7 ο Συνέδριο Αθλητικής ιοίκησης

Transcript

1 Επιµέλεια πρακτικών: Ηλεκτρονική έκδοση: Αβουρδιάδου Σεβαστία Αλεξανδρής Κωνσταντίνος Γκανάτσιος Γεώργιος Καρατζέτζου Ζωή Κοτσιαµπαϊδου Νούλα Γαργαλιάνος ηµήτρης Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

2 Στη µνήµη του εκλεκτού µέλους της ΕλλΕ Α Θάνου Λαδά Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

3 Πρόλογος Οι διοικήσεις όλων των αθλητικών οργανισµών (ερασιτεχνικών / επαγγελµατικών / Τοπικής Αυτοδιοίκησης), απαιτούν όλο και µεγαλύτερα κονδύλια από τις εκάστοτε κυβερνήσεις για τη λειτουργία τους. Όµως, στην πράξη έχει φανεί ότι η αύξηση στις πιστώσεις δεν οδηγεί απαραίτητα και στη βελτίωση της αποτελεσµατικότητάς τους. ιοικήσεις που λειτουργούν µε ανθρώπινο δυναµικό περιορισµένων δυνατοτήτων, θα παράγουν πάντα ένα φτωχό έργο. Το αθλητικό περιβάλλον είναι δυναµικό, πολύπλοκο, µε συχνές αλλαγές και νέα δεδοµένα, και, ως εκ τούτου, η αναγκαιότητα για εκπαιδευµένα διοικητικά στελέχη γίνεται ολοένα και περισσότερο επιτακτική σε όλο το φάσµα του Ελληνικού αθλητισµού. Το πολύ σηµαντικό και πάντα επίκαιρο ζήτηµα της αναγκαιότητας εκπαίδευσης των διοικητικών στελεχών, αλλά και των αθλητών του Ελληνικού αθλητισµού, επιλέχτηκε ως κύρια θεµατική του συνεδρίου µετά από την ψήφιση από τη Βουλή νόµου σχετικού µε την οργάνωση των Ενώσεων Επαγγελµατικών Αθληµάτων, ο οποίος ορίζει ότι στις αρµοδιότητες των Ενώσεων Επαγγελµατικού Ποδοσφαίρου (προφανώς περιλαµβάνει και τις Ενώσεις Επαγγελµατικού Μπάσκετ και Βόλεϊ) εντάσσεται και η οργάνωση και διεξαγωγή τακτικών σεµιναρίων επιµόρφωσης των διοικητικών και τεχνικών στελεχών, η ίδρυση κέντρων επαγγελµατικής κατάρτισης, καθώς και η συνεργασία µε τέτοια κέντρα, για την επαγγελµατική κατάρτιση των αθλητών αρµοδιότητάς τους. Βασικός στόχος του 7 ου Συνεδρίου της Εταιρείας (Εύοσµος, Νοεµβρίου 2006) είναι να εξετάσει την υπάρχουσα κατάσταση στο θέµα της εκπαίδευσης των διοικητικών στελεχών, αλλά και των αθλητών της χώρας, καθώς και τις προοπτικές που υπάρχουν στο θέµα αυτό. Επιµέρους στόχοι είναι η παρουσίαση πρόσφατων επιστηµονικών ευρηµάτων για την οργάνωση και διοίκηση του αθλητισµού, η σύνδεση των ευρηµάτων αυτών µε το χώρο των αθλητικών οργανισµών και η διαµόρφωση ενός νέου πλαίσιου για το επάγγελµα του διοικητικού στελέχους στον αθλητισµό του 21 ου αιώνα. Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Σε οτιδήποτε καινούργιο υπάρχουν πάντα αντιδράσεις, γιατί νοµοτελειακά οι νέες αντιλήψεις συγκρούονται µε τις παλιές. Όµως, όποιος δεν έχει το κουράγιο να φύγει µακριά από την στεριά δεν µπορεί να ανακαλύψει καινούριους ωκεανούς και οι δικοί µας ωκεανοί είναι ένα καλύτερο αύριο στη διοίκηση του Ελληνικού αθλητισµού. Αν υιοθετήσουµε το σκεπτικό ότι κάθε εµπόδιο αποτελεί το σπόρο µιας ευκαιρίας και δούµε τα εµπόδια που ορθώνονται µπροστά µας, οι ευκαιρίες είναι πολλές για όλους µας. Ας τις αδράξουµε για µία νέα πραγµατικότητα στη διοίκηση του αθλητισµού της χώρας. Γεώργιος Γκανάτσιος ιευθυντής ΑΚ Ευόσµου Συντονιστής 7 ου Συνεδρίου Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προφορικές Ανακοινώσεις Ενότητα 1: Επαγγελµατικός - Ερασιτεχνικός αθλητισµός ιερεύνηση στάσεων κοινού ως προς την παραχώρηση σε ιδιωτικούς φορείς ονοµαστικών δικαιωµάτων για αθλητικές εγκαταστάσεις δηµόσιας ιδιοκτησίας Ανέστος, Κ. 6 Η επαγγελµατική ικανοποίηση των εργαζόµενων στην Ολυµπιακή Εγκατάσταση Κωπηλασίας Αργυράκης, Π., Κουστέλιος, Α. & Τσιγγίλης, Ν. 11 Οικονοµική προσέγγιση της βαθµολογικής κατάταξης στο Ελληνικό ποδόσφαιρο: σχέση θέσης και εξόδων Αυγερινού, Β., Γιακουµάτος, Σ., Κωνσταντινάκος, Π. & Μουντάκης, Κ. 14 Έξοδα και πηγές εσόδων των Ελληνικών ερασιτεχνικών ποδοσφαιρικών σωµατείων: η περίπτωση του Νοµού Άρτας Γκίζας, Π., Παπαδόπουλος,. & Σιδερίδης, Α. 18 Αξιολόγηση της εφαρµογής τεχνικών µάρκετινγκ µε σκοπό τη βελτίωση της επικοινωνίας του Ολυµπιακού αθλήµατος της υδατοσφαίρισης στην Ελλάδα Αυθίνος, Ι., Νάσσης, Π. & Θεοδωράκης, Ν. 21 Ανάπτυξη προγράµµατος µάρκετινγκ σχέσεων πελατών (ΜΣΠ) σε επαγγελµατικό αθλητικό σωµατείο Τάχης, Σ., Τόλκα, Β. & Τζέτζης, Γ. 25 Η σχέση της ταύτισης µε τις στάσεις και τις συµπεριφορές φιλάθλων στον επαγγελµατικό αθλητισµό Καζαντζίδης, Π., Κυριακόπουλος, Π., Θεοδωράκης, Ν. & Βλαχόπουλος, Σ. 28 Η ταύτιση µε ένα µη κερδοσκοπικό αθλητικό οργανισµό ΑΜΕΑ και η σχέση της µε την πρόθεση αγοράς προϊόντων του χορηγού του Κούγκας, Χ., Παπαδόπουλος,., ηµητριάδης, Ε. & Σχοινάκης, Σ. 32 Οργανωτική αποτελεσµατικότητα της Ελληνικής Οµοσπονδίας Αντιπτέρισης Κούτρου, Ν., Θεοδωράκης, Ν. & Παπαδηµητρίου,. 35 Εκπαίδευση στελεχών της Ελληνικής δηµόσιας διοίκησης Κριεµάδης, Θ., Λειβάδη, Σ. & Βρόντου, Ο. 38 Πεδία εκπαίδευσης στελεχών στη βιοµηχανία του αθλητικού τουρισµού Βρόντου, Ο., Κριεµάδης, Θ. & Λειβάδη, Σ. 40 Εκτίµηση του προφίλ των συµµετεχόντων στη δραστηριότητα της χιονοσανίδας Καϊµακάµης,. & Αλεξανδρής, Κ. 43 ιαφορές στην αντίληψη της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών µεταξύ χιονοδρόµων και αθλητών χιονοσανίδας σύµφωνα µε την κλίµακα των Brady & Cronin Μελιγδής, Α., Κουθούρης, Χ. & Αλεξανδρής, Κ. 47 Εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας της χορηγίας σε µία εκδήλωση επίδειξης χιονοσανίδας Μπακαλούµη, Σ., Αλεξανδρής, Κ. & Κουθούρης, Χ. 51 Ποιότητα υπηρεσιών χιονοδροµικών κέντρων Μπάρλας, Α. & Κουστέλιος, Α. 54 Αθλητικές διαφορές - Αθλητική δικαιοσύνη Ντόπινγκ Ροδινός, Γ. & Μαυροµάτης, Α. 57 ιαχείριση έργου σε µέγα αθλητικά γεγονότα: η περίπτωση των Ολυµπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» Σταυρόπουλος, Σ. & Αυθίνος, Ι. 60 Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

5 Αντιλαµβανόµενη αποτελεσµατικότητα και επαγγελµατική ικανοποίηση εκπαιδευτικών Ολυµπιακής Παιδείας Τσιγγίλης, Ν., Κουστέλιος, Α. & Γραµµατικόπουλος, Β. 64 Ενότητα 2: Αναψυχή Κίνητρα συµµετοχής Ελλήνων φοιτητών σε αθλητικές δραστηριότητες Γδοντέλη, Κ., Αυγερινού, Β. & Μουντάκης, Κ. 67 «Οικογένεια», «γειτονιά», «ενεργή συµµετοχή» και «εθελοντισµός» ως παράµετροι στο σχεδιασµό δηµοτικών αθλητικών προγραµµάτων Κάκκος, Β. & Σταύρου, Ν.Α. 71 Θέσπιση παραγόντων για τη µέτρηση της απόδοσης σε ηµοτικά Αθλητικά Κέντρα: περιπτωσιολογική µελέτη του.α.κ. Ευόσµου Καρατζέτζου, Ζ., Taylor, P., Αλεξανδρής, Κ. & Γκανάτσιος, Γ. 75 Παράγοντες που αναστέλουν τη συµµετοχή εκπαιδευτικών σε δραστηριότητες αθλητισµού αναψυχής Κοντογιάννη, Ε., Κουθούρης, Χ. & Αλεξανδρής, Κ. 77 Παράγοντες των λόγων συµµετοχής σε αγώνες προσανατολισµού Κουκουρής, Κ. & Καµενίδου, Ε. 81 Τεχνικές διατήρησης των ασκούµενων των ηµοτικών Αθλητικών Οργανισµών Υφαντίδου, Γ., Κώστα, Γ. & Μιχαλοπούλου, Μ. 84 Αναρτηµένες Ανακοινώσεις Επαγγελµατική ικανοποίηση καθηγητών φυσικής αγωγής Πιντζοπούλου, Ε., Τσιγγίλης, Ν., Ζουρνατζή, Ε. & Κουστέλιος, Α. 88 Αξιολόγηση προγραµµάτων «Άθλησης για Όλους» στο ήµο Αµπελοκήπων Θεσσαλονίκης Ρουσσέτη, Μ., Γραµµατικόπουλος, Β. & Κουστέλιος, Α. 92 Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

6 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΤΑΣΕΩΝ ΚΟΙΝΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΣΕ Ι ΙΩΤΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΗΜΟΣΙΑΣ Ι ΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Ανέστος, Κ. Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισµού, ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Εισαγωγή Η µεγιστοποίηση των εσόδων από τις αθλητικές εγκαταστάσεις έχει προσδιοριστεί ως ιδιαίτερα κατάλληλο µέσo για την κάλυψη των αναγκών τους (McCarthy & Irwin, 1997) και, συνεπώς, είναι απαραίτητο να αναζητούνται διαρκώς νέες πηγές εισοδήµατος (Mullin, Ηardy & Sutton, 2000). Αξιολόγηση των αθλητικών εγκαταστάσεων των ΗΠΑ (Parks, Zanger & Quarterman, 1998), αναφέρει πως η λειτουργική αποδοτικότητα και η οικονοµική επίδοση των εγκαταστάσεων που διοικούνται από τους δήµους συχνά δεν είναι θετικές, γεγονός που έχει οδηγήσει στο να µειωθούν, ή να εξαφανιστούν κάποια αθλητικά γεγονότα και υπηρεσίες. Αντίστοιχη εικόνα εµφανίζεται και σε µεγάλο αριθµό δηµόσιων αθλητικών εγκαταστάσεων στην Ελλάδα (Ανέστος & Θαµνόπουλος, 2003). Τα τελευταία χρόνια, οι αθλητικές εγκαταστάσεις έχουν προσδιορίσει ως πιθανή πηγή µακροπρόθεσµου εισοδήµατος την πώληση του δικαιώµατός τους στο όνοµά τους (Maisashvili & Smith, 2006; Schwartz, 2002). Ως «δικαίωµα στο όνοµα» αναφέρεται το δικαίωµα να δώσει κανείς όνοµα σε κάποιας µορφής περιουσιακό στοιχείο ενός τρίτου είτε αυτό είναι κάτι χειροπιαστό, είτε είναι κάποια διοργάνωση, συνήθως µε κάποιο οικονοµικό αντάλλαγµα (Wikimedia Foundation, 2006). Η παραχώρηση ονοµαστικών δικαιωµάτων για αθλητικές εγκαταστάσεις δεν αποτελεί νέο φαινόµενο, αφού εφαρµόζεται στις ΗΠΑ εδώ και αρκετές δεκαετίες (League of Fans, 2003; Schwartz, 2002; St. Liouios, 2004; Wikimedia Foundation, 2006). Τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί ως πρακτική και στην Ευρώπη, κατά κύριο λόγο στις εγκαταστάσεις µεγάλων ποδοσφαιρικών σωµατείων (Maisashvili & Smith, 2006), ενώ στην Ελλάδα, δεν έχει βρει ακόµα εφαρµογή. Παρά την αναµφισβήτητη χρησιµότητά της για την εξοικονόµηση πόρων και την εξασφάλιση της βιωσιµότητας των αθλητικών εγκαταστάσεων (Commercial Alert, 2000; ESPN, 2002; League of Fans, 2003; Media Ventures, 2002), η παραχώρηση ονοµαστικών δικαιωµάτων συχνά εγείρει σοβαρούς προβληµατισµούς ως προς τον τρόπο υλοποίησης των συµφωνιών, τις πιθανές παράπλευρες επιπτώσεις των σχέσεων και εξαρτήσεων που δηµιουργούνται, καθώς και την τήρηση αρχών δεοντολογίας (Talcott, 2005). Τέτοιοι προβληµατισµοί ενδέχεται να αφορούν: α) στην ταυτότητα της αναδόχου εταιρίας (St. Liouis, 2004) (π.χ., αν αρµόζει στο χαρακτήρα των αθλητικών εγκαταστάσεων να παραχωρούν το όνοµά τους σε εταιρίες αλκοόλ, τσιγάρων, κλπ.), β) στη συµβατότητα µε την αποστολή του φορέα-ιδιοκτήτη (π.χ., εκπαιδευτικά ιδρύµατα), γ) στον «ιστορικό» χαρακτήρα των εγκαταστάσεων (Schwartz, 2002) και δ) στο επίπεδο αποδοχής από την πλευρά του ευρύτερου κοινού της περιοχής της αθλητικής εγκατάστασης (Fish, 2000; Wikimedia, 2006). Η αντίδραση του κοινού στην πρακτική της παραχώρησης ονοµαστικών δικαιωµάτων από αθλητικές εγκαταστάσεις είναι ανάµικτη. Στις ΗΠΑ, ονοµαστικά δικαιώµατα που πουλήθηκαν για νέες αθλητικές εγκαταστάσεις έγιναν σε µεγάλο βαθµό αποδεκτά, ειδικότερα εφόσον ο αγοραστής είχε ισχυρές διασυνδέσεις στην περιοχή της εγκατάστασης, ενώ η πώληση για υπάρχουσες εγκαταστάσεις είτε στις ΗΠΑ, είτε στην Ευρώπη έχει αποδειχτεί λιγότερο επιτυχηµένη (Maisashvili & Smith, 2006). Σκοποί της έρευνας Σκοποί της παρούσας έρευνας ήταν: α) να εξετάσει ποιες είναι οι στάσεις του κοινού στην Ελλάδα απέναντι στην πιθανή χρήση εµπορικών επωνυµιών σε αθλητικές εγκαταστάσεις δηµόσιας ιδιοκτησίας και β) να διερευνήσει τρόπους προσέγγισης του κοινού για το ζήτηµα αυτό και βελτίωσης του επιπέδου αποδοχής. Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

7 Μεθοδολογία είγµα: Στην έρευνα συµµετείχαν 107 άτοµα ηλικίας άνω των 18 ετών από 4 διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας (Αττική: 55.2%, Βόρεια Ελλάδα (Κατερίνη, Θεσσαλονίκη): 22.4%, 3) Κρήτη (Ηράκλειο, Αρχάνες): 22.4%). Στην πλειονότητά τους οι συµµετέχοντες ήταν άντρες (64.5%), ενώ η πολυπληθέστερη ηλιακή οµάδα ήταν ετών (35.8%). Όργανο µέτρησης: Για τις ανάγκες της έρευνας χρησιµοποιήθηκε ένα ερωτηµατολόγιο που περιλάµβανε 14 ερωτήσεις κλειστού και 2 ανοιχτού τύπου, ενώ υπήρχαν και 5 ερωτήσεις σχετικά µε κοινωνικά / δηµογραφικά χαρακτηριστικά των συµµετεχόντων. Η διαµόρφωση των ερωτήσεων κάλυψε: α) τα ζητούµενα διερεύνησης των διαφοροποιήσεων στάσης σε σχέση µε ορισµένες παραλλαγές συµφωνιών παραχώρησης, τους βασικούς τύπους των εγκαταστάσεων και τα επιθυµητά χαρακτηριστικά των εταιριών-χορηγών και β) τους τρόπους βελτίωσης του επιπέδου αποδοχής. Για το (α) αξιοποιήθηκαν συµπεράσµατα καταγραφής της διεθνούς πρακτικής, ενώ για το (β) υιοθετήθηκε η προσέγγιση των Kyle et al (1999), για τη χρήση µηνυµάτων επηρεασµού. Συγκεκριµένα, έγινε επαναδιατύπωση του κεντρικού ερωτήµατος της έρευνας µε 5 διαφορετικούς τρόπους, µέσω των οποίων παρασχέθηκαν µηνύµατα σχετικά µε τα αποτελέσµατα της πιθανής απόφασης των ερωτηθέντων να συµφωνήσουν µε την παραχώρηση ονοµαστικών δικαιωµάτων για αθλητικές εγκαταστάσεις. Το σχέδιο του ερωτηµατολογίου πέρασε από τη διαδικασία του προ-ελέγχου: ερωτηµατολόγια συµπληρώθηκαν τόσο από χρήστες εγκαταστάσεων, όσο και από διοικητικά στελέχη του αθλητισµού, ούτως ώστε να εντοπιστούν πιθανές παραλείψεις, ή µη κατανοητά στοιχεία. Οι συµµετέχοντες στην έρευνα παρέδωσαν στο σύνολό τους ερωτηµατολόγια ορθά συµπληρωµένα. Για την ανάλυση των δεδοµένων χρησιµοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS και για την αποτίµηση των επιµέρους παραµέτρων έγινε παραγωγή περιγραφικών στατιστικών δεικτών. Αποτελέσµατα Γενικές τοποθετήσεις ιαπιστώθηκε ότι η γνώµη του κοινού ως προς την παραχώρηση σε εταιρίες ονοµαστικών δικαιωµάτων για εγκαταστάσεις δηµόσιας ιδιοκτησίας ήταν αρκετά θετική. Το 63.6% δήλωσε ότι συµφωνεί, το 5.6% ότι τους είναι αδιάφορο, ενώ το 30.8% τοποθετήθηκε αρνητικά. Η στάση απέναντι στην προοπτική ονοµατοδοσίας σε τµήµα εγκατάστασης ήταν θετικότερη: 71% των ερωτηθέντων συµφώνησε και µόνο το 23.4% διαφώνησε. Σχεδόν πανοµοιότυπα ήταν τα αποτελέσµατα αναφορικά µε την αποδοχή της χρήσης του ονόµατος µίας εταιρίας από κοινού µε τη δηµόσια ονοµασία της εκάστοτε εγκατάστασης. Ως προς τις εταιρίες, µη συµβατές µε το χαρακτήρα των εγκαταστάσεων θεωρήθηκαν εταιρίες από τις κατηγορίες: τσιγάρων / καπνού, αλκοόλ, fast food, café, bars, νυχτερινών κέντρων και ανθυγιεινών προϊόντων. Ακόµα, το 48.9% των ερωτηθέντων εξέφρασε την άποψη ότι η εκάστοτε εταιρία που συνάπτει µια συµφωνία παραχώρησης ονοµαστικών δικαιωµάτων είναι προτιµότερο να έχει άµεση σχέση µε την περιοχή όπου βρίσκεται η αθλητική εγκατάσταση, ενώ, τέλος, το 47.4% δήλωσε ότι θα προτιµούσε η εταιρία να είναι ελληνική. Προϋποθέσεις αλλαγής γνώµης Από όσους απάντησαν ότι είναι αρνητικά διακείµενοι ως προς την παραχώρηση ονοµαστικών δικαιωµάτων, περισσότεροι από τους µισούς (56.4%) δήλωσαν ότι θα συµφωνούσαν εάν γνώριζαν ότι «αν αυτό δεν συµβεί, η εγκατάσταση πιθανώς θα αναγκαστεί να διακόψει τη λειτουργία της», ενώ το 38.5% δήλωσε πως δεν θα άλλαζε γνώµη. Στην ερώτηση που υποβλήθηκε σχετικά µε το αν θα άλλαζαν γνώµη εάν γνώριζαν ότι «αν αυτό δεν συµβεί, θα είναι επιβεβληµένη η αύξηση στα δηµοτικά τέλη για τη συνέχιση της λειτουργίας της εγκατάστασης», οι απαντήσεις ήταν µοιρασµένες: (ναι = Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

8 48.7%, όχι = 46.2%). Το 52.6% δήλωσε ότι θα συµφωνούσε εάν γνώριζε ότι «αν αυτό συµβεί, η εγκατάσταση θα έχει τη δυνατότητα να παρέχει καλύτερες υπηρεσίες». Στην ερώτηση για το αν θα άλλαζαν γνώµη εάν γνώριζαν ότι «αν αυτό συµβεί, η εγκατάσταση δεν θα αναγκαστεί να διακόψει τη λειτουργία, ή να µειώσει τις υπηρεσίες της», το 70.3% δήλωσε πως θα άλλαζε γνώµη. Το 60.5% δήλωσε ότι θα άλλαζε γνώµη εάν γνώριζε ότι «αν αυτό συµβεί, µέρος των εσόδων θα διατεθούν για την ανάπτυξη / βελτίωση άλλων προγραµµάτων άθλησης». Σχέση τοποθέτησης µε προσωπικά / δηµογραφικά χαρακτηριστικά Οι µεγαλύτεροι σε ηλικία από τους ερωτηθέντες ήταν θετικότεροι απέναντι στο ζήτηµα. Στην ηλικιακή κατηγορία ετών απάντησε θετικά το 53.1% και στην κατηγορία ετών συµφώνησε το 57.9%. Στην κατηγορία ετών οι θετικές απαντήσεις έφτασαν το 76%, ενώ στην κατηγορία το ποσοστό ανήλθε σε 77.8%. Επίσης, οι άντρες εµφανίζονται πολύ θετικότεροι σε σχέση µε τις γυναίκες. Το 69.6% των αντρών απάντησε ότι συµφωνεί και το 26.1% ότι διαφωνεί (γυναίκες: 52.6% και 39.4% αντίστοιχα). Αναφορικά µε τον τόπο διαµονής, όσοι διέµεναν σε περιοχές εκτός Αττικής εµφανίστηκαν πιο θετικοί (70.8% και 57.6% αντίστοιχα). Επίσης, οι κάτοικοι των µικρότερων αστικών κέντρων (Κατερίνη, Ηράκλειο) ήταν πιο θετικοί σε σχέση µε αυτούς των 2 µεγαλύτερων αστικών κέντρων (Αθήνα = 71.1% - Θεσσαλονίκη = 58.1%). Το ενδιαφέρον των ερωτώµενων για τον αθλητισµό φάνηκε πως επηρέασε τη θετική στάση. Το υψηλότερο ποσοστό θετικών απόψεων (74.1%) εµφάνισαν αυτοί που έκαναν τη µεγαλύτερη χρήση των δηµόσιων αθλητικών εγκαταστάσεων (3 ή περισσότερες φορές ανά εβδοµάδα). Όσοι αθλούνταν 1-2 φορές το µήνα συµφώνησαν σε ποσοστό 69.3%, ενώ αυτοί που αθλούνταν 1-2 φορές ανά εβδοµάδα συµφώνησαν σε ποσοστό 54.2%. Η οµάδα των ατόµων που δήλωσαν ότι έχουν υψηλό ενδιαφέρον για τον αθλητισµό συµφώνησαν σε ποσοστό 65.1%. Αντίθετα, το χαµηλότερο ποσοστό θετικής γνώµης (60.5%) εµφάνισαν όσοι δήλωσαν ότι χρησιµοποιούν σπάνια τις δηµόσιες αθλητικές εγκαταστάσεις. Τέλος, τα ποσοστά όσων πίστευαν ότι µια εταιρία θα πρέπει να έχει σχέση µε την περιοχή όπου βρίσκεται η εκάστοτε αθλητική εγκατάσταση κυµαίνονταν γύρω στο 50% (κάτοικοι Αττικής: 48%, Κατερίνης: 55.6%, Ηρακλείου: 46.1%). Συζήτηση Συµπεράσµατα Από τα αποτελέσµατα της έρευνας προέκυψαν σαφείς ενδείξεις για το ότι στην Ελλάδα η παραχώρηση ονοµαστικών δικαιωµάτων για αθλητικές εγκαταστάσεις δηµόσιας ιδιοκτησίας σε ιδιωτικούς φορείς θα µπορούσε να γίνει δεκτή χωρίς ιδιαίτερες αντιρρήσεις από το ευρύ κοινό στην πλειονότητά του, αφού περίπου 2 στους 3 από τους συµµετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν ότι θα συµφωνούσαν µε µία τέτοια προοπτική. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι το επίπεδο αποδοχής ήταν ακόµη υψηλότερο για την περίπτωση της ονοµατοδοσίας σε τµήµα µίας αθλητικής εγκατάστασης, ή για την από κοινού χρήση της δηµόσιας και της ιδιωτικής ονοµασίας της εκάστοτε δηµόσιας αθλητικής εγκατάστασης. Περαιτέρω στοιχεία για την κατανόηση του ζητήµατος έδωσε η συσχέτιση της στάσης των ερωτηθέντων µε παραµέτρους που διαµορφώνουν το προσωπικό τους προφίλ. Η αποδοχή ήταν µεγαλύτερη στα άτοµα που δήλωσαν εντονότερο προσωπικό ενδιαφέρον για τον αθλητισµό. Όµοια, πιο θετικοί εµφανίστηκαν όσοι χρησιµοποιούν τις δηµόσιες αθλητικές εγκαταστάσεις πολύ συχνά, σε αντίθεση µε αυτούς που δήλωσαν ότι τις χρησιµοποιούν σπάνια, ή ποτέ. Είναι προφανές ότι για όσους ενδιαφέρονται για τον αθλητισµό και αθλούνται συστηµατικά έχει σαφώς µεγαλύτερη σηµασία η διατήρηση της λειτουργίας, ή/και του επιπέδου υπηρεσιών των αθλητικών εγκαταστάσεων, η οποία συνδέεται άµεσα µε την εξασφάλιση των απαιτούµενων οικονοµικών πόρων. Οι γυναίκες εµφανίστηκαν αρκετά πιο αρνητικές από τους άντρες ως προς το ζήτηµα. Το στοιχείο αυτό είναι ερµηνεύσιµο σε συνδυασµό µε την ανάλυση του γενικού προφίλ τους. Οι γυναίκες σε σύγκριση µε τους άντρες εµφάνισαν χαµηλότερα επίπεδα ενδιαφέροντος για τον αθλητισµό, καθώς και συχνότητας χρήσης των εγκαταστάσεων. Ήταν, λοιπόν, αναµενόµενο να επηρεάζονται λιγότερο αναφορικά µε την ανάγκη εξασφάλισης πόρων. Ανάλογη ήταν η εικόνα και ως προς την κατανοµή Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

9 των απόψεων σε σχέση µε τον τόπο διαµονής. Όσοι κατοικούσαν σε περιοχές εκτός Αττικής δήλωσαν αρκετά πιο θετικοί ως προς το ζήτηµα σε σύγκριση µε τους κατοίκους του λεκανοπεδίου, αλλά και σε αυτή την περίπτωση οι τελευταίοι εµφάνισαν χαµηλότερα επίπεδα ενδιαφέροντος για τον αθλητισµό και µικρότερη συχνότητα χρήσης των εγκαταστάσεων. Τα αποτελέσµατα της έρευνας σχετικά το ποιες κατηγορίες εταιριών θα θεωρούνταν κατάλληλες (αθλητικά είδη, κινητή τηλεφωνία, αυτοκίνητα, τράπεζες) και ποιες όχι (εταιρίες τσιγάρων, αλκοόλ, fast food, café, bars, νυχτερινά κέντρα) για την παραχώρηση ονοµαστικών δικαιωµάτων είναι περίπου ταυτόσηµες µε ό,τι συµβαίνει σε διεθνές επίπεδο. Παρόµοιες µε τις παραπάνω είναι άλλωστε και οι εταιρίες που επιλέγονται, ή αποφεύγονται σε αντίστοιχες καταστάσεις στις ΗΠΑ (Schwartz, 2002; St. Lious, 2004). Αντίθετα µε ό,τι συµβαίνει σε άλλες χώρες, βρέθηκε ότι η σχέση των εταιριών µε την περιοχή των εγκαταστάσεων δεν αποτελεί ευνοϊκό παράγοντα για συνεργασία αυτής της µορφής (Maisashvili & Smith, 2006). Το γεγονός αυτό για τους κατοίκους της Αττικής - από όπου δόθηκαν και οι περισσότερες απαντήσεις - ήταν αναµενόµενο, αφού αφενός δεν είναι εφικτό να γίνει αυστηρός διαχωρισµός διακριτών περιοχών και αφετέρου δεν δείχνει να είναι εφικτή η «ταύτιση» µίας εταιρίας µε την περιοχή όπου εδρεύει. Η ελληνικότητα της εκάστοτε εταιρίας-χορηγού θεωρήθηκε απαραίτητη από περίπου 1 στους 2 ερωτώµενους. Το γεγονός ότι µεγάλο ποσοστό δήλωσε ότι του είναι αδιάφορο µπορεί να ερµηνευθεί από το γεγονός ότι το ευρύ κοινό είναι απόλυτα εξοικειωµένο µε ξένες εταιρίες, που προβάλλονται µε πολύ συχνά και έντονα. Τέλος, λαµβάνοντας ως δεδοµένο την ύπαρξη κάποιων από τους ερωτηθέντες που θα ήταν αρνητικά διακείµενοι στην παραχώρηση ονοµαστικών δικαιωµάτων, έγινε µια αρχική διερεύνηση για το αν θα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί µεταστροφή της γνώµης τους µέσω µηνυµάτων επηρεασµού. Η αντίδραση των ερωτηθέντων προς τα µηνύµατα έδειξε πως, όντως, πολλοί θα επηρεάζονταν σε βαθµό που να αποφασίσουν να αλλάξουν γνώµη. Το µήνυµα που δήλωνε διατήρηση φάνηκε να ασκεί επίδραση στους 7 από τους 10 ερωτηθέντες. Αρκετά υψηλή ανταπόκριση (περίπου 60%) υπήρξε και προς το µήνυµα της προσφοράς. Συνολικά, φάνηκε πως για µία πρακτική που δεν έχει ακόµα εφαρµοστεί και ενδεχοµένως δηµιουργεί σε ορισµένους αρνητική στάση είναι εφικτό τέτοιου είδους µηνύµατα επηρεασµού να αξιοποιηθούν προκειµένου να εξασφαλιστεί ένα υψηλότερο γενικό επίπεδο αποδοχής. Η παραπάνω επισήµανση σχετικά µε τη χρησιµότητα των µηνυµάτων επηρεασµού της γνώµης συµφωνεί µε ευρήµατα ερευνών (Kyle, Kerstetter & Guadagnolo, 1999; McCarville, 1991), οι οποίες αξιοποίησαν αντίστοιχα µηνύµατα για παρεµφερείς σκοπούς στο χώρο του αθλητισµού. Βιβλιογραφία Baker, M.J. (1999). The marketing book. Bulterworth-Heineinam. Commercial Alert (2000). Naming rights agreements and sports arenas, in: Crowley, M.G. (1991). Prioritising the sponsorship audience. European Journal of Marketing, 25(11): ESPN (2002). Stadium naming rights, (updated ), in: Fish, L. (2000). Stadium approved: the fight in Denver is what to name it. The Philadelphia Inquirer, Sunday, May 28. Fischl, J. (1997). Sports venues: private parts. Financial World, New York, 166(6): 17 June. Friedman, A. (1997). Naming rights deals. Chicago: Team Marketing Report. Irwin, R.L. & Sutton, W.A. (1995). Creating the ideal sport sponsorship arrangement: an exploratory analysis of relationships existing between sport sponsorship inventory criteria and sponsorship objectives, Proceedings of the 7 th Bi-Annual World Marketing Congress, 5: , Melbourne, Australia. Kaydo, C. & Trusdell, B. (1997). Stadiums r us: visibility is the reason that companies are clamoring to sponsor stadiums. Sales and Marketing Management, 149(1): 74. Kyle, G., Kerstetter, D. & Guadagnolo, F. (1999). Manipulating consumer price expectations for a 10K road race. Sports Marketing Quarterly, 52(3): Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

10 League of Fans, (2003). Selling out the fans and taxpayers: NFL, summary of current national football league stadium naming rights deals, Updated , in: Maisashvili, L. & Smith, N. (2006). Fields of opportunities, in: 8 February. McCarthy, L.M. & Irwin, R. (1997). Names in lights: corporate purchase of sport facility naming rights. Proceedings of the European Sport Management Conference, Glasgow, Scotland, September. Also in: Cyber-Journal of Sport Marketing, issn: McCarville, R.E. (1991). An empirical investigation of the influence of cost information on willingness to pay for public aerobic classes. Leisure Sciences, 13: McGraw, D. (1998). Hitting paydirt, Sports Scene, 8-9 January. Media Ventures (2002). Revenues from sports venues, (updated ), in: Mullin, B.J., Ηardy, S. & Sutton, W.A. (2000). Sport marketing, Champaign IL: Human Kinetics. Parks, J., Zanger, B. & Quarterman, J. (1998). Contemporary sport management. Human Kinetics, Champaign, Illinois. Sandomir, R. (1997). The name of the game is new stadiums. The Commercial Appeal, B3-4, 8 June. Schlossberg, H. (1996). Sports marketing. Malden, MA: Blackwell Business. Schwartz, A. (2002). Naming for dollars, in: Shilbury, D., Quick, S. & Westerberk, H. (1998). Strategic sport marketing, Allen & Unwin, NSW, Australia. Steele, B. (2002). St. Pete times buys arena naming rights: talk about ethics. Pointer Institute. St. Liouis, T. (2004). The cost οf owning stadium and arena naming rights, in: Talcott, S. (2005). Bank gives up FleetCenter naming rights. Globe Newspaper Company. The Associated Press (2002). Cash-strapped schools look for sponsors: some say commercialization of education goes too far, in: August 15, Welch, R. & Calabro, L. (1997). The name of the game: why it makes financial sense to name a stadium, CFO, 13(6): Wikimedia Foundation (2006). Naming rights, in: Ανέστος, Κ. & Θαµνόπουλος, Ι. (2003). Μελέτη για τις aθλητικές eγκαταστάσεις των ήµων του Νοµού Αττικής. Τοπική Ένωση ήµων & Κοινοτήτων Νοµού Αττικής (ΤΕ ΚΝΑ), Αθήνα. Γαργαλιάνος,., Αυθίνος, Ι. & Farmer, P. (2000). Αθλητικές εγκαταστάσεις.. Κλειδάριθµος, Αθήνα.. Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

11 Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΩΠΗΛΑΣΙΑΣ Αργυράκης, Π., Κουστέλιος, Α. & Τσιγγίλης, Ν. Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισµού, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Εισαγωγή Σύµφωνα µε το Locke (1976), η επαγγελµατική ικανοποίηση είναι µία ευχάριστη, ή θετική συναισθηµατική κατάσταση που πηγάζει από την αποτίµηση του ατόµου για την εργασία του, ή από συγκεκριµένες εµπειρίες σε σχέση µε αυτή. Οι Mitchell & Larson (1987), θεωρούν την επαγγελµατική ικανοποίηση ως το αποτέλεσµα της αντίληψης των εργαζόµενων σχετικά µε το βαθµό στον οποίο η εργασία τους παρέχει τα στοιχεία που θεωρούν σηµαντικά. Η επαγγελµατική ικανοποίηση είναι ένα από τα θέµατα της διοικητικής και οργανωσιακής συµπεριφοράς που έχουν ερευνηθεί εκτενώς και θεωρείται εξαιρετικά σηµαντική από οικονοµικής, ανθρωπιστικής και ηθικής άποψης (Balzer et al., 1997; Chelladurai, 1999). Οι Cranny, Smith & Stone (1992), εκτιµούν ότι η επαγγελµατική ικανοποίηση σε όλες της τις διαστάσεις έχει αποτελέσει θέµα για πάνω από δηµοσιευµένα άρθρα και διατριβές και, ως εκ τούτου, θεωρείται ως ο πιο σηµαντικός και συχνότερα διερευνηµένος τοµέας της οργανωσιακής συµπεριφοράς (Mitchell & Larson, 1987). H µέτρηση της επαγγελµατικής ικανοποίησης έχει προσεγγιστεί: α) σφαιρικά, επικεντρώνοντας στη συνολική ικανοποίηση του ατόµου και υποστηρίζοντας ότι είναι κάτι περισσότερο από το άθροισµα των τµηµάτων που την αποτελούν, δηλαδή τα άτοµα µπορεί µεν να εκδηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους από διαστάσεις της εργασίας τους, αλλά και πάλι να είναι γενικά ικανοποιηµένα από αυτήν και β) µέσω διάφορων διαστάσεων της εργασίας, δηλαδή των σηµαντικότερων επιµέρους εργασιακών χαρακτηριστικών. Σύµφωνα µε τη προσέγγιση αυτή, οι εργαζόµενοι µπορεί να νιώθουν διαφορετικά απέναντι σε κάθε µία από τις διαστάσεις της εργασίας, αλλά το «άθροισµά» τους συνιστά τη γενική ικανοποίηση (Drenth, Thierry & DeWolff, 1998). Σκοπός της έρευνας Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει τα δηµογραφικά χαρακτηριστικά και να µετρήσει τα επίπεδα της επαγγελµατικής ικανοποίησης των εργαζόµενων στην Ολυµπιακή Εγκατάσταση Κωπηλασίας του Σχοινιά Αττικής. Μεθοδολογία είγµα: Από τους 165 εργαζόµενους στην εγκατάσταση µε µόνιµη σύµβαση εργασίας µε την Οργανωτική Επιτροπή «ΑΘΗΝΑ 2004» επιλέχθηκαν 112 που πληρούσαν τον περιορισµό της έρευνας για διάρκεια σύµβασης τουλάχιστον 6 µηνών, χρονικό διάστηµα που θεωρήθηκε ως το ελάχιστο απαραίτητο για την ένταξή τους στη φιλοσοφία και τον τρόπο λειτουργίας της ΟΕΟΑ και τη δηµιουργία ολοκληρωµένης άποψης σχετικά µε τους προς διερεύνηση, παράγοντες της έρευνας. Από αυτούς δέχτηκαν να συµµετάσχουν εθελοντικά στην έρευνα οι 100 (89,28%). Όργανα µέτρησης: Για τη διερεύνηση της επαγγελµατικής ικανοποίησης χρησιµοποιήθηκε το ερωτηµατολόγιο Καταγραφής της Επαγγελµατικής Ικανοποίησης (Employee Satisfaction Inventory - ESI (Koustelios & Bagiatis, 1997; Koustelios, 1991), το οποίο χρησιµοποιεί 6 διαστάσεις της επαγγελµατικής ικανοποίησης (τις συνθήκες εργασίας, το µισθό, τις ευκαιρίες προαγωγής, τη φύση της εργασίας, τον προϊστάµενο και τον οργανισµό γενικά) και περιέχει συνολικά 24 ερωτήσεις. Οι απαντήσεις δόθηκαν σε 5βάθµια κλίµακα τύπου Likert, όπου 1 = διαφωνώ απόλυτα και 5 = συµφωνώ απόλυτα. ιαδικασία: Τα ερωτηµατολόγια διανεµήθηκαν στους εργαζόµενους όλων των λειτουργικών τοµέων της εγκατάστασης το χρονικό διάστηµα Ιουλίου 2004, κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας στους στεγασµένους χώρους της εγκατάστασης. Με τους συµµετέχοντες δεν έγινε καµία συζήτηση Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

12 σχετικά µε τη θεµατολογία της έρευνας πριν τη συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων, πέρα από τις διευκρινήσεις που δόθηκαν όποτε χρειάστηκε για την πλήρη κατανόηση των ερωτήσεων και την αποφυγή λαθών. Αποτελέσµατα Από το σύνολο των ατόµων που συµµετείχαν στην έρευνα (Ν = 100) οι 46 ήταν άνδρες (46%) και οι 54 γυναίκες (54%). Ο µέσος όρος ηλικίας τους ήταν έτη (Τ.Α. = 4.85). Σχετικά µε την οικογενειακή τους κατάσταση, οι 80 ήταν άγαµοι-ες, οι 14 έγγαµοι-ες και οι 6 διαζευγµένοι-ες. Οι 49 ήταν απόφοιτοι-ες της ανώτατης εκπαίδευσης, οι 32 κάτοχοι µεταπτυχιακού διπλώµατος, οι 12 απόφοιτοι-ες της ανώτερης εκπαίδευσης (Τ.Ε.Ι.), οι 6 απόφοιτοι-ες της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και ο 1 απόφοιτος-η της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Ο µέσος όρος της εργασιακής σχέσης τους µε τον Οργανισµό «ΑΘΗΝΑ 2004» ήταν µήνες (Τ.Α.=9,35). Φάνηκε ότι οι εργαζόµενοι ήταν σχετικά ικανοποιηµένοι από τον προϊστάµενό τους (Μ.Ο. = 3.72, Τ.Α. =.68), από την ίδια την εργασία τους (Μ.Ο. = 3.67, Τ.Α.=.99), από τις συνθήκες εργασίας (Μ.Ο. = 3.64, Τ.Α. =.68) και το µισθό (Μ.Ο. = 3.37, Τ.Α. =.91), ενώ δήλωσαν λιγότερο ικανοποιηµένοι από τον Οργανισµό (Μ.Ο. = 2.91, Τ.Α. =.82) και ακόµη λιγότερο από τις ευκαιρίες για προαγωγή (Μ.Ο. = 2.79, Τ.Α. =.82) (πίνακας 1). Πίνακας 1: Μέσοι όροι, τυπικές αποκλίσεις και δείκτες εσωτερικής συνοχής των µεταβλητών της έρευνας Συζήτηση - Συµπεράσµατα Μεταβλητές Μ.Ο. Τ.Α. Cronbach a 1. Συνθήκες εργασίας Μισθός Προαγωγή Φύση της εργασίας Προϊστάµενος Οργανισµός Η εργασία για τον Οργανισµό «ΑΘΗΝΑ 2004» παρουσίαζε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά: α) περιείχε το κίνητρο για συµµετοχή σε µία µεγάλη, εθνική προσπάθεια µε παγκόσµιο αντίκτυπο, β) ήταν µοναδική, υπό την έννοια ότι ελάχιστοι εργαζόµενοι είχαν βιώσει ξανά παρόµοια εµπειρία και γ) είχε προκαθορισµένη ηµεροµηνία λήξης. Εξαιτίας του τελευταίου, οι αµοιβές των εργαζόµενων κυµαίνονταν σε υψηλότερα επίπεδα από ό,τι στην υπόλοιπη αγορά εργασίας, καθώς ο Οργανισµός έπρεπε να προσελκύσει ανθρώπινο δυναµικό µε ικανότητες, το οποίο θα έπρεπε να παραιτηθεί από τη µόνιµη εργασία του και να αναλάβει τον κίνδυνο της, πιθανά, µακρόχρονης ανεργίας µετά το πέρας των Αγώνων. Το υψηλό επίπεδο των εργαζόµενων στην Ολυµπιακή εγκατάσταση φαίνεται από το µορφωτικό τους επίπεδο (κάτοχοι µεταπτυχιακού τίτλου σπουδών 32%, ανώτατης εκπαίδευσης 49% και ανώτερης 12%). Οι υψηλές αµοιβές τους πιθανά δικαιολογούν και τα υψηλά επίπεδα της ικανοποίησης από το µισθό (Μ.Ο. = 3.37). Αντίθετα, η προκαθορισµένη ηµεροµηνία λήξης της εργασιακής σχέσης µε τον Οργανισµό ενδεχοµένως να εξηγεί τη δυσαρέσκεια από τις ευκαιρίες για προαγωγή (Μ.Ο. = 2.79), σε συνδυασµό µε το υψηλό µορφωτικό τους επίπεδο, που, σύµφωνα µε τους Clark (1997), και Sloane & William (2000), σχετίζεται µε χαµηλότερη επαγγελµατική ικανοποίηση, λόγω της διαφοράς µεταξύ προσδοκιών και αποτελεσµάτων, προσδοκίες που στα άτοµα µε υψηλό µορφωτικό επίπεδο τείνουν να είναι υψηλότερες. Επιπρόσθετα στα προηγούµενα, η σχετικά σύντοµη διάρκεια της εργασιακής σχέσης τους µε τον Οργανισµό (Μ.Ο. = 17.22), µάλλον ενίσχυσε τις αρνητικές πεποιθήσεις για τις δυνατότητες Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

13 προαγωγής, υπό την έννοια ότι οι συγκεκριµένοι εργαζόµενοι δεν είχαν αρκετές ευκαιρίες ανέλιξης, όσες οι εργαζόµενοι µε εργασιακή σχέση (π.χ., από σύστασης του Οργανισµού). Τέλος, ο παράγοντας «προαγωγή» εµφάνισε τη µικρότερη εσωτερική συνοχή (α =.63) µεταξύ των υπόλοιπων. Μικρή εσωτερική συνοχή του παράγοντα «προαγωγή» εµφανίζεται και σε άλλες έρευνες που χρησιµοποιήθηκε το ESI (Γουλιµάρης, Θεοδωράκης & Κουστέλιος, 2003; Koustelios, Theodorakis & Goulimaris, 2004; Tsigilis, Koustelios & Togia, 2004), η οποία µπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι ο συγκεκριµένος παράγοντας προσεγγίζεται µέσω 3 µόνο ερωτηµάτων. Μία άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι οι ευκαιρίες για προαγωγή στο εργασιακό περιβάλλον της συγκεκριµένης Ολυµπιακής εγκατάστασης ήταν ελάχιστες. Τέλος, τα υψηλά επίπεδα της ικανοποίησης από τις εργασιακές συνθήκες (Μ.Ο. = 3.64) και από τη φύση της εργασίας (Μ.Ο. = 3.67) πιθανότατα εξηγούνται από το φυσικό περιβάλλον του κωπηλατοδρόµιου και τη σηµασία-µοναδικότητα των Ολυµπιακών Αγώνων αντίστοιχα. Πρέπει να σηµειωθεί, ότι η παρούσα έρευνα παρουσιάζει τις εξής ιδιαιτερότητες: α) είχε ως δείγµα εργαζόµενους στην ΟΕΟΑ «ΑΘΗΝΑ 2004», η οποία συστήθηκε για τη διοργάνωση της µεγαλύτερης αθλητικής συνάντησης στον κόσµο, των Ολυµπιακών Αγώνων και, ως εκ τούτου, υπήρχαν υψηλότατα επίπεδα παρακίνησης, όχι µόνον των εργαζόµενων, αλλά και όλων των πολιτών για επιτυχή έκβαση της προσπάθειας και β) πραγµατοποιήθηκε λίγο πριν από την έναρξη του Ολυµπιακού προγράµµατος, περίοδο κατά την οποία η πίεση, η κόπωση και το στρες που βίωναν οι εργαζόµενοι βρισκόταν σε υψηλά επίπεδα. Αν η έρευνα πραγµατοποιούνταν πριν από του Αγώνες, ή µετά την ολοκλήρωσή τους ενδεχόµενα τα αποτελέσµατά της να ήταν διαφορετικά. Βιβλιογραφία Locke, E. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. Dunnette (Eds.), Handbook of industrial and organizational psychology, (pp ). Chicago: Rand McNally Mitchell, T.R. & Larson, J.R. (1987). People in organizations. New York: McGraw Hill. Balzer, W.K., Kihm, J.A., Smith, P.C., Irwin, J.L., Bachiochi, P.D., Robie, C., Sinar, E.F. & Parra, L.F. (1997). User s manual for the job descriptive index (JDI; 1997 revision) and the job in general scales. Bowling Green, Ohio: Bowling Green State University, Department of Psychology. Chelladurai, P. (1999). Human resource management in sport and recreation. Champaign, Illinois: Human Kinetics. Clark, A.E., (1997). Job satisfaction and gender: Why are women so happy at work? Labour Economics, 4: Γουλιµάρης,., Θεοδωράκης, Ν. & Κουστέλιος Α. (2003). Επαγγελµατική ικανοποίηση των εργαζόµενων σε πολιτιστικούς οργανισµούς. Φυσική Αγωγή, Αθλητισµός και Υγεία, 14-15: Cranny, C.J., Smith, P.C. & Stone, E.F. (Eds) (1992). Job satisfaction: advances in research and applications. New York: The Free Press. Drenth, P.J.D., Thierry, H. & DeWolff, C.J. (1998). Handbook of work and organisational psychology. Sussex: Psychology Press Ltd. Koustelios, A. (1991). The relationships of organizational cultures and job satisfaction in 3 selected industries in Greece. Unpublished doctoral dissertation, University of Manchester, Manchester. Koustelios, A. & Bagiatis, K. (1997). The employee satisfaction inventory (ESI): development of a scale to measure satisfaction of Greek employees. Educational and Psychological Measurement, 57: Koustelios, A., Theodorakis, N. & Goulimaris, D. (2004). Role ambiguity, role conflict and job satisfaction among physical education teachers in Greece. The International Journal of Educational Management, 18: Sloane, P. & William, H. (2000). Job satisfaction, comparison earnings and gender. Labour, 14: Tsigilis, N., Koustelios, A. & Togias, A. (2004). Multivariate relationship and discriminant validity between job satisfaction and burnout. Journal of Managerial Psychology, 19: Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

14 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟ ΟΣΦΑΙΡΟ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟ ΩΝ Αυγερινού, Β., Γιακουµάτος, Σ., Κωνσταντινάκος, Π. & Μουντάκης, Κ. Tµήµα Οργάνωσης και ιαχείρισης Αθλητισµού, Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου Εισαγωγή Πολλοί ερευνητές που ασχολούνται µε τα οικονοµικά ζητήµατα των οµαδικών αθληµάτων διερευνούν αν οι πλουσιότερες οµάδες επιτυγχάνουν συστηµατικά καλύτερες επιδόσεις από τις φτωχότερες και, γενικά, αν ο οικονοµικός παράγοντας επηρεάζει την ανταγωνιστική ισορροπία µεταξύ των οµάδων. Σκοπός της έρευνας Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνήσει την επίδραση που έχουν τα έξοδα που κάνουν οι Ελληνικές ποδοσφαιρικές οµάδες στη θέση που καταλαµβάνουν στον πίνακα βαθµολογίας του πρωταθλήµατος της χώρας και να ποσοτικοποιήσει την επίδραση αυτή. Μεθοδολογία Η επιλογή των εξόδων βασίστηκε τόσο στη διεθνή βιβλιογραφία, όσο και στην εικόνα των οικονοµικών στοιχείων των οµάδων. Για τις ανάγκες της έρευνας συγκεντρώθηκαν στοιχεία από 160 ισολογισµούς των ΠΑΕ της Α Εθνικής από την περίοδο ως και την περίοδο ( Εθνικό Τυπογραφείο). Από τις καταστάσεις αποτελεσµάτων χρήσης των οµάδων υπολογίσθηκαν τα ετήσια έξοδά τους, ενώ συλλέχθηκαν στοιχεία για τη βαθµολογία τους για κάθε αντίστοιχο έτος ( αρχείο Ε.Π.Α.Ε.). Υπολογίσθηκαν τα ετήσια έξοδα και όχι απλά οι αµοιβές των παικτών, διότι τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας και λειτουργίας διάθεσης επηρεάζουν την αποτελεσµατικότητα µιας επιχείρησης. Στα έξοδα διοικητικής λειτουργίας συµπεριλαµβάνονται οι µισθοί των διοικητικών στελεχών, ενώ τα έξοδα του λειτουργίας διάθεσης περιλαµβάνουν τα έξοδα του τµήµατος µάρκετινγκ (Γκίκας, 2002), ενός τµήµατος σηµαντικού για τις ΠΑΕ, διότι προσελκύει τους χορηγούς, άρα δηµιουργεί έσοδα. Τα ποσά που ήταν σε δραχµές µετατράπηκαν σε ευρώ, ενώ, για να είναι συγκρίσιµοι, όλοι οι αριθµοί εκφράστηκαν σε σταθερές τιµές µε έτος βάσης το Χρησιµοποιήθηκε η στατιστική µέθοδος της γραµµικής παλινδρόµησης, µε τη µέθοδο των ελαχίστων τετραγώνων (OLS). Ως εξαρτηµένη µεταβλητή y θεωρήθηκε ο Μ.Ο. της θέσης της οµάδας, ενώ ως ανεξάρτητη µεταβλητή x ο Μ.Ο. των εξόδων των 10 ετών κάθε οµάδας. Στη δεκαετία αυτή ο αριθµός των οµάδων στην Α Εθνική κατηγορία δεν ήταν σταθερός, καθώς µόνο 8 οµάδες συµµετείχαν και τα 10 χρόνια. Ως εκ τούτου, για τον υπολογισµό του Μ.Ο. της θέσης, η Α, Β και Γ Εθνική θεωρήθηκαν ως µία συνέχεια θέσεων µε τιµές από 1-66 (δηλ. η 1 η θέση της Β Εθνικής αποτελεί την 17 η θέση κ.ο.κ.). Επίσης, καθώς µερικές οµάδες δεν δηµοσίευσαν ισολογισµούς για κάποιες χρονιές, οι οµάδες που συµπεριλήφθηκαν στο µοντέλο έπρεπε να ικανοποιούν 2 κριτήρια: α) παρουσία στην Α Εθνική για τουλάχιστον 3 χρόνια και β) δηµοσιευµένους ισολογισµούς για 10 χρόνια. Οι οµάδες αυτές είναι οι εξής 16: Ολυµπιακός, Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, ΠΑΟΚ, Ιωνικός, Ηρακλής, ΟΦΗ, Ξάνθη, Πανιώνιος, Άρης, Αιγάλεω, Πανηλειακός, Καλαµάτα, Καλλιθέα, Απόλλων και Προοδευτική. Αποτελέσµατα Η εξέταση των οικονοµικών καταστάσεων των Ελληνικών Π.Α.Ε. φανερώνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των οµάδων είναι ζηµιογόνες για σειρά χρήσεων (ισολογισµοί Π.Α.Ε. από 1995/1996 µέχρι 2004/2005). Λόγω της έλλειψης: α) συλλογικών µέτρων που προωθούν τον περιορισµό των εξόδων (π.χ., ανώτατος µισθός, κλειστές λίγκες, drafts, κλπ.) και β) ανταγωνιστικής ισορροπίας στην Α Εθνική (Αυγερινού & Φαµίσης, 2004), για να επιτύχουν τους εκάστοτε στόχους τους οι Ελληνικές Π.Α.Ε. πραγµατοποιούν συστηµατικά µεγαλύτερα έξοδα από έσοδα. Η εικόνα αυτή δεν αποτελεί Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

15 αποκλειστικά Ελληνικό φαινόµενο, αλλά εµφανίζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία (Baroncelli & Lago, 2006) και η Πορτογαλία (Barros, 2006). Ως εκ τούτου, τα αποτελέσµατα χρήσης δεν προσφέρονται για µία τέτοιου είδους ανάλυση. Επιπλέον, µία σειρά ερευνών εξετάζει τη σχέση αµοιβών και κατάταξης µε στόχο την εξαγωγή συµπερασµάτων για θέµατα όπως είναι η δοµή των πρωταθληµάτων, η λήψη µέτρων για την προώθηση της ανταγωνιστικής ισορροπίας και η αναζήτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος. Ο Szymanski (1998), βρίσκει σηµαντική σχέση µεταξύ αµοιβών και θέσης στο αγγλικό πρωτάθληµα για 69 οµάδες το (ενώ στην ίδια έρευνα δεν προκύπτει σχέση µεταξύ κερδών και επίδοσης). Η παραπάνω θετική σχέση επιβεβαιώνεται σε επόµενες έρευνες (Deloitte & Touche, 2001; 2002) και για δεδοµένα µεγαλύτερων περιόδων, όπως σε αυτή των Szymanski & Kuypers (1999), για την περίοδο Παρόµοια, οι Hall, Szymanski & Zimbalist (2002), συγκρίνουν το αµερικάνικο baseball µε το αγγλικό ποδόσφαιρο και, σύµφωνα µε τα ευρήµατά τους, προκύπτει συσχέτιση αµοιβών και θέσης, αν και ασθενέστερη στο baseball σε σχέση µε το ποδόσφαιρο. Τα στοιχεία αφορούν 39 αγγλικές οµάδες για την περίοδο και 26 αµερικάνικες οµάδες του baseball για την εικοσαετία Ο Μ.Ο. των εξόδων των οµάδων που αποτέλεσαν το δείγµα ήταν , που, όµως, επηρεάζεται σηµαντικά προς τα πάνω από τα έξοδα των 3 πρώτων οµάδων (ΟΣΦΠ, ΑΕΚ ΠΑΟ), που πραγµατοποιούν το 62% των συνολικών δαπανών. Αν αφαιρεθούν αυτές οι 3 οµάδες, ο Μ.Ο. πέφτει στα Από το υπόλοιπο 38%, το 21% δαπανάται από τις 5 οµάδες που εµφανίζονται σταθερά στην Α Εθνική (ΠΑΟΚ, Ηρακλής, Ιωνικός, ΟΦΗ, Ξάνθη), ενώ οι υπόλοιπες 8 οµάδες (που έχουν εµφανιστεί από 3 µέχρι 9 φορές µέσα στη δεκαετία) δαπανούν µόλις το 17%. Ο συντελεστής συσχέτισης µεταξύ Μ.Ο. εξόδων και Μ.Ο. θέσης Pearson είναι -0,741 (p<0,001). Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι οµάδες που βρίσκονται κάτω από τη µέση θέση και κάτω από τα µέσα έξοδα, είναι οι πιο αποτελεσµατικές οµάδες (Ιωνικός, Πανιώνιος, ΟΦΗ). Παρατηρείται ότι τα δεδοµένα παρουσιάζουν µία µη γραµµική σχέση και δεδοµένα αυτής της µορφής γραµµικοποιούνται µε χρήση λογαριθµικών µετασχηµατισµών. Από τους πιθανούς µετασχηµατισµούς επιλέχθηκε αυτός που δίνει την καλύτερη εκτίµηση και διασφαλίζει ότι ο αντίστροφος µετασχηµατισµός δίνει λογικές τιµές: y 1 z = ln 66 y Αντί για τα y χρησιµοποιούνται τα Ζ και εκτιµάται η συνάρτηση: Αυτός ο µετασχηµατισµός οδηγεί στο µοντέλο: y 1 a+ b ln( x) 66e + 1 = a+ b ln( x) (α) 1+ e z = α+βln(x) Η τιµή 66 είναι το µέγιστο σύνολο των θέσεων στο Ελληνικό πρωτάθληµα στη διάρκεια της δεκαετίας (µέγιστο διότι ο αριθµός των οµάδων σε κάθε κατηγορία µεταβλήθηκε αρκετές φορές στο υπό εξέταση διάστηµα). Το µοντέλο δίνει συντελεστή προσδιορισµού R 2 =0,88, ενώ παραµέτρους α = 14,627 (p<0,001) και β = (p<0,001). Αν και οι παρατηρήσεις είναι λίγες, τα κατάλοιπα (residuals) φαίνεται ότι ακολουθούν την κανονική κατανοµή. Μετασχηµατίζοντας, φανερώνεται ότι το κόστος της µετακίνησης στην κατάταξη από τη µία θέση στην άλλη δεν είναι σταθερό, αλλά αυξάνεται όσο η οµάδα µετακινείται από τις χαµηλότερες θέσεις προς τις υψηλότερες και αυξάνεται εντυπωσιακά όταν πλησιάζει προς την κορυφή του βαθµολογικού πίνακα. Σύµφωνα µε το µοντέλο, η µετακίνηση από τη 10 η στην 9 η θέση κοστίζει , ενώ η µετακίνηση από την 4 η στην 3 η θέση κοστίζει Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

16 Συζήτηση - Συµπεράσµατα Τα αποτελέσµατα δείχνουν ότι υπάρχει σχέση µεταξύ εξόδων και βαθµολογικής θέσης των Ελληνικών ποδοσφαιρικών οµάδων από την περίοδο µέχρι και την περίοδο Η σχέση αυτή δεν είναι γραµµική, αλλά λογαριθµική. Με τον κατάλληλο µετασχηµατισµό δηµιουργείται το µοντέλο (α), που έχει καλή προσαρµογή στα δεδοµένα των υπό εξέταση Ελληνικών οµάδων (R 2 =0,88). Έρευνες για το αγγλικό ποδόσφαιρο καταλήγουν σε ανάλογα αποτελέσµατα (R 2 =0,92, Szymanksi & Κuypers, 1999; R 2 =0,95, Hall, Szymanksi & Zimbalist, 2002). Ως πιο αποτελεσµατικές οµάδες στην υπό εξέταση περίοδο µε βάση τη σχέση εξόδων και θέσης εµφανίζονται ο Ιωνικός, ο Πανιώνιος και ο ΟΦΗ, οι οποίες επιτυγχάνουν την υψηλότερη θέση για τα χρήµατα που δαπανούν σε σχέση µε τις υπόλοιπες οµάδες. Όσο πιο υψηλή θέση έχει µία οµάδα τόσο µεγαλύτερα ποσά δαπανά, διότι διαφοροποιούνται οι συναρτήσεις χρησιµότητας και οι επιδιωκόµενοι στόχοι (παραµονή στην Α Εθνική και διατήρηση της θέσης, συγκριτικά µε έξοδο στην Ευρώπη και κατάκτηση του πρωταθλήµατος). Η παραµονή στην κατηγορία κοστίζει λιγότερο από την έξοδο στην Ευρώπη (θέσεις <13 η, θέσεις 1 η -6 η ). Παρά τις υψηλές ζηµίες, οι Ελληνικές οµάδες συνεχίζουν να ξοδεύουν, καθώς ο κύριος στόχος τους είναι η µεγιστοποίηση της χρησιµότητας και όχι του κέρδους, που θα σήµαινε λήψη ορθολογικών χρηµατοοικονοµικών αποφάσεων (Sandy, Sloane & Rosentraub, 2004). Αυτό δεν αποκλείει να επιδιώκουν την επίτευξη ενός µικρού κέρδους, ή την ελαχιστοποίηση της ζηµίας. Αντίστοιχα, ο Barajas (2005), διαπιστώνει ότι οι ισπανικές οµάδες δαπανούν τόσα ώστε να τους παρέχεται ένα περιθώριο κέρδους ικανοποίησης και όχι το µέγιστο κέρδος. Στις αδυναµίες της έρευνας πρέπει να σηµειωθεί ο µικρός αριθµός δεδοµένων (παράµετρος η οποία µπορεί σε µελλοντική έρευνα να ξεπερασθεί, αν οι οργανωτικές και ελεγκτικές αρχές διασφαλίζουν ότι όλες οι οµάδες καταθέτουν οικονοµικές καταστάσεις), αλλά και η έλλειψη αξιοπιστίας των λογιστικών καταστάσεων, η οποία δεν αποτελεί αποκλειστικά Ελληνικό φαινόµενο, αλλά καταγράφεται τόσο στις ΗΠΑ (Howard & Crompton, 2002), όσο και σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερµανία (Frick & Prinz, 2006). Η κατασκευή ενός µοντέλου µε περισσότερες ερµηνευτικές µεταβλητές της θέσης θα µπορούσε να αποτελέσει αντικείµενο µελλοντικών ερευνών. Επίσης, θα ήταν ενδιαφέρουσα η αναζήτηση των αιτίων της αποτελεσµατικότητας µερικών οµάδων σε σχέση µε το σύνολο, καθώς αυτά συνιστούν ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Βιβλιογραφία Αυγερινού, Β. & Φαµίσης, Κ. (2004). Τα οικονοµικά του ποδοσφαίρου. Οργάνωση του Αθλητισµού, 2(1): Barajas, A. (2005). On profit in Spanish professional football. Book of Abstracts: The 13 th Congress of the European Association for Sport Management, Newcastle, England. Baroncelli, A. & Lago, U. (2006). Italian football. Journal of Sports Economics, 7(1): Barros, C.B. (2006). Portuguese football. Journal of Sports Economics, 7(1): Γκίκας,. (2002). Η ανάλυση και οι χρήσεις των λογιστικών καταστάσεων. Εκδόσεις Μπένου, σελ Deloitte & Touche. (2001). Annual Review of Football Finance. Deloitte & Touche. (2002). Annual Review of Football Finance. Fort, R. (2000). European and North American sport differences. Scottish Journal of Political Economy, 47(4): Frick, B. & Prinz, J. (2006). Crisis? What crisis? Football in Germany. Journal of Sports Economics, 7(1): Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

17 Hall, S., Szymanski, S. & Zimbalist A.S. (2002). Testing causality between team performance and payroll: the cases of Major League Baseball and English soccer. Journal of Sports Economics, 3(2): Howard, D.R. & Crompton, J.L. (2002). The growth and financial status of professional sports in America: insights for English soccer leagues? Managing Leisure, 8: Sandy, R., Sloane, P. & Rosentraub, M. (2004). The economics of sport: an international perspective. Palgrave McMillan, New York Szymanski, S. (1998). Why is Manchester United so successful? Business Strategy Review, 9: Szymanski, S. & Kuypers, T. (1999). Winners and losers, Penguin Books, London. Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

18 ΕΞΟ Α ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΕΣΟ ΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΟ ΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ Γκίζας, Π., Παπαδόπουλος,. & Σιδερίδης, Α. ΤΕΙ Καβάλας Εισαγωγή Το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο δίνει την ευκαιρία σε πολλές κοινωνικές οµάδες διαφόρων ηλικιών να συµµετέχουν στην άσκηση που έχει µόνο θετικά αποτελέσµατα (ΠΣΑΠ, 2006) και το ερασιτεχνικό ποδοσφαιρικό σωµατείο θεωρείται δοµικό στοιχείο του οικοδοµήµατος του ποδοσφαίρου. Η Ελληνική Ποδοσφαιρική Οµοσπονδία (ΕΠΟ) έχει στις τάξεις τις 2 εκατ. ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές και ερασιτεχνικά ποδοσφαιρικά σωµατεία (ΕΠΟ, 2006). Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στην Ελλάδα µια µείωση των σωµατείων αυτών, ενώ παράλληλα µειώθηκε το ύψος των κρατικών επιχορηγήσεων. Ως αντιστάθµισµα, ο νόµος 2725/1999 (αρ. 7, παρ. 2) επιτρέπει στα σωµατεία να αποκτούν έσοδα από την παροχή υπηρεσιών άθλησης. Η οικονοµική κατάσταση των σωµατείων αυτών κάθε άλλο παρά ανθηρή θεωρείται. Παρά το γεγονός ότι οι ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές σπάνια λαµβάνουν κάποια αµοιβή (Παπανικολάου, Πλαϊνός & Κεραµίδας, 2000), τα υπόλοιπα έξοδα είναι αρκετά υψηλά και οι κρατικές επιχορηγήσεις καλύπτουν µόνο ένα µικρό ποσοστό αυτών. Για παράδειγµα, οι κρατικές επιχορηγήσεις στην Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωµατείων Άρτας ανέρχονταν, για την ποδοσφαιρική περίοδο σε 2000 για τα σωµατεία της Α κατηγορίας και σε 1500 για τα σωµατεία της Β. Όµως, ακόµα και αυτές οι ελάχιστες επιχορηγήσεις δεν καταβάλλονται πάντοτε έγκαιρα και, ως εκ τούτου, οι διοικήσεις των σωµατείων αντιµετωπίζουν πολλά οικονοµικά προβλήµατα (Θωµαΐδης, 2005). Η Παπαδηµητρίου (1996), υποστηρίζει ότι οι αρχές κατανοµής της κρατικής επιχορήγησης και το σχετικό νοµικό πλαίσιο επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα των αθλητικών οργανισµών να λειτουργούν αποτελεσµατικά. Ο Χαµάκος (1996), διαπίστωσε την ύπαρξη γραµµικής σχέσεις ανάµεσα στις δαπάνες του επαγγελµατικού αθλητικού σωµατείου και στην επίδοσή του. Σκοπός της έρευνας Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να προσδιορίσει τα έξοδα και τις πηγές των εσόδων των ερασιτεχνικών ποδοσφαιρικών σωµατείων του Νοµού Άρτας και να µελετήσει τη σχέση των εξόδων και των πηγών των εσόδων µε την αγωνιστική απόδοση των σωµατείων. Μεθοδολογία είγµα: Το δείγµα αποτέλεσαν 29 ποδοσφαιρικά σωµατεία (11 της Α τοπικής ερασιτεχνικής κατηγορίας και 18 της Β ), από τα συνολικά 36 του Νοµού Άρτας, που αγωνίστηκαν στα αντίστοιχα πρωταθλήµατα κατά την αγωνιστική περίοδο Όργανο µέτρησης: Για τη διεξαγωγή της έρευνας συντάχθηκε ένα ερωτηµατολόγιο κλειστού τύπου, το οποίο περιείχε 22 ερωτήσεις. Οι 15 από αυτές προσδιόριζαν το σύνολο εξόδων και τις πηγές των εσόδων των σωµατείων, ενώ οι υπόλοιπες προσδιόριζαν το status του σωµατείου (Επωνυµία, καλλιεργούµενο άθληµα, κατηγορία, θέση κατάταξης, κλπ.). Τα ερωτηµατολόγια συµπληρώθηκαν από τον πρόεδρο, το γενικό γραµµατέα, ή τον ταµία του κάθε σωµατείου. Αποτελέσµατα Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι κύρια πηγή εσόδων των σωµατείων αποτελούν οι δωρεές των προέδρων τους, που είναι σχεδόν υπερδιπλάσιες από την αµέσως υψηλότερη πηγή εσόδων, την κρατική επιχορήγηση. Στον αντίποδα, τα έσοδα από δραστηριότητες µάρκετινγκ, διαφηµίσεις και ακαδηµίες κυµαίνονται σε εξαιρετικά χαµηλά επίπεδα. Ο µέσος των εξόδων κατά κατηγορία ήταν ,00 Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

19 για τα σωµατεία της Α κατηγορίας και 5.028,00 για τα σωµατεία της Β. Η διαφορά, δηλαδή, µίας κατηγορίας υπερτριπλασιάζει τα έξοδα. Για τον έλεγχο της ερευνητικής υπόθεσης, κατά πόσο δηλαδή τα αγωνιστικά αποτελέσµατα των σωµατείων εξαρτώνται από τα ετήσια έξοδά τους, διεξήχθη απλή γραµµική παλινδρόµηση, µε τη χρήση της µεθόδου Enter. Τα αποτελέσµατά της φαίνονται στον πίνακα 1. Πίνακας 1. Η πρόβλεψη της κατάταξης από τα ετήσια έξοδα των σωµατείων. Εξαρτηµένη µεταβλητή Ανεξάρτητες µεταβλητές Unstandardized Coefficients Standardized Coefficients Β Std. Error Beta t Sig. Κατάταξη Ετήσια έξοδα 0,000 0,000-0,615-4,051 0,000 R2 = 0,378, F = 16,409, Sif. F = 0,000. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η θέση κατάταξης βρίσκεται σε αντίθετη φορά µε τα ποσά των εσόδων. Εποµένως, οι θετικές προβλέψεις αντιστοιχούν σε αρνητικά Beta. Κατόπιν τούτου, όπως συνάγεται από τον πίνακα 1, τα ετήσια έξοδα µπορούν να προβλέψουν στατιστικά σηµαντικά, στο 38% των περιπτώσεων, τη θέση που θα καταλάβει το σωµατείο στην κατάταξη του πρωταθλήµατος. Για τον έλεγχο της ερευνητικής υπόθεσης κατά πόσον τα αγωνιστικά αποτελέσµατα των σωµατείων εξαρτώνται από τις διάφορες πηγές εσόδων τους διεξήχθη πολλαπλή γραµµική παλινδρόµηση, µε τη χρήση της µεθόδου Enter. Τα αποτελέσµατά της φαίνονται στον πίνακα 2. Πίνακας 2. Η πρόβλεψη της κατάταξης από τις πηγές εσόδων των σωµατείων. Εξαρτηµένη µεταβλητή Κατάταξη Ανεξάρτητη µεταβλητή Έσοδα από: Τοπική αυτοδιοίκηση Όπως προκύπτει από τον πίνακα 2 οι επιχορηγήσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης, τα έσοδα από τις ακαδηµίες, τις συνολικές δωρεές, τις χορηγίες και τις δραστηριότητες µάρκετινγκ µπορούν να προβλέψουν στατιστικά σηµαντικά, στο 82,4% των περιπτώσεων, τη θέση που θα καταλάβει το σωµατείο στην κατάταξη. Αντίθετα, οι δωρεές των προέδρων και τα έσοδα από τα εισιτήρια σχετίζονται αρνητικά µε την κατάταξη των σωµατείων στο πρωτάθληµα. Συζήτηση Συµπεράσµατα Unstandardized Coefficients Standardized Coefficients Β Std. Error Beta t Sig. -0,003 0,001-0,333-2,762 0,013 Συνδροµές 0,001 0,001 0,075 0,513 0,614 Εισιτήρια 0,006 0,002 0,818 2,554 0,020 Ακαδηµίες -0,011 0,003-0,792-3,874 0,020 ωρεές προέδρου 0,002 0,001 1,692 2,812 0,012 Σύνολο δωρεών -0,002 0,001-2,109-3,194 0,001 Χορηγίες -0,003 0,001-0,704-4,020 0,001 ιαφήµιση -0,002 0,004-0,099-0,616 0,546 Εκδηλώσεις -0,001 0,001-0,118-0,762 0,456 Marketing -0,002 0,002-0,176-1,170 0,012 R2 = 0,821, F = 8,241, Sif. F = 0,000. Τα αποτελέσµατα της ερευνητικής αυτής εργασίας καταδεικνύουν το σηµαντικό ρόλο που παίζει η οικονοµική ευρωστία στα αγωνιστικά αποτελέσµατα των Ελληνικών ερασιτεχνικών ποδοσφαιρικών σωµατείων. Ωστόσο, τα έσοδα από τις ακαδηµίες, τις συνολικές δωρεές, τις χορηγίες και τις Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου

20 δραστηριότητες µάρκετινγκ των ερασιτεχνικών ποδοσφαιρικών σωµατείων, που επηρεάζουν τα αγωνιστικά τους αποτελέσµατα, βρίσκονται σε πολύ χαµηλά επίπεδα. Ο Παπαχαρίσης (1997), επισηµαίνει ότι η προσέλκυση χορηγιών και η λειτουργία ακαδηµιών µπορούν να συνεισφέρουν τα µέγιστα στην οικονοµική ευρωστία των αθλητικών σωµατείων. Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι οι διοικήσεις των παραπάνω σωµατείων δεν έχουν επαρκή γνώση και εµπειρία για να αντλήσουν ικανοποιητικούς πόρους από τις δραστηριότητες αυτές. Ο Κοντοβάς (1996), τονίζει το σπουδαίο ρόλο που παίζει το αθλητικό µάνατζµεντ στη βιωσιµότητα των αθλητικών σωµατείων, ενώ οι Τερζούδης, Κριεµάδης, Παπαϊωάννου & Θεάκου (2005), υποστηρίζουν ότι η εφαρµογή των γενικών αρχών του µάρκετινκ είναι πολύ σηµαντική τόσο για τη βιωσιµότητα των αθλητικών σωµατείων, όσο και για την εκπλήρωση της αποστολής τους. Παρά το γεγονός ότι οι δωρεές των πρόεδρων αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων των ερασιτεχνικών ποδοσφαιρικών σωµατείων, η συµβολή τους στα αγωνιστικά αποτελέσµατα των οµάδων είναι αρνητική. Η κατάσταση αυτή ίσως αποτελεί απόρροια διοικητικής ανεπάρκειας, µε επακόλουθη τη λανθασµένη κατανοµή πόρων, που έχει τις ρίζες της στην αυξηµένη εξάρτηση του σωµατείου από το χρηµατοδότη πρόεδρο και στη «µονοκρατορία» του τελευταίου κατά τη λήψη των αποφάσεων. Μία ακόµη εξάρτηση που διαφαίνεται είναι αυτή από τις κρατικές επιχορηγήσεις και τις αντίστοιχες της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η Παπαδηµητρίου (1998), διαπιστώνει την αυξηµένη εξωτερική εξάρτηση των σωµατείων για ζωτικούς οργανωτικούς πόρους, η οποία συνεπάγεται τη σύναψη πελατειακών σχέσεων των αθλητικών οργανισµών µε τους φορείς της πολιτικής εξουσίας. Οι Νάσσης & Henry (1998), επιβεβαιώνουν ότι όχι µόνο υφίστανται τέτοιες σχέσεις, αλλά επηρεάζουν τόσο τη λήψη αποφάσεων, όσο και τη χάραξη της αθλητικής πολιτικής. Βιβλιογραφία Ε.Π.Ο. (2006). Οργανωτική δοµή της Ε.Π.Ο. gr/epo/ organwsh.asp? m_1=0&m_2=1 ( ). Θωµαΐδης, Γ. (2005). Συνέντευξη µε τον πρόεδρο του Α.Ο. Μαΐστρου κ. Νίκο Τσολάκη. Αθλητικό Περισκόπιο, ( ). Κοντοβάς, Ε. (1996). Υπάρχει αθλητικό µάνατζµεντ στην Ελλάδα; Πρακτικά 4 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Νάσσης, Π. & Henry, Ι. (1998). Πελατειακές σχέσεις και αθλητική πολιτική στη σύγχρονη Ελλάδα. Πρακτικά 6 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Παπαδηµητρίου,. (1996). Η σχέση αποτελεσµατικότητας και µεγέθους της οργάνωσης σε αθλητικούς οργανισµούς. Πρακτικά 4 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Παπαδηµητρίου,. (1998). Μέτρηση οργανωτικής δοµής και πλαισίου σε Ελληνικά τοπικά αθλητικά σωµατεία. Πρακτικά 6 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Παπανικολάου, Ζ., Πλαϊνός, Χ. & Κεραµίδας, Π. (2000). Ο ερασιτέχνης ποδοσφαιριστής στο νοµό Μαγνησίας. Πρακτικά 6 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Παπαχαρίσης, Β. (1997). Η οργάνωση χορηγιών στους αθλητικούς οργανισµούς. Πρακτικά 5 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Π.Σ.Α.Π. (2006). Η προώθηση του αθλητισµού στην Ευρωπαϊκή Ένωση ( ). Τερζούδης, Χ., Κριεµάδης, Θ., Παπαϊωάννου, Α. & Θεάκου, Ε. (2005). Μάρκετινγκ µη κερδοσκοπικών οργανισµών. Πρακτικά 6 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Αθλητικής ιοίκησης, Ηράκλειο. Χαµάκος, Θ. (1996). Η επίδραση του οικονοµικού παράγοντα στη διαµόρφωση της αθλητικής επίδοσης. Πρακτικά 4 ου ιεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Πολιτιστικό Κέντρο Ευόσµου Νοεµβρίου