Μελέτη της έκφρασης του ογκοκατασταλτικού γονιδίου Cyld στον καρκίνο του μαστού

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μελέτη της έκφρασης του ογκοκατασταλτικού γονιδίου Cyld στον καρκίνο του μαστού"

Transcript

1 Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Κατεύθυνση: Εφαρμοσμένη γενετική και βιοτεχνολογία ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Μελέτη της έκφρασης του ογκοκατασταλτικού γονιδίου Cyld στον καρκίνο του μαστού ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ ΕΥΘΥΜΙΑ Βιολόγος ΑΠΘ Επιβλέπων: Γ. Μόσιαλος, αναπληρωτής καθηγητής τομέας γενετικής ανάπτυξης και μοριακής βιολογίας, τμήματος βιολογίας ΑΠΘ Συνεπιβλέπων : Κ. Παπαζήσης, επιμελητής β ΑΝΘ Θεαγένειο Θεσσαλονίκη, Δεκέμβρης

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Μοριακής Ογκολογίας του ΑΝΘ Θεαγένειο. Για την πραγματοποίηση καθώς και για την συγγραφή της παρούσας εργασίας, είχα την τιμή να έχω την βοήθεια πολλών ατόμων, τα οποία θα ήθελα να ευχαριστήσω. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Γ. Μόσιαλο για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε με την ανάθεση της συγκεκριμένης εργασίας και για τις σημαντικές γνώσεις που μου μετέφερε. Τον ευχαριστώ επίσης για την προσεκτική εξέταση του κειμένου, για τις συμβουλές και τις υποδείξεις του, κύρια όμως για την καθοδήγηση και την συμπαράσταση που μου έδειξε σε όλη διάρκεια της μεταπτυχιακής μου εργασίας. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον κ. Κ. Παπαζήση επιμελητή Β στο ΑΝΘ Θεαγένειο, που ως συνεπιβλέπων στην εργασία μου με βοήθησε με την συνεχή επίβλεψη, καθοδήγησή και υπομονή του στην πραγματοποίησή της. Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλω στην υποψήφια διδάκτωρα του τμήματος Ιατρικής Τουπλικιώτη Παναγιώτα για την πολύπλευρη βοήθεια της, τις χρήσιμες επιστημονικές της επισημάνσεις και την σημαντική συμβολή της κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της διπλωματικής μου εργασίας. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω όλους τους συναδέλφους στο εργαστήριο του κ. Μόσιαλου για την υποστήριξή τους σε όποιο πρόβλημα προέκυπτε. Τέλος νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω τον φίλο μου Γκιάλη Στέλιο για την βοήθεια του στην συγγραφή της συγκεκριμένης εργασίας, κύρια όμως για την υποστήριξη, την συμπαράσταση και την εμπιστοσύνη μου έδειχνε όλο αυτό το διάστημα. 1

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 SUMMARY ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παθογένεια του Cyld Δομή και λειτουργία της CYLD Σηματοδοτικά μονοπάτια και CYLD Η πρωτεΐνη CYLD είναι αρνητικός ρυθμιστής του NF-κB CYLD και JNK σηματοδοτικό μονοπάτι CYLD-Snail σηματοδοτικό μονοπάτι Φυσιολογικές λειτουργίες της πρωτεΐνης CYLD Ανοσοαπάντηση και φλεγμονή Απόπτωση γαμετών και σπερματογένεση Οστεογένεση και ομοιόσταση οστών Κυτταρικός κύκλος Κυτταρική μετανάστευση CYLD και καρκίνος του μαστού ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ Παράγοντες κινδύνου Ανατομία του μαστού Ιστολογική ταξινόμηση του καρκίνου του μαστού Μορφολογική ταξινόμηση του καρκίνου του μαστού Μοριακή ταξινόμηση του καρκίνου του μαστού (expression microarrays) ΣΚΟΠΟΣ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Υλικά Μέθοδοι Πείραμα 1 0 : Mέτρηση της έκφρασης του γονιδίου Cyld σε δείγματαιστούς με καρκίνο του μαστού Αναλυτική περιγραφή σταδίων 1 ου Πειράματος Πείραμα 2 0 : Μέτρηση της έκφρασης του γονιδίου Cyld σε ορμονοεξαρτώμενη καρκινική σειρά μαστού ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Μέτρηση της έκφρασης του γονιδίου Cyld σε δείγματα ιστών με SYBR Green Μέτρηση της έκφρασης του γονιδίου Cyld σε δείγματα ιστών με Taqman Μέτρηση της έκφρασης του γονιδίου Cyld στην MCF ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το ογκοκατασταλτικό γονιδίο Cyld αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά σε έναν κληρονομικό τύπο καρκίνο του δέρματος, την οικογενή κυλινδρωμάτωση. Πολλές μελέτες ανέδειξαν τον ρόλο του γονιδίου στην αρνητική ρύθμιση σημαντικών σηματοδοτικών μονοπατιών, όπως του μεταγραφικού παράγοντα NF-κB και της JNK κινάσης. Η ενεργοποίηση του NF-κB έχει διαπιστωθεί σε πολλές περιπτώσεις ογκογένεσης. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει εντατικές μελέτες για το ρόλο του ογκοκατασταλτικού γονιδίου Cyld στην καρκινογένεση και έχουν παρατηρηθεί χαμηλά επίπεδα έκφρασης του σε περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου, πνεύμονα, ήπατος κ.α. Στόχος της συγκεκριμένης μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας ήταν η μελέτη της έκφρασης του γονιδίου Cyld σε ιστούς με καρκίνο του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες των αναπτυγμένων χωρών. Είναι μια ετερογενής ομάδα που διακρίνεται μορφολογικά από την ύπαρξη ορμονικών υποδοχέων και του ογκογονιδίου Her2/Neu. Κατά τη διάρκεια της παρούσας έρευνας, η έκφραση του Cyld μετρήθηκε σε ιστούς που ανήκαν σε διαφορετικές ομάδες καρκίνου του μαστού με την τεχνική της real-time PCR. Διαπιστώθηκαν πολύ υψηλά επίπεδα έκφρασης του Cyld στους ιστούς με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς. Οι καρκίνοι μαστού τέτοιου τύπου έχουν καλύτερη πρόγνωση και περισσότερες θεραπευτικές επιλογές σε σχέση με τους υπόλοιπους. Στη συνέχεια μελετήθηκε ο ρόλος των ορμονών στην επαγωγή της έκφρασης του Cyld. Στην κυτταρική σειρά MCF7 έγινε επεξεργασία με ταμοξιφένη και με οιστραδιόλη, μετρήθηκαν τα επίπεδα του Cyld και προέκυψε ότι τα οιστρογόνα επάγουν την ενεργοποίηση της μεταγραφής και την έκφραση του Cyld. 3

5 SUMMARY Cyld was originally identified since 2000 as a tumor suppressor gene that is mutated in familial cylindromatosis, an inherited type of skin cancer. Several studies revealed the role of Cyld as a negative regulator of important signalling pathways, such as the transcriptional factor NF-κB as well as JNK kinase. It should be noticed that NF-κB s activation has been identified as a contributing factor in many cases of oncogenesis. Recently, many studies attempted to investigate the connection of tumor suppressor Cyld to carcinogenesis while low expression of the gene has been observed in cases of lung or colon cancer, hepatocellular carcinoma and other types of malignancies. The goal of this thesis was to investigate the expression of Cyld in breast cancer, the most dispersed one among female population of the advanced world. This type of cancer is clinically heterogeneous disease while on a morphology level, it is classified according to the absence and/or presence of estrogen receptors and oncogene Her2/Neu. During the research, the levels of Cyld s expression found on tissues of different subtypes of breast cancer were measured by using real-time PCR. As an outcome, high levels of Cyld s expression in tissues with positive hormone receptors, were identified. The latter type of cancer has better prognosis and more therapeutical prospects, as compared to other types. Furthermore, the study investigated the possible role of hormones in the induction of Cyld s expression. For this, cell line MCF7 was treated with tamoxifen and estradiol while the levels of Cyld were measured by using real-time PCR. As found, the estrogene induces the activation of transcription and the expression of Cyld. 4

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Παθογένεια του Cyld Η οικογενής κυλινδρωμάτωση είναι ένας σπάνιος κληρονομούμενος τύπος καρκίνου, ο οποίος χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό καλοήθων όγκων, τα κυλινδρώματα, στα τριχωτά μέρη του σώματος και κυρίως στο κρανίο. Τα κυλινδρώματα είναι μαλακά ή σκληρά δερματικά οζίδια χρώματος ροδαλού προς ερυθρωπού, τα οποία αναπτύσσονται συνήθως ως μεμονωμένες αλλοιώσεις στο κεφάλι, στο λαιμό και στο τριχωτό της κεφαλής. Αντιπροσωπεύουν έναν από τους πιο κοινούς όγκους που ξεκινούν από δερματικά εξαρτήματα και εμφανίζονται κυρίως σε γυναίκες της μεσαίας ή τρίτης ηλικίας (Massoumi & Paus, 2007). Αν και είναι καλοήθεις όγκοι μπορούν να υποστούν κακοήθη μετασχηματισμό σε κυλινδροκαρκινώματα και να παρουσιάσουν μεταστατική νόσο. Τα κυλινδρώματα αναπτύσσονται πιο συχνά στο χόριο του τριχωτού της κεφαλής και του προσώπου και αποτελούνται από ακανόνιστου σχήματος κύτταρα που διατάσσονται σε νησίδες και περιβάλλονται από ένα εωσινόφιλο υαλοειδές έλυτρο. Οι νησίδες αυτές αποτελούνται τυπικά από δυο ομάδες κυττάρων : περιφερικά κύτταρα με μικρό βαθυχρωματικό πυρήνα που αντιπροσωπεύουν τα σχετικά αδιαφοροποίητα επιθηλιακά νεοπλασματικά κύτταρα και τα πιο διαφοροποιημένα κύτταρα τα οποία εντοπίζονται κεντρικά με μεγάλο ωχρό πυρήνα που ομοιάζουν με κύτταρα των πόρων ή εκκριτικά κύτταρα (εικόνα 1). Τα κυλινδρώματα παρατηρούνται επίσης σε μια κυρίαρχη αυτοσωμική κληρονομική ασθένεια, το σύνδρομο Brooke-Spiegler και στο πολλαπλό τριχοεπιθηλίωμα. Και στις τρεις αυτές ξεχωριστές ασθένειες έχουν αναγνωριστεί μεταλλάξεις σε ένα ογκοκατασταλτικό γονίδιο, το Cyld, με συνέπεια την απώλεια της ενεργότητάς του (Bignell et al., 2000). 5

7 Εικόνα 1: Μακροσκοπικές φωτογραφίες δυο ασθενών με κυλινδρωμάτωση (Massoumi 2007:1204). Το γονίδιο Cyld και ο ρόλος του στην καρκινογένεση άρχισαν να αποτελούν αντικείμενο έρευνας σχετικά πρόσφατα, ενώ το 2002 περιγράφτηκε ένα περιστατικό ασθενούς με καρκίνο στο νεφρό που παρουσίαζε ελαττωμένη έκφραση του γονιδίου (Ströbel et al, 2002). Συγκεκριμένα ο ασθενής εμφάνισε όγκο στο τοίχωμα της νεφρικής κύστης με μορφολογία παρόμοια αυτών των κυλινδρωμάτων (σπειροαδενοκυλίνδρωμα). Η μόνη γονιδιακή ανωμαλία που παρουσίασε ήταν η απώλεια του μεγάλου βραχίονα του χρωμοσώματος 16 και η ταυτόχρονη προσθήκη γενετικού υλικού στο μικρό βραχίονα του εν λόγω χρωμοσώματος (ισοχρωμοσωμία). Το φαινόμενο αυτό είναι μοναδικό στα νεφρικά καρκινώματα. Επίσης υπήρχε απώλεια της ετεροζυγωτίας για το γονίδιο Cyld, που βρίσκεται στη θέση 16q12-13, με συνέπεια ελάττωση στην έκφραση του. Από το παραπάνω προέκυψε ότι, το ογκοκατασταλτικό γονίδιο Cyld και οι σωματικές μεταλλάξεις του παίζουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην ογκογένεση στο δέρμα αλλά και στην ανάπτυξη όγκων εκτός δέρματος με κυλινδρωματώδη χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια σε μελέτη πάνω σε ανθρώπινες κυτταρικές σειρές καρκινώματος από υαλοειδή κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, παρατηρήθηκε μεταξύ άλλων και χαμηλή έκφραση του ογκοκατασταλτικού γονιδίου Cyld (Hiray et al, 2004). Ταυτόχρονα, διαπιστώθηκε ελαττωμένη έκφραση του γονιδίου ΑΤΜ 11q22.3 και απώλεια της θέσης 9q. Και οι τρεις παραπάνω γενετικοί τόποι έχουν ογκοκατασταλτική δράση και φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην ογκογένεση του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου. Σημαντικές ήταν οι μελέτες που ακολούθησαν σε ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα (Jenner et al, 2007; Keats et al, 2007) σε σχέση με το ρόλο του μεταγραφικού παράγοντα NF-κB στην ανάπτυξη του μυελώματος. Ο 6

8 μεταγραφικός παράγοντας NF-κB ελέγχει πολλές κυτταρικές διεργασίες, περιλαμβανομένων της ανοσίας, της φλεγμονής, της απόπτωσης και άλλων γενετικών προγραμμάτων που είναι βασικά για την κυτταρική αύξηση και επιβίωση. Υπάρχουν δυο μονοπάτια ενεργοποίησης του NF-κB, το κανονικό και μη κανονικό μονοπάτι. Το τελευταίο λειτουργεί κυρίως στα Β κύτταρα και φαίνεται ότι η συνεχής ενεργοποίηση του συμβάλλει καθοριστικά στην παθογένεια του πολλαπλού μυελώματος αλλά και την πρόγνωση της νόσου. Πολλές μεταλλάξεις σε διάφορα γονίδια θετικούς ρυθμιστές της μεταγωγής σήματος συμβάλλουν στην συνεχή ενεργοποίηση του NF-κB. Επίσης διαπιστώθηκαν μεταλλάξεις και σε αρνητικούς ρυθμιστές του NF-κB μονοπατιού, όπως στα γονίδια Traf3, Traf2 και Cyld. Συνολικά ο ρόλος του Cyld ως ογκοκατασταλτικού γονιδίου και τα χαμηλά επίπεδα έκφρασης του φαίνεται να είναι σημαντικός στην ανάπτυξη του πολλαπλού μυελώματος. Η έρευνα συνεχίστηκε σε κυτταρικές σειρές και ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (Hellerbrand et al, 2007). Τα αποτελέσματα έδειξαν χαμηλά επίπεδα έκφρασης του γονιδίου Cyld σε σχέση με τις φυσιολογικές κυτταρικές σειρές και φυσιολογικά δείγματα και στις δυο περιπτώσεις καρκίνου. Διαπιστώθηκε ότι η αναστολή της έκφρασης του Cyld προάγει την συνεχή ενεργοποίηση του μεταγραφικού παράγοντα NF-κB και συνακόλουθα την ογκογένεση στον καρκίνου του παχέος εντέρου και στο ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα. Σε κυτταρικές σειρές και σε ιστούς με καρκίνο του πνεύμονα μελετήθηκαν πάνω από 200 επιγενετικά ρυθμιστικά γονίδια (Zhong et al, 2007). Χρησιμοποιήθηκαν φαρμακευτικοί αναστολείς της μεθυλίωσης του DNA και της αποακετυλίωσης των ιστονών και παράλληλα μελετήθηκε η γονιδιακή έκφραση με μικροσυστοιχίες. Βρέθηκε ότι υπήρχαν γονίδια η έκφραση των οποίων ρυθμιζόταν από την μεθυλίωση του DNA, ενώ υπήρχαν γονίδια η έκφραση των οποίων καθοριζόταν από την από-ακετυλίωση των ιστονών. Στα τελευταία ανήκε και το Cyld, η έκφραση του οποίου ήταν ελαττωμένη στα καρκινικά δείγματα. Συμπερασματικά, διαπιστώθηκε ότι το ογκοκατασταλτικό γονίδιο Cyld παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτού του τύπου καρκίνου. Μια πολύ πρόσφατη μελέτη in vitro σε κυτταρικές σειρές με κακόηθες μελάνωμα και in vivo σε μοντέλα ποντικιών εξέτασε τον ρόλο του Cyld στην 7

9 εξέλιξη και πρόγνωση του μελανώματος, της πιο επιθετικής μορφής καρκίνου του δέρματος (Massoumi et al, 2009). Παρατηρήθηκαν πολύ χαμηλά επίπεδα έκφρασης του Cyld ή ακόμη και απουσία έκφρασης του σε όλα τα μελανοκύτταρα τόσο in vitro όσο και in vivo. Δεν βρέθηκαν μεταλλάξεις στο γονίδιο, αλλά αναστολή του υποκινητή του από έναν μεταγραφικό παράγοντα, τον Snail1. Βρέθηκε ότι ο Snail1 αθροίζεται στον υποκινητή του Cyld εμποδίζοντας την μεταγραφή του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του Bcl-3, την μετατόπισή του στον πυρήνα και την διέγερση της κυκλίνης-d και της Ν-καδερίνης. Οι δυο τελευταίες πρωτεΐνες ενισχύουν τον πολλαπλασιασμό, την μετανάστευση και την διεισδυτικότητα των μελανοκυττάρων in vitro και in vivo. Στην εργασία αυτή προτείνεται ένα νέο σηματοδοτικό μονοπάτι που είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη του μελανώματος, την εξέλιξη του αλλά και την επιβίωση των ασθενών με μελάνωμα. Αυτός ο νέος μοριακός μηχανισμός στηρίζεται στην καταστολή της έκφρασης του Cyld σε επίπεδο μεταγραφής μέσω του Snail1. 8

10 1.2 Δομή και λειτουργία της CYLD Το γονίδιο Cyld βρίσκεται στο χρωμόσωμα 16 και συγκεκριμένα στη θέση 16q12-q13. Στον άνθρωπο αποτελείται από 20 εξόνια, τα οποία διανέμονται σε περίπου 56kb γενωμικού DNA. Έχουν βρεθεί οκτώ διαφορετικά μετάγραφα του Cyld μέχρι τώρα (alternative splicing), το πλήρες όμως cdna κωδικοποιεί για μια πρωτεΐνη 956 αμινοξέων και 120kDa. Η πρωτεΐνη CYLD περιέχει δυο σημαντικές περιοχές, την περιοχή με τις τρεις CAP-GLY (Cytoskeletal-Associated Protein-Glycine-conserved domains) υποπεριοχές και μια καταλυτική περιοχή UCH (Ubiquitin Carboxy-terminal Hydrolases). Οι CAP-GLY περιοχές μεσολαβούν στη σύνδεση των πρωτεϊνών με την α-τομπουλίνη και τους μικροσωληνίσκους. Η πρωτεΐνη CYLD έχει πράγματι μια λειτουργία που σχετίζεται με τους μικροσωλινίσκους, και πιθανόν να εμπλέκεται στην ρύθμιση της συγκρότησης των μικροσωλινίσκων και της κυτταρικής μετανάστευσης. Η λειτουργία της αυτή καθορίζεται από την πρώτη συγκεκριμένα CAP-GLY περιοχή (Sun S-C,2009). Η περιοχή UCH βρίσκεται στο καρβοξυτελικό άκρο της πρωτεΐνης CYLD και είναι υπεύθυνη για την απομάκρυνση των αλυσίδων ουβικιτίνης από διαφορετικά πρωτεϊνικά υποστρώματα. Η προσθήκη μορίων ουβικιτίνης είναι ένας εξελικτικά συντηρημένος μηχανισμός μετα-μεταφραστικής τροποποίησης, ο οποίος επηρεάζει χιλιάδες πρωτεΐνες του κυττάρου, ελέγχοντας την δραστηριότητα τους και τον χρόνο ημίσειας ζωής τους. Είναι μια διαδικασία η οποία απαιτεί την συνεργασία τριών διαφορετικών ενζύμων Ε1, Ε2 και Ε3 και περιλαμβάνει την ομοιοπολική σύνδεση ενός πολυπεπτιδίου 76 αμινοξέων, της ουβικιτίνης, με τις πρωτεΐνες-στόχους. Αρχικά, η ουβικιτίνη συντίθεται ως ανενεργή πρόδρομη πρωτεΐνη, επεξεργάζεται από μια ειδική πρωτεάση ώστε να αποκτήσει στο καρβοξυτελικό της άκρο μοτίβο διγλυκίνης, απαραίτητο για την σύνδεση της με τις πρωτεΐνες. Στη συνέχεια, το ένζυμο Ε1(ubiquitin-activating enzyme) σχηματίζει έναν θειοεστερικό δεσμό ανάμεσα στην ενεργό κυστεΐνη του και την καρβοξυτελική γλυκίνη της ουβικιτίνης. Το στάδιο αυτό απαιτεί κατανάλωση ενέργειας υπό μορφή ΑΤΡ και έχει ως αποτέλεσμα την ενεργοποίηση της ουβικιτίνης. Η ενεργοποιημένη ουβικιτίνη 9

11 μεταφέρεται σε ένα άλλο ένζυμο, το Ε2 (ubiquitin-conjucating enzyme), σχηματίζοντας έναν Ε2-θειοεστέρα ουβικιτίνης. Παρουσία της Ε3 λιγάσης (ubiquitin-protein ligase) η ουβικιτίνη προσαρτάται τελικά στην πρωτεΐνηστόχο, σχηματίζοντας ισοπεπτιδικό δεσμό μεταξύ του καρβοξυτελικού της άκρου και της ε-αμινο ομάδας ενός υπολείμματος λυσίνης της πρωτεΐνηςστόχο. Ο ρόλος της Ε3 λιγάσης είναι να επιταχύνει την μεταφορά της ουβικιτίνης στην πρωτεΐνη-στόχο (εικόνα 2). Εικόνα 2: Το μονοπάτι της ουβικουϊτινιλίωσης (Massoumi and Paus, 2007:1207). Η ουβικιτινίωση μπορεί να τροποποιήσει μια πρωτεΐνη με την προσθήκη είτε ενός μορίου ουβικιτίνης (monoubiquitination) είτε μιας αλυσίδας πολυ-ουβικιτίνης (polyubiquitination) είτε πολλαπλής προσθήκης απλών μορίων ουβικιτίνης σε αρκετά αμινοξέα λυσίνης (multiubiquitination). Η πολυ-ουβικιτινίωση είναι δυνατή επειδή η ουβικιτίνη περιέχει πολλά υπολείμματα λυσίνης (Κ6, Κ11, Κ27, Κ29, Κ33, Κ48, Κ63) τα οποία χρησιμοποιούνται για να επιμηκύνουν τις αλυσίδες ουβικιτίνης. Η πολυουβικιτινίωση ελέγχει την ημίσεια ζωή μιας πρωτεΐνης και κατά συνέπεια διασφαλίζει την περιοδική ρύθμιση ενός μεγάλου αριθμού διαδικασιών μέσα στο κύτταρο. Σύνδεση μιας πρωτεΐνης με ουβικιτίνη μέσω της λιγάσης Κ48 10

12 δίνει σήμα για αποδόμηση της πρωτεΐνης στα πρωτεοσώματα. Αντίθετα, σήμανση της μέσω της λιγάσης Κ63 οδηγεί σε μια ποικιλία γεγονότων όπως, την εσωτερικοποίησή της μεσω ενδοκύτωσης, τον σχηματισμό πρωτεϊνικών συμπλόκων, την επιδιόρθωση του DNA, την ενεργοποίηση των κινασών κ.α. Η πρωτεΐνη CYLD έχει την ικανότητα να αφαιρεί εκλεκτικά αλυσίδες ουβικιτίνης συνδεδεμένες με λυσίνες Κ63 από διάφορα υποστρώματα. Τα πρώτα υποστρώματα στόχοι της CYLD βρέθηκαν ότι ήταν οι πρωτεΐνες TRAF-2 και TRAF-6 (tumor necrosis factor-tnf receptor associated factors). Η αφαίρεση αλυσίδων ουβικιτίνης από τις TRAF-2 και TRAF-6 εξασθενίζει την επαγωγή από τον TNF-a του NF-κB μονοπατιού μεταγωγής σήματος και μπορεί να οδηγήσει σε προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί αρκετές πρωτεΐνες στόχοι της CYLD, η από-ουβικιτινίωση των οποίων έχει ως αποτέλεσμα τη ρύθμιση της μεταγωγής σήματος μέσω διαφόρων μονοπατιών και τον έλεγχο πολλών σημαντικών βιολογικών φαινομένων μέσα στο κύτταρο (Sun SC, 2009)(πίνακας 1). Ο τρόπος με τον οποίο η πρωτεΐνη CYLD αναγνωρίζει και συνδέεται με πολλαπλά υποστρώματα δεν είναι γνωστός. Έχει προταθεί ότι η σύνδεση της με κάποια από αυτά γίνεται έμμεσα μέσω προσαρμοστών (adaptors). Δυο πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η πρωτεΐνη ρ62, η οποία λέγεται και sequestosome 1, συνδέεται στη CYLD και τη στρατολογεί στην TRAF6. Αν η ρ62 στρατολογεί τη CYLD και σε άλλα υποστρώματα δεν έχει μελετηθεί. Πάντως έχει βρεθεί ότι το συστατικό ΝΕΜΟ συνδέεται άμεσα με την πρωτεΐνη CYLD και τη συνδέει με μια ποικιλία ρυθμιστών της ΙΚΚ όπως η RIP1 και η TRAF2. Θα ήταν ενδιαφέρον να μελετηθεί το κατά πόσο η σύνδεση της CYLD με τα συστατικά του ΙΚΚ είναι ανεξάρτητη από το ΝΕΜΟ. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το ΝΕΜΟ και η πρωτεΐνη ρ62 έχουν περιοχές σύνδεσης με ουβικιτίνη (Jin et al, 2008; Wooten et al, 2008). 11

13 Πρωτεΐνες- Μονοπάτι μεταγωγής Βιολογικές διαδικασίες Στόχοι σήματος TRAF2 NF-kB,JNK Απόπτωση TRAF6 NF-kB, JNK,p38 Απόπτωση, φλεγμονή TRAF7 NF-kB,p38 Φλεγμονή ΝΕΜΟ NF-kB Απόπτωση TRIP NF-kB Απόπτωση Bcl3 NF-kB Πολλαπλασιασμός, ογκογένεση Tak1 NF-kB, JNK, p38 Ενεργοποίηση Τ-λεμφοκυττάρων? NF-kB Ενεργοποίηση Β-λεμφοκυττάρων Lck TCR Ανάπτυξη θυμοκυττάρων RIP NF-kB Σπερματογέννεση RIG-I IKKi/TBK-1 Αντιϊκή απάντηση Plk Κυτταρικός κύκλος Είσοδος στην μίτωση TRPA1 ασβέστιο Λειτουργία καναλιού Πίνακας 1: Οι πρωτεΐνες στόχοι του γονιδίου Cyld, τα μονοπάτια μεταγωγής σήματος που ενεργοποιούνται και οι βιολογικές διαδικασίες στις οποίες συμμετέχουν. Επίσης η πρωτεΐνη CYLD περιέχει δυο συντηρημένες περιοχές πλούσιες σε προλίνη, οι οποίες θα ήταν δυνατόν να μεσολαβούν στην αλληλεπίδραση με πρωτεΐνες που περιέχουν περιοχές SH3ή WW. Αν η πρωτεΐνη CYLD αλληλεπιδρά με παρόμοιες πρωτεΐνες δεν είναι γνωστό. Παρόλα αυτά, η τριτοταγής δομή της τρίτης CAP-GLY περιοχής είναι παρόμοια με αυτήν μιας SH3 περιοχής και είναι υπεύθυνη για την σύνδεση της CYLD με την πλούσια σε προλίνη περιοχή της πρωτεΐνης ΝΕΜΟ (Saito et al, 2004). Είναι ενδιαφέρον ότι η πρωτεΐνη CYLD περιέχει και τις δυο αυτές περιοχές καθώς θα μπορούσε να αλληλεπιδρά με πρωτεΐνες-στόχους που περιέχουν είτε SH3 περιοχές είτε μοτίβα πλούσια σε προλίνη (εικόνα 3)(Massoumi & Paus, 2007; Courtois G. 2008). 12

14 Εικόνα 3: Η δομή της πρωτεΐνης CYLD. Το καρβοξυτελικό άκρο της πρωτεΐνης αποτελείται από ένα καταλυτικό κέντρο αποουβικιτινάσης με μια εσωτερική περιοχή Β-κουτιού με μορφή δακτύλων ψευδαργύρου. Το αμινοτελικό άκρο έχει τρεις CAP- Gly περιοχές, η τρίτη εκ των οποίων περιέχει την περιοχή σύνδεσης με τη πρωτεΐνη ΝΕΜΟ, και δυο περιοχές πλούσιες σε προλίνη. Η CYLD περιέχει επίσης μια περιοχή σύνδεσης με την TRAF2 και μια θέση φωσφορυλίωσης. (Sun SC, 2009:7) Οι πιο συχνές μεταλλάξεις, (αντιστοιχούν περίπου στο 60%), έχουν βρεθεί μεταξύ των εξονίων και στο εξόνιο 20, ενώ μεταλλάξεις δεν έχουν διαπιστωθεί στην αμινο-τελική περιοχή του γονιδίου που κωδικοποιεί τις δυο πρώτες CAP-GLY περιοχές.. Η εμφάνιση μεταλλάξεων κυρίως στην καρβοξυτελική περιοχή φανερώνει την σπουδαιότητα των UCH περιοχών στην ογκοκατασταλτική δράση του γονιδίου και την εμφάνιση όγκων σε απώλεια της. Το γονίδιο Cyld κωδικοποιεί για πρωτεΐνη με πιθανή ή τεκμηριωμένη δράση αποουβικιτινάσης και σε άλλα είδη πέρα από τον άνθρωπο, όπως στους ποντικούς, στις μύγες (Drosophila melanogaster) και στους νηματώδεις σκώληκες (Caenorhabditis elegans). Το γονίδιο παρουσιάζει 95% ομολογία ανάμεσα στον άνθρωπο και στον ποντικό, ενώ στο C.elegans εκφράζεται σε υψηλά επίπεδα σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης και έχουν βρεθεί δυο διαφορετικά mrna εξαιτίας διαφορετικού ματίσματος (Kamath et al, 2003; Sönnichsen et al, 2005). Στην D.melanogaster το γονίδιο Cyld παρουσιάζει περίπου 50% ομολογία με αυτό του ανθρώπου καθώς και παρόμοια δομή οργάνωσης. Έχουν εντοπιστεί πέντε διαφορετικά μετάγραφα του Cyld σε όλα τα αναπτυξιακά στάδια και σε όλα τα μέρη του σώματος στην ενήλικη δροσόφιλα. Απάλειψη του γονιδίου Cyld στην δροσόφιλα έχει ως αποτέλεσμα αύξηση στα επιπέδα των τριγλυκεριδίων, αλλαγή της κατανομής λίπους στο σώμα και επιβίωση κάτω από συνθήκες ασιτίας. Επίσης χαμηλά επίπεδα 13

15 στην έκφραση του Cyld οδηγούν σε μειωμένη αντίσταση στις βακτηριακές λοιμώξεις (Tsichritzis et al, 2007) 14

16 1.3 Σηματοδοτικά μονοπάτια και CYLD Η πρωτεΐνη CYLD είναι αρνητικός ρυθμιστής του NF-κB Ο μεταγραφικός παράγοντας NF-κB (nuclear factor kappa enhancher binding protein) ελέγχει πολλές κυτταρικές διεργασίες, περιλαμβανομένων της ανοσίας, της φλεγμονής και της απόπτωσης καθώς επίσης και άλλων γενετικών προγραμμάτων που είναι βασικά για την κυτταρική αύξηση και επιβίωση. Είναι ένας διμερής μεταγραφικός παράγοντας που βρίσκεται στο κυτταρόπλασμα και έχει μια συντηρημένη περιοχή RHD (REL-homology domain), η οποία είναι υπεύθυνη για τη σύνδεση στο DNA, το διμερισμό, τη μετατόπιση στον πυρήνα και την αλληλεπίδραση με τις πρωτεΐνες ΙκΒ. Οι πρωτεΐνες ΙκΒ, περιλαμβανομένων των ΙκΒα, β και ε, συνδέονται στο NF-κB μέσω επαναλήψεων αγκυρίνης, παρεμποδίζουν την μετατόπισή του στον πυρήνα και συνεπώς παρεμποδίζουν τη μεταγραφική δράση του. Υπάρχουν πέντε γονίδια της οικογένειας NF-κB/REL, που δημιουργούν επτά πρωτεΐνες, τις ρ105, ρ100, ρ50, ρ52, REL-A, c-rel και REL-B. Το πρωτότυπο μέλος της οικογένειας, το σύμπλοκο NF-κB, αποτελείται από τις πρωτεΐνες ρ52 και REL-A. Στο κανονικό μονοπάτι μεταγωγής σήματος, που είναι και το κυρίαρχο, τα διεγερμένα κύτταρα από τον νεκρωτικό παράγοντα όγκων, TNF-α (tumor necrosis factor) ή την ιντερλευκίνη-1β (IL-1β), ενεργοποιούν το σύμπλοκο κινάσης σερίνης/θρεονίνης ΙΚΚ. Το σύμπλοκο αυτό αποτελείται από τις υπομονάδες ΙΚΚα και ΙΚΚβ και τη ρυθμιστική υπομονάδα ΝΕΜΟ. Πιο συγκεκριμένα ενεργοποιούνται οι TRAF2 και TRAF6 αντίστοιχα, υφίστανται προσθήκη μορίων ουβικιτίνης, ενεργοποιούν στη συνέχεια την κινάση ΤΑΚ1, η οποία φωσφορυλιώνει και ενεργοποιεί την ΙΚΚβ. Η ΙΚΚβ φωσφορυλιώνει τις πρωτεΐνες ΙκΒ επιτρέποντας έτσι την προσθήκη μορίων ουβικιτίνης σε αυτές και την μετέπειτα αποικοδόμησή τους στα πρωτεοσώματα. Με την αποικοδόμηση της ΙκΒ απελευθερώνεται ο NF-κB, που ήταν συνδεδεμένος με αυτήν, μετατοπίζεται στον πυρήνα και ενεργοποιεί τα γονίδια-στόχους. 15

17 Το μη κανονικό μονοπάτι λειτουργεί κυρίως στα Β κύτταρα, ως απόκριση στη διέγερση μιας υποομάδας υποδοχέων TNFRs, από διάφορα μόρια όπως BAFF και CD40. Η διέγερση των TNFRs ενεργοποιεί μια κινάση, την ΝΙΚ (NF-kB-inducing kinase), η οποία ενεργοποιεί με τη σειρά της την ΙΚΚα. Η τελευταία φωσφορυλιώνει την πρόδρομη μορφή ρ100 του NF-κB σε δυο καρβοξυτελικά αμινοξέα σερίνης επιτρέποντας την προσθήκη μορίων ουβικιτίντης. Οδηγείται στο πρωτεάσωμα, όπου πρωτεολύεται μερικώς με αποτέλεσμα την δημιουργία της ρ52. Το σύμπλοκο NF-κB, που αποτελείται από τις υπομονάδες ρ52 και REL-B, μετατοπίζεται στον πυρήνα και ενεργοποιεί γονίδια-στόχους (εικόνα 4) (Θωμόπουλος, 2006: ). Εικόνα 4: Ρύθμιση της ενεργοποίησης του NF-κB μέσω κανονικού και μη κανονικού μονοπατιού από το Cyld (Sun SC, 2009:3). Σε πάρα πολλές μελέτες έχει αποδειχτεί ο ρόλος του Cyld ως αρνητικού ρυθμιστή του NF-κB, καθώς αναστολή του Cyld είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων του NF-κB και αντίστροφα υπερέκφραση του Cyld την μειωμένη ενεργοποίηση του NF-κB. Η πρωτεΐνη CYLD έχει την ικανότητα να απο-ουβικιτινιώνει τις περισσότερες από τις 16

18 πρωτεΐνες που συμμετέχουν στην ενεργοποίηση του NF-κB, όπως το ΝΕΜΟ, τις πρωτεΐνες TRAF2, TRAF6, Tak1 και RIP1. Η αφαίρεση αλυσίδων ουβικιτίνης από τα παραπάνω υποστρώματα έχει ως αποτέλεσμα είτε την μη ενεργοποίηση των πρωτεϊνών είτε την αποδόμηση τους στα πρωτεοσώματα, παρεμποδίζοντας τελείως την ενεργοποίηση του NF-κB, ανοδικά της ΙΚΚ. Συμπεραίνεται λοιπόν, ότι η πρωτεΐνη CYLD είναι σημαντικός ρυθμιστής του μονοπατιού μεταγωγής σήματος του NF-κB (Brummelkamp et al,2003; Kovalenko et al, 2003) CYLD και JNK σηματοδοτικό μονοπάτι Οι κινάσες ΜΑΡΚ αποτελούν μια μεγάλη οικογένεια πρωτεϊνικών κινασών σερίνης/θρεονίνης με σημαντική λειτουργία ως διαμεσολαβητές σε κυτταρικές αποκρίσεις μετά από την επίδραση διαφόρων εξωκυτταρικών διεγέρσεων. Χωρίζονται σε δυο ομάδες, αυτές (ERKs) που ενεργοποιούνται από αναπτυξιακούς παράγοντες και αυτές που ενεργοποιούνται από κυτταρικό πλήγμα. Οι δεύτερες ονομάζονται SAPKs (stress-activated protein kinases) και περιλαμβάνουν τις κινάσες JNK1-3 (c-jun aminoterminal kinases), γνωστές και ως SAPK1a, b, c και τις ισομορφές της ρ38 ΜΑΡΚ. Το μονοπάτι μεταγωγής σήματος JNK περιλαμβάνει μια σειρά από κινάσες, οι οποίες φωσφορυλιώνονται διαδοχικά με αποτέλεσμα την μετατόπιση τελικά της JNK στον πυρήνα και την ενεργοποίηση των γονιδίων στόχων. Είναι υπεύθυνο για μια σειρά διεργασίες του κυττάρου όπως ο πολλαπλασιασμός, η διαφοροποίηση, η απόπτωση, η ανοσιακή απάντηση και αντιφλεγμονώδης απόκριση. Κατάλληλοι υποδοχείς του κυττάρου διεγείρονται κάτω από συνθήκες οξειδωτικού στρες, φλεγμονή κ.α ερεθισμάτων και ενεργοποιούν τις κινάσες ΜΑΡ4, οι οποίες ενεργοποιούν τις ΜΑΡ3 κινάσες, όπως τις ASK1, MLKs (MLK1, MLK2, MLK3), MEKK1, MEKK4 και TAK1. Αυτές στη συνέχεια ενεργοποιούν τις ΜΑΡ2 κινάσες(μκκ-4, ΜΚΚ-5, ΜΚΚ-6) με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση της JNK και την μεταφορά της στον πυρήνα (εικόνα 5). 17

19 Εικόνα 5: Σηματοδοτικό μονοπάτι SAPK/JNK. (διαθέσιμο στο 10/2009) Το γονίδιο Cyld έχει βρεθεί ότι ρυθμίζει αρνητικά το μονοπάτι μεταγωγής σήματος της JNK (Reiley et al, 2004). Καταστολή της έκφρασης του Cyld είχε σαν αποτέλεσμα την αυξημένη ενεργοποίηση του JNK μονοπατιού, μέσω της διέγερσης από διαφορετικούς υποδοχείς της ανοσίας όπως ο TNF-a, η ιντερλευκίνη IL-1, λιποπολυσακχαρίτες και έναν ανταγωνιστή του CD40. Η αυξημένη ενεργοποίηση του JNK μονοπατιού παρατηρήθηκε ειδικά στους υποδοχείς της ανοσίας (immune receptors) και όχι στους υποδοχείς του στρες, υποδηλώνοντας τον ρόλο του Cyld στη διέγερση της JNK μέσω ανοσίας. Το Cyld ρυθμίζει αρνητικά την ενεργοποίηση της κινάσης ΜΚΚ7. Η ΜΚΚ7 διεγείρεται από κυτοκίνες που παράγονται σε φλεγμονές και μεσολαβεί στην ενεργοποίηση της JNK. Επίσης έχει βρεθεί ότι η προσθήκη αλυσίδων ουβικιτίνης στην TRAF2 έχει σαν αποτέλεσμα την 18

20 διέγερση του TNF-a και την ενεργοποίηση του μονοπατιού JNK. Είναι επίσης γνωστό ότι η πρωτεΐνη CYLD συνδέεται με την TRAF2 και αφαιρεί αλυσίδες ουβικιτίνης, εμποδίζοντας έμμεσα την ενεργοποίηση της JNK. Παρόμοια η TRAF6 με την προσθήκη μορίων ουβικιτίνης στο μόριο της ενεργοποιεί την μεταγωγή σήματος μέσω των υποδοχέων ιντερλευκίνης IL-1 και των υποδοχέων για τους λιποπολυσακχαρίτες (toll-like receptor 4, LPS). Η TRAF6 αποτελεί υπόστρωμα για τη CYLD με αποτέλεσμα την μη ενεργοποίησή της και κατά συνέπεια την αρνητική ρύθμιση του JNK μονοπατιού CYLD-Snail σηματοδοτικό μονοπάτι Σε μια πρόσφατη εργασία για το κακόηθες μελάνομα προτάθηκε ένα νέο σηματοδοτικό μονοπάτι που συνδέει το Cyld με έναν μεταγραφικό παράγοντα, τον Snail. Συγκεκριμένα στα κύτταρα με κακόηθες μελάνωμα, βρέθηκε ότι ο μεταγραφικός παράγοντας Snail, αθροίζεται στον υποκινητή του Cyld, εμποδίζοντας την μεταγραφή του. Η πρωτεΐνη CYLD φυσιολογικά αφαιρεί αλυσίδες ουβικιτίνης από το ογκογονίδιο Bcl-3, εμποδίζοντας την μετατόπισή του στον πυρήνα και την σύνδεσή του με τις υπομονάδες του NF-κB ρ50 και ρ52 και τον υποκινητή της κυκλίνης-d και της Ν-κατιερίνης. Με την αναστολή της έκφρασης του Cyld, η Bbl-3 ενεργοποιείται, δίνοντας το σήμα για έναρξη μεταγραφής των παραπάνω γονιδίων στόχων (Massoumi et al, 2009). Σημαντικό στάδιο στην συνεχή έκφραση του Snail, αποτελεί η ενεργοποίηση της ERK κινάσης από τις κινάσες Raf και Ras. Στα κύτταρα με μελάνομα υπάρχει συνεχής ενεργοποίηση του σηματοδοτικού μονοπατιού Ras-Raf-MEK-ERK (ΜΑΡΚ), με συνέπεια αυξημένα επίπεδα του μεταγραφικού παράγοντα Snail, ο οποίος επάγει τον συνεχή πολλαπλασιασμό και μετανάστευση των καρκινικών κυττάρων, μέσω της καταστολής του Cyld (εικόνα 6). 19

21 Εικόνα 6: Ρύθμιση πολλαπλασιασμού από το Snail, καταστολή του Cyld (Massoumi et al, 2009;229). 1.4 Φυσιολογικές λειτουργίες της πρωτεΐνης CYLD Ο ιδιαίτερος ρόλος της CYLD στην ρύθμιση του μεταγραφικού παράγοντα NFκB υποδηλώνει την συμμετοχή της συγκεκριμένης από-ουβικιτινάσης σε σημαντικές βιολογικές διεργασίες. Αυτή η παραδοχή μελετήθηκε χρησιμοποιώντας ζωικά μοντέλα. Πολλές ερευνητικές ομάδες δημιούργησαν ποντίκια με απώλεια του γονιδίου Cyld και ποντίκια με μια παραλλαγή του γονιδίου στην οποία έλειπαν τα εξόνια 7 και 8, τα οποία κωδικοποιούν για την καταλυτική περιοχή, με συνέπεια την απώλεια της από-ουβικουϊτινίωσης Ανοσοαπάντηση και φλεγμονή Μια από τις χαρακτηριστικές λειτουργίες της CYLD είναι η ρύθμιση της ανοσιακής απάντησης και η φλεγμονή (Sun SC, 2008). Σε ποντίκια με απουσία του γονιδίου Cyld παρατηρήθηκαν ανωμαλίες στην ανάπτυξη των θυμοκυττάρων και στην ενεργοποίηση των Τ-λεμφοκυττάρων. Ως αποτέλεσμα παρουσίασαν φλεγμονή στο παχύ έντερο και συμπτώματα αυτοανοσίας (Zhang et al, 2006; Reiley et al, 2006; 2007). Παρόμοια, σε ποντίκια με 20

22 έλλειψη του Cyld και ποντίκια με παραλλαγή του γονιδίου στην οποία έλειπαν τα εξόνια 7 και 8, παρατηρήθηκε αυτόματη ενεργοποίηση των Β- λεμφοκυττάρων και υπερπλασία (Ηövelmeyer et al, 2007). Σημαντικός είναι ο ρόλος της CYLD στην ρύθμιση της έμφυτης ανοσίας. Ο στρεπτόκοκκο S.pneumoniae είναι ένα παθογόνο βακτήριο που εποικίζει το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα προκαλώντας σοβαρές ασθένειες όπως μηνιγγίτιδα, πνευμονία κ.α. Λίγα πράγματα είναι γνωστά για το μοριακό μηχανισμό με τον οποίο επάγει την φλεγμονή, βρέθηκε όμως ότι ενεργοποιεί το σηματοδοτικό μονοπάτι του πυρηνικού παράγοντα NFAT (nuclear factor of activated T cells) και επάγει τους φλεγμονώσεις διαμεσολαβητές. Η επαγωγή του NFAT σηματοδοτικού μονοπατιού επιτυγχάνεται μέσω του Ca ++ -καλσινευρίνη και της κινάσης ΤΑΚ1. Διαπιστώθηκε ότι η πρωτεΐνη CYLD απομακρύνει αλυσίδες από την κινάση ΤΑΚ1 ρυθμίζοντας αρνητικά την επαγωγή του NFAT σηματοδοτικού μηχανισμού (Koga et al, 2008). Η απορρύθμιση της κινάσης ΤΑΚ1 απουσία λειτουργικής CYLD έχει σαν αποτέλεσμα την υπερενεργοποίηση του μεταγραφικού παράγοντα NF-κB και του JNK στα Τ-λεμφοκύτταρα (εικόνα 7). Συμπερασματικά, προκύπτει ότι η ΤΑΚ1 κινάση είναι κοινός στόχος της CYLD στην έμφυτη και προσαρμοστική ανοσιακή απάντηση. Ένας γνωστός στόχος της ΤΑΚ1 κινάσης, η πρωτεΐνη ρ38, επίσης ρυθμίζεται αρνητικά από την πρωτεΐνη CYLD κατά τη μόλυνση με στρεπτόκοκκο, προκαλώντας την θνησιμότητα από το μικρόβιο (Lim et al, 2007). Δυο πρόσφατες μελέτες, έδειξαν ότι η πρωτεΐνη CYLD ρυθμίζει αρνητικά την παραγωγή ιντερφερόνης τύπου Ι, η οποία επάγεται από ιούς. Αυτή η λειτουργία της CYLD σχετίζεται με την φυσιολογική αλληλεπίδρασή της με έναν ενδοκυτταρικό RNA ανιχνευτή, τον RIG-I (retinoic acid-induced gene) και την αρνητική ρύθμιση των σχετιζόμενων με την ΙΚΚ κινασών, ΙΚΚε και ΤΒΚ1 (Friedman et al, 2008; Zhang et al, 2008). 21

23 Εικόνα 7: Σχηματική απεικόνιση του μηχανισμού δράσης της CYLD στην αρνητική ρύθμιση της επαγωγής του NFAT από τον S.pneumoniae (Koga et al, 2008;12552) Απόπτωση γαμετών και σπερματογένεση Η σπερματογένεση είναι μια αυστηρά ελεγχόμενη βιολογική διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει διαδοχικές διαφοροποιήσεις των αρσενικών γεννητικών βλαστικών κυττάρων σε ώριμα τελικά σπερματοζωάρια. Ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό στάδιο στην σπερματογένεση είναι μια πρώιμη απόπτωση των αρσενικών γαμετών, απαραίτητη για την διατήρηση της ισορροπίας στον αριθμό των γεννητικών κυττάρων και των υποστηρικτικών κυττάρων Sertoli (Rodriguez et al, 1997). Στα αρσενικά ποντίκια με καταστολή του γονιδίου Cyld διαπιστώθηκε ότι το στάδιο της πρώιμης απόπτωσης των γαμετών ελαττώθηκε σημαντικά με αποτέλεσμα να διακοπεί η σπερματογένεση σε ένα ώψιμο στάδιο (Wright et al, 2007). Τα γαμετικά κύτταρα φαίνεται ότι διεγείρονται συνεχώς από τον μεταγραφικό παράγοντα NF-κB, η ενεργοποίηση του οποίου ρυθμίζεται από την πρωτεΐνη CYLD. Έτσι, σε κάποιο αρχικό στάδιο η CYLD ρυθμίζει αρνητικά τον NF-κB, σταματά η διέγερση των γαμετών και τα κύτταρα οδηγούνται στην απόπτωση. Στα συγκεκριμένα πειραματόζωα διαπιστώθηκε 22

24 η συνεχής ενεργοποίηση του NF-κB εξαιτίας της απουσίας της CYLD, καθώς και υψηλά επίπεδα αντι-αποπτωτικών γονιδίων, όπως το Bcl-2. Στα γεννητικά κύτταρα ένας από τους σημαντικούς στόχους της CYLD είναι η RIP1. Η ουβικουϊτινίωση της RIP1 προάγει την ενεργοποίηση του NF-κB, αλλά επίσης εμποδίζει την πρωτεΐνη να συνδεθεί με την κασπάση 8 και να ξεκινήσει την απόπτωση. Παρατηρήθηκε, ότι σε ποντίκια με έλλειψη του Cyld, η πρωτεΐνη RIP1 ουβικουϊτινώνεται συνεχώς, με αποτέλεσμα να αναστέλλει την απόπτωση των γαμετικών κυττάρων με την συνεχή ενεργοποίηση του NF-κB, αλλά και με την αναστολή του σηματοδοτικού μονοπατιού των κασπασών Οστεογένεση και ομοιόσταση οστών Η ομοιόσταση των οστών ελέγχεται αυστηρά από την ισορροπία μεταξύ της δημιουργίας οστίτη ιστού από τους οστεοβλάστες και την καταστροφή του από τους οστεοκλάστες. Η κύρια αιτία για μια σειρά παθήσεις με εκφυλιστικές αλλοιώσεις των οστών, όπως η οστεοπόρωση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ασθένεια Paget στα οστά, είναι η μη σωστή ρύθμιση της δραστηριότητας των οστεοκλαστών. Η διαφοροποίηση των μεσεγχυματικών κυττάρων και η ανάπτυξη των οστεοκλαστών καθορίζεται από την μεταγωγή σήματος μέσω μιας πρωτεΐνης της οικογένειας των TNFR, της RANK. Η δέσμευση της RANK από τον συνδέτη της ενεργοποιεί μια Κ63 ειδική Ε3 λιγάση ουβικιτίνης, την TRAF6, η οποία αυτό-ουβικιτινώνεται και στη συνέχεια μεσολαβεί στην ουβικιτινίωση πρωτεϊνών στόχων όπως το συστατικό ΝΕΜΟ. Αυτά τα γεγονότα είναι σημαντικά για την ενεργοποίηση των ΙΚΚ και του μεταγραφικού παράγοντα NF-kB. Η πρωτεΐνη CYLD εμπλέκεται στην αναδραστική αναστολή του RANK μονοπατιού. Η δημιουργία των οστεοκλαστών, η οποία όπως αναφέρθηκε προκαλείται από την ενεργοποίηση του RANΚ, επάγει δραστικά την έκφραση της CYLD, η οποία αθροίζεται, συνδέεται με μια πρωτεΐνηπροσαρμοστή, την ρ62 και μέσω αυτής τελικά με την TRAF6. Η τελευταία απο-ουβικιτινώνεται αναστέλλοντας το σηματοδοτικό μονοπάτι της RANK και την ενεργοποίηση του NF-κB. Συνεπώς, απώλεια της πρωτεΐνης CYLD έχει ως αποτέλεσμα την υπερπαραγωγή οστεοκλαστών και την σοβαρή απώλεια οστικής μάζας ή ακόμη και οστεοπόρωσης (Jin et al, 2008; Sun SC, 2009). 23

25 1.4.4 Κυτταρικός κύκλος Σε μελέτες που έγιναν σε κυτταροκαλλιέργειες (Stegmeier et al, 2007) αποκαλύφθηκε ένας πιθανός ρόλος του γονιδίου Cyld στην πορεία του κυτταρικού κύκλου. Διαπιστώθηκε ότι τα κύτταρα που εμφάνιζαν μειωμένη έκφραση του Cyld καθυστερούσαν την είσοδο τους στη μίτωση. Συγκεκριμένα παρατηρήθηκε μια μικρή καθυστέρηση κατά την μετάβαση από την φάση G1 στη S φάση, κανονική διάρκεια της S φάσης αλλά καθυστέρηση στην άθροιση της φωσφο-ιστόνης ΡΗ3 και στην φωσφορυλίωση της Cdc25c φωσφατάσης, θετικού ρυθμιστή της μίτωσης. Τα επίπεδα της πρωτεΐνης CYLD ήταν ελαττωμένα καθώς τα κύτταρα έβγαιναν από την μίτωση, παρέμεναν χαμηλά κατά την φάση G1 της μεσόφασης, ενώ αυξάνονταν στην φάση S. Η σημασία της CYLD στην είσοδο των κυττάρων στην μίτωση εξαρτάται από την ικανότητα του για ουβικιτινίωση αλλά είναι ανεξάρτητη από την ενεργοποίηση του μεταγραφικού παράγοντα NF-κB. Παρόμοια καθυστέρηση στην φωσφορυλίωση της Cdc25c και στην αποδόμηση της Emi1 εμφάνισαν κύτταρα με ελαττωμένη την Plk1, μια κινάση σερίνης/θρεονίνης με ιδιαίτερη σημασία για την μιτωτική διαίρεση του κυττάρου. Βρέθηκε ότι η CYLD αλληλεπιδρά με την Plk1 και πιθανά να ρυθμίζει θετικά την λειτουργία της, απομακρύνοντας αλυσίδες ουβικιτίνης συνδεμένες με την Κ63 λιγάση από την ίδια καθώς και από θετικούς ρυθμιστές της. Παρόλα αυτά, χρειάζεται να διερευνηθεί περαιτέρω ο ρόλος της ουβικιτινίωσης Κ63 της Plk1 και ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο η πρωτεΐνη CYLD ρυθμίζει την μίτωση Κυτταρική μετανάστευση Σε πειράματα που έγιναν προτάθηκε μια ακόμη λειτουργία της CYLD στην ρύθμιση της δυναμικής των μικροσωληνίσκων και της κυτταρικής μετανάστευσης (Gao et al, 2008). Ο κυτοσκελετός των μικροσωλινίσκων παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές κυτταρικές λειτουργίες όπως το σχήμα του κυττάρου, η ενδοκυτταρική κυκλοφορία, η κυτταρική διαίρεση και η κυτταρική κινητικότητα. Η δομή και λειτουργία των μικροσωλινίσκων ρυθμίζονται εξαίσια από πολλές πρωτεΐνες που συνδέονται μαζί τους. Σε αυτές περιλαμβάνονται πρωτεΐνες που ρυθμίζουν την συγκρότηση και την οργάνωση των 24

26 μικροσωληνίσκων και κινητικές πρωτεΐνες (motor proteins) που μεσολαβούν στη μεταφορά οργανιδίων και κυστιδίων. Οι πρωτεΐνες αυτές συνδέονται με τους μικροσωληνίσκους είτε στο τέλος τους είτε έξω από το τοίχωμά τους είτε με την διαλυτή τομπουλίνη. Για τη σύνδεση αυτή οι αντίστοιχες πρωτεΐνες έχουν διάφορα δομικά μοτίβα όπως περιοχή ομόλογη με την καλπονίνη ή CAP-Gly περιοχές. Οι CAP-Gly περιοχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην δυναμική των μικροσωληνίσκων. Η πρωτεΐνη CYLD είναι η μόνη πρωτεΐνη που έχει βρεθεί ως τώρα, η οποία περιέχει τρεις τέτοιες περιοχές καθώς οι περισσότερες CAP-Gly πρωτεΐνες περιέχουν μία ή δυο. Στην συγκεκριμένη έρευνα διαπιστώθηκε ότι η CYLD συνδέεται με τους μικροσωληνίσκους και με την α-τουμπουλίνη στα κύτταρα και in vitro. Βρέθηκε μάλιστα ότι κυρίως η πρώτη CAP-Gly περιοχή είναι υπεύθυνη για την σύνδεση. Επίσης φαίνεται ότι προάγει την συγκρότηση και την σταθερότητα τους καθώς σε καλλιέργεια κυττάρων όπου έγινε καταστολή της CYLD με επίδραση με nocodazole διαπιστώθηκε καθυστέρηση στην επαναδημιουργία των μικροσωληνίσκων. Επιπλέον, η CYLD προάγει τον πολυμερισμό της τομπουλίνης στους μικροσωληνίσκους καθιερώνοντας το σε έναν καινούργιο ρυθμιστή της δυναμικής των μικροσωληνίσκων. Με την δοκιμασία επούλωσης πληγής (wound healing assay) μελετήθηκε ο ρόλος της CYLD στην κυτταρική μετανάστευση. Σε κύτταρα με πολύ χαμηλή έκφραση της CYLD παρατηρήθηκε καθυστέρηση στην επούλωση του κενού και μάλιστα στα κύτταρα όπου έλλειπε η πρώτη CAP- Gly περιοχή. Διαπιστώθηκε λοιπόν, ότι η πρωτεΐνη CYLD διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κυτταρική μετανάστευση και ότι η πρώτη CAP-Gly περιοχή του είναι κύρια υπεύθυνη για την συγκεκριμένη λειτουργία. 1.5 CYLD και καρκίνος του μαστού Η σχέση του γονιδίου Cyld με τον καρκίνο του μαστού μελετήθηκε σε δυο εργασίες που έγιναν σε κυτταρικές σειρές, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο του σαν ογκοκατασταλτικό γονίδιο αλλά και δίνοντας νέα στοιχεία για τον μηχανισμό ρύθμισής της δράσης αποουβικιτινάσης. 25

27 Πιο συγκεκριμένα σε μια καρκινική σειρά μαστού μελετήθηκε ο ρόλος του Cyld σε σχέση με το σύμπλοκο SWI/SNF, ένα πολυμερές σύμπλοκο που ρυθμίζει την γονιδιακή έκφραση με αναδιάταξη της δομής των νουκλεοσωμάτων (Wang et al, 2005). Το σύμπλοκο αποτελείται από μια BRG1 ή hbrm DNA εξαρτώμενη ΑΤΡάση και τους παράγοντες BAF250, 170, 155, 60, 57, 53 και BAF45. Ο ακριβής ρόλος των παραγόντων BAF δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως αλλά έχει βρεθεί ότι οι BAF60 και BAF57 μεσολαβούν στις αλληλεπιδράσεις με μεταγραφικούς ενεργοποιητές και καταστολείς. Μάλιστα μελέτες έχουν αποδείξει ότι o BAF57 μπορεί να μεσολαβήσει σε αλληλεπιδράσεις με ενεργοποιητές της μεταγραφής όπως c-myc και τους υποδοχείς οιστρογόνων αλλά και με καταστολής όπως οι msin3a/b και PRMT5 (Belandia et al, 2002; Pal et al, 2003). Στην κυτταρική σειρά καρκίνου του μαστού του επιθηλίου των πόρων ΒΤ549 η οποία είναι τριπλά αρνητική και δεν εκφράζει τον παράγοντα BAF57, έγινε επιμόλυνση με πλασμίδια που εκφράζουν τον παράγοντα ΒAF57 και μελετήθηκε στη συνέχεια η κυτταρική ανάπτυξη. Διαπιστώθηκε ομαλή μορφολογία των κυττάρων, διακοπή του κυτταρικού κύκλου και επαγωγή της απόπτωσης. Ο παράγων BAF57 επάγει την έκφραση του Cyld και μάλιστα συνδέεται άμεσα με την μεταγραφή του. Βρέθηκε ότι οι ΑΤΡάσες BRG1 και hbrm στρατολογούνται στην περιοχή του προαγωγέα του Cyld και πιθανόν η πρώτη να επάγει την μεταγραφή του και η δεύτερη την αποσιώπιση του. Η επαγωγή του Cyld έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του ρυθμού απόπτωσης των κυττάρων. Η USP domain στο καρβοξυτελικό άκρο του Cyld που είναι υπεύθυνη για την δράση από-ουβικιτινάσης είναι υπεύθυνη και για την επαγωγή της απόπτωσης. Πολύ συχνά τα σηματοδοτικά μόρια υπόκεινται σε έλεγχο κατά την μεταγραφή και μετα-μεταφραστικό έλεγχο. Μέχρι τώρα πολύ λίγα είναι γνωστά για τον μηχανισμό ρύθμισης της αφαίρεσης αλυσίδων ουβικιτίνης τη CYLD. Μια πολύ πρόσφατη μελέτη (Hutti et al, 2009) αναδεικνύει την φωσφορυλίωση της πρωτεΐνης CYLD από την κινάση ΙΚΚε ως μηχανισμό ρύθμισης της δράσης αποουβικιτινάσης της. Η κινάση ΙΚΚε είναι μια κινάση σερίνης/θρεονίνης, ανήκει στην οικογένεια των ΙΚΚ κινασών και συμμετέχει στα μονοπάτια μεταγωγής σήματος των ιντερφερόνών. Ειδικοί υποδοχείς (toll- 26

28 like receptors) συνδεδεμένοι με την κυτταρική μεμβράνη και ενδοκυτταρικοί υποδοχείς αναγνωρίζουν ιϊκά νουκλεϊκά οξέα, όπως dsrna, και ενεργοποιούν την ΙΚΚε κινάση. Στη συνέχεια η ΙΚΚε φωσφορυλιώνει τους παράγοντες IRF3 και IRF7 (interpheron response factors) επιτρέποντας την μετατόπισή τους στον πυρήνα και την πυροδότηση της μεταγραφής γονιδίων ειδικών με την απάντηση στην ιντερφερόνη τύπου Ι. Η κινάση ΙΚΚε ενεργοποιεί επίσης τον μεταγραφικό παράγοντα NF-κB. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η ΙΚΚε έχει χαρακτηριστεί ως ογκοπρωτεϊνη καθώς έχει διαπιστωθεί υπερέκφρασή της σε καρκινώματα του μαστού και σε καρκινικές κυτταρικές σειρές μαστού (Boehm et al, 2007). Η ΙΚΚε βρέθηκε ότι φωσφορυλιώνει τη CYLD στη θέση Ser418 ελαττώνοντας την ικανότητά της πρωτεΐνης για απο-ουβικιτινίωση με συνέπεια την αύξηση της ενεργοποίησης του NF-κB. Επειδή όμως η CYLD συμμετέχει και σε άλλα σηματοδοτικά μονοπάτια ανεξάρτητα του NF-κB είναι πιθανόν να τα επηρεάζει και αυτά. Οι κινάσες IKKα και ΙΚΚβ επίσης φωσφορυλιώνουν την πρωτεΐνη CYLD (Reiley et al, 2005) στην ίδια θέση Ser418 ελαττώνοντας την ικανότητα για αποουβικιτινίωση, η ΙΚΚε όμως είναι πιο αποτελεσματική από τις παραπάνω κινάσες. Αν και χρειάζεται περαιτέρω μελέτη για τον πλήρη μηχανισμό με τον οποίο η ΙΚΚε και η πρωτεΐνη CYLD συμβάλλουν στον κυτταρικό μετασχηματισμό, οι παρατηρήσεις αυτές συνδέουν ένα ογκογονίδιο και ένα ογκοκατασταλτικό γονίδιο στην ρύθμιση του μεταγραφικού παράγοντα NF-κB. Χρειάζεται επίσης να μελετηθεί η κινάση ΙΚΚε και η ικανότητά της να φωσφορυλιώνει και άλλα υποστρώματα που εμπλέκονται στον κυτταρικό μετασχηματισμό. 27

29 2. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος και η πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες των αναπτυγμένων χωρών. Κάθε χρόνο πάνω από 1,200,000 γυναίκες νοσούν παγκοσμίως από καρκίνο του μαστού, αντιπροσωπεύοντας το % του γυναικείου πληθυσμού και περίπου 500,000 είναι αυτές που καταλήγουν. Παρά τα αυξημένα ποσοστά του στις βιομηχανικές χώρες (1 στις 9 γυναίκες του Δυτικού ημισφαιρίου στη διάρκεια της ζωής της θα αναπτύξει καρκίνο μαστού) και στις λιγότερες αναπτυγμένες χώρες αρχίζουν να αυξάνονται τα περιστατικά γυναικών με τον συγκεκριμένο καρκίνο. Σε έρευνες μεταναστών γυναικών που μετακινήθηκαν από χώρες χαμηλού σε χώρες υψηλού κινδύνου διαπιστώθηκαν τα ίδια ποσοστά καρκίνου μαστού με την αντίστοιχη χώρα υποδοχής μετά από δυο γενιές. Τα δεδομένα αυτά υποδεικνύουν ότι οι διεθνείς διαφοροποιήσεις οφείλονται σε διαφορές του μακρο- και μικροπεριβάλλοντος και όχι σε γενετικούς παράγοντες (Tominaga S,1985; Ziegler et al, 1993; Benson et al, 2009). 2.1 Παράγοντες κινδύνου Υπάρχουν αρκετές πληροφορίες σχετικά με τους γενετικούς παράγοντες και τους παράγοντες που αφορούν στον τρόπο ζωής και επηρεάζουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Το οικογενειακό ιστορικό σε συγγενή πρώτου βαθμού αποτελεί έναν τεκμηριωμένο παράγοντα κινδύνου. Γυναίκες των οποίων η μητέρα ή η αδερφή είχε καρκίνο του μαστού έχουν έναν αυξημένο κίνδυνο της σε σχέση με αυτές των οποίων οι συγγενείς δεν έπασχαν από τη νόσο. Περίπου το 5-10% όλων των καρκίνων του μαστού μπορεί να αποδοθεί σε μεταλλάξεις υψηλής διαπεραστικότητας. Το ποσοστό αυτό μεταβάλλεται με την ηλικία και σε γυναίκες κάτω των 30 ετών φτάνει περίπου στο 1/3 των περιπτώσεων. Τα γονίδια BRAC1 και BRAC2 καθώς και μεταλλαγές υψηλής διαπεραστικότητας όπως αυτές των p53, CHEK2 και PTEN/MMAC1 ευθύνονται για σημαντικό ποσοστό του οικογενούς καρκίνου 28

30 του μαστού αλλά για μικρό ποσοστό του συνόλου των περιπτώσεων της νόσου (Baynes et al, 2007). Επίσης η πρώιμη εμμηναρχή κάτω των 12 ετών όπως και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση άνω των 55 ετών αποτελούν παράγοντες αυξημένου κινδύνου. Μια κύηση σε μικρή ηλικία κάτω των 20 ετών παρέχει μια παρατεταμένη μακροχρόνια προστασία. Μια κύηση αυξάνει βραχυπρόθεσμα τον κίνδυνο αλλά τον μειώνει σημαντικά μακροπρόθεσμα, πιθανόν γιατί τα κύτταρα του μαστού γίνονται λιγότερο ευάλωτα στην διαδικασία καρκινογένεσης μετά από την τελική ιστολογική διαφοροποίηση που προκαλείται μετά από μία ή περισσότερες τελειόμηνες κυήσεις. Έτσι, όσο μικρότερη είναι η ηλικία της πρώτης κύησης τόσο πιο έντονη είναι η παρεχόμενη προστασία, ενώ αν η πρώτη εγκυμοσύνη γίνει σε ηλικία άνω των 35 ετών αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού επειδή η βραχυπρόθεσμη αύξηση του κινδύνου στην ηλικία αυτή υπερκαλύπτει την μετέπειτα μείωσή του. Οι αποβολές ή οι εκτρώσεις δεν φαίνεται να έχουν κάποια επίδραση στην εμφάνιση της νόσου, ενώ η ατεκνία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου. Ο θηλασμός παρέχει περιορισμένο βαθμό προστασίας κυρίως πριν την εμμηνόπαυση (Hankinson et al, 2004;Petrek et al, 1991; Brind et al, 1996). Όλες οι ενδογενείς ορμόνες που έχουν μελετηθεί σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες όπως η ολική και η ελεύθερη οιστραδιόλη, η οιστρόνη, ανδοστενεδιόνη, η δεϋδροεπιανδροστερόνη, η τεστοστερόνη και η προλακτίνη έχουν σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες τα περιορισμένα δεδομένα λόγω της δυσκολίας εναρμονισμού των δειγματοληψιών με τον καταμήνιο κύκλο υποδεικνύουν αύξηση του κινδύνου σε αυξημένες τιμές οιστρογόνων και ινσουλινοειδούς αυξητικού παράγοντα 1(IGF-1) (Onland-Morek et al, 2003). Επίσης το μεγαλύτερο ύψος, η παχυσαρκία μετά την εμμηνόπαυση, η υψηλής πυκνότητα μαστογραφία αποτελούν παράγοντες κινδύνου καρκίνου του μαστού ενώ η ιονίζουσα ακτινοβολία και η κατανάλωση οινοπνεύματος συμβάλλουν στην ανάπτυξη του αλλά σε μικρότερο μέγεθος. Η πρόσφατη λήψη αντισυλληπτικών αυξάνει οριακά τον κίνδυνο ενώ αντίθετα η μακροχρόνια χρήση μετεμμηνοπαυσιακών οιστρογόνων κυρίως σε 29

31 συνδυασμό με προγεστερόνα συνεπάγεται σημαντική αύξηση του κινδύνου (Benson et al, 2009). Ένα προτεινόμενο αιτιολογικό πρότυπο του καρκίνου του μαστού παρουσίασαν η ερευνητική ομάδα των πανεπιστημίων Harvard και Karolinska το οποίο βασίζεται σε τρεις αρχές. Σύμφωνα με αυτό τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων και ορμονών του συστήματος IGF κατά την περιγεννητική περίοδο προάγουν τον πολλαπλασιασμό των ειδικών μαζικού αδένα βλαστοκυττάρων του. Ο αριθμός των κυττάρων αυτών έχει σχέση με τη μάζα του μαζικού αδένα και αποτελεί σημαντικό προσδιοριστικό παράγοντα του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στην ενήλικη ζωή (Trichopoulos et al, 2005). 2.2 Ανατομία του μαστού Ο μαστός αποτελείται από λοβούς και πόρους. Κάθε μαστός έχει περίπου λοβούς, που διακρίνονται σε πολλά μικρότερα τμήματα που ονομάζονται λόβια (εικόνα 8). Οι λοβοί και τα λόβια συνδέονται με λεπτούς αγωγούς, που ονομάζονται πόροι. Κάθε λόβιο διαθέτει έναν εκφορητικό πόρο. Όλοι οι εκφορητικοί πόροι δυγκεντρώνονται και εκβάλλουν στη θηλή. Γύρω από τη θηλή υπάρχει η θηλαία άλως, που έχει πολλούς σμηγματογόνους αδένες (Τσακρακλίδης, 1999). Κάθε μαστός διαθέτει επίσης αιμοφόρα αγγεία και λεμφαγγεία. Τα λεμφαγγεία μεταφέρουν τη λέμφο, ένα γαλακτώδες υγρό με λεμφοκύτταρα, πρωτεΐνες και λίπη, στους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλο το σώμα, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων και άλλων νοσημάτων. Ομάδες λεμφαδένων βρίσκονται στην μασχάλη, πάνω από την κλείδα, στο θωρακικό τοίχωμα και εντός του μαστού. 30

32 Εικόνα 8: Ανατομία του μαστού (διαθέσιμο στο Ιστολογική ταξινόμηση του καρκίνου του μαστού Οι κύριες κατηγορίες του μαστού είναι δυο : α) το λοβιακό, που αναπτύσσεται στα λόβια β) το πορογενές, που αναπτύσσεται στους πόρους. Και οι δύο αυτές κατηγορίες διακρίνονται στο διηθητικό και μη διηθητικό (in situ) καρκίνωμα. Ο όρος μη διηθητικό ή προδιηθητικό καρκίνωμα αναφέρεται σε κακόηθες επιθηλιακό νεόπλασμα, τα κυτταρικά στοιχεία του οποίου δεν έχουν διασπάσει την κυτταρική μεμβράνη και κατά συνέπεια στερείται διηθητικής ανάπτυξης. Αναπτύσσεται στην τελική πορολοβιακή μονάδα, δηλαδή στο σημείο όπου οι μικροί πόροι επικοινωνούν με τις σωληναριακές δομές των λοβίων. Αν τα επιθηλιακά στοιχεία παρουσιάζουν μορφολογία πορογενή, ο ιστολογικός τύπος ονομάζεται ενδοπορικός, ενώ αν τα αντίστοιχα κύτταρα προέρχονται από τα λόβια, ο τύπος ονομάζεται ενδολοβιακός. Το πορογενές καρκίνωμα του μαζικού αδένα in situ είναι μια προκαρκινική κατάσταση, συνήθως ψηλαφητή, η οποία μερικές φορές εξελίσσεται σε διηθητικό καρκίνο του μαστού. Αντίθετα, το λοβιακό καρκίνωμα in situ δεν αποτελεί προστάδιο εξέλιξης σε διηθητικό λοβιακό καρκίνο, αλλά 31

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΑΣ:.. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 η Οι ιστοί των οργάνων του πεπτικού συστήματος Α) Ένα σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Του Σταύρου Ν. PhD Ψυχολόγου Αθλητικού Ψυχολόγου

Του Σταύρου Ν. PhD Ψυχολόγου Αθλητικού Ψυχολόγου Του Σταύρου Ν. PhD Ψυχολόγου Αθλητικού Ψυχολόγου Η σχέση και η αλληλεπίδραση των αθλητών, των προπονητών και των γονιών αποτελεί μια αναπόσπαστη διαδικασία στην αθλητική ανάπτυξη του παιδιού. Η αλληλεπίδραση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΟΤΕΛΑΪΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΕΣ ΕΙΔΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Α.Ε. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΛΗΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 29-04-2014

ΧΟΤΕΛΑΪΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΕΣ ΕΙΔΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Α.Ε. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΛΗΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 29-04-2014 ΧΟΤΕΛΑΪΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΕΣ ΕΙΔΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Α.Ε. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΛΗΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 29-04-2014 Στη Νέα Φιλαδέλφεια, σήμερα στις 29 Απριλίου 2014, ημέρα Τρίτη και ώρα 13:00, στα γραφεία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΑΠΟ ΑΓ.ΕΛΕΝΗ ΕΩΣ ΤΟΝ ΚΟΜΒΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΤΙΜΟΥ. ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Τιμαριθμική 2012Α

ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΑΠΟ ΑΓ.ΕΛΕΝΗ ΕΩΣ ΤΟΝ ΚΟΜΒΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΤΙΜΟΥ. ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Τιμαριθμική 2012Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΗΣΩΝ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΔ & Μ.Ε Αριθμός Μελέτης : 3 Δήμος : ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ Εργο : ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΛΑΒΩΝ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΟΔΟΦΩΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΑΠΟ ΑΓ.ΕΛΕΝΗ ΕΩΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Τιμαριθμική 2012Α 1 ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ 1.1 Αντικείμενο του παρόντος Τιμολογίου είναι ο καθορισμός των τιμών μονάδος με τις οποίες θα εκτελεσθεί το έργο, όπως προδιαγράφεται στα λοιπά τεύχη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΟΜΗΣΗΣ ΕΡΓΟ: ΑΝΤΙΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΥΠΑΡΧΟΝΤΟΣ ΤΟΙΧΕΙΟΥ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΑΓ.ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ A1. Ο συγγραφέας ορίζει το φαινόμενο του ανθρωπισμού στη σύγχρονη εποχή. Αρχικά προσδιορίζει την

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ A1. Ο συγγραφέας ορίζει το φαινόμενο του ανθρωπισμού στη σύγχρονη εποχή. Αρχικά προσδιορίζει την ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ A1. Ο συγγραφέας ορίζει το φαινόμενο του ανθρωπισμού στη σύγχρονη εποχή. Αρχικά προσδιορίζει την έννοια της ανθρωπιάς ως συμμετοχής στα προβλήματα των

Διαβάστε περισσότερα

1 Επιμέλεια: Γράβαλος Βασίλειος, Χρυσανθάκης Ιωάννης

1 Επιμέλεια: Γράβαλος Βασίλειος, Χρυσανθάκης Ιωάννης ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Δ/νση Μελετών & Εφαρμογών Η Δ/νση Μελετών & Εφαρμογών παραδίδει το 14 ο στατιστικό τεύχος του έτους 2012, που εκπόνησε το. Η διάρθρωσή του γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛIΑ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΜΟΣΧΟΝΑ

ΟΜΙΛIΑ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΜΟΣΧΟΝΑ ΟΜΙΛIΑ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΜΟΣΧΟΝΑ ΣΤΙΣ 9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2008, ΚΑΤΑ ΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟ ΝΑΟ ΤΩΝ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ, ΚΑΤΟΠΙΝ ΠΡΟΤΡΟΠΗΣ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΞΑΡΧΟΝΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 4 Μαρτίου 2012 Α. α) η απάντηση βρίσκεται στη σχολικό βιβλίο: Εισαγωγή των «Ποιημάτων για την Ποίηση», σελίδες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ''ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΤΟΥΣ'' ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΤΑΛΑΟΥΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τοποθέτηση Δημάρχου Γ. Πατούλη. για τεχνικό πρόγραμμα 2010

Τοποθέτηση Δημάρχου Γ. Πατούλη. για τεχνικό πρόγραμμα 2010 Τοποθέτηση Δημάρχου Γ. Πατούλη για τεχνικό πρόγραμμα 2010 Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι Η διοίκηση του Δήμου φέρνει σήμερα προς ψήφιση στο Δημοτικό Συμβούλιο το τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου Αμαρουσίου για

Διαβάστε περισσότερα

Συνοπτική Παρουσίαση. Ελλάδα

Συνοπτική Παρουσίαση. Ελλάδα Ελλάδα Συνοπτική Παρουσίαση Η θρησκευτική ελευθερία προστατεύεται από το Σύνταγμα και άλλους νόμους και πολιτικές, με κάποιους περιορισμούς. Γενικώς, η κυβέρνηση σεβάστηκε εμπράκτως τη θρησκευτική ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο Πέμπτο Εθνοπολιτισμική Ζωή και Εμπειρίες Ελληνικότητας των Ελληνοαυστραλών Εφήβων

Κεφάλαιο Πέμπτο Εθνοπολιτισμική Ζωή και Εμπειρίες Ελληνικότητας των Ελληνοαυστραλών Εφήβων Κεφάλαιο Πέμπτο Εθνοπολιτισμική Ζωή και Εμπειρίες Ελληνικότητας των Ελληνοαυστραλών Εφήβων Στο πλαίσιο του παρόντος κεφαλαίου εξετάζονται οι κοινές ενδοοικογενειακές δραστηριότητες και η γλωσσική αλληλεπίδραση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Π.Σ.Ε.Υ. - Ν.Π.Δ.Δ. ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Π.Σ.Ε.Υ.-Ν.Π.Δ.Δ. ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΑΘΗΝΑ 2015 1 Πίνακας περιεχομένων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Αθήνα, 7 Αυγούστου 2014 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΣΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΛΑΦΡΥΝΣΗΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ Το φορολογικό σύστημα αποτελεί το βασικότερο εργαλείο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ 2015 1 Το επιστημονικό περιεχόμενο του παρόντος βιβλίου έχει υποβληθεί σε κριτική ανάγνωση και εγκριθεί με το σύστημα των κριτών. Η κριτική ανάγνωση πραγματοποιήθηκε από

Διαβάστε περισσότερα

Τιμολόγιο Μελέτης. 320.000,00 (με ΦΠΑ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2007-2013(Ε.Γ.Τ.Α.Α.- ΕΘΝΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ) ΥΠΟΕΡΓΟ 1:

Τιμολόγιο Μελέτης. 320.000,00 (με ΦΠΑ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2007-2013(Ε.Γ.Τ.Α.Α.- ΕΘΝΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ) ΥΠΟΕΡΓΟ 1: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Περιφερειακή Ενότητα Δράμας ΟΤΑ : Δήμος Κάτω Νευροκοπίου ΥΠΟΕΡΓΟ 1: ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: Ανάπλαση οδών-πεζοδρομίων & ηλεκτροφωτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 2. Γενικά Οργάνωση Ελέγχου (ΙΙ) Φύλλα Εργασίας Εκθέσεις Ελέγχων

Ενότητα 2. Γενικά Οργάνωση Ελέγχου (ΙΙ) Φύλλα Εργασίας Εκθέσεις Ελέγχων Ενότητα 2 Γενικά Οργάνωση Ελέγχου (ΙΙ) Φύλλα Εργασίας Εκθέσεις Ελέγχων Φύλλα Εργασίας (Γενικά) Με τον όρο "φύλλα εργασίας" εννοούµε, το σύνολο των φύλλων που περιέχουν όλο το αποδεικτικό υλικό, το οποίο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ & ΑΛΜΥΡΟΥ Ν.Π.Δ.Δ Νόμος 3601 Ελευθ. Βενιζέλου 7 Τηλ. 04210-20270 38333 ΒΟΛΟΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΜΑΪΟΥ 2010

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ & ΑΛΜΥΡΟΥ Ν.Π.Δ.Δ Νόμος 3601 Ελευθ. Βενιζέλου 7 Τηλ. 04210-20270 38333 ΒΟΛΟΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΜΑΪΟΥ 2010 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ & ΑΛΜΥΡΟΥ Ν.Π.Δ.Δ Νόμος 3601 Ελευθ. Βενιζέλου 7 Τηλ. 04210-20270 38333 ΒΟΛΟΣ Βόλος 27 Μαΐου 2010 Α.Π.5468/Φ.5,1 ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΜΑΪΟΥ 2010 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α) ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ - - ΑΤΤΙΚΗ - ΣΕΠΟΛΙΑ - ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ - - ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ - - ΑΤΤΙΚΗ - ΣΕΠΟΛΙΑ - ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ - - ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 1 Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ - - ΑΤΤΙΚΗ - ΣΕΠΟΛΙΑ - ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ - - ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Πτυχιακή Εργασία ΛΟΥΛΑΔΑΚΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση θα εφαρμοστεί με τα παρακάτω Εργαλεία

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση θα εφαρμοστεί με τα παρακάτω Εργαλεία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κρίση υπερχρέωσης και οι πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής ανέδειξαν τις διαρθρωτικές αδυναμίες της περιφερειακής οικονομίας και προκάλεσαν επιπτώσεις σε σχέση με την οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

Ε 01.01.24. Έκδοση 1.0 / 21-10-2009 ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΜΗΤΡΩΟΥ ΕΡΓΟΥ 01 ΓΕΝΙΚΑ 01 ΓΕΝΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΡΑΜΜΗΣ

Ε 01.01.24. Έκδοση 1.0 / 21-10-2009 ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΜΗΤΡΩΟΥ ΕΡΓΟΥ 01 ΓΕΝΙΚΑ 01 ΓΕΝΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΡΑΜΜΗΣ Ε 01.01.24 ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΡΑΜΜΗΣ Έκδοση 1.0 / 21-10-2009 01 ΓΕΝΙΚΑ 01 ΓΕΝΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ 24 ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΜΗΤΡΩΟΥ ΕΡΓΟΥ Η Οδηγία τέθηκε σε ισχύ με την υπ αριθμ. 4.335.320/21-10-2009

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικό 6/2012 της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, του Δήμου Λήμνου, της 4ης Μαΐου 2012.

Πρακτικό 6/2012 της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, του Δήμου Λήμνου, της 4ης Μαΐου 2012. Πρακτικό 6/2012 της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, του Δήμου Λήμνου, της 4ης Μαΐου 2012. Στη Μύρινα, σήμερα στις 4 του μήνα Μαΐου του έτους 2012, ημέρα Παρασκευή και ώρα 12:00 στο Δημοτικό Κατάστημα

Διαβάστε περισσότερα

«Φιλολογικό» Φροντιστήριο Επαναληπτικό διαγώνισμα στη Νεοελληνική Γλώσσα. Ενδεικτικές απαντήσεις. Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές!

«Φιλολογικό» Φροντιστήριο Επαναληπτικό διαγώνισμα στη Νεοελληνική Γλώσσα. Ενδεικτικές απαντήσεις. Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές! «Φιλολογικό» Φροντιστήριο Επαναληπτικό διαγώνισμα στη Νεοελληνική Γλώσσα Ενδεικτικές απαντήσεις Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές! Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου που σας δίνεται (λέξεις 100-120).

Διαβάστε περισσότερα

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής Πρόεδρος Αίγλη Παντελάκη Γενική Διευθύντρια Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Αντιπρόεδρος Χάρης Ζαννετής Πρώτος Λειτουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Μέλη Χρίστος Κουρτελλάρης

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠ.Ε.Π.Θ. / ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ»

ΥΠ.Ε.Π.Θ. / ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» ΥΠ.Ε.Π.Θ. / ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΡΓO ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝO ΚΑΤΑ 80% ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΤ ΚΑΙ ΚΑΤΑ 20% ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ «Ολοκληρωµένη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΠΟΤΙΜΩΜΕΝΩΝ ΜΕ ΚΑΤ ΑΠΟΚΟΠΗ ΤΙΜΗΜΑΤΑ

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΠΟΤΙΜΩΜΕΝΩΝ ΜΕ ΚΑΤ ΑΠΟΚΟΠΗ ΤΙΜΗΜΑΤΑ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ A.E. ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΥΧΩΝ, ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ & ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΡΓΟ:1/θέσιο ολοήμερο Νηπιαγωγείο Πετριάς, Δήμου Σκύδρας, Νομού Πέλλας, με τη μέθοδο

Διαβάστε περισσότερα

Οι Αγώνες θα διεξαχθούν τόσο στο Σύγχρονο Θέατρο όσο και στο Αρχαίο

Οι Αγώνες θα διεξαχθούν τόσο στο Σύγχρονο Θέατρο όσο και στο Αρχαίο ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Υ.Π.Π 24.09.1.8 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ιευθυντές/τριες Σχολείων Μέσης, Τεχνικής ηµόσιας και Ιδιωτικής Εκπαίδευσης 23 Σεπτεµβρίου 2013 Θέµα: Προκήρυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΔΉΜΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΊΤΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ 2015 2019

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΔΉΜΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΊΤΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ 2015 2019 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΔΉΜΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΊΤΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ 2015 2019 Α ΦΑΣΗ:ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ www.igoumenitsa.gr Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Ηγουμενίτσας για την περίοδο 2015

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ- ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

ΝΕΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ- ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΝΕΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ- ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ: ΤΣΙΡΙΠΙΔΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ ΚΑΣΙΑΡΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...1 Εισαγωγή...6 ΜΕΡΟΣ Α ΝΕΟ ΠΡΟΪΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική. ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ 3/2011 ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ ΤΗΣ 14 ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2011

Ελληνική. ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ 3/2011 ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ ΤΗΣ 14 ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2011 Ελληνική ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ 3/2011 ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ ΤΗΣ 14 ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2011 Αριθμ. απόφ. 79/2011 ΘΕΜΑ:24 ο «Προμήθεια Στολών του Ειδικού Ένστολου Προσωπικού της Δημοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Εσωτερικοί Κανονισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Εσωτερικοί Κανονισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Εσωτερικοί Κανονισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Καταστατικές Πρόνοιες και Εσωτερικοί Κανονισμοί που αφορούν τη Διεύθυνση Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τις εκλογές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Σχολικών Εφορειών, τη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ Προοίμιο Ο κώδικας δεοντολογίας του ΕΣΠΕΜ σκοπό έχει να κρατήσει υψηλά το κύρος του επαγγέλματος του μουσικοθεραπευτή στην Ελλάδα, να διαφυλάξει τους θεραπευόμενους από τυχόν μη δεοντολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Η Φυσική με Πειράματα

Η Φυσική με Πειράματα Α Γυμνασίου Η Φυσική με Πειράματα Πρόγραμμα Σπουδών Περιγραφή Το μάθημα της Φυσικής, η "Φυσική με Πειράματα", στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου προβλέπεται να διδάσκεται μία ώρα την εβδομάδα, στην τάξη ή στο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2009 2010 ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ν. Ιωνία, ΒΟΛΟΣ Τη συγκέντρωση της ύλης του και την επιμέλεια της έκδοσης είχε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ «ΥΓΡΟΜΟΝΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟ:

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ «ΥΓΡΟΜΟΝΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΕΛΕΤΩΝ KAI ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΕΡΓΟ: «ΥΓΡΟΜΟΝΩΣΕΙΣ ΩΜΑΤΩΝ, ΒΑΦΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ αριθμ. 15912/605/16-07-2009 ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ αριθμ. 15912/605/16-07-2009 ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (2007-2013) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ αριθμ. 15912/605/16-07-2009 ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΑΝΑΔΟΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩ ΙΚΑΣ ΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΩΝΥΜΙΑ «ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ»

ΚΩ ΙΚΑΣ ΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΩΝΥΜΙΑ «ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ» ΚΩ ΙΚΑΣ ΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΩΝΥΜΙΑ «ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 Γενικά...3 2 Θέματα Απασχόλησης...3 3 Σύγκρουση συμφερόντων...4

Διαβάστε περισσότερα

Από το ξεκίνημά του ο ΤΙΤΑΝ εκφράζει

Από το ξεκίνημά του ο ΤΙΤΑΝ εκφράζει Ένας Τιτανικός θεσμός επιβράβευσης επιτυχιών νέων ανθρώπων Από το ξεκίνημά του ο ΤΙΤΑΝ εκφράζει έμπρακτα και πολύπλευρα το ενδιαφέρον του για τους νέους ανθρώπους, ιδιαίτερα δε για τα παιδιά, κάθε ηλικίας,

Διαβάστε περισσότερα

Προδημοσιεύτηκαν τα τέσσερις πρώτα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ που αφορούν

Προδημοσιεύτηκαν τα τέσσερις πρώτα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ που αφορούν Προδημοσιεύτηκαν τα τέσσερις πρώτα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ που αφορούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελευθέρους επαγγελματίες. Τονίζεται ότι τα προγράμματα είναι σε προδημοσίευση. Με τη δημοσίευση της

Διαβάστε περισσότερα

β) κίνημα στο Γουδί: σχολ. βιβλ σελ 86-87 «το 1909 μέσω της Βουλής».

β) κίνημα στο Γουδί: σχολ. βιβλ σελ 86-87 «το 1909 μέσω της Βουλής». ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2014 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. α) αγροτική μεταρρύθμιση: σχολ. βιβλ. σελ 42 «καθώς. κοινωνικές συνθήκες». β) κίνημα στο Γουδί: σχολ. βιβλ σελ 86-87 «το 1909 μέσω της Βουλής». γ) Συνθήκη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Φυσική Β' Γυμνασίου. Επιμέλεια: Ιωάννης Γιαμνιαδάκης

ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Φυσική Β' Γυμνασίου. Επιμέλεια: Ιωάννης Γιαμνιαδάκης ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Φυσική Β' Γυμνασίου Επιμέλεια: Ιωάννης Γιαμνιαδάκης Σύνδεση με προηγούμενο Μάθημα Στο κεφάλαιο Θερμότητα έχουμε μάθει: Τι είναι θερμότητα & θερμοκρασία μακροσκοπικά & μικροσκοπικά Μέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗ Κ. ΒΕΡΒΕΣΟΥ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗ Κ. ΒΕΡΒΕΣΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗ Κ. ΒΕΡΒΕΣΟΥ Σύμβουλος ΔΣ/ΔΣΑ Μέλος ΕΔΕΚΑ Μέλος Ένωσης Ελλήνων Εργατολόγων «Η ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ», 6o Πανελλήνιο Συνέδριο Ε.Ε.Ν. e-θέμις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΗΣΙΟ ΕΛΤΙΟ

ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΗΣΙΟ ΕΛΤΙΟ ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΗΣΙΟ ΕΛΤΙΟ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 5/204/14.11.2000 του.σ. της ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ ΟΠΩΣ ΙΣΧΥΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ 01.01.2004-31.12.2004 AΘΗΝΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2005 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»

«ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» 1 ο ΕΠΑ.Λ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: «ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2008-2009 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομική Σημασία του ελέγχου στο ξενοδοχείο. Κωνσταντίνος Γ. Ζωγραφίδης. Σημαντικοί όροι :Πρότυπα, Προϋπολογισμός, Έλεγχος, Αποτελεσματικότητα

Οικονομική Σημασία του ελέγχου στο ξενοδοχείο. Κωνσταντίνος Γ. Ζωγραφίδης. Σημαντικοί όροι :Πρότυπα, Προϋπολογισμός, Έλεγχος, Αποτελεσματικότητα Οικονομική Σημασία του ελέγχου στο ξενοδοχείο Κωνσταντίνος Γ. Ζωγραφίδης Σημαντικοί όροι :Πρότυπα, Προϋπολογισμός, Έλεγχος, Αποτελεσματικότητα ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σε κάθε επιχείρηση έτσι και στις ξενοδοχειακές μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρηµένης) σύµβασης για την προστασία της µητρότητας,»

ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρηµένης) σύµβασης για την προστασία της µητρότητας,» ΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 183 «για την αναθεώρηση της (αναθεωρηµένης) σύµβασης για την προστασία της µητρότητας,» Η γενική Συνδιάσκεψη της ιεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, που συγκλήθηκε στη Γενεύη από το ιοικητικό

Διαβάστε περισσότερα

Η Υγεία είναι ο παράγοντας που μετράει την φυσική, ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός ζώντος οργανισμού.

Η Υγεία είναι ο παράγοντας που μετράει την φυσική, ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός ζώντος οργανισμού. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Η Υγεία είναι ο παράγοντας που μετράει την φυσική, ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός ζώντος οργανισμού. Διατροφή είναι η επιστήμη της τροφής που σχετίζεται με την

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ 02/03/2015 Με "μαύρα" γράμματα είναι το Σχέδιο Κανονισμού Καθηγητών,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Με βάση το στόχο της εργασίας που ήταν να εντοπιστούν και να παρουσιαστούν οι ποσοτικές (διαφορές βαθµολογικής απόδοσης) και οι ποιοτικές διαφορές (που αφορούν στην

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΝ ΣΚΑΠΑΝΙΚΗΣ

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΝ ΣΚΑΠΑΝΙΚΗΣ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΝ ΣΚΑΠΑΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΑΠΑΝΙΚΗΣ Α. ΣΚΟΠΟΣ Η Εκπαίδευση έχει σκοπό την παροχή κατάλληλων και εξειδικευμένων γνώσεων σχετικά με την κατασκευαστική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΕΞΩ ΠΟΤΑΜΟΙ

ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΕΞΩ ΠΟΤΑΜΟΙ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ -ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ «ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ & ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΕΚΑ Α.Ε. ΑΦΟΙ Κ. ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΩΣΤΑ ΚΡΕΑΤΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΒΑΛΑΣ ΑΕ

ΚΡΕΚΑ Α.Ε. ΑΦΟΙ Κ. ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΩΣΤΑ ΚΡΕΑΤΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΒΑΛΑΣ ΑΕ ΚΡΕΚΑ Α.Ε. ΑΦΟΙ Κ. ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΩΣΤΑ ΚΡΕΑΤΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΒΑΛΑΣ ΑΕ ΕΝΔΙΑΜΕΣΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 1/1-30/9/2005 ΚΑΒΑΛΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2005 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 Στοιχεία ισολογισμού...3 2 Στοιχεία κατάστασης αποτελεσμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ» Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ)

ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ» Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ) ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΜΕΤΡΟΥ 7.12 : «EΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ» Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟΥ Κ.Π.Σ. 2000-2006 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ίδρυση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά και κατάργηση υπηρεσιών

Ίδρυση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά και κατάργηση υπηρεσιών Ίδρυση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά και κατάργηση υπηρεσιών Εκδόθηκε το Προεδρικό Διάταγμα, υπ αριθ. 85 (ΦΕΚ 141/τ. Α /21-6- 2012) για την «Ίδρυση και μετονομασία Υπουργείων, μεταφορά και κατάργηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΣΦΑΛΩΣ ΚΑΤΟΙΚΕΙΝ» ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΣΦΑΛΩΣ ΚΑΤΟΙΚΕΙΝ» ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΣΦΑΛΩΣ ΚΑΤΟΙΚΕΙΝ» ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΑΡΘΡΟ 1. ΟΡΙΣΜΟΙ Αξία καινούργιου: Είναι το ποσό που απαιτείται για την ανακατασκευή του κτιρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1. Εισαγωγή Βασικός σκοπός του μαθήματος είναι η καλλιέργεια ιστορικής σκέψης και η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης. Με τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας,

Διαβάστε περισσότερα

62 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ

62 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ 62 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου του Ε.Μ.Π. 11 & 12 Δεκεµβρίου 2009, Λαύριο ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

«ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΔΙΑΘΕΣΗ & ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ ΜΑΙΝΑΛΟΥ ΕΝΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΟΠ»

«ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΔΙΑΘΕΣΗ & ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ ΜΑΙΝΑΛΟΥ ΕΝΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΟΠ» ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Α-?4^ 7 - ΚΑΛΑΜΑΤΑ! 5Γ * 90 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΔΙΑΘΕΣΗ & ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ ΜΑΙΝΑΛΟΥ ΕΝΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΟΠ» Μέλι Ελάτης Μαίναλου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ 34750/2006 (Αριθμός καταθέσεως πράξεως 43170/2006) ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από

ΑΠΟΦΑΣΗ 34750/2006 (Αριθμός καταθέσεως πράξεως 43170/2006) ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από ΑΠΟΦΑΣΗ 34750/2006 (Αριθμός καταθέσεως πράξεως 43170/2006) ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές Κυριάκο Μπαμπαλίδη, Πρόεδρο Πρωτοδικών,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ : : Εισηγητική έκθεση Δ τριμήνου του έτους 2013 προς την οικονομική επιτροπή, για την εκτέλεση του προϋπολογισμού.

ΘΕΜΑ : : Εισηγητική έκθεση Δ τριμήνου του έτους 2013 προς την οικονομική επιτροπή, για την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Από το πρακτικό της 18/3/2014 ΔΗΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πληρ: Koυκουλιώτης Ε. Τηλ. 2313313689 Αριθ. Απόφασης 047/2014 ΘΕΜΑ : : Εισηγητική έκθεση Δ τριμήνου του έτους 2013 προς την

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπο Σχέδιο Δράσης για τα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών

Πρότυπο Σχέδιο Δράσης για τα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών Πρότυπο Σχέδιο Δράσης για τα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών Δράση 4.1/10 - «Δημιουργία δικτύου συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ» 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή...3 2. Το σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Άρθρο πρώτο.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Άρθρο πρώτο. ΝΟΜΟΣ: 1634/86 Κύρωση των πρωτοκόλλων 1980 «Για την προστασία της Μεσογείου θαλάσσης από τη ρύπανση από χερσαίες πηγές» και 1982 «περί των ειδικά προστατευομένων περιοχών της Μεσογείου» (ΦΕΚ 104/Α/18-07-86)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Υπουργικές αποφάσεις λειτουργίας: Υ.Α. Ζ1/9760/23.12.14 (ΦΕΚ 3591/31.12.14, τ. Β ), Υ.Α. Β7/29073/6.7.06

Διαβάστε περισσότερα

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συνδυασμό μεθόδων για την ανάπτυξη της έβδομης παραγράφου.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συνδυασμό μεθόδων για την ανάπτυξη της έβδομης παραγράφου. Α.1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει την αξία των αρχαίων ελληνικών μνημείων και την αναγκαιότητα ανάδειξής τους. Αρχικά συσχετίζει τα μνημεία αυτά με τη δημοκρατία και τη συμμετοχή στα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: 4ΙΦΝΚ-ΔΘ. Αθήνα, 14 Δεκεμβρίου 2010 Αριθ. Πρωτ.: 71351. Ταχυδρομική. Σταδίου 27 Διεύθυνση: Ταχυδρομικός Κώδικας: 101 83 ΑΘΗΝΑ

ΑΔΑ: 4ΙΦΝΚ-ΔΘ. Αθήνα, 14 Δεκεμβρίου 2010 Αριθ. Πρωτ.: 71351. Ταχυδρομική. Σταδίου 27 Διεύθυνση: Ταχυδρομικός Κώδικας: 101 83 ΑΘΗΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥTΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΔΑ: Ταχυδρομική

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Σημειώσεις με θέμα «Πιστωτικοί Τίτλοι» Πιστωτικοί τίτλοι καλούνται τα έγγραφα εκείνα με τα οποία αποδεικνύεται τόσο η ύπαρξη της

Διαβάστε περισσότερα

www.aoth.edu.gr / Απαντήσεις πανελληνίων εξετάσεων Επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) 2009

www.aoth.edu.gr / Απαντήσεις πανελληνίων εξετάσεων Επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) 2009 A ΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑ 1 ο Α Β Γ Δ ε Σωστό ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ, Σελίδα 115, ενότητα 3, Κεφάλαιο 6 ο Σωστό Σελίδα 154, ενότητα 4, μπλε κουτί, Κεφάλαιο 8 ο Λάθος ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ, Κεφάλαιο 11 ο Λάθος Σελίδα 183, ενότητα 4, 2 η παράγραφος,

Διαβάστε περισσότερα

συνήλθε στην Αίθουσα των συνεδριάσεων του Βουλευτηρίου η Βουλή σε ολομέλεια για να συνεδριάσει υπό την προεδρία του Ε Αντιπροέδρου αυτής κ.

συνήλθε στην Αίθουσα των συνεδριάσεων του Βουλευτηρίου η Βουλή σε ολομέλεια για να συνεδριάσει υπό την προεδρία του Ε Αντιπροέδρου αυτής κ. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ ΙΕ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΥΝΟΔΟΣ Β ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ϞΔ Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2014 Αθήνα, σήμερα στις 24 Φεβρουαρίου 2014, ημέρα Δευτέρα και ώρα 18.08 συνήλθε στην

Διαβάστε περισσότερα

Στο τέλος της μελέτης μας αναλύουμε το παράδειγμα του Δήμου Κερατσινίου και πως κατάφερε να αναπτυχθεί μέσω της ενίσχυσης των τοπικών φορέων.

Στο τέλος της μελέτης μας αναλύουμε το παράδειγμα του Δήμου Κερατσινίου και πως κατάφερε να αναπτυχθεί μέσω της ενίσχυσης των τοπικών φορέων. 1 Περιεχόμενα ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ... 1 Καλαμάτα, 2006... 1 Κεφάλαιο 1... 6 Ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης... 6 1.1. Γενικά... 6 1.2. Το συνταγματικό πλαίσιο... 9 1.3. II ιστορία της συνταγματικής κατοχύρωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΔΡΕΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΩ.

ΠΡΟΕΔΡΕΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΩ. Ελληνική Δημοκρατία Νόμος Δωδεκανήσου ΔΗΜΟΣ ΚΩ Απόφαση Νο 1 ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Που έχει καταχωρηθεί στο 01ο Πρακτικό της από 06-01-2013 ειδικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Κω, απόσπασμα του

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & Γ.Δ.Σ. Αθήνα, 17.12.2015 ΑΡΜΟΔΙΕΣ Δ/ΝΣΕΙΣ : ΑΜΕΣΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ & ΑΓΟΡΑΣ Πρωτ.: 133724 ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & Γ.Δ.Σ. Αθήνα, 17.12.2015 ΑΡΜΟΔΙΕΣ Δ/ΝΣΕΙΣ : ΑΜΕΣΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ & ΑΓΟΡΑΣ Πρωτ.: 133724 ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & Γ.Δ.Σ. Αθήνα, 17.12.2015 ΑΡΜΟΔΙΕΣ Δ/ΝΣΕΙΣ : ΑΜΕΣΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ & ΑΓΟΡΑΣ Πρωτ.: 133724 ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ : ΔΗΜΟΣΙΟ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Προς: Ως Πίνακας Διανομής ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ 10 / 14-06 - 2011

ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ 10 / 14-06 - 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Κέρκυρα, 14-06 /2011 ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ 10 / 14-06 - 2011 Στην Κέρκυρα σήμερα 14-06 - 2011 ημέρα Tρίτη και ώρα 18:30, συνεδρίασε, η Οικονομική Επιτροπή,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 13 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 13 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 13 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ Του Βασίλη Γούναρη 19 1. Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΗΤΤΑΣ ΤΟΥ 1897 21 η ηττα και η συνθηκολογηση οι συνεπειες της ηττας εξελιξεις και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΤΣΑΚΑΛΙΑ. Οχειμώνας του 1941-42 στη. της Κατοχής... τοτε και σημερα

ΤΑ ΤΣΑΚΑΛΙΑ. Οχειμώνας του 1941-42 στη. της Κατοχής... τοτε και σημερα Μαυραγορίτες ΚΑΙ ΛΑΔΕΜΠΟΡΟΙ 3Αν το ταξίδι στην κόλαση του κατοχικού μαυραγοριτισμού συνέβαινε άπαξ, θα απασχολούσε μόνο την Ιστορία. Πλην, όμως, συνεχίζεται ανανεωμένο 3 Έπαιρναν τα σπίτια του κοσμάκη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Έργα παιδιών Εμπνευσμένα από το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στη Δημοτική Πινακοθήκη Λεμεσού Πρόγραμμα Ο τόπος μας με την παλέτα των ζωγράφων Τα έργα είναι εμπνευσμένα από

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η πρόσφατη οικονομική κρίση έχει δείξει ότι οι χώρες οι οποίες δεν έχουν προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, επηρεάστηκαν περισσότερο. Παράλληλα,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ- ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ Διπλωματική Εργασία ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

FARM ΝΟΜΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Η ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΝΟΜΟ 4015/2011. εκδοση AgroNews.gr

FARM ΝΟΜΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Η ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΝΟΜΟ 4015/2011. εκδοση AgroNews.gr Η ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΝΟΜΟ 4015/2011 3 ΝΟΜΟΙ FARM ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ επανέρχεται το αφορολόγητο πλεόνασμα διευκολύνονται οι συγχωνεύσεις συμπράξεις, αναγκαστικοί και δασικοί συνεταιρισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας» Παραγωγή Ελαιολάδου

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας» Παραγωγή Ελαιολάδου ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας» Παραγωγή Ελαιολάδου Υπεύθυνες Καθηγήτριες κ. Λαγουτάρη Ελένη κ. Σούσου Άρτεμις Ομάδα Μαθητών Κάμτσιος Παναγιώτης Κασπάρης Δημήτριος Κατσαΐτης Νικόλας

Διαβάστε περισσότερα

Σύμβαση για την πρόσληψη, τοποθέτηση και τις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων μεταναστών, 1939, Νο. 66 1

Σύμβαση για την πρόσληψη, τοποθέτηση και τις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων μεταναστών, 1939, Νο. 66 1 Σύμβαση για την πρόσληψη, τοποθέτηση και τις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων μεταναστών, 1939, Νο. 66 1 Υιοθετήθηκε την 28η Ιουνίου 1939 από τη Γενική Συνδιάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας κατά

Διαβάστε περισσότερα

ιδάσκοντας Ιστορία στο Γυμνάσιο

ιδάσκοντας Ιστορία στο Γυμνάσιο ιδάσκοντας Ιστορία στο Γυμνάσιο Προτάσεις για την αξιοποίηση του διδακτικού υλικού Έφη Αβδελά Φωτεινή Ασημακοπούλου Τριαντάφυλλος Πετρίδης Θεοδώρα Ρόμπου Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων 2005-2007

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΠΑΛΛΟΥΡΟΚΑΜΠΟΥ ΣΤΟΝ ΗΜΟ ΛΑΤΣΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΠΑΛΛΟΥΡΟΚΑΜΠΟΥ ΣΤΟΝ ΗΜΟ ΛΑΤΣΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΠΑΛΛΟΥΡΟΚΑΜΠΟΥ ΣΤΟΝ ΗΜΟ ΛΑΤΣΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΣΕΛ. - 1 - Πρόγραμμα ιαγωνισμού Γενικό Πλαίσιο: Η περιοχή Παλλουρόκαμπος στο ήμο Λατσιών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΜΕΘΟΔΟΙ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΜΕΘΟΔΟΙ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΜΕΘΟΔΟΙ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Μέθοδοι και προπονητικά συστήματα για την ανάπτυξη της μυϊκής μάζας Από την δεκαετία του 70 που το bodybuilding άρχισε να γίνεται ιδιαίτερα δημοφιλές μέχρι και σήμερα έχει

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 13.2.2015 L 38/1 II (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2015/207 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 20ής Ιανουαρίου 2015 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ.

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνία Β Λυκείου. Αγάθη Γεωργιάδου

Λογοτεχνία Β Λυκείου. Αγάθη Γεωργιάδου Λογοτεχνία Β Λυκείου Αγάθη Γεωργιάδου Βασικός σκοπός αυτής της παρουσίασης είναι οι μαθητές στη Β Λυκείου να συνεχίσουν τις πρακτικές που ξεκίνησαν κατά το προηγούμενο σχολικό έτος, αφού κατά γενική ομολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΗΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ: ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Δ/ΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΗΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ: ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Δ/ΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΗΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ: ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Δ/ΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΑΡΘΡΟ Σελίδα Κεφάλαιο Α' Αντικείμενο Γενικοί Όροι 1. Αντικείμενο του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ Δημητρακόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Α. Πολιτιστικοί φορείς... 3. 1. Πλήθος φορέων... 3. 2. Έδρα... 3. 3. Γεωγραφική κατανομή φορέων... 4. 4. Νομική μορφή... 5. 5. Έτος ίδρυσης...

Α. Πολιτιστικοί φορείς... 3. 1. Πλήθος φορέων... 3. 2. Έδρα... 3. 3. Γεωγραφική κατανομή φορέων... 4. 4. Νομική μορφή... 5. 5. Έτος ίδρυσης... ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 Α. Πολιτιστικοί φορείς... 3 1. Πλήθος φορέων... 3 2. Έδρα... 3 3. Γεωγραφική κατανομή φορέων... 4 4. Νομική μορφή... 5 5. Έτος ίδρυσης... 6 6. Αντικείμενο δραστηριότητας... 7 1 7. Εργαζόμενοι...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Προς: Δημάρχους της Χώρας Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2013 Α.Π.:2271. Αγαπητέ κ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Προς: Δημάρχους της Χώρας Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2013 Α.Π.:2271. Αγαπητέ κ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Προς: Δημάρχους της Χώρας Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2013 Α.Π.:2271 Αγαπητέ κ. Δήμαρχε Σας στέλνω συνημμένη την μελέτη στελέχωσης του δήμου σας,

Διαβάστε περισσότερα

«Συλλογή, μεταφορά και διαχείριση επικίνδυνων στερεών αποβλήτων της Γ.Μ.Μ.Α.Ε. ΛΑΡΚΟ»

«Συλλογή, μεταφορά και διαχείριση επικίνδυνων στερεών αποβλήτων της Γ.Μ.Μ.Α.Ε. ΛΑΡΚΟ» Διακήρυξη για την: «Συλλογή, μεταφορά και διαχείριση επικίνδυνων στερεών αποβλήτων της Γ.Μ.Μ.Α.Ε. ΛΑΡΚΟ» Διακήρυξη Νο: Ε140038 Η Γ.Μ.Μ.Α.Ε. ΛΑΡΚΟ («Εταιρία») προκηρύσσει μειοδοτικό διαγωνισμό με σφραγισμένες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ. Από τα πρακτικά της με αριθμό 21ης/2013, συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου την Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2013 στην Κέρκυρα.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ. Από τα πρακτικά της με αριθμό 21ης/2013, συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου την Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2013 στην Κέρκυρα. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΗΣΩΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από τα πρακτικά της με αριθμό 21ης/2013, συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου την Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2013 στην Κέρκυρα. Αριθ. Απόφασης 206-21/2013 ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Έγκριση

Διαβάστε περισσότερα

«Διερευνώντας την δισκογραφία του μεταπολεμικού τραγουδιού: Η περίπτωση της Μαρινέλλας»

«Διερευνώντας την δισκογραφία του μεταπολεμικού τραγουδιού: Η περίπτωση της Μαρινέλλας» Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ «Διερευνώντας την δισκογραφία του μεταπολεμικού τραγουδιού: Η περίπτωση της Μαρινέλλας» Πτυχιακή εργασία Μυγδαλιά Ανδρονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Κύπρο έχει οργανωθεί σε τομείς που υπόκεινται στις ακόλουθες ρυθμίσεις:

Η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Κύπρο έχει οργανωθεί σε τομείς που υπόκεινται στις ακόλουθες ρυθμίσεις: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΛΩΣΗ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΤΙΜΗΣΕΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Η ΡΑΕΚ θέτει και δημοσιεύει την παρούσα πρόταση ως προς τις αρχές και τη Μεθοδολογία που

Διαβάστε περισσότερα

Δασικά Οικοσυστήματα και Τεχνικά Έργα

Δασικά Οικοσυστήματα και Τεχνικά Έργα Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Δασικά Οικοσυστήματα και Τεχνικά Έργα Κεφάλαιο

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Α. ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Α. ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Με την υπαγωγή του τομέα και της πολιτικής για την Έρευνα και την Τεχνολογία στο Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων (ΥΠΔΒΜΘ), το Υπουργείο ανέλαβε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Ο.Τ.Α. Θεμιστοκλέους 3, 151 22 Μαρούσι ΤΗΛ. 210 8067888 FAX 210 8067155. email: info@ddy.

ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Ο.Τ.Α. Θεμιστοκλέους 3, 151 22 Μαρούσι ΤΗΛ. 210 8067888 FAX 210 8067155. email: info@ddy. 1 ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Ο.Τ.Α. Θεμιστοκλέους 3, 151 22 Μαρούσι ΤΗΛ. 210 8067888 FAX 210 8067155 email: info@ddy.gr ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟY ΣΥΜΒΟΥΛΙΟY ΜΑΡΟΥΣΙ, Τρίτη 22 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΜΑΪΟΥ 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

Διαβάστε περισσότερα