Προποµπός της πράσινης επιχειρηµατικότητας

Transcript

1 Απρίλιος 2007 Αρ. φύλλου 02 ΕΚ ΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Προποµπός της πράσινης επιχειρηµατικότητας Μια νέα αναδυόµενη αγορά µε αυξανόµενη ζήτηση σε πράσινα προϊόντα, πράσινα επαγγέλµατα και υπηρεσίες, έχει γίνει τελευταία αισθητή και στην χώρα µας. Κι αυτό είναι το πιο παρήγορο και ταυτόχρονα ελπιδοφόρο µήνυµα πέρα από την «µοδάτη» περιβαλλοντική ευαισθησία που λανσάρουν τα τηλεοπτικά µας κανάλια πολλές φορές δίχως αντίκρισµα αποτελεσµάτων. Γιατί είναι βέβαιο ότι ο πλανήτης γη δεν πρόκειται να επιβιώσει για πολύ, εάν συνεχίσουµε στην ίδια πορεία, όπως είναι δηλαδή τα πράγµατα σήµερα και εάν δεν αλλάξουµε το παραγωγικό µας και καταναλωτι-τικό πρότυπο, πριν τις ριζικές κλιµατικές αλλαγές που επέρχονται. εν µπορούµε µε άλλα λόγια συνεχώς να κατασπαταλούµε και να καταστρέψουµε τους φυσικούς πόρους και µετά να κάνουµε αποσπασµατικές επιδιορθώσεις, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσµατα. Χρειαζόµαστε µια άλλη πράσινη οικονοµία, πράσινες επενδύσεις και πράσινη επιχειρηµατικότητα για ν αντιµετωπιστεί η γενεσιουργός αιτία της καταστροφής του περιβάλλοντος στην ρίζα του,στην αιτία της εκτροπής για την κοινωνία, που είναι ίδια, µ αυτή της παγκόσµιας φτώχειας. Οι παρενέργειες στην οικονοµία αρχίζουν µε τη συγκέντρωση της ενέργειας, του πλούτου και της υψηλής τεχνογνωσίας από οικονοµικές ολι- γαρχίες, που αδιαφορούν για το περιβάλλον και κάνουν τις κοινωνίες ανίσχυρες, κι αυτό είναι η θεµελιώδης αιτία της εκτροπής των πραγµάτων. Στον αντίποδα των ανεξέλεγκτων µηχανισµών της παγκόσµιας αγοράς, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προβάλλοντας ένα άλλον καταναλωτικό πρότυπο και µια νέα τεχνογνωσία που απευθύνεται στους πολλούς και προς τα κάτω στην κοινωνία είναι προποµπός της πράσινης επιχειρηµατικότητας, των φιλικών προς το περιβάλλον επαγγελµάτων και εν τέλει της απασχόλησης για πολλές κοινωνικά αποκλεισµένες αµάδες, µε την ανακύκλωση, τις ήπιες µορφές ενέργειας, τις πράσινες πόλεις, τα βιολογικά προϊόντα. Απευθύνονται στην οριζόντια δηµοκρατική οργάνωση της κοινωνίας. Αντιµετωπίζουν τις ανισορροπίες του συστήµατος. Και είναι αυτό καταλυτικό για τις κοινωνικές εξελίξεις, γιατί αυτές οι δραστηριότητες και οι συναφείς τεχνολογίες, µε την πράσινη επιχειρηµατικό- τητα, δεν µπορούν να συγκε- ντρωθούν και να προωθηθούν από οικονοµικές ολιγαρχίες οι οποίες απαξιώνουν την προσφορά εργασίας, δίχως πολλά κέρδη και την ποιότητα ζωής των πολλών. Οι οικολογικές πρακτικές στην οικο- νοµία, µπορούν όµως να αναπτυχθούν µε την συµµετοχικότητα και την κοι- νοπραξία πολιτών στην επιχειρηµα- τική δραστηριότητα όπου ο εθελοντισµός συναντιέται µε την κοινωνική οικονοµία και την γενική απασχολησιµότητα, της κοινω- νίας σε καλές πρακτικές για την επιβίωση στα µεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και στην ύπαιθρο. Αυτή την διαδικασία µπορούµε να την ονο- µάσουµε οικοανάπτυξη. Πολλές οικολογικές οργανώσεις έχουν επενδύσει χρόνο και τεχνογνωσία για να εισάγουν την πράσι- νη επιχειρηµατικότητα στην οικονοµία όταν η παραδοσιακή τάση των επενδυτών δεν έδειχνε κανένα επενδυτικό ενδιαφέρον. Με την επιµονή τους στην καινοτοµία στην έρευ- να µαζί µε την περιβαλλοντική ευαισθησία επέβαλαν καλές πρακτικές για το περιβάλλον που σήµερα είναι αποδεκτές από την τοπική αυτοδιοίκηση και κυβερνητικούς οργανισµούς, σε παγκόσµιο επίπεδο. Ένα παράδειγµα είναι πράσινες στέγες στα µεγάλα αστικά κέντρα και η ανακύκλωση και ήπιες µορφές ενέργειας.τώρα ξυπνάει, σιγά- σιγά και το επενδυτικό ενδιαφέρον των επιχειρηµατιών στην χώρα µας. Θα χρειαστεί όµως πολύ µεγαλύτερη προσπάθεια συµµετοχή της κοινωνίας και συντονισµό ενεργειών για να γίνει αυτή η τάση κυρίαρχη πρακτική. Σε κάθε περίπτωση όµως οι οικολογικές οργανώσεις είναι ο προποµπός της πρά- σινης επιχειρηµατικότητας και οικονοµίας κι αυτό τις καθιστά απαραίτητο εταίρο στις κοινοπραξίες µε την τοπική αυτοδιοίκηση για την οικανάπτυξη. Αυτός ο ρόλος πρέπει ν αναδειχθεί και ν αξιοποιηθεί από τα επιχειρη- σιακά προγράµµατα των παραγωγικών υπουργείων. Η επιτάχυνση των αναγκαίων οργανωτικών διαδικασιών συντονισµού θα εξαρτηθεί εν πολλοίς και από την ικανότητα συνεργασίας µεταξύ των οικολογικών οργανώσεων και φορέων πράσινης επιχειρηµατικότητας, σε ευρεία κλίµακα.

2 2 Απρίλιος 2007 Έκδοση: Περιφεριακό ίκτυο Οικοπροστασίας Υπεύθυνος: Βασίλης Τακτικός Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Γιάννος Παπαϊωάννου Ελένη Σουπιώνη Ελένη Χορέβα ηµιουργικό: Βίβιαν Κακλαµανάκη ΓΡΑΦΕΙΟ: 3η Σεπτεµβρίου 69, , Αθήνα. Τηλ./Fax: mail : anadrash@otenet.gr Σύµφωνα µε την ήδη ισχύουσα απόφαση, Νόµος Υπ. Αριθ. 3389, οι Ο.Τ.Α. ή οι εταιρείες των Ο.Τ.Α. µπορούν να συµπράττουν µε φορείς του ιδιωτικού τοµέα ύπο τις ακόλουθες προϋποθέσεις. Για εκτέλεση έργων ή παροχή υπηρεσιών, τα οποία ανήκουν στην αρµοδιότητα των Ο.Τ.Α. Οι ιδιωτικοί φορείς αναλαµβάνουν έναντι ανταλλάγµατος να φέρουν σε πέρας το έργο ή τµήµα του έργου Η ευθύνη της χρηµατοδότησης του έργου και της παροχής υπήρεσιών θα ανήκει ύστερα από την υπογραφή σύµβασης στους ιδιωτικούς φορείς Ο συνολικός προϋπολογισµός του έργου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 200 εκατ. Ευρώ Οι διαδικασίες ανάθεσης έργου τις οποίες οι Ο.Τ.Α. ή οι εταιρείες ευθύνης τους µπορούν να ακολουθήσουν χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες: 1. Ανοικτού Τύπου διαδικασίες, όπου ο κάθε ενδιαφερόµενος φορέας ύστερα από δηµοσιοποίηση υποβάλλει προσφορά 2. Κλειστού Τύπου διαδικασίες, όπου γίνεται δηµόσια πρόσκληση για προσφορές σε συγκεκριµένους ιδιώτες από την αναθέτουσα αρχή, µε ελάχιστο αριθµό πέντε (5) υποψηφίων φορέων. 3. ιαδικασίες Ανταγωνιστικού ιαλόγου, όπου η Αναθέτουσα αρχή διεξάγει διάλογο µε επιλεγµένους υποψήφιους φορείς προκειµένου να εντοπίσει τις καλύτερες λύσεις και οι υποψήφιοι στη συνέχεια υποβάλλουν προσφορές πάνω σε αυτές τις λύσεις, µε αλάχιστο αριθµό τριών (3) υποψήφιων φορέων. 4. ιαδικασίες ιαπραγµάτευσης, όπου η αναθέτουσα αρχή διαξάγει διάλογο µε ιδιωτικούς φορείς της επιλογής της και διαπραγµατεύεται απευθείας τους όρους της σύµβασης έργου και παροχής υπηρεσιών. Οι δύο τελευταίες διαδικασίες ανάθεσης συνίστανται έαν ύστερα από εφαρµογή των δύο πρώτων καθίσαται αναποτελεσµατική η εύρεση κατάλληλων φορέων ή σε περιπτώσεις παροχής υπηρεσιών, όπου η τιµολόγηση είναι περίπλοκη. Βλέπουµε ότι µε αυτή την απόφαση δια- µορφώνεται ένα περιβάλλον για τους ή- µους και την τοπική αυτοδιοίκηση που τους επιτρέπει να λειτουργούν µε πολύ µεγάλη Νέες δυνατότητες για την προώθηση των τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών δίνονται µέσα από τη σύµπραξη Ο.Τ.Α. και ανωνύµων εταιρειών της Τ.Α. µε ιδιωτικούς φορείς και οι δυνατότητες που διανοίγονται. ευελιξία. Πιο συγκεκριµένα δίνεται η δυνατότητα σε διαφορετικούς ήµους να συστήσουν εταιρεία που θα έχει σαν στόχο την από κοινού διαµόρφωση αναπτυξιακής στρατηγικής για ολόκληρη την περιφέρεια ευθύνης τους. Αυτή η εταιρεία µε µετοχικό κεφάλαιο στο οποίο θα έχουν συνεισφέρει όλοι οι δήµοι µπορεί να αναθέτει απευθείας σε ιδιωτικούς φορείς τη χάραξη της οικαναπτυξιακής στρατηγικής όλων των ήµων, η οποία θα περιέχει Α) Την επικοινωνιακή στρατηγική των ήµων Με λίγα λόγια θα είναι στην ευθύνη του ιδιωτικού φορέα η πληροφόρηση όλων των δηµοτών για τους αναπτυξιακούς στόχους των ήµων συντονισµένα στην ευρύτερη περιφέρεια. Θα είναι στην ευθύνη του συµβεβληµένου φορέα η τροφοδότηση µε πληροφορίες όλου του τοπικού τύπου, η διοργάνωση ηµεριδών µε θέµα την οικοανάπτυξη, η διαξαγωγή συζητήσεων µε σκοπό τη συναινετική αναπτυξιακή στρατηγική και τέλος η εκλαϊκευση των αποφάσεων των συµβουλίων προς όλους τους ηµότες. Β) Την παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών και τη διεξαγωγή µελετών Ο στόχος της οικοανάπτυξης µιας ολόκληρης περιοχής ήµων είναι µια υπόθεση που προϋποθέτει τη διερεύνηση συνεργειών, συµπληρωµατικότητας έργων και την επιλογή της καλύτερης δυνατής αναπτυξιακής πρότασης που θα είναι για το όφελος όλων των ήµων. Εξειδικευµένοι φορείς ιδιωτικού δικαίου πλέον µπορούν να αναλαµβάνουν την εκπόνηση µελετών για οικοαναπτυξιακές υποδοµές, για υποδοµές προστασίας του περιβάλλοντος, µε πολλαπλασιαστικά οφέλη που διανέµονται σε όλους τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και τους ηµότες τους. Επίσης, ενότητα εργασίας του περιβαλλοντολόγου θα είναι η συµβολή του Ερυµάνθου στην ήπια και αειφόρο ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή, όπως στον εναλλακτικό και ήπιο οικοτουρισµό. Ακόµη, µε το κόστος να µην αποτελεί στοιχείο που επιβαρύνει απαγορευτικά τον προϋπολογισµό ενός µόνο ήµου, µπορούν να ανατεθούν σε ιδιωτικούς φορείς η εκπόνηση και υλοποίηση µελετών για οικοαναπτυξιακά έργα προς όφελος όλης της περιοχής, όπως πάρκα αναψυχής που θα αυξήσουν την επισκεψιµότητα σε όλους τους ήµους. Μία άλλη δράση που µπορεί να πραγµατο- ποιηθεί από κοινου από όλους τους ήµους µε ανάθεση σε έναν ιδιωτικό φορέα είναι η δηµιουργία δικτυακών τόπων και τουρι- στικών οδηγών που θα περιλαµβάνουν τα σηµεία ενδιαφέροντος για τους επισκεπτες σε όλη τη περιοχή. Μια τέτοια δράση είναι φανερό ότι θα έχει καλύτερο αποτέλεσµα και οφέλη εάν συµπεριλάβει όλους τους ήµους, αλλά και χαµηλότερο κόστος υλοποίησης, καθώς θα ανατεθεί σε ένα φορέα για λογαριασµό όλων των ήµων. Επιπλέον, ο ιδιωτικός φορέας επιλογής των ήµων µπορεί να συντάξει µελέτες για προβολή συγκριτικών πλεονεκτηµάτων του κάθε ήµου, µε ένα ανταγωνιστικό κόστος παροχής υπηρεσιών, καθώς θα έχει τη δυνατότητα να τυποποιήσει τις υπηρεσίες του και να παράγει οικονοµίες κλίµακας, µειώνοντας δραστικά το κοστολόγιό του. Το ίδιο µπορεί να συµβεί και στην περίπτωση που οι ήµοι αναθέσουν από κοινού την ευθύνη εκπόνησης µελετών για πακέτα οικοανάπτυξης ανά δύο ή τρεις γειτονικούς ήµους. Θα έχουν πολύ πιο προσιτό κόστος στην παροχή υπηρεσιών, αλλά και στην υλοποίηση των δράσεων, αφού ο ίδιος φορέας θα πρέπει να εκτελέσει τις συµβάσεις για όλους τους ήµους. Είναι πολύ πιο εφικτές αυτές οι δράσεις µε τον διαµοιρασµό του κόστους σε όλους τους ήµους. Μέσω της συγκρότησης εταιρειών µε µετοχικό κεφάλαιο από τη συνεισφορά όλων των φορέων της Τ.Α. και πολύ γρηγορότερα και αποτελεσµατικότερα µπορούν να υλοποιηθουν. Γενικά, για σχέδια ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής, οι εξειδικευµένοι ιδιωτικοί φορείς θα πρέπει να φέρουν σε επαφή τους ήµους, να διατυπώσουν σχέδια οικοανάπτυξης κοινής αποδοχής και στη συνέχεια θα είναι υπό τη διαρκή επικοινωνία και τον έλεγχο της Τ.Α. Με αυτό τον τρόπο είναι εγγυηµένη η ολοκληρωµένη, συντονισµένη και αµοιβαία ανάπτυξη της περιοχής, καθώς δεν είναι ανάγκη να διανέµονται ευθύνες και κονδύλια για την οικοανάπτυξη δεξιά και αριστερά µε µικρή δυνατότητα παραγωγής συνεργειών και συµπληρωµατικότητας στο αποτέλεσµα, µικρή δυνατότητα συντονισµού και ελέγχου του τελικού αποτελέσµατος και αφήνωντας έξω σηµαντικούς ήµους της περιοχής. Κλείνοντας, να πούµε για µια ακόµη φορά ότι η καθολική και συστηµατική θεώρηση του στόχου της οικοανάπτυξης για την περιοχή επιβάλλει αντίστοιχα καθολική δέσµευση συντονισµένης και από κοινού προσπάθειας των ήµων, η οποία µπορεί να εκφραστεί µε τον καλύτερο τρόπο µε την από κοινού ανάθεση δράσεων επικοινωνιακής στρατηγικής και έργων οικοανάπτυξης για όλη την περιοχή σε εξειδικευ- µένους ιδιωτικούς φορείς

3 Απρίλιος Αυτοί που χρόνια τώρα αρνούνται τον θεσµό της εκπροσώπησης στις ΜΚΟ και τα δίκτυα σε δευτεροβάθµιο επίπεδο, και πράγµατι κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους, για να µην υπάρχει έκφραση δικτύων, τους είδαµε να µας αντιπροσωπεύουν σε διάφορα υπυργεία, κάτω από την «οµπρέλα» ΜΚΟ. Σύνταγµα των 800 ως «συντονιστές», χωρίς ποτέ κανείς να τους εκλέξει και να τους ζητήσει αυτή την αποστολή. Πέρα από το κλίµα της διάχυτης καχυποψίας µεταξύ Μ.Κ.Ο., κράτους και κοµµάτων που διαπιστώνουµε τελευταία σε διάφορες σχετικές διαβουλεύσεις υπάρχει και κάτι χειρότερο ο σφετερισµός της εκπροσώπησης από το φαινόµενο των «Μηκιοπατέρων» που κυριαρχούν σε αυτές τις διαβουλεύσεις ερήµην των Μ.Κ.Ο. που ισχυρίζονται τελικά πως εκφράζουν.αυτοί που χρόνια τώρα αρνούνται τον θεσµό της εκπροσώπησης στις Μ.Κ.Ο. και τα δίκτυα σε δευτεροβάθµιο επίπεδο, και πράγµατι κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους, για να µην υπάρχει έκφραση των δικτύων, τους είδαµε να µας αντιπροσωπεύουν σε διάφορα υπουργεία, κάτω από την «οµπρέλα» Μ.Κ.Ο. Σύνταγµα των 800 ως «συντονιστές», χωρίς ποτέ κανείς να τους εκλέξει και να τους ζητήσει αυτή την αποστολή Τους είδαµε αυτούς που παρουσιάζονται ως προοδευτικοί αντικρατιστές και διακηρύσσουν την «αυτορρύθµιση» των Μ.Κ.Ο., να παζαρεύουν σε υπουργεία και κόµµατα θεσµούς, την ίδια «αυτορρύθµιση» έναντι προνοµίων σε θέσεις και εκλογικές λίστες, εκφράζοντας βέβαια µε αυτόν τον τρόπο και στο χώρο των Μ.Κ.Ο το «κραταιό» πελατειακό σύστηµα, το οποίο έχουν εισάγει µε αυτόν τον τρόπο και στις λεγόµενες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Από την µία µεριά, µας λένε ότι δεν πιστεύουν στην εκπροσώπηση, αλλά στην αυτονοµία των Μ.Κ.Ο. και από την άλλη παρουσιάζονται ως χρισµένοι συντονιστές που δεν εκλέχθηκαν βέβαια από τις 800 Μ.Κ.Ο., αλλά τις 50 πρώτες που πήραν την αρχική πρωτοβουλία και έκτοτε µας εκπροσωπούν για όλα τα θέµατα στο κράτος, στα υπουργεία στην ΚΕ ΚΕ κ.τ.λ. Όταν τους ρωτήσαµε το αυτονόητο µπροστά σ αυτή την αντίφαση γιατί δεν κινούν την διαδικασία αµεσοδηµοκρατικών διαδικασιών τουλάχιστον µέσω του διαδυκτίου αφού δεν πιστεύουν στην αντιπροσωπευτική δηµοκρατία ώστε να αποφασίσουν οι ίδιες οι Μ.Κ.Ο., τότε µας απάντησαν ότι υπάρχουν διάφορες κατηγορίες από εξειδικευµένες Μ.Κ.Ο και δεν ενδιαφέρονται να βρεθούν όλες µαζί. ΟΥΤΕ συζήτηση Βέβαια δέχονται για ΠΑ- ΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΥΝ ΙΑΣΚΕΨΗ των Μ.Κ.Ο. προφανώς γιατί αντιλαµβάνονται τους εθελοντές ως χοµπίστες. Τότε, γιατί οι Κύριοι «Συντονιστές» Μ.Κ.Ο. Σύνταγµα, των 800 οργανώσεων µάζεψαν κάθε καρυδιάς καρύδια-ακόµη αθλητικές και επαγγελµατικές οργανώσεις τις οποίες παρουσιάζουν «καταχρηστικά» ως κοινωνική δύναµη που εκπροσωπούν, κραδαίνοντας αυτή τη λίστα προς Υπουργεία, κόµµατα ως διαπραγµατευτικό µέσον? Πότε ρώτησαν όλους εµάς που µπήκαµε ηλεκτρονικά ή τηλεφωνικά στην λίστα τα ων 800 για την τροποποίηση του Συντάγµατος, εάν συµφωνούµε για όλα που κάνουν καταχρηστικά και δήθεν µας εκπροσωπούν συντονιστικά. Αν αυτό δεν είναι ψευτοεκπροσώπηση και υποκρισία τότε τι είναι υποκρισία? Οφείλουµε να αποκαλύψουµε ότι αυτή είναι τελικά η καµπάνια για την «αυτορρύθ- µιση» από τους «εθελοντές συντονιστές» που παρουσιάζονται µε τον µανδύα των Μη κρατιστών, των ανεξάρτητων από κόµµατα, την ίδια στιγµή που ως «Μηκιο-Πατέρες» και «ειδικοί» προσπαθούν να ποδηγετήσουν και τα κόµµατα στα οποία κρυφίως ανήκουν και ασφαλώς διεκδικούν κρατικές θέσεις όπως άλλωστε έκαναν και στο παρελθόν. Θα µπορούσε κανείς να µας αντιτάξει το επιχείρηµα ότι διεκδικούν όχι ως αντιπρόσωποι, αλλά ως προσωπικότητες και ειδή- µονες του χώρου κι αυτό είναι κάτι που είναι θεµιτό και το δικαιούνται. Ναι, αλλά πού τη βλέπουν τότε τη διαδικασία της «αυτορρύθµισης» του χώρου και τι σχέση έχει µε τη δική τους δραστηριότητα, αφού δε λειτουργούν ως αντιπρόσωποι κάποιας συλλογικότητας. Είναι δυνατόν να υπάρξει αυτορρύθµιση χωρίς έκφραση της συλλογικότητας του χώρου µε θεσµικό τρόπο; Γιατί επικαλούνται αυτορρύθµιση λοιπόν; Η απάντηση είναι απλή. Για να ρίξουν στάχτη στα µάτια σε ένα κατακερµατισµένο και ανοργάνωτο χώρο που ο κάθε επιτήδειος σφετεριστής της αντιπροσώπευσης βρίσκει έδαφος για µια κούφια ρητορική που εκπορεύεται εκ µέρους των «αυτοχρισµένων» συντονιστών που «ευδοκιµούν» αυτή την περίοδο. Η ρητορική αυτή µας λέει συνεχώς για επιτεύγµατα, πόσο σπουδαίο ρόλο παίζουν οι Μ.Κ.Ο. στη σύγχρονη διακυβέρνηση. Πόσο καταλυτική είναι η παρουσία των Μ.Κ.Ο. στην Κοινωνία των Πολιτών και πόσο οι κυβερνήσεις λαµβάνουν υπόψιν τις προτάσεις των Μ.Κ.Ο., οι οποίες είναι έτοιµες σχεδόν να επιβάλλουν την άµεση δηµοκρατία. Την ίδια στιγµή όµως οι Μ.Κ.Ο. στην Ελλάδα µε πασιφανές το πρόβληµα του δηµοκρατικού ελλείµµατος, όχι µόνον δεν µπορούν να εφαρµόσουν την εσωτερική άµεση δηµοκρατία στη βάση του διαδικτύου, αλλά ούτε µία διαδικασία αυθεντικής εκπροσώπησης στις διαβουλεύσεις µε το κράτος. Ενώ είναι βέβαιο ότι θα µπορούσε να εφαρ- µοστεί τεχνικά η εσωτερική δηµοκρατία στο επίπεδο των Μ.Κ.Ο. καθώς όλες διαθέτουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και µε αυτό τον τρόπο εκφράζονται µε συχνές ψηφοφορίες σε θέµατα που απασχολούν την Κοινωνία των Πολιτών. Αυτό όµως έγινε προσχηµατικά µόνο µια φορά να επιβληθούν κάποιοι ως εκπρόσωποι συντονιστές των Μ.Κ.Ο. Στην παγίδα του προσωπείου περί δήθεν ανεξάρτητης έκφρασης των Μ.Κ.Ο. και του αιτήµατος της «αυτορρύθµισης» έχουν πέσει στελέχη και των δύο µεγάλων κοµµάτων συµπεριλαµβανοµένου και του Συνασπισµού οι οποίοι εµφανίζονται ως συνήγοροι των κοµµατικά ανεξάρτητων Μ.Κ.Ο. Και εδώ γεννάται η φαρσο-κωµωδία και η υποκριτική που παίζεται τον τελευταίο καιρό που εν τέλει αποκαλύπτει την διακοµ- µατική συµφωνία των «Μηκιο-πατέρων» µε κοµµατικούς συνηγόρους της «καµπάνιας» των 800 και από τις δύο πλευρές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση και η δήλωση της κ. Κόππα. Που ανέλαβε να υπερασπίσει τον ρόλο της καµπάνιας. Βεβαίως η κ. Κόππα ούτε φαντάστηκε πως προέκυψε η λίστα των «800 για το Σύνταγ- µα», όπως δεν το φαντάστηκε προ µηνών ο υπουργός κ. Αβραµόπουλος που ενδεχοµένως είχε την εντύπωση ότι η συγκεκριµένη λίστα εκφράζει την µαζικότητα του κινήµατος των Μ.Κ.Ο. και τους δέχθηκε ως συνοµιλητές επιπέδου τριτοβάθµιου οργάνου. Τι θα γίνει όµως τώρα που άνοιξαν τα κοµ- µατικά πυρά από όλες τις πλευρές, ποιος θα καλύψει τους επί της ουσίας «Μηκιοπατέρες»?

4 4 Απρίλιος 2007 Ο πρώην αντιπρόεδρος της Αµερικής Αλ. Γκορ και πολύ πιθανόν ο επόµενος υποψήφιος πρόεδρος των ηµοκρατικών έχει αποδοθεί σ ένα αγώνα για την οικολογική σωτηρία του πλανήτη. όπως λέει, «Η ανθρωπότητα κάθεται πάνω σε ορολογιακή βόµβα» υποστηρίζοντας ότι είναι ζήτηµα ζωής και θανάτου. Και φυσικά δε µας λέει τίποτε καινούριο. Επαναλαµβάνει όλα αυτά που λένε και υποστηρίζουν οι οικολόγοι θεωρητικοί και ακτιβιστές. Το σηµαντικό είναι ότι τα λέει ένας πολιτικός που ενδέχεται να είναι ο επόµενος πρόεδρος των Ηνωµένων Πολιτειών κι αυτό έχει τεράστια πολιτική σηµασία. Είναι η πρώτη φορά που συµβαίνει κάτι τέτοιο. Κι αυτό είναι µια τεράστια πρόοδος στην οικολογικοποίηση της πολιτικής. Ο ίδιος παρουσιάζει ένα ντοκυµαντέρ για το περιβάλλον µε τίτλο «Μια ενοχλητική αλήθεια». Όταν τον ρωτούν πώς θα δεχθούν οι µεγάλες εταιρείες που ρυπαίνουν κερδοσκοπώντας, να περιορίσουν τη ρυπογόνα δραστηριότητά τους απαντάει απλά «Νοµίζω πως θα αλλάξουν γνώµη» Και συνεχίζει, «νοµίζω ότι οι άνθρωποι θ αναγκαστούν ν αλλάξουν γνώµη. Για να σωθούν και οι ίδιοι. Η ίδια η φύση, η καταστροφή, ο θάνατος, οι «κατρίνες», θα τους αναγκάσουν». Αυτό εξάλλου διαφαίνεται µέσα από την ανάπτυξη που γνωρίζει η «κοινωνική εταιρική ευθύνη» από ένα σηµαντικό κοµµάτι των επιχειρήσεων.. Έχει περάσει πλέον η συνείδηση σ ένα προωθηµένο τµήµα της κοινωνίας ότι είναι ζήτηµα χρόνου το αµερικάνικο όνειρο να µετεξελιχθεί σε εφιάλτης. Εάν συνεχίσουµε έτσι οι καταστρεπτικοί τυφώνες τύπου κατρίνα θα πολλαπλασιαστούν σε λίγα χρόνια. Το λιώσιµο των πάγων στην Αρκτική θα µετατρέψει τεράστιες εκτάσεις σε έρηµο και το 40% του πληθυσµού σε παγκόσµιο επίπεδο θα πεθάνει από τη δίψα, αυτά λέει το ντοκιµαντέρ του Αλ Γκορ, βασισµένο σε επιστηµονικά δεδοµένα. Τέλος, κανείς δε θα ξεφύγει από τις επιπτώσεις µιας βιβλικής καταστροφής, έστω και εάν ζει σε µια περιοχή που δε θα υποστεί άµεσα φυσικές καταστροφές. Μόνον ένας τρόπος υπάρχει να περιοριστούν άµεσα οι ρυπογόνες εκποµπές αερίων. Να περιοριστεί η αλόγιστη κατανάλωση. Να προωθηθούν νέες ήπιες µορφές ενέργειας, «Νέα φιλοσοφία, ν αλάξουµε µυαλά». Το ενδιαφέρον στην παρούσα συγκυρία είναι ότι το έχουν αντιληφθεί και εκείνοι που δεν υπέγραψαν το πρωτόκολλο του Κιότο, όπως η Αµερική και η Κίνα. Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι αυτή την περίοδο στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, πέρασε νόµος για τη µείωση των εκποµπών καυσαερίων κατά 25% έως το Οι κινεζικές αρχές επίσης έχουν συνειδητοποιήσει το πρόβληµα και σχεδιάζουν άµεσα λύσεις. Στην Κίνα άλλωστε κτίζεται από την αρχή µία οικολογική πόλη - πρότυπο κατοίκων. Ο κίνδυνος λοιπόν της πρόκλησης φυσικών καταστροφών από την αλόγιστη χρήση των ενεργειακών αποθεµάτων και τη εκποµπή τοξικών αερίων µε την παράλληλη εξάπλωση του καταναλωτισµού µέσω του αρπαχτικού καπιταλισµού, θέτει επί τάπητος το οικολογικό ζήτηµα της πολιτικής στο επίπεδο κορυφής της εξουσίας, ζήτηµα που δεν τίθεται πλέον µόνον από τους ακτιβιστές, αλλά και από την κοινωνία των πολιτών και κοµµάτι της αγοράς µε προτεραιότητα την πράσινη επιχειρηµατικότητα. Για πρώτη φορά η εξουσία µιλά για οικολογικές πολιτικές λύσεις, ανοίγοντας έτσι ένα παράθυρο στην παγκοσµιοποίηση της οικολογικής πολιτικής απέναντι στην υφιστάµενη παγκοσµιοποίηση του αρπαχτικού καπιταλισµού. Η συνειδητοποίηση αυτή έρχεται ως αναγκαιότητα µετά από µια φυσική καταστροφή, µια αποτυχία και µια πολιτική ήττα. Ο Αλ Γκορ έγινε «πράσινος» αφού έχασε πρώτα την προεδρία της Αµερικής, αλλά δεν πρέπει να ξε- χνάµε ότι υπάρχει πάντα η πίεση ενός παγκόσµιου κινήµατος οικολογικών, µη κυβερνητικών και καταναλωτικών οργανώσεων. Παράλληλα, ολοένα και περισσότερες ευαισθητοποιηµένες επιχειρήσεις ενισχύουν τον αγώνα των οικολογικών οργανώσεων. Η ωριµότητα της κοινωνίας Για οικοδιαχείριση οικοανάπτυξη Στις περισσότερες φορές η κοινωνία αποδεδειγµένα βρίσκεται πιο µπροστά από τα κόµµατα και το πολιτικό σύστηµα για την προστασία του περιβάλλοντος, πιο µπροστά από την κοµµατική και κρατική γραφειοκρατία στο οικολογικό ζήτηµα. Υπάρχει όµως και η άλλη διάσταση που κάνει επίκαιρη την ανάγκη για την οικολογικοποίηση της πολιτικής. Είναι το ζήτηµα της οικοανάπτυξης και της πράσινης επιχειρηµατικότητας έναντι ρυπογόνας επιχειρηµατικότητας που το αντιλαµβάνεται και το θέτει το καταναλωτικό κίνηµα και κοµµάτι της αγοράς Το ζήτηµα της οικοδιαχείρισης των µεγάλων πόλεων για το οικιστικό πρόβληµα και τις υπερτιµηµένες αντικειµενικές αξίες γης. Έχουµε πλέον µια συνειδητοποίηση έναντι του πεδίου της µεγάλης κερδοσκοπίας που γίνεται εις βάρος των νοικοκυριών της οικιακής οικονοµίας και των καταναλωτών. Και µπορούµε να επισηµάνουµε εκτός από τις ρυπογόνες µορφές ενέργειας που προβληµατίζουν το κόστος κατοικίας στις µεγαλουπόλεις είναι δυσανάλογα µεγάλο σε σχέση µε το εισόδηµα, τις ευκαιρίες της απασχόλησης, αφού οι επενδυτικοί πόροι εγκλωβίζονται και δεν πηγαίνουν σε άλλες παραγωγικές επενδύσεις µε τις οποίες θα µπορούσε να γίνει οικοανάπτυξη στην ύπαιθρο. Μια άλλη παρενέργεια των µεγαλουπόλεων τερατουπόλεων είναι η καταφυγή στα προάστια για την προσσέγιση του πράσινου περιβάλλοντος, µε αποτέλεσµα διαρκώς την επέκταση της κερδοσκοπίας στις αξίες γης και τις κατασκευές εις βάρος της υπαίθρου που ερηµώνεται και της ποιότητας ζωής εν γένει. Η οικολογικοποίηση της πολιτικής λοιπόν είναι αναγκαία για ν αντιµετωπιστεί το ζήτηµα της οικοδιαχείρισης των µεγάλων πόλεων µε καινοτοµίες στην οικιστική πολιτική, στις µεταφορές και στην κατανάλωση ενέργειας. Η οικοδιαχείριση των µεγαλουπόλεων και η οικοανάπτυξη της υπάιθρου είναι ζητήµατα που αναγκαστικά θα απασχολήσουν στο µέλλον τις κυβερνήσεις, αλλά και την τοπική αυτοδιοίκηση. Προς το παρόν δεν έχουν τεθεί παρά µόνον αδύναµα και αποσπασµατικά από τα κάτω από τις µη κυβερνητικές οργανώσεις. Το παρήγορο είναι ότι η ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον είναι το µοναδικό ζήτηµα που ευαισθητοποιεί την ελληνική κοινωνία για να συµµετάσχει σε συλλογικές δράσεις και το γεγονός ότι υπάρχουν πρόθυµες επιχειρήσεις για να επενδύσουν στην πράσινη επιχειρηµατικότητα. Έτσι µπορούµε να ελπίζουµε ότι τα χαµηλά αντανακλαστικά των κοµµάτων και της τοπικής αυτοδιοίκησης δε θα σταθούν τελικά εµπόδιο για να περάσει η οικολογική πολιτική στο ελληνικό πολιτικό σύστηµα. * Ο Βασίλης Τακτικός είναι δηµοσιογράφος

5 Απρίλιος Η πρωτοβουλία για την υποβολή του καινοτοµικού προγράµµατος ανάπτυξης «Τόποι, µύθοι και άθλοι του Ηρακλή», λίγες µέρες πριν από την επίσηµη παρουσίαση που θα γίνει στις 17 Σεπτεµβρίου στη Νεµέα, παρουσιάζει µεγάλη συµµετοχικότητα και εµπλοκή των συλλογικών οργανώσεων, εξασφαλίζοντας παράλληλα µε αυτό τον τρόπο την απαραίτητη προωθητική δύναµη. Επιχειρηµατίες, ήµοι και συλλογικές οργανώσεις συµµετέχουν από κοινού σ ένα σχέδιο οικοανάπτυξης για την ενδοχώρα της Πελοποννήσου µε κοινή αναφορά στους Μύθους του Ηρακλή που σηµατοδοτούν στους µύθους την περιβαλλοντική αξία και σηµασία των τόπων άθλων σε περιοχές µε σηµαντικά συγκριτικά πλεονεκτήµατα για τον οικοτουρισµό. Μ αυτή την πρωτοβουλία τόποι από τις Μυκήνες έως την Ήλιδα και την Αρχαία Ολυµπία, αρχαίες πόλεις σταθµοί του Μυκηναϊκού πολιτισµού µπορούν ν αναδειχτούν σε πόλο έλξης για τον Έλληνα, αλλά και για τον ξένο επισκέπτη, αξιοποιώντας το εξαιρετικό φυσικό και ιστορικό περιβάλλον που διαθέτουν. Τίρυνθα, Νεµέα, Στυµφαλία, Φενεός, Κλείτορας, Ερύµανθος, Φολόη, Λαµπεία, Αρχαία Ήλιδα, ανήκουν σε πέντε νοµούς, Αργολίδα, Κορινθία, Αρκαδία, Αχαϊα και Ηλεία. Πρόκειται για περιοχές στην ενδοχώρα της Πελοποννήσου που σε γενικές γραµµές παρουσιάζουν µεν φθίνουσα οικονοµική και δηµογραφική πορεία, αλλά µεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήµατα για την οικοανάπτυξη και τον οικοτουρισµό. Ο στόχος φυσικά είναι το πέρασµα από αυτή τη φθίνουσα πορεία στη δηµιουργική πράσινη επιχειρηµατικότητα και την ενίσχυση της τοπικής απασχόλησης κι αυτό απαιτεί κινητοποίηση ανθρώπινων πόρων και κεφαλαίων. Το προτεινόµενο σχέδιο και δράσεις σ όλη αυτή τη διαδροµή θέτει σε κίνηση δεκάδες επιχειρηµατίες και ήµους σε κοινό προγραµµατισµό µε έµπνευση και ευρηµατικότητα για επενδύσεις στον εναλλακτικό τουρισµό. Συνδέει την περιοχή µε το µεγάλο καταναλωτικό κοινό της πρωτεύουσας που αναζητά εναλλακτικά τουριστικά προϊόντα µέσα από σχέσεις αµοιβαίας εµπιστοσύνης και συνεργασίας σ ένα κοινό επενδυτικό σχέδιο. Οικολογικές και βιοκαταναλωτικές οργανώσεις έχουν ήδη υιοθετήσει το πρόγραµµα και έχουν επισκεφθεί αναγνωριστικά την περιοχή για ν αναπτύξουν συγκεκριµένες δράσεις. * Άρθρο του Βασίλη Τακτικού Πενήντα περίπου εθνικοτοπικοί σύλλογοι της πρωτεύουσας που τα µέλη τους έχουν γενέθλιους τόπους στην περιοχή ενδιαφέρονται και συµµετέχουν στην προώθηση του προγράµµατος. Μια πρωτοβουλία νέων υλοποιεί ήδη ένα µικρό ερευνητικό πρόγραµµα της Νέας Γενιάς για τη συλλογή στοιχείων γι αυτές τις περιοχές. Καλλιτεχνικές οµάδες εµπνέονται από την ιδέα του προγράµµατος και τους µύθους και ετοιµάζονται για δρώµενα στην περιοχή από την επόµενη χρονιά. Ένα µεγάλο φεστιβάλ για τους µύθους και τόπους του Ηρακλή προγραµµατίζεται και µπορεί να ξεκινήσει από το 2007, ένα µεγάλο πολιτιστικό και επικοινωνιακό γεγονός µε εκθέσεις και συνέδρια και πολιτιστικές δράσεις. Ένας «χορός» οµάδων καλλιτεχνικής και ψυχαγωγικής δηµιουργίας, Ο Ηρακλής αξιοποιώντας αυτή τη δυνατότητα συλλογικές πολιτιστικές και οικολογικές οργανώσεις των σύγχρονων µεγαλουπόλεων που αναζητούν µια σύνδεση µε την ύπαιθρο και τα δρώµενα του αρχαιοελληνικού πολιτισµού. Μια παράλληλη κίνηση πρωτοβουλιών από βιοκαταναλωτικές οργανώσεις της Αθήνας είναι έτοιµες να «υιοθετήσουν» συγκεκριµένα αγροκτήµατα βιολογικής καλλιέργειας διανέµοντας τα βιολογικά προϊόντα στα µέλη τους. Αυτή η πολύπλευρη συµµετοχικότητα και δηµιουργικότητα των συλλογικών οργανώσεων στα πλαίσια του προγράµµατος Τόποι, µύθοι και άθλοι του Ηρακλή», δηµιουργεί µια κινητικότητα και κλίµα συνεργασίας που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία και βιωσιµότητα του όλου προγράµµατος. Στο σχέδιο αυτό έχουν ήδη δηλώσει συµµετοχή ιδιώτες επενδυτές, δηµιουργώντας ένα κλάστερ επιχειρήσεων που θα υλοποιήσει τµήµα του προγράµµατος, καθώς διαβλέπουν οικονοµικά οφέλη από την επένδυση αυτή. Ο συνδυασµός ενδιαφέροντος των επιχειρηµατιών της τοπικής Αυτοδιοίκησης και των συλλογικών οργανώσεων είναι βέβαιο ότι θα φέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην ενδοχώρα της Πελοποννήσου. Το πρόγραµµα βρίσκεται σε εξέλιξη και είναι ανοικτό σε νέες συµµετοχές. * Ο Βασίλης Τακτικός

6 6 Απρίλιος 2007 Ό Όσοι ενδιαφέρονται πραγµατικά Όσήµερα α για την συµµετοχική δηµοκρατία και αναζητούν την θεωρητική και φιλοσοφική θεµελίωσή της, δεν έχουν παρά να ανατρέξουν κά- ποια στιγµή στο έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη, για να ενισχύσουν τα επιχειρήµατα εφικτότητας αυτής της πολιτικής προοπτικής. Ο Καστοριάδης ως διανοητής όχι µόνο γίνεται ολοένα και περισσότερο επίκαιρος σε παγκόσµια κλίµακα, αλλά προσφέρει και την δυνατότητα µέσα από το έργο του για µια νέα οπτική ανάγνωσης της ιστορίας. Πρόκειται για µια καινοτόµο φιλοσοφική θεώρηση που έρχεται σε ρήξη τόσο µε την παραδοσιακή φιλοσοφία, όσο και µε τον µαρξισµό, εγείροντας το πρόταγµα της αυτονοµίας και της άµεσης δηµοκρατίας. Για κάποιον που γνωρίζει το έργο του, η επαλήθευση της κριτικής του έρχεται ακόµα πιο πειστική µετά την κατάρρευση του κρατικογραφειοκρατικού συστήµατος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και εν γένει των χωρών του πρώην ανατολικού µπλοκ, αλλά και µετά το αδιέξοδο του νεοφιλελευθερισµού και την κατάρρευση των βεβαιοτήτων και της κάθε µαζικής αυταπάτης σχετικά µε τις δυνατότητές του να δώσει προοπτική στον δοκι- µαζόµενο Τρίτο Κόσµο, που αποτελεί τα 8/10 της ανθρωπότητας. Μολαταύτα, παρά την επαλήθευση της κριτικής του στο σύστηµα του κρατικογραφειοκρατικού καπιταλισµού, όπως ονόµαζε το καθεστώς του υπαρκτού σοσιαλισµού, και στις «οικονοµικές ολιγαρχίες», όπως χαρακτήριζε τις «δηµοκρατίες» της ύσης, το έργο του ελάχιστα έχει εκλαϊκευτεί, ώστε να είναι προσιτό στον µέσο πολίτη. Για έναν περιορισµένο αριθµό ενεργών πολιτών που τυχόν έχουν εξοικειωθεί µε το έργο του, η περιήγηση στην ιστορία της φιλοσοφίας, καθώς και σε όλους τους τοµείς δραστηριότητας του ανθρώπου, είναι συναρπαστική. Πρόκειται όµως, όπως προαναφέρθηκε, για ένα περιορισµένο πολιτικοποιηµένο κοινό, το οποίο µπορεί να διευρυνθεί όσο βεβαίως πληθαίνουν και οι ενεργοί πολίτες. Προφανώς η έλλειψη εκλαΐκευσης στο µεγαλύτερο τµήµα του έργου του οφείλεται στο γεγονός ότι τα κόµµατα εξουσίας συ- µπεριφέρονται ανασταλτικά, αν όχι εχθρικά προς τις ιδέες του, και αυτό βέβαια είναι αναµενόµενο µέσα από το ιεραρχικό σύστηµα των κοµµάτων. Και τούτο συµβαίνει, καθ όσον ο Καστοριάδης αποκαλύπτει τον σφετερισµό της εκπροσώπησης µέσα στο υφιστάµενο πολιτικό σύστηµα που τα κόµ- µατα και οι ηγεσίες τους εν πολλοίς εξυπηρετούν και αναπαράγουν, όταν βλέπουν την πολιτική κυρίως ως επάγγελµα. Εποµένως τα κόµµατα και η εξουσία δεν µπαίνουν στην διαδικασία να εκλαϊκεύσουν ένα έργο που αφαιρεί την λογική ηθική βάση των εξουσιαστικών µηχανισµών. Έτσι, η διαµεσολάβηση στην διάδοση του έργου του γίνεται κατά το µάλλον µέσω των ανεξάρτητων από την εξουσία διανοουµένων και θα µπορούσε να επεκταθεί περισσότερο µόνον εάν κάποιο κόµµα υιοθετήσει πραγµατικά την άµεση δηµοκρατία και ενισχυθεί και ο ρόλος των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Η αναφορά του νέου ηγέτη του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου στην συµµετοχική δηµοκρατία αναµένεται να τονώσει το ενδιαφέρον για το έργο του Κ. Καστοριάδη, αλλά και να αντλήσει στοιχεία από αυτό το περιεχόµενο. Και αυτό είναι αναµενόµενο. Η κριτική σκέψη του Καστοριάδη, δείχνοντας µια άλλη προοπτική για την ιστορία, έρχεται σε ρήξη µε βασικές αντιλήψεις του Μαρξ και του µαρξισµού, αλλά και µε όλη την φιλοσοφική παράδοση του Πλάτωνα, του Χέγκελ, του Νίτσε, του Χάιντεγκερ κ.α. ηλαδή έρχεται σε ρήξη µε τις αντιλήψεις για την νοµοτέλεια της ιστορίας και τον ετεροπροσδιορισµό των απόλυτων ιδεών, την λατρεία της εξουσίας, την δικαιολόγηση των πολέµων και των καταπιεστικών καθεστώτων. Ο Κ. αναδεικνύει µε το φιλοσοφικό του έργο το γεγονός ότι «είµαστε υπεύθυνοι για την ιστορία µας» και ότι οι λαοί έχουν πάντοτε το επίπεδο των ηγετών που ταιριάζει στην κουλτούρα τους. Η ιστορία δεν είναι ένας χώρος προκαθορισµένος, µε προδιαγεγραµµένη πορεία του ιστορικού γίγνεσθαι, αλλά ένας χώρος ανθρώπινης δηµιουργίας άλλοτε θετικής και άλλοτε αρνητικής, ανάλογα µε την ανθρώπινη θεσµίζουσα αντίληψη και φαντασία. «Όταν λέµε δηµιουργία, δεν υπάρχει µόνο η δηµιουργία θετικών αξιών, αλλά και η δηµιουργία αρνητικών αξιών. Το Άουσβιτς και τα γκουλάνγκ είναι ανθρώπινες δηµιουργίες, όπως ανθρώπινες δηµιουργίες είναι και ο Παρθενώνας και τα Principia Mathematica». Απέναντι στην αιτιοκρατική - «ντετερµινιστική» αντίληψη του ιστορικού γίγνεσθαι και την απόλυτη ερµηνευτική ιδέα της «πάλης των τάξεων», που βλέπει το πολιτικό υποκείµενο ως τη µαία της ιστορίας, ο Κ. αντιπαραθέτει την ιδέα της ατοµικής και συλλογικής αυτονο- µίας, τον καθοριστικό ρόλο της ανθρώπινης δηµιουργίας µε βάση το φαντασιακό (παράδοση, γλώσσα, ήθη, έθιµα, φαντασιακές κοινωνικές σηµασίες), αλλά και την επανάσταση ως έννοια ρητής αυτοθέσµισης της κοινωνίας. Τέσσερις λέξεις Τέσσερις λέξεις, τέσσερις έννοιες - κλειδιά χαρακτηρίζουν ολόκληρο το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη: ΦΑΝΤΑ- ΣΙΑ, ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ, ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ. Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ µπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην αυταπάρνηση, την θυσία και σε κάθε µεγαλειώδη δηµιουργία, αλλά επίσης µπορεί να οδηγήσει στην παραφροσύνη, την διαστροφή και την τερατωδία. Χάρη σε αυτήν µπορούµε να δηµιουργούµε. Χάρη σε αυτήν δηµιουργήσαµε την τέχνη, την επιστήµη και την φιλοσοφία. Η φαντασία άλλοτε δεν γνωρίζει όρια, κανόνες, ηθικούς και λογικούς περιορισµούς και άλλοτε αυτοπεριχαρακώνεται µέσα σε θεσµούς και κανόνες που την οριοθετούν και την περιορίζουν. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ είναι η πηγή των θεσµών που ρυθµίζουν και οργανώνουν την ζωή των ανθρώπων. Αυτό επίσης δηµιουργεί κάτι πολύ σηµαντικό: τις φαντασιακές κοινωνικές σηµασίες.

7 Απρίλιος Οι φαντασιακές κοινωνικές σηµασίες καθορίζουν τις αξίες µιας κοινωνίας, δηλαδή καθορίζουν τι είναι καλό και τι κακό, τι είναι αληθές και τι ψευδές, τι είναι δίκαιο και τι άδικο. Οι φαντασιακές κοινωνικές σηµασίες δίνουν νόηµα στην ζωή των ατόµων και τελικά δίνουν νόηµα ακόµα και στον θάνατό τους. Η ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ νέων στοιχείων συνιστά την Ιστορία, που δεν είναι παρά η δηµιουργία της µουσικής, της ζωγραφικής, της τέχνης, της φιλοσοφίας, της δηµοκρατίας. Και φυσικά δεν µπορούµε να εξηγήσουµε µε την σχέση αιτίας αποτελέσµατος την µουσική του Μπαχ ή του Μπετόβεν. Αυτή η µουσική είναι µεγάλη, διότι είναι πρωτότυπη. Και λέγοντας πρωτότυπη, σηµαίνει ότι ακριβώς δεν µπορούµε να την εξηγήσου- µε. ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ είναι η στιγµή της ρήξης µε την παράδοση και η δηµιουργία νέων θεσµών. Η ρήξη αυτή παρατηρείται για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα (στις πόλεις που δηµιούργησαν την δηµοκρατία και την φιλοσοφία) και µετά, αφού µεσολάβησαν είκοσι αιώνες έκλειψης, ξεκίνησε για δεύτερη φορά στην υτική Ευρώπη (µε την Αναγέννηση, τον ιαφωτισµό, το µεγάλο δηµοκρατικό κίνηµα χειραφέτησης, το εργατικό κίνη- µα κ.λπ.). Αυτά τα κινήµατα - µε το πρόταγµα της αυτονοµίας - δηµιούργησαν τις κάποιες ελευθερίες που διαθέτει η κοινωνία στην οποία ζούµε. Η αρχαία ελληνική πόλις Κεντρική θέση ως πρότυπο και παράδειγµα στην αυτοθέσµιση της κοινωνίας για την σκέψη του Καστοριάδη έχει η ελληνική πόλις και η δηµιουργία της δηµοκρατίας µε κορυφαίο δείγµα την αθηναϊκή δηµοκρατία, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι µόνο ως σπέρµα σκέψης µπορούµε να λάβουµε σήµερα το παράδειγµα της αθηναϊκής δη- µοκρατίας. Αυτό που επισηµαίνεται είναι ότι «ο Αθηναίος πολίτης είναι ένας πολίτης για τον οποίο η τέχνη και η φιλοσοφία έχουν γίνει τρόπος ζωής». Αυτή είναι η αληθινή απάντηση, η συγκεκριµένη απάντηση της αρχαίας δηµοκρατίας στο ερώτηµα σχετικά µε το «αντικείµενο» της πολιτικής θέσµισης. Εποµένως το ερώτηµα τι οφείλει να πραγ- µατοποιήσει η θέσµιση της κοινωνίας, είναι ένα ερώτηµα που απασχολούσε διαρκώς τους Έλληνες. Στην περίπτωση της Αθήνας, έδωσαν την εξής απάντηση: την δηµιουργία ανθρώπινων όντων που ζουν µαζί µε την οµορφιά, που ζουν µαζί µε την σοφία και που αγαπούν το κοινό καλό. Αυτό το ιστορικό πρότυπο µας δείχνει ότι οι κοινωνίες µπορούν να αυτοπροσδιοριστούν, όταν το θελήσουν, και να δηµιουργήσουν από µόνες τους τους νόµους και τις αξίες µέσα στις οποίες θέλουν να ζήσουν. ιανοούµενοι και ιστορία Το εύρος και την οξύτητα της κριτικής σκέψης του Καστοριάδη, χάριν συντοµίας, µπορούµε να συµπυκνώσουµε στο κεφάλαιο «ιανοούµενοι και ιστορία». Σε αυτό επισηµαίνει την αξιοθρήνητη πλευρά της δραστηριότητας των διανοουµένων, που κυριαρχώντας µε το έργο τους στις φαντασιακές σηµασίες της κοινωνίας δεν προσέφεραν τίποτα περισσότερο από την νοµιµοποίηση των υπαρχουσών εξουσιών. Π.χ. η αποθέωση της πραγµατικότητας στο εγελιανό σύστηµα (Χέγκελ) ό,τι είναι πραγµατικό είναι ορθολογικό και από το Νίτσε η αθωότητα του γίγνεσθαι. Υπογραµµίζει χαρακτηριστικά: «Πρέπει κάποτε να τελειώνουµε µε αυτό το εκκλησιαστικό, ακαδηµαϊκό και λογοτεχνικό σέβας. Πρέπει τελικά να µιλήσουµε για την σύφιλη αυτής της οικογένειας, της οποίας προφανώς τα µισά µέλη πάσχουν από γενικευµένη παράλυση. Πρέπει να πιάσουµε από το αυτί τον θεολόγο, τον εγελιανό, το νιτσεϊκό, τον χαϊντεγκεριανό και να τους οδηγήσουµε στα στρατόπεδα της Κόλυµα, του Άουσβιτς, στα ρώσικα ψυχιατρεία, στις αίθουσες βασανιστηρίων της αργεντινής αστυνοµίας και να απαιτήσουµε να µας εξηγήσουν εδώ και τώρα και δίχως υπεκφυγές το νόηµα των εκφράσεων πάσα εξουσία εκ Θεού, ό,τι είναι πραγµατικό είναι ορθολογικό, αθωότητα του γίγνεσθαι ή η ψυχή ισοδυναµεί µε την παρουσία των πραγµάτων. Αυτό το φανταστικό αµάλγαµα παρουσιάζεται όταν ο διανοούµενος πετυχαίνει, ύψιστο κατόρθωµα, να συνδέσει την κριτική της πραγµατικότητας µε την λατρεία της δύναµης και της εξουσίας.» Εµείς µπορούµε να προσθέσουµε ότι πραγµατικός διανοούµενος είναι εκείνος που αντιστέκεται στην λατρεία της εξουσίας, αγωνίζεται για την κοινωνική δικαιοσύνη, αναδεικνύει την γνώση της κοινωνικής απελευθέρωσης, την πρωτοτυπία και την καινοτοµία στην ανθρώπινη δηµιουργία. Ο Κ.Κ. δεν υπηρετεί απλά αυτές τις αξίες µε το έργο του, αλλά συµβάλλει στην διάγνωση της ιστορίας για να απαλλαχθούµε από την «δουλεία» της παράδοσης στον κόσµο των ιδεών. *Ο Βασίλης Τακτικός είναι διευθυντής της διµηνιαίας πολιτικής επιθεώρησης «ΑΝΑ- ΡΑΣΗ». Ο Κορνήλιος Καστοριάδης σπάει το φράγµα της αγοράς. Το πρώτο βιβλίο του Κ. Καστοριάδη που µεταφράζεται στα αγγλικά είναι γεγονός. Όχι όµως υπό την µεταφραστική επιµέλεια και την εκδοτική δύναµη ενός µεγάλου εκδοτικού οίκου, όπως θα ήταν το αναµενό- µενο, αλλά δια µέσω µιας ιστοσελίδας αµερικανών αναρχικών. Στην εν λόγω σελίδα λοιπόν, την notbored. org, εµφανίστηκε η 444 σελίδων συλλογή κειµένων και άρθρων του διανοητή, της περιόδου , µε τίτλο Το ιογκού- µενο κύµα της Ασηµαντότητας (Ο µεγάλος ύπνος) (The Rising tide of Insignificancy / The big sleep) προκαλώντας έντονες αντιδράσεις τόσο από την οικογένεια Καστοριάδη που σχολίασε το γεγονός αρνητικά, όσο και από τον εκδοτικό οίκο Le Seuil που ήδη έχει κινήσει διαδικασίες προκειµένου να διασφαλίσει τα νόµιµα συµφέροντά του. Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί µεγάλο ενδιαφέρον στην Αµερική γύρω από το έργο του Καστοριάδη. Ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήµης του Πανεπιστηµίου του Μέριλαντ, B. Parker, χαρακτήρισε τον Καστοριάδη ως ένα φιλόσοφο που οι οπαδοί του Τζέφερσον, οι ριζοσπάστες δηµοκρατικοί και οι προοδευτικοί θα έβρισκαν πολύ συµπαθή, αν τον διάβαζαν προσεχτικά. Το πανεπιστήµιο του Στάνφορντ εξέδωσε το έργο Περί του «Νοµοθέτη» του Πλάτωνα κι ετοιµάζει την έκδοση του έργου Εικόνες του Προσλήψιµου, το οποίο όµως ο άγνωστος µεταφραστής της αµερικανικής ιστοσελίδας δηλώνει ότι θα ανεβάσει πρώτος στο διαδίκτυο σύντοµα, ενώ θα υπάρξει και συνέχεια µε πολλά άλλα έργα του Καστοριάδη. Σε µια χρονική στιγµή που η Αµερική προσπαθεί να βρει κάτι από την χαµένη της αξιοπιστία αλλά και πολιτισµική ταυτότητα, το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη γίνεται επίκαιρο και µάλιστα µε έναν άκρως επαναστατικό τρόπο, όπως είναι η πειρατική έκδοσή του.

8 8 Απρίλιος 2007 Ίσως ένας από τους κυριότερους λόγους για τον οποίον την τελευταία δεκαετία οι εθνικές κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισµοί σταδιακά αναγκάσθηκαν να µοιρασθούν τις εξουσίες τους µε διάφορες οµάδες πολιτών, γνωστές ως Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.) είναι η εξέλιξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΤ). Οι προηγµένες ΤΠΤ έχουν αυξήσει την δυνατότητα των Μ.Κ.Ο. να χρησιµοποιούν την πληροφορία µε στρατηγικό τρόπο ώστε να θέτουν νέα ζητήµατα, να πείθουν, να ασκούν πίεση και να αποκτούν πλεονεκτήµατα. Οι προηγµένες ΤΠΤ έχουν αυξήσει την δυνατότητα των Μ.Κ.Ο. να χρησιµοποιούν την πληροφορία µε στρατηγικό τρόπο ώστε να θέτουν νέα ζητήµατα, να πείθουν, να ασκούν πίεση και να αποκτούν πλεονεκτήµατα. Το φαινόµενο των ευρέως διαθέσιµων και προσιτών τεχνολογιών είχε κυρίως δύο συνέπειες που συνέβαλαν στην ενδυνάµωση αυτών των µη παραδοσιακών παικτών στο πεδίο της διαµόρφωσης πολιτικής. Καταρχήν ένας µεγάλος όγκος πληροφοριών, συµπεριλαµβανοµένων και επιστηµονικών και τεχνικών δεδοµένων είναι δυνατόν πλέον εύκολα να συλλεχθούν. Αυτό έχει σπάσει το µονοπώλιο των κυβερνήσεων όσον αφορά τις σχετιζόµενες µε αυτές πληροφορίες στερώντας τους έτσι την πλεονεκτική θέση που κατείχαν εξ αιτίας αυτού. εύτερον, αυτές οι πληροφορίες είναι δυνατόν να γίνουν αντικείµενο διαχείρισης χωρίς δυσκολία. Είναι δυνατόν να γίνουν αντικείµενο περαιτέρω επεξεργασίας, να προωθηθούν ή να αποθηκευθούν. Το γεγονός αυτό αποτελεί µεγάλη ευκαιρία για τη συλλογή και δηµοσίευση πληροφοριών καθώς και την ανταλλαγή ιδεών και στρατηγικών από άτοµα και οργανώσεις παγκοσµίως Οι ΤΠΤ έχουν σπάσει το µονοπώλιο που είχαν οι κυβερνήσεις σε τεχνικά και επιστηµονικά δεδοµένα και επιπλέον αυτά τα δεδοµένα είναι δυνατόν να γίνουν αντικείµενο διαχείρισης, να αποθηκευθούν και να διανεµηθούν ευκολότερα και ταχύτερα από ποτέ. Οι νέες τεχνολογίες και η συνεργασία µεταξύ ΜΚΟ. Η εξάπλωση των ΤΠΤ έχει καταστήσει εφικτή όχι µόνο την επικοινωνία µεταξύ πολιτών και ΜΚΟ αλλά έχει επίσης διευκολύνει την δηµιουργία αποτελεσµατικών δικτύων ΜΚΟ. Η απήχηση των δικτύων αυτών είναι µεγάλης σηµασίας καθώς επιτρέπουν στις ΜΚΟ να ενώνουν τις δυνάµεις τους ώστε να αυξάνουν την επιρροή τους. Για παράδειγµα, ένας µεγάλος αριθµός ΜΚΟ συνεργάσθηκαν για να κινητοποιήσουν χιλιάδες ατόµων εναντίον της ιάσκεψης του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου στο Σιάτλ (κυρίως περιβαλλοντικές και συνδικαλιστικές). Εξάλλου, οι ΜΚΟ µε µεγάλη πείρα είναι σε θέση να παρέχουν συµβουλές σε οργανώσεις οι οποίες µόλις έχουν συσταθεί ή είναι λιγότερο ανεπτυγµένες. Για παράδειγµα, γυναικείες οργανώσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε πολλές αναπτυσσόµενες χώρες έχουν συνδεθεί µε πιό έµπειρες, καλλίτερα χρηµατοδοτούµενες και πιό ισχυρές ΜΚΟ στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Οι τελευταίες χρησιµοποιούν τα παγκόσµια ΜΜΕ και ασκούν πίεση στις δικές τους κυβερνήσεις να πιέσουν µε τη σειρά τους τους κυβερνώντες των αναπτυσσόµενων χωρών, δηµιουργώντας ένα κύκλο επιρροής που επιταχύνει τις εξελίξεις σε πολλά µέρη του κόσµου (Matthews, 1997). Άλλα είδη συνεργασίας µεταξύ ΜΚΟ είναι επίσης δυνατόν να υλοποιηθούν.. Οι ΤΠΤ έχουν επίσης δώσει τη δυνατότητα στις ΜΚΟ να δηµιουργήσουν δίκτυα συνεργασίας και να κινητοποιούν το µεγαλύτερο δυνατό αριθµό ακτιβιστών για συγκεκριµένες εκδηλώσεις. Οι ιαδικτυακές υπηρεσίες δεν αποτελούν µόνο µία επικοινωνιακή πλατφόρµα νευραλγικού χαρακτήρα όπου καταχωρείται ένας µεγάλος αριθµός εγγράφων ή η οποία αποτελεί forum διεθνών ηλεκτρονικών συζητήσεων αλλά είναι δυνατόν επίσης να χρησιµοποιηθούν και ως βάση από τις ΜΚΟ για την οργάνωσή τους. Για παράδειγµα to 1992 οµάδες πολιτών από όλο τον κόσµο συναντήθηκαν για πρώτη φορά µέσω ιαδικτύου για να προετοιµάσουν κοινές στρατηγικές για την ιεθνή ιάσκεψη του Ρίο και να αναπτύξουν εναλλακτικές πολιτικές. Οι ΜΚΟ οργανώσεις και οι τεχνολογίες : το µέλλον Οι ΜΚΟ δεν επαναπαύονται στις δάφνες τους, αλλά κοιτάνε προς το µέλλον και προσαρµόζονται στις ταχείες τεχνολογικές εξελίξεις. Επειδή η γεωµετρική ανάπτυξη του ιαδικτύου καθιστά όλο και πιο δύσκολη την πλοήγηση στο τεράστιο όγκο των διαθέσιµων πληροφοριών (2), πολλές ΜΚΟ προωθούν επικοινωνιακά µοντέλα µε σκοπό όχι µόνο να µεταδώσουν το µήνυµά τους αλλά και να εξασφαλίσουν ότι το µήνυµά τους θα εισακουσθεί. Σ αυτά περιλαµβάνεται και η κατασκευή δικτυακών πυλών (portals) που περιέχουν µία εστιασµένη συλλογή από το καλλίτερο υλικό που βρίσκεται στο ιαδίκτυο σχετικό µε ένα ορισµένο θέµα. (βλπ. Ση- µείωση). Το σκεπτικό τους είναι να συλλέγουν και να ενοποιούν πληροφορίες έτσι ώστε να βρίσκουν περισσότερη ανταπόκριση από µεγαλύτερο κοινό παρά εάν είχαν η κάθε µία οργάνωση ανταγωνιστικούς δικτυακούς τόπους µε παρόµοιο περιεχόµενο. Οι ΜΚΟ όλο και περισσότερο χρησιµοποιούν δικτυακές πύλες (portals) για να ενοποιούν πληροφορίες µε σκοπό να αντισταθµίσουν την γεωµετρική αύξηση των διαθέσιµων πληροφοριών στο ιαδίκτυο. Αυτή η προσέγγιση της συνολικής υποκλοπής που ακολουθούν ορισµένα συστήµατα θέτει σοβαρά ζητήµατα παραβίασης της ιδιωτικής ζωής. Είναι φανερό ότι µία τέτοια τεράστια παγίδα είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθεί για να υποκλαπεί µεγάλος όγκος επικοινωνιών µεταξύ οργανώσεων ή ακτιβιστών που προετοιµάζουν µία εκδήλωση συ- µπεριλαµβανοµένων και πολλών για τις οποίες οι αστυνοµικές αρχές δεν θα είχαν ποτέ αρκετά στοιχεία για να αποκτήσουν ή ακόµη και να υποστηρίξουν απόφαση ικαστηρίου που να επιτρέπει την παρακολούθηση. Συµπεράσµατα Συµπερασµατικά, υπάρχουν αποδείξεις ότι οι ΤΠΤ, και ειδικώς το ιαδίκτυο και το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο έχουν καταστήσει τις ΜΚΟ πιό αποτελεσµατικές στις επαφές τους, στην οργάνωση εκδηλώσεων, στην ίδρυση δικτύων και στη διάδοση πληροφοριών σχετικά µε τις δραστηριότητές τους. Χάρη στις προηγµένες ΤΠΤ οι ΜΚΟ γνώρισαν ταχεία αύξηση της δύναµής τους στο πεδίο της διαµόρφωσης πολιτικής. Οι εκδηλώσεις διαµαρτυρίας που οργανώθηκαν απο ΜΚΟ εναντίον της ιάσκεψης του Π.Ο.Ε. στο Σιάτλ, εναντίον του.ν.τ. και της Παγκόσµιας Τράπεζας στη Washington και η σηµαντική συµβολή των ΜΚΟ στη δηµιουργία του ιεθνούς Ποινικού ικαστηρίου είναι µόνο µερικά παραδείγµατα της επιρροής τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε διεθνές επίπεδο. Πρέπει επίσης να σηµειωθεί ο σηµαντικός ρόλος των ΤΠΤ στη δη- µιουργία δικτύων ΜΚΟ. Οι ΤΠΤ έπαιξαν και θα εξακολουθήσουν να παίζουν σηµαντικό ρόλο στη πορεία των ΜΚΟ. Στις σηµερινές συνθήκες πολλές ΜΚΟ προσαρµόζονται γρήγορα στις τεχνολογικές εξελίξεις µε την δηµιουργία δικτυακών πυλών (portals) για να υποστηρίξουν την προώθηση των απόψεων και ιδεών τους στο ιαδίκτυο. Giorgio Di Pietro.