ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ: Αίτια και αντιμετώπιση

Transcript

1 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ: Αίτια και αντιμετώπιση Γ. ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΣ Καθηγητής Ενδοκρινολογίας ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ, ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ, ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

2 EMAS 2009: MANAGEMENT OF OBESITY IN MENOPAUSE

3 Ποσοστά και τάσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση

4 % Obesity < 5 % 5-9.9% % % % 25% International Obesity TaskForce 2005

5 % Obesity < 5 % 5-9.9% % % % 25% International Obesity TaskForce 2005

6 % Obesity < 5 % 5-9.9% % % % 25% Self Reported data International Obesity TaskForce 2005 TACD Generation Excess II Dec

7 % Obesity < 5 % 5-9.9% % % % 25% Self Reported data International Obesity TaskForce 2005 TACD Generation Excess II Dec

8 % Obesity < 5 % 5-9.9% % % % 25% Self Reported data International Obesity TaskForce 2005 TACD Generation Excess II Dec

9 Population Number of Postmenopausal Women in the US Is Continually Increasing 100,000 90,000 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10, years years years years years * 2020* 2030* 2040* 2050* Years *Projected estimate. US Census Bureau. Statistical Abstract of the United States. 2000;15. US Census Bureau. National population projections. Available at: Accessed 1/3/02.

10 Αύξηση του βάρους στην εμμηνόπαυση Στοχασατικό υπόβαθρο Kojakowski et al, Menopause Rev, 2017

11 ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ, ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ ΚΑΙ ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ

12 Λιπώδης ιστός επιδιδυμίδων σε αerko και φυσιολογικούς αρουραίους Ωοθηκεκτομή σε θηλυκούς αρουραίους: -Αύξηση της πρόσληψης τροφής -Αύξηση της πρόσληψης ύδατος -Αύξηση βάρους Αποκατάσταση όλων μετά υποδόρια εμφύτευση Ε 2 Cooke and Naaz. Experimental Biology and Medicine 2004 Bodepudi et al. Annals of Neurosciences 2013

13 Η χορήγηση οιστρογόνων σε ωοθηκεκτομηθέντα ποντίκια τα προστατεύει από την αύξηση του βάρους Zhu et al., Diabetes 2013

14 Ρόλος των οιστρογόνων Υπερτροφία Υπερπλασία Cooke and Naaz. Experimental Biology and Medicine 2004

15 Οιστραδιόλη και ενεργοποίηση του φαιού λίπους UCP1: uncoupling protein Gonzalez-Garcia et al, In: F. Mauvais-Jarvis (ed.), Sex and Gender Factors Affecting Metabolic Homeostasis, Diabetes and Obesity, Advances in Experimental Medicine and Biology, 2017

16 Ρόλος των οιστρογόνων

17 Οδοί ενεργειακού μεταβολισμού και οιστρογόνα TCA cycle: Κύκλος του Krebs Chen et al. Biochimica et Biophysica Acta 2009

18 Οδοί ενεργειακού μεταβολισμού και οιστρογόνα Chen et al. Biochimica et Biophysica Acta 2009

19 Αναπνευστική μιτοχονδριακή αλυσίδα και οιστρογόνα/ διαταράκτες BPA: αυξάνει τα ROS Chen et al. Biochimica et Biophysica Acta 2009

20 Παίζει ρόλο η ηλικία ;

21 Αυξανόμενα επίπεδα κορτιζόλης με την ηλικία Deuschle et al, Life Sciences 1997, 61:2239

22 Pavlov et al, JCEM 1986, 62:767

23 Κεντρική παχυσαρκία Μετάθεση λίπους Ενδογενής υπερκορτιζολισμός (σ. CUSHING)

24 Απλή παχυσαρκία

25 Πρέπει να θεραπεύσουμε και τη μετάθεση του λίπους ;

26

27 Ρόλος του σπλαχνικού λίπους στις μεταβολικές διαταραχές που σχετίζονται με την παχυσαρκία και τη φλεγμονή

28

29 Σε γυναίκες και άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας η CRP συσχετίζεται με εναπόθεση λίπους ανδρικού τύπου (κορμός) Valentine et al., Menopause 2009

30 Στην εμμηνόπαυση η CRP συσχετίζεται με εναπόθεση λίπους ανδρικού τύπου Perry et al., Menopause 2008

31 ΣΔ2, σπλαχνική παχυσαρκία και Ε 2 HSL: hormone sensitive lipase LPL: lipoprotein lipase Kim et al., Endocrine Journal 2014

32 Η χορήγηση οιστρογόνων σε ωοθηκεκτομηθέντα ποντίκια τα προστατεύει από τη λιπώδη διήθηση του ήπατος HGP: hepatic glucose production Zhu et al., Diabetes 2013

33 Η χορήγηση οιστρογόνων σε ωοθηκεκτομηθέντα ποντίκια τα προστατεύει από την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη Zhu et al., Diabetes 2013

34 Σπλαχνική παχυσαρκία στην εμμηνόπαυση και Ca μαστού Chen et al, Obesity Rev, 2016

35 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΚΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

36 Διαλογή και εκτίμηση της παχυσαρκίας

37 Τρεις μείζονες φάσεις για κάθε πρόγραμμα απώλειας βάρους Φάση διαλογής προ της ένταξης στο πρόγραμμα Τελικό πρόγραμμα απώλειας βάρους Φάση διατήρησης, που θεωρητικά μπορεί να κρατήσει για το υπόλοιπο της ζωής της ασθενούς (πρακτικά για τουλάχιστον 2 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος). Η παρέμβαση απαιτεί συστηματική φυσική δραστηριότητα-άσκηση. Το πρόγραμμα πρέπει να δημιουργεί ημερήσιο έλλειμμα kcal (3500 kcal για 500 g λίπους).

38 AMA, 2003

39 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΚΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

40 Αλλαγή βάρους σε 2 έτη σύμφωνα με τη μελέτη DIRECT N Engl J Med 2008

41 Δίαιτα υψηλή σε πρωτείνες και μυϊκή μάζα στην εμμηνόπαυση Bopp et al., J. Am.Diet. Assoc. 2008

42 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΚΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

43 Ποσοστό απώλειας βάρους ανά κατηγορία φυσικής άσκησης (min ανά εβδομάδα) Consensus: minimum 30 min/ημέρα τουλάχιστον 150 min/ εβδομάδα Jakicic et al. Arch Intern Med. 2008

44 Αεροβική άσκηση στην εμμηνόπαυση Church et al., JAMA. 2007

45 Ασκηση αντιστάσεων και διατροφή σε παχύσαρκες γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας Bouchard et al., Menopause. 2009

46 ΑΛΛΑ η φυσική ικανότητα μετά από άσκηση αντιστάσεων: Bouchard et al., Menopause. 2009

47 Ασκηση και Ορμονική Θεραπεία στη λιπώδη μάζα Kohrt et al., J. Appl. Physiol

48 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΚΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

49 Πότε πρέπει να χρησιμοποιείται η φαρμακοθεραπεία ; Παχύσαρκοι ασθενείς με BMI 30 ή Υπέρβαροι ασθενείς με BMI 27 και συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου ή παθήσεις Όταν οι ασθενείς δεν μπορούν να επιτύχουν απώλεια βάρους παρά την αλλαγή τρόπου ζωής, διατροφής, και φυσικής δραστηριότητας. Όταν το βάρος της ασθενούς σταθεροποιείται πριν επιτευχθεί το βάρος-στόχος AMA, 2003

50 Κατηγορίες φαρμάκων Αναστολείς της γαστρενετερικής λιπάσης GLP-1 ανάλογα

51 Φαρμακοθεραπεία Rucker et al., BMJ 2009; Samat et al, Menopause International, 2008

52 Φαρμακοθεραπεία με ορλιστάτη Rucker et al., BMJ 2009

53 Μελέτη XENDOS Change in weight (kg) 0 Placebo + lifestyle Xenical + lifestyle kg -6.9 kg p<0.001 vs placebo Week

54 Επίδραση της ορλιστάτης στην περιφέρεια μέσης 0-2 Year 1 Year 4 **p<0.001 vs placebo ** Placebo + lifestyle Xenical + lifestyle ** Change (cm)

55 Φαρμακοθεραπεία με Εξενατίδη (ανάλογο GLP-1) Kendall et al., Diabetes Care 2005

56 Φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας Kapoor et al, Mayo Clin Proc, 2017 Valsamakis et al, Annu Rev Pharmacol Toxicol, 2017

57 Όλα τα φάρμακα επιτυγχάνουν μέτρια απώλεια βάρους, η οποία μπορεί παραταύτα να μειώσει σημαντικά το σακχαρώδη διαβήτη και τους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου. Δεν υπάρχουν μελέτες σύγκρισης της αποτελεσματικότητα των διαφόρων φαρμάκων. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες διαφέρουν μεταξύ των φαρμάκων και καθορίζουν την επιλογή τους σε ατομική βάση.

58 Straub et al., JCEM 2000 Ορμονική θεραπεία καιbmi Springer et al., Menopause 2015 Παρά τα θετικά στοιχεία από μελέτες σε ζώα η σύγχρονη βιβλιογραφία δεν παρέχει πειστικά στοιχεία ότι στον άνθρωπο η ορμονική θεραπεία μειώνει την αύξηση του βάρους στην εμμηνόπαυση (20 μελέτες μετά το 1994). Αναμένονται μελέτες.

59 Η Ορμονική θεραπεία μειώνει τη λιπώδη μάζα του κορμού Gambacciani et al., JCEM 1997; Kristensen et al., J. of Endocrinology 1999; Sites et al., JCEM 2005

60 Xορήγηση οιστρογόνων ή ραλοξιφένης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες υπό αγωγή 6 μηνών μείωσης βάρους (κυρίως με άσκηση) και κοιλιακό λίπος (αξονική τομογραφία) Van Pelt et al., Obesity 2014

61 BMI and IL-6 in men and women receiving HT Straub et al., JCEM 2000

62

63 Συμπεράσματα Ενεργής καταπολέμηση του «παχυσαρκιογόνου» περιβάλλοντος Αλλαγή διατροφικών συνηθειών Εισαγωγή φυσικής δραστηριότητας σε καθημερινή βάση Διατήρηση φυσιολογικού βάρους, ή αποτροπή αύξησης βάρους μέσω θερμιδικής εξισορρόπησης προ της εμμηνόπαυσης (εφηβεία, εγκυμοσύνη) Εγκατάσταση συνηθειών ζωής για την διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα

64