ΊΈΧΜϋΛ01ΐΚ.0 ΕΚ11ΑΙΔΕΥΤ1Κ0 ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

Transcript

1 ΊΈΧΜϋΛ01ΐΚ.0 ΕΚ11ΑΙΔΕΥΤ1Κ0 ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ εχολμ ; ΔΐυΐΚΒΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚϋΝΟΜΙΑΖ ΡΜΗΜΑ : Α01ίΣΤΐΚ1ΐ2. ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΜΑ: << ΔίΚΑίΙΐΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΙΙΟΧΡΕΙΙΣΕΙΣ ΜΙΣΘΟΤΩΝ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΣΤΗΝ AllEPiiA, ΣΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ >> mobahweiza ΣΤΟΝ KArtHlHTH ΑΡΧύΝΤΗ ΚΑΜΠΑΝΤΑΗ ΚΠΟ ΤΟΥΣ Κ Α Β Α Λ Α ^ 0 0 1

2 />ir 3 ( ' i h Π Ε Ρ I Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ οελ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ TA ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΤ^^Γ^ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΤΟ ΑΤΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 2 ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...6 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ 2. ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΝΟΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΥ ΩΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΕΗΑΙΡΕΣΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΠΕΡΙ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΟΡΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΩΡΑΡΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΟΜΙΜΟ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΩΡΑΡΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 659 Α.Κ... 30

3 2.10. ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ME ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΕ ΤΟ 8 ΩΡΟ ΠΑΑΑΙΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 5/ΝΘΗΜΕΡΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΝΟΜΟΣ 2639/ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ 5/ΗΜΕΡΟ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΜΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 5ΝΘΗΜΕΡΟ - ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΗΝ 6 ΗΜΕΡΑ ΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΚΑΙ ΕΟΡΤΕΣ ΤΟ ΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΑΝΑΠΑΥΣΗ ΗΜΕΡΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ..44 ΟΙ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...46 ΥΠΕΡΕΡΓΑΣΙΑ ΥΠΕΡΩΡΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΙΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΩΡΙΑΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (ΟΡΟΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΕΡΩΡIΑΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΕΝΝΟΙΑ - ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΝΟΜΟΣ 1264/ ΝΟΜΟΣ 1264/82., ΑΡΘΡΟ 19 "ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΠΕΡΓΙΑΣ" ΝΟΜΙΜΗ - ΠΑΡΑΝΟΜΗ - ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ΝΟΜΙΜΗ ΑΠΕΡΓΙΑ...70

4 ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΗΡΥΣΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΣΦΑΑΕΙΑΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ-ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΟΥ'Ν ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ-ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΠΡΟ ΣΤΑΣΙΑΣ ΣΥΝΔΙΚΑΑΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ...86 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΡΓΑΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (ΕΥΑΕ) Ο ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧ/ΣΗΣ...92 ΣΥ ΜΒΟΥΛΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΟΡΓΑΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΟΜΑΡ/ΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ..99 ΓΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ-ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 Ι Ι Ρ Ο Α Ο Γ Ο Σ κάτω από την επίδραοη των διεθνών εξελίξεων και των εσωτερικών πολιτικών ανακατατάξεων ειοάχθηκαν διάφορες διατάξεις που έχουν προστατευτικό χαρακτήρα και αφορούν την ατομική σύμβαση εργασίας. Οι διατάξεις αυτές καθιερώθηκαν κατά τα πρώτα στάδια της κεφαλαιοκρατικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, ώστε να προστατεύσουν τους μισθωτούς', που εξαιτίας των δεδομένων οικονομικών συνθηκών μπogoϋσav εύκολα να γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης από την εργοδοσία. Η πολιτεία με την έκδοση Νόμων, Διαταγμάτων, Υπουργικών Αποφάσεων κ.λ.π. επεμβαίνει στις εργασιακές σχέσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Κάθε μεταβολή των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων, δημιουργεί νέες καταστάσεις, στις οποίες προσπαθεί να προσαρμοσθεί η Εργατική Νομοθεσία. Οι διατάξεις αυτές καθορίζουν γενικούς κανόνες προστασίας των εργαζομένων σ' ότι αφορά την σύμβαση εργασίας γενικότερα, τα χρονικά όρια εργασίας, τους κινδύνους του περιβάλλοντος χώρου της εργασίας και ακόμα εμποδίζουν τον εργοδότη να ασκεί καταχρηστικά την πειθαρχική εξουσία, και να επιβάλλει αυθαίρετα πειθαρχικές ποινές, κ.λ.π..

6 Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Οταν υπάρχει ούμβαοη εργαοίαζ, από την οχέοη αυτή δημιουρχοΰνται δικαιώματα και υποχρεώΰεις και κάοε πλευρά προσπαθεί να προοτατεΰοει τα δικά τηζ συμφέροντα και όλοι μαζί ψάχνουν να βρουν λυθείς που θα βοηθήσουν στην συνύπαρξη. Η σοβαρότητα των εργατικών προβλημάτων έκανε απαραίτητη τη δημιουργία ειδικών κρατικών οργάνων για την παρακολούθηση αλλά και εφαρμογής των εργατικών διατάξεων. Γεννήθηκε αρχικά η ανάγκη προστασίας του μισθωτού και εν συνέχεια η ειρηνική συνεργασία εργσδότη - μισθωτού και η ανάπτυξη της παραγωγικής διαδικασίας. Στην παρούσα μελέτη θα προσπαθήσσυμε να παρουσιάσουμε " ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ, ΣΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΉ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το Πρώτο Κεφάλαιο αναφέρεται περιληπτικά στις εργασιακές σχέσεις αλλά, στα πρόσωπα που συνθέτουν την σχέση εργασίας και τις υποχρεώσεις αυτών των προσώπων. Το Δεύτερο Κεφάλαιο αναφέρεται στην έννοια του χρόνου εργασίας, στα νομικά οργανωτικά προβλήματα του χρόνου εργασίας, στις ιδιομορφίες του ωραρίου εργασίας, στις εξαιρέσεις από τα χρσνικά όρια εργασίας, γενικά για το 5νθήμερο των μισθωτών, στις αποκλίσεις του κανονικού χρόνου εργασίας κ.λ.π.

7 Στο Τρίτο Κεφάλαιο γίνεται αναφορά για την απεργία των μισθωτών και πιο αναλυτικά : έννοια. Νομοθεσία, για την νόμιμη - παράνομη και καταχρηστική απεργία, για τιζ οργανώσεις που κηρύσσουν την απεργία, γιο τους περιορισμούς στην απεργία, γιο την σημασία της προειδοποίησης και του προσωπικού ασφαλείας καθώς επίσης και για τις επιτροπές προστασίας συνδικαλιστικών στελεχών. Τέλος το Τέταρτο Κεφάλαιο αναφέρεται για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων και αναλυτικότερα γιο την νομοθεσία που ισχύει για τα όργανα που καθιερώθηκαν για τον έλεγχο και την ασφάλεια των εργαζομών και γενικά για τις υποχρεώσεις των μισθωτών - εργοδοτών στην υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας.

8 EvzagioTiEC Γνωρίζοντας τιζ δυοχέρειες και τα προβλήματα που δημιουργούνται οτιζ εργασιακές οχέοεις, από την πλευρά μας καταβλήθηκε κάθε δυνατή προσπάθεια για την ανάπτυξη του θέματος. Προκειμένου να ανταποκριθοΰμε καλύτερα στην ανάλυση της εργασίας αυτής θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον καθηγητή κ Καμπάνταη Αρχοντή για την πολύτιμη βοήθεια που μας πρόοφερε.

9 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Π Ρ Ω Τ Ο ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι εργασιακές σχέσεις έχουν σαν αντικείμενό τους τ η ν εκτίμηση εκείνων των παραγόντων που καθορίζουν την εργασιακή συμπεριφορά των ατόμων και των ομάδων. Συμπεριλαμβάνουν κάθε πλευρά των επίσημων αλλά και των ανεπίσημων σχέσεων ανάμεσα στους μισθωτούς, τους εργοδότες και το κράτος και ερευνούν τους όρους εργασίας που ισχύουν σε μια οικονομική εκμετάλλευση με καθεστώς σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. Επακριβής ορισμός του κλάδου δεν υπάρχει. Μπορούμε να πούμε όμως, ότι είναι οι oyicfeic πον γεννιούνται ανάμεοα ατουζ ανθρώπουζ, τουζ Ουντελεατέζ τηζ παραγωγικής διαδικασίας κατά την οποία ο μισθωτός προσφέρει άμεσα και κατά ορισμένο τρόπο την εργασία τον, εργατική δύναμη, ιδιόκτητη των μέσων παραγωγής και κατόχου τον κεφαλαίου είτε αυτό, είναι άτομο, ή ομάδα είτε το ίδιο το κράτος. Οι όροι εργασίας του "συστήματος εργασιακών σχέσεων"

10 διαμορφώνονται κυρΰωζ μέσα από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, που ορίζονται από τους FLANDERS και CLEGG ως η διαδικασία δημιουργίας όρων με τους οποίους οι συνδικαλιστικές ενώσεις και οι εργοδότες η οι ενώσεις των εργοδοτών διαπραγματεύονται τις αποδοχές και τους όρους εργασίας των εργαζομένων που εκπροσωπούν, τα χρονικά όρια εργασίας, κ.λ.π.. τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας εργασίας, 1.1. ΤΟ ΑΤΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ*'* Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από το Ελληνικό Εργατικό Δίκαιο στην προστασία των ατομικών σχέσεων εργασίας. Αυτό ως ένα βαθμό εξηγείται, από την ιστορική ενδογενή αδυναμία του συνδικαλιστικού κινήματος να επηρεάσσει τη ρύθμιση των όρων και των συνθηκών εργασίας. Κάτω από την επίδραση των διεθνών εξελίξεων και των εσωτερικών πολιτικών ανακατατάξεων εισάχθηκαν κατά καιρούς στην Ελλάδα διάφορες διατάξεις που έχουν προστατευτικό χαρακτήρα και αφορούν την ατομική σύμβαση εργασίας. Οι περισσότερες από τις διατάξεις αυτές καθιερώθηκαν, τουλάχιστον κατά τα πρώτα στάδια της κεφαλαιοκρατικής ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας, για να προστατεύσουν τους μισθωτούς, που εξαιτίας των δεδομένων οικονομικών συνθηκών μπορούσαν εύκολα να γίνουν.u. ΙαβΜαιοβνη Ak. Eeiamo itieio", Τόμοζ Β/Ι,Αθήνα 1981, eel

11 αντικείμενο εκμετάλλευσης από την εργοδοσία. Κατά την πρώτη περίοδο της σχηματοποίηοης του συστήματος εργασιακών σχέσεων ( ), εισάγονται μια σειρά από ιδιαίτερα προοδευτικές για την εποχή τους διατάξεις, που έχουν ως εξής : Νόμος Γ ΑΒ/1911 "Περί χυριαχτήζ Αργίαζ " Νόμος ΔΔ /1911 "Περί ωρών εργαύίαζ " Νόμος ΚΘ/1912 "Περί εργασίας γνναιχών και ανηλίκων Νόμος 1912 "Περί πληρωμής μισθών & ημερομισθίων" Νόμος 551/1915 ' Περί εργατικών ατυχημάτων " Νόμος 271/1914 "Περί χρονικών ορίων εργασίας καταστημάτων Τέλος ο Νόμος 2112/1920 "Περί υποχρεωτικής καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας και αποζημιώσεως " θέτει τις βάσεις για την προστασία των μισθωτών από τις αυθαίρετες απολύσεις. Με το Β.Δ. της 16-18/7/1920, ο Νόμος αυτός επεκτείνεται στους εργάτες, τους τεχνίτες και τους υπηρέτες. Μετά το 1922 και μέχρι την απελευθέρωση ειοά- Ύονται: α) Το Π.Δ. της 8/4/1932 "Περί κωδικοποιήσεως των διατάξεων των νόμων περί χρονικών ορίων στα καταστήματα ". β) Το Π.Δ. της 24/3/1932 " Περί υγιεινής και ασφάλειας εργατών και υπαλλήλων στα εργοστάσια ". Σε μια δημοκρατία. κοινωνικό κράτος,

12 όποια αντιποράθεοη των διαφόρων κοινωνικών σχημαχιομών και ιδιαίτερα των σχηματισμών εκείνων που εμπλέκονται στις εργασιακές σχέσεις δεν μπορεί και δεν πρέπει να έχει χαρακτήρα πολεμικής αναμέτρησης, κάτι που μερικές φορές δεν λείπει βέβαια από την ελληνική πραγματικότητα των εργασιακών σχέσεων. Είναι γνωστό ότι, η συνδικαλιστική συνένωση των εργαζομένων κατακτήθηκε και αναγνωρίστηκε σαν εςισορροπιτικός παράγοντας απέναντι στην εργοδοτική πλευρά, για να μπορέσουν έτσι και οι δύο αντίπαλοι να ρυθμίσουν κατά το δυνατόν ισότιμα, τις μεταξύ τους σχέσεις. Για ν αποφεύγονται εκβιαστικές λύσεις που θα ήταν πολύ εύκολες αν η μια πλευρά υστερούσε εμφανώς έναντι της άλλης. Για την όποια ρύθμιση των μεταξύ των σχέσεων οι δύο πλευρές είναι υποχρεωμένες να ξεκινήσουν με διάλογο, με διαπραγμάτευση. Τον όρο χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το Σύνταγμα του 1975 στο οποίο ορίζεται ότι με νόμο καθορίζονται οι γενικοί όροι εργασίας, που συμπληρώνονται από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας συναπτόμενες με ελεύθερες διαπραγματεύσεις και αν αυτές αποτύχουν, με τους κανόνες που θέτει η διαιτησία ". Η ρύθμιση, λοιπόν των "γενικών όρων εργασίαο" αποτελεί, πέρα από έργο του νομοθέτη, και αντικείμενο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας που συνάπτονται ύστερα από ελεύθερη διαπραγμάτευση.

13 Η ελεύθερτι δ ιαπβαγμάτευση, αποτελεί κατά συνέπεια στοιχείο της συνδικαλιστικής ελευθερίας την οποία πρέπει να εγγυάται ο κοινός νομοθέτης στις οποιεσδήποτε παρεμβάσεις του. Ορίζοντας τη συλλογική διαπραγμάτ ε υ ο η, da μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η διαδιχαοία εκείνη που τείνει να ρνθμίοει τους όρουζ, τις ουνθήχες και την αμοιβή της εργαοίας μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Ο Νομοθέτης είναι υποχρεωμένος να θέσει τα πλαίσια αυτής της διαδικασίας για να την καταστήσει πιο αποτελεσματική, και όχι ασφαλώς για να την περιορίσει. Π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η βέβαια για την επιτυχία των συλλογικών διαπραγματεύσεων δεν αποτελεί_μονάχα η θετική κρατική παρέμβαση και ρύθμιση. Η συλλογικό συαβαστι εργασίας μπορεί να συθαί ει : Ζητήματα σχετικά με τη σύναψη, τους όρους λειτουργίας και τη λήξη των ατομικών συμβάσεων εργασίας που εμπίπτουν οτο πεδίο ισχύος της. Ζητήματα που αφορούν την άσκηση του συνδικαλιστικού δικαιώματος στην επιχείρηση, την παροχή συνδικαλιστικών διευκολύνσεων εισφορών και τον τρόπο παρακράτησης των συνδικαλιστικών εισφορών και της απόδοσής τους στις δικαιούχες οργανώσεις. Ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης, εκτός από τα συνταξ ιοδοτ ικά, εφ όσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τη συνταγματική τάξη και την πολιτική των δημοσίων φορέων κοινωνικής ασφάλισης.

14 Ζητήματα οχετικά με την άσκηση της επιχειβηματικής πολιτικής στο μέτρο που αυτή επηρεάζει άμεσα στις εργασιακές σχέσεις. Ζητήματα που αψοροΰν την ερμηνεία των κανονιστικών όρων της σύμβασης εργασίας. Ζητήματα που προβλέπονται στο άρθρο 12 του Νόμου 1767/1988 (ΦΕΚ Α 63) με επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων των συμβουλίων των επιχειρήσεων. Τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών. Ζητήματα σχετικά με τις διαδικασίες και τους όρους συλλογικής διαπραγμάτευσης, μεσολάβησης και διαιτησίας. Η συλλογική σύμβαση εργασίας μπορεί να περιέχει ρήτρα ειρήνης σχετικά με τα ζητήματα που-ρύθμιζει ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ*^* Η ατομική σχέση εργασίας στηρίζεται στη σύμβαση εργασίας, και όπως σε κάθε σύμβαση, έτσι και στην σύμβαση εργασίας τα πρόσωπα που συμμετέχουν ο αυτήν αποτελούν τα συμβαλλόμενα μέρη. Από τη μια μεριά έχουμε εκείνον που παρέχει την εργασία του και που ονομάζεται "μισθωτός από την άλλη εκείνον για χάρη του οποίου παρέχεται η εργασία και που ονομάζεται "εργοδότης". Ετσι η σημασία της ατομικής σχέσης εργασίας στο εργα 2.Β1. Κουκιάδη Γιίννη 'Είταιιιό 41»ίΐο',Ε«δ. iauovk, βεμ/νί«η 1985, οεΐ. 1ϊ6.

15 τικό δίκαιο έγκειται κατά πρώτο 'λόγο στο ότι από αυτή πηγάζουν και σ αυτή στηρίζονται τα αμοιβαία δικαιώματα ανάμεσα στο μισθωτό και στον εργοδότη και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις της. Με τη σύμβαση εργασίας, καθορίζονται οι όροι εκτελέοεωο ττιο εογαοίαε. η φύση, η έκταση και το είδος αυτής, ο μισθός, κ.λ.π. Οι συμφωνούμενοι όροι ισχύουν μόνο εφόσον εξασφαλίζουν στο μισθωτό μεγαλύτερη προστασία από την προβλεπόμενη απο Νόμο ή Σ.Σ.Ε. ή Δ.Α. ή Υ.Α., γιατί το Εργατικό Δίκαιο διέπεται από τη βασική αρχή του ελαχίστου ορίου προστασίας του μισθωτού. Ως " ο χ έ ο -η εργααίαζ"οε, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 εδ. β Νόμου 1387/83 νοείται η σχέση, που δημιουργέίται από την πραγματική απασχόληση του εργαζομένου, ανεξάρτητα από το κύρος της σύμβασης εργασίας ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΝ ΜΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ^^* Στο στάδιο λειτουργίας της σύμβασης εργασίας υποχρεώσεις έχουν και ο μισθωτός και ο εργοδότης. 1. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ Α) Η ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το άρθρο 652 του Α.Κ. ορίζει ο μισθωτός οφείλει να εκτελέσει με επιμέλεια την εργασία, την οποία ανέλαβε. Τούτο σημαίνει ότι ο μισθωτός οφείλει να επιδείξει άκρα επιμέλεια στην εργασία με σκοπό την καλύτερη απόδοση με J. Βΐ,1ϊαμ*άνιαη Α β ι.'ε β τ α τ ιχ ά Ζηχίίμβια γ ια Νιοβιιχούζ ί Ε ίΐο δ ό χ ε ζ", Γ'Ε κ δ, UUh 1993, ίε )ι.1 3.

16 το μικβότερο κόστος για την επιχεΰρηοη, αξιοποιώντας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο και μέσα στα πλαίσια των ανθρωπίνων δυνατοτήτων και των δυνατοτήτων που του παρέχει η τεχνο-οικονομική υποδομή της επιχείρησης, τις σωματικές και πνευματικές του ικανότητες, σύμφωνα πάντοτε με όσα καθορίζονται από την σύμβαση εργασίας, από τους οχετικούς νόμους και τις συναλλακτικές συνήθειες. Οφείλει ο μισθωτός να θέσει υπόψη του εργοδότη του κατά την κατάρτιση της ΣΕ τις ικανότητές του και την πείρα του γύρω από την εργασία που πρόκειται να οναλάβει, διότι διαφορετικά ευθύνεται προς αποζημίωση. Ο εργοδότης πρέπει να ελέγξει τις δυνατότητες του μισθωτού που είναι υπό πρόσληψη. Αναφορικά με το είδος και τα καθήκαντα του μισθωτού αυτά καθορίζονται από την οικεία ΣΣΕ ή απόφαση διαιτησίας ή την ατομική σύμβαση εργασίας. Δεν υπάρχει σαφής προσδιορισμός του είδους της εργασίας, ο μισθωτός είναι υποχρεωμένος να προσφέρει και παρεμφερείς εργασίες προς τα καθήκοντά του. Β) ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΜΙΣΘΩΤΟΥ Η υποχρέωση αυτή του μισθωτού δεν προέρχεται από διάταξη νόμου αλλά πηγάζει από την προσωπική οχέοη που δημιουργεί η σύμβαση εργασίας μέσα στα πλαίσια της αμοιβαίας συνεργασίας και εμπιστοσύνης που πρέπει να διέπει τις σχέσεις των δύο συντελεστών της παραγωγής. Οι μορφές και οι εκδηλώσεις πίστης του μισθωτού ποικίλουν και εξαρτώνται από τη θέση, τη φύση και το είδος της

17 εβγασίας που παβέχει ο μισθωτός, τη σημασία των υπηρεσιών του και το επίπεδο μόρφωσης και εξε ιδίκευσής του. Η παράβαση της υποχρέωσης πίστης από τον εργαζόμενο αποτελεί, σύμφωνα με το άρθρο 672 του Α.Κ. και την απόφαση του Αρε ίου Πάγου 723/1986, σπουδαίο λόγο καταγγελίας της συμβάοεως εργασίας, χωρίς τήρηση προθεσμίας και αν ακόμα είναι ορισμένου χρόνου. 2. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ Α) ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΙΣΘΩΤΟΥ. Από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 57 με τα άρθρα 200, 281 και 288 του Α.Κ. 652, 656, 667, 668 και 678 και τις διατάξεις του Νόμου 2112/20, προκύπτει ότι, ο μισθωτός δικαιούται να παρέχει την συμφωνημένη εργασία και ο εργοδότης υποχρεούται να δέχεται, σύμφωνα με τους όρους της καταρτισμένης σύμβασης, μέσα στα πλαίσια που θέτουν η καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη. Β) Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΜΙΣΘΟΥ, ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΝΟΜΙΜΩΝ ΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Ο εκμισθωτής (εργαζόμενος) υποχρεούται, σύμφωνα με τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 648, 652 και 653 του Α.Κ. να παρέχει την ουμφωνηθείοα εργασία και ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει τον ουμφωνηθέντα μισθό. Γ) ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ,ΤΗΣ ΥΠΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΙΣΘΩΤΟΥ. Ο εργοδότης οφείλει να εκπληρώσει με καλή πίστη τις

18 υποχβεώσεις του απέναντι οτους μισθωτούς. Δηλαδή υποχρεοΰται να ουμπεβΐφέεεται σ'αυτοθζ με ευπρέπεια και να σέβεται την τιμή και υπόληψη τους και γενικά την αξιοπρέπεια τους. Η απόφαση 2019/1989 του Εφετείου θεσ/νίκης, δεν επιτρέπει την βάναυση συμπεριφορά γενικά τη άνιση μεταχείρηοη των εργαζομένων κατά τρόπο που προσβάλλει την ηθική και την αξιοπρέπεια τους με ήβρεις π.χ.απειλές, βιαιπραγίες κ.λ.π. Δ) ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΠΡΟΝΟΙΑΣ. Η υποχρέωση πρόνοιας επιβάλλεται από το ΒΔ 25/8-5/9/20 περί κωδι.κοποιϊίοεωζ των διατάξεων περί υγιεινής και ασφαλείας των εργατών " και το άρθρο 662 Α.Κ. και προσδιορίζεται με συγκεκριμένες υποχρεώσεις του εργοδότη, περιλαμβάνει την μέριμνα για την προστασία της ζωής, της υγείας και της τιμής του εργαζομένου. Η υποχρέωση πρόνοιας ουνίοταται ακόμη, σύμφωνα με την ΑΠ 876/89 στην υποχρέωση του εργοδότου να λάβει μέσα στα πλαίσια του διευθυντικού του δικαιώματος αλλά και της καλής πίστης, πρόνοια υπέρ του μισθωτού και να του αναθέτει εργασία την οποία είναι ικανός να προσφέρει. Ετσι σύμφωνα με τα άρθρα 288 και 652 του Α.Κ. ο εργοδότης, του οποίου ο μισθωτός λόγω ασθενείας δεν μπορεί να προσφέρει, υποχρεούται να του αναθέσει άλλη εργασία, σύμφωνα με τις δυνατότητές του. Η παράβαση της υποχρέωσης προνοίας είναι δυνατό να θεωρηθεί καταγγελία της ΣΕ εις βάρος του εργοδότη και να

19 θεμελιώσει δικαοωμα στον εβϊαζόμενο να αξιώσει την καταβολή αποζημίωσης, αν η στιμπεβίφορά του εργοδότη εγγίζει τα όρια του βάναυσου (Α.Π. 878/1986). Για όλες τις αναφερόμενες ανωτέρω υποχρεώσεις του ο εργοδότης πρέπει να είναι συνεπής διότι οι συνέπειες και οι ευθύνες που τον βαρύνουν είναι μεγάλες και επισύρουν ποινικές κυρώσεις πέραν των δικαιωμάτων του μισθωτού (αποζημειώσεις - επίσχεση εργασίας - κ.λ.,π). Σε ότι αφορά την υποχρέωση πρόνοιας, που απορρέει από την αρχή του σεβασμού της προσωπικότητας του εργαζομένου και των αρχών της καλής πίστεως, μπορούμε να τονίσουμε ότι αυτή αποτελεί τον αντίποδα της υποχρεώσης πίστεως του μισθωτού λέγουμε ότι αντιστοιχεί η υποχρέωση πρόνοιας του εργοδότη. Ετσι ο εργοδότης με βάση την υποχρέωση πρόνοιας να παίρνει όλα τα μέτρα, που συντελούν στην υγιεινή και ευημερία του μισθωτού και να φροντίζει για την πρόληψη κάθε βλάβης αυτού.

20 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ 2. ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ^** Σύμφωνα με την παθ<ϊ7 θαφο 1 του άρθβου 14 του ΠΔ της 27.6/ , όιιωζ αντ ικαταοτάθηκε με την παρ 1 του άρθβου 6 του Ν.Δ. 3789/57 και του άβθβου 1 του Ν.Δ. 1037/71, ως χρόνος ερταοίος θεωρείται ο χρόνος κατά τον οποίο ο μισθωτός είναι διαθέσιμος για να απασχοληθεί δηλαδή θεωρούνται οι πραγματικές ώρες εργασίας (πραγματικής απασχόλησης). Ο χρόνος εργασίας δεν ταυτίζεται με την αζιοποίηοη της εργασίας, η πλήρης αξιοποίηση του χρόνου εργασίας είναι δικαίωμα του εργοδότη. Το θέμα της επιτρεπόμενης έκτασης στην αξιοποίηση του χρόνου εργασίας δεν λύνεται από το νόμο αλλά αφήνεται στην καλή πίστη του μισθωτού και του εργοδότου. Για τον λόγο αυτό δεν ουμπεριλαμβάνονται στο χρόνο εργασίας οι διακοπές ή τα διαλλείματα εργασίας κάτω του 1/2 της ώρας (άρθρο 14 Π.Δ. 4. Β Ι. ΑνόβΕάδη N u. Έ η ε ΐ ίιδ ι ο Ε ί1«ι * ή ζ ΗομοΒεΟίβζ', ia fiila 1996, ίε λ. 219

21 27.6/ ), Ο τόποζ μεταβίβασης στο τόπο της δουλειάς, ούτε ο χθόνος της ατομικής προετοιμασίας για έναρξη ή αποχώρηση από την εργασία. Περίλαμβάνεται στο xgdvo ερχαοία ; ο χρόνος που απασχολείται ο μισθωτός προκειμένου να λάβει οδηγίες σχετικά με την εκτέλεση της εργασίας του και αποτελεί πραγματική απασχόληση. Επίσης, περιλαμβάνεται και η απασχόληση του μισθωτού σε σεμινάρια είτε στο χώρο εργασίας του είτε σε άλλο χώρο, διότι κρίθηκε από την θεωρία ότι ο σκοπός είναι η βελτίωση των γνώσεών του και συνεπώς η αυξημένη απόδοσή του. Χρόνος εργασίας αποτελεί και το διάστημα κατά το οποίο ο μισθωτός είναι υποχρεωμένος να συλλέγει τα εργαλεία του και να τα μεταφέρει σε ορισμένο τόπο (ΑΠ 779/89). Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 14 του Π.Δ / , δεν θεωρείται διακοπή εργασίας η απομάκρυνση του μισθωτού από την εργασία για σωματική ανάγκη, λόγω κινδύνου, η καθυστέρηση του μισθωτού, όταν η μεταφορά γίνεται με μέσο του εργοδότη (Εγγρ. ΥΠΕΡΓ 39733/77). Με βάση την Νομολογία των Δικαστηρίων (ΑΠ 886/80) δεν αποτελούν πραγματική εργασία και δεν περιλαμβάνονται στις ώρες εργασίας η θεσπισμένη μεσημβρινή διακοπή (ΑΠ 36/1973), η μεσημβρινή διακοπή μιοής ώρας για μεσημβρινό γεύμα που προβλέπονται από το Π.Δ. 26.6/ , ο χρόνος μεταβίβασης του μισθωτού από την κατοικία του στον τόπο εργασίας και ο χρόνος επιστροφής (είναι χρόνος εργασίας όταν η μεταβίβαση γίνεται για να προσφέρει εργασία σε άλλο

22 τόπο από τον ουνηθιαμένο τόπο εργασίας - Μον. θεο/νίκης 1633/69). Πρωτ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Με το νέο Νόμο 2639/98 (άρΰρο 3), ο οποίος αντικατέστησε το άρθρο 41 του Νόμου 1892/90, προβλέπεται διευθέτηση του χρόνου εργασίας των μισθωτών (συμψηφισμός ωρών εργασίας) ως εξής^^* : 1 Επιχειρήσεις με μισθωτούς 20 κοιι άνω. Με επιχειρηοιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή συμφωνίες μεταξύ του εργοδότη και του Συμβουλίου Εργαζομένων, επιτρέπεται : α) Να καθορίζεται μέχρι τρεις (3) μήνες αυξημένος αριθμός ωρών εργασίας των μισθωτών κατά μία (1) ώρα πλέον του συμβατικού ωραρίου και μέχρι εννέα (9) ώρες ημερησίως και σαράντα οκτώ (48) ώρες εβδομαδιαίως, εφόσον τους αμέσως επόμενους τρείς (3) μήνες απασχολούν τους μισθωτούς αυτούς με μειωμένο ωράριο, τόσο ώστε ο μέσος όρος του συνολικού εξαμήνου (6μήνες) να είναι σαράντα (40) ώρες εβδομαδιαίως. β) Στις περιπτώσεις που συντρέχουν λόγοι αντικειμενικοί ή τεχνικοί λόγοι οργάνωσης της εργασίας, επιτρέπεται για χρονικό διάστημα μέχρι έξι (6) μήνες η απασχόληση των μισθωτών με αυξημένο ωράριο εργασίας δύο (2) ώρες πλέον του συστηματικού ωραρίου και μέχρι δέκα (10) ώρες ημερησίως και μέχρι σαράντα οκτώ (48) εβδομαδιαίως και 5. Βα. ΚομΜ νιαη Αβχοντή 'E e ja m d Σητήμαχα μ ο Ηιίβκχούς ια ι E eto B ou c ', 1999, β εί

23 με μειωμένο αριθμό ωρών εργαοίαζ' κατά το επόμενο χρονικό διάστημα έξι (6) μηνών, με μέσο όρο του συνολικού δωδεκαμήνου (12) τις σαράντα (40) ώρες εβδομαδιαΰως. 2. Επιχειρήσεις αε αισθωτούς κάτω από τους 20. Σε επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι και είκοσι (20) μισθωτούς επιτρέπεται με συμφωνίες μεταξύ εργοδότη και των ενώσεων προσώπων του άρθρου 1 παράγραφος 3 του Νόμου 1264/82 αποτελούμενων από πέντε (5) τουλάχιστον εργαζόμενους, ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, επιτρέπεται να καθορίζεται για χρονικό διάστημα μέχρι δύο (2) μήνες αυξημνεος αριθμός ωρών εργασίας κατά μία (1) ώρα πάνω από το σύμβατικό ωράριο και μέχρι εννέα (9) ώρες ημερησίως και μέχρι σαράντα οκτώ (48) ώρες εβδομαδιαίως και μειωμένος αριθμός των ωρών εργασίας κατά το αμέσως επόμενο αντίστοιχο χρονικό διάστημα (μέχρι δύο -2- μήνες), με την προϋπόθεση ότι ο μέσος όρος των ωρών εργασίας για το συνολικό χρονικό διάστημα, το οποίο απαγορεύεται, να υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες, ανέρχεται σε σαράντα (40) ώρες την εβδομάδα. 3. Επιχειρήσεις μισθωτών μέχρι 48 ώρες εβδοααδιαίως κατά μέσο όρο. Με επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας επιτρέπεται να καθορίζεται για έξι (6) ή για δώδεκα (12) μήνες (ανωτέρω παραγρ. 1α -1β ) ωράριο εβδομαδιαίας εργασίας μέχρι σαράντα οκτώ (48) ωρών κατά μέσο όρο συμπεριλαμβανομένων και των υπερωριών.

24 2,2. ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το θέυα των διακοπών epyaoiac ρυπαιϋεται από τα κατωτέρω νοαοθετυίαατα^^^ : Την παράγραφο 1 του άρπρου 6 του Ν.Δ. 3789/1955, με το οπούο αντικαταοτάθηκε το άρθρο (μόνο) Π.Δ. 3/ περί τροποπο ιήοεωζ του άρθρου 14 του από 27/6/1932 Β.Δ. "περί κωδι,κοποΐ ήύεωζ και Ονμχληρώύεως των περί οκταώρον διατάξεων. Σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη, οι διακοπές για μεοημδρινό γεύμα δεν μπορούν να υπερδαίνουν τις 2 ώρες την χειμερινή και τις 3 ώρες τη θερινή περίοδο ενώ οε καμμία περίπτωση δεν μπορούν να είναι κατώτερες της 1 ώρας. Οταν είναι εντελώς αδύνατη η διακοπή για μια ώρα, μπορεί ο αρμόδιος επιθεωρητής εργασίας να καθορίσει το χρόνο διακοπής. Η μεσημβρινή ώρα στα μηχανουργεία, λεβητοστάσια, χυτήρια και τις μεταλλουργικές εργασίες, ορίζεται σε 1 ώρα. Αν βρίσκονται οε κατοικημένες χώρους, τότε η διακοπή ορίζεται μέχρι 2 ώρες και πρέπει να εμπίπτουν μέσα στα όρια της διακοπής που ορίζεται από τις αστυνομικές διατάξεις. Επίσης η διακοπή των απασχολούμενων στα τοτγγογραφεία των ημερήσιων εφημερίδων μπορεί να είναι ανώτερη των 2 ωρών το χειμώνα και των 3 ωρών το καλοκαίρι. Το διακεκομμένο ή το συνεχές ωράριο εργασίας ανήκει στην διακριτική ευχέρια του εργοδότη, εκτός αν καθορίζεται διαφορετικά από άλλη διάταξη π.χ. του προσωπικού κουζίνας των εστιατορίων (Υπουργού Απόφαση 20714/76) καθορίστηκε 6. Β1. ίνδίεά όη Ν ιι. Έ η ε ιβ ίδ ιο E e ia m ii ; Νομοθεϋίαζ", la p ih 1996, ο ε ΐ. 221-Π6.

25 συνεχές ωράριο, χωρίς μεοημβρινή διακοπτί. Στην περίπτωση που ο εργοδότης εφαρμόσει διακεκομμένο ωράριο εργασίας πρέπει να απομακρύνει τους εργαζόμενους από τους χώρους εργασίας και αυτό για να μην δοθεί η δυνατότητα να τους απασχολεί στον χρόνο διακοπής. Σε περίπτωση που εφαρμόζεται το διακεκομμένο ωράριο εργασίας ενώ ισχύει το συνεχές, δεν αποτελεί βλαπτική μεταβολή των όρων της ΣΕ (ΑΠ 898/77). Ως προς το χρόνο διακοπής (ανάπαυσης) μετά την λήξη της ημερήσιας εργασίας των μισθωτών, ο εργοδότης δεν μπορεί να απασχολεί κατά την ίδια ημέρα εργάτες και υπαλλήλους που έχουν εργαστεί σε άλλο εργοστάσιο ή σε άλλο τόπο εργασίας. Είναι όμως ευνόητο ότι παραπάνω δεν έχουν εφαρμογή οε εργασίες συνεχούς λειτουργίας, διότι η λειτουργία εξασφαλίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 8, σε-τρεις διαδοχικές ομάδες εργασίας ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Σύμφωνο με την απόφαση του Αρε ίου Πάγου 394/82, σαν ημερήσια εργασία θεωρείται η παρεχόμενη μέσα στην ίδια μέρα, δηλαδή το διάστημα από μέχρι ώρα^^^ Συνεπώς, το νόαιαο ωράριο των μισθωτών είναι κατά κανόνα: α) για τους μισθωτούς που απασχολούνται επί 6 ημέρες την εβδομάδα οι 8 ώρες ημερησίως και 48 εβδομαδιαίως, β) για τους μισθωτούς που απασχολούνται με 5ήμερο, 7. Βλ. Ανδίεάδη Hu. Έπειβίδιο Ε6ταχι»1ί( ΗοιιοθεοΙαζ", ΗβΡιΠα 1996, ίεΐ

26 σύμφωνα με το άββρο 6 της από 26/2/1975 ΕΓΣΣΕ, οι 9 και 45 ώρες, κατά συνέπεια το ημερύοιο ωράριο εργασίας των μισθωτών που εργάζονται με όήμερη ανέρχεται σε 6 ώρες και 40 της ώρας (40:6=6 και 40). Από την ΕΓΣΣΕ,από τσν Νόμο 133/75 καθώς και από τις ΕΓΣΣΕ και τις αποφάσεις διαιτησίας, δεν απαγορεύεται η απασχόληση από τον εργοδότη των μισθωτών πέραν των 48 ωρών την εβδομάδα ή των καθορισμένων ορίων εργασίας ή εβδομαδιαίας εργασίας, η επιπλέον αυτή εργασία χαρακτηρίζεται ως υπερεργασία και αμείβονται με επί πλέον ωρομίσθια ΝΟΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΟΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο χαθοριαμόζ χρονικών ορίων για την εργαοία αποτελεί την πρωταρχική μέριμνα για τον νομοθέτη. Σημαντικό ενδιαφέροεν παρουσιάζει όμωζ και η οργάνωση τηζ εργασίας σε σχέση με τα καθοριζόμενα όρια εργασίας. Ο προσδιορισμός του σημείου έναρξης του χρόνου εργασίας είναι βασικό θέμα. Το θέμα αυτό ρυθμίζεται από τους ενδιαφερόμενους. Αν λείπει η σχετική συμφωνία ο προσδιορισμός γίνεται με το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, ο οποίος διατηρεί και το δικαίωμα αλλαγής σύμφωνα με το άρθρο 281 Α.Κ. Ενα άλλο θέμα είναι η διασφάλιση δυνατότητας για την εφαρμογή συστήματος διακεκομμένου ή συνεχούς ωραρίου, όπου για το θέμα αυτό δεν υπάρχει σχετική διάταξη που να

27 επιβάλλει οθίοάένη ρύθμιση και' ρυθμίζεται από τους ενδιαφερομένους (υπάρχουν όμως ειδικές ρυθμίσεις με σημαντικότερη τη ρύθμιση στο ωράριο των μιοθωτών καταστημάτων, άρθρο 10 παράγραφος 1 ν.δ. 1037). Η διάρκεια της εργασίας μέσα στην εβδομάδα, δηλαδη η έναρξη και λήξη μπορούν να κατανέμονται με αποφάσεις του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας κ.λ.π. (άρθρο 9 και άρθρο 3) αρκεί η διάρκεια να μην υπερβαίνει τις 10 ώρες ημερησίως. Ο χρόνος ημερήσιας εργασίας ορίζεται διακεκομμένος για τις περιπτώσεις διακεκομμένου ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων και συνεχής για τα καταστήματα συνεχούς λειτουργίας (με ελάχιστο όριο διακοπής 3 ώρες). Στις περιπτώσεις που το σύστημα εργασίας καθορίζεται από τους ενδιαφερομένου (βιομηχανία - βιοτεχνία), ο νόμος επεμβαίνει, για να ορίσει το χρόνο μεσημβρινής ανάπαυσης, άρθρο 14 π.δ. 27.6/ άρθρο 6 ν.δ. 3789/57. Ο κανόνας που ισχύει είναι ότι δεν μπορεί να ξεπεράσει τις 2 ώρες το χειμώνα και τις 3 ώρες το καλοκαίρι και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 1 ώρα. Επίσης παρέχεται στους μισθωτούς η δυνατότητα διακοπής για πρόγευμα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τη μιοή ώρα (άρθρο 14 π.δ. 27.6/ ). Κατά το χρόνο διακοπής της εργασίας ο μισθωτής δικαιούται να απομακρύνεται από τον τόπο της εργασίας, εκτός αν η φύση της εργασίας του είναι τέτοια που δεν εποτρέπει την απομάκρυνση, οπότε χρειάζεται άδεια από τον επιθεωρητή εργασίας.(άρθρο 15 π.δ.).

28 Me τα θέματα οργάνωοήζ του χβόνου ερτασίας είναι συνδεδεμένη και η δυνατότητα εφαρμογής ελαοτικοΰ ωραρίου ως εναλλακτική λόοη στο σταθερό ωράριο Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΥ ΩΡΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ. Σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 4 Ν.Δ. 4020/59 θεωρείται άκυρη κάθε συμφωνία με την οποία οι αμοιβές και αποζημιώσεις υπερωριών (νόμιμες και παράνομες) θα καλύπτονται στο σύνολό τους ή μερικά από τις καταβαλλόμενες στον εργαζόμενο ανώτερες των νομίμων αποδοχές (ΑΠ 147/71, ΑΠ 436/70, ΑΠ 87/71, ΑΠ 928/77, ΑΠ 767/87, ΔΕΝ 1988). Είναι έγκυρη η συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου, βάσει της οποίας θα καταβάλλεται ορισμένο χρηματικό ποσό για υπερωρίες που θα πραγματοποιηθούν και όταν δεν πραγματοποιούνται ο εργαζόμενος επιστρέφει το χρηματικό ποσό (ΑΠ 147/71 ΔΕΝ 1971).Ούτε κατόπιν συμφωνίας συμψηφίζονται με ανώτερες των νομίμων καταβαλλόμενες αποδοχές οι αξιώσεις από υπερωρίες (ΑΠ 767/87 ΔΕΝ 1988) Το νομικό σύστημα στηρίζεται στον διπλό περιορισμό της απαγόρευσης για υπέρβαση του νόμιμου ημερήσιου χρόνου εργασίας (δηλ. του 8ώρου) και του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας (δηλ. των 40 ωρών). Δεν δίνεται η δυνατότητα συμψηφισμού λιγότερων ωρών εργασίας μιας μέρας ή μιας εβδομάδας με περισσότερες άλλης μέρας ή άλλης εβδομάδας. 8. Β1. Α ε Ιχ ίο E e rixoitic Ν ομοθεοίαζ 1988 ύύ. 291

29 Δηλαδή αν κάποιος εβϊαοτεί 6 ώρες ΐη μια ημέρα και 10 ώρες την άλλη, οι δύο ώρες αποτελούν υπερωρύα. Όμως η ανελαοτικότητα του Ουστήματος αυτού αποτελεί εμπόδιο για διευθυτήοεις του χρόνου εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες. Ο νομοβέτηί: τια να επεράοει αυτά τα εμπόδια προβλέπει οριοαένεε αποκλίοειε. αυτέε (οι αποκλίοειε) δικαιολούούν τκ: υπερβάοειε από το νόμιμο χρόνο εργαοίαε. χωρίε να θεωρούνται υπερωρίεε: Α) Προβλέπεταί η δυνατότητα υπέρβαοηζ του ανώτατου ημερήσιου χρόνου κατά μία (1) ώρα κάθε μέρα. Η διάταξη αυτή ισχύει για επιχειρήσεις που δεν λετουργούν το Σάββατο το απόγευμα ή ακόμα και για εργάσιμη μέρα και με την προϋπόθεση ότι δεν υπερβαίνει το σύνολο των ωρών εβδομαδιαίας εργασίας τις 48 ώρες και θα καταβάλλεται ολόκληρο το ημερομίσθιο των μερών κατά τις οποίες ο μισθωτός δεν εργαζόταν ή θα εργαζόταν τη μισή μέρα (άρθρο 3 π.δ. 27.6/ , που τροποποιήθηκε από το άρθρο 3 ν.δ. 4020/59). Η νέα ρύθμιση που έχει θεσπιστεί πρόσφατα δεν καταργεί την προηγούμενη αλλά επιτρέπει την υπέρβαση του ημερήσιου χρόνου εργασίας κατά 1 ώρα (ισχύει και για το νόμιμο ωράριο του 7ώρου) με την προϋπόθεση να μην απασχολούνται οι μισθωτοί το Σάββατο ή άλλη εργάσιμη ημέρα και εφόσον και εδώ δεν καταβάλλεται το ημερομίσθιο και δεν υπερβαίνουν οι ώρες εβδομαδιαίας εργασίας τις 48 ώρες (άρθρο 6 παραγρ. 1, 2 εθν. γεν. ουλ. συμβ. εργ. 1975, ν 133/75 ). Ετσι με αυτόν τον τρόπο διευκολυνόταν η καθιέρωση της εβδομάδας των 5 ημερών. Η νέα όμως ρύθμιση (5 ημέρες εργασίας και χρόνος

30 εργασίας 40 ωρών εβδομαδιαίως) που έγινε υποχρεωτική επέφερε προβλήματα στη βιομηχανία : δεν υπήρχε η δυνατότητα κάλυφης των 48 ωρών. Β) Υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου με δυνατότητα συμψηφισμού προβλέπεται με οριομένεζ προϋποθέσειζ και για τιζ επιχειρησειζ όπου το προσωπικό εργάζεται κατά βάρδιεζ ανεξάρτητα αν είναι ουνεχούζ λειτουργίαζ η όχι. Γ) Υπέρβαση κατά μια ώρα, αλλά με συμφωνία των μερών, είναι δυνατή για τουζ μιοθωτούζ καταστημάτων που αμείβονται με ποσοστά (άρθρο 9 ν.δ. 1037/1971) και με ορισμένες προϋποθέσεις και για άλλους μισθωτούς καταστημάτων (άρθρο 1 1 ) ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ* *. Α) Κατητορίεε εργαζομένων που ε&αιρούνται με ειδικέε ρυθμίοε 1 C. Η υπαγωγή στη γενική νομοθεσία για τα χρονικά όρια της εργασίας δεν είναι καθολική. Υπάρχουν και άλλες κατηγορίες εργαζομένων που υπόκεινται σε ειδικές ρυθμίσεις δυσμενέστερες ή ευνοϊκότερες (π.χ. για τους ηθοποιούς, ξεναγούς, οδηγούς υπεραστικών λεωφορείων κ.λ.π.) Στο ειδικό ωράριο ανήκει και το ωράριο για τους υπαλλήλους των ανωνύμων εταιριών και των τραπεζών που ορίσθηκε ήδη από το 1937 σε 7 ώρες ημερησίως (άρθρο 7 παρ.. B L Α ν ό ίέ ίδ η Ν «. " Ε π ε ι β ί δ ι ο Ε ίϊα τ ικ δ ; Ν ο μ ο θ ε β Ιη ζ', K a fl ik 1996, β ε ί

31 3 α.ν. 54'7/37). Η βύθμι,οη αυτή oev ισχύει και για τους υπαλλήλους γραφείων ανωνύμων εταιριών που ασκούν βιομηχανική επιχείρηση (ισχύει όμως κατά νομολογία για το προσωπικό ανωνύμων εταιρειών που ασκούν βιομηχανική επιχ/ση εφόσον πρόκειται για υπαλλήλους γραφείων εμπορικών τμημάτων). Ειδική ρύθμιση γίνεται για τις επιχειρήσεις όπου το προσωπικό εργάζεται με βάρδιες (κατ εναλλαγήν) και για τις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας (διαρκούς πυράς σε 24ώρη βάση όλη την εβδομάδα). Και στις δύο περιπτώσεις αυτές καθιερώνεται η αρχή του συμψηφισμού ωρών εργασίας μιας εβδομάδας με τις λιγότερες ώρες εργασίας άλλης εβδομάδας, που αποβλέπει στη διασφάλιση των νόμιμων χρονικών ορίων κατά μέσο όρο. Σήμερα με τις νέες ρυθμίσεκ» θεωρείται για τις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας ότι η υπέρβαση του ωραρίου που καθορίζεται με τις διαιτητικές αποφάσεις μέχρι τη συμπλήρωση επιτρεπόμενου ορίου εργασίας αποτελεί υπερεργασία και προβλέπεται πρόσθετη αμοιβή και προσαύξηοη : δηλαδή από 1/1/1984 για κάθε ώρα πέρα από τις 40 ώρες το αντίστοιχο ωρομίσθιο και η προοαύξηοη 25%. Η αξίωση όμως για την αμοιβή της υπερεργαοίας διατηρείται μόνον εφόσον ο μέσος όρος των ωρών εμβδομαδιαίας εργασίας σε περίοδο οκτώ εβδομάδων υπερβαίνει τον αριθμό των νέων ωρών εβδομαδιαίας εργασίας, δηλαδή τις 40 ώρες για τη βιομηχανία. Διαφορετικά η υπέρβαση του ωραρίου, ημερήσιου ή εμβδομαδιαίου γίνεται χωρίς πρόσθετη αμοιβή.

32 Β ) KaxTiTOpCcC ερτα οαένων που οεν υπόχεινται ΰε γρονιχά όρια EPTaotac (Efeaip^OEtc) a) Κατ οίκων εργαζόμενοι θε κωμοπόλειζ κάτω των κατοίκων. Σύμφωνα με την παβ- 4 του άβββου 49 Ν. 2698/1953 OL διατάξεις περί κατωτάτων αποδοχών, ωρών εργασίας, Κυριακής αναπαύσεως κ.λ.π. δεν εφαρμόζονται επί των κατ' οίκων εργαζομένων σε κωμοπόλεις κάτω των κατοίκων (ΑΠ Ι72/93-ΔΕΝ 1993) και οι εργοδότες τους απαλάοσονται από κάθε πρόσθετη υποχρέωση που απορρέει από την εργασία των προσώπων αυτών. β) Πρόσωπα διενθύνσεωζ tj εμπιοτοούντηζ. Σύμφωνα με το άρθρο 2 Ν. 2269/1920 εξαιρούνται από της περί οκταώρου εργασίας τα πρόσωπα που κατέχουν θέση εποπτείας ή διευθύνσεως ή εμπιστευτ ική. Το άρθρο 7 παρ. 4 ϊ του Α.Ν. 547/37 προβλέπει την έκδοση απόφασης του Υπουργού Εργασίας που να ρυθμίζει τους όρους εργασίας των ανωτέρω προσώπων, πλην όμως ακόμα δεν έχει εκδοθεί. Επίσης σύμφωνα με τις απσφάσεις του ΑΠ 1908/90 και 191/90 τα διευθυντικά πρόσωπα δεν υπάγονται στο νόμιμο ωράριο και δεν δικαιούνται αμοιβή για μόνιμη ή παράνομη υπερωριακή εργασία, ούτε στις διατάξεις τις σχετικές με την χορήγηση της ετήσιας άδειας απουσίας. Η απόφαση του Αρε ίου Πάγου 972/1991 ορίζει ότι στα πρόσωπα αυτά δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και δεν αποκλείεται η εφαρμογή των διατάξεων του Οργανισμού της Α.Τ.Ε. περί προαγωγής των υπαλλήλων της (Α.Π. 1595/91). γ) Αλλοδαπές τεχνικές εταιρίες. Σύμφωνα με το άρθρο 9

33 παρ. 1 και 3 του Ν. 4171/1961 και Εγγραφο Υπουργείου Εργασίας 5379/1975 (ΔΕΝ 1975 οελ. 446) ΑΠ 1648/80, ΔΕΝ 1981 οελ.351 και ΑΠ 305/82 ΔΕΝ 1982 οελ. 836 επιτρέπεται η υπερωριακή απασχόληση του προσωπικού των αλλοδαπών τεχνικών επιχειρήσεων απεριόριστα με τον όρο της καταβολής της νόμιμης αποζημίωσης για την απασχόληση αυτή. δ) Γεωργικοί εργάτεζ. Γ ια τους απασχολούμενους άμεσα σε γεωργικές εργασίες (αγροκτήματα, πτηνοτροφεία, βοσκή ζώων κ.λ.π.) δεν υπάρχει διάταξη που να καθορίζει τις ώρες εργασίας αυτών. Συνεπώς στις περιπτώσεις αυτές οι ώρες εργασίας εξαρτώνται από τη μεταξύ των ενδιαφερομένων συμφωνία ή συνήθεια (Εφ. θεσ/νίκης 1127/90 - ΔΕΝ 1991, Εγγρ. ΥΠΕΡ 10658/73, Εφ.Αθ. 1985/86, Α.Π. 72/75, 614/66, 202/59). Η μείωση του χρόνου εργασίας έγινε χωρίς μείωση της αμοιβής και μάλιστα ανεξάρτητα αν η συμβατική αμοιβή ήταν μεγαλύτερη από τη νόμιμη. Η παροχή άμεσης γεωργικής εργασίας δεν υπάγεται στην εργατική νομοθεσία, αλλά ρυθμίζεται από τους κανόνες του Α.Κ. (άρθρο 648 επ.) άσχετα ο εργοδότης ασκεί ή όχι επιχείρηση ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑ3ΕΩΝ ΠΕΡΙ ΧΡΟΝΙΚΑΝ OPIQN ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οι διατάξεις "περί οχταώρου δι εκάστην βιομηχανικήν επιχείρηαιν" θεσπίσθηκαν με το άρθρο 2 του Ν.Γπ.ΛΔ "περί υγεινής παι ασφαλείας των εργατών και περί ωρών εργασίας"

34 και με το ΠΛ της 27/6/ "περί χωδίχοποιίϊαεωζ και ουβπληρώσεωζ των περί οχταώρου εργααίαζ διατάξεων" Βάοει των άρθρων 1 και 2 του Π. Δ. αυτού οι ώρες εργασίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν τις 8 ημερησίως και τις 48 εβδομαδιαίως, εκτός αν οι διατάξεις της παραπάνω διεθνούς ουμβάοεως προβλέπουν βραχύτερα ωράρια εργασίας για ορισμένες κατηγορίες μισθωτών. Αργότερα ακολούθησε το Β.Δ. της 10/ , το οποίο με το άρθρο 1 καθιέρωσε τις διατάξεις περί οκταώρου σε όλες τις βιομηχανικές επιχειρήσεις. Με αυτοτελείς διατάξεις, επεκτάθηκαν οι διατάξεις και σε άλλες κατηγορίες επιχειρήσεων και εργατών, με αποτέλεσμα να καλύπτονται όλοι οι εργαζόμενοι στην βιομηχανία, την βιοτεχνία και μεταποίηση και γενικά σε κάθε φύσεως εργασία κατασκευών, εξορύξεων, μεταλλευτικών, εμπορικών καταστημάτων, επιχειρήσεως μεταφορών, γραφείων, τραπεζών, μισθωτών δημοσίου κ.λ.π.^^ ^ 2.8. ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΩΡΑΡΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Με την ισχύουσα Νομοθεσία απασχόλησης μισθωτών υπάρχουν ιδιόμορφες καταστάσεις, για την αντιμετώπιση των οποίων πρέπει να ανατρέξουμε στα ειδικά νομοθετήματα, τα οποία είναι : α) Β.Δ.28/1-4/2/1938 και Β.Δ. 815/61, Β.Δ. 882/61, Β.Δ. 786/71, Β.Δ. 264/73 Π.Δ. 340/73, Π.Δ. 882/1980 (αφο- 10. Β1. λνδβεάδη Ν ι«. Έ η ε ιο ίδ ιο Ε οτατκή ; ΝομοθεΟίαζ, ο ε ΐ

35 eotiv ώβεζ EQyaaiac, κ.λ.π. προσωπικού των φορτηγών αυτοκινήτων) β) Β.Δ ''Περί κανονισμού ωρών εργασίας προσωπικού Ταξί και Ιδιωτικής Χρήοεως και Π.Δ. 103/84" γ) Υ.Α /1975 (αψορά προσωπικό αυτοκινήτων Πούλμαν). δ) Π.Δ. 119/73, Π.Δ. 611/76, Π.Δ. 288/76 (αφορά προσωπικό Αστικών και Υπεραστικών Αυτοκινήτων, Αεωφορείων ΚΤΕΛ)ί"* 2.9. ΝΟΜΙΜΟ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΟΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η διάρκεια της απασχόλησης του μισθωτού προκύπτει από την ημερήσια διάρκεια εργασίας και απ6 τον αριθμό των ημερών απασχόλησης την εβδομάδα. Ως VI^Egtiaio χρόνο εργαοίας εννοούμε ο χρόνος εργαοίας Οε οποιαδήποτε οτιγμή τον 24ώρου. * Ως εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας εννοούμε το χρόνο εργασίας από το πρωί της Δευτέρας (00.00 ) μέχρι το βράδυ της Κυριακής (24.00 ). Το ωράριο εργασίας διακρίνεται οε νόμιμο και συμβατικό: Το νόμιμο ωράριο ρυθμίζεται με νόμους δημόσιας τάξης και άλλη πηγή κρατικής προέλευσης, π.χ διατάγματα, και ισχύει ανεξάρτητα αν η σύμβαση είναι έγκυρη ή άκυρη (ΑΠ. Β1. Ανδίεάδη Νιχ.'ΕηΕίβίδιο Εβτ ^^»ΐ)ί ΚομοβείΙος',Ιϊδέλα!996, οει. 225

36 447/69, ΑΠ 346/70, ΑΠ 647/73, Εφ; Αθ. 2041, Μον. Πβωτ! Αιγί,ου 102/88). Το νόμιμο ωράριο εργαοίας θεσπίζεται από το νόμο ως η ανώτατη επιτρεπόμενη χρονική διάρκεια απασχόλησης του μισθωτού (π.χ. εάν ένας μισθωτός εξαντλήσει το χρόνο εργαοίας σε έναν συγκεκριμένο εργοδότη, δεν μπορεί να εργαστεί σε άλλον εργοδότη, η δεύτερη σύμβαση είναι άκυρη, άρθρο 16 παρ. 3 π.δ. 27.6/ ). Το ωράριο εργαοίας μπορεί να καθορισθεί και με συλλογική σύμβαση. Ανεξάρτητα με το αν επικυρώνονται οι συλλογικές συμβάσεις με νόμο, το ωράριο και πριν από την επικύρωση είναι ωράριο που θεσπίζεται από πηγές κανονιστικής υφής και για το λόγο αυτό δεν πρέπει να ταυτίζεται με το συμβατικό ωράριο. Το ωράριο σ αυτήν την περίπτωση σε άλλες περιπτώσεις ακολουθεί το νομικό καθεστώς του συμβατικού ωραρίου και σε άλλες του νόμιμου ωραρίου, συμβατικού ωραρίου, γιατί η υπέρβασή του δεν αποτελεί υπερωρία και νόμιμου γιατί η αμοιβή της υπερεργασίας περιέχει και προσαύξηση και ρυθμίζεται με κανόνα που επέχει θέση κανόνα δημοσίας τάξης. Σύμφωνα με το άρθρο 16 ΠΔ 27-6/ ο εργοδότης δεν επιτρέπεται να απασχολεί την ίδια ημέρα εργάτη ή υπάλληλο που εργάοθηκε σε άλλο εργοδότη ολόκληρο το νόμιμο ωράριο της εργασίας του. Νόμιμο ωράριο υπαλληλικού προσωπικού των μη βιομηχανικών Α.Ε. είναι 7ώρο, βάσει άρθρου 7 παρ. 3 Α.Ν. 547/37 (ΔΕΝ 1998) Το Ν.Δ. 515/70 ρυθμίζει το νόμιμο ωράριο των μισθωτών βιομηχανιών, βιοτεχγών, ορυχείων, μεταλλείων, εργαστηρίων.

37 κεραμοποteίων, οικοδομών κ.λ.π. ' ενώ το ΝΔ 1037/1971 αναφέρεται οτο νόμιμο ωράριο των μισθωτών καταστημάτων και γραφείων (άρθρο 18 ΠΔ 8/ ). Συμβατ υκό ωράριο είναι αυτό που καθορίζεται από τα μέρη, μέσα στα πλαίσια του νόμιμου ωραρίου εργασίας, είτε με ατομική σύμβαση ή συμβατικό κανονισμό ή τις συνήθειες ή με ΣΣΕ ή ΔΑ ή την πρακτική της εκμετάλλευαης (επιτρέπονται οι ενοϊκότερες διατάξεις). Οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι μπορούν ελεύθερα να καθορίσουν τιζ ώρεζ (ημερήσια η εβδομαδιαία) εργασίας με την προπόθεση ότι σε καμμία περίπτωση δεν θα συμφωνήσουν ωράριο εργασίας μεγαλύτερο του νομίμου. Το συμβατικό ωράριο εργασίας των μισθωτών ρυθμίζεται από τις ΕΓΣΣΕ ή όμοιας έκτασης Δ.Α. που υπογράφηκαν ή εκδόθηκαν από το έτος μέχρι σήμερα (ΕΓΣΣΕ ) καθώς και από τις κλαδικές ΣΣΕ που υπογράφηκαν ή Δ.Α. που εκδόθηκαν κατά καιρούς μέχρη σήμερα, για διάφορους κλάδους εργασίας. Σύμφωνα με τον Νόμο 133/1975, το ωράριο εργασίας των 45 ωρών εβδομαδιαίως που καθιερώνει ΕΓΣΣΕ σε νόμιμο, οπότε, σύμφωνα με την απόφαση του ΑΠ 455/1981, οι επιπλέον ώρες μέχρι τις 48 εβδομαδιαίως, θεωρούνται ως υπερωρία και αμείβονται σύμφωνα με τις διατάζεις περί υπερωριακής αποζημίωσης του Νόμου 435/ 1976, χωρίς όμως να προσμετρούνται στο ανώτατο όριο υπερωριακής εργασίας των 120 ωρών που έχει καθιερωθεί για τους μισθωτούς 12. Β1. ίαμκίνταη λβΐ-έ ^τατ^ί Ζητήμιιτα ΐΐα Μιβΰιιτούζ «αι Εβτοδότεζ, ία^άΐα 1999, οε1.51

38 Στη χώρα μαζ το ουμβατικό ωράριο καθιερώθηκε με την από ΕΓΣΣΕ (ΔΕΝ 1975 σελ. 179) που κυρώθηκε με τον νόμο 133/1975. Η κύρωση όμως αυτή έχει περιαγάγει, κατά μία άπο-φη, το ωράριο εργασίας των 45 ωρών εβδομαδιαίως που καθιερώνει ο ανωτέρω ΕΓΣΣΕ σε νόμιμο ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΟΡΑΡΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 659 Α.Κ. Σύμφωνα με το άρθρο 659 Α.Κ. αν παραοτεί ανάγκη για εργασία πέρα από την συμφωνηθείσα ή τη συνήθη, ο μισθωτός είναι υποχρεωμένος να εργαστεί αν είναι σε θέση να εργαστεί, διαφορετικά η άρνησή του δεν θα ήταν σύμφωνη με τις αρχές της καλής πίστης. Ο μισθωτός για την επί πλέον αυτή εργασία δικαιούται συμπληρωματικής αμοιβής που κανονίζεται ανάλογα με τον ουμφωνηθέντα μισθό και τις περιστάσεις ΑΙΑΤΑ3ΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΚΑβΙΕΡΟΘΗΚΕ ΤΟ 8ΩΡΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ α) Ο Ν. 2269/1920 "περί κυρώσεως της συμβάσεως της διεθνούς συνδιαοκέφεως της εργασίας της Washington περί περιορισμό των ωρών εργασίας εις τας βιομηχανικός επιχειρήσεις εις 8 καθ ημέραν και 48 καθ εβδομάδα" (ΦΕΚ 145/Α/ ). β) Το Π.Δ. 27/6-4/7/32 "περί κωδικοποιήοεως και ουμπληρώσεως των περί οκταώρου εργασίας διατάξεων" (ΦΕΚ

39 212/Α/4-7-32), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το ΝΔ 515/70 "περί χρονικών ορίων εργαοίας των μισθωτών" (ΦΕΚ 95/Α/ ), όπως συμπληρώθηκε με το ΝΔ 264/73 (ΦΕΚ 342/Α/ ). Ύ) Το Β.Δ. 18/4/1936 "Περί επεκτάσεως των περί οκταώρου διατάξεων και εις άλλας κατηγορίας βιομηχανιών και βιοτεχνιών" (ΦΕΚ 368/Α/ ). δ) Το διατηρηθέν με το άρθρο 16 Ν.Δ. 1037/71 ισχΰον και σήμερα άρθρο 18 του Π.Δ. 8/ "περί κωδικοποιήσεως των διατάξεων των Νόμων περί χρονικής λειτουργίας εις τα καταστήματα κ.λ.π." ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΤΑ3ΕΙΣ^*^* α) Το άρθρο 6 Ν.Δ. 3789/57 "περί τροποποιήοεως ενίων διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας" (ΦΕΚ 210/Α/ ), με το οποίο τροποποιείται το άρθρο 14 του Π.Δ. της 17.6/ β) Το άρθρο 9 του Νόμου 4171/61 (ΦΕΚ 93/Α/3-6-61), όπως κωδικοποιήθηκε με το από 16/1/73 Β.Δ. γ) Το άρθρο 1 Ν. 435/76 (ΦΕΚ 251/Α/ ). δ) Ο Ν. 993/79 (ΦΕΚ 281/Α/ , άρθρα 6 & 17). ε) Ο Νόμος 1157/81 (ΦΕΚ 126/Α/ ), με τον οποίο κυρώθηκε και έχει ισχύ νόμου η ΠΝΠ της 29/12/80 "περί καθιερώσεως πενθημέρου εβδομαδιαίας εργασίας των δημοσίων εν γένει Υπηρεσιών...". 13. Β1. Κομχάνχαι) A e i. ' E e io m a Ζητιίμαχα μ α Ν ιοβιιτούς» α ι Ε β ίο δ ό χ εζ ", E asels 1999, οει. 54

40 στ) To aq0qo 16 του Νόμου 1199/81 (ΦΕΚ 237/Α/ ) 'πεβί βυομίσεως θεμάτων καταοτάσεως υπαλλήλων του δημοσίου κ.λ.π. ). ζ) Ο Νόμος 1476/84 και το άρθρο 15 του κωδ. Π.Δ. 410/88 (ΦΕΚ 191/Α/ ). η) Η από 26/1/1975 ΕΓΣΣΕ "περί...καθιερώσεως 45ώρου εβδομαδιαίας εργασίας των μισθωτών", που κυρώθηκε με τον Νόμο 133/1975. θ) Οι αποφάσεις διαιτησίας του ΔΔΔΔ Αθηνών 6/79, 1/82, 25/83,που κυρώθηκαν με τους νόμους 1082/80, 1346/83 και 1892, αντίστοιχα. ι) Η από 14/2/84 ΕΓΣΣΕ,που δημοσιεύτηκε με την απόφαση του Υπουργού Εργασίας 11770/84 και η από 9/6/193 ΕΓΣΣΕ. ια) Ο Νόμος 201/75 για το προσωπικό των Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων του Ν.Δ. 2592/53. ιβ) Η παρ. 28 της αποφάοεως 41/81 ΔΔΔΔ Πειραιώς, που καθιερώνει 6ώρη εργασία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων δημοσίο, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ (Α.Π. 1218/90). ιγ) 1892/90 (άρθρο 42) - Ν. 1957/91 (άρθρο 23) - ΠΔ 327/92 - ΠΔ 376/92. ΐδ) Αρθρα 23 και 46 Ν. 2224/94 - Αρθρα 15 παρ. 9 Ν. 3639/98 - Αρθρα 3 παρ. 10 Ν. 2647/98 ΠΔ 282/98 (ΔΕΝ 1999 σελ. 50)

41 2.11. ΕΒΔΟΜΑΔΑ 5/ΝβΗΜΕΡΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Μ) ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ' Το οτ3οτημα της δήμεβτίς εβδομαδιαίας εβγαοίας καβιε- ρώβηκε στη Ελλάδα αρχικά με την από 26/2/1975 ΕΓΣΣΕ που βεωρήΰηκε έγκυρη με το Νόμο 133/1975. Με την ΕΓΣΣΕ παρασχέθηκε η δυνατότητα στους εργοδότες να απασχολούν το προσωπικό τους επί 5 ημέρες την εβδομάδα με τη δυνατότητα να μεταφέρουν τις ώρες της 6ης ημέρας στις υπόλοιπες πέντε με την προϋπόθεση ότι θα καταβάλλουν πλήρες το ημερομίσθιο των 6 ημερών και το σύνολο των ωρών εργασίας να μην υπερβαίνει τις 48 την εβδομάδα. Σύμφωνα με την Πράςη Νομοθετικού Περιεχομένου που ακολούθησε (κυρώθηκε με το Νόμο1157/81) προβλέπει την δυνατότητα καθιέρωσης συστήματος εργασίας -5 ημερών κατά τη διαδικασία του Νόμου 3239/55 σε όλους τους μισθωτούς, με εξαίρεση εκείνων του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ., όπου με το άρθρο 1 καθιερώνεται συγχρόνως από 1/1/1981, 5ήμερη εβδομάδα εργασίας χωρίς να μειώνεται το κατά περίπτωση ισχύον ωράρισ εργασίας των επί συμβάαει ιδιωτικού δικαίου προσωπικό σε 37,5 ώρες. Με την ΔΑ 25/83 καθιερώνεται υποχρεωτικά το σύστημα της πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας στην βιομηχανία. Το άρθρο 41 του Νόμου 1892/90 επιτρέπει την καθιέρωση συστήματος εργασίας με αυξημένες ώρες εργασίας μέχρι 9 ημερησίως και 48 εβδομαδιαίως για διάστημα 3, μηνών και μειωμένες για. Βΐ. λνδβεάόη Ν κ. Έ π ε ι β ί ^ ι ο Ee ^amfic ΝομοΒεοία(, Εαίίίίιι 1996, οεΐ

42 το επόμενο αντίοτοιχο τρίμηνο (ουμφωνία εργοδότη και του συμβουλίου εργαζομένων). Ως προϋπόθεση εφαρμογής του συστήματος ο νόμος θέτει ότι ο μέσος όρος των ωρών εργαοίας για το συνολικό διάστημα των 6 μηνών να μην υπερβαίνει τις 40 ώρες την εβδομάδα και η αμοιβή να μην αυξομε ιώνεται, αλλά να είναι ίση με την αντίστοιχη αμοιβή για εργασία 8 ωρών την ημέρα και 48 ωρών την εβδομάδα. Κατά την παρ. 4 του άρθρου 42 του νόμου, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 23 του Ν. 1957/91, καθιερώνεται 5ήμερη εβδομαδιαία εργασία των μισθωτών και εμπορικών καταστημάτων. Με την ΔΑ 6/1979, που κυρώθηκε με το Νόμο 1082/80 προβλέπει σύστημα 5ήμερης εβδομαδιαίας εργαοίας στις επιχειρήσεις που λειτουργούν με διαδοχικές ομάδες εργαοίας. Το άρθρο 41 του Νόμου 1892/90 προβλέπει πρόσθετες ομάδες εργαοίας σε επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις που από τη φύση τους λειτουργούν στο σύνολό τους ή κατά τμήματα με σύστημα λειτουργίας τεσσάρων εναλλαοοομένων ομάδων εργαοίας, εφόσον συγκατατίθεται ο εργαζόμενος που συμμετέχει σ αυτές. Το άρθρο 42 (παρ.4) του Νόμου 1892/90, όπου συμπληρώθηκε με το άρθρο 23 του Νόμου 1957/91, καθιερώνεται 5ήμερη εβδομαδιαία εργασία των μισθωτών και εμπορικών καταστημάτων. Με την ΠΝΠ 19/12/1980 που κυρώθηκε με το Νόμο 1157/81 καθιερώθηκε για το Δημόσιο - ΝΠΔΔ και ΟΤΑ η 5νθήμερη εβδομαδιαία εργασία και δόθηκε η δυνατότητα καθιέρωσης της πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, με συλλογικές συμβάσεις

43 ερτασίας, ωζ υποχβεωτικού ουστήματός στον Ιδιωτικό Τομέα. Σύμφωνα όμως με την απόφαση του ΣτΕ 4068/86 "όταν ο καοοβίσμός τηζ 5ήμερηζ εβδομαδιαίας εργασίας έχει αποτελέσει αντικείμενο συλλογικής διαφοράς, το αρμόδιο διαιτητικό όργανο πρέπει να σταθμίζει κατά πόσον οι ειδικές συνθήκες παροχής της εργασίας σε συγκεκριμένο επαγγελματικό τομέα επιτρέπουν την εφαρμογή του δημέρου χωρίς να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στην οικονομική αντοχή και εν γένει στην λειτουργία των επιχειρήσεων" Ο ΝΟΜΟΣ 2639/98 Ο θεσμός της μερικής απασχόλησης ισχύει και εφαρμόζεται νομοθετικά από το έτος 1990 σύμφωνα με τις διατάζεις του άρθρου 38 Ν. 1892/90, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του Νόμου 2639/98*'^* Πριν από την νομοθετική αυτή ρύθμιση ήταν δυνατή η απασχόληση των μισθωτών λιγότερες ώρες του νομίμου ωραρίου, ύστερα από συμφωνία με τον εργοδότη τους, βάσει των διατάξεων του Α.Κ. (συνδυασμός άρθρων 376, 648, 653 και 689). Σήμερα η απασχόληση των μισθωτών μικρότερη της κανονικής (μερική απασχόληση) ημερήσιας ή εβδομαδιαίας ή 15νθήμερης ή μηνιαίας εργασίας, διάρκειας ορισμένου ή αορίστου χρόνου επιτρέπεται αάνο u e έγγραφη ατομική συαφωνία αεταξύ του εργοδότη και του αισθωτού είτε κατά την 15. ΒΙ. Ίαμιάνταη Aei. EcTauid Ζητήματα μ α Νιαθατούζ και Εςτοδότες', Κα^άΙα 1999, ΟεΙ. 66-Β8.