, των ενεργειών και των μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση των στόχων σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι Koontz και O Donnell πολύ απλά ορίζουν τον Προγραμματισμό ως τη λειτουργία μέσω της οποίας γεφυρώνεται το χάσμα ή η απόσταση μεταξύ του σημείου που βρίσκεται σήμερα το άτομο ή η κοινωνική οργάνωση και του σημείου στο οποίο θέλει να βρίσκεται στο μέλλον, αποφασίζοντας τι θα γίνει, πώς θα γίνει, πότε θα γίνει και ποιος θα το κάνει. (Μόργκαν, 2000) Μέσα στον προγραμματισμό ανήκει και το Marketing Management. Είναι η διαδικασία του προγραμματισμού και της εκτέλεσης της ιδέας. Είναι η διαδικασία τιμολόγησης, προώθησης και διανομής ιδεών, αγαθών και υπηρεσιών με σκοπό την δημιουργία ανταλλαγών που εξυπηρετούν τόσο τους ατομικούς όσο και τους επιχειρησιακούς στόχους. Το Marketing Management είναι η ανάλυση, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή προγραμμάτων που αποβλέπουν στην δημιουργία, στο χτίσιμο και στην διατήρηση προνομιακών σχέσεων με την στοχευόμενη αγορά, με σκοπό την επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων. (Σαλαβού, Κυριακίδου, 2010) Το Marketing Management περιέχει πολύ περισσότερα από την απλή εξεύρεση πελατών. Πρέπει να μπορεί να προσαρμόζεται στα διαφορετικά επίπεδα ζήτησης. Ασχολείται όχι μόνο με την εύρεση και τόνωση της ζήτησης (για αγαθά και υπηρεσίες), αλλά και με την μεταβολή και μείωση αυτής. Επενεργεί στο επίπεδο, στην επιλογή του χρόνου και στην φύση της ζήτησης 16

26 με τρόπο που να βοηθά στην εκπλήρωση των αντικειμενικών σκοπών της επιχείρησης. (Τσακλαγκάνος, 2000) Η Οργάνωση (Organizing) Όποτε υπάρχει ανάγκη να συνεργαστεί μια ομάδα ανθρώπων για την πραγματοποίηση κάποιου στόχου, ανακύπτει το πρόβλημα της οργάνωσης. Πρέπει με κάποιο τρόπο να καθοριστούν οι ρόλοι τους, οι σχέσεις τους με την εργασία που έχουν να εκτελέσουν, οι σχέσεις μεταξύ τους. Θα λέγαμε ότι, όταν αναφερόμαστε στην οργάνωση, εννοούμε την τάξη και την ευρυθμία. Η οργάνωση (organizing) είναι εκείνη η λειτουργία του μάνατζμεντ που θέτει μια δομή στον τρόπο που εργάζονται οι άνθρωποι. Η οργάνωση σημαίνει την εξακρίβωση των εργασιών που πρέπει να γίνουν και το ποιος θα τις αναλάβει. Όπως και με τον προγραμματισμό, έτσι και με την οργάνωση αυτή δεν υφίσταται ουσιαστικώς, αν πέρα από την ανάθεση των εργασιών στους εργαζομένους, δεν τους δίνεται η ανάλογη εξουσία, τα ανάλογα εργαλεία και η ανάλογη πληροφόρηση ώστε να είναι σε θέση να φέρουν εις πέρας την εργασία που τους έχει ανατεθεί. (Ζώης, Γαρουφάλης, 2008) Ο στόχος της οργάνωσης είναι να ευοδωθεί εκείνο το εργασιακό περιβάλλον που θα προσφέρει τα μέγιστα στην απόδοση των εργαζομένων. Με άλλα JT λόγια, η οργάνωση είναι το μέσο και όχι ο σκοπός.(πετρίδου, 2001,5) Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων διαμορφώνονται είτε βαθμιαία από τις αλληλεπιδράσεις που έχουν μεταξύ τους, οπότε σχηματίζουν τις άτυπες οργανώσεις, είτε σκόπιμα, για να επιδιωχθούν συγκεκριμένοι αντικειμενικοί στόχοι οπότε συνδυάζονται η ανθρώπινη προσπάθεια και οι παραγωγικοί πόροι, με αποτέλεσμα να σχηματίζουν τις τυπικές οργανώσεις. Ο όρος οργάνωση είναι δυνατόν να αποδοθεί με τις τρεις παρακάτω έννοιες: JT

27 Οργάνωση είναι η οργανωτική μονάδα, το σύνολο δηλαδή των παραγωγικών πόρων στα πλαίσια του οποίου καταμερίζονται οι εργασίες, προσδιορίζονται οι σχέσεις συνεργασίας, με σκοπό να επιτευχθούν κοινοί στόχοι σε μια χρονική συνέχεια. Οργάνωση είναι η σχεδίαση της οργανωτικής δομής δηλαδή η διαδικασία διαμόρφωσης του οργανογράμματος για την υλοποίηση των στόχων και για την διευθέτηση και συσχέτιση των καθηκόντων μεταξύ των διαφόρων θέσεων εργασίας, ώστε να αποσαφηνισθεί το εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού. Οργάνωση είναι η περιγραφή ενός πλαισίου για την εκτέλεση της εργασίας, δηλαδή η οργάνωση της εργασίας, ώστε να καθοριστούν οι σχέσεις, οι ροές και οι διαδικασίες της εκτέλεσης των έργων. Ένας ορισμός της Οργάνωσης που περικλείει και τις τρεις έννοιες είναι: ' Οργάνωση είναι η δομή και η διαδικασία με την οποία μια συνεργαζόμενη ομάδα ανθρώπων κατανέμει τα καθήκοντά της ανάμεσα στα μέλη της, αναγνωρίζει τις σχέσεις της και εκτελεί τις δραστηριότητες που οδηγούν σε κοινούς στόχους '.(Σαλαβού, Κυριακίδου, 2010) Διακρίνουμε επομένως τη δυναμική και τη στατική έννοια της οργάνωσης. Η πρώτη αναφέρεται στη συνεχή διαδικασία-λειτουργίες του «μανατζμεντ» που αποβλέπει αφ'ενός στην αποτελεσματικότητα και την προσαρμογή της οργανωτικής δομής στις μεταβολές του περιβάλλοντος και αφ'ετέρου στην τυποποίηση της εκτέλεσης των εργασιών. Η δεύτερη αναφέρεται στην οργανωτική διάρθρωση, δηλαδή στο πλέγμα των συγκεκριμένων σχέσεων στις θέσεις εργασίας, τη λεγόμενη τυπική οργάνωση. Η λειτουργία της οργάνωσης δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μέσο για την επίτευξη των αντικειμενικών σκοπών της επιχείρησης και αποσκοπεί στην επιβολή της τάξης και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος κατάλληλου για ομαδική εργασία. Αυτό επιτυγχάνεται επειδή αποτρέπονται πιθανές συγκρούσεις μεταξύ των εργαζομένων σχετικά με το αντικείμενο της εργασίας τους, σχετικά με τις εξουσίες που έχουν, σχετικά με τη χρησιμοποίηση των παραγωγικών πόρων. Χάρη στην οργάνωση ορθολογικοποιούνται επίσης οι 18

28 ροές των πληροφοριών, διευκολύνονται οι επικοινωνίες και ο έλεγχος των αποτελεσμάτων, απλοποιείται η εργασία και αυξάνει η παραγωγικότητά της με την εξειδίκευση που αποκτάται. Ακόμη, διευκολύνεται η στελέχωση και η αξιολόγηση του προσωπικού, αφού οι περιγραφές των θέσεων εργασίας αποτελούν τη βάση για όλες τις δραστηριότητες της λειτουργίας της διεύθυνσης. Τέλος, συμβάλλει αποτελεσματικά στη διαμόρφωση και υλοποίηση της επιχειρησιακής στρατηγικής. (Πετρίδου, 2001) Τα συμπτώματα της ανεπάρκειας της οργάνωσης σε μία επιχείρηση μπορούμε να τα διακρίνουμε όταν παρατηρούνται: Σύγχυση εξουσιών και ορίων διεύθυνσης(δηλαδή δε γνωρίζει ο υφιστάμενος από ποιον προϊστάμενο να πάρει εντολή). Προστριβές και συγκρούσεις μεταξύ ατόμων ή οργανωτικών μονάδων εξαιτίας της ασάφειας των αρμοδιοτήτων ή της μη αντικειμενικής εκτίμησης των αναγκών κάθε τμήματος. Κενές θέσεις εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Υποαπασχόληση ανθρώπων και παραγωγικών μέσων. Ασύμμετρη κατανομή εργασίας. Υπερβολική ανάπτυξη της δύναμης των άτυπων ομάδων. Άκαμπτη γραφειοκρατία(υπεροργάνωση). Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική οργάνωση θα πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω βασικές οργανωτικές αρχές: Ενότητα εντολής: μια υφιστάμενη θέση δέχεται εντολή μόνο από μία προϊστάμενη θέση για το ίδιο θέμα. Όριο διεύθυνσης ή εποπτείας: ο αριθμός των υφιστάμενων θέσεων(όριο εποπτείας) ή αλλιώς η περιοχή ευθύνης κάθε προϊσταμένου, εξαρτάται από το είδος της εργασίας, τη γεωγραφική διασπορά των θέσεων, το βαθμό αποκέντρωσης στη λήψη αποφάσεων ή το βαθμό εξουσιοδότησης και τη γενικότερη οργανωτική κουλτούρα του οργανισμού. 19

29 Εναρμόνιση ευθύνης και εξουσίας: η ευθύνη(αρμοδιότητες) που ανατίθεται στις θέσεις εργασίας συμβαδίζει πάντα με την ανάθεση εξουσίας, η οποία ισοδυναμεί με την επίσημη άδεια της χρήσης των παραγωγικών πόρων που είναι απαραίτητοι για την εκπλήρωση της ευθύνης. Η έννοια της εξουσίας(8ϋ1ήθγΐίγ) διακρίνεται από τις έννοιες ισχύς(power) και επιρροή(ιπί!ϋθποθ) οι οποίες αναφέρονται στην ανεπίσημη δύναμη που έχει κάποιο άτομο να επιβάλλει ή να προκαλεί ενέργειες. Τμηματοποίηση: η ομαδοποίηση των δραστηριοτήτων με κοινά χαρακτηριστικά, με βάση κριτήρια όπως το είδος του έργου που εκτελείται, η λειτουργία της επιχείρησης που ανήκει, το προϊόν, η γεωγραφική περιοχή, η κατηγορία των πελατών κ.ά. Συντονισμός: κάθε θέση εργασίας πρέπει να έχει σαφώς καθορισμένα τυπικά κανάλια επικοινωνίας, τα οποία εμφανίζονται στο οργανόγραμμα. Ύπαρξη οργανογραμμάτων και περιγραφών εργασιών που ισχύουν και ανταποκρίνονται στις ανάγκες του οργανισμού. Οργανόγραμμα(θΓ98πΙζ8ίΙοπ8! chart) είναι η καταστατική δομή του οργανισμού, στην οποία παρουσιάζονται γραφικά οι θέσεις εργασίας και οι σχέσεις εξουσίας που τις συνδέουν. Περιγραφή εργασιών^οό description) είναι το έντυπο εκείνο στο οποίο προσδιορίζονται: α) τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε θέσης(τίτλος θέσης, φύση-ειδικότητα της θέσης, οργανωτική σύνδεση της θέσης με τις άλλες), β) οι ευθύνες και οι αρμοδιότητες της κάθε θέσης(αναλυτική περιγραφή των στοιχειωδών έργων που ανατίθενται στη θέση, η λογική ροή τους και η χρονική διάρκειά τους, η πιθανή χρήση παραγωγικού εξοπλισμού και τα δευτερεύοντα ή συμπληρωματικά έργα που ανατίθενται στην θέση), γ) τα προσόντα που πρέπει να πληρούν τα άτομα που θα καταλάβουν την αντίστοιχη θέση εργασίας. 20

30 Σε κάθε οργανόγραμμα διακρίνουμε: Τις οργανωτικές μονάδες(διευθύνσεις, τμήματα, θέσεις εργασίας) από τις οποίες αποτελείται ο οργανισμός. Το κριτήριο τμηματοποίησης που χρησιμοποιήθηκε. Τα οργανωτικά επίπεδα. Τα είδη εξουσίας που ανατέθηκαν σε κάθε θέση(γραμμική, επιτελική, λειτουργική). Τη διοικητική ιεραρχία των θέσεων. Το όριο διεύθυνσης καθεμίας οργανωτικής θέσης. Τις ειδικότητες της κάθε θέσης. Τα τυπικά κανάλια επικοινωνίας. Δε διακρίνονται στα οργανογράμματα: Ο βαθμός και η έκταση ευθύνης και εξουσίας κάθε θέσης. Η δυναμική διαρκής εξέλιξη των αρμοδιοτήτων κάθε θέσης. Οι άτυπες ομάδες και τα άτυπα κανάλια επικοινωνίας. Οι πιθανές μεταβολές στις ευθύνες και εξουσίες κάποιων θέσεων εξαιτίας της εξουσιοδότησης. (Πετρίδου, 2001) Η Στελέχωση (Staffing) Η στελέχωση (staffing) έχει να κάνει με το να βρεθούν οι κατάλληλοι άνθρωποι που θα στελεχώσουν τις θέσεις της επιχείρησης. Η λέξη-κλειδί εδώ είναι η "κατάλληλοι. Πέρα από αυτό, όπως είναι φυσικό, το να βρεθούν οι κατάλληλοι άνθρωποι δεν σημαίνει ότι η δουλειά της στελέχωσης έχει τελειώσει. Θέματα όπως είναι οι προαγωγές, η αξιολόγηση, η εκπαίδευση κ.λπ. εμπίπτουν στη λειτουργία της στελέχωσης / διοίκησης ανθρωπίνων πόρων (Human Resources Management)

31 Η Διεύθυνση (Leading) Η διεύθυνση (ή "ηγεσία ) έχει να κάνει με τον επηρεασμό των ανθρώπων ώστε να προσφέρουν ό,τι καλύτερο μπορούν αναφορικά με τους στόχους της επιχείρησης. Η διεύθυνση έχει να κάνει κυρίως με τις διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ του μάνατζμεντ και των εργαζομένων. (Μαγκλιβέρας, 1997) Δεδομένου ότι η έννοια της ηγεσίας υπονοεί ότι κάποιοι ακολουθούν αυτόν που ηγείται και είναι, παράλληλα, αυτονόητο ότι οι άνθρωποι ακολουθούν αυτούς που ικανοποιούν τις ανάγκες τους και τις επιθυμίες τους, γίνεται φανερό ότι η ηγεσία περιλαμβάνει πράγματα όπως είνα η υποκίνηση και η επικοινωνία Ο Έλεγχος (Controlling) Ένας απλός ορισμός του ελέγχου είναι αυτός που τον θεωρεί ως τη διαδικασία με την οποία η διοίκηση ενός οργανισμού επαληθεύει τη σύμπτωση των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων με τα προγραμματισθέντα πρότυπα. (Gibson, 2001) Πιο αναλυτικά, έλεγχος είναι η λειτουργία εκείνη του «μανατζμεντ» με την οποία επιτυγχάνεται η μέτρηση των πραγματοποιούμενων αποτελεσμάτων και η σύγκρισή τους με τα προγραμματισμένα πρότυπα απόδοσης, με σκοπό την επιβεβαίωση της επιτυχίας των αντικειμενικών στόχων ή την ανεύρεση αποκλίσεων και την διερεύνηση των αιτιών τους καθώς και τον καθορισμό των διορθωτικών ενεργειών. (Gibson, 2001) Με την λειτουργία του ελέγχου τα διοικητικά στελέχη έχουν συνεχή ενημέρωση για την πορεία των εργασιών του τμήματός του. Με το σύστημα επαναπληροφόρησης, που αποτελεί τη σημαντικότερη φάση της διαδικασίας του ελέγχου, επιβεβαιώνεται η επίτευξη των αντικειμενικών στόχων που καθορίστηκαν κατά τον προγραμματισμό και επιπλέον, πιθανά σφάλματα, παραλείψεις και αποκλίσεις από τους στόχους αυτούς γίνονται αμέσως αντιληπτά και προκαλούνται έτσι οι απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες. (Πετρίδου, 2001) 22

32 Ο έλεγχος και ο προγραμματισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ τους και γι'αυτό αποκαλούνται ' τα δίδυμα του «μανατζμεντ»'. Η μία λειτουργία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη. Η σημασία του ελέγχου για τον προγραμματισμό φαίνεται στον καθορισμό των αντικειμενικών στόχων, οι οποίοι προσδιορίζονται ή επαναπροσδιορίζονται μετά τις πληροφορίες που το σύστημα επαναπληροφόρησης της διαδικασίας του ελέγχου μεταφέρει. Με αυτή την έννοια, οι πληροφορίες για τις δυνατότητες και τις αδυναμίες που έχει το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης στην υλοποίηση των στόχων, αξιοποιούνται εκ νέου και βοηθούν στον ρεαλιστικότερο καθορισμό των νέων εφικτών αντικειμενικών στόχων και στον επαναπροσδιορισμό των διαδικασιών και ενεργειών δράσης. (Μανιάτης, 2005) Ο έλεγχος συνδέεται βέβαια περισσότερο με τον προγραμματισμό, αλλά είναι παρόν και σε όλες τις άλλες λειτουργίες της διοίκησης. Είναι η λειτουργία που πληροφορεί για την αποτελεσματικότητα της οργανωτικής δομής και της οργάνωσης των εργασιών, για την αποτελεσματική παροχή κινήτρων των επικοινωνιών, του κατάλληλου στυλ ηγεσίας, την ορθολογική λήψη αποφάσεων. (Μανιάτης, 2005) Επίσης, υπάρχουν πολλοί άλλοι λόγοι που καθιστούν τη λειτουργία του ελέγχου απαραίτητη στους οργανισμούς, όπως οι συνεχείς μεταβολές του εξωτερικού περιβάλλοντος, η πολυπλοκότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος των οργανισμών, η συχνότητα των ανθρώπινων λαθών, η συνεχής επιβαλλόμενη ανάγκη αποκέντρωσης των εξουσιών.(πετρίδου, 2001) Ο Συντονισμός (Coordination) Κάποιοι ειδικοί του μάνατζμεντ θεωρούν τον συντονισμό ως την έκτη λειτουργία του μάνατζμεντ. Ωστόσο, είναι πιο ακριβές να δούμε τον συντονισμό ως την ουσία του μάνατζμεντ υπό την έννοια ότι κάθε μία από τις πέντε λειτουργίες του μάνατζμεντ είναι ουσιαστικώς μια ενέργεια που συνεισφέρει στον συντονισμό. (Καραπιστόλης, 2001) Αυτές είναι συνοπτικώς οι πέντε συν μία λειτουργίες του μάνατζμεντ (functions of management). Πόσες από αυτές γίνονται με σωστό, συστηματικό τρόπο 23

33 στις ελληνικές επιχειρήσεις; Αυτό είναι άλλο θέμα (για τους περισσότερους είναι "θεωρίες ) Τολμώ να πω, μάλιστα, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της πλειονότητας των ελληνικών επιχειρήσεων δεν είναι ούτε η εύρεση οικονομικών πόρων, ούτε η εύρεση αξιόλογων ανθρώπων αλλά η έλλειψη του σωστού μάνατζμεντ. Και άνευ σωστού μάνατζμεντ το κακό δεν αργεί να γίνει ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Μέχρι εδώ το Μάνατζμεντ έχει οριστεί ως ένα σύστημα λειτουργιών. Αυτές όμως οι λειτουργίες είναι αποτέλεσμα της συνύπαρξης τεσσάρων βασικών συντελεστών: α) γνώσεις, β) ικανότητες, γ) φιλοσοφία ή κουλτούρα, δ) συστήματα. Η αποτελεσματική άσκηση των λειτουργιών του Μάνατζμεντ απαιτεί, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα, τη γνώση. Σήμερα υπάρχει ένα αρκετά ικανοποιητικό εννοιολογικό και θεωρητικό υπόβαθρο σχετικά με τις λειτουργίες του Μάνατζμεντ. Χωρίς αυτό η ύπαρξη αποτελεσματικού Μάνατζμεντ είναι αδύνατη. (Σιγάνος, 2005) Εκτός των γνώσεων, το Μάνατζμεντ ως ανθρώπινη λειτουργία απαιτεί μια σειρά ικανοτήτων, που προσδιορίζουν τη δυνατότητα του ατόμου να εφαρμόζει, να ασκεί τις λειτουργίες του Μάνατζμεντ στην πράξη, εφαρμόζοντας τις γνώσεις που διαθέτει. (Καραπιστόλης, 2001) Όμως το Μάνατζμεντ ως ανθρώπινη δραστηριότητα αποτελεί συμπεριφορά που προσδιορίζεται από αξίες, πιστεύω, βασικές παραδοχές, προδιαθέσεις, νοοτροπίες κ.λπ. που συνθέτουν την κουλτούρα ή φιλοσοφία του ατόμου που το ασκεί αλλά και της κοινωνικής οργάνωσης μέσα στο οποίο αυτό ασκείται

34 Τέλος, η άσκηση της λειτουργίας του Μάνατζμεντ απαιτεί την ύπαρξη και χρήση συστημάτων Μάνατζμεντ («εργαλείων»), όπως είναι τα συστήματα πληροφοριών, προγραμματισμού, αμοιβών, ελέγχου κ.λπ. Οι ανωτέρω τέσσερις συντελεστές του Μάνατζμεντ είναι εξίσου σημαντικοί αφού αρκεί μόνο η έλλειψη του ενός για να είναι αδύνατη η άσκησή του. Επίσης, είναι φανερό ότι μεταξύ των τεσσάρων αυτών συντελεστών υπάρχει σχέση αλληλεπίδρασης, με την έννοια ότι ο καθένας επιδρά στην ύπαρξη ή ο στη μορφή του άλλου Η σημασία του «Μάνατζμεντ» για την οικονομία κάθε χώρας. Το γεγονός ότι το «Μάνατζμεντ» γρήγορα έγινε το κεντρικό πλουτοπαραγωγικό στοιχείο των αναπτυγμένων χωρών και η βασική ανάγκη των αναπτυσσόμενων χωρών, δείχνει τον σημαντικό ρόλο του στην οικονομία κάθε χώρας και στις διεθνείς της σχέσεις. (Πιπερόπουλος, 2008) Οι καθηγητές Farmer και Richman(1965) σημειώνουν ότι η διάκριση μεταξύ βιομηχανικά αναπτυγμένων και υπό- ανάπτυξη ή υποανάπτυκτων χωρών μπορεί να βασιστεί στη χρησιμοποίηση τεχνικών του «Μάνατζμεντ» στις επιχειρήσεις των χωρών αυτών. Πιο συγκεκριμένα γράφουν: Θεωρούμε την οργανωτική και διοικητική σαν τη μοναδική κρισιμότερη κοινωνική δραστηριότητα σε σχέση με την οικονομική πρόοδο. Οι φυσικοί, οι οικονομικοί και οι ανθρώπινοι πόροι δεν είναι παρά παθητικά στοιχεία που θα πρέπει να συνδυαστούν και να συντονιστούν αποτελεσματικά μέσω μιας σωστής ενεργητικής διοίκησης, για να επιτύχει μια χώρα ένα ουσιαστικό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. Μια χώρα μπορεί να έχει πολλούς φυσικούς και ανθρώπινους πόρους, άφθονο ειδικευόμενο εργατικό δυναμικό και σημαντικά κεφάλαια, αλλά παρ όλα αυτά να είναι σχετικά φτωχή, γιατί υπάρχουν πολύ λίγα ικανά διοικητικά στελέχη για να συνδυάσουν αποδοτικά ο

35 αυτούς τους πόρους για την προαγωγή και διανομή ωφέλιμων αγαθών και υπηρεσιών. (Πετρίδου, 2001) Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η παραγωγικότητα στην Αμερικάνικη Βιομηχανία είναι 40% μεγαλύτερη από τη Σουηδική, 60% μεγαλύτερη από τη Γερμανική, 70% μεγαλύτερη από τη Γαλλική και /80% μεγαλύτερη από την Αγγλική και αυτό οφείλεται κύρια στη διαφορά της ποιότητας του «Μάνατζμεντ» των Αμερικανικών επιχειρήσεων. (Νεκτάριος, 2010) Στην Ελλάδα, έρευνες της Ελληνικής Εταιρίας Διοίκησης Επιχειρήσεων έδειξαν ότι: Το 1963 ένα ποσοστό 15%-20% των επιχειρήσεων εφάρμοζαν συνειδητά επιστημονικές μεθόδους διοίκησης, ενώ το 1971 το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 35%-40%. Σήμερα, υπάρχει η αισιοδοξία ότι το 50% περίπου των ελληνικών επιχειρήσεων χρησιμοποιούν επιστημονικές μεθόδους διοίκησης. Ως αιτίες για τη μη εφαρμογή των επιστημονικών μεθόδων του «Μάνατζμεντ» από τις ελληνικές επιχειρήσεις θεωρούνται η νοοτροπία του σήμερα, το γεγονός ότι η επιχείρηση ' πάει καλά ' και η έλλειψη ειδικής εκπαίδευσης των «μάνατζερ». (Σιγάνος, 2005) Τη συμβουλή του «Μάνατζμεντ», εξάλλου, στην ανάπτυξη διεθνών οικονομικών σχέσεων και οικονομιών ισορροπίας επισημαίνει σε άρθρο της η διάσημη Αμερικανίδα κοινωνιολόγος Rosabeth Moss Kanter(1985)όπου έγραψε: ' Το καλό «Μάνατζμεντ» αποτελεί την καλύτερη ελπίδα μας για παγκόσμια ειρήνη. Διότι το επιτακτικό καθήκον για ανάπτυξη ωθεί τους οργανισμούς πέρα από τα εθνικά σύνορα σε αναζήτηση καινούριων αγορών. Ο κόσμος γίνεται αλληλοσυνδεδεμένος από μια αλληλουχία διατεμνόμενων εμπορικών σχέσεων, από την οποία τα συμφέροντα των «μάνατζερ» για την επιβίωση των πολυεθνικών τους επιχειρήσεων έχουν μεγαλύτερο βάρος από τα συμφέροντα των πολιτικών. Η ποιότητα της ζωής, η τεχνολογική πρόοδος και η παγκόσμια ειρήνη συναποτελούν προϊόντα του καλού «Μάνατζμεντ». (Πετρίδου, 2001) 26

36 2.5. Η σημασία του «Μάνατζμεντ» στη λειτουργία των οικονομικών οργανισμών. Κάθε οικονομικός οργανισμός του ιδιωτικού ή του δημοσίου τομέα έχει μια αποστολή και ένα σύνολο στόχων που δικαιολογούν την οικονομική του δραστηριότητα. Η επιβίωση του, η αποτελεσματικότητά του, η ανάπτυξή του, είναι σκοποί τους οποίους εξυπηρετεί η παραγωγή των υλικών ή άυλων αγαθών που προσφέρουν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των καταναλωτών. (Πιπερόπουλος, 2008) Η αποτελεσματικότητα και η μακροζωία κάθε οικονομικού οργανισμού είναι σκοποί που αποτελούν προτεραιότητες στη δράση του και γίνονται πιο συγκεκριμένοι, όταν καθορίζονται στόχοι όπως η αύξηση της αποδοτικότητας του κύκλου εργασιών, της αποδοτικότητας του κεφαλαίου, της κερδοφορίας, των πωλήσεων, της ικανοποίησης των εργαζομένων από την εργασία τους, της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας, της μείωσης της ρύπανσης του περιβάλλοντος κ.ά. Η αποτελεσματικότητα ενός οικονομικού οργανισμού, εκτιμάται συνήθως από την επιτυχία των στόχων του οργανισμού συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών και κοινωνικών στόχων του. Υπάρχει, επομένως, στενός συνδετικός κρίκος μεταξύ της αποτελεσματικότητας και της επιβίωσης κάθε οικονομικού οργανισμού, ακόμη και στην περίπτωση των δημοσίων κοινωφελών οργανισμών. Διότι, ένας οργανισμός δεν θα επιζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, εάν δεν επιτύχει τους οικονομικούς του στόχους και παράλληλα δεν επωμισθεί και τον κοινωνικό του ρόλο. (Μακρυδημήτρης, 2004) Κάθε κερδοσκοπικός οργανισμός όμως δε σκοπεύει απλώς στην επίτευξη ικανοποιητικών κερδών που θα του εξασφαλίσουν την επιβίωση και ανάπτυξή του, αλλά προσπαθεί να μεγιστοποιήσει και τα κέρδη του. Η μεγιστοποίηση των κερδών για μια επιχείρηση σημαίνει ότι επιτυγχάνει την υψηλότερη απόδοση του κεφαλαίου της ή των παραγωγικών στοιχείων που απασχολεί μέσα σε μια σειρά ετών και όχι ότι επιτυγχάνει το υψηλότερο απόλυτο κέρδος σε βραχυχρόνιο διάστημα.δηλαδή, είναι δυνατόν να θυσιάζονται κέρδη τη μια χρονιά προκειμένου να επιτευχθούν υψηλότερα συνολικά κέρδη τα επόμενα χρόνια. Το κέρδος όμως θα πρέπει να υπολογίζεται αφού συμπεριληφθούν 27

37 στα συνολικά έξοδα και ' έσοδα αντίστοιχα, το κοινωνικό κόστος και το κοινωνικό όφελος που προκαλεί η λειτουργία της οικονομικής μονάδας. (Πετρίδου, 2001) Οι οικονομικοί οργανισμοί κάθε είδους χρησιμοποιούν παραγωγικούς πόρους με συστηματικό τρόπο προκειμένου να επιτύχουν τους οικονομικούς και κοινωνικούς σκοπούς τους. Οι σκοποί αυτοί επηρεάζονται από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες, που αποτελούν το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον των οργανισμών αντίστοιχα. Το εσωτερικό περιβάλλον αποτελούν οι ανθρώπινοι πόροι και οι διάφοροι άλλοι οικονομικοί και φυσικοί παραγωγικοί συντελεστές που χρησιμοποιούνται μέσα στα πλαίσια των αποφάσεων των ανθρώπων. Είναι δηλαδή οι μεταβλητές που βρίσκονται κάτω από τον άμεσο έλεγχο των οργανισμών. Οι εξωτερικοί παράγοντες(εξωτερικό περιβάλλον) που επηρεάζουν την επιτυχία των στόχων των οργανισμών είναι οι κυβερνητικές πολιτικές, οι απαιτήσεις των καταναλωτών, οι ενέργειες των ανταγωνιστών, οι αποφάσεις των χρηματοδοτών. η διαθέσιμη εργατική δύναμη, η νομοθεσία, οι εξελίξεις της τεχνολογίας, η αρμονική συνεργασία με προμηθευτές κ.ά. δηλαδή μεταβλητές που επιδρούν αποφασιστικά στη λειτουργία των οργανισμών και δε βρίσκονται κάτω από τον άμεσο έλεγχό τους. (Ιωάννου, 2005) Στα πλαίσια της συστηματικής προσέγγισης στη Διοικητική επιστήμη ο οικονομικός οργανισμός θεωρείται ως ένα ανοικτό σύστημα, με την έννοια ότι είναι ένα σύνολο στοιχείων(παραγωγικών πόρων)που υπόκεινται στον άμεσο ή έμμεσο έλεγχό του και βρίσκονται σε μια δυναμική αλληλεξάρτηση μεταξύ τους και μεταξύ των στοιχείων του εξωτερικού περιβάλλοντος. Για να επιτευχθούν οι στόχοι των οικονομικών οργανισμών πρέπει να συνεργαστούν τα στοιχεία του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος, προκειμένου το παραγόμενο αποτέλεσμα να είναι αυτό που επιδιώκεται, ενώ παράλληλα θα εκπληρώνεται η βασική οικονομική αρχή που θέλει το μεγαλύτερο αποτέλεσμα με τη μικρότερη θυσία. Αν θεωρήσουμε λοιπόν τον οικονομικό οργανισμό ένα ανοικτό σύστημα όπου οι εισροές του προερχόμενες από το εξωτερικό του περιβάλλον(ανθρώπινοι, οικονομικοί, φυσικοί πόροι)μετατρέπονται μέσα από μια διαδικασία μεταποίησης(εφοδιασμό, 28

38 παραγωγή, διάθεση, χρηματοοικονομική λειτουργία, χειρισμό ανθρώπων)σε εκροές(προϊόντα, υπηρεσίες, απόβλητα, φήμη)προσφερόμενες πάλι στο εξωτερικό περιβάλλον, γίνεται φανερή η ανάγκη της διοίκησης των ανάλογων προσπαθειών. (Πετρίδου, 2001) Η Διοίκηση αποβλέπει στον αποτελεσματικό συντονισμό όλων των ενεργειών που αφορούν στη μεταποίηση των εισροών σε εκροές, καθώς και στην πρόβλεψη και τον επηρεασμό των μεταβλητών του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος. Η λειτουργία του οικονομικού οργανισμού θα είναι αποτελεσματική κατά μια άποψη, εφόσον η αξία των εκροών του θα είναι μεγαλύτερη ή ίση από την αξία των εισροών. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να λειτουργήσει ο οικονομικός οργανισμός ορθολογικά, δηλαδή να διοικηθεί υπακούοντας στη βασική οικονομική αρχή. Η επιδίωξη του μεγαλύτερου αποτελέσματος με τη μικρότερη θυσία θα αναφέρεται σε ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία όπως για παράδειγμα υψηλές εισπράξεις, αύξηση μεριδίου της αγοράς, ικανοποίηση των εργαζομένων από την εργασία τους, βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, μείωση των αντιθέσεων στην εργασία, ασφαλείς συνθήκες εργασίας, μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος, άμβλυνση των προβλημάτων από την εντατικοποίηση της εργασίας κ.ά. (Παπαδάκης, 2007) Κατά συνέπεια, ένας οικονομικός οργανισμός θα λειτουργήσει αποτελεσματικά, αν διοικηθεί έτσι ώστε να επιτύχει το μεγαλύτερο αποτέλεσμα(υψηλά κέρδη, μακροζωία και ανάπτυξη, ικανοποιημένοι εργαζόμενοι, κοινωνική ανταπόκριση κ.ά.)με τη μικρότερη θυσία(ελάχιστο κόστος, μείωση της σπατάλης των υλικών, ελάχιστη ρύπανση του περιβάλλοντος, μείωση των αντιθέσεων στην εργασία κ.ά.) Η ευθύνη για την αποτελεσματική λειτουργία των οικονομικών οργανισμών αναλαμβάνεται από τα διοικητικά στελέχη τα οποία διοικούν τον μετασχηματισμό των εισροών σε εκροές, με σκοπό τη δημιουργία θετικών ποσοτικών αποτελεσμάτων τόσο για την οικονομική μονάδα όσο και για το κοινωνικό σύνολο. (Μπρίνια, 2008) 29

39 Η διοίκηση «Μάνατζμεντ» συνεπώς ενός οικονομικού οργανισμού περιλαμβάνει ενέργειες όπως η λήψη ορθολογικών αποφάσεων, ο προγραμματισμός και η οργάνωση του έργου που θα εκτελεστεί, η διεύθυνση των ανθρώπων που θα εκτελέσουν το έργο και ο έλεγχος των αποτελεσμάτων όλων των παραπάνω προσπαθειών. Οι ενέργειες ή τα στοιχεία αυτά της διοίκησης, ή αλλιώς, οι λειτουργίες του «Μάνατζμεντ», θα εξασφαλίσουν ένα ευνοϊκό εσωτερικό περιβάλλον, για να λειτουργήσει η οικονομική μονάδα έτσι ώστε να χρησιμοποιεί τους κατάλληλους πόρους από το εξωτερικό της περιβάλλον και να προσφέρει σε αυτό τις εκροές της επιτυγχάνοντας τους οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους της. (Πετρίδου, 2001) 2.6. Ιστορική Εξέλιξη του Μάνατζμεντ Από τότε που οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να σχηματίζουν ομάδες για να επιτύχουν σ τό χ ο υ ς τους οποίους δ εν μ π ο ρ ο ύ σ α ν να επ ιτύ χ ο υ ν ω ς άτομα, εμφανίστηκε επιτακτική η ανάγκη της διοίκησης, ώστε να εξασφαλιστεί ο συντονισμός των ατομικών προσπαθειών. (Γεωργόπουλος, 2001) Παραδείγματα: -Αίγυπτος -Αρχαία Κίνα -Αρχαία Ελλάδα Η συστηματική οργάνωση της γνώσης του μάνατζμεντ ξεκίνησε από τις αρχές του 20ου αιώνα. F. Taylor Θεμελιωτής της Οργάνωσης και Διοίκησης Πίστευε ότι: 30