ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μικροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μικροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ: ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

2 Σταθερό και μεταβλητό κόστος Το συνολικό κόστος του Ανδρέα μπορεί να διαιρεθεί σε δύο κατηγορίες. Κατηγορίες σταθερού κόστους. Κατηγορίες μεταβλητού κόστους. Ορισμένες κατηγορίες κόστους, που ονομάζονται κατηγορίες σταθερού κόστους: Δεν καθορίζονται από την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος. Μπορούν να μεταβληθούν, αλλά όχι ως αποτέλεσμα μεταβολών της παραγόμενης ποσότητας. Υφίστανται, ακόμη και αν η επιχείρηση δεν παράγει απολύτως τίποτα.

3 Σταθερό και μεταβλητό κόστος Ορισμένες άλλες κατηγορίες κόστους μιας επιχείρησης, που ονομάζονται κατηγορίες μεταβλητού κόστους, Μεταβάλλονται, καθώς η επιχείρηση μεταβάλλει την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος. Τα μεταβλητά κόστη του Ανδρέα περιλαμβάνουν το κόστος των λεμονιών, της ζάχαρης, των ποτηριών και των καλαμακιών: Όσο περισσότερη λεμονάδα φτιάχνει ο Ανδρέας, τόσο περισσότερο από αυτά προϊόντα πρέπει να αγοράσει. Το συνολικό κόστος μιας επιχείρησης είναι το άθροισμα του σταθερού και του μεταβλητού κόστους. TC(Q) = VC(Q) + FC

4 Μέσο και οριακό κόστος Ως ιδιοκτήτης της επιχείρησής του, ο Ανδρέας πρέπει να αποφασίσει πόση λεμονάδα θα παράγει. Για να πάρει αυτήν την απόφαση, ο Ανδρέας θα πρέπει να πάρει απαντήσεις στα παρακάτω δύο ερωτήματα σχετικά με το κόστος παραγωγής λεμονάδας: Πόσο κοστίζει η παραγωγή ενός τυπικού ποτηριού λεμονάδας; Πόσο κοστίζει η αύξηση της παραγωγής λεμονάδας κατά 1 ποτήρι;

5 Μέσο και οριακό κόστος Για να βρούμε το κόστος παραγωγής μίας τυπικής μονάδας προϊόντος, διαιρούμε το συνολικό κόστος της επιχείρησης προς την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος. Το πηλίκο του συνολικού κόστους διά της ποσότητας του παραγόμενου προϊόντος ονομάζεται μέσο συνολικό κόστος. ATC = TC / Q Επειδή το συνολικό κόστος είναι ίσο με το άθροισμα του σταθερού και του μεταβλητού κόστους, το μέσο συνολικό κόστος μπορεί να εκφραστεί ως το άθροισμα του μέσου σταθερού κόστους και του μέσου μεταβλητού κόστους.

6 Μέσο και οριακό κόστος Το μέσο σταθερό κόστος είναι το σταθερό κόστος (FC) διαιρούμενο με την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος: AFC = FC / Q το μέσο μεταβλητό κόστος είναι το μεταβλητό κόστος διαιρούμενο με την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος: AFC = FC / Q Oριακό κόστος: η αύξηση του συνολικού κόστους που προκύπτει από μία επιπλέον μονάδα παραγόμενου προϊόντος. Από τη συνάρτηση συνολικού κόστους TC = f(q) μπορούν να προκύψουν τα διαφορετικά είδη του μέσου κόστους και το οριακό κόστος.

7 Οι καμπύλες κόστους και οι μορφές τους Tα διαγράμματα μέσου και οριακού κόστους είναι χρήσιμα για την ανάλυση της συμπεριφοράς των επιχειρήσεων.

8 ΣΧΗΜΑ 6.3: Οι Καμπύλες Μέσου και Οριακού Κόστους του Ανδρέα.

9 ΣΧΗΜΑ 6.3: Οι Καμπύλες Μέσου και Οριακού Κόστους του Ανδρέα Το σχήμα αυτό δείχνει το μέσο συνολικό κόστος (ATC), το μέσο σταθερό κόστος (AFC), το μέσο μεταβλητό κόστος (AVC), και το οριακό κόστος (MC) για την επιχείρηση του Ανδρέα. Όλες αυτές οι καμπύλες προκύπτουν από την γραφική απεικόνιση των στοιχείων του Πίνακα 6.2. Αυτές οι καμπύλες κόστους δείχνουν τρία χαρακτηριστικά που είναι κοινά σε πολλές επιχειρήσεις: (1) Το οριακό κόστος αυξάνεται, όταν αυξάνεται η ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος, (2) Η καμπύλη του μέσου συνολικού κόστους έχει σχήμα U, (3) Η καμπύλη οριακού κόστους τέμνει την καμπύλη μέσου συνολικού κόστους στο κατώτατο σημείο του μέσου συνολικού κόστους.

10 Οι καμπύλες κόστους και οι μορφές τους Οι καμπύλες κόστους που απεικονίζονται εδώ, για την επιχείρηση του Ανδρέα, έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά, που είναι κοινά στις καμπύλες κόστους πολλών επιχειρήσεων στην οικονομία. Αυξανόμενο Οριακό Κόστος: Το οριακό κόστος του Ανδρέα αυξάνεται καθώς αυξάνεται η ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος. Η σχέση αυτή εκφράζει την ιδιότητα του φθίνοντος οριακού προϊόντος.

11 Οι καμπύλες κόστους και οι μορφές τους Μέσο Συνολικό Κόστος Σχήματος U: Για να καταλάβουμε γιατί συμβαίνει αυτό, θυμήζουμε ότι το μέσο συνολικό κόστος είναι το άθροισμα του μέσου σταθερού κόστους και του μέσου μεταβλητού κόστους. Το μέσο σταθερό κόστος μειώνεται πάντοτε καθώς αυξάνεται το προϊόν, επειδή: Το σταθερό κόστος δεν μεταβάλλεται καθώς αυξάνεται το προϊον, και έτσι επιμερίζεται σε ένα μεγαλύτερο αριθμό μονάδων προϊόντος. Το μέσο μεταβλητό κόστος συνήθως αυξάνεται, καθώς αυξάνεται το προϊόν, εξαιτίας του φθίνοντος οριακού προϊόντος.

12 Οι καμπύλες κόστους και οι μορφές τους Μέσο Συνολικό Κόστος Σχήματος U: Το μέσο συνολικό κόστος αντανακλά τις μορφές του μέσου σταθερού κόστους και του μέσου μεταβλητού κόστους. Το κατώτατο σημείο του σχήματος U επέρχεται στην ποσότητα εκείνη, που ελαχιστοποιεί το μέσο συνολικό κόστος. Η ποσότητα αυτή συχνά ονομάζεται και αποτελεσματική κλίμακα της επιχείρησης ή ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα.

13 Τυπικές καμπύλες κόστους Στα παραδείγματα που έχουμε εξετάσει έως τώρα, οι επιχειρήσεις εμφανίζουν σε όλα τα επίπεδα παραγωγής: Φθίνον οριακό προϊόν και, επομένως, Αυξανόμενο οριακό κόστος. Ωστόσο, οι πραγματικές επιχειρήσεις είναι λίγο πιο περίπλοκες από αυτό. Σε πολλές επιχειρήσεις, το φθίνον οριακό προϊόν δεν αρχίζει να παρατηρείται αμέσως μετά την πρόσληψη του πρώτου εργαζομένου. Ο πίνακας στο Σχήμα 6.4 παρουσιάζει τα στοιχεία κόστους για μια τέτοια επιχείρηση, που ονομάζεται Τα Κουλούρια της Ελένης.

14 ΣΧΗΜΑ 6.4: Οι Καμπύλες Κόστους της Ελένης.

15 ΠΙΝΑΚΑΣ για ΣΧΗΜΑ 6.4: Οι Καμπύλες Κόστους της Ελένης

16 ΤΑ ΚΟΣΤΗ ΣΤΗ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ Μέχρι τώρα, έχουμε αναλύσει το κόστος στη βραχυχρόνια περίοδο κάνοντας την υπόθεση ότι: Κάποιοι συντελεστές της παραγωγής, όπως το μέγεθος του εργαστηρίου πίτσας του Γιώργου, δεν μπορούν να μεταβληθούν. Τώρα, θα εξετάσουμε τι συμβαίνει όταν η υπόθεση αυτή μπορεί να μεταβληθεί.

17 Η σχέση μεταξύ βραχυχρόνιου και μακροχρόνιου μέσου συνολικού κόστους Για πολλές επιχειρήσεις, ο επιμερισμός του συνολικού κόστους: Σε σταθερό, και Σε μεταβλητό, εξαρτάται από το χρονικό ορίζοντα. Ας σκεφτούμε, το εργαστήριο πίτσας του Γιώργου. Σε μια περίοδο λίγων μηνών, ο Γιώργος δεν μπορεί να επεκτείνει το εργαστήριο πίτσας του. Σε μια περίοδο μερικών ετών, αντίθετα, ο Γιώργος μπορεί να επεκτείνει το μέγεθος του εργαστηρίου πίτσας του, κατασκευάζοντας ή αγοράζοντας νέες εγκαταστάσεις. Έτσι, στη μακροχρόνια περίοδο, το κόστος του εργαστηρίου πίτσας του Γιώργου είναι ένα μεταβλητό κόστος.

18 ΣΧΗΜΑ 6.5: Μέσο συνολικό κόστος στη βραχυχρόνια και στη μακροχρόνια περίοδο.

19 ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Στη μακροχρόνια περίοδο, η επιχείρηση μπορεί να επεκτείνει όλους τους συντελεστές παραγωγής. Ο ιδιοκτήτης μας θα μπορούσε: Να βρει μια νέα τοποθεσία να οικοδομήσει μια νέα πιτσαρία, ή Να αγοράσει ένα υπάρχον εργαστήριο και να το εξοπλίσει κατάλληλα. Αν μεταβληθούν όλοι οι συντελεστές παραγωγής, τότε η επιχείρηση θα είναι σε θέση να λειτουργήσει σε μια διαφορετική κλίμακα.

20 Οικονομίες κλίμακας και αρνητικές οικονομίες κλίμακας Ας υποθέσουμε ότι ο ιδιοκτήτης του εργαστηρίου πίτσας: Απασχολεί 50 εργαζόμενους και 10 μηχανές, Σε μια πιτσαρία επιφάνειας 1.000m 2, και Παράγει πίτσες την ημέρα. Στην προκειμένη περίπτωση: Το συνολικό κόστος παραγωγής των μονάδων πίτσας είναι Το μέσο κόστος κάθε πίτσας είναι 4.000/2.000 = 2.

21 Οικονομίες κλίμακας και αρνητικές οικονομίες κλίμακας Ο Γιώργος διπλασιάζει την εισροή όλων των συντελεστών παραγωγής, με αποτέλεσμα: Να απασχολεί 100 εργαζόμενους και 20 μηχανές, Σε ένα χώρο 2.000m 2. Αν διπλασιάζεται: Το συνολικό κόστος παραγωγής στα 8.000, Η παραγωγή διπλασιάζεται στις πίτσες. Τότε το μέσο κόστος κάθε πίτσας παραμένει στα 2. Σε αυτή την περίπτωση η επιχείρηση έχει σταθερές οικονομίες κλίμακας.

22 Οικονομίες κλίμακας και αρνητικές οικονομίες κλίμακας Οικονομίες κλίμακας: η ιδιότητα σύμφωνα με την οποία, το μακροχρόνιο μέσο συνολικό κόστος μειώνεται καθώς αυξάνεται η παραγόμενη ποσότητα. Διακρίνουμε σε: Σταθερές οικονομίες κλίμακας: η ιδιότητα σύμφωνα με την οποία, το μακροχρόνιο μέσο συνολικό κόστος μένει αμετάβλητο, καθώς μεταβάλλεται η παραγόμενη ποσότητα. Αρνητικές οικονομίες κλίμακας: η ιδιότητα σύμφωνα με την οποία το μακροχρόνιο μέσο συνολικό κόστος αυξάνεται καθώς αυξάνεται η παραγόμενη ποσότητα.

23 Οικονομίες κλίμακας και αρνητικές οικονομίες κλίμακας Σημειώστε ότι, όταν μιλάμε για οικονομίες κλίμακας, αναφερόμαστε σεκόστος ανά μονάδα (ήμέσο κόστος). Αναφερόμαστε στην έννοια της κλίμακας, ως την ποσοστιαία αύξηση όλων των συντελεστών παραγωγής, και την προκύπτουσα σχετική αύξηση της παραγωγής. Οι αποδόσεις κλίμακας μπορούν να υπολογιστούν με τον ακόλουθο τύπο: Αποδόσεις κλίμακας = %Δ στην ποσότητα εκροής / %Δ στην ποσότητα όλων των εισροών

24 Αιτίες οικονομιών κλίμακας και αρνητικών οικονομιών κλίμακας Οι θετικές οικονομίες κλίμακας προκύπτουν συχνά επειδή τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγής : Επιτρέπουν την εξειδίκευση μεταξύ των εργαζομένων, και Αυξάνουν την πιθανότητα χρήσης τεχνολογίας, που επιτρέπει σε κάθε εργαζόμενο να εκτελεί καλύτερα το έργο που του έχει ανατεθεί. Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν σε μια μεγαλύτερη κλίμακα μπορούν να επωφεληθούν από το γεγονός ότι είναι σε θέση: Να διαπραγματευτούν ευνοϊκότερους όρους δανεισμού, ή Να εξασφαλίσουν χαμηλότερο κόστος προμηθειών, επειδή αγοράζουν μεγαλύτερες ποσότητες και μπορούν να έχουν εκπτώσεις από τους προμηθευτές.

25 Συνολικά έσοδα, συνολικό κόστος και κέρδος Το κέρδος είναι η διαφορά μεταξύ των συνολικών εσόδων και του συνολικού κόστους. Αυτό μπορεί να εκφραστεί με τον τύπο: π = TR -TC Θα υποθέσουμε ότι ο στόχος μιας επιχείρησης είναι να έχει: Όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κέρδος με άλλα λόγια, θέλει να μεγιστοποιήσει το κέρδος της.

26 Οικονομικό κέρδος έναντι λογιστικού κέρδους Οι οικονομολόγοι και οι λογιστές υπολογίζουν το κόστος με διαφορετικό τρόπο και, επίσης, υπολογίζουν και το κέρδος με διαφορετικό τρόπο. Ο οικονομολόγος μετρά το οικονομικό κέρδος μιας επιχείρησης: Ως τα συνολικά έσοδα της επιχείρησης μείον το σύνολο του κόστους ευκαιρίας (άμεσο και έμμεσο) της παραγωγής των αγαθών και των υπηρεσιών που πωλούνται. Ένας λογιστής μετρά το λογιστικό κέρδος της επιχείρησης: Ως τα συνολικά έσοδα της επιχείρησης μείον το συνολικό άμεσο κόστος της επιχείρησης.

27 ΣΧΗΜΑ 6.6: Οικονομολόγοι Έναντι Λογιστών.

28 ΣΧΗΜΑ 6.6: Οικονομολόγοι Έναντι Λογιστών Οι οικονομολόγοι υπολογίζουν το σύνολο του κόστους ευκαιρίας όταν αναλύουν μια επιχείρηση, ενώ οι λογιστές μετρούν μόνο το άμεσο κόστος. Επομένως, το οικονομικό κέρδος είναι μικρότερο από το λογιστικό κέρδος.

29 ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΕΡΔΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Κάνουμε μια υπόθεση ότι ένας στόχος μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. Τώρα, είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε: Πώς η επιχείρηση μεγιστοποιεί το κέρδος της, και Πώς αυτή η απόφαση οδηγεί στην καμπύλη προσφοράς της.

30 Ένα απλό παράδειγμα μεγιστοποίησης του κέρδους Η Φάρμα μπορεί να βρει την ποσότητα που μεγιστοποιεί το κέρδος, συγκρίνοντας το οριακό έσοδο και το οριακό κόστος κάθε παραγόμενης μονάδας. Στον Πίνακα 6.5: Η πέμπτη και η έκτη στήλη υπολογίζουν το οριακό έσοδο και το οριακό κόστος από τις μεταβολές των συνολικών εσόδων και του συνολικού κόστους. Η τελευταία στήλη δείχνει τη μεταβολή του κέρδους για κάθε επιπλέον παραγόμενο λίτρο.

31 ΠΙΝΑΚΑΣ 6.5: Μεγιστοποίηση Κέρδους: Ένα Αριθμητικό Παράδειγμα

32 Ένα απλό παράδειγμα μεγιστοποίησης του κέρδους Αυτό είναι ένα ακόμη παράδειγμα της οριακής σκέψης. Αν το οριακό έσοδο είναι μεγαλύτερο από το οριακό αξίζει για τη Φάρμα να αυξήσει την παραγωγή γάλακτος. Αν το οριακό έσοδο είναι μικρότερο από το οριακό κόστος, όπως συμβαίνει στα 6, 7, ή 8 λίτρα, η Φάρμα θα πρέπει να μειώσει την παραγωγή της.

33 ΣΧΗΜΑ 6.7: Μεγιστοποίηση Κέρδους για την Ανταγωνιστική Επιχείρηση

34 ΣΧΗΜΑ 6.7: Μεγιστοποίηση Κέρδους για την Ανταγωνιστική Επιχείρηση Αυτό το Σχήμα δείχνει την καμπύλη οριακού κόστους (MC), την καμπύλη μέσου συνολικού κόστους (ATC) και την καμπύλη μέσου μεταβλητού κόστους (AVC). Δείχνει επίσης την τιμή (P), που είναι ίση με το οριακό (MR) και το μέσο έσοδο (AR). Στο επίπεδο παραγωγής Q 1, το οριακό έσοδο MR 1 είναι υψηλότερο από το οριακό κόστος MC 1, έτσι η αύξηση της παραγωγής αυξάνει το κέρδος. Στην ποσότητα Q 2 το οριακό κόστος MC 2 είναι υψηλότερο από το οριακό έσοδο MR 2, έτσι η μείωση της παραγωγής αυξάνει το κέρδος. Η ποσότητα που μεγιστοποιεί το κέρδος Q MAX βρίσκεται στο επίπεδο όπου η οριζόντια γραμμή της τιμής τέμνει την καμπύλη οριακού κόστους.

35 Η καμπύλη οριακού κόστους και η προσφορά της επιχείρησης Τώρα, μπορούμε να δούμε πώς προκύπτει η καμπύλη προσφοράς. Επειδή μια ανταγωνιστική επιχείρηση είναι αποδέκτης τιμών, το οριακό έσοδό της είναι ίσο με την τιμή. Για κάθε δεδομένη τιμή: Βρίσκουμε την ποσότητα παραγωγής της ανταγωνιστικής επιχείρησης που μεγιστοποιεί το κέρδος, Κοιτάζοντας στο σημείο τομής της τιμής με την καμπύλη του οριακού κόστους.

36 ΣΧΗΜΑ 6.8: Το Οριακό Κόστος ως Καμπύλη Προσφοράς της Ανταγωνιστικής Επιχείρησης.

37 ΣΧΗΜΑ 6.8: Το Οριακό Κόστος ως Καμπύλη Προσφοράς της Ανταγωνιστικής Επιχείρησης Μια αύξηση της τιμής, από P 1 σε P 2, οδηγεί σε αύξηση της ποσότητας που μεγιστοποιεί το κέρδος της επιχείρησης, από Q 1 σε Q 2. Επειδή η καμπύλη οριακού κόστους δείχνει την ποσότητα που προσφέρει η επιχείρηση σε κάθε τιμή, είναι η καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης.

38 Η βραχυχρόνια απόφαση της επιχείρησης για διακοπή λειτουργίας Πρέπει να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα: Σε προσωρινή διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης, και Σε μόνιμη έξοδό της από την αγορά. Η διακοπή λειτουργίας αναφέρεται σε μια βραχυχρόνια απόφαση της επιχείρησης: Να μην παράγει προϊόν για μια ορισμένη χρονική περίοδο, λόγω των τρεχουσών συνθηκών που επικρατούν στην αγορά. Να εξακολουθεί να πληρώνει το σταθερό κόστος της. Η έξοδος αναφέρεται σε μια μακροχρόνια απόφαση της επιχείρησης: Να εγκαταλείψει την αγορά. Να εξοικονομεί τόσο το σταθερό όσο και το μεταβλητό κόστος της.

39 Η βραχυχρόνια απόφαση της επιχείρησης για διακοπή λειτουργίας Ας εξετάσουμε τώρα τι καθορίζει την απόφαση μιας επιχείρησης για διακοπή λειτουργίας. Αν η επιχείρηση διακόψει τη λειτουργία της: Χάνει όλα τα έσοδα από την πώληση του προϊόντος της. Εξοικονομεί το μεταβλητό κόστος που απαιτείται για την παραγωγή του προϊόντος, αλλά Εξακολουθεί να επωμίζεται το σταθερό κόστος. Έτσι, η επιχείρηση διακόπτει τη λειτουργία της, αν τα έσοδα που προκύπτουν συνεχίζοντας την παραγωγή, είναι μικρότερα από το μεταβλητό κόστος της παραγωγής. Διακοπή λειτουργίας αν TR < VC

40 Η βραχυχρόνια απόφαση της επιχείρησης για διακοπή λειτουργίας Διαιρώντας και τις δύο πλευρές της ανισότητας αυτής διά της ποσότητας Q, έχουμε: Διακοπή λειτουργίας αν TR / Q < VC / Q TR/Q είναι το συνολικό έσοδο διά της ποσότητας, δηλαδή το μέσο έσοδο, το οποίο είναι απλώς η τιμή του αγαθού P. VC/Q είναι το μέσο μεταβλητό κόστος AVC. Το κριτήριο για τη διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης είναι: Διακοπή λειτουργίας αν P < AVC Αν η τιμή δεν καλύπτει το μέσο μεταβλητό κόστος, είναι καλύτερα για την επιχείρηση να σταματήσει τελείως την παραγωγή.

41 ΣΧΗΜΑ 6.9: Η Βραχυχρόνια Καμπύλη Προσφοράς της Ανταγωνιστικής Επιχείρησης.

42 Μέτρηση του κέρδους στο διάγραμμά μας για τη ανταγωνιστική επιχείρηση Θυμηθείτε ότι το κέρδος είναι ίσο με : Κέρδος = TR TC = (TR/Q TC/Q) X Q = (P ATC) X Q Εκφράζοντας έτσι το κέρδος της επιχείρησης, μπορούμε να μετρήσουμε το κέρδος στα διαγράμματά μας.

43 ΣΧΗΜΑ 6.11: Το Κέρδος ως η Περιοχή Μεταξύ Τιμής και Μέσου Συνολικού Κόστους.